Бағалау объектісі
МАЗМҰНЫ
Кіріспе
3
1 Бизнесті бағалау кезіндегі қолданылатын құн түрлерінің
1.1 Бизнесті бағалау кезіндегі қолданылатын құн түрлеріне
1.2 Бизнеті бағалау мақсаты мен қолданылатын құн түрлері 9
1.3 Бизнесті бағалау кезіндегі қолданылатын құн түрлерінің
2 Тәуелсіз ЖК «Сауранбай С.Б.» бағалау компанияның көрсеткіштері
2.1 Тәуелсіз ЖК «Сауранбай С.Б.» бағалау компаниясында қолданылатын бағалау
2.2 Тәуелсіз ЖК «Сауранбай С.Б.» бағалау компаниясының техникалық –
2.3 Кәсіпорын құнына әдістемелік тәсілдермен бағалау жүргізу тәжірибесі
3 Қазақстан республикасындағы - кәсіпорын құнын бағалаудағы жетілдіру
3.1 Қазақстан Республикасындағы – кәсіпорын құнын бағалаудағы
3.2 Кәсіпорынның экономикалық қосылған құн әдісі 68
3.3 Кәсіпорының құнын бағалау жүйелерiнiң қолдануының шетел және отандық
Қорытынды 80
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 82
Қосымшалар 83
КІРІСПЕ
Тақырыпты зерттеу өзектілігі. Дипломдық жұмыстың тақырыбы «Кәсіпорынның құнын бағалаудағы
Бағалау процессі - құны соңғы тұжырыдама жасау үшін
Кәсiпорынның нарықтық құнының анықтауындағы қажеттi сауда саттықтың операцияларымен бірге
Кәсiпорын құнының бағасы сенiмдi және дәл болу үшін бағалау
Зерттеу мақсаттары мен міндеттері. Дипломдық жұмыстың негізгі мақсаты ЖК
Алға қойылған мақсатқа сәйкес осы жұмыста келесідей мәселелер қарастырылыған:
Кәсіпорын құнын бағалаудың әдістемелік тәсілдеріне теориялық сұрақтары қарастырылған;
Кәсіпорын құнына негізгі ерекшеліктері зерттелген;
Кәсіпорын құнына әдістемелік тәсілмен бағалау тәжірибеде көрсетілген;
Кәсіпорын құнын бағалаудың негізгі ерекшеліктері зерттелген;
Қазақстан республикасындағы - кәсіпорын құнын бағалаудағы жетілдіру жолдары.
Зерттеу обьектісі ЖК «Сауранбай С.Б.» тәуелсіз бағалау компаниясы
болып табылады.
Зерттеу пәні ЖК «Сауранбай С.Б.» тәуелсіз бағалау компаниясы тәжірибиесі
Теориялық және әдістемелік негізі. Отандық және шетелдік ғалымдар, бағалаушылар
Талданған жұмыста бағалау қызметі саласында қолданылатын қазақстандық нормативті заң
Дипломдық жұмыс ЖК «Сауранбай С.Б.» тәуелсіз бағалау компаниясының тәжірибиесіне
Жұмыс құрылымы. Осы дипломдық жұмыс кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан,
Осы мәселенің өзектілігі жалпы теориялық сипатқа ие. Дипломдық жұмыстың
Егер өткен уақыттарда кәсіпорындар, ұйымдар, азаматтар, меншік иелері немесе
Бұл жұмыстың өзектілігі - кәсіпорын бағалау деңгейі тікелей
Бұл жұмыстың тәжірибелік маңызы да бар.
Жұмыстың екінші бөлімі кәсіпорын құнын бағалау тәжірибесіне негізделген. Бағалау
Осы жұмыстық үшінші бөлімінде Қазақстан Республикасындағы кәсіпорын құнын бағалаудағы
1 Кәсіпорын құнына жалпы сипаттама және бағалаудағы әдістемелік тәсілдер
1.1 Кәсіпорын бизнесін бағалау құнына қатысты түсініктемелер
Кәсіпорын ресурстарын, бүгінгі уақыт шарттарына сай, шаруашылықты жүйемен басқару
Біріншіден, Қазақстан экономикасының мемлекеттік сектордағы елеулі үлесі, құрылымдық қайта
Екіншіден, өнеркәсіпті қайта құру үшін инвестициялық ресурстарды тарту, кәсіпорындардың
Сурет 1 – Кәсіпкерлік қызметтің бағыттары
Аталған қарама - қарсы тенденциялар өзіндік артықшылықтары мен кемшіліктері
Кәсіпорын ресурстарының операциялары ұйымдардың (заңды тұлғалардың) жойылуы мен дамуы,
Нарық жағдайында ресурстармен операциялар жасау, басқару шешімдерінің мүмкін болатын
Кәсіпорын ресурстарымен операциялар жасау және оның нарықтық құнын бағалау
Мүліктік құқықтар - бағалау объектілерінің құқық жиынтығы болып табылады
Нормативтік база шегіндегі бағалау технологиясының нарықтарында кәсіпорын бизнесін бағалау
Бизнес - бұл заңды, жеке тұлғалардың нақты қызметі.
Мұнда заңды тұлға - кәсіпорын, азаматтық құқықтардың объектісі болып
Бизнесті бағалаудың бірінші концепциясы: бірінші концепция мүліктік кешеннің құрамдастарын
Мұнда, бір-бірінен жекеше бағаланатын (орындық, компьютер, ғимарат, станок, бассейн,
Сурет 2 – Кәсіпорын ресурстарын басқару кеңістігі
Бизнесті бағалаудың екінші концепциясы: екінші концепция, кәсіпорын бизнесін бағалағандағы
Кәсіпорын бизнесін жүйе ретінде қарастырсақ, құрамына тауар нарығының секторын
Құқық жүйесі немесе қоржыны, кәсіпорынға бизнес жүйе ретінде тауар
Құқықтар жүйесі немесе қоржыны өзіне мыналарды қосуы қажет:
кәсіпкерлік қызметті іске асыратын, кәсіпорынға республикалық және атқарушы
жұмыс істеу құқығы;
кәсіпорынға табыс әкелетін жал құқығы, субжал, кепіл және т.б;
бизнес бойынша әріптестердің келісім-шарт жүйелерінен пайда болатын
құқықтар (материалдар мен шикізатты жеткізу келісім-шарттары, тауарлық өнімдерді сатып
кәсіпорын акцияларының бақылау пакеттерінен пайда болатын құқықтар;
материалдық емес активтерді қалыптастыратын артықшылығы бар құқықтар;
Жоғарыда аталғандарды ескере отырып, кәсіпорынның бизнесін бағалаудың объектілері мыналар
- кәсіпорынның мүліктік кешені;
кәсіпорынға (фирмаға) нарықтың секторын бақылауға рұқсат ететін құқықтар жүйесі
кәсіпорынның (фирманың) тауар нарықтарында бәсекелесуге қабілетілігі.
Сөйтіп, кәсіпорын (фирма) бизнесін бағалау екі концепцияны қолдану арқылы
1.2 Кәсіпорын бизнесін бағалау мақсаты мен құн түрлері
Бағалау мақсаты – кәсіпорынның нарықтық құнын есеп айырысуымен негіздеу.
Кәсіпорынның құнын бағалау көбінесе келесі жағдайлардан туындайды:
кәсіпорынды сату;
кәсіпорын мүлігінің бөлігін сату (жер телімі, ғимараттар, құрылыстар);
ұйымды қайта құру немесе кәсіпорыңды тарату (қосылу, бөліну, сіңісу
жәнет.б.), және кәсіпорынның банкротқа ұшырағандағы төрелік сот және меншік
бағалы қағаздар нарықтарында кәсіпорын акцияларын сатып алу және сату
жауапкершілігі шектеулі қоғамда немесе серістестіктің жарғылық қорының үлесін сатып
кәсіпорынды жалға беру. Құнды бағалау жал төлемін белгілеу үшін
кәсіпорынды жетілдіру мақсатында инвестициялық жобаның орындалуы мен оның негізделуі
9) несие алу үшін кәсіпорын мүлігін кепілге беру;
10) кәсіпорын мүлігін сақтандыру;
11) мүлікке салық салу үшін, оның салық базасын анықтау;
12) негізгі қорларды қайта бағалау.
Құн түрлері: кез келген мүліктің құнын, бір-бірімен тығыз байланысты
Құн, шығындар және баға түсініктемелері бойынша айырмашылықтарды білу қажет.
Құн негізінен төрт шарттан туындайды: сұраныс, пайдалылық, тапшылық және
Сұраныс. Сұраныс — белгілі бір уақыт үшінде нарықта сатып
Пайдалылық. Адамдардың белгілі бір қажеттіліктерін қанағаттандыратын, тауарлар мен меншік
қанағаттандыруға қабілетті болса, соғұрлым оған сұраныс жоғары болады. Пайдалылықтың
Тапшылық. Үлкен сұраныс пен жоғары пайдалылыққа қарамастан, ешбір мүлік
Меншік құқығын біреуге беру мүмкіндігі. Кез келген зат меншік
бір түрлеріне сату рұқсат етілмесе, онда олардың құндылығы болмайды.
Тәжірибеде бағалаушы келесідей негізгі құндардың түрлерін қолданады:
Негізделген нарықтық құн - ашық және бәсеке нарығындағы мүлік
Нормативті есептелетін құн - нормативтер мен әдістер басқару органдарын
Бухгалтерлік есеп жүйесі баланстық құнды бастапқы, қалпына келтіру және
Баланстық құн - кәсіпорынның балансында белгіленген, құрылысқа кеткен шығындар
Бастапқы құн - белгілі кәсіпорын объектілерінің эксплуатацияға : енгізілген
Қалпына келтіру құны - бұрын анықталған негізгі қаржыларды қазіргі
Қалдық құн - егер баланстық құннан, эксплуатация кезеңінде
Қайта өндіру құны - қазіргі нарыққа сай сатып алу
Орнын басу құны - бағаланатын объектінің пайдалылығы бойынша эквивалентті,
Инвестициялық құн - егер оны белгілі бір инвестициялық жобаны
Тұтыну құны. Объектінің құнын немесе маңыздылығын сипаттайды. Пайдалылық кезіндегі
Пайдалану кезіндегі құн міндетті түрде нарықтық құнын көрсетпейді. Тұтыну
Сақтандыру құны - сақтандыру шартында (полисінде) көрсетілген және сақтандыру
Көбінесе сақтандыру құны орнын басу құны сияқты анықталады. Өйткені
Утилизациялық құн - өзінің бастапқы пайдалылығынан айырылған және төтенше
Бағалау құнының қағидалары: Бағалау қызметі ғылымының негізіқце, бағалау бойынша
Кәсіпорынның мүліктік кешен құнын бағалау кезіндегі қажет негізгі экономикалық
Олар мыналармен байланысты және 3 топ қағидалар жүйелеріне келтіруге
Иесінің мүлік туралы көзқарасымен;
Нарықтық ортамен;
Мүлікті эксплуатациялаумен.
Иесінің мүлік туралы көзкарасымен байланысты қағидалар - бұл
Пайдалылық қағидасы. Меншік объекілерініңтиемденуге қабілеті жоқ болса,онда олардың құны
Кағиданың анықталуы: пайдалылық - берілген уақыт периодтарында және берілген
Орнын басу қағидасы. Иесінің қажеттіліктерін қанағаттандыра алатын жэне табыс
Қағидалардың анықталуы: меншіктің максималды құны ең төмен бағамен немесе
Сөйтіп орнын басу құны бағаланатын мүлік құнының жоғарғы шегін
Күту қағидасы. Инвестор объектіге қаражатты салып, ол меншік объектілерінен
Қағиданың анықталуы: күту - болашақта меншікті иелік етуден түсетін
Нарықтық ортамен байланысты қағидалар - бұл топ келесі
Сұраныс пен ұсыныс арасындағы сәйкестік қағидасы. Мүлікке деген бағаның
Негізгі заңдылықтар:
Егер сұраныс тұрақты болып, ал ұсыныс ұлғайса, онда бағалар
Егер сұраныс тұрақты болып, ал ұсыныс төмендесе, онда бағалар
Егер ұсыныс тұрақты болып, ал сұраныс өссе, онда бағалар
Егер ұсыныс тұрақты болып, ал сұраныс төмендесе, онда бағалар
Егер нарықта сұраныс пен ұсыныс арасында сәйкестік орнатылса, бағалар
Қағиданың анықталуы: ұсыныс - құрамындағы белгілі баға бойынша тауарлар
Бәсеке қағидасы. Жал шарты немесе мүлікті сатып алу не
Қағиданың анықталуы: нарықтағы пайда, өндіріс факторларын өтеу үшін қажетті
Құнның өзгеру кағидасы. Мүлік объектілері әр уақытта өзгерістерге ұшырайды.
Қағиданың анықталуы: мүлік объектілерінің құны көбінесе тұрақты болып қалмайды,
Эксплуатациядағы мүлікпен байланысты қағидасы - берілген топ мынадай факторлар
Өндіріс факторларының қағидасы. Мүліктік кешен өңдірістік жүйе болып табылады.
Қалдық өнімділіктің қағидасы. Жердің құнын бағалау негізінде оның қалдық
Сөйтіп, қалдық өнімділігі, еңбек пен капитал эксплуатациясына және менеджменттің
Салым қағидасы. Салым - кез келген бір жаңа факторды
Салымның анықталуы: шаруашылық объектілерінің құнының ұлғаймалы не месе төмен
Сөйтіп, мүліктік кешенге қосымша активтерді қосу тиімді бола-ды, егер
Баланстандырылған (пропорционалды) кағидасы. Өндіріс факторлары экономикалық баланстандырылған болса, онда
Қағиданың анықгалуы: кез келген меншпік объектісіне өндірістің әр түрлі
Сөйтіп, әр түрлі мінездеме бойынша, мүліктік кешенді құрайтын үлестер
Неғұрлым тиімді пайдалану қағидасы - барлық қарастырылған үш қағиданың
Аталған қағидалар жалпы түрде әмбебап және мүліктің барлық түрлеріне
1.3 Кәсіпорын бизнесін бағалауда әдістемелік тәсілдер
Табыстық тәсіл. Табыстық тәсілдегі маңызды түсініктің бірі болып, табыстың
Капитализация ставкасы және пайда нормасы.Капитализация ставкасы мүліктің жыл сайынғы
Таза табыс көрсеткіштері мен мүлік құнына байланысты, капитализация ставкасының
Жалпы капитализация ставкасы. Таза операциялық табыстың жалпы объект құнына
Меншік қаражаттары үшін капитализация ставкасы. Ақша қаражат ағымдарының (салық
Қарыз қаражаттары үшін капитализация ставкасы. Несие бойынша жыл сайынға
Мүлікті иемдену кезіндегі барлық артықшылықтарын ескеретін (яғни, ақша қаражатының
ақша қаражаттарының ағымын дисконттау әдісімен құнды бағалау кезіндегі дисконттау
инвестициялық жобаның әртүрлі деңгейдегі бастапқы капитал салымдары мен кезекті
Пайда нормасының түрлері:
1. Ішкі пайда нормасы - бұл ақша қаражат ағымының
2. Меншік қаражаттарына пайда нормасы (инвестицияның пайда нормасы). Бұл
3. Қарыз қаражаттарына пайда нормасы. Бұл көрсеткіш ішкі пайда
нормасына ұқсас болып келеді. Осы көрсеткішті есептеу кезінде банкпен
берілген несие, уақытылы табыс пен несиені мерзімінен бұрын өтеу
Капитализация ставкасы мен пайда нормасы арасында өзара байланыс
бар:
Капитализация ставкасы пайда нормасына тең. Объект құны немесе
Капитализация ставкасы пайда нормасынан көп. Объект құны немесе табыс,
мүмкін болмай қалады. Реверсия мезетіне дейін, белгіленген бастапқыда қаражаттар
3. Пайда нормасы капитализация ставкасынан асады. Обьект (табыс) кұны
Әлемдік тәжірибеде табыстың тәсілмен анықтағанда бағалаудың екі әдісі қолданылады:
Тікелей капитализация әдісі Осы әдіспен, кәсіпорынның мүліктік комплексінің ағымдағы
Жылдық таза табыстың есебі: Таза операциялық табыс бүл күтілетін
Таза операциялық табысты есептеу кезінде алдымен потендиалды жалпы табысты
Түзету мөлшерін нарықтық мәліметтермен дәлелдеуге мүмкіндік болжаған жағдайда, бағалаушы
автотұрақ пен гаражды пайдаланғаны үшін төлемдер;
жарнаманы орнатқаны үшін төлемдер;
стационарлық антенна үшін төлемдер және т.б.
Потенциалды жалпы табыс мөлшерін анықтау үшін, бағалаушы мүлікті иемденуден
Сонымен, тиімді жалпы табысты алу үшін жалға алушының ауысуы
Таза операциялық табыс алу үшін бағалаушы шығындар талдауы арқылы
Тұрақты шығындарға мүліке салық пен сақтандыру бойынша шығындар жатады.
Операциялық шығындар мүлікті ұстау, жалға алушыларға қызмет көрсету және
Меншік объектілері бойынша құрылған операцияық шығындар тізімін қарастырайық:
Басқару бойынша көрсетілген қызметтерге төлем;
Коммуналдық қызметтер: электр қуаты, газ, жылу-отын, көмір,телефон, су, канализация,
Қоқыс пен қалдықтарды шығару;
Еңбекақы;
Еңбекақыға салық;
Қызметкерлерге жәрдемақы;
Жөндеу мен ұстау;
Келісімді қызметтер: от сөндіру жүйесі, лифт, телефон, күзет және
Сыртқы бейін мен түс (егер ол ғимарат, құрылыс);
Кеңсені ұстау, оны жинау және т.б.
Банктік төлемдер;
Зандық қызметтер үшін төлем;
Жарнама;
Бухгалтерлік қызметтер үшін төлем;
Автокөліктерге шығындар.
Егер табыс көрсеткіштері ретінде таза ақша ағымы алынатын болса,
Таза ақша ағымы = Таза пайда + Амортизация (тозу)
мерзімді қарыздардың өсімі - Меншік айналым
капиталының өсімі - Капиталдық салымдар.
Кәсіпорын мүлкін бағалау тәжірибесінде келесідей табыстардың көрсеткіштерін пайдаланады:
жалпы мүліктік кешен құрамында болатын, жеке меншік объектілері
тез тозатын, ескірген мүліктер үшін - «таза пайда»;
тұрақты баланстық құны бар мүліктік кешен үшін - «таза
Капитализация ставкасы = ТОТ / Мүлік құны
Мұндай жолмен анықталған, капитализация ставкасы «жалпы ставка» деп аталады.
Салыстырмалы объектілер бағаланатын объект пен өзінің функционалды қызметі мен
табыстар мөлшері бойынша;
жалпы табыс пен эксплуатациялық шығындар арасындағы қатынас;
физикалық ұқсастықтары бойынша;
орналасу жері бойынша;
күтілетін құн өзгерісі.
Әрбір салыстырылатын объект бойынша келесідей мәліметгер жиналуы қажет:
сату бағасы;
таза табыс;
эксплуатациялық шығындар коэффициенті;
мәмілені қаржыландыру шарттары;
мәміле жасау кезіндегі нарық жағдайы.
Мүлік бағалауында қолданылатын соңғы капитализация ставкасын таңдау үшін, келесі
- барлық салыстырылатын объектілер сипаттамалары сәйкес келуі қажет;
- салыстырмалы объектілер бойынша мәліметтер сенімді болуы қажет.
Кәсіпорын мүлігінің ағымдағы құнын есептеу: Табыстық тәсіл көзқарасы бойынша,
Тікелей капитализация әдісінің теориясын қолдана отырып, кейбір меншік объектілерінің
Ақша ағымын дисконттау әдісі. Кәсіпорын меншік құқықтарын бағалаған кезде,кәсіпорынның
V = I/K,
Мұндағы V - ағымдағы құн;
I - кезеңдік табыс;
K – капитализация коэффициенті.
Табыстық тәсілдің негізгі қағидасы болып, күті қағида жатады. Болашақ
Жылжымайтын мүлікпен жүргізілген операциялардың болашақтағы артықшылықтары болып, иемдену мерзімі
Дисконттау әдістерін қолдану кезектілігі келесідей:
1. Табыс алу мерзімінің ұзақтығын белгілеу;
2. Әр иемдену жылының мерзімі бойынша ақша қаражаттарын
Ақша қаражаттарының ағымы дегеніміз негізгі функционалды қызметімен байланысты, кәсіпорынның
табыс өлшемі және оның өзгеру сипаты;
табысты алудың кезектілігі (ай сайын, квартал сайын, жарты жылдық,);
табысты алудың болжанған кездегі мерзімнің ұзақтығы.
Ақша каражаттарының ағымын дисконттау, уақыт ішіндегі ақша құны теориясын
қаражаттарының ағымының, ағымдағы құнын анықтау мен бар-
лық ағымдағы құндарының жиынтығы негізінде анықталады.
Бағалаушы алдында тұрған мәселеге байланысты, ақша қаражаттар ағымын дисконтау.
таза операциялық табыс;
салық салынғанға дейінгі инвестицияның табысы;
салық салынғаннан кейінгі инвестицияның табысы;
берілген несие бойынша банк табысы;
жал келісім шарты бойынша жалға берушінің табысы.
Дисконттау ставкасы орташа пайда нормасы ретінде анықталады. Пайда нормасы
жоғары болады, соған сәйкес болашақ табыстың ағымдағы құны төмен
Дисконттау әдісі иемдену мерзімінің соңында жылжымайтын: мүлік объектісін сатудан
Табыс ағымдарының ағымдағы құны мен сатудан (реверсия); түскен табыстарды
Кәсіпорын құнын - бірнеше жыл ішіндегі табыстар сомасы мен
Бұл әдістегі негізгі көрсеткіші таза ақша ағымы болып табылады.
Таза ақша ағымы белгіленген уақыттағы ақша қаражаттарының кірісі мен
Кәсіпорын жұмыс жасау кезінде үш қызмет түрін іске асырады:
Болашақ табыстарды дисконттау әдісімен кәсіпорын құнын бағалау үшін, ақша
Операциялық және инвестициялық қызметтегі олардың арасындағы айырым, нақты ақша
Нақты ақша сальдосы - бұл кәсіпорын қызметінің үш түрінен
Операциялық және инвестициялық қызметі бойынша
Қаржылық қызметі бойынша
Сурет – 3 Ақша кіріс мен шығыс операцияларын жүргізу
Амортизацияны есептеу әдісі
Бір қалыпты тікелей әдіс
АО (1ж) = Н * ПС;
АО (1ж) = ПС:қызмет мерзімі;
АО (1ж) = (ПС - ЛС): қызмет мерзімі;
Н = 100 : қызмет мерзімі - өндіріс қаражаттары,
Мұндағы АО - амортизациялық аударым;
Н - амортизациялық аударымның жылдық нормасы;
ПС - бастапқы құн;
ЛС - жойылу құны.
3.Өндірістік әдіс (өнімдерді шығару көлемі бойынша)
АО (1ж) = Н * W
H=ПС-ЛС/V,
Мұндағы Н - жылдық амортизациялық аударымның нормасы;
W - жыл ішіндегі өнімдерді шығару көлемі;
V - құрал-жабдықтар қызметінің мерзімі ішіндегі өнімділігі шығару көлемі.
Салық салынғаннан кейінгі ақша ағымы (инвестор табысы) -бұл салықтарды
Берілген несие бойынша банк табысы.
6. Жал келісім-шарты бойынша жалға берушінің табысы.
Ақша ағымы меншік айналым капиталдың кірісі мен жетіспеушілігіне міндетті
Салық төлегеннен кейінгі таза пайда;
амортизация;
- меншік айналым капиталының азаюы (өсімі);
- негізгі қаражаттарға капитал салымының азаюы;
- ұзақ мерзімдегі міндетінің өсімі.
Болжау мерзімінің соңындағы кәсіпорынды сатудан түскен пайда (реверсия): реверсия
Егер g темпінің өсуімен, табыстың болжамын болжап, ал алғашқы
РV=РМТi/і-g,
Бұл теңдік - Гордон моделі.
Бұл модельді: ақша ағымы тұрақты және бірдей қарқынмен өскен
Алынған кәсіпорынның қорытынды құнына 2 түзету енгізеді. Біріншісі
операциялық қызметтеті жарамсыз активтердің құны косылады. Екіншісі - меншік
Меншік капиталының қайтарым нормасы бойынша капитализация: Кәсіпорын өзінің меншік
Қаржы ресурстарының экономикалық мәні мынада. Оларды қай көзден алса
Кәсіпорын капиталының құны мен капитал салымның пайдалылық
\
Сурет 4 – Меншік қаржы қаражаттарын келесідей
Ішкі ресурстардың мобилизация сомасы:
М=А-Н К
Мұндағы А - жоспарланған мерзімдегі айналым активтерінің бар
Н - мерзім ішіндегі айналым активтерінің жосларланған қажеттілігі;
К - жыл ішіндегі несиелік қарыздардың өзгерісі.
Мобилизация мәні мынада: айналым қаражаттарьшың бір бөлігі негізгі қызметтен
Кәсіпорынды бағалағандағы капитал құны дисконт ставкасы қызметін аткарады. Дисконт
Шығындық тәсіл - Шығындық әдіспен бағалау мақсаты.
Алдында айтылғандай, қайта қалпына келтіру құны бұл меншік обьектісінің
Кәсіпкерлік пайда- бұл кұрылысшы пайдасы.
Тозу - бүл физикалық бұзылулардан, функциялары ескіруден және әр
Шығындық тәсілдің басты белгісі- бүл элементтерге жіктеп бағалау, яғни
Пайдалану аймағы. Шығындар негізінде бағалау тәсілі келесі жағдайларда ең
мемлекеттік обьектілерді бағалау кезінде;
арнайы пайдалануға арналған мүлік құнын есептеу кезінде (табысты алмайақ)
негізгі қорларды қайта бағалау кезінде;
негізгі қорлардың бухгалтерлік есебі үшін;
салық салу және сақтандыру мақсатындағы бағалау кезінде;
мүлікті соттық бөлу кезінде;
ашық сауда саттыкта мүлікті сату кезінде.
Шығындық тәсілдің этаптары және оның орындалуы. Шығындық тәсілдің этаптары
1. Кәсіпорынның мүліктік комплексінің құрылымын талдау:
2. Жер телімінің құнын анықтау;
3. Қайта қалпына келтіру құнын анықтау;
4. Тозуды анықтау;
5. Тозуды алып тастағандағы кәсіпорынның мүліктік комплексінің әр кұрамдас
6. Кәсіпорынның меншік обьектісінің жалпы құнын есептеу.
Кәсіпорынның мүліктік комплексінің құрылымын талдау: бұл этапта бағалаушы мекеме
Жер телімінің құнын анықтау: бағалаушы жер телімімен оны көркейту
Тікелей салыстырмалы әдіс;
Арақатынас әдісі;
Пайдалануына байланысты әдіс;
Жердің қалдық құны.
Тікелей салыстырмалы сату әдісі - бұл жер телімінің құнын
1- ші процедура:
Негізгі алғашқы ақпаратты жинау оның негізгі қайнар көзі болып
табылады:
мемлекеттік тіркеу жазбалары;
бағалаушының ақпарат алатын өзіндік банкі;
мерзімді басылымдар материалдары және жылжымайтын мүлік нарығы бойынша маманданған
Салыстырылатын мәліметтерді таңдау кезінде обьектілер келесі
белгілері бойынша топтастырылуын қажет етеді:
-орналасуы;
- объект сипаттамасы;
-сату күні;
- сату жағдайы;
2-ші процедура:
Меміле бағаларына түзетулерді енгізу. Сатудағы бағаны түзету немесе өзгертуді
- уақыт аралығы;
- орналасу жері;
- жылжымайтын мүліктің сипаттамасы.
Бірақ бұл әдісті қолдану тек активті нарық жағдайында мүмкін.
мәмілелер бірегейлі, онда жер телімін бағалау үшін арақатынас әдісі
Егер сатуларды тікелей салыстыру мүмкін болмаса, себебі орындалатын мәмілелер
- пайдалануына байланысты әдіс - бұл әдіс жер телімін
жер телімін бағалауда бағалаушы табыс тәсілін қолданады.
Бұл жағдайда осы әдісті талдауды қажет ететін мыналар:
құрылыстың ең ықтимал жоспарын анықтау;
баға болжауын және мерзімін анықтау;
құрылыс шығын сметасын құру;
жер телімінің ақша ағымын дисконттау әдісі арқылы бағалау.
Жердің қалдық құны әдісі: жердің қалдық табысының экономикалық теориясы
Еңбек ақы төленеді;
Пайыздық несиелер;
Басқару (кәсіпкерлік табыс).
Ал калған қаражаттар жер телімінің табысы болып саналады. Жер
Қайта қалпына келтіру құнын анықтау: бағаланатын обьектінің қайтақалпына келтіру
Ауданның бір бөлігнің сыбағалы шығындық әдісі;
Элементтерге бөлшектеп есептеу әдісі;
Сметалық есептеу әдісі.
Ауданның бір бөлігінің сыбағалы шығындық әдісі дегеніміз - ұқсас
Бағаланатын ғимараттың құнын нормативтік сыбағалы шығынды жалпы ауданға және
Бағалаушы әр элементтің шығындары бойынша ақпарат жинайды, содан соң
Сметалық есептеу әдісі - бұл ғимараттың кұрылыс жобалық сметасьн
Тозуды анықтау - Жиынтық тозу - физикалық функционалды
Бұл анықтамаға сәйкес тозудың келесідей түрлері болады: физикалық, функционалдық,
Физикалық тозу - элементтің бастапқы қасиеттерінің жоғалуына байланысты мүліктің
Функционалды тозу - өзінің тікелей бағытталуы бойынша пайдалану қабілетінің
Сыртқы тозу - бағаланатын объектіге қатысы бойынша сыртқы факторлардың
экологиялық жағдайдың өзгеруіне;
нарықтық жағдайдың өзгеруі;
қаржылық және заңнамалық шарттардың өзгеруі т.б.
Функционалды және физикалық тозуының сипаты бойынша тозу жойылатын және
Жойылатын - қайта шығындар жұмсау барысында қайта қалыпқа келтіру.
Егер мүліктің құнынан жөндеуге кеткен шығын арта түссе, онда
Тозуды анықтау әдісі. Тозу деңгейіне қарай 3 әдіске бөлінеді:
1.Өміршеңдік мерзімінің әдісі;
2.Нарықтық әдісі;
3. Бөлшектеу әдісі.
Өміршеңдік мерзім әдісі -обьектінің экономикалық және тиімділік өміршеңдігі мерзіміне
Нарықтық әдіс нарықтық ақпаратты талдау негізінде тозуды есептеу әдісі.
Бөлшектеу әдісі. Мұнда үш түрлі тозудың түрімен анықталады:
- физикалық;
- функционалдық;
- сыртқы тозу;
Өміршеңдік мерзімінің әдісі - бұл әдіс бойынша келесідей
"Экономикалық өміршеңдік " мерзімі - табыс әкелу мақсатында обьектінің
"Физикалық өміршеңдік " мерзімі - обьектінің нақтылай пайдалану кезіндегі
"Тиімді жас " оның жағдайының, дизайнының және оның құнына
"Объектпінің қалған экономикалық өміршеңдік" мерзімі - обьектінің бағалау мерзімінен
Экономикалық, саяси жағдайлардың өзгеруі объектінің қалған экономикалық өмір мерзіміне
И/ВС=ЭВ/ТС,
Мұндағы И-тозу;
ВС- обьектінің қайта қалпына келтіру құны;
ЭВ- тиімді жас (тиімді пайдалану уақыты);
ТС- экономикалық өміршеңдік мерзімі.
Бөлшектеу әдісі - Бөлшектеу әдісі есептеулерді кейінгі
Физикалық тозу оны пайдалану уақытының өтуі бойынша немесе табиғи
Функционалдық тозу нарықта жаңа технологиялар, техника мен материалдарға
байланысты сипатталады.
Бағалаушы бұл жағдайда ең соңғы жаңа обьектілермен салыстыра отырып,
Функционалды тозу нарықта жаңа жетілген ұқсастықтардың пайда болуымен байланысты
Сыртқы тозу - бұл саяси экономикалық және басқа факторларымен
Сыртқы тозуын бағалау кезінде екі тәсіл қолданылады:
Сыртқы фактордың әсерінен табыстың жойылу капитализациясы.
Ұқсас обьектінің сатуып салыстыру.
Сатуды салыстыру әдісі - Сатуды салыстыру әдісін пайдалана отырып,
Тозуды алып тастағандағы кәсіпорынның мүлік кешенінің әр компонентерін қайта
Кәсіпорынныц меншікті обьектілерінің жалпы құнын есептеу. Кәсіпорынның меншікті обьектісінің
Кәсіпорынның жылжымайтын мүлік құнын бағалаудың салыстырмалы тәсілі: Ресейлік зерттеушілер
Генри С. Харрисон салыстырмалы тәсілді пайдалану кезінде бағалаушы 5
Нарықты зерттеу және сату ортасы мен листингтерді (сатуға ұсыныстар)
Әр тандалған обьект бойынша ақпаратты жинау және тексеру:
сатылу бағасымен сұралынатын баға туралы;
мәміле күні туралы;
физикалық сипаттамалар туралы;
обьектінің орналасқан жері туралы
мәміленің кез келген ерекше шарттары туралы.
3. Әр обьектіні бағаланатын обьектімен салыстыру және талдау:
сату уақыты, орналасқан жері бойынша;
физикалықсипаттамалар бойынша;
сатылу шарттары бойынша.
4. Бағаланатын обьекті мен олардың арасындағы бар айырмашылықтарға сәйкес
5. Бағаларға түзетулердің шамасы «теңестірілетін жұп" регрессивті талдау және
6. Жылжымайтын мүліктің теңестірілген обьектілерінің түзетілген бағаларын келістіру және
"Жылжымайтын мүлік обьектілерін бағалау: теориялық және тәжірибелік аспектілер" оқу
Бірінші этап. Сәйкес рыноктағы жылжымайтьын мүліктің обьектілерін жақын арадағы
Екінші этап. Мәміле туралы ақпаратты тексеру.
Үшінші этап. Бағаланатын обьект пен теңестірілетін обьектілердің әр қайсысының
Аталған көзқарастарды тұжырымдай келе кәсіпорын мүлігінің құнын
анықтау кезіндегі этаптарды қарастырамыз.
Нарықты зерттеу және ақпаратты жинау: Нарықты зерттеу және ақпаратты
Құнды бағалаудың дәлді едәуір мөлшерде жинақталған ақпараттың сапасы мен
Тек факторлық сатулар есебі ғана емес, листингтер (сатуға ұсыныстар)
бағалаушы экспертінің өзіндік архиві;
риэлторлық фирмалардың банктік мәліметтер;
- мемлекеттік мүліктің территориалды комитеттері мен нотариалды кеңселер
лерінің тіркелімі және жылжымайтын мүлік объектілері иелерінің тірелуі жүргізіледі;
- жылжымайтын мүлікті сату- сатып алудың жасалган мәмілелері туралы
Бағалаушы өзіндік мәліметтер базасы тұрақты негізде жаңартылыпотыратын акпараттың ең
Мәміле туралы ақпаратты тексеру. Салыстырмалы сату обьектісінің ақпаратының дұрыстылығы
Тексеруге жататын ақпараттар:
мәміле мотивациясы: сатушы мен сатып алушы қаржылық қысым жағдайында
мәміле бір біріне тәуелсіз жақтар арасында болды ма немесе
сатушы мен сатып алушы жылжымайтын мүлік пен мәміле жасалған
сатушының сату үшін, ал сатып алушының сатып алу үшін
бір бірінің тараптарынан жеңілдіктер болды ма;
қаржыландыру нарыққа тән болды ма немесе сатушыдан сатып алушыға
сатылудың арнайы шарттары болды ма (сатылуға жеке жылжымайтын мүлікті:
Кейбір жағдайларда хабарланған бағалардың нарықтық құнынан бөлек болуы мүмкін.
Ақпараттың шынайылығын мәміле күні, ұқсас объектілердің және басқа
сипаттамалары туралы жасауға болады.
Бағаланатын объектіні ұқсас әрқайсысы объектімен салыстыру және айырмашылықтарды анықтау.
салыстыру элементтері;
салыстыру бірліктері
Салыстыру элементтері.
1. Қаржыландыру шарттары.
Егер кәдімгі қаржыландыру объектінің берілген санаты үшін тән болса,
Егер арнайы шарттар кәдімгі қаржыландыру кезіндегі бағадан бөлек сату
Әр мәміле бойынша қаржыландырудың келесі шарттарын талдау қажет:
- пайыздар бойынша төлемдер мөлшері;
несие мерзімі;
кепіл мүліктің шамасы мен құны.
2. Сатылу шарттары.
Сатылу шарттары сатушы мен сатып алушы жылжымайтын мүліктің (басқа
3. Нарықтық жағдайлар (уақыттық фактор).
Бағалау күнін салыстыратын телімді сату күнімен салыстыру процесінде нарықтық
Бағалау күнінен сату күніне дейінгі уакыт ішінде нарық жағдайындағы
Маусымдық белсенділік нарықтық белсенділіктен кемитін (әдетге жаз) немесе керісінше,
Ең сипатты өзгерістер өмірлік циклдары болып табылады. Бұл өзгерістер
Өмірлік циклдарының негіздері мыналар:
а) туылу (жобалау, обьектіні құру, саланың, қоғамның, ауданның құрылуы,
б) өсу (жылжымайтын мүлік обьектісінің қызмет етуінен табыстардың өсу
в) тұрақтылық, тепе тендік уақыты (тұрақты табыстар, жылжымайтын мүлік
г) құлау (жылжымайтын мүлікке сұраныстың төмендеу уақыты, пайданың төмендеуі,
Өмірлік циклдарды ескере отырып, сарапшы- бағалаушы заңды шығармашылық, демографиялық,
Сатылу уақытына түзетулерге қатысты пікірлер бағалау сәтіне нарықтық жағдайды
Егер салыстырылатын обьект бағалау сәтіндегі басым жағдайларына сәйкес келетін
4. Орналасқан орны.
Егер салыстырылатын обьект бағаланатын обьектің орналасқан ауданында орналасса, онда
Бағалау туралы ғылымда "аудандар "түсінігі жалпы қабылданған түсініктен бөлек.
Экологиялық еліктіру (Алматы қаласындағы кейбір аудандары өздерінің экологиялық жағымсыздығымен
Автокөліктер және тасымалдау көліктердің жақын орналасуы және мүмкіндіктің көп
Коммуникациялар (коммуникацияларды су құбырларымен жабдықтау, канализация, электрқуаты, табиғи газ
Беделді, мерейлі (әдетте қаланың орталық аудандары).
Аудандар арасындағы келесідей айырмашылықтарға да назар аудару керек:
мәмілелерге шектеулер;
- аймақтау;
құрылыстық нормалар.
Аймақтау бойынша нормативтік актілер, әдетте, әр түрлі жер телімдерінде
5. Физикалық сипаттамалар.
Салыстырмалы бағалау процесінде тек ірі физикалық қасиеттері мен айырмашылықтары
- физикалық параметрлері;
құрылыс және пайдалану сапасы;
ыңғайлылық (жайлылығы);
функционалды жарамдық.
Жоспар бойынша ғимаратты қарап, бағалау кезінде келесідей белгілерге физикалық
Кесте 1 - Физикалық тозудың есебі
Физикалық тозу,%
Ғимарат қонструкциясының алмастырмайтын жағдай Конструктивті элементтердін ішкі жағдайы
0-20% Зақымдалуы мен
деформациясы жоқ.
Ақаулықты алып тастау
іздері қалмаған. Еден мен төбесі жазық, түзу және
21-40% Зақымдалуы мен деформациясы, сонымен бірге жөдеуі жоқ. Бірақ
41-60% Жарьқшақ, жөндеу іздері және ішкі әрлеу жұмыстары көп.
Еденнің кейбір орны орынтықсыз,көлбеуден ауытқуы байқалады.Төбеде жарықшақтар көп.Еденнің кейбір
61-80% Әр түрлі жағдайдан пайда болған ашық жарықшақтар бар.
Еден келбеуінен үлкен ауытқу бай-қалады. Еденнің жалпы зақымдалуы мен
81-100% Ғимарат қабырғасының кейбір бөлігі құлаған, қауіпті жағдайда. Қабырғаның
шеттен шыққан. Төбеннің
қисықтығы байқалады Терезелері мен есігі шіріген,бұзылған. бүлдірілген.
6. Мүліктік құқықтар құрамы.
Бағаланатын объект құнына түзетулер жүргізу құрамына мүліктік құқықтар құрамьш
Салыстырмалық тәсіл - бұл салыстырмалы және бағаланатын жылжымайтын
Бірліктер өлшемі 1ш.м. (кв.м.)1ш.м. тұрғын алаңы, 1ш.м. жалпы алаңы,
Жылжымайтын мүлік түрінің кейбіреуін табыс әкелетін баға түрінде есептейді.
Жалпы капитализация коэффициенті (жалпы түсім ставкасы)- ол капитализация түсімінің
Сарапшы - бағалаушы салыстырмалы обьектінің бағалауына түзету жүргізу, ол
бағаланатын обьектінің бағасы белгісіз. Бұл жағдайда пайыздық түзетуді колдану
Мысалы, бағалаушы бағаланатын обьектілердің орналасу жеріне қарай - 10%
Түзетуді анықтау тәсілі: Түзету өлшемін анықтау үшін келесідей
Екі бірдей сату обьектісін таңдау;
Регрессиондық талдау;
Элементі бойынша.
Бағалау тәжірибесі түзету жүргізу кезінде нарық ақпаратының негізінде орындалуын
Сыңарлас деп - екі бірдей жеке жылжымайтын мүлік обьектісінің
Регрессиондық талдау әдісі - бұл нарық ақпараттың кең көлемде
Дәстүрлі әдіске қарағанда салыстырмалы сату обьектісін математикалық әдіспен талдау
Ус = В * х
Мұндағы Ус -жылжымайтын обьектінің құнының есебі;
В -салыстырмалы бірлік үшін алынатын коэффициент;
X -жылжымайтын мүлікті бағалау үшін өлшенген акпарат.
Түзету түрлері:
Абсолютті көрсеткіштер түрінде түзету;
Пайыздық түзету;
Жалпы түріндегі талдамалы түзету;
Пайыздық куммулятивтік түзету.
Абсолютті көрсеткіштер түрінде түзету - бұл ақшалай түріндегі түзету.
Пайыздық түзету-түзету өлшемінің нақтылығын анықтау кезінде қолданады. Түзетулер келесідей
уақытына қарай;
орналасу жері мен мәмілені қаржыландыру ерекшеліктері;
бағаланатын обьектінің орналасу аймағына қарай.
Жалпы түріндегі талдамалы түзетулер - бұл қай түзету бірінші
пайыздық көрсеткішті салыстырмалы жылжымайтын мүліктің сату бағасына
көбейтіледі, сонан соң шыққан сомманың келесі түзетуге көбейтіледі. Солай
Объект құнына әсер ететін түзетулер:
Бағаланатын объектінің құнына мынадай түзетулер жүргізіледі:
Мүліктік құқық құрамы
Қаржыландыру шарты
2.1 Ипотекалық қарыздар коэффиценті
Пайыздық ставка
Қарыз мерзімі
Амортизация
Қатысушылар туралы келісім шарт
3. Сату жағдайы
3.1 Қарапайым немесе ерекше төлем
3.2 Сатып алушы мен сатушының білімі мен шешімнің кабылдануы
4 Уақыты
5 Орналасу жері
5.1 Экологиялық қызығушылық
5.2 Коммуникация
5.3 Мерейлік, абыройлық
6. Физикалық сипаттамасы
6.1 Физикалық параметрлері
6.2 Құрылыстың жүргізілуі мен сапасы
6.3 Жайлылығы
6.4 Функционалды пайдалылығы
Бағалаушы ұқсас және жақын орналасқан соңғы үш объектіні сатылу
Салыстырмалы объектінің сату бағасына түзету енгізу үрдісі: сату
Егер салыстырмалы жылжымайтын мүлік сапасының кей мәні бойынша элемент
Егер салыстырмалы жылжымайтын мүлік сапасының кей мәні бойынша элемент
Түзетуді тізбектеп енгізу - әр пайыздық түзету жүргізу
Бірінші түзету пайыздық түрдегі, салыстырмалы объектінің сату бағасына көбейтеді.
Екінші түзету, тадданылған (алынған) бағаға көбейтеді. Бұл тізбектелінген түзетудің
2. Тәуелсіз ЖК «Сауранбай С.Б.» бағалау компанияның
2.1 Тәуелсіз ЖК «Сауранбай С.Б.» бағалау компаниясында қолданылатын
Жеке Кәсіпкер «Сауранбай С.Б.» 12.03.2007 жылы құрылған. Компания
ЖК «Сауранбай С.Б.» Тәуелсіз бағалау компаниясы көрсететін қызмет
түрлері:
жылжымайтын мүліктің барлық түрлерін бағалау (пәтерлер,
тұрғын және тұрғын емес үйлер, ғимараттар мен құрылыс нысандары,
құрал-жабдықтарды бағалау;
жеңіл және жүк автокөліктерін бағалау;
тауарлы – материалдық құндылықтарды бағалау;
мүліктік кешен ретіндегі кәсіпорындарды бағалау.
ЖК «Сауранбай С.Б.» Тәуелсіз бағалау компаниясының іскерлік серіктестіктері:
«Экономикалық зерттеулер институты» АҚ;
ЖК «Омаров»;
Т. Рысқұлов атындағы ҚазЭУ;
«Вокзал-сервис» АҚ;
«Newtech Distribution» ЖШС;
«Транс-лизинг» АҚ;
«Астана-Финанс» АҚ;
«Витртген Казахстан» ЖШС;
«Тәртіп» АҚ;
«TND» ЖШС;
«Экономика, Қаржы және Халықаралық сауда Қазақ Университеті»
Оқу Ұйымы.
Бағалау – бірнеше сатылар мен кезеңдерден тұратын күрделі, көп
Мәселені анықтау. Бұл саты келесі кезеңдерден тұрады:
объектіні бағалау үшін келісім шарт жасасу;
бағалау объектісіне алдын-ала шолу жасау;
бағалау процесін жүргізу үшін қажетті мәліметтерді жинау және
талдау;
қолданылатын бағалау әдістерін таңдау;
есептеулерді жүргізу;
қорытынды нәтиже шығару және оны мақұлдау;
бағалау туралы есеп жасау және оны Тапсырыс берушіге ұсыну.
Мәселені анықтау – бағалау процесін жүргізу кезіндегі өте жауапты
меншік объектісін индентификациялау;
бағалау нысанын анықтау;
бағалау күнін белгілеу;
бағалау мақсатын және оның функциясын анықтау;
бағалау құнын анықтау;
шектеулі шарттарды құру және Тапсырыс беруші сол шектеулі
шарттарамен танысуы.
Жоғарыда аталаған кезендерге әр қайсысына жеке тоқталып кетсем.
автокөлік объектілерін идентификациялау – объектінің атауын,
заңды статусын, физикалық жағдайын, сипаттамаларын анықтау
бағалау нысанын анықтау – бағалау объектісіне не жататынын
анықтау;
меншік құқығының барлық кешені немесе бір ғана бөлігі (жалға
бағалау күнін белгілеу – бүкіл бағалау процесі үшін маңызды
кездердің бірі болып есептеледі. Себебі, уақыт өте келе
бағалау мақсатын және оның функциясын анықтау – бағалау
әдістемесін дұрыс таңдау үшін қажет кезеңдердің бірі. Ал бағалау
бағалау құнын анықтау бағалаушының өте жауапты міндеті болып
табылады. Себебі, бағалау құнын анықтау отырып Бағалаушы бағалау
шектеулі шарттарды құру және Тапсырыс беруші сол шектеулі
шарттарамен танысуы – мәселені анықтау сатысының соңғы кезеңі болып
Кәсіпорын құнын бағалау – бұл көлік құралының оның физикалық,
Ол келесілерден тұрады:
кәсіпорындарды і бағалау (жеңіл және жүк автокөліктері, автобустар,
мототехникалар);
бизнесті құралдарын бағалау;
жылжымайтын мүлікті бағалау;
мүліктік кешенді бағалау және т.б.
кәсіпорындардаы жеке немесе мүліктік кешеннің құрамы келесі мақсаттар үшін
Бизнес тобы бойынша негізгі қорларды қайта бағалау;
жекешелендіру;
сатып алу-сату, соның ішінде аукционды;
кепілді рәсімдеу;
жалға беру және лизингтік операциялар;
жарғылық капиталына салымдар ретінде рәсімдеу;
акционер салымдарын қоғамнан шығу барысында бөлу;
жоғалу, жою немесе зақымдану жағдайларынан сақтандыру;
зақымдану кезінде зиян құнын бағалау;
иелердің азаматтық жауапкершілігін сақтандыру;
сыйға беру (салық салу мақсаттары үшін);
мұрагерлік (салық салу мақсаттары үшін);
сот тәртібі бойынша мүліктерді бөлісу;
айырбастау шарты және бартерлік мәмілелер;
мүліктерді тәркілеу;
есептен шығару және қосымша пайдалану.
Бағалаушы бағалау жұмыстарын жүргізу еезінде бағалау мақсатын анықтай
«Сауранбай С.Б.» жеке кәсіпкерлігінде неғұрлым жиі кездесетін бағалау мақсаттарын
тапысыр беруші не бағалағысы келетіні, яғни, бағалау объектісі
материалды объектілер жиынтығы немесе құқық ретінде:
бағалау нәтижесін Тапсырыс беруші қандай мақсаттарда
қолданатындығын анықтайды.
Бағалау процедурасы
бағалау жүргізу шартын жасасу;
бағалау объектісі орналасқан жерге бару, оны тексеру, суретке
түсіру;
Республика, облыс, аудан және орналасқан орны деңгейі бойынша
объектінің нарықтық құнына әсер ететін ақпараттарды жинау, өңдеу және
бағалау объектісіне, объект-аналогтарға, сонымен қатар сәйкес
нарықтардың ұсыныс бағаларына қатысты ақпараттарды жинау, өңдеу және талдау;
ең жақсы және тиімді пайдалануды талдау: қорытындылар бар
шектеулер мен бағалау объектсі орналсқан ауданы үшін жылжымайтын
нарықтық құнды анықтау мақсатында есептеулерді жүргізу үшін
тәсілдер мен әдістерді таңдау;
бағалау әдістерін қолдану негізінде алынған нәтижелерді
қорытындылау және соңғы қорытынды құнды есептеу;
бағалау туралы есепті рәсімдеу және оны Тапсырыс берушіге
ұсыну.
Қазақстан Республикасының азаматтық заңдарына сәйкес бағалаушы мен тапсырыс берушiнiң
Қазақстан Республикасының 2000 жылдың 30 қарашасында қабылданаған «ҚР бағалау
Бағалау жүргiзу шартына Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексiнiң өтемдi қызметтер
Бағалау жүргiзу шартында мыналар қамтылуға тиiс: тапсырыс
берушi мен бағалаушының деректемелерi: жеке тұлға үшiн - тегi,
Қазақстан Республикасының 2000 жылдың 30 қарашасында қабылданаған «ҚР бағалау
1. Жүргiзiлген бағалаудың нәтижелерi бойынша екi дана етiп
2. Жеке кәсiпкер болып табылатын бағалаушы жасаған есепке ол
3. Егер бағалауды бағаланатын бағалау объектiсiнiң құрамына кiретiн әртүрлi
4. Бағалау туралы есепте мыналар көрсетiлуге тиiс:бағалаушының атауы (тегi,
2.2 Тәуелсіз ЖК «Сауранбай С.Б.» бағалау компаниясының техникалық
ЖК «Сауранбай С.Б.» тәуелсіз бағалау компаниясы бағалау қызметімен
Кесте 2 - ЖК «Сауранбай С.Б.» кәсіпорынның қаржылық
Көрсеткіштер 2008ж. 2009ж. ауытқу
абс. %
2 – кестенің жалғасы
1 2 3 4 5
1 Тауарларды өткізуден түсетін табыстар 41188 51757 10569 79,58
2 Тауарларды өткізудің өзiндiк құны 38717 49946 11229 77,52
3 Коммерциялық шығындары 1326 1434 108 92,47
4 Басқару шығындары 0 0 0
5 Өткізуден түсетін табыстар 1145 377 -768 303,39
6 Алуға тиесілі пайыздар 0 0 0
7 Төленуге тиесілі пайыздар 0 0 0
8 Басқа ұйымдарға қатысудан түсетін табыстар 0 0 0
9 Басқа операциялық табыстар 0 2 2 0,00
10 Басқа операциялық шығындар 0 0 0 0,00
11 Қаржылық-шаруашылық қызметтен түсетін табыстар 1145 379 -766
12 Өткізілмеген басқа да табыстар 0 0
13 Өткізілмеген басқа да шығындар 692 0 -692
14 Есеп беру жылының табысы 453 379 -74
15 Корпоративті табыс салығы 118 99 -19 119,44
16 Дерексiз құралдар 0 0
17 Өте керекті табыстар 0 0
18 Төтенше шығындар 0 0
19 Есеп беру жылының (шығын) таратылмалған табысы 335
Ескерту – ЖК «Сауранбай С.Б.» тәуелсіз бағалау компаниясының бағалаутуралы
Берілген кестеден біз, тауардың іске асуынан көмек көрсету талдау
Зерттелiнетiн мерзiмде сатудан түсiмнiң өсуi қоймада қорлар өсуiмен шартталған,
Сурет – 1 Кәсіпорынның қаржылық нәтижесі,
Сонымен бірге, жабдықтаушыдан сатып алынатын тауар көлемі көтерілді. Мүмкiн
Өйткенi тауар, кәсiпорынға кiретiн бағаларды төмендетіп жiберiлетiн бағаларды да
2009 жылдарда кәсiпорынның коммерциялық шығындары да үлкейдi. Бұл жарнамаға
Қаржы талдауының бастапқы деректерi жылдық есептiң формасы №1, №
2008-2009 жылдарда кәсiпорынның пассивының құрылымының талдауының еншiсі 2008 жылдың
Тартылған капиталды 2008 жылдың басымен салыстырғанда 67,36% төмендеген болып
Меншiктi құралдардың еншiсiнің өсу «Қосымша капиталды» топтың балансының пассивының
Қорлардың қалдық талданатын кәсiпорынның екi өткен жылдарына 5,5 ретке
Капиталды қаржы талдауының түрлерiнiң бiрi активтердiң айналымдылығының талдауы болып
Кесте 3 - Айналымдылық активтердің динамикасы, мың теңге
Көрсеткіштер 2008
жыл 2009
Жыл Ауытқу
2009 және 2008
Iске асыруға көмек көрсету 41188 51757 10569
Сыртқы активтердiң артық-кемi 22186,5 36638 14451,5
Сыртқы активтердiң айналымдылығы,
көлемі 1,86 1,41 -0,44
Айналымның ұзақтықтығы, күндер 196,61 258,38 61,77
Ескерту – ЖК «Сауранбай С.Б.» тәуелсіз бағалау компаниясының бағалаутуралы
Мәлiметтердiң талдауы кәсiпорын активтерiнiң айналымдылығы зерттелетiнiлетiн мерзiмге 0,44 рет
Сурет – 2 Айналымдылық активтердің динамикасы, мың теңге,
Активтердiң негiзгi еншiсiн зерттелетiн кәсiпорындағы (жеке алғанда - сатымдықтың
Тауарлық өнiмнiң үлкен меншiктi салмағы шаруашылықтың субъекттерiнiң аласа сатып
Тауарлардағы капиталды табылуды ұзақтық сатып алушыларға түсудi моменттен тиеуге
3-шi кестеде осы жұмыстарды талдау және қызметтердiң айналымдылығының коэффициентi
Кесте 4 - Қызметтердің айналымдылығын және көрсетілетін қызметтерді талдау,
Көрсеткіш 2008 жыл 2009 жыл
Жұмыстар және қызметтердiң орташа қалдықтары, мың теңге 18987,5 29210,5
Талданатынынатын мерзiмге көрсеткен қызметтерiнiң өзiндiк құны, мың теңге 39062
Жұмыстар және қызметтердiң айналымдылығының коэффициентi 2,057 1,709
Жұмыстар және қызметтердiң қалдықтарындағы құралдардың айналымын ұзақтық, күндер 177
Ескерту – ЖК «Сауранбай С.Б.» тәуелсіз бағалау компаниясының бағалаутуралы
Қорытынды: кәсiпорынның мүлiктiк жағдайының талдауының баланстың активiнiң негiзгi бабы
Серiктестiктiң қаржы менеджментiнiң жүйесiнiң зерттеуiнiң шеңберiнде және кәсiпорынның көз
Кесте 5 - Кәсіпорынның капитал көзінің көз капиталын құрылымынталдау,
р/н Көрсеткіш Есептеу 2008 жыл 2009 жыл өзгерісі
жыл
басы жыл аяғы өзгерісі жыл
басы жыл
аяғы өзгерісі
1. Кәсіпорынның қаржылық автономды коэффициенті Меншікті капитал/ баланс валютасы
2. Қаржы тәуелдiлiгiнiң коэффициентi Қарыз капиталы/ баланс валютасы 0,9768
3. Ағымды қарыз коэффициенті Қысқы мерзімді кар.салым 0,9768 0,3121
5 – кестенің жалғасы
4. Ұзақ мерзiмдi қаржы тәуелсiздiгiнiң коэффициентi меншiктi ұзақ мерзiмдi
5. Меншiктi капиталдың алашақтың жабуыларын коэффициент меншiктi капитал, қарыз
6. Қаржылық леверидж коэффициенті қарыз капитал, меншiктi капитал 42,177
Ескерту – ЖК «Сауранбай С.Б.» тәуелсіз бағалау компаниясының бағалаутуралы
Қаржы автономиясының коэффициентi баланстың валютасына жалпы алғандағы меншiктi капиталдың
Қаржы тәуелдiлiгiнiң коэффициентiнiң қалай кәсiпорын активiнiң еншiсi қарыз капиталының
Қаржы тәуелдiлiгiнiң көрсеткiшi 2008 жылының басына 97,68% құрады 2009
Ағымдағы қарыз коэффициентiнiң қалай кәсiпорынның капиталдағы еншiсiн қысқа мерзiмдi
Зерттелетiнiлетiн мерзiмге бұл көрсеткiш 67,36%-ға төмендедi, және 2009 жылдың
Ұзақ мерзiмдi қаржы тәуелдiлiгiнiң коэффициентi баланстың ортақ валютасына меншiктi
Барлық зерттелетiн мерзiмге ЖК «Сауранбай С.Б.» тәуелсіз бағалау
Коэффициент (немесе керiсiнше) қарыз алашақтың жабуы меншiктi капитал көрсетiп,
Коэффициент 2009 жылдың соңында 9,43%ке үлкейдi және қарыз
Ол ЖК «Сауранбай С.Б.» тәуелсіз бағалау компаниясы мүлiктiк
Кәсiпорынның толық қаржы орнықтылығы өте баланстың актив және пассивы
Қаржылық жағдайының тұрақтылығы мына жағдайлар арқылы күшеюі мүмкін:
ағымдағы активтердегi капиталды айналымдылығының үдеулерi
нәтижесінде айналымды теңгеге салыстырмалы қысқартуында болады;
қорлардың қисынды кiшiрейтулерi;
толықтыру меншiктi айналым капиталы арқасында iшкi көз.
Кесте 6 - Қаржылық жағдайының тұрақтылығын талдау, мың теңге
12.03.2007 балансы актив сома Қаржы көзі
(пассив) сома Қаржылық көзінің меншікті салмағы
ОС 1844 Меншікті капитал 220 11,93%
Қысқы мерзімді Кред. қарыздар 1624 88,07%
Айналым активтері 7655 Қысқа мерзімді Кред. қараздар 7655
Барлығы: 9499
9499
6 – кестенің жалғасы
01.01.2008
балансы ОС 7266 Меншікті капитал 7266 100%
Айналым активтері 36718 Меншікті Ккапитал 22990 62,61%
Қысқы мерзімді Кред. қарыздар 13728 37,39%
Барлығы: 43984
43984
01.01.2009 балансы ОС 7266 Меншікті капитал 7266 100%
Айналым активтері 36558 Меншікті капитал 23271 63,66%
Қысқа мерзімді Кред. қарыздар 13287 36,34%
Барлығы: 43824
43824
Ескерту – ЖК «Сауранбай С.Б.» тәуелсіз бағалау компаниясының бағалаутуралы
Қорытынды: кәсiпорынның қаржы орнықтылығының талдауының ЖК «Сауранбай С.Б.»
Баланстың өтiмдiгiнiң талдауы олардың өтеуiн жеделдiктiң дәрежесi бойынша топталатын
Баланстың активтерiнiң топтауы кестеде көрсетілген, олардың құрылымы және динамиканың
А1 тобқа абсолютті өтiмдiлiк активтердi жатады : ақшалай ақша
Кесте 7 - Кәсіпорынның активтер балансының өту дәрежесін топтастыру,
Өту дәрежесі Белгі құрылымы 2008 ж. сомалар 2009ж. сомалар
Жыл басы Жыл соңы Жыл басы Жыл соңы
Ең өтімді А1 Қаржы қаражат 10 131 131 2
Қысқы мерзімді қаржылық салымдар 0 0 0 0
Барлығы: 10 131 131 2
7 –кестенің жалғасы
Тез іске асырылатын А2 Қысқы мерзімді дебиторлық қарыздар 1081
Дайын өнім және қоймадағы тауарлар 5939 32036 32036 35394
Өзгеде активтер 0 0 0 0
Барлығы: 7020 34340 34340 36274
ай іске асырылатын
А3 Қорлар 494 2199 2199 253
Қосылған құнға салық 31 48 48 29
Ұзақ мерзімді қаржылық салым 0 0 0 0
Ұзақ мерзімді дебиторлық қарыздар 100 0 0 0
Барлығы: 625 2247 2247 282
Қиын іске асырылатын А4 Айналымнан тыс активтер 1844
Болашақ мерзім шығындары 0 0 0 0
Барлығы: 1844 7266 7266 7266
Барлығы:
9499 43984 43984 43824
А2 тобына асырылатын активтер жатады: дайын өнiм тауарлары,
Үшiншi топқа А3 баяу жүзеге асырылатын кәсiпорын активтерiн жатады
А4 топқа қиын жүзеге асырылатын активтер жатады : кәсiпорынның
П1-ші топқа өте жедел мiндеттемелердi жатады - қысқа мерзiмдi
Екiншi топқа П2 кәсiпорын банктiң қарыздары, зерттелетiнiлетiн мерзiмдерге жатады
П3-ке кәсiпорын пассивтерінің осы тобын балансқа алмауға зерттелетiн ұзақ
А4 топқа қиын жүзеге асырылатын активтер жатады : кәсiпорынның
Кәсiпорынның актив және пассивтерінің топтарының байланысын талдауы 7 кестеде
Кесте 8 - Мiндеттемелердi өтеу жеделдiк дәрежесi бойынша кәсiпорынның
Өту дәрежесі Белгі Құрамы 2008 ж. сомалар 2009ж. сомалар
Жыл басы Жыл соңы Жыл басы Жыл соңы
Ең керектісі П1 Несиелік қарыздар
Қайтару мерзімі келген, банктер несиесі 0 0 0 0
Барлығы: 9279 13728 13728 13287
П2 Қысқа мерзімді банк несиесі 0 0 0
Басқа да қысқы мерзімді міндеттемелер 0 0 0 0
Барлығы: 0 0 0 0
Ұзақ мерзімді П3 Ұзақ мерзімді банк несиесі 0 0
Басқа да ұзақ мерзімді міндеттемелер 0 0 0 0
Барлығы: 0 0 0 0
Меншікті капитал П4 Жарғылық капитал 9 10 10
Қосымша капитал 0 29700 29700 29700
Үлестірілмеген пайда (шығын) 211 546 546 827
Барлығы: 220 30256 30256 30537
Барлығы:
9499 43984 43984 43824
Ескерту – ЖК «Сауранбай С.Б.» тәуелсіз бағалау компаниясының бағалаутуралы
Қысқа мерзiмдi мерзiмдегi өтiмдiк және төлеу қабылетiнiң бағалары үшiн
- ағымдағы өтiмдiктiң коэффициентi;
- аралық өтiмдiктiң коэффициентi;
- абсолюттi өтiмдiктiң коэффициентi.
Коэффициенттердiң мәлiметтерiнiң есептеуi 8-ші кестеде келтірілген.
Кесте 9 - Кәсіпорынның өтімділік көрсеткіші
Көрсеткіш
Есептеме
2008 2009 2008 – 2009 ж өзгері.
Жыл басы
Жыл соңы
Өзгеріс
Жыл басы
Жыл соңы
Өзгерісі
Абсолюдті өтімділік
көрсеткіш А1/П1 0,0011 0,0095 0,0085 0,0095 0,0002 -0,0094 -0,0009
Тез өтімділік
көрсеткіш (А1+А2)/П1 0,7576 2,5110 1,7534 2,5110 2,7302 0,2192 1,9726
Ағамды өтімділік
көрсеткіш (А1+А2+А3)/П1 0,8250 2,6747 1,8497 2,6747 2,7514 0,0767 1,9264
Ескерту – ЖК «Сауранбай С.Б.» тәуелсіз бағалау компаниясының бағалаутуралы
Абсолюттi өтiмдiктiң коэффициентiнiң кәсiпорынның қысқа мерзiмдi мiндеттемелерiнiң бөлiгi дереу
Ағымдағы өтiмдiктiң коэффициентi сырт активтерде қысқа мерзiмдi пассивтерді жаба
- 2008 жылдың басында = 0,82
- 2008 жылдың аяғында = 2,67
- 2009 жылдың аяғында = 2,75
0,7 - 1-шi аралық өтiмдiктiң коэффициентiнiң нормативі. Зерттелетiн кәсiпорында
- 2008 жылдың басында = 0,75
- 2008 жылдың соңында =2,51
- 2009 жылдың соңында =2,73
Демек бұл, ЖК «Сауранбай С.Б.» тәуелсіз бағалау компаниясының
2.3 Кәсіпорын құнына әдістемелік тәсілдермен бағалау жүргізу
Нарықтық құнды анықтау шығындық, салыстырмалы және табыстық тәсілдермен топтастырылған
Шығындық тәсіл инвестор немесе сатып алушы мүлікті иемденуді үйренуімен
Осы тәсілді қолдану кезіндегі бағалау процедурасының негізгі кезеңдері:
- қалпына келтіру құнын анықтау;
- сыртқы, функционалды және физикалық тозу көлемін анықтау;
- жылжымайтын мүліктің нақты құнын алуға арналған шығын
Сатылымдарды тура салыстырмалы талдау әдісі субъектілер нарықта бағаланып жатқан
Осы әдісті қолдану кезіндегі бағалау процедурасының негізгі кезеңдері:
- бағалау объектісіне ұқсас жасалған мәліметтер, баға келісулер,
- ақпараттардың нақтылығын жоғарлату мақсатында оларды таңдау, жинау;
- лайықты өлшем бірлігін сұрыптау, таңдау және әрбір тағдалған
- бағаланып жатқан объектіні және салыстыруға таңдалған
- салыстырылған сипаттамаларды талдау бойынша бағаланып жатқан объектінің құнын
Табыстық тәсіл
Табысты капитализациялау әдісі күту қағидасына негізделген. Бұл қағида кәдімгі
Осы тәсілді қолдану кезіндегі бағалау процедурасының негізгі кезедері:
- кәсіпорынның таза потенциалды табысын бағалау;
- толық емес салымдардан жойылуды бағалау нарықты сараптау
- жылжымайтын мүлікті бағалау эксплуатациясы бойынша шығындар есептемелері қазіргі
- осы жолмен түскен таза табыс одан сон объектінің
Есеп беру сипаттамасы: қысқаша
Зерттеу бөлімі.
Бағалау объектісі
Бағалау объектісі жылжымайтын мүлік ретінде: Мүліктік кешен жалпы ауданы
Аталған объектінің тіркелген мекен-жайы: Қазақстан Республикасы, Алматы қаласы, Әуезов
Бағалау объектісінің орналасқан орны туралы сипаттама:
Аталған бағалау объектісі мына көшелер шаршысында орналасқан: Саина, Рыскулова,
Жақын маңда келесі объектілер орналасақан: автовокзал Сайран, АЗС «Petro
Қоғамдық автокөліктер: автобустар - 37, 63, маршрут такси:
Бағалау мақсаты
Бағалау мақсаты Тапсырыс берушінің тапсырысына сәйкес бағалау объектісінің
Бағалау түрі
« 2000 жылы 30 қарашадағы № N 109 –
Бағалаудың арнауы
Жүргізілген бағалау нәтижесі бағалау объектісін талап етуші орын
Бағалау күні
Тұрғын үйді көзбен шолу 16.06.2006ж. жүргізілді
Тұрғын үйді бағалау 16.06.2006ж. жүргізілді.
Объектіні құқықтық талдау
Бізге ұсынылған ақпараттарға сәйкес берілген мүлік кешені иесі, заңды
Бағалау объектісінің меншік құқығын және Тапсырыс берушінің басқа да
09.02.2005 жылдан Алматы қаласы арналған жылжымайтын мүлiк бойынша орталықтың
06.06.2005 жылдан 0250047-шi жер телiмiне жеке меншiктiң құқығына акт(көшiрме
Мемлекеттiк тiркеу туралы куәлiк қағазжылжымайтын мүлiк және «Алматы қаласы
Санақ республиканың агенттiк берiлген Қазақстанның 29.09.2005 жылынан Статистикалық карточка
заңды тұлғалардың мемлекетік куәлік туралы тіркеу №67117-1910-ТОО от 29.11.2004г(көшірме);
- Бағаланатын құқықтар:
ҚР Азаматтық Кодексіне (188 бабы) сәйкес меншік құқығы мүлікті
Объектінің қысқаша сиппатамасы
Бағалау объектісін визуалды қарау нәтижелері келесі нәтижелерді көрсетті:
Бағалаушы 4-балдық сипаттаманы қолданды - 1-қанағаттандырарсыз, 2-қанағаттандырарлық, 3-жақсы, 4-өте
әлеуметтік инфрақұрылым- 4;
Транспорттық қамтамасыз ету - 3;
Тұрған жері – 4.
Мүлік кешеннің мінездемесі
Кесте 10 - Мүлік кешеннің мінездемесі
№ Объектінің атауы Литер А
1. Салынған жылы 2004
2. Қабат саны 2
3. Жалпы ауданы , в м2 564,5
Құрастырымдық элементтердi сипаттамасы
4. Ірге Бетон
5. Дуал Батыс кiрпiш қаңқа Т/бетон.
6. Төбе Металлды
7. Аражабындар Т/бетон плиты
8. Отделочные работы Ішкі Сыланған
Сыртқы Алюкобонд
9. Проемы Терезе 2-е пластикалы
Есік Метал, пластик
Ескерту – ЖК «Сауранбай С.Б.» тәуелсіз бағалау компаниясының бағалау
Қосымша сипаттамалар:
Мүлік кешенінің жалпы ауданы– 564,5 кв.м., который состоит из:
Литер А
төле:
Қызметтік – 49,8 м², дуал –левкас;еден – ковролан; төбе
-Қызметтік – 7,8 м²,дуал–левкас; еден – ковролан; төбе
1-ші қабат:
Жуғыш – 151,1 м², дуал – кафель; еден
асхана– 11,4 м², дуал– кафель; еден– кафель; төбе –
қызметтік – 8,9 м², дуал –левкас;еден – ковролан;
Душ – 2,5 м², дуал – кафель; еден– кафель;
Дәретхана– 1,4 м², дуал– кафель; еден – кафель;
Дәретхана – 1,4 м², дуал–– кафель; еден
Дәретхана– 1,3 м², дуал– – кафель; еден - кафель;
Дәретхана – 1,2 м², дуал–– кафель; еден
Кабинет – 5,9 м², дуал –левкас; еден
Холл – 39,1 м², дуал – кафель; еден –
Шеберхана – 26,8 м², дуал – кафель; еден
2-ші қабат:
Бильярд бөлме – 165,1 м², дуал –левкас; еден
Дәретхана – 2,4 м², дуал – кафель; еден–
Дәретхана – 2,3 м², дуал– кафель;
Негізі – 86,1 м², дуал –левкас; еден– ковролан;
Мүлiктiк кешен дәл қазiр өзiнiң меншiк иесiмен пайдаланады;
Бағаланған объектінің коммерциялық тартылымдылығы: тартамды;
Қызметінің түрі: : көлік құралдарына қызмет көрсету және ойын-сауықтар;
Мүлiктiк кешен жүйелермен жабдықтаған : электр жарық, жылытулар, орталықтандырылған
Ыстық сызықтар мәлiметтер бойынша РГП «Алматы жер»,байланыс телефоны: 660-000,
бағаланатын мүлiктiк кешендi өте берiк жатпайды.
Пәтердiң техникалық төлқұжатымен айырмашылықтары, РГП мен берілген Алматы қаласының
Бағалаушылардың мүлiктiк кешенiнiң ортақ күйi - өте жақсы анықталған.
Жер телімінің мінездемесі
Жер телімінің кадастрылық номірі– 20-312-030-047;
Меншік иесі – Жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiк «Теңгір»;
Жер телiмiне жеке меншiктiң құқығы - Жеке меншiк;
Жер телiмiнiң мақсаттық тағайындауы- Құрылыс және автожуғыштың пайдалануға арналған
Жер телімінің ауданы – 0,167 га;
Қолданудағы шектеулерi және жер телiмiнiң ауырпалығы - техникалық қызмет
Жер телімнің бөлінгіштігі– бөлінбейді;
Жер телімнің қасындағысын сиппаттауы:
1. А дан Б ға –көше;
2. Б дан В ға – өту жолы;
3. В дан Г ға –
4. Г дан А ға –көршінің телімі;.
Сәулеттендiрудi биiк деңгейi бар бөлiмшенiң аумағы : металлдық керегемен
Объектінің құнын есептеу.
ҚР - ның Ұлттық банктің бағамы бойынша 1 АҚШ
Аудан өткiзiлген жер телiмдерiнiң сатуларын нарықтың маркетинг зерттеулерiнiң мәлiметiндегi
Автожуғыштың түрiндегi Мүлiктiк кешеннiң бағасы, Бильярд, қымызхана - жер
С = С1 * S * (1-И) * K1
Мұндағы И = 1 – (шығын коэффициенті * [(2010
C – пәтердің бағалау күніне белгіленген құны
С1 – құрылыстың бір шаршы метр үшін құны
S – пәтердің жалпы ауданы
И – панельдік құрылыс үшін шығын коэффициенті - 1,7
K1 – қабаттылық коэффициенті (бірінші және жоғарғы -
Р – құрылыстың орналасқан зонасына қатысты аудан коэффициенті.
Кесте 11 - Мүліктік кешенді бағалау ретінде автожуғыш ,
Физикалық шығын (Иф) 1
Шығын коэффициенті 1,9
Қабаттылық коэффициенті (К1) 1,1
Аудан коэффициенті (Р) 1,5
Қалпына келтіру құны 693
Аудан (S) 564,5
Салынған жылы 2004
Баға индексі 175,241
Теңгемен шаққандағы құны 113 114 127
Бағалау күніне доллар курсы 147
АҚШ долларына шаққандағы құны 769 483
Ескерту – ЖК «Сауранбай С.Б.» тәуелсіз бағалау компаниясының бағалау
Соныменен, мүліктік кешенінің тозуын ала отырып біз шығындық тәсілмен
Есепке алуы бар объект мәлiметiнiң жоғары айтылған құны жер
Кесте 12 - Мүліктік кешенді бағалау ретінде автожуғыш ,
Мінездеме Бағаланатын объект Салыстырылатын объекттер
Объект №1 Объект №2 Объект №3
Орналасқан жері Ташкенті- Мате Залка Жандосов - Яссауи
Дуал материалы Батыс кiрпiш қаңқа Т/ бетон кірпіш
Жалпы ауданы ., м2 564,5 800,0 830,0 780,0
Жөндеу және күйі Өте жақсы Жеткілікті Жақсы
Қабаты 2 2 2 2
Жоспарлауы Жақсартылғаны Жай қарапайымды Жай қарапайымды
Салынған жылы 2004 1978 1978 1980
$-ғы құны
2 923 294 1 469 265 1 101 94
$/м2 –гі құны 2 438 1 446
Сатылу шартына жасалатын түзетулер, % -5%
Түзетілген құны 1 м² 2 316 1
Орналасқан жеріне жасалатын түзетулер, %
10% 0% 0%
Түзетілген құны 1 м² 2 548 1
Қабырға материалына жасалатын түзетулер, % 0% 0%
Түзетілген құны 1 м²
2 548 1 374 1 096
Жалпы ауданына жасалатын түзетулер, % -4% -5%
Түзетілген құны 1 м² 2 446 1
Жөндеуі және жағдайына жасалатын түзетулер, % 20%
Түзетілген құны 1 м² 2 935 1
Қабаттылығына жасалатын түзетулер, % 0% 0% 0%
Түзетілген құны 1 м² 2 935 1
Жоспарлануына жасалатын түзетулер, % 15% 15% 15%
Түзетілген құны 1 м² 3 375 1
Салынған жылына жасалатын түзетулер, % 25% 25%
Түзетілген құны 1 м² 4 219 2
Түзетулерді есепке алғанда 1м2 –дың орташа құны 2 730
19.06.2006гж Курс доллар 147
Жалпы ауд., м2 564,5
12 - кестенің жалғасы
АҚШ долларындағы құны 1 541 631
KZT-гі құны 226 619 757
Ескерту – ЖК «Сауранбай С.Б.» тәуелсіз бағалау компаниясының бағалау
Сонымен, Мүліктік кешенді бағалау ретінде автожуғыш , бильярд, кафе
1 541 631 + (16,7 х 55 000)
БАҚ тан алынған объект аналог бойынша мәліметтер ( «Крыша»
Жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiк «Теңгір» – табыстық әдіспен бағалау
Мүліктік кешенді - Жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiк «Теңгір»
Ең біріншіден мүліктік кешенді капитализация ставкасын жинақтаушы әдіспен анықтау
Кесте 13 - Мүліктік кешенді бағалау ретінде автожуғыш
Тәуекелсiз проценттік ставка 6
Тәуекел үшiн үстеме 3
Жеткіліксіз ликвитдің үстемесі 2
Менеджмент инвестициясы үшін үстеме 4
Капитализациясы Коэффициенті 15 %
Ескерту – ЖК «Сауранбай С.Б.» тәуелсіз бағалау компаниясының бағалау
Екіншіден, ақша ағымына дисконт ставкасы анықталады. Дисконттауын ставкасы
Кесте 14 - Мүліктік кешенді бағалау ретінде автожуғыш
Тәуекелсiз проценттік ставка 6
14 –кестенің жалғасы
Инфляция екпіндері 7
Жылжымайтын мүлік нарығының тәукелі 1
Нарық капиталының тәуекелі 1
Төмен туәкелдің өтімділігі 1
Жылжымайтын мүлікті басқару тәуекелі 0
Қаржылық тәуекелі 1
Экологиялық тәуекел 1
Дисконттау ставкасы мөлшері 18
Ескерту – ЖК «Сауранбай С.Б.» тәуелсіз бағалау компаниясының бағалау
Ақшалай ағындардың дисконттауға арналған кестенi төменде тура келедi, күрделi
Мүліктік кешен мәлiметі бойынша 2006-2010 жылдың сату көлемiнiң
Мүлiктiк кешен мәлiмет бас көшеде орналастырған;
Қаланың тұрғынының табыстары жыл сайын сәйкесiнше сонымен бiрге өсеуге
Жалпы iшкi табыстың Жыл сайын өсу қарқыны 8-9дан
Нақты мүлiктiк кешеннiң жоғарыда айтылған қарқын, жыл сайын өсу
Кесте 15 - Ақшалай ағындардын дисконттау (АҚШ доллар)
Жылдар 2006 ж 2007 ж 2008 ж 2009
Қаржының құйылуы
Сатудан түсетін (қызмет көрсету) 88000 101200 116380 133837 153912
Салу меншiктi құралдарына 20000 22000 25000 28000 30000
Құйылу жинағы 108000 123000 141380 161837 183912
Қаржылардың қайтуы
тұрақты шығындар (еңбекақы, амортизация )
7000 8500 10000 12000 15000
15 – кестенің жалғасы
айнымалы шығындар (электр энергиясына коммуналдық төлеулерді төлеу )
Салықтар 12000 14000 17000 19000 21000
Қайту жинағы 27000 31500 37000 42000 48000
Таза ақшалай ағыны 81000 91500 104380 119837 135912
Капитализация ставкасы, % 15 %
Реверсияның құны 906 080
Дисконт ставкасы , % 18 %
Капитализацияның түзуiн әдiстi объекттiң құны 457 627
Ақшалай ағымды дисконттауды әдiстi объекттiң құны 772 826
Ескерту – ЖК «Сауранбай С.Б.» тәуелсіз бағалау компаниясының бағалау
реверсияның құны (906080 ) капитализацияның түзуi әдiс нақтылы
457 627 – объект құны, тік капитализация
772 826 – мүлік кешенінің құны– ЖШС «Теңгір»
Кесте 16 - Болашақтағы ақша ағымына келтірілген дисконт әдісі
( АҚШ доллары)
Жылы Ақша ағымы 18 % дисконт ставкасы
0 81 000 0 81 000
1 91 500 1,18 77 542
2 104 380 1,392 74 985
3 119 837 1,642 72 982
4 135 912 1,938 70 130
5 реверсияның ағымдағы құны 135 912/15 =
906 080 (1,18)5 = 2,287 396 187
Қорытынды Ағымдағы құны Жылжымайтын мүлік 772
Ескерту – ЖК «Сауранбай С.Б.» тәуелсіз бағалау компаниясының бағалау
Нәтижелермен келісу және объект құнын қорытындылау
Бағалау кезінде жалпы қабылданған нормаларға сәйкес құнды анықтайтын барлықт
Талдау нәтижесінде біз шығындық, табыстық және салыстырмалы тәсілді қолдануды
Барлық қолданған әдістердің нәтижелерін салыстырудың мақсаты болып әрбір қолданған
Қорытынды құнды анықтау кезінде ең алдымен бағалау мақсатымен, сонымен
Шығындық тәсіл бағалау объектісін пайдалануына кеткен шығынды көрсеткенмен, толық
Салыстырмалы тәсіл ашық нарықта бағалау объектісінің сатылу мүмкін нарықтық
Табыстық тәсіл бағалау объектісін жадға беру кезінде алып келетін
Жоғарыда көрсетілген және нәтижелердің мәнін салыстыру нәтижелеріне сәйкес шығындық
Кесте 17 - Жылжымайтын мүлік объектісінің қорытынды құны
№ п/п
Бағалау тәсілдері АҚШ долларымен есептегендегі болжамдық құны Үлес салмағы
1.
Шығындық тәсіл 1 687 983 10% 168 798
2.
Салыстырмалы тәсіл 2 460 131 80%
3.
Табыстық тәсіл 615 226 10% 615 22
Қорытынды
2 198 424
Ескерту – ЖК «Сауранбай С.Б.» тәуелсіз бағалау компаниясының бағалау
Соныменен, автожуғыш, бильярд, кафе түрiндегi мүліктік кешенді бағалау ықтимал
2 198 424 АҚШ доллары– 35 % =
3 Қазақстан республикасындағы - кәсіпорын құнын бағалаудағы жетілдіру
3.1 Қазақстан Республикасындағы – кәсіпорын құнын бағалаудағы әдістемелік тәсілдерін
Қазақстанның шаруашылық нарық формаларына өтуі, мемлекеттің мүлігі жекешелендіру
Отандық экономикада үлкен көлемді кәсіпорындар бар, бұлар күйзеліс және
Кәсіпорынның нарықтық құнын анықтау кажеттілігі мүліктік сипаты көп
Қазақстанда көбіне бизнестің меншiк иелерiн көп класстар қалыптасуда,
Меншiктiң мемлекет меншiгiнен шығаруы кәсiпорынның құнының сенiмдi бағасы, жекешелендiрулер
Бүгініг күнде кәсіпорын құнын бағалау және сол құнды
- ұғымдық аппараттың бейiмдеуi;
қағидалар құрамын толықтырулар және түзетулер, кәсіпорын құнын
инфрақұрылымды жетілдіру, бұл кәсіпорын құнын бағалау жүйесіне тән;
бағалау қызметін іске асыру процесінде пайда болатын және
факторлар тобының жүйеге келтірілуі, зерттелетін обьектінің құнын бағалау әдісі
ортақ алгоритмді құрастыру және алгоритмдердің бөлiндiлер, мүмкiндiк беретiн
кәсiпорынның бәсекеге түсе алатындығын деңгейдiң бағасының интегралды көрсеткiшiнiң анықтауын
субъектілердің және кәсiпкерлiктiң құн бағасының объектілерiнiң толық классификацияларымен жеткiлiктi
құн түрлерiнiң классификациясы, бизнес бағасының әдiстерiнiң таңдауды ескертуi;
кемшiлiктер және әр түрлi жолдар және кәсiпорынның құнын бағалау
кәсiпорынның бұрын сатылған нарықтың ғылыми негiзде таңдау - оның
Берілген мәселені және міндеттерді тұжырымдау кәсіпорындарға әртүрлі
Бизнестің меншiк иелерi үшiн бiр негiзгi күрделi мәселелерінің
Талдау материалы соныңа келгенде, негiзде айтылған жоғары келесi ұсыныстар
кәсіпорын құнын бағалау кәсiби бағалаушылар қызығуы керек;
ақшалай ағындардың серiктестiктерiндегi жоспарлау үшiн ағымды болжам және орынды
тәуекелдердiң әр түрлi түрлерi қолданылатын есептеулердегi кәсіпорын түрлерi, өлкелерге
өлшеудiң коэффициенттерi өкiлеттi статистикалық өткендi шолатын мәлiметтiң негiзiнде
капиталды орташа өлшемдi құны ғылыми, есептi негiзде бекiтiлуi керек;
- барлық негiзгi көрсеткiштер, қатысушы барынша болуы мүмкiн шарада
- кәсіпорын құнын бағалау үшiн бұл құнның
- кәсіпорынның болуға арналған апатты зардаптардың шабуылының
- кәсіпорын құнына зияткерлiк капитал материалдық емес активтердi ықпалдың
Кәсіпорын құнын бағалау төте қатынас ақшалай және ақшалай емес
3.2 Кәсіпорынның қосылған экономикалық құн әдісі
Құнның басқарудың тұжырымдама негiзделген кәсiпорындар талдау және қызметтiң бағасының
Теориялық үлгiлерге сәйкес
EVA = N'OPAТ-( инвестициаланған капитал • WACC)
Экономикалық қосылған құнның есептеуi бiрнеше әдiстермен өткiзуге болады:
EVA=NOPAT-WACCхC,
Мұндағы NOPAT(Net Operating Profit After Taxes ) -
WACC (Weighted Average Cost of Capitalдер ) - капиталды
C - инвестиция салынған капитал.
EVA=ICx(ROIC-WACC),
Мұндағы IC - инвестиция салынған капитал.
Сонымен бiрге құнға сонымен бiрге инвестиция салылған капитал себептерге
Return on Invested Capitalдер ) ROIC - бұл серiктестiктiң
Егер оның инвестиция салған капиталының тиiмдiлiгi инвестор тиiстi оның
Бұл есептеу нақты серiктестiктерге қарай өз ерекшелiктерiн алады. Мысал
Осылай, серiктестiктер менеджментпен тез эффект алатын жақсарту фокустiлген көрсеткiштердiң
Тап экономикалық қосылған құн серiктестiктiң менеджментiнiң қызметiнiң бағаға арналған
- акционерлiк капитал қымбатшылықты алады;
- серiктестiктерге жеткiлiксiз тек қанасы пайданы құру;
- жеткiлiктi қайтару инвестиция салылған капитал табыскер емес серiктестiктер
- қолданылмаған активтер серіктестік құндарын қиратады;
- әр актив өз капитал құнын қолданады;
- капиталды құн тиiмдiлiкпен активтерi төменде басқа активтердiң тиiмдiлiктерiн
- тиiстi тиiстi олардың сүйемелдеуiне капиталды құн жамылмайтын активтер
Сонымен бiрге қосылған құнды өлшесiн күрделi жеткiлiктi, өйткенi :
- инвестициялар ұзақ мерзiмдi табиғаттарды алады;
- ақша құны мен капитал құны дәл келмейді;
- қалай уақыттың аралығы тап қолдану құнның жасауын өлшемге
құнның жасауын дәл өлшеуiштi болмайды;
EVA тұжырымдама серiктестiктiң инвестиция салған активтерi және бұл актив
Бұрын атап өткен теориялық үлгiлерде, қосылған экономикалық
EPV = NOP А Т~ (Инвестициаяланған капитал • WACC).
EVA - ның жаттығу мысалы мәлiметте табыстың күтiлетiн ставка
EVA серіктестігін есептеу кезінде ұсынылатын стандарттатталған каптал құны
WACC - тың салыстырғандасы SCC - тың қолдануының артықшылықтары
WACC сенiмдi есептеу серiктестiктер, кiмдiкi акциялары үшiн қиналған
WACC акциясы биржаларда баға кесiлген холдингтiң тек қана
WACC холдингіне орналастырылған салыққа дейін SCC ставка
Негiзгi ықылас қосылған құнның үлкеюiне бағыттауы керек. Бұл мүмкiндiк
Сұраққа жауап беруге тырысамын : SCC - ын қалай
Актив топтарын бөземіз:
таза операциялық активтер;
қаржылық инвестициялар;
қаржылар және оның қаржы дебиторлық қарызы;
операциялық емес активтер, аяқталмаған құрылыста жатады.
Серiктестiктiң қызметiнiң алдыңғы жылдарының талдауынан сүйене үшiн ставкалар SCC
- таза операциялық активтер - 18%;
- қаржылық инвестиц%иялар – 10%;
- қаржылар және оның қаржы дебиторлық қарызы - 5%;
- операциялық емес активтер, аяқталмаған құрылыста жатады - 8%;
Таза операциялық активтер ең жоғары SCCтарды алуы керек болатыны
Барлық кiретiн серiктестiктердiң оларында үшiн SCCтың бiртұтас жалакилерiнiң қолдануы
Холдингтiң жеке серiктестiктерi қызметiнiң бағалары жағдайында бағдарлаушы менеджменттiң экономикалық
серiктестiктердiң активтерiнiң ерекшеленген төрт топтарының пайдалылығымен белсендi басқаруы;
оның қаржыландыруына капиталды құрылымды басқару және шығындармен капиталды құнның
оң қосылған құны бар жобаларда өсу инвестициядан кейiн;
олардың мазмұнына капиталды құндарды жаппайтын өнiмсiз активтердiң диверсификациясы;
Мүмкiн серiктестiктiң экономикалық қосылған құнымен жолымен басқару : пайыз
сату көлемдерi жоғарылата,
өнiмнiң бағасын жоғарылата,
сатуларды құрылымды оптимизациялай,
өндiрiс және дистрибуцияға шығын қысқарта,
басқаруға шығын қысқарта;
Инвестиция салылған капиталдың қысқартулары :
қаржылардың қалдықтары минимизацияла,
таза айналым капиталының айналымы жылдамдата,
құралдың негiзiндесiн инвестиция минимизациялай.
пайдананылмайтын және өнiмсiз активтерден арыла;
Активтердiң топтарының әрбiрi қосылған құнның анықтаулары :
таза операциялық активтер.
қаржы инвестициялары,
қаржылар және дебиторлық қарыз,
операциялық емес активтер;
Жобалардың өршiтушi құндардың iздестiруi :
аласалау WACC - тармен.
аласалаулар нақты салық мөлшерлерiмен;
-қосылған құндарды құрмайтын активтердiң жоюлары.
Егер оның инвестиция салған капиталының тиiмдiлiгi инвестор тиiстi оның
Кесте 18 - Экономикалық қосылған құнды есептеу
Көрсеткіштер , млн.тенге 2008ж. 2009ж.
1 2 3
Төлеуге дейiн пайдасы КПН: EBIT
КПН
Пайда салық өндiруден кейiн: NOPAT= EBIT (1-Т)
Жалпы операциялық капитал, инвестормен көрсетілген
Тәжiрибенiң отандық өнеркәсiптегi басқару шешiмдердiң негiз жататын өте әйгiлi
3.3 Кәсіпорының құнын бағалау жүйелерiнiң қолдануының шетел және отандық
Нарықтағы оның орнықты, сенiмдi және ұзақ уақытты қатысу қамтамасыз
- мақсаттық нарықтың ең үлкен еншiсiн жаулап
өнiмдердi (қызметтер ) сатуының көлемiнiң максимальді болуы;
пайданың нақтылы көлемiнiң алуы;
бiрлескен мәдениетiнiң құрастыруы тек қана бұл негiзiн қалайтын
мақсаттың табысының құралдарының ретiнде қалыптасады.
Бизнестің құны меншiктiң көлемi келешек экономикалық немесе (күтiлетiн табыстар
Ірi ашық серiктестiктердiң көпшiлiгiнiң бастаушы менеджерлерi iс жүзiнде күнбе
Оның қабiлеттiлiгi бизнестің жеткен құны таза ақшалай ағындар болашақта
Бағалау қызметтiң тағайындауы, объектiнiң алынған (кәсiпорын, серiктестiк, ұйым) бағаның
Нарықтық құнның ұғымының анықтауы баға халықаралық стандарттарындағы келтiрiлген: «нарықтық
Кәсіпорын (бизнестің) құнының бағасы - бұл есептеулердiң нақтылы жүйесiнiң
Кәсiпорындар және олардың активтерiнiң құнның бағасының теориясының қазiргi шетелделерiмен
«Кәсiпорындардың (бизнестің) құнын бағалау» қазiргi көзқарастар (СҚБ ) серiктестiктiң
СҚБ - серiктестiктiң құнымен басқару меншiктi капиталдың бағасының негiзiнде
Бiрлiкпен және бүтiндiкпен қажеттi ие болатын өзара байланысты элементтердiң
Жиналған тәжірибе бойынша көрcетiлген тұжырымдаманың Еуропа және Азия елдерiндегi
Үлкен мүддеге сәйкес үш топта топтастыру мүмкiн - серiктестiктiң
Себептердiң бiрiншi тобы сол өзi бизнесте пайда болатын жаңа
Себептердiң екiншi тобы кәсiпорындардың арасындағы бәсекелестiктiң күшейтуiмен байланысты. Ол
Себептердiң үшiншi тобы менеджерлердiң командамен жұмыс шақырылған кәсiпорынның иесiнiң
Қамтамасыз ету серiктестiк құнының биiк және тұрақты қарқын өсуi
Қажеттi деңгейде, сипатталған мақсаттар да сайып келгенде, барынша шарада
АҚШ - тағы серiктестiгiнiң құнымен басқару жүйесi кәсiби нормалар
Бизнестің бағаға шұғылданатын құндарының мамандары үшiн бұл қолданылатын жылжымайтын
- бағалау жұмыстардың жүзеге асыруын процесстегi объективтiктерi деңгейі;
- клиенттiң алдында бағалаушының жауапкершiлiк деңгейлерi;
- бағалаушының жауапкершiлiк деңгейлерi басқа бағалаушы және ASA -
- әдепсiз және кәсiби емес әсерлердiң бағалау тәжiрибесiнде.
Бұдан басқа, стандарттардағы практикалық тәжiрибедегi әртүрлi бағалау әдiстерiнiң қолдануы
Бизнестің құнының бағасы бойынша ASA-ның комитетiнiң стандарттары. Қатар комитеттiң
Бағалаушылардың Американдық қоғамның бизнестің құнының бағасы бойынша стандарттар келесi
BVS-I. Терминология, қосымшалар;
BVS-II. Толық жазба түрiнде;
BVS-III. Бизнестің бағалауша тапсырманың орындауына ортақ талаптар;
BVS-IV. Активтердiң негiзiнде бизнетің бағалау тәсілі;
BVS-V. Бизнесті бағалау серіктестік - аналог әдісімен;
BVS-VI. Бизнестің бағалау нарықытық әдісі;
BVS-VII.Бизнесті бағалау табыстық әдісі;
BVS-VIII. Құн туралы бағалау шешiмнiң әзiрлеуi.
BVS-XI. Қаржы есептеу нәтижесiнiң түзетуi.
Бағалау қорының стандарттары. Бағалаушылардың тоғыз кәсiби ұйымдары 1987 жылда
Осылай, 100 веб - сайт бетер көпте интернет желiлерде
Кесте 19 - Дайын бизнестің (ұсыныспен ) сатуымен сабақтас
Қызметтің түрі / саласы Сан мәлiмдемелердiң жүйесiнде айналым, млн
Сауда 56 32,7871 6,17
Құрылыс 13 29,443 5,54
Өндіріс 201 256,150 48,18
Көлік 15 22,7 4,27
Қоғамдық қоректену 29 25,187 4,74
Ауыл шаруашылық өнiмнiң ауыл шаруашылық және өңдеуi 17 13,037
Дәрiгерлiк және фармакология 17 1,865 0,35
Қызмет және сервис 94 13,1827 2,48
Инвестициялық, қаржы және сақтандыру қызметi 28 2,78935 0,52
Индустрияның ИТ 21 6,596 1,24
Туризм, спортық бизнес,ойындар, демалатын үйлер
Автокөлiктердi жанармай құятын станция, қызметі 9 2,3815 0,45
Коммерциялық жұмыс 18 28,181 5,3
Басқалр 22 69,43 13,06
Мәлiметтердi келтiрiлгеннен кестеге ұсыныстардың саны ең үлкен (48, 18%
Егер сұраныстың құрылымының сәйкестiгiнен дерексiздендiрiлсе және қою алдында болса,
Аралық сол туралы толық мәлiметi не айта алуы керек
Дайын бизнестің нарықта отандық экономиканың дамытулары шара бойынша перспективада
Iшкi ұйымдардың жасау кезiндегi және көп профилдi өндiрiстердiң дамытуы
ASA - ның бизнестің бағасы бойынша стандарттардың маңызды бөлiгi
ҚОРЫТЫНДЫ
Дипломдық жұмысымды қорытындылай келе, кәсіпорынды бағалау қызметінің үрдісін кешенді
Бұл жұмысымда жалпы кәсіпорын бизнесін бағалау қағидалары мен олардың
Қазақсатн Республикасындағы – кәсіпорын құнын бағалаудағы жетілдріу жолдары.
Кәсіпорынның қосылған экономикалық құн әдісі. Бұл жылда және
2002 жылдар бастап бағалау қызметі саласында нормативтік құқықтық актілер
Осындай келеңсіздікті болдырмау үшін:
Меншік құқығының барлық түрлерін бағалау бойынша нормативті базаларының қалыптасуын
Бұдан басқа мүлікті бағалау нормативті, ақпараттық және әдістемелік базасын
Салыстырмалы тәсіл тек қана бағаланатын өндіріс орны ғана емес,
Бағалаушыға күрделі түзетулер енгізілуі керек, яғни, күрделі негіздемені талап
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Асқарова Ж.А., Бизнесті бағалау / Оқу
2. В.В. Царев. А.А. Канторович. Оценка стоимости бизнеса и
3. Сапарғалиев.С.М., Сапарғалиева. М.И., Оценка стоимости предприятия и
4. Валдайцев.С.В. Оценка бизнеса и управление стоимости предприятия: учебное
5.Гранова И.В. Оценка недвижимости. – Спб: Питер, 2001
6. В. Есипов, Г. Маховикова, В. Терехова. Оценка бизнеса
7. Оценка недвижимости : Учебник. / А.Г. Грязновой, М.А.
8. Риполь – Сарагоси Ф. Б. Основа оценочной деятельности:
9. Сычева. Г.И., Колбачев Е.Б., Сычев В. А. Оценка
10. Тарасевич Е. Методы недвижимости .СПб, 1995 г.;
11. В.А. Щербаков. Оценка стоимости предрпиятия (бизнеса):
12. Международные стандарт оценки Москвы, Москва 2001 г.;
13. 2000 жылдың 30 қараша айында қабылданған № 109
Республикасының бағалау қызмет туралы заңы»;
14. Федотова М.А. Оценка бизнеса и недвижимости. – М.,
15. П. Попков. Оценка бизнеса: Схемы и
16. «Азаматтық Қазақстан Республикасының кодексі» Алматы 2000 ж.;
17. Просветов Г.И. Оценка стоимости: задачи и ответы. /
18. Григорьев В.В., Федотова М.А. Оценка предприятия: теория и
19. Григорьев В.В., Островкин И.М. Оценка предприятия: учебное
20. Балабанов И.Т. Операция недвижимости в Россий –
21. Коваленко Г.П. Рынок недвижимого имущества в Республике
22. «Оценка бизнеса» - http:mirinvest.kz/services/Business;
23. Тәуелсіз бағалау компанисы “Ж.К. Сауранбай ” ЖШС-ң №
24. Интернет сайт. www.gorexpert.ru .
25.Интернет сайт.www.dpo.ru .
26.«Большой справочноик для малого бизнеса» - http:fictionbook.ru;
2
Делдалдық, Брокерлік, Дилерлік,
Агенттік, Бағалаушық, Ипотекалық, Сақтандырушылық, Адвокаттық, Ақпараттық және т.б.
Сатушылар
Сатып алушылар
Ресурстардың түрлері
-мүліктік комплекстер (кәсіпорындар,жылжымалы және жылжымайтын мүлік, материалдық емес активтер,адам
-бөлектенген су обьектілері
-ормандар,көгалдандыру
-жер
-қойнау елімдері
Ресурстар мен операциялар
кәсіпорындарды қоса алғанда, сату мен сатып алу
кәсіпорындарды жалға беру
қарыз бен несие
сақтандыру
сыйға беру
сенімділік басқару
қайтаруға жататын мүлікке кеткен шығындарды өтеу
несие берушінің талабы бойынша, үлескердің үлесін бөліп алу
Басқару шешімі
Кәсіпорын ресурстарын басқару кеңістігі
-мүліктік операцияларды тудыратын басқа міндеттер түрі. Сатушыны (шығындардан) және
-нормативтік шарттар (мысалы, жекешендіру немесе банкротқа ұшырау)
-мәселенің активтілігі
-басқа да күрделі шарттар (шектеулер мен ауыртпалықтар)
Субъективті шарттар
Бизнесті бағалаудағы шығындық тәсілді қолдану
Бизнесті бағалауда таза активтер әдісін қолдану
Коммерциялық жылжымайтын мүлік нарығы
Бағалау объектісінің сипаттамасы мен ерекшеліктері
Бағалау қызметінің құқықтық аспектілері
Жылжымайтын мүлік обьектілерінің инвестициялық тартымдылығын бағалау
Кәсіпорын жетістігін бағалау және корпоративтік мәдениетті жетілдіру
Жылжымайтын мүліктің объектісінің сипаттамасы
Машиналар мен құралдар құнын нарық әдістемесі негізінде бағалаудың ерекшеліктері
Кепіл объектісі ретінде жылжымайтын мүліктің ерекшеліктері