Корея мәселесін әскери жолмен шешу әрекеті
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ...........................3-8
1950 жылдардағы Азиядағы дағдарыс
1.1950 – 1953 жылғы Корея соғысының алғы шарттары...8-19
2. Корея жарты аралы - бейбітшілік пен соғыс
1950 –1953 жылдардағы Корея соғысының кезеңдері, нәтижелері
2.1 Корея мәселесін әскери жолмен шешу әрекеті..............38-48
2.2 Корея мәселесін жаңа кезеңде халықаралық жолмен реттеу
3. Қазіргі әлемдегі ядролық көпполярлылық жағдай және КХДР
3.1 КХДР ядролық дағдарысын шешуге қатысушы мемлекеттер мүдделерінің қарама-қайшылығы
3.2 КХДР ядролық дағдарысын шешу жолдары мен нәтижелері
ҚОРЫТЫНДЫ ...........................65-67
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕРДІҢ ТІЗІМІ...................68-69
КІРІСПЕ
Тақырыптың өзектілігі. Кеңестер Одағында, ҚХР мен КХДР –да ХХ
Корея соғысының басталуы мен барысы туралы батыстық тарихшылардың көзқарыстарына
Сонымен, 1950 жылы Корей түбегінде соғыс өрті бұрқ ете
Тақырыптың зерттелу деңгейі. 1950-1953 жылдардағы Корей соғысы проблемасының ғылыми
Дегенмен, әдебиеттер мен дереккөздерді (МИД СССР, ДВО. Сборник основных
А.В. Торкуновтың [8] «Загадочная война: Корейский конфликт 1950-1953 годов»
Жалпы соғыс, ХХ ғ. екінші жартысындағы қарулы қақтығыстар тақырыбына
1950-1953 жж. Корея соғысының 50 жылдығына арналған 2001
Сол сияқты мерзімді баспасөз материалдары: Никольский М. «Танки в
Жұмыстың ғылыми маңыздылығы зерттеліп отырған проблеманың бүгінгі күнге дейін
1950-1953 жылдардағы Корея соғысы тақырыбының практикалық маңызы проблеманы уақыттық,
Екінші жағынан алып қарағанда, зерттеу тақырыбының көріп отырғанымыздай
1950-1953 жж. Корея соғысы проблемасының белгілі –бір деңгейдегі маңызы
Зерттеудің теориялық-методологиялық базасын төрт топтағы дерек көздер құрайды. Біріншісіне
Жұмыстың эмпирикалық базасын 1950-1953 жж. Корея соғысына қатысты практикалық
1950-1953 жж. Корея соғысын зерттеу барысында төмендегідей зерттеу әдістері
-Қарастырылып отырған проблема төңірегіндегі бар деректік базаларға талдау
-Дерекнамалық базада көрсетілген көзқарастарды синтездеу және жалпы қорыту (ғылыми
- тақырыпты ашып көрсету үшін авторлардың көзқарастары негізінде алынған
Болашақтағы 1950-1953 жж. Корея соғысы жайлы зерттеулер проблемаға жаңаша
Жұмыстың нәтижелерін болашақтағы 1950-1953 жж. Корея соғысы жайлы арнайы
Зерттеу объектісі- 1950-1953 жж. Корея соғысының алғы шарттары, барысы,
Зерттеу пәні-1950-1953 жж. Корея соғысының алғы шарттары, барысы, нәтижелерінің
Менің зерттеулерімнің мақсаты Корея жартыаралындағы қарулы қақтығыстың себептерін
Диплом жұмысының мақсаты- 1950-1953 жж. Корея соғысының тақырыбын
Алдыға қойған мақсаттардан төмендегідей міндеттер туындайды:
1.1950-1953 жж. Корея соғысына деген теориялық көзқарастарды қарастыру;
2. Қазіргі кезеңдегі 1950-1953 жж. Корея соғысы негізгі
3. 1950-1953 жж. Корея соғысына қатысты проблемаларды шешу жолдарын
4. 1950-1953 жж. Корея соғысы тақырыбының дамуындағы негізгі бағыттарды
Жұмыс кіріспе, екі тарау төрт тармақша, қорытынды және пайдаланған
1. 1950 жылдардағы Азиядағы дағдарыс
1.1 1950 – 1953 жылғы Корея соғысының алғы
Кореяның қазіргі кезде екі бөлек мемлекет болып өмір сүріп
БҰҰ – ның көмегімен құрылған Оңтүстік Корей үкіметі өзін
Антикоммунизм бағыты Ли Сын Манның саясатының басты бөлігі болып
Бірақ та, АҚШ әлемде атомдық қару иелігі жөнінен монополиядан
Ал енді КХДР – ға келетін болсақ, Пхеньян өзін
Бірақта Корея жарты түбегіндегі жағдай қиындай түсті. 38-параллель маңында
КХДР – дың сол кездегі мәліметтері бойынша, 1949 жылдың
- Соғысқа жеткілікті мөлшерде дайындықтың болмауы;
- Ішкі тылдың тұрақсыздығы;
- Оңтүстік Кореядағы халық демонстрациялары;
- Солтүстік Кореяның бірінші болып соғыс ашуын тосу.
Оңтүстік Кореядағы партизандық қозғалыстың біршама өсуі мен үкімет әскерлері
Осының нәтижесінде Оңтүстік Кореяға тиесілі Чечжудо аралында халық
Жоғарыда айтып кеткеніміздей, жер шарында қақтығыстарға бейім аймақтар кездеседі.
Корея да Германия сияқты екіге бөлініп, екі үлкен мемлекеттің
Енді Корей соғысының алғышартына әсер еткен корейлік оңтүстік бөлігінің
Енді, Сталиннің Солтүстік Кореяға байланысты мақсаттарының орындалғаны туралы айта
Егер де азаматтық соғыс бастала қалған жағдайда, солтүстік жақ
Бірақ та Сталин Корея мәселелеріне тікелей араласпады[27]. Ол Солтүстік
1949 жылдың желтоқсанында кеңес әскерлері Солтүстік Кореядан әкетілді. Солтүстік
Американдық әскери кеңесшілер Кореяның стратегиялық жағдайын сараптай келе, мынандай
1997 жылдың аяғында Корея мәселесін шешуде Біріккен Ұлттар Ұйымы
1949 жылдың маусымында американдық әскерлер Корея жарты түбегінен әкетілді.
1950 жылдың жазына дейін екі Корея мемлекеті бірін-бірі
1948 – 1950 жылдар аралығында батыс пен шығыс арасындағы
1950 жылдың маусымында дүниежүзінің назары Корея емес, Қытай жақта
1950 жылдың басына қарай АҚШ президенті Трумэннің әкімшілігі азиялық
Ал, Азия континенті АҚШ пен КСРО үшін екінші орында
Оңтүстік - Шығыс Азияның болашағы бұлыңғыр болғандықтан, Батыс Еуропа
Осы мәселеге байланысты, 1980 жылдың 5 қаңтарында сөйлеген
Бірақ АҚШ Маоның олай істей алмайтынын білген еді. Өйткені
1949 жылдың қаңтарында АҚШ мемлекет хатшысы Дин Атчисон АҚШ
1971 жылға дейін БҰҰ – дағы Қытай орнын Тайвань
1950 жылдың ақпанында Кеңес – Қытай достық және бірлесе
Мәскеу үшін тек соғыстың басталған күні таңқаларлық болды. Ал
Корея соғысы басталуы алдында аймақтық мәселелерді олардың шығу тегін,
1.2 Корея жарты аралы - бейбітшілік пен
Екінші дүнижүзілік соғыстан кейін «Корей мәселесі» аса ірі шешімін
Екі Корея да соғысқа дейін Жапонияның жаулап алған территориялар
Екі Корея мәселесіне 1980 жылдың бірінші жартысында әлем қауымдастығының
Бұл оқиғалардың өзі-ақ, “Корея мәселесінің” шешілмегендігін көрсетті. Соңғы 50
Дегенмен де, қазір Корея жарты түбегінде екі бір
Орта ғасырларда корейліктерге өз үстемдігін жүргізгісі келген, Қытай мен
Ал өз кезегінде Қытай билеушілері Кореяны Цин әулетінің соңғы
Капиталистік елдердің, оның ішінде патшалық Ресейдің Қиыр Шығысқа бойлай
Жапон миллитаризмін талқандағаннан кейін және Кореяны кеңес ар—миясы 1945
Бірақ АҚШ - тың соғыстан кейін ұстанған бір қалыпты
АҚШ-тың Корея соғысының өз мақсатына пайдалануы, Кореяның ішкі істеріне
1950 жылы 7 шілдеде АҚШ, БҰҰ - да Кореяға
Бірақ АҚШ Ақ үйінде отырған жағдайды жақсы білетін басшылар
Сонымен қатар, Корея соғысы бірінші дүние жүзілік соғыстан кейінгі
1953 жылы 27 шілдеде Пханмундандағы уақытша бейбіт келісімге қол
Сонымен қатар, АҚШ – тың соғыстан кейінгі кезеңде де
1950 – 1953 жылдары Корея соғысы аяқталғанымен, Корея жарты
Бейбітшілікті тұрақтандыру үшін, алдымен халықтың тұрмыс жағдайы, экономикалық дамуы
Ал екінші жағынан, 1970 жылдардың ортасынан бастап халықаралық қатынастарда
АҚШ – та Р. Рейганның консервативтік басшылығы келгеннен
Сол кезде сонымен қатар, АҚШ - тың Кореядағы әскерінің
Айта кететін бір жайт, соңғы 20-30 жылда Кореяға байланысты
Соңғы кездер АҚШ - тың өзімен Корея жарты түбегіндегі
КСРО ыдырағанға дейін, Солтүстік Корея шиеленісті шешу үшін біршама
– Бірінші, КХДР екі Кореяның бейбіт бірігіп, соңында Корея
– Екінші, 1984 жылы КХДР АҚШ пен Оңтүстік
- Үшінші, КХДР Корея жарты түбегін ядролық аймақ
КХДР-дың бұл барлық ұсыныстары, КСРО тарапынан әрқашанда қолдауға ие
1988 жылы КХДР басшысы Ким Ир Сен өзінің жаңа
Сонымен қатар, 1957 жылы Оңтүстік Кореяда оппозиция күш алып,
АҚШ пен Жапонияның экономикалық көмегінің арқасында Оңтүстік Корея экономикасын
55 жыл өткенде Корея түбегіндегі 1950 – 1953 жылдардағы
1950 – 1953 жылдардағы Кореядағы соғыс, сол кезде күн
1948 жылдың қазан айында Кеңес Одағы өз әскерін КХДР
Сонымен қатар, КХДР басшылығы Пхеньянның бейбітшілікке бағытталған саясатын көрсету
Сондай ақ, Оңтүстік Кореяның Ли Сын Ман басқаратын әкімшілігі
Кореядағы қақтығысты тездетудегі тағы бір жағдай, АҚШ конгресінің Корея
Ал Пхеньян болса, Оңтүстікке басып кіруді, «бейбіт қосылуды» желеу
1949 жылы Оңтүстік Кореялық басшы Ли Сын Ман өз
1945 – 1949 жылдардағы Оңтүстік Кореядағы АҚШ әскерінің бар
1949 жылы 14 мамырында Ким Ир Сен Қытайға барып,
Қытай басшысы Мао Цзэдун мен Ким Ир Сен Кореядағы
Міне, бұл кездесуден кейін-ақ Қытай жағы Оңтүстік Кореяға босып
1949 жылы жаздың аяғында Корея жарты түбегіндегі жағдайға
1949 жылы тамызда КХДР - дағы Кеңес елшісі Штыков
1. Корея жарты түбегінде екі бөлек Корея мемлекеті бар.
2. Оңтүстікке бірінші болып шабуыл жасау, американдықтар үшін КСРО
3. Саяси жағынан екі Корея мемлекеттерінің халқы бұл соғысты,
4. Оңтүстік Кореяның қазіргі таңда күшті армиясы мен полициясы
1949 жылдың 3 қыркүйегінде Ким Ир Сен өзінің жеке
- Ким Ир Сеннің Оңтүстік Корея армиясының әскери дайындығы
- Оңтүстік партизан қозғалысы және олардың солтүстіктерге қандай көмегі
- Оңтүстік Корея халқының, солтүстік жақтан бірінші шабуыл жасала
- Оңтүстік Кореядағы америка әскерінің құрамы жайлы, солтүстіктердің шабуылына
- Ким Ир Сеннің өз қарулы күштері жайлы
- КХДР - дағы нақ сол кездегі жағдайды білу;
Бұл сұрақнаманың келуі, Мәскеудің Корея мәселесіне басқа қырынан қарауына
Оңтүстік партизан қозғалысы жөнідегі сұраққа, КХДР басшысы “ол жақта
Осы ретте айта кететін бір жайт, екі Корея мемлекетіндегі
1949 жылдың қыркүйегіне қарай кеңес басшылығы Корея мәселесі жайлы
1. Солтүстіктің оңтүстікке басып кіруін мүмкіндігінше болдырмау, өйткені олай
2. Оңтүстікте партизандық қоғалысты жандандыру; қорғалысқа қатысушылардың санын көбейту.
3. Бұл нұсқауларда Сталиннің Онджин жарты аралын басып
4. Солтүстік Корея шет елдерде тұратын, әсіресе АҚШ-та, Канада
5. БҰҰ-на бейбіт қосылу бағдарламасын жіберу. Міне
Бірақ та КХДР басшысы Ким Ир Сен, Сталинді «соғысқа
1950 жылы 29 - мамырда Ким Ир Сен КСРО
2. 1950 –1953 жылдардағы Корея соғысының
2.1. Корея мәселесін әскери жолмен шешу әрекеті
Тарихтағы Корея соғысы 1950 жылдың 25 - маусымында басталды.[4]
1950 жылы 27 маусымында Солтүстік Корея армиясы Оңтүстік Корея
Солтүстік Корея Халық Демократиялық Республикасын соғыс кезінде басқару үшін,
Ал, енді біз АҚШ - тың бұл соғысқа қатысуының
Біріншіден, Корея халқын тәуелсіздігінен мәнгі айыру;
Екіншіден, Кореяның біртұтас демократиялық ел ретінде қалыптасуына жол бермеу;
Үшіншіден, Кореяда жасанды үкімет орнату арқылы Кореяны АҚШ -
Төртіншіден, Корея территориясын КСРО мен Қытайға қарсы әскери -
Бірақ та Біріккен Ұлттар Ұйымының шешіміне арқа сүйеген, АҚШ
Сонымен қатар, әлемнің барлық елдерінде Кореяға, Қытайға және тағы
1950 жылы 1 қазанында Қытай басшысы Мао Цзедунге Ким
Сондықтан да біз Корея соғысына араласпауымыз керек, тек еліміздің
Сонымен қатар бұл жиналыста Қытай әскерлерін кім басқаратыны жайлы
Бұл арқылы біз Кореяны құтқарып қала аламыз. Жиналыс біткеннен
1950 жылдың 11 - қазанында Пэн Дехуай Кореяға жақын
1950 жылдың 19 - қазанында сағат кешкі сегізде Қытай
Қытай еріктілер әскерінің бірінші шайқасы 1950 жылдың 25 -
1950 жылдың күзінде Біріккен Ұлттар Ұйымының 44 дауыспен Қытайдың
1980 жылдың 17 - мамырында сенатор Э. Джонсон АҚШ
Бірінші, 1950 жылдың 25 - маусымына дейін 38 параллель
Екінші, барлық әскери тұтқындарды айырбастау;
Үшінші, 1951 жылдың 31 - желтоқсанына дейін барлық шетел
Американ сенатының бұл жобасы “Правда” газетінде басылып шығарылды. Бұл
АҚШ халықаралық қоғамының пікірінің өзгеруіне байланысты бір жақты соғысты
1951 жылдың 22 - қазанында Пханмужонда АҚШ қатысуымен келіссөздер
1951 жылдың қараша айының соңына қарай екі жақ демилита-ризацияланған
Бірінші.Үш ай ішінде жоғарғы кезеңде саяси конференция өткізу;
Екінші. Кореядан шетелдік әскерлерді әкету мәселесін қарау.
1950 жылдың шілдесінде қарсыластар мынадай түпкілікті келісімге келді:
Он екі сағат ішінде бітімгершілік келісімге қол қою және
Жетпіс екі сағат ішінде шетелдік әскерлерді әкету;
Отыз сегізінші майдан аймағынан отыз бас мың адам әкету;
Екі жақта демилиаризацияланған аймаққа кірмек;
Осы келісімдерді бақылайтын Швейцария, Швеция, Чехославакия, Польша елдерінен келген
Сонымен қатар, 1953 жылдың 8 - маусымында әскери тұтқындармен
1953 жылдың 27 - шілдесінде бітім туралы келісімге Біріккен
Уақытша бітім туралы келісімге қол қойылғаннан бастап Корея соғысы
1950 - 1953 жылдардағы Корея соғысы күшпен біріктірудің негізсіз
2.2 Корея мәселесін жаңа кезеңде халықаралық жолмен
Қазіргі таңда, әлемдік саясатта Корея мәселесіне байланысты жаңаша көзқарастар
Негізінен Корея халқы Корея соғысынан кейін де бейбіт бірігуді
Ал АҚШ және оның одақтастары біртұтас Кореяны біріктіру мәселесінде
Бірінші. Үшінші тармаққа байланысты егерде екі жақтың біреуіне шабуыл
Екінші: Төртінші тармаққа байланысты Оңтүстік Корея республикасы АҚШ -
1953 жылдың тамызында БҰҰ – ның кезекті отырысында кеңес
- Корея мәселесін шешуде БҰҰ – ның мәртебесі мен
- Бәріне бірдей сайлау мүмкіндігін, принциптерін қарау;
- Кореядан шетел әскерлерін әкету;
- АҚШ пен оның одақтастары БҰҰ - ның Корея
Ал КСРО, ҚХР және КХДР мемлекеттері Корея мәселесін
Сонымен қатар АҚШ, Оңтүстік Корея және олардың одақтастары
Ким Ир Сем сондай-ақ Отанды біріктірудің екінші жолы КХР
- Екі Корея да патриоттық бағыттағы саяси партиялардың біртұтас
- Оңтүстік және Солтүстік Корея арасындағы теке - тірестік
- Бітім шартты тез арада бейбіт келісім шартына ауыстырылды.
- Экономика, мәдениет, ғылым және өнер салаларында бір-бірімен тиімді
- Жалпы Корейлік, онын ішінде заң шығарушы, үкіметаралық, саяси
- Корея мәселесін шешуде халықаралық конференция шақыру.Бүл конференцияға барлық
Бірақ та бұл ұсыныстарды Оңтүстік Корея жақ қабылдамай
Оңтүстік Корея, КХДР – дің ұсыныстарын қабылдамағаннан кейін,
1. Солтүстіктен Қытай әскерін шығару.
2. Ким Ир Сеннің «қуыршақ» үкіметін, билік басынан тайдыру.
3. Осы арқылы біртұтас Кореяға бірігуді жүзеге асыру.
Бұл бағытты Оңтүстік Корея басшысы Ли Сын Ман 1954
Ли Сын Ман АҚШ - тың Қытайға тікке шабул
Ли Cын Манның ашық экстермизм саясатын мынадай ойлармен толықтыра
КХДР мен КХР үкіметтерінің бұл шешімі
1960 жылы сәуір айында болып кеткен Оңтүстік Кореядағы президент
Корея соғысынан кейін елді біріктіру саясаты көптеген саяси
Қазіргі кезге дейін қарапайым адамдарға кішкентай ғана Солтүстік Корея
Америка Құрама Штаттары мен Солтүстік Корея Халық Демократиялық Республикасы
1945 жылы Кеңес армиясы Квантун армиясын талқандап, Корея, Манчжурия
Алғашында бәрі де жаман емес болатын. Корейліктер уақытша қиыншылықтарды
КХДР – дің басшысы болып партизан отрядының командирі Ким
1950 жылдың 25 - маусымында Солтүстік Кореяның қарулы
Солтүстік кореялықтар қарсыластарының 90 % территориясын басып алды[12]. Тек
Бұл шабуылға АҚШ жағынан 230 мың жауынгер қатысты. Осы
Міне осы жағдайда, Ким Ир Сенның армиясы толық талқандалудан
Әуедегі күштілігінен айырылған біріккен қарулы күштер шегіне бастады. 1950
1951 жылдың 10 - шілдесінде Пханмучжан қаласы маңында соғысушы
Бірақ мұнымен соғыс әлі біткен жоқ. Халықаралық құқық бойынша
Бірақта қазіргі кезде бұл жағдайға баға беру өте қиын,
Иә, қазіргі кездегі жағдай 1950 жылғы жағдайдан ерекше. Сонда
Ядролық қаруға ұмтылудың ақыры немен тынуы мүмкін?
Қиыр Шығыс тағы дүрбелең алаңына айналды. 2009 жылы сәуір
Ал бұған қарсы Солтүстік Корея бүкіл армиясын жоғары әскери
Пхеньян әлемге қаншалықты қауіп төндіре алады?
Ең алдымен теке тірес отырған ағайынды екі елдің әскери
Пхеньян – қорғанысқа бюджеттің 15 пайызын жыл сайын бөліп
1988-1990 жылдары солтүстіктер «Хвансон-6» зымыранын жасады. Оның ұшу қашықтығы
Алайда солтүстіктер онымен шектеліп қалғысы келмей 1000-ның үстіндегі «Хвансонды»
Кейбір сарапшылардың пікіріне қарағанда, Пхеньянның атом бомбасының күші бір
Солтүстік Кореяның әскери күші: Зымыран ататын 52 қондырғы, 2770
Ядролық қаруға ұмтылудың ақыры немен тынуы мүмкін?
Азиядағы ядролық елдер: Қытай Халық Республикасының ядролық арсеналы 200
Ал ядролық державалардың қатарына қосылған Үндістан мен Пәкстанда 100-ден
3. Қазіргі әлемдегі ядролық көпполярлылық жағдай және КХДР ядролық
3.1 КХДР ядролық дағдарысын шешуге қатысушы мемлекеттер мүдделерінің қарама-қайшылығы
Қырғи қабақ соғыстың аяқталғанына біраз уақыт өтсе де, Корей
Екіншіден, саясаткерлер ресми мойындамаса да, Солтүстік Корей режимінің тарихи
Үшіншіден, тағы да ресми мойындалмаса да, Солтүстік Корея мен
Ресей мен Қытай қазір КХДР-дің әскери одақтастары болып табылмайды
90 жылдары социализм жүйесі құлап, Кеңес Одағының көмегі тоқталғаннан
Солтүстік Корея басшылығы нарықтық Ресей және Қытай үлгісі бойынша
Ішкі саяси өзгерістер әскерилер мен Ким Чен Ирдің өзі
Партиялық элитаның ролі бұрынғыға қарағанда әлсіреді – партия съездері
Нарықтық реформалар КХДР-да жүргізілмейді және ол ел басшылығының жоспарында
КХДР-дың ядролық және зымыран бағдарламасы АТМ аймағының елдері қауіпсіздігіне
КХДР өзінде ғылыми техникалық қоры болмағандықтан, Қытаймен тығыз әріптестік
1980 жылы Мысырдан 8К14 (Scud-B) зымыранымен қоса, үш зымыран
Scud-B зымыраны сынақтан өткізілді, ал бір жылдан кейін ол
Солтүстік Корея үшін зымыран өндірісін кеңейтуге түрткі болған бір
Солтүстік Корея өз зымырандарын жасап шығаруды 1988-1989 жылдары бастады,
«НОДОН -1 ОҚБЗ» - нің алғашқы сәтті өткен сынағы
«НОДОН -1 ОҚБЗ» - нің ең жоғарғы қашықтығы 1300-1500
Солтүстік Корея әскери күштерінде Scud-В, Scud-С және «НОДОН -1»
Қазіргі кезде КХДР алыс қашықтықтағы (2000 км-ден жоғары) БЗ
Екісатылы «НОДОН -2 ОҚБЗ» құрылысының алғашқы сатыыс ретінде «НОДОН
Бұл зымыран Жапония, Қытай, Монголия, Үндістан, Пәкістан, Ресей (Уралға
Бұл «НОДОН -2 ОҚБЗ» мен оның үшсатылы «Тэпходон
Қазіргі кездегі Пхеньянның алыс қашықтықтағы баллистикалық зымырандар жасауын уақытша
Сондықтан, Солтүстік Кореяның зымырандар жасауды тоқтатуы оның өз еркімен
Вашингтон қазіргі кезде өзінің КХДР-мен жасаған екіжақты келісімімен байланысты
КХДР-да жеңіл су екі реакторын салу үшін Корей түбегінде
Ол реактордың бірі іске қосылғанға дейін жыл сайын өтемақы
Осы үшін Пхеньян плутоний алатын Ненбендегі нысандар мен газографитті
АҚШ өзін келісім бойынша міндеттерін орындады деп мәлімдеуіне қарамастан,
Бірақ АҚШ тарпы әуел бастан екіжақты келісім міндеттерін орындауды
1994 жылы Женева келісім шартына қол қойғаннан кейін ешкім
Сонымен қатар, қазір АҚШ екіжақты келісімде ядролық қаруды таратпаудан
Ол міндеттердің ешбірі де жүзеге асырылмады да, АҚШ -
Ақ үйге республикандықтар әкімшілігінің келуімен американ тарабы радикалды сипатқа
Ал американың алған міндеттемелері КХДР үшін екіжақты келісімдердің басты
Дегенмен, бұл оқығаның (мәселенің) шиеленісуі кенеттен басталмады. Республикандықтар Дж.Буштың
1998 жылы республикандықтар дайындалған декретте КХДР-да АЭС орнына ЖЭС
КХДР-ға жанармай жеткізуді тоқтатудың ресми негіздемесі КХДР-дың Екі Корея
АҚШ-тың бұл позициясының негіздемесі бар десек, онда 1993 жылдың
АҚШ - Пхеньянның «әлем қауымдастығынан» мұндай көмек талап етуін
КХДР-ға тағылған кінәлардың бірі оның халықаралық міндеттемелерді бұзуы болып
Туындаған жағдай үшін Солтүстік Кореяны осы қадамға итермелегендер де
Егер бұрында АҚШ «Ким Чен Ирді күшейтпес үшін» Солтүстік
Жағдайдың бұлай өзгеруі мыналарға байланысты: АҚШ-тың Ауғанстан мен Ирактағы
Сарапшылар, сондай-ақ, Буш әкімшілігінің мүдделерін әр түрлі қарастырады.
Бірінші орынға геосаяси мүдде, яғни АҚШ-тың Корей түбегінде және
Екінші орынға ол ядролық аймақтың Жапония, Оңтүстік Корея мен
КСРО құлағаннан кейін және Шығыс Еуропа елдері социализмнен бас
Ал аймақтағы экономикалық және саяси қатынастардың дамуы, Корей түбегіндегі
Осы себепті Вашингтон аштық жайлаған, экономикасы артта қалған, электр
Шығыс Азия елдерінің соңғы жиырма жылдағы экономикалық дамуы аймақтағы
Токио пікірінше, КХДР-дің қазіргі әскери-саяси бағыты Жапония мүдделеріне үлкен
Алайда Д.Коидзуми премьерлікке келгеннен соң, оның сыртқы саясат мақсаттарына
2002 жылы қыркүйекте екі мемлекеттің премьер-министрлерінің алғашқы кездесуі өтіп,
Бір жағынан, КХДР ядролық бағдарламасы аймақтағы қару жарысына әкелу
КХДР ядролық бағдарламасы мәселесін шешу: КХДР-Жапония қарым-қатынастардың жақсартудың басты
Жапон тарабының позициясы үш элементке ие:
Біріншіден, КХДР ядролық стерженьдердің өңдеуін тоқтатып, ядролық нысандарды жойып
Екіншіден, КХДР баллисттік зымырандарды жасаудан, санықтан өткізуден бас тартып,
Үшіншіден, КХДР «Жапон азаматтарының ұрлануы» мәселесін толықтай шешуі керек.
Пхеньян осы талаптарды қанағаттандырғанда ғана, Токио Солтүстік Кореяға гуманитарлық
КХДР жоғарыда көрсетілген талаптарды орындаған жағдайда ғана, оған қауіпсіздік
Токио қарым-қатынастарды жақсартуға асығыстық қажет емес, уақыттың созылуы тек
Егер бұрында Токио «Жапон азаматтарының ұрлануы» мәселесін шешуде келіссөздің
2005 жылы ақпан айында Солтүстік Корей ядролық дағдарысының шиеленісінен
Алтыжақты келіссөздер Коидзумиге қолайлы саясат жүргізуді шектейді, себебі тек
Осылайша, Токионың аймақта өз позициясын күшейтуге бағытталған сыртқы саяси
Корей Республикасы бұл Солтүстік Корей ядролық бағдарлама мәселенің қарулы
Екіжақты 1950-1953 жылдары бір-бірінен айырылған корей жанұяларының қосылуы мен
Әлем және Азия Тынық Мұхиты аймағының дамуы жөніндегі болжамдарға
Ал Корей түбегі мыңдаған жылдар бойы Қытай ықпалындағы ел
Қытайдың ядролық дағдарыс мәселесін шешудегі ролі туралы 2005 жылы
Қазіргі дағдарыс кезінде Пекин әлденеше рет Корей түбегінің ядролық
Сонымен қатар, КХР 1983-1984 жылдардағы жағдайға қарағанда, қазіргі дағдарысты
Елдің әрі қарай дамуы үшін қолайлы сыртқы жағдайлар туғызуға
Солтүстік Корея қоғамдық құрылысы әкімшіл-әміршіл экономикаға, азаматтарға бақылау жүргізуге
Қытай, сондай-ақ, КХДР режимін қолдау ісін жеңілдету үшін Солтүстік
КХДР-дың бұрынғы одақтасы Ресей де Корей түбегінің ядролық қарусыз
Путин мен Ху Цзиньгао 2003 жылы мамырда Мәскеуде өткен
Бірақ Мәскеу позициясының бұл екі аспектісіне үнемі күмән келтіріледі.
Ресей дәстүрлі түрде Солтүстік Корея үшін дос мемлекеттерінде танылған
Пхеньян өз одақтасынан айырылғаннан кейін жаңа қалыптасқан халықаралық жүйеде
Осыған байланысты, Пхеньян өзінің ішкі-сыртқы саясатын қайта қалыптастыру мақсатымен
Алайда АҚШ-тың өз міндеттерін орындамауы аймақтағы жағдайды күрт шиеленістірді.
Ресей пікірінше, мәселені шешу үшін КХДР-ға қауіпсіздік кепілін беру
Бұған 2003 жылы қыркүйектегі Кэмп-Дэвидтегі Ресей-АҚШ саммитінде тағы да
Пхеньян қазіргі дағдарыс жағдайында Ресей позициясы туралы өз пікірін
Солтүстік Корея, әсіресе, Ресейдің ядролық қаруды «толық, қайта қалпына
КХДР-дың берген қатал сынына қарағанда, 2004 жылы мамырда Ресейдің,
Осы себепті Ресейді алты жақты келіссөздерге жетелеген факторларға баға
Әрі, өткен тарих көрсеткендей, Солтүстік Корея АҚШ-пен дипломатиялық қатынас
3.2. КХДР ядролық дағдарысын шешу жолдары мен нәтижелері
Солтүстік Корея ядролық бағдарламасы мәселесін алтыжақты келіссөздер арқылы шешуді
Шартты түрде айтқанда КХДР мен АҚШ ядролық дағдарыстың екі
КХДР-мен әріптестік мәселеде Оңтүстік Корея мен Қытай белсенділік көрсетуде.
Жапония бір жағынан экономикалық қатынастар мәселесін қозғаса, екінші жағынан
Солтүстік Корея өзінің қауіпсіздігі мәселесін АҚШ-пен қарым-қатынаспен байланыстырады. Сонымен
Солтүстік Корея ядролық дағдарысын шешудегі аталған елдер мүдделерінің қарама-қайшылықтарына
БҰҰ хатшысы К.Аннанның кеңесшісі Морис Стронг пікірінше, АҚШ –
Америка Солтүстік Кореяның ядролық бағдарламасын толық жойғаннан кейін ғана,
КХДР-дің өзі бұл мәселені кезең-кезеңімен шешуді ұсынды. Бірінші кезеңде
Алты жақты келіссөздерге қатысушылар арасында КХДР-дағы әскери ядролық саласы
2004 жылы наурыз айындағы «Нью-Йорк Таймс» газетінің редакциялық мақаласында
АҚШ-тың өз позициясын қатаң ұстауы 2004 жылы 23-25 маусымдағы
Осыған орай, АҚШ КХДР ядролық мәселесін кезеңдерге бөліп шешуге
Дегенмен алтыжақты келіссөзге қатысушылар бұл келіссөздің Пекинде 4-раундын өткізуге
Біріншіден, нақты маңызға ие болмаса да, ортақ мәлімдемеге қол
Екіншіден, Ортақ мәлімдемеде АҚШ Оңтүстік Кореяда ядролық қаруды жоқ
Үшіншіден, Солтүстік Корея мәселесі Қытай мен АҚШ-тың тығыз және
Бірақ бұл аталғандар Солтүстік Корея ядролық дағдарысын шешуге жеткіліксіз.
Ал АҚШ пен Жапония АЭС құрылысы тек КХДР ЯҚТК-ге
Осылайша, келіссөздердің төрт раундында да Солтүстік Корея ядролық дағдарысын
Бұл үшін алтыжақты келіссөздердің күш тәртібін өзгерту керек: Бітім
Одан әрі қарай, алтыжақты келіссөздер кезінде Солтүстік Кореяға ядролық
«Бестіктің» кездесулері Солтүстік Корея қатыссын не қатыспасын тұрақты түрде
Алтыжақты келіссөздерге қатысушылар Солтүстік Корея ядролық дағдарысын шешу үшін
Біріншіден, мәселенің негізі Солтүстік Корея ядролық бағдарламасы емес, Солтүстік
Екіншіден, КХДР АҚШ және басқа мемлекеттерді өзінде ядролық қару
Үшіншіден, Кореядағы тұрақсыздықтың тағы бір себебі 1953 жылы АҚШ-КХР-КХДР
Төртіншіден, КХДР ядролық бағдарламасының төндіретін негізгі қаупі – бұл
Айтылғандарға сай, Кореяда қауіпсіздік пен бейбітшілікті сақтау үшін ядролық
Бұл жерде Солтүстік Кореяның мүлде қарама-қайшы мүддесін есепке алу
Бір жағынан, соңғы кезде Пхеньянның 1953 жылғы Келісім негізінде
Бұл келісімді ауыстыру Қытай үшін де қолайлы болар еді,
Сонымен қатар, егер алтыжақты келіссөздерге қатысушылар одан әрі Солтүстік
КХДР ядролық дағдарыстың жағдайының одан әрі дамуының сегіз түрлі
АҚШ-тың «Пхеньян еш қарсылықсыз тізе бүгеді» деген ойы болмас
Пекинде өткен алты жақты келіссөздер бұл дағдарысты келісім жолымен
Егер Дж. Буш әкімшілігі мұндай шешімге келсе, КХДР-дың аталған
Екінші жол – қазірігі шектеулі саяси диалог жағдайындағы мәселенің
КХДР өз тарапынан американ үстемдігіне күшті қарсылық көрсететінін білдіру
Үшінші жол – АҚШ-тың әскери шабуыл жасауы. Бұл жағдайдың
Осы жерде КХДР-дың ядролық қаруға ие мемлекет мәртебесіне алуының
2005 жылы 10 ақпанда КХДР СІМ: «Біз ядролық қаруды
Сондай-ақ, оған дейін аз бұрын КХДР СІМ басшысының орынбасары
КХДР СІМ-нің мәлімдемелеріне сенуге бола ма, болмай ма әлі
Дегенмен шетелдік, соның ішінде, ресейлік сарапшылар пікірінше, 2006 жылы
Алайда, КХДР да ядролық қару жасау жұмыстары жүргізіліп жатқаны
Біріншіден, Корей «ядролық дағдарысын» күш қолдану әдісімен шешу мүмкіндігі
Үшіншіден, Солтүстік Шығыс Азия аймағында «ядролық домино» процесі басталуы
Бұл жағдайда Ресей мен Қытай да, зымыран ядролық саладағы
Төртіншіден, КХДР-дың ядролық қаруды жасауы және Солтүстік Шығыс Азиядағы
Осылайша, КХДР-дың ядролық және зымыран саласындағы саясатын талдау арқылы
Біріншіден, Солтүстік Кореяның оған жау мемлекеттерге тигізетін соққысын айтып,
Екіншіден, КХДР-да ядролық қару бар деп кесіп айтуға болмайды,
Үшіншіден, КХДР егер АҚШ өзіне қарама-қайшы саясатын тоқтатса, ядролық
Төртіншіден, КХДР-дың ядролық және зымыран бағдарламасының дамуы (немесе жойылуы)
Қазіргі ғаламдану жағдайында 1953 жылы Бітім туралы келісімге негізделген
Сондықтан, Солтүстік Корея ядролық дағдарысын шешуде АҚШ, Қытай, Ресей,
Солтүстік Корея саяси тәртібінің болашағы жоқ екендігі тарихи тәжірибеде
Пхеньян қаншама қауіп төндірсе де, ядролық сынақтарды өткізбейді;
Кореяның бірігуі тек Солтүстігінің нарықтық-демократиялық жолға өтуі және Оңтүстікке
Солтүстік Кореяның жаңа жүйеге өтуі аталған елдердің КХДР-ға байланысты
КХДР-ды қайта құру саясаты 1953 жылғы Бітім туралы келісім
«Бестік» Солтүстік Кореяның көпжақты келіссөздерге қатысуына қуанбай, керісінше КХДР-дың
Осылайша, Корея дағдарысын шешудің жүйелі жоспары келіп шығады.
Бірінші кезең - Қытай – КХДР – АҚШ-тың
Екінші кезең – КХДР мен Жапония арасындағы қатынастарды Солтүстік
Үшінші кезең – КХДР-ға заңды түрде қауіпсіздік кепілдіктерді беруді
Бұл дағдарыстың шешу болашағы көптеген факторларға тәуелді. Бірақ та
Пхеньянның өз шарттарын орындауды талап етуінің де саяси
Пхеньянның дағдарыс жағдайы осыншама ұзақ уақытқа созу мақсаты дәл
Сондай-ақ, әлі күнге дейін державалардың КХДР шарттары мен қажеттіліктерін
Сонымен қатар, КХДР Оңтүстік Корея әкімшілігінің Солтүстік Корея әкімшілігінің
Пхеньян одан әрі Солтүстік Корея ядролық бағдарламасы мәселесін шешудегі
Сондай-ақ, бұл жерде ел ішінде нақты өзгерістер мен реформалар
Осыған байланысты, КХДР ядролық дағдарысын шешудегі басты мәселелер болып
Сол себепті, бұл мәселеге қатысушы мемлекеттер үшін тек өздерінің
Қорытынды
Америка 1950-1953 жылғы Корея соғысынан кейін экономикалық көмек, абаттандыру,
27 шілде 2003 жылы Корей соғысының тоқтатылғанына 50
Сондықтан 4 қазан 2007 ж. АҚШ президенті Дж.Буш Солтүстік
Солтүстік Корея өзінің ядролық реакторы мен жалпы ядролық бағдарламасын
2007 жылы қазандағы Қытай жағы жария еткен келісім бойынша,
Бұл келісім-шарт 2007 ж. ақпан айында 6 мемлекеттің өзара
Ал осы кезде Оңтүстік Кореяның президенті Ро Му Хен
ЧЖОНГ ЧЕОН: “Солтүстік және Оңтүстік Корея қазіргі бітімді аяқтап,
Солтүстік және Оңтүстік Корея басшыларының 2007 жылғы күздегі
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР МЕН ДЕРЕКТЕРДІҢ ТІЗІМІ
Война в Корее, 1950–1953 гг.: взгляд через 50 лет:
Риджуэй М. Солдат. М., 1958
Лотоцкий С. Война в Корее 1950–1953 (Обзор военных операций).
История Кореи, т. 2. М., 1974
Тарасов В.А. Советская дипломатия в период Корейской войны (1950–1953
Волохова А.А. Некоторые архивные материалы о корейской войне (1950–1953)
Уташ Б.О. Советская авиация в Корейской войне 1950–1953 гг.
Торкунов А.В. Загадочная война: корейский конфликт 1950–1953 годов. М.,
Корейский полуостров: мифы, ожидания и реальность: Материалы IV науч.
Гаврилов В.А. Г.Киссинджер:»Корейская война вовсе не была кремлевским заговором...».
Война в Корее, 1950–1953 гг.: взгляд через 50 лет:
Игнатьев Г.А., Баляева Е.Н. Корейская война: старые и новые
Орлов А.С., Гаврилов В.А. Тайны корейской войны. М., 2003
«Война в Корее 1950-1953 гг. Взгляд через 50 лет»
Корея. Карманная энциклопедия. /Сост. С.В.Волков, Т.М.Симбирцева. - М.: ИД
Корея и корейцы. Энциклопедия популярных публикаций. - Новосибирск, 2002.
Ланьков А.Н. Корея: будни и праздники. - М.: Международные
Осетрова М. От каждого по способности, каждому по экзамену
19 .Сибирцева Т.М. Корея на перекрестке эпох. М.: ИД
Топорая Г.Д. Республика Корея. - М.: Мысль, 1991.
21.Энциклопедия корейцев России. Под ред. академика РАЕН, д.х.н. и
Торкунов А.В. Загадочная война: Корейский конфликт 1950-1953 годов. М.,
22.Попов И.М., Лавренов С.Я., Богданов В.Н. Корея в огне
Войны и вооруженные конфликты второй половины ХХ века. (Под
24.Государства НАТО и военные конфликты. М., 1987. С.94.
25.Локальные войны история и современность / под общ ред.
26.Война в Корее. СПб., 2000.
Коротков Г.И. И.В.Сталин и Корейская война. В сб. Война
Холодная война. Новые подходы и документы / Отв. Ред.М.М.Наринский,
Ванин Ю.В. Некоторые вопросы предыстории и начала Корейской войны.
Сергеев Е.Ю. Новейшая история. 1945-1999. М., 2000. С.48.
31.Ванин Ю.В. Некоторые вопросы предыстории и начала Корейской войны.
Суровцев А.И. Война в небе Кореи. В сб. Война
33.Никольский М. Танки в Корее //Техника и вооружение вчера,
Тарасов В.А. Страна утренней свежести в сумерках смерти //
35.Васильев Г. Как мы воевали в Корее //Московские новости.
Корея глазами иностранцев. Пхеньян. 1960. С.49. 105
37.Грязнов Г.В. КНДР: тяжелые социально-экономические последствия Корейской войны. В
Дорохов Н.И. К итогам и урокам войны в Корее.
История Кореи. М., 1974. Т.II. С.249.
Российские центры корееведения. Источник: сайт Института востоковедения РАН
41.Жебин А.З. «КНДР: традиции и совремменость» // Восток/Orients. -
Любецкий В. «Эволюция ядерной политики США в 1989-2000 гг.»
Choi Soung-Ah. “Seoul, Washington reaffirm cooperation on North
Суэо Мачи «Радиационная технология в целях устойчивого развития» //
Киреченов О. «Ядерная политика КНДР: дипломатическое уравнение шестой степени»
Seo Hyun-Jin. “President urges NK to resume talks” //
«Новейшая история стран Азии и Африки. ХХ век, 1945-2000»
Choi Soung-Ah. “Seoul, Beijing agree to speed up six
«Внешняя политика РФ 1992-1999» под ред. Торкунова А.В., Москва,
Бурмистров Р. «Япония – КХДР: обострение северокорейской ядерной проблемы»
Есин В. «Восточно-Азиатская подсистема после распада СССР» // www.google.ru
Кокошин А. «Ядерное сдерживание и национальная безопасность России». //
Joo Sang-Min. “Roh, Koizumi to make efforts to revive
Ромашкина Н. «Ядерная многополярность как новый фактор стратегического баланса»
Seo Hyun-Jin. “Six nations express commitment to N-free Korea”
Seo Hyun-Jin. “US, North Korea urged to show flexibility”
Булычев А.Р. «Ким Чен Ир отправляется в путь» //
Есин В. «Ядерное оружие КНДР: угроза или шантаж» //
Жебин А.З. «О возможных сценариях развития ситуации на Корейском
Seo Hyun-Jin. “Roh appeals US to soften stance toward
Koh Yu-Hwan. “Roh, Bush seek diplomacy on nukes” //
Трошин Ю.А. «История стран Азии и Африки новейшее время»
Koh Yu-Hwan. “Roh’s NK policy lays groundwork for
Кальвокореси «Мировая политика 1945-2000» кн.2, Москва, 2003 –c. 69
Жебин А. «Ядерный кризис в Корее и интересы безопасности
Paul Chamberlin. “Great powers in peaceful Korean unification” //
Лещенко Г. «Корейская бомба и Российская политика» // Евразия
«Современные международные отношения и мировая политика» под ред. Торкунова,
Joo Sang-Min. “Seoul urges US to assuage tensions on
Васильев А.С. «История Востока» т.2, Москва, 2003г. -c.56
Seo Hyun-Jin. “Roh, APEC leaders discuss NK, economy” //
Жебин А. «Ядерный кризис в Корее и интересы безопасности
Калядин А. «Россия и международный режим ядерного нераспротранения» //
Михеев ВА. «Глобализация и корейская проблема» // Проблемы Дальнего
Choi Soung-Ah. “Former UN adviser urges economic aid to
Михеев В.А. «Корея сегодня: Внутренние и глобальные основы ядерного
Мурогов В. «Стратегия ядерной энергии» // Международная жизнь. -
Толорая Г. «Корейский полуостров и Россия» // Международная жизнь.
Фесюн А. «Япония: ядерная программа КНДР угрожает Северо-Восточной Азии»
Бурнашев, Кукеева «История международных отношений и внешней политики» ч.3,
Choi Soung-Ah. “Former UN adviser urges economic aid to
І. Оқу-анықтамалық құжаттар
Бурнашев, Кукеева «История международных отношений и внешней политики» ч.3,
Васильев А.С. «История Востока» т.2, Москва, 2003г.
Кальвокореси «Мировая политика 1945-2000» кн.2, Москва, 2003
Трошин Ю.А. «История стран Азии и Африки новейшее время»
«Новейшая история стран Азии и Африки. ХХ век, 1945-2000»
«Внешняя политика РФ 1992-1999» под ред. Торкунова А.В., Москва,
«Современные международные отношения и мировая политика» под ред. Торкунова,
БИБЛИОГРАФИЯ
Бурмистров Р. «Япония – КХДР: обострение северокорейской ядерной проблемы»
Булычев А.Р. «Ким Чен Ир отправляется в путь» //
Есин В. «Восточно-Азиатская подсистема после распада СССР» // www.google.ru
Есин В. «Ядерное оружие КНДР: угроза или шантаж» //
Жебин А.З. «КНДР: традиции и совремменость» // Восток/Orients. -
Жебин А.З. «О возможных сценариях развития ситуации на Корейском
Жебин А. «Ядерный кризис в Корее и интересы безопасности
Жебин А. «Ядерный кризис в Корее и интересы безопасности
Калядин А. «Россия и международный режим ядерного нераспротранения» //
Киреченов О. «Ядерная политика КНДР: дипломатическое уравнение шестой степени»
Кокошин А. «Ядерное сдерживание и национальная безопасность России». //
Лещенко Г. «Корейская бомба и Российская политика» // Евразия
Любецкий В. «Эволюция ядерной политики США в 1989-2000 гг.»
Михеев ВА. «Глобализация и корейская проблема» // Проблемы Дальнего
Михеев В.А. «Корея сегодня: Внутренние и глобальные основы ядерного
Мурогов В. «Стратегия ядерной энергии» // Международная жизнь. -
Ромашкина Н. «Ядерная многополярность как новый фактор стратегического баланса»
Суэо Мачи «Радиационная технология в целях устойчивого развития» //
Толорая Г. «Корейский полуостров и Россия» // Международная жизнь.
Фесюн А. «Япония: ядерная программа КНДР угрожает Северо-
Восточной Азии» // www.rambler.ru
2
1950 жылдардағы Азиядағы дағдарыс
1950-1953 жылдардағы Корей соғысы: себептері, барысы, нәтижелері
КХДР ядролық дағдарысын шешуге қатысушы мемлекеттер мүдделерінің қарама-қайшылығы
КХДР ядролық бағдарламасының тарихи алғышарттары
Жапонияның сыртқы саясатындағы территориялық (РФ, ҚХР, Оңтүстік Кореямен) мәселелердің орны мен маңызы
Тәуелсіз Үндістан мен Қытай Халық Республикасының құрылуы
Біріккен Ұлттар Ұйымының ядролық қарусыздандыру және ядролық қару - жарақты таратпау саласындағы халықаралық құқықтық негіздері
Азия-тынық мұхиты аймағындағы қауіпсіздік мәселесі
Тәуелсіз Үндістан мен Қытай Халық Республикасы арасындағы қарым-қатынастар
Азия-Тынық мұхиты аймағындағы Жапонияның ролі