Демалыс уақытын төлеу

МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ........................................................................................................................3
1.НАРЫҚТЫҚ ЭКОНОМИКА ЖАҒДАЙЫНДА КӘСІПОРЫНДА ЕҢБЕК АҚЫНЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ
Жалақының мәні, атқаратын қызметтері және ұйымдастыру қағидалары......6
Еңбек ақының түрлері, еңбекақы төлеудің нысандары мен жүйелері.............9
Қазақстан Республикасында жалақыны мемлекеттік реттеу.........................19
2«G-PROGRESS» ЖШС-Ң ЕҢБЕК АҚЫНЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖҮЙЕСІН ТАЛДАУ ....................................................................................................................28
2.1 Қазақстандағы еңбек ақы төлеудің деңгейі мен серпінін
2.2«G-PROGRESS» ЖШС-ң шаруашылық-экономикалық сипаттамасы...........33
2.3«G-PROGRESS» ЖШС-нде еңбек ақыны ұйымдастыру ерекшеліктерін талдау..........................................................................................................................45
3 НАРЫҚ ЖАҒДАЙЫНДАҒЫ ЕҢБЕК АҚЫ ЖҮЙЕСІН ЖЕТІЛДІРУ ЖОЛДАРЫ.................................................................................................................54
3.1 Еңбек ақы төлеуді ұйымдастырудың шет ел
3.2«G-PROGRESS» ЖШС-нде еңбек ақы төлеуді ұйымдастыруды жетілдіру
ҚОРЫТЫНДЫ……………………………………………………………………...64
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР КӨЗДЕРІ...........................................................67
КІРІСПЕ
Меншік нысандарының трансформациялануы және әлеуметтік-еңбектік қатынастардың екі жаңа
Жоспарлы жүйе жағдайында қалыптасқан еңбек ақыны төлеу мен
Нарықтық экономика жағдайында жұмысшы күші ерекше тауар ретінде
Тәжірибе көрсетіп отырғандай, нарықтық экономикасы дамыған елдерде еңбекке
Қазақстан Республикасындағы болып жатқан өзгерістердің сипаты әлеуметтік әріптестік
Сонымен жалақының мәнін жұмыс күшінің бағасы немесе құны
- жұмыс күші қайта өндіруді кеңінен қамтамсыз ету
- еңбек нарығының жұмыс күшіне бағасын көрсететін еңбек
- еңбек ақы көлеміндегі айырмашылықтарды объективті есептеу.
Жоғарыда келтірілген шарттар бір-бірімен тығыз байланысты және оны
Еңбекақының жұмыс күшінің бағасы ретіндегі жанама түсінігі оның
Өз еңбегіне, істеген жұмысына, өндірген өніміне жұмысшы еңбек
Сонымен, еңбек ақы екі түрлі рөл атқарады: бір
Жоғарыда аталған себептердің барлығы жұмыскерлердің еңбек ақысын ұйымдастыру
Дипломдық жұмыстың мақсаты – еңбек ақының экономикалық табиғаты
-еңбек ақының мәні мен ұйымдастыру функцияларын, оларды жүйелеудің
-еңбек ақы нысандары мен оны басқару мен реттеу
-«G-PROGRESS» кәсіпорнының қызметін және ондағы еңбек ақыны ұйымдастыруды
-еңбек ақыны төлеудегі кемшіліктері және Қазақстан Республикасындағы еңбек
Дипломдық жұмыс кіріспеден, үш негізгі бөлімдерден және қорытынды
Екінші бөлім Қазақстан Республикасында бүгінгі таңдағы қалыптасқан еңбек
Үшінші бөлімде еңбек ақыны төлеудегі шетелдік тәжірибесі және
Қорытынды бөлім курстық жұмыстың мазмұнына сәйкес оның барлық
1. НАРЫҚТЫҚ ЭКОНОМИКА ЖАҒДАЙЫНДА КӘСІПОРЫНДА ЕҢБЕК АҚЫНЫ
1.1 Жалақының мәні, атқаратын қызметтері және ұйымдастыру қағидалары
Жалақының мәнін қарастырған кезде оның жалдамалы жұмыскерлерге, яғни
Жалақы - бұл жалдамалы жұмысшының табыс алу элементі,
Нарықтық экономика жағдайында жалақының көлеміне нарықтық және нарықтық
Нарыққа өткеннен кейін еңбек ақыға қатысты жаңа қатынастар
Еңбек бірлігінде нарықтық баға - уақыт бірлігіне нақты
Жалақының негізгі элементі – жалақы мөлшерлемесі. Бірақта ол
Жұмысшы үшін жалақы жоғарыдағыға қосымша айтсақ отбасының жақсы
Жұмыс берушіге өз жұмысшыларына еңбекақы төлеу ол жұмысшы
Жалақының нақты көлемі нарықта, әлеуметтік қатынастарда, өндірісте пайда
Адамның өз еңбегі үшін алатын ақша саны негізінде
Төменгі деңгейге өмір сүруге қажетті қаражат сомасы
Жоғарғы жұмысшы күші шегі ол кейбір елдерде әдет-ғұрыпты
Жалақының мәнін атқаратын қызметтерінен айқын көре аламыз. Ол:
1. Ұдайы өндіру
2. Ынталандырушы
3. Өлшеулік-бөлуші
4. Ресурсты-орналастырушы
5. Төлем қабілеті бар халық сұранысын қалыптастырушы
1. Ұдайы өндіру қызметті. Бұл жұмысшыларды және де
2. Ынталандырушы қызметі. Оның мәні жұмысшының еңбек үлесіне
3. Өлшеулік-бөлуші қызметі. Бұл қызмет өндіріс құралдарының иелері
4. Ресурсты-орналастырушы қызметі. Бұл функцияның мәні қазіргі уақытта
5. Төлем қабілеті бар халық сұранысын қалыптастырушы қызметі.
1-сурет Жалақының атқаратын қызметтері және ұйымдастыру қағидалары
Көбінде жалақыны ұйымдастыру қағидаларын атқаратын қызметтерімен бірге қарастырады.
1.2 Еңбек ақының түрлері, еңбекақы төлеудің нысандары мен
Еңбек ақы екіге бөлінеді:
негізгі;
қосымша;
Негізгі - бұл қызметкерлерге нақты жұмыспен
жұмыс істеген уақытына тарифтік ставкалар, қызметақы, кесімді бағалар
қызметпен өткерген жылдары үшін үстеме;
жұмыс жағдайының өзгеруіне байланысты кесімді ақы алушыларға қосымша
кесімді ақы алушыларға үстемелі бағалар бойынша қосымша ақы;
ақшалай және натуралды сыйақылар және сыйақы берудің бекітілген
мерзімінен тыс уақыттағы жұмыс үшін қосымша ақы;
түндегі жұмыс үшін қосымша ақы;
жұмысшының кінәсі жоқ тұрып қалуға төлемдер;
Қосымша – бұл қызметкердің кәсіпорында жұмыс жасамаған уақытына
балаларын тамақтандырушы аналарын жұмысындағы үзіліс уақытына төлем ақы;
жасөспірімдердің жеңлдік сағаттарына төлем;
мемлекеттік және қоғамдық міндеттемелерді орындауға жұмсалған жұмыс уақытына
негізгі және қосымша демалыстар уақытына төлем;
пайдаланылмаған демалыс үшін өтемақы;
шыққанда берілетін жәрдем ақы;
Қызметкерлер еңбек ақыдан басқа әлеуметтік сақтандыру қаражаттары есебінен
Негізгі және қосымша еңбек ақылар еңбек ақы қорын
Кәсіпорынның жосарымен (болжамымен) белгіленген, еңбек ақы
Бухгалтерлік есепте еңбек ақы төлеудің 2 нысаны
1-нысаны – мерзімдік;
2-нысаны - кесімді;
Мерзімдік нысан кезінде еңбек ақы төлеу жұмыспен өтелген
Жұмысшы өнім шығарудың артуаны тікелей әсер ете алмайды;
Ксімді бағалауға қажетті шығарылымның көрсеткіштері толық емес;
Жұмыс уақытын пайдалануға қатаң бақылау ұйымдастырылған, нақты жұмыспен
Жұмысшыларды дұрыс тарифтендірген кезде, яғни жұмысшының біліктілігі орындалатын
Қызметкерлерге еңбекақы төлеу үшін;
Мерзімді еңбек ақы жай және мерзімді – сыйақылар
Жай мерзімдік еңбек ақы тек жұмыспен өтелген уақытпен
Сағаттық;
Күндік ақы;
Айлық ақы;
Марзімдік – сыйақылық еңбек ақы кезінде тек нақты
Кесімді еңбек ақы шығарған өнімін ескеруге болатын жұмыскерлерге
Тікелей кесімді жүйе;
Кесімді- сыйақылақ жүйе;
Ілгерішіл – кесімді жүйе;
Жанама – кесімді жүйе;
Аккордық жүйе;
Тікелей кесімді төлемде еңбек ақының мөлшері тек шығарылған
Кемісді – сыйақылық төлемде кесімді еңбек ақы сомасынан
Ілгерішіл – кесімді төлемде өндірілген өнімді белгіленген нормалар
Жанама - кесімді жүйе жабдықтарға және жұмыс
Аккордық жүйеде орындалатын жұмыстың көлемі алдын
Кесімді, сондай - ақ мерзімді еңбек ақылар
1.Шығарылым нормасын қолданған кезде (Н шығ.) Б=Т/Н
2.Уақыт нормасын қоладнған кезде (Н уақ.) Б=Т*Н
Төлемнің мерзімдік нысаны қызметкерлердің барлық санатына қолданылады. Еңбек
01 Еңбек ақы = нақты жұмыспен*сағаттық тариф
сомасы өтелген сағаты саны ставкасы мерзімдік ақы алатын
Қызметкерлердің еңбек ақысы бойынша есептеледі:
егер жұмыскер сол айдығы жұмыс күндерінде толыұтай жұмыс
егер жұмыскер сол айдағы жұмыс күндерінде толықтай
Мысалы: қызметақысы 11300 теңге фирма менеджері айдағы 26
Айдың орташа күндік еңбек ақысы: 11300/26 =434,62 теңге.
1.Өндірістік тапсымаларды орындау және асыра орындау;
2.Еңбек өнімділігінің өсуі, бұымның еңбекті қежет етуін төмендету,
Сыйақы мөлшері орындалған жұмыстың маңыздылығы мен күрделілігіне қарай
Мысалы, сыйақы беру туралы ережеде жабдықтың тұрып қалуын
Техника ық себептерге байланысты жабдықтардың тұрып қалу нормасы
1.Мерзімдік еңбек ақы: 180*100=18000 теңгеге тең.
2.Жабдықтың тұрып қалуын төмендетудің әрбір %
3.Жабдықтың тұрып қалуын қысқарту 5% - 3% =
4.Сыйақының % - тік мөлшері 4%*2%=8%,
5.Сыйақы сомасы: 18000*8% = 1440 теңге,
6.ай ішіндегі еңбек ақы 18000+1440 = 19440 теңге.
Материалдарды үнемдеген жұмысшыларға сыйақы беруге бір жұмыс орны,
Мысалы. Мерзімдік ақы алушы жұмысшы 180 сағат жұмыс
Мерзімдік еңбек ақының сомасы 180*100 = 18000 теңге.
2. Материалдарды үнемдегені үшін сыйақы 1200*35% =
3. Айдағы еңбек ақы сомасы 18000+42000=60000 теңге.
Сыйақы цехтардың және бүкіл кәсіпорынның жалпы
Мысалы. Цехтың қол жеткізген жұмыс көрсеткіштері үшін бұйрыққа
1.Тарифтік еңбек ақы: 160*100 = 16000 теңге.
2.Сыйақы: 16000*15% = 2400теңге.
3.Еңбек ақы сомасы 16000+2400 = 18400 теңге.
Қызметкерлер кәсіпорын жұмысының жалпы көресткіштері үшін сыйақы алады.
Жеке өсімдік еңбек ақы
Табыс әрбір жұмысшының жұмыс нәтижесіне байланысты. Ол белгіленген
Мысалы. Кесімді ақы алатын жұмысшыға белгілі 250,56 теңге
Бригадалық кесімді еңбек ақы
Жұмысшыларды еңбек ақысы бригадалардың, учаскенің жұмыс нәтижесі
Жеке бағалауды қолданған кезде еңбек ақы жұмыстың осы
Кешенді бағалауды қолданған кезде бригаданың кесімді табысы
Мысалы. Құрамында 3-ші, 5-ші, 6-ші разрядты 3
1.Бригаданың еңбек ақысы 8040,40*2машина = 16080,80 теңге.
2.Тариф бойынша еңбек ақы:
Ахметов 80*100=8000 теңге
Ким 60*80=4800 теңге
Петров 70*56= 3920 теңге.
3.Нақты еңбек ақыны бөлу коэффиценті
16080,8 /(8000+4800+3920) =096
4. Айлық еңбек ақы:
Ахметов 8000*0,96=7680 теңге
Ким 4800*0,96=4608 теңге
Петров 3920*0,96=3000 теңге
Жиыны:16080,80 теңге.
Жанама – кесімді жүйеде қызмет көрсетуші жұмысшылардың еңбек
Еңбекақының жүйелері және нысандары өз алдына еңбектің нәтижесін
Мақсаттың ішінен басты нәрсе болып еңбек өлшемі мен
Шарушылық субьектілерінде барлық жұмысшылар мен қызметкерлерге еңбекақы төлеу
Мерзімдік еңбекақыға – жұмыс істеген уақытта сағаттық немесе
Өндірілген өнімі мен істеген жұмысын мөлшерлеуге болмайтын, яғни
Мерзімдік еңбекақының төмендегідей жүйелері бар:
1. жай мерзімді.
2. мерзімді сыйлықты.
Жай мерзімді жүйесі бойынша- жұмысшылар мен қызметкерлерге еңбекақы
Мерзімдік сыйлықты- жұмысшылар мен қызметкерлерге олардың тарифте немесе
Еңбекақы мына формула бойынша есептелінеді:
ЕА=ТС+ПУ, (1)
Мұндағы:
ЕА- еңбекақы;
ТС- біліктілік разрядындағы жұмысшының меншіктенген тарифтік мөлшерлемесі;
ПУ- нақты пайдаланылған уақыт;
Кесімді еңбекақы – жұмысшы-қызметкерлердің еңбек өнімділігін өсіруге кеткен
Кесімді баға белгіленген жұмыс уақытында өндірілуге тиісті өнім
ЕА=КБ*ӨМ (2)
Мұндағы:
ЕА- еңбекақы;
КБ- өнім бірлігінің кесімді бағаламасы;
ӨМ- дайындалған өнімнің мөлшері.
Еңбекақы төлеудің кесімді немесе мерзімді нысанын таңдау бірнеше
қолданылатын жабдықтың сипатына;
технологиялық процесті ерекшелігіне;
еңбекті және өндірісті ұйымдастыруға;
материалдық және еңбек ресурстарын пайдалануға;
өнім сапасына қойылатын талаптарына байланысты.
Қазіргі кезде еңбекақының мерзімдік сыйлықты және
Кесімді еңбекақының мынандай жүйелері бар:
тікелей кесімді;
кесімді-сыйлықты;
үдемелі кесімді;
жанама кесімді;
аккордтық.
Жұмысшылар мен қызметкерлерге еңбекақыны есептеудің тікелей кесімді жүйесі
Шаруашылық субъектісінде жұмысшылар мен қызметкерлерге кесімді сыйақылар өндірісте
Шаруашылық субъектілерінде жұмысшылар мен қызметкерлерге кесімді еңбекақыны есептеудің
Кесімді еңбекқының акордтық жүйесі – шаруашылық субъектісінде жұмысшылар
Халық шаруашылық салаларындағы шаруашылық субъектілерінде жұмысшылар мен қызметкерлерге
Еңбекақы төлеудің кесімді түрі ұжымдық түрде немесе
ҒТП және мұнымен байлагысты өндірісті автоматтандырукесімді еңбекақының мерзімдік
Еңбекақы төлеудің аралас жүйесі мерзімдік және кесімді еңбекақы
Еңбекақы төлеудің тарифсіз жүйесінде қызметкерлердің табыстары ұжым жұысының
Еңбекақы төлеудің тарифсіз жүйесін қолданушы ұйымның тәжірибелік қызметінде
Қазақстан Республикасында жалақыны мемлекеттік реттеу
Қазіргі уақытта жалақыны ұйымдастыру мемлекеттік реттеуді қажет
- Қазақстанда жұмысшы күшіне төмен бағаның болуынан себепті;
- Жалақының ең төменгі деңгейін тағайындауда;
- Жұмыссыздық жайлы нақты мәліметтерді көрсететін жұмысшы күшінің
- Жалақыны келісім шарт реттеудің тиімді механизмінің жоқ
- Еңбек ақы төлеудің заңды базасын құрудың
Қазақстанда жалақыны мемлекеттік реттеудің негізгі бөлігі ол халықаралық
Сонымен №95 Конвенция «Жалақыны қорғау туралы» онда «ақшалай
- бұл заттай төлем жұмысшының және оның жанұясының
- бұл төлем заңды және еңбекақыға тең болу
Жұмыс берушілер қызметкерлердің құқығын шектемеу керек. Кәсіпорынның
Қазақстанда мемлекеттік реттеудің негізгі бағыттары:
- халықты құқықты және әлеуметтік қорғау;
- өмір сүру минимумы сай келетін жалақының минималды
- шет ел жұмысшы күшінің кіруін реттейтін шаралар
- шаруашылық субъекті жұмысшылар жалақысына тиімді салық салу
-зейнетақыны, стипендияны, қосымша төлемді есептеу үшін орнатылған есептеу
- кедейлік сызығын анықтау және халыққа әлеуметтік көмек
Мемлекеттік ретеудің қағидалары болып төмендегілер табылады:
- заңнамалық және нормативтік актілер негізінде мемлекеттің жалақыны
- еңбек ақының ынталандырушы функциясын орындауға мемлекеттік әсерді
- макроэкономикалық үрдіске әсер ету;
- еңбек ақының минималды ставкаларын бекіту;
Сонымен бірге осы кодекс Қазақстан Республикасында еңбек қызметін
Кодексте жұмыс уақыты түрлері мен ұзақтығы анықталған. Жұмыс
Жұмыс уақытының қалыпты ұзақтығы аптасына 40 сағаттан аспауы
Жұмыс уақытының қалыпты ұзақтығы мынадай уақытқа қысқартылады:
аптасына 16 сағатқа – он алты жасқа дейінгі
аптасына 5 сағатқа – I және II
аптасына 4 сағатқа – он алты жастан он
аптасына 4 сағатқа және одан артыққа – Қазақстан
Қызметкер мен жұмыс берушінің келісімі бойынша жұмысқа орналасқан
Жұмыс уақытының барынша ұзақтығы 36 сағаттық жұмыс аптасы
Түнгі уақыттағы жұмысқа 22 сағаттан таңғы 6 сағатқа
Ең төменгі жалақы ең төменгі күнкөріс негізіндегі тиісті
Қазіргі уақытта кәсіпорында жалақының қорын мемлекеттік реттеу ретінде
– сурет Қазақстанда еңбек ақы төлеуді реформалаудың жолдары
Оны кәсіпорындар, құрылымдық бөлімшелер, ерекше кәсіпорындар, заңгерлер төлейді.
-Жұмысшылардың зейнетақы қорына төленетін төлемі;
-Кәсіби оқу үшін мемлекеттік бюджеттен төлеу;
-Екі қабат әйелдерге төленетін әлеуметтік ақы
-Іс-сапарға төленетін компенсация
-Вахталық жұмыста тұрмыс жайды жалға алуға кеткен
-Дәрігерлік қызмет үшін материалды көмек.
Мүгедектер жұмыс істейтін арнайы ұйымдарда мүгедектер үшін әлеуметтік
Қосымша еңбек ақыны құжатпен рәсімдеу және есептеу
ҚР еңбек заңдарына сәйкес жұмысшылар мен қызметкерлердің мынадай
1. Мемлекеттік және қоғамдық міндеттемелерді орындау уақыты;
2. Жасөспірімдердің жеңілдік сағаттарын төлеу;
3. Нәрестені тамақтандыруға араналған қосымша үзілістерді төлеу;
4. Кезекті және оқу демалыстарының уақытын төлеу;
5. Пайдаланылмаған демалыс үшін өтемақы;
6. Жұмыстан босаған кездегі шығу жердемақысы.
Жұмыспен өтелмеген уақыт орташа еңбек ақы бойынша төленеді.
Орташа еңбек ақыны анықтау үшін:
1.Күндік орташа еңбек ақыны (жұмыс істелмейтін және мереке
2.Орташа сағаттық еңбек ақы пайдаланылады;
Күндік орташа еңбек ақы, еңбеккке ақы төлеу мен
Нақты жұмысшының орташа еңбек ақысының мөлшері күндік орташа
Күндік орташа еңбек ақы есепеті кезеңде есептелген еңбек
1.Қызметкердің орташа еңбек ақысы төленсе немесе сақталса (ҚР
2.Қызметкер мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру бойынша жәрдемақы аласа (жүктілігі
Ынталандырушы сипаттағы сыйақылар мен басқа төлемдер есептеу уақыты
1.Мемелекеттік және қоғамдық міндеттемелерді орындау уақыты. Төлем орташа
2.Жасөспірімдердің жеңілдік сағаттары. 5 күндік жұмыс аптасы кезінде
а) кесімді ақы алушы жасөспірімдерге кесімді ақы алушының
б) мерзімдік ақы алушы жасөспірімдерге тиісті разрядтың ставкасы
3.Нәрестені тамақтандыдуға арналған үзіліс. Мұның өзі медицина мекемсі
4.Демалыс уақытын төлеу. Еңбек заңдарына сәйкес жұмыс (күнтізбелік
Егер бір жылдан кем жұмыс істесе, онда демалысқа
5.Еңбекке уақытша жарамсыздық бойынша жәрдемақыны есептеу. Сырқаттанғанда, отбасы
материалдық көмек түріндегі ақшалай жәрдем ақы;
тәулік ақынаң орнына жалақыға қосылатын қосымшалар мен
арнайы киімнің, арнайы аяқ-киімнің, арнайы тамақтың құны;
біржолғы көтермелеу төлемдері;
бағалы қағаздар бойынша дивидендтер;
оқушылардың, студеттер мен аспираттардың степендиялары;
қызметкерге келтірілген залалды, оның жұмысқа байланысты ертігуі немес
Еңбек ақының мемлекеттік реттеу қажеттілігі Қазақстан экономикасында орнын
Біздің елімізде орташа номиналды жалақының тұрақты өсуі байқалады.
Қазақстанда еңбек ақы төлеу ортасындағы реформаның негізі, ол
«ҚР еңбек туралы кодекс» құруының негізгі себептерін
ЕТЗК ескірген және нарықты экономика жағдайына тура келмеді
ЕТЗК экономикалық нақты емес кепілдік пен жеңілдікке тола
ЕТЗК-де әйелдер, жастардың жұмыс күші нарығында бәсеке қабілеттілігі
Сондықтан жұмыс істемеуші нормалардан босатылып, еңбек ортасында халықты
ҚР жаңа Салық кодексіне сәйкес оның мөлшері
-Жұмысшылардың зейнетақы қорына төленетін төлемі;
-Кәсіби оқу үшін мемлекеттік бюджеттен төлеу;
-Екі қабат әйелдерге төленетін әлеуметтік ақы
-Іс-сапарға төленетін компенсация
-Вахталық жұмыста тұрмыс жайды жалға алуға кеткен
-Дәрігерлік қызмет үшін материалды көмек.
Мүгедектер жұмыс істейтін арнайы ұйымдарда мүгедектер үшін әлеуметтік
Еңбек ақы төлеудің тарифтік жүйесі өзіне: тарифтік ставкаларды
Еңбек кодексімен көзделген орташа жалақының мөлшерін айқындаудың барлық
Орташа күндізгі жалақысы демалыстарын және пайдаланбаған демалысы үшін
2«G-PROGRESS» ЖШС-ң ЕҢБЕК АҚЫНЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖҮЙЕСІН ТАЛДАУ
2.1 Қазақстандағы еңбек ақы төлеудің деңгейі мен серпінін
Еңбек ақы өмір сүрудің басты кепілденген қайнар көзі
Қазіргі уақытта еңбек ақы белгілеудің барлық жүйесі
«Маңыздылығы, күрделілігі жоғары еңбек орташа қоғамдық еңбекпен салыстырғанда
Мемлекеттің жалақыны аймақтық деңгейде реттеу саясаты территориялық айырмашылықтар
Салалық аспектіде еңбек ақы өзгешелігінің талдауы тағы да
Жалдамалы қызметкерлерге экономикалық қызмет түрлері бойына жалақы төлеудің
1- кесте - ҚР-ның экономика салалары бойынша орташа
(тенге)
2007 жыл
2008 жыл 2009 жыл
2008 ж% /2007 ж 2009 ж% /2008 ж
Қызметтің барлық түрлері бойынша 52 479 60805 68357
Ауыл шаруашылығы, аңшылық және орман шаруашылығы 24 676
Балық өсіру, балық аулау 25 304 28894 29505
Өнеркәсіп 61 249 74805 80870 122,1 108,1 118,3
Соның ішінде:
кең өңдіру 89 829 109933 122855 122,4
өңдеу 54 415 65874 69495 121,1 105,5 101,7
Электр энергиясың, газ бен су өңдіру және бөлу
Құрылыс 70 778 81573 93588 115,3 114,7 136,9
Сауда; автомобильдерді, тұрмыстық бұймдарды және жеке пайдаланатын заттарды
Қонақ үйлер мен мейрамханалар 56 848 64382 66365
Көлік және байланыс 70 422 83012 92031
Қаржы қызметі 121 568 138544 132121 114,0 95,4
Жылжылмайтын мүлікпен жасалатын операциялар, жалға беру және тұтынушыларға
Мемлекеттік басқару 45 599 47276 60361 103,7 127,7
Білім беру 31 934 34454 41655 107,9 120,9
Денсаулық сақтау және әлеуметтік қызмет көрсету 33 059
Коммуналдық, әлеуметтік және дербес қызмет көрсету 52 349
Аумақтан тысқары ұйымдар қызметі 177 155 173860
Ескерту: ҚР-ның статистика жөніндегі агенттігінің мәліметтері негізінде
Егер 2007 жылы ауыл шаруашылығында орташа еңбекақы 24676
Өткен жылы жалақы төлеудің жоғары деңгейі экономиканың қаржылық
Экономикалық іс әрекеттің негізгі түрлері бойынша еңбекақы қорын
2008 жылы республика бойынша орташа еңбекақы 60805 теңгені
3-cурет - Экономикалық қызмет түрлері бойынша орташа номиналды
Жалданбалы жұмысшылардың еңбек ақысының жоғарылауы экономикалық қызметтің барлық
Тау-кен өндіру және өңдеу өнеркәсібінде, электр энергиясын, газды,
2-кесте – 2007-2009 жылдар аралығындағы Қазақстан Республикасының аймақтары
Қазақстан Республикасы аймақтары бойынша 2007 2008 2009 2008ж
Ақмола 36 540 41 944 46184 114,8
Ақтөбе 50 271 56 090 58940 111,6 105,1
Алматы 39 483 44 327 49268 112,3 111,1
Атырау 94 373 111 023 125601 117,6 113,1
Шығыс Қазақстан 42 137 48 293 52231 114,6
Жамбыл 33 996 37 546 42645 110,4 113,6
Батыс Қазақстан 50 242 59 362 66398 118,2
Қарағанды 44 236 53 472 56374 120,9 105,4
Қостанай 37 584 43 903 47112 116,8 107,3
Қызылорда 46 859 53 333 59213 113,8 111,0
Маңғыстау 82 055 98 743 108389 120,3 109,8
Павлодар 46 297 52 227 54668 112,8 104,7
Солтүстік Қазақстан 34 522 39 790 44249 115,3
Оңтүстік Қазақстан 36 707 41 679 47814 113,5
Астана қаласы 79 210 89 631 95621 113,2
Алматы қаласы 78 021 90 239 92661 115,7
Қазақстан Республикасы 52 479
60 805
65491
115,9 107,7
Ескерту: ҚР-ның статистикасы жөніндегі Агенттігі
2009 жылдағы еңбек ақының жоғары деңгейі Атырау
4-сурет - 2007-2009 жылдар аралығындағы аймақтар бойынша орташа
Меншік формасына қарай жалақы көлемінің айтарлықтай өзгешіліктері Қазақстанда
Кәсіби-біліктілік топтарына қарай жалақы көлемін айыру тарифтік тор
Тарифтік жүйені ұйымдастырудың тиімділігіне жақындау және кәсіби біліктік
Өндірістік сала мен өндірістік емес сферада қатынастарды белгілеудегі
3-кесте - 2007-2009 жылдар аралығындағы жалақы қорының құрылымының
Жыл Жалақы қоры Негізгі жалақы Ынталанд. төлемдер Өтемдік
2007 100 64,9 15 8,1 7,5 4,5
2008 100 67,0 13,9 7,7 8,0 3,4
2009 100 67,1 14,1 7,5 7,8 3,5
Ескерту: 2007-2009 жылдар ҚР-ның статистикасы жөніндегі Агенттігі.
Көрініп тұрғандай, іс жүзінде жұмыс күшіне шығынның
2.2«G-PROGRESS» ЖШС-ң шаруашылық-экономикалық сипаттамасы
«G-PROGRESS» ЖШС-гі 2004 жылдың 25 наурыз айында
Кәсіпорынның мекен-жайы: Қазақстан Республикасы, Алматы қаласы, Наурызбай
Қызметінің мәні мен мақсаты
Серіктестіктің мақсаты Қазақстан Республикасы тұрғындардың қажеттіліктерін қанағаттандыру, шетел
«G-PROGRESS» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі, бұдан әрі Серіктестік, қолданымдағы
Серіктестік, жалпы жиналысы шешімінің негізінде құрылды және Қазақстан
Серіктестік шағын кәсіпкерліктің субъектісі болып табылады. Серіктестік қызметкерлерінің
Компанияның мақсаты: сапалы құрылыс материалдарды өндіру және оны
Көзделген мақсатқа қол жеткізу үшін келесі міндеттер айқындалынды:
Бәсекелестік ортадағы кәсіпорынның маркетингтік қызметінің және де соның
Қазақстан нарығындағы құрылыс заттарын шығаратын кәсіпорындарды зерттеу;
Кәсіпорында өнімді өткізу саясаты үрдісін қарастыру;
Өнімді өткізу саясатын зерттеу барысында әдістемелерді әзірлеуді зерттеу;
Құрылыс компаниясы«G-PROGRESS» ЖШС-ң саясатына шолу және оны жетілдіру
6–сурет - Кәсіпорынның стратегиялық мақсаттары
«G-PROGRESS» ЖШС-нің басқару құрылымының сипаттамасы
Серіктестіктің басқару органдары:
1. Серіктестіктің жоғары органы – оның қатысушыларының жалпы
2. Атқарушы органы – директор;
Серіктестікке қатысушылардың жалпы жиналысы, өзінің құзыреті серіктестік жарғысында
Жалпы жиналыс өзінің ерекше құзыретіне жатпайтын өкілеттіктерді серіктестіктің
Серіктестіктің атқарушы органы – жеке-дара басқаратын, қатысушылардың жалпы
Серіктестіктің бас директоры, қатысушылардың жалпы жиналысының ерекше құзыретіне
Серіктестіктің директоры серіктестік атынан сенім хатсыз жұмыс жүргізеді.
Серіктестікті басқарудың жоғарғы органының ерекше құзыретіне мыналар жатады:
серіктестік Жарғысын өзгерту, сонымен қатар жарғы капиталының мөлшерін,
серіктестіктің атқарушы органын құру және оның өкілеттігін мерзімнен
серіктестіктің тексеру комиссиясының, бақылау кеңесінің өкілеттігін тағайындау және
жылдық қаржы есебін бекіту және таза табысты бөлу;
серіктестікті қайта құру немесе тарату туралы шешім қабылдау
Шарттар, міндеттемелер, сенімхаттар және басқада қаржы құжаттарына серіктестік
Атқарушы органның мүшесі ревизор болып тағайындала алмайды.
7-сурет- «G-PROGRESS» ЖШС-нің басқару құрылымы
Серіктестік қатысушылардың жалпы жиналысынын ерекше құзыретіне жататын мәселелерді,
Серіктестіктің атқарушы органының қаржы-шаруашылық қызметін қадағалау үшін серіктестіктің
Серіктестіктің Корпоративтік басқару кодексіне сәйкес Директорлар кеңесі жұмысының
Бөлімшелер Директорлар кеңесінің консультативтік-кеңесу органы болып табылады. Олар
ЖШС құрамында 27 адам жұмыс істейді. Кәсіпорынның Қазақстан
«G-PROGRESS» ЖШС-гі өз қызметін ҚР-ның Конститутциясы, Азаматтық
Өз қызметін жүзеге асыру үшін кәсіпорын келесі қызмет
сапалы құрылыс материалдарды өндіреді;
коммерциялық, сыртқы экономикалық қызмет;
транспорттық қызметті ұсыну;
жарнамалық қызмет;
импорт-экспорттық қызмет;
Қазақстан Республикасының заңымен тыйым салынбаған басқа да әрекеттер;
Серіктестік өз қызметін толық шаруашылық есеп негізінде жүзеге
Нарықтық экономика жағдайында кәсіпорынның ұйымдық құрылымын талдаудың
Ұйымның құрылымы еңбектің бөлінуін білдіреді, ол техника-экономикалық көрсеткіштерге
Серіктестікте әр бөлімнің (өндірістік, экономикалық бөлімшелері мен маркетинг,
маркетинг бөлімі;
жабдықтау жөніндегі менеджер;
дайын өнім қоймасы;
ТМЗ қоймасы;
кәсіптік техникалық қызмет көрсету;
экономист;
кадр бойынша инспектор;
негізгі өндірістік цех;
кеңес беруші заңгер;
техникалық бақылау инженері;
құрылыс инженері;
стандарттармен жұмыс істеуші бөлім және т.б. бөлімшелерімен өзара
Нарық экономика жағдайында кәсіпорынның тиімді жұмысының негізінде тұтынушылар
Технологиялық үрдістің сапасы оның жаңалық енгізу қабілеттілігімен сипатталады.
«G-PROGRESS» ЖШС-нің өндірістік немесе өңдеу технологиясының құрамына
Металлопластиктер сапалық қасиетімен өндірісте және азаматтық құрылыста кең
Металлопластиктер жаңа технологиялы, жоғары сапалы техникамен, шетелддің танымал
«G-PROGRESS» ЖШС-і пластикалық терезелердің келесі түрлерін ұсынады:
EUROLINE – көлемі 58 мм болатын есік және
PROLINE – 4 камералық 70 мм көлемде болатын,
SOFTLINE – 70 мм монтаждық көлемдегі, уақытпен тексерілген
TOPLINE – эксклюзивті түріне арналған, түзу сызықты есік
SWINGLINE – дөңгелектенген элегантты ішкі контурлы 5 камералы
ALPHALINE – көлемі 90 мм, 6 камералы, 3
TOPLINE Plus – раманың жалпақтығы 104 мм болатын
SUNLINE – балкондар мен лоджияларды әйнектеудің жоғары сапалы
ПВХ – терезелік профилдерге арналған ең идеалды материал.
Поливинилхлорид (ПВХ) – ең көне шикізаттың бірі. ПВХ
Кәсіпорынның өндіретін өнімдерін көбінесе жеңіл конструкциялы құрылыстармен айналысатын
Өндіріс жылдамдығы минутына 2,9-5 м², қолданылатын қуаттылық
Қаланың сыртында орналасқан цехтың келесідей өндірістік ғимараттары
әкімшілік мекеме
өндірістік ғимарат
галерия
трансформаторлық станция 94,0 м²
бақылау пункті №1
жер телімдері
«G-PROGRESS» ЖШС өнімдері жоғары сапалы категориядағы өнімдер
4-кесте -Кәсіпорын өнімдерінің сипаттамасы.
Пластиктер типтері
50 75 100
Үш қабатты қабырға ПТС П1С,1м,кг
Екі қабатты қабырға ПТС СС, 1м, кг
Бір қабатты төбеге жабатын ПТК П2С, 1м,
«G-PROGRESS» ЖШС- нде 2009 жылғы деректер бойынша
басқару аппараты – 2
мамандар – 6
жұмысшылар -12
Кәсіпорынның басқару аппараты, сондай-ақ мамандар мен жұмысшылар жоғары
5-кесте- «G-PROGRESS» ЖШС-нің кадрлық ағымдылық көрсеткіші
№ Көрсеткіштер Өлш.
Бірлігі 2008ж 2009ж 2008/
2009
ауытқу
%
1 Жұмыскерлердің орташа тізімдік саны адам 27 20
2 Қабылданған жұмыскерлер саны адам 9 2 22
3 Жұмыстан шықққан қызметкерлер адам 1 1
4 Жұмысқа қабылдау коэффициенті ( 2 жол/1
5 Жұмыстан шығу коэффициенті ( 3 жол/
Еңбек ақының жоғары болуы және оның тұрақты өсуі
Төмендегі кестеде «G-PROGRESS» ЖШС-ң жұмыскерлерінің саны мен
6-кесте - Серіктестіктің жұмыскерлерінің саны мен еңбек ақы
№ Көрсеткіштер Өлш.
бірлігі 2008ж 2009ж Ауытқу 2009/2008
+;- %
1 Өткізілген өнімнен түскен табыс мың тг. 796024
2 Жұмыскерлердің орташа тізімдік саны
Адам 27 20 -7 74,1
3 Еңбек өнімділігі мың тг. 3028 6497 3469
4 Айналым құралдарының орташа жылдық құны
мың тг. 282250 495375 213125 175
5 Қормен қарулану мың тг. 29482 36447 6965
6 Еңбек ақы қоры мың тг. 14560 9032
7 Орташа айлық жалақы тг. 44938 37633
Ескертпе: Кәсіпорын мәліметтері бойынша есептелген.
Осыған байланысты еңбек ақыға жұмсалған талдау негізіндегі
Еңбек ақы төлеу саясатында «атқарылған жұмысына қарай» жүйесі
«Атқарылған жұмысына қарай»бағалаудың түрлері:
баллдық жүйе;
сауал беру жүйесі;
сараптап бағалау жүйесі;
Жұмыскердің қаржылай қатынасының әртүрлері олардың фирма өміріне қатысуын
Жұмыс күшінің сапасының жоғары дәрежеде болуы келесі жағдайлар
жұмыскерді жұмысқа алу үшін;
жұмыс күштерін тұрақты аттестациялау;
өндірісте жұмыс күшінің тұрақтылығы;
кәсіпорында жақсы ұйымдасқан – техникалық, әлеуметтік,
жұмыскердің мамандық біліктілігін тұрақты өсуін ынталандыру үшін.
Жұмыскердің өсу тетігін нақты еңбек ақы төлеу, қосымша
Қазіргі нарықтық экономика жағдайындағы кез келген жұмыс істейтін
Кез келген кәсіпорын өнім өндіргенде шикізат пен материалдарды,
«G-PROGRESS» ЖШС-дегі жаңарту және қайта құру жұмыстарының нәтижесінде
Жалпы негізгі қорларды пайдалану қор қайтарымдылық, қор сыйымдылық,
көрсекіштермен сипатталады. Қарастырып отырған кәсіпорын бойынша өндіріс тиімділігінің
2009 жылы 2008 жылмен салыстырғанда өнімді өткізуден түскен
негізгі қорлар объектілерінің іске жаңадан қосудан
бұрын пайдалануда болған негізгі қорларды сатып алудан
қайта бағалаудың есебінен жүреді.
4 -кестеден мынадай қорытындыға келе аламыз: осы есептеулерден
Мұндай табыс кемуі өткізілген өнімнің өзіндік құнымен тікелей
7-кесте- «G-PROGRESS» ЖШС-нiң технико-экономикалық көрсеткіштері
№ Көрсеткіштер Өлшем
бірлігі 2008 2009 Ауытқу
(+; - ) %
1 Өнімді өткізуден түскен табыс мың.тг 796024 728938
2 Өткізілген өнімнің өзіндік құны мың.тг 333523 472857
3 Жалпы табыс мың.тг 462501 256081 -206420 55,3
4 Кезең шығындары мың.тг 182186 148759 -33427 81,7
5 Негізгі қызметтен түскен табыс мың.тг 280315 107322
6 Негізгі емес қызметтен түскен табыс мың.тг 6189
7 Салық салынғанға дейінгі жиынтық табыс мың.тг 286504
8 Таза табыс мың.тг 229203 368468 139265 161
9 Негізгі құралдардың орташа жылдық құны Мың.тг 684395
10 Айналым құралдарының орташа жылдық құны Мың.тг 1393247
11 Жұмыскерлер саны Адам 27 20 -7 74,1
12 Бір жұмыскердің еңбек өнімділігі Мың.тг 44938,3 37633,3
13 Жұмыскерлердің жылдық еңбек ақы қоры Мың.тг 14560
14 Бір жұмыскердің орташа айлық еңбек ақысы Тг
15 Өндіріс рентабелділігі % 8 22 14
16 Сату рентабелділігі % 24 26 2
17 Өнім рентабелділігі % 75 75 -
18 Қор қайтарымдылығы тг 0,49 1,2 0,71 245
19 Қор сиымдылығы тг 2 0,8 -1,2 40
20 Қормен қарулану мың.тг 6083 5581 - 501
21 Капиталдың рентабельдігі % - 8 8 8
есе
Ескертпе: Кәсіпорын мәліметтері бойынша есептелген.
Ал егер осындай қарқынмен кәсіпорын өзінің жұмысын ары
2.3 «G-PROGRESS» ЖШС –нiң жұмысшылардың еңбек
«G-PROGRESS» ЖШС-нiң басқармасы мен жұмысшылар арасындағы еңбек,
«G-PROGRESS» ЖШС-нiң жұмысшыларының еңбек ақысын төлеу қаражаттарының көзі
Тұтыну қоры еңбек ақы қоры мен таза пайдадан
Өнеркәсіптік-өндірістік персоналдың орташа айлық жалақысы 26828 теңгені құрады.
8 -кесте – «G-PROGRESS» ЖШС-нiң 2008-2009 жылғы
Көрсеткіштердің аты өлшембірлігі 2008 жыл 2009жыл
Орташа тізімдік саны адам 27 20
Календарлық күндердің саны адам/күн 5280 3432
Календарлық жұмыс емес күндерінің саны 2112
Белгілі бір себептер бойынша жұмысқа келмеу
Жұмыс уақытының жоғалтулары 17 14
Нақты түрде жұмыс істегені адам /сағат 42240
Жұмыс уақытының орташа ұзақтығы сағат 7,8 8,2
Жұмыс уақытының нақты ұзақтығы 8 8
Ескертпе: Кәсіпорын мәліметтері бойынша есептелген.
Жұмыс уақытының қолда бар қоры 2008 жылы 5280
«G-PROGRESS» ЖШС-нiң еңбек ақы төлеудің екі нысаны қолданылады:
Кәсіпорында 5 разрядты тарифтік тор қолданылады. Келісіммен орнатылған
Нақты жалақыға шығындар құрылымын есепке алу және шекарасын
1) тарифтік бөлігі;
2) шаруашылық қызметтің нәтижелері бойынша сыйақылар;
3) еңбек заңнамасымен негізделген және еңбек қызметімен байланысты
Жалықының тарифтік бөлігі мыналардан тұрады:
1) тарифтік ставка (жалақы);
2) кәсіби шеберлігі үшін тарифтік ставкаға деген қосулар;
3) еңбек жағдайлары үшін тарифтік ставкаға (жалақыға) қосымшалар.
«G-PROGRESS» ЖШС-нiң жұмысшыларының бірегей тарифтік торы
Аталған кестеден көрініп тұрғандай, жұмысшылардың айлығын төлеу үшін
3 разрядтағы кесімді жұмысшының айлық тарифтік ставкасы бастапқы
21261 × 1,4 = 29766 теңге.
3 разрядтағы мерзімді жұмысшының айлық тарифтік ставкасы мынаған
21261× 1,25 = 26575 теңге.
Сағаттық тарифтік ставканы орнату үшін айлық ставканы 173-ке
26575 /173 = 153,6 теңге – 3-разрядтағы жұмысшының
Күндік тарифтік ставканы орнату үшін сағаттық тарифтік ставканы
Басқармаға маңызды жұмысты орындау (оның орындалу кезеңіне) немесе
Еңбектің нашар жағдайларында жұмыс істейтін жұмысшылар үшін зияндылық
9-кесте - Түнгі уақытта жұмыс істегені үшін қосымша
%
Қосымша төлемдер
сағат күн ай
Зиянды жағдайларда жұмыс істегені үшін 4 6,144 49,152
8 12,288 98,304 2125,8
12 18,432 147,456 3188,7
16 24,579 196,608 4251,6
Түнгі уақытта 20 22,3
Аталған кәсіпорында жұмыстардың барлығы зияндылығына байланысты бөлінеді. Зияндылықтың
Зияндылықтың өсуіне байланысты пайыз, сәйкесінше қосымша төлемдердің шамасы
153,6 × 0,04× 173 = 1062,9 теңге.
Түнгі уақыттағы жұмыс үшін қосымша төлемдер түнгі уақытта
513,6×0,2 =30,7 теңге.
Еңбектің ауыр және зиянды жағдайлары, еңбектің аса ауыр
Қосымша ынталандыру, жеңілдіктер, индексация, жалақы, бір ретті шаруашылық
Аталған кәсіпорынның жұмысшылары үшін 15%-ға тең аудандық коэффицент
Кәсіптерді біріктіргені үшін орнатылған негізгі ставкаға деген қосымша
Демалыс және мейрам күндеріндегі жұмыс үшін жұмыс уақытынан
кесімділерге – екі еселі кесімді бағалар үшін;
мерзімділерге – екі еселі сағатты немесе күндік ставка
Мейрам күні жұмыс істеген жұмысшының қалауы бойынша оған
«G-PROGRESS» ЖШС-нiң кесімді еңбек ақыны төлеуді талдау көрсеткендей,
Кесімді ұжымдық жалақыны есептеу және оны бригада мүшелері
Кесімді жұмыс істеу мен сыйақыға еңбектік қатысу коэффицентін
бригаданың әрбір мүшесінің тарифтік жалақысын анықтаймыз, ол үшін
1. Пушилин Р.
2. Семенов А.
....................
3. Ахметов Р.
Кесімді жұмыс істеу мен сыйақыны бөлу үшін есептік
1. Пушилин Р.
2. Семенов А.
....................
3. Ахметов Р.
11 графада алынған нәтижелерді сомалап, 238379 теңгені аламыз.
2 пунктта алынған сумма бірлігіне келетін бригаданың кесімді
102485,3: 238379 = 0,429 теңге.
әрбір жұмысшыға есептелетін кесімді жұмыс істеуі мен сыйақыны
1. Пушилин Р.
2. Семенов А.
....................
3. Ахметов Р.
5) әр ай үшін әрбір жұмысшының жалақысын анықтаймыз,
1. Пушилин Р.
2. Семенов А.
....................
3. Ахметов Р.
Барлығы бригада бойынша есептелген: 49317,2 +61349,9 +....... +32339
Талдаудың берілгендерінен кесімді жалақыны бөлу тарифтік ставкаға яғни
«G-PROGRESS» ЖШС-нiң жұмысшыларының мерзімді еңбек ақысын талдау
Жұмысшылардың мерзімді жалақысын ұйымдастыруды талдауды кешенді дайындау мен
Нақты жұмысшының – 5 разрядтағы электромонтер А.Есимовтың жалақысы
Бірақта электромонтердің еңбек жағдайлары аса ауырға жатады, осыған
30403 × 0,12 = 3648,3 теңге.
Мысалға, Есимов А. Аталған ай ішінде түнгі уақытта
6 × 22,3 = 133,8 теңге
Осылайша, тарифтік торға сәйкес тарифтік ставка мен барлық
Сәйкесінше, 5 разрядтағы электромонтер А.Есимовтың жалақысы келесідей түрде
(30403 +30403 × 0,12 +6 × 22,3) ×
Мерзімді жұмысшыларға сонымен қатар кәсіби шеберлік үшін жоғарылатылған
орындалған жұмыстардың жоғары сапасы кезіндегі өндірістік тапсырмаларды орындау;
ауысымды кәсіптерді, операцияларды меңгеру, өндірістік қажеттілік жағдайындағы
еңбек, өндірістік және технологиялық тәртіпті ұстану.
Мысалы, пластты қысымды ұстау бойыша участокта 4
Негізгі жұмыстан босатылмаған кесімді жұмысшылар мен мерзімді жұмысшылар
«G-PROGRESS» ЖШС-нiң жұмысшыларына сыйақыны төлеуді талдау. Шаруашылық қызметтің
Мұндай ереже әр жылы енгізіледі және оның келесідей
өнімді тасымалдау және өнім сапасының техникалық деңгейін арттыру
еңбек өнімділігінің өсуі;
өнімнің (жұмыстың) өзіндік құнын төмендету;
барлық материалдық ресурстардың экономиясы.
Жұмысшыларға сыйақы төлеу қалдық құны есебінен сыйақының орнатылған
2009 жыл үшін «G-PROGRESS» ЖШС-нiң мұнай мен газ
10-кесте - «G-PROGRESS» ЖШС-нiң пластик пен әйнек
Сыйақыны төлеу көрсеткіштері
Сыйақы мөлшері (тарифтерге %)
1. пластикті өндіру бойынша жоспарды орындау
30,0
2.пластикті өндіру бойынша айлық тапсырманы 0,5%-ға артық орындау
3. Техника қауіпсіздігі және еңбекті қорғау ережелерін ұстану
25-тен жоғары, бірақта 60-тан жоғары емес
Мысалы, 3 разрядты Ещанов Р. деген жұмысшының айлық
39624,8 × 0,3 = 11887,4 теңге. Ещанов Р-дың
Сыйақыны есептеу үшін негіз болып бухгалтерлік есептің берілгендері
Шаруашылық есептеу бригадаларына сыйақы төлеудің мақсаты болып ең
Сыйақы төлеудің көрсеткіштері болып бір ай немесе нормаланған
Еңбекке қатысу коэффицентін қолдана отырып, тұтыну қорынан сыйақының
Жұмысшылар үшін арттырушы факорларға мыналарды жатқызады: өндірістік тапсырманы
Төмендетуші факторлар келесідей болып анықталаған: құрал-жабдықты тиімсіз пайдалану,
Осылайша, сыйақыны талдау көрсеткендей, кәсіпорында сыйақыны төлеудің бірнеше
«G-PROGRESS» ЖШС-нiң сонымен қатар сыйақыларды жылдың қорытындылары бойынша
3 жылдан 6 жылға дейін – 1,3;
6 жылдан 20 жылға дейін - 1,7;
20 жылдан артық – 2.
Коэффицент бірлігінің құны деп 0,06 теңге белгіленді. Төмендетуші
Қолдағы берілгендерден шыға отырып, әкімшілік-басқарушы персоналдың ең жоғары
Мерзімді жұмысшылардың орташа айлық жалақысы кесімді жұмысшылардың айлық
3. НАРЫҚ ЖАҒДАЙЫНДАҒЫ ЕҢБЕК АҚЫ ЖҮЙЕСІН ЖЕТІЛДІРУ ЖОЛДАРЫ
3.1 Еңбек ақы төлеуді ұйымдастырудың шет ел тәжірибесі
Қазақстанда еңбек ақыны төлеу және оған қатысты сұрақтарды
Нарықтық экономикасы дамыған елдерде кәсіпорын қызметкерлерін ынталандыру жүйесінің
-Өндірістік көрсеткіштердің өсімін ынталандыру;
-Жұмыс күші сапасының жоғарлауын ынталандыру;
Өндіріс тиімділігін өсіруді ынталандыруға бағытталған жүйелердің ішінде алғашқы
Сәйкес келісім шарттарда (қызығушылық туралы, өнімділік туралы келісім
Капиталистік елдер жеке шығарымға байланысты еңбекақы төлеудің дәстүрлі
Швецияда қызметтің жалпы нәтижелерімен байланысты жалақының айнымалы бөлігі
Германияда еңбекті ұйымдастырудың икемді формаларына басқа мамандықтарды біріктіріп
Францияда қатаң индексациядан бас тартты, және ұжымдық (кәсіпорынның
Францияда жалақыны жекелеу тәжірибесі бір-біріне сай келетін келесі
Жеке шығарым үшін төлем;
Кепілденген минимумнан (80%) және айнымалы бөліктен (20%) тұратын
Соңғы жылары «кадрларға» (Батыста басқарудың барлық деңгейінің мамандарын
Жалақының белгіленген бөлігі қызметкердің біліктілігіне байланысты, ал айнымалы
Жалақыны жекелеудің соңғы формасы қосымша үстемелердің барлық түрлерін
Жалақы саясатында сіңірген еңбегі үшін жүйесін де пайдаланады.
Жұмысты бағалау компанияның персоналын басқару үшін оның негізгі
Қызметкердің қаржылық қатысуының әртүрлі формалары олардың фирма жұмысына
Қаржылық қатысу бағдарламаларына кәсіпорындардың қоятын талаптары келесідей: қатысу
АҚШ кәсіпорындарының (ірі және орташа фирмаларының) қаржылық қызметіне
АҚШ-тың ірі және орташа жеке фирмаларындағы табысқа қатысу
Жұмыс күшінің сапасын жоғарылатуды (персоналды дамыту) ынталандыру келесілерге
жалдау бойынша кадрларды тарту және таңдау;
кадрларды жүйелі түрде аттестациялау;
кәсіпорынға кадрларды бекіту;
кәсіпорындарда сәйкес ұйымдастырушылық-техникалық және әлеуметтік-экономикалық еңбек жағдайларын жасау;
қызметкерлердің кәсіби-квалификациялық деңгейінің үзіліссіз өсуін материалдық ынталандыру.
Сонымен, еңбек өнімділігінің өсуін ынталандыру мен жұмыс күшінің
3.2 «G-PROGRESS» ЖШС -нде еңбек ақы төлеуді
Ең алдымен бұл жерде белгілі бір жұмысшы категориясы
Осындай модельді шығару жұмысшылардың бойындағы қасиеттердің көбеюіне әкеледі
Ол модельге мынадай критерийлер кіруі мүмкін: .
-жұмысқа және өндіріске бейімделуі;
-жұмысқа күнделікті келуі;
-жұмыс уақыты тәртібін сақтау;
-құрылғыларға дұрыс қатынасу;
-әріптестік;
-сенімділік;
-жауапкершілік;
-денсаулық;
-бастамашылдық;
-ұқыптылық;
-жұмысты жақсы білу;
-жұмыс сапасы;
-орындалған жұмыс көлемі;
-қауіпсіздік техникасы тәртібін сақтау;
-жанжақтылық;
-кез келген тапсырмаға кірісуге дайындығы;
-тапқырлық;
-өте жақсы тәртіп;
-ескертусіз жұмыс істеу.
Әрине, ұйымдағы қызметкерлердің жұмыс нәтижесін бағалауға көп көңіл
Ұйым қызметкерлерінің жұмысының нәтижесін бағалаудың объективтілігін қамтамасыз ету
Менің ойымша бұл әдіс бағалау комиссиясын құрғаннан қарағанда
Сонымен қатар көптеген оқу құралдарын қарап отырсақ, оларда
Яғни басшылар мен мамандарды бағалауда автоматтандарылған аттестациялау жүйесін
Егер аттестациялау жиілігі өзгерсе, мысалға жылына 1 рет
Еңбекті ынталандыру тиімділігін жоғарылату әсіресе өтпелі экономика жағдайында
Еңбек ақы төлеуді ұйымдастырудың қарастырылған шетелдік тәжірибесінің негізінде
«G-PROGRESS» кәсіпорынында жеке еңбек шарты бар екендігін айта
Қазіргі кезде «G-PROGRESS» ЖШС-нде еңбекақы төлеудің дәстүрлі
-Қызметкердің еңбекақысының деңгейі жұмыстың коллективтік нәтижелері бойынша есептелетін
-Әрбір қызметкерге оның квалификациялық деңгейін кешенді сипаттайтын, осы
Тарифсіз вариантта әр қызметкердің жеке жалақысы жалақының бүкіл
Кәсіпорында еңбек өнімділігін арттыру үшін қызметкерлердің еңбек мотивациясын
Кәсіпорынның тиімділігн жоғарылату жолдары деп оны дамыту бағыттары,
Кәсіпорынның шаруашылық байланыстары оның өндіріс тиімділігіне үлкен әсер
Шығарылған өнімнің жоғары сапасын сақтап қалу үшін жеткізілетін
Кәсіпорында еңбекақы төлеуді жетілдіру үшін біріншіден кәсіпорыннң табысы,
Егер 2010 және 2011 жж кәсіпорында осындай өзгерістер
Көрсеткіш 2008ж. 2009ж. 2010ж.болжам 2009ж% 2008ж-ға 2011ж% 2010ж-ға
Өндіріс рентабельділігі, % 8,9 12,1 18,5 135,9 152,6
Таза табыс,
мың теңге 84,01 285,96 997,5 340,9 350
Көріп отырғанымыздай жылдан жылға кәсіпорын рентабельділігі 35,9 %
9-сурет - Өндіріс рентабельділігін болжау
Осы көрсеткішке сүйене отырып еңбекақы қорының және жұмысшылардың
10 – сурет – Еңбекақы қорын болжау
Суретке қарап отырсақ еңбекақы қорының өсу айқын көрінеді.
Ал біз жоғарыда айтып кеткендей бұның барлығы тиімділікке
ҚОРЫТЫНДЫ
Еңбек ақы – бұл жұмысшының және оның отбасы
Қазақстан Республикасында еңбек ақы төлеудің сәйкестігін талдау керектігі
Мемлекеттің жалақыны аймақтық деңгейде реттеу саясаты территориялық айырмашылықтар
Салалық аспектіде еңбек ақы төлеу өзгешелігінің талдауы тағы
2003-2009 жылдары ҚР-да орташа еңбек ақының 77%-ға өсуі
Орташа және минималды еңбек ақы деңгейінің динамикасын, 2003-2009
Мемлекеттен минималды еңбек ақы мөлшерін белгілеу кедейлікті жоюға
Қазақстан Республикасы Президентінің 2009 жылғы жолдауында еңбек
Еңбек ақы төлеуге пайдаланылатын, өндірілген өнімдегі үлесті көбейту
ҚР-сы мен РФ-сы экономикасының көптеген факторларының, атап айтқаанда,
Дамыған елдердің тәжірбиесі еңбек ақыны ұйымдастырудың саласындағы мәселелерді
ҚР-да еңбек ақы азаматтардың игіліктерінің негізгі көзі және
1) кепілденген минималды еңбек ақыны нақты өмір сүру
2) кәсіпорын табысын еңбек пен капитал, кәсіпкер мен
3) сала, кәсіп және аймақ бойынша минималды және
4) еңбек ақы мөлшері мен құрылымында инфляция қарқыны
5) салық органдарының, жұмысшының еңбек ақысын мемлекеттік бюджет
Әлеуметтік және экономикалық сұрақтарды шешуде үш тараптың -
Өз елінің азаматы, негізгі салық төлеуші бола отырып,
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР КӨЗДЕРІ
Еңбек рыногы экономикасы: оқу құралы – Алматы, 2003
Еңбек экономикасы: Атырау, 1999 ж. 173 бет. Редакторлары:
Нарықты экономиканың негіздері: оқу методикалық құралы – Ақтөбе,
Нарықтық экономика әліппесі – Алматы: Қазақстан. 1995 ж.
Экономикалық теория негіздері: оқулық. – Алматы, «Санат»,
Дүйсенбаев К.Ш., Төлегенов Э.Т., Жұмағалиева Ж.Г. Кәсіпорынның
Шеремет А.Д., Сайфулин Р.С. Методика финансового анализа. -
Русак Н.А. Анализ финансового положения предприятия. В учебнике
Радионова В.М., Федотова М.А. Финансовая устойчивость предприятия в
Крейнина М.Н. Анализ финансового состояния и инвестиционной привлекательности
Ковалев А.И., Привалов В.П. Анализ финансового состояния предприятия.
Балабанов И.Т. Анализ и планирование финансов хозяйствующего субъекта:
Бухгалтерско-аудиторский портфель. ( Книга предпринимателя. Книга бухгалтера. Книга
1
Еңбек өнімділігі өсу темпінің орташа жалақы өсу темпінен
Еңбекақы жүйесінің қарапайымдылығы, оңтайлы болуы
Өндіріс және еңбек тиімділігің өсуіне байланысты нақты
Ынталандырушы
Халықтың төлем қабілеті бар сұранымды қалыптастыру
Сәйкес еңбекке сәйкес төлем
Еңбекақыны мемлекеттік реттеу
Еңбек нарығын әрекеттік есепке алу
Өлшеулік - бөлуші
Ұдайы өндіру
Ресурстык-орналастырушы
Кәсіпорын қызметінің нәтижесіне қосқан үлесі, еңбек жағдайы мен
Икемді жалақы элементтерін қолдану
Жалақыны болжау
Ынталандырудың прогрессивті жүйесін құру
Еңбек ақы төлеуді реформалаудың заңнамалық базасын құру
Ең төменгі жалақыны жоғарылату.
БТЖ құру
Жалақыны салықтық реттеу
Мемлекеттік реттеу
Еңбек ақы төлеуді құру тұжырымдамасы
Шет ел жұмысшы күшінің кіруін реттеу
Өнімнің сұранысын қалыптастыру жолдарын табу және жанама қызметтер
Әлеуметтік серіктестіктің дамуы
Орталықтанған келісім
Аймақтық келісім
Салалық келісім
Ұжымдық келісім-шарт
Жеке еңбек шарты
Кәсіпорынның маркетингтік жүйесі және оның негізгі бағыттары
Тұтынушылар талғамын зерттеу және нарыққа жаңа өнімдер шығару
Маркетингтік зерттеулер
мен кәсңпорынның
дамуын болжау
Нарықтағы
беделін
өсіру
Нарықтын
жана бөлігін
иемдену
Өнімдерінің
бәсекелетік
қабілетін арттыру
Өндіріс
көлемін
ұлғайту
Табысты-
лықты
арттыру
Кәсіпорынның стратегиялық мақсаттары
Директор
Өндірістік цех
Өнімді өткізу және маркетинг бөлімі
Бас бухгалтер
Күзет
Директор орынбасары

Ұқсас жұмыстар

Жұмыс берушінің негізгі құқықтары мен міндеттері

Еңбекақы төлемінің аккордтық жүйесі

Еңбекақыны есептеу

Еңбекақыны есептеу және еңбекақы төлеу есебі

Еңбектің жұмыс уақытын, өнім өндіруді және еңбекақыны рәсімдеу

Жұмысшылар мен қызметкерлердің құрамы мен жұмыс уақытынпайдалану есебі

Еңбекақының есебін ұйымдастыру

ЕҢБЕКАҚЫ ЕСЕБІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

Демалыс уақытына төленетін төлем