Кәсіпорын қызметінің тиімділігі

МАЗМҰНЫ
Кіріспе 2
1-тарау. Кәсіпорын қызметінің тиімділігі 4
1.1. Кәсіпорын қызметінің тиімділігі жайындағы жалпы түсінік 4
1.2 Кәсіпорын қызметінің тиімділігі көрсеткіштерін талдау 5
2-тарау. Жұмысшының өнім өндіруі – кәсіпорынның негізгі тиімділік
2.1 Жұмысшының жылдық өнім өндіруіне әсер ететін себептер
2.2 Өндірістің тиімділігін арттыратын негізгі факторлар 18
Қорытынды 28
Қолданылған әдебиеттер тізімі: 29
Қосымша 31
Кіріспе
Нарық жағдайында кәсіпорынның өміршеңдігінің кепілі мен жай-күйінің орнықтылығының
Нарықтық экономика оған қатысушылардың барлығынан ой жүйесі
Қазіргі уақытта болып жатқан нарықтық қатынастар кәсіпорындардың шаруашылықты
1-тарау. Кәсіпорын қызметінің тиімділігі
1.1. Кәсіпорын қызметінің тиімділігі жайындағы жалпы түсінік
Кәсіпорын (қызметінің тиімділігі өндірістің нәтижелерін (тиімділігін) шығындар мен
1) қорытындылаушы;
2) техника-экономикалық.
Бірінші топтың көрсеткіштеріне табыстың деңгейі, еңбек өнімділігі (еңбек
Өнім динамикасы мен ресурстар динамикасы (шығындары арақатынасы экономикалық
Өндірістің экономикалық тиімділігінің жеткілікгі жоғары қарқынды және бірыңғай
1.2 Кәсіпорын қызметінің тиімділігі көрсеткіштерін талдау
Өндірістің тиімділігінің ең басты көрсеткіші жанды еңбек өнімділігі
Бір жұмыс істеушіге Сату
шаққандағы сату көлемі
орташа саны
Бір жұмыс істеушіні
ұстау үшін кеткен
шығындар
орташа саны
Бір жұмыс істеушіге
негізгі қызметтен түскен
пайда қызметкерлердің жылдық
орташа саны
Біздің кәсіпорындарда еңбек өнімділігінің негізгі көрсеткіші бір жұмыс
Бұл тәуелділік мына формуламен көрсетіледі:
Мұнда ДN -өнімді сатудан түскен табыс (ақша);
R - жұмыс істеушілердің тізімдік орташа саны;
r - жұмысшылардың тізімдік орташа саны;
- бір жұмысшыға шаққанда жылдық орташа өндірілген өнім;
— жұмыс істеушілер құрамындағы
Формуладан, біз бөлшекті бір санға (r) көбейтіп және
Осы себептердің бизнес-жоспармен салыстырғандағы есеп беру жылындағы бір
1 кесте
№
Көрсеткіштер Жоспар бойынша Іс жүзінде Ауытқуы (+,-)
1. Босатылған бағамен өнімді сатудан
14537
-485
2. Жұмыс істеушілердің тізімдік
3. Бір жұмыс істеушіге шаққандағы орташа
27020
-493
4. Жұмыс істеушілердің тізімдік орташа саны, адам 355
345
-10
5. Жұмыс істеушілер құрамындағы
64,13
-0,89
6. Бір жұмысшыға шаққандағы орташа жылдық өндірілген өнім,
42136
-179
Басқа барлық жеке көрсеткіштер шамалары жағынан бірдей болып
Ауыстыру саны есептеу формуласына кіретін жеке көрсеткіштер санына
Есептеуді тексеру ауытқулар балансын салыстыру жолымен жүргізіледі: кейбір
Аталған жеке көрсеткіш әсер еткен қорытынды көрсеткіштің өзгеру
Жеке көрсекіштердің базистік шамасын нақтысымен алмастырудың кезектілігі туралы
Алдымен сан мен құрылымның жеке көрсеткіштері шамасын өзгертеді,
Бұл жағдайда ауыстыруды негізгіден бастайды, одан кейін алдыңғыға
Біздің мысалымызда, бір жұмыс істеушіге жылдық орташа өндірілген
2-кесте
Жұмысшылардың үлес салмағы мен жұмысшының еңбек
Рет нөмірі
Өзара әсер ететін жеке көрсеткіштер қортынды көрсеткіші Алдағы
есеп теу-дің Ауыстырудың
жұмыс-шылар-дың үлес салмағы
жұмыс-шының еңбек өнімділігі
жұмыс іс-теушінің орташа жылдық өнім өндіруі, теңге
1.
жоспар 0,6502 жоспар 42315 жоспар 27513
2. 1 нақты 0,6413 жоспар
42315 есептеу 27137 -376 жұмысшылармен қамтамасыз етілмеуі
3. 2
нақты 0,6413
нақты 42136
нақты 27020
117
жұмысшының еңбек өнімділігінің төмендеуі
Кестеден көрінгендей, жұмысшыларды жеткіліксіз мөлшерде алғандықган және бір
[27020 - 27513 = (-376)+(-117)] = - 493,
2-тарау. Жұмысшының өнім өндіруі – кәсіпорынның негізгі тиімділік
2.1 Жұмысшының жылдық өнім өндіруіне әсер ететін себептер
Өз кезегінде, бір жұмысшының жылдық орташа өнім өндіруіне
Базистік деңгеймен салыстырғанда бір жұмысшының орташа жылдық өнім
1) бір жұмысшының орташа жұмыс күнінің саны;
2) жұмыс күнінің орташа ұзақтығы;
3) бір жұмысшының орташа сағаттық өнім өндіруі.
Бұл жағдайда жұмыс күнінің орташа саны - негізгі
Одан туындайтыны, тізбектеп ауыстыру тәсілін пайдаланғанда, көрсеткіштер шамасын
3-кесте де осы себептердің базистік шамасымен салыстырғанда бір
1-кесте
Жұмысшының орташа жылдық өнім өндіруінің өзгеруіне әсерін есептеу.
рет нөмірі
Өзара бірге әсер еттін жеке көрсеткіштер
қорытындылау көрсеткіші
Алдыңғы есептеуден ауытқуы, теңге Ауытқу себебі
Есеп теудің
Ауыс тыру дың Жұмыс күні саны Жұмыс күнінің
1
жоспар 248 жоспар 7,6 жоспар 22,45 жоспар 42315
2
1
нақты 244
жоспар 7,6
жоспар 22,45
есептеу 41631
-684
Жоспарыдан жұмыс күніннің орташа санының азаюы
3
2
нақты 244 нақты 7,2 жоспар 22,45
есептеу 39440
Жоспардағыдан орташа жұмыс күнінің ұзақтығының азаюы
4 3 нақты
244 нақты
7,2 нақты 23,98 нақты 42136 +2696
Орташа сағаттық өнім өндірудің
Кестеден, орташа сағаттық өнім өндірудің артуы нәтижсінде, жоспармен
Талдау есептеулері дұрыс жүргізілген, өйткені жеке көрсеткіштер шамасының
42136 - 42315 = (- 684) + (-
Сонымен, еңбек өнімділігі деңгейін сипаттайтын негізгі көрсеткіш бір
Талдау мақсатында, осы көрсеткішпен қатар, бір жұмысшыға шаққандағы
WR=Wсағат *B*C*a.
Мұнда: WR - бір
жылдық өнім өндіруі;
Wсағат –сағат бір жұмысшының орташа сағаттық
өнім өндіруі;
В —жұмыс күнінің орташа ұзақтығы;
Wсағат *В = Wd - бір жұмысшының орташа
С — бір жылдағы
Wd *C= WR - бір
а- жұмыс істеушілер
WR *а = WR - бір жұмыс істеушінің
Жоспардың орындалу пайызын бір жұмысшы мен бір жұмыс
Өнім өндіруге тікелей қатыспайтын қызметкерлер тобының үлес салмағы
Орташа жылдық және орташа күндік өнім өндіру бойынша
Орташа күндік және орташа сағаттық өнім өндіру бойынша
2-кесте
Өнім өндіру жоспарының орындалу көрсеткіштері
№ Көрсеткіштер
Жоспар
Есеп беру
Орындалуы,
%-бен
1.
Жылына бір жұмыс істеушіге есептеген
өнім өндіру, теңге 27513
27020
98.2
2.
Жылына бір жұмысшының өнім өндіруі, теңге 42315
42136
99.6
3. Күніне бір жұмысшының
172.66
101.2
4.
Сағатына бір жұмысшының өнім өндіруі, теңге 22.45
23.98
106.8
Кестеде келтірілген өнім өндіру көрсеткіштерінен, бір жұмыс істеуші
Бір жұмысшының жылына өнім өндіру жоспарының орындалу пайызы
Еңбек өнімділігін талдағанда, істегеніне қарай еңбекақы алатын жұмысшылардың
2.2 Өндірістің тиімділігін арттыратын негізгі факторлар
Еңбек ресурстарын, еңбек шығындарын азайта отырып тиімді пайдалану
Кәсіпорын қызметінің тиімділігін сипаттайтын ең маңызды көрсеткіштің бірі
Мұнда: f - қор қайтарымы;
F - негізгі өндірістік қорлардың
DN - өнім сатудан түскен табыс (ақша). қор
1/f – немесе
Қор сыйымдылығы көрсеткішінің бір артықшылығы, оның алымын құрамдас
Қор қайтарымын анықтағанда өнімнің көлемі құндық, заттай және
Негізгі өндірістік қорлардың пайдаланылуын заттай өнім көлемімен есептелген
Бұйымдардың кең номенклатурасын шығаратын кәсіпорындардың көпшілігі үшін қор
Қор қайтарымының шамасы мен динамикасына кәсіпорынға байланысты және
Талдау барысында, ең алдымен негізгі өндірістік қорлар мен
Негізгі өндірістік қорлардың белсенді бөлігінің үлес салмағының өзгеруінің
Негізгі қорлардың белсенді бөлігінің үлес салмағының артуы қор
2.90 - 3.89 =2.33 - 3.32 = -
Арнайы әдебиетте қор қайтарымын талдағанда, оған экстенсивтік және
Мұнда: F — істеп
Тсм - істелген станок ауысым
С - жабдықтың орташа құны;
Qg - істеп тұрған жабдықтар
Тч - істелген станок-сағат саны;
N - босатылған баға бойынша шығарылған өнім.
Бұл формула қор қайтарымының динамикасына мына себептердің әсерін
, негізгі өндірістік қорлардың белсенді бөлігінің істеп тұрған
коэффициентін .
Мұнда: NOC - негізгі (әрекет бағытының) өнім;
М - жылдық орташа өндірістік қуаттылық.
Бұл формула қор қайтарымы динамикасына мына себептердің деңгейінің
Шаруашылықпен айналысушы субъект қызметінің тиімділігін сипаттайтын маңызды көрсеткіш,
Материал сыйымдылығын талдау, материал құрамынан оның басты түрлерін
Материалдың орташа үлес шығыны бөлек саналады, өйткені жүргізілген
Кейбір біртекті шикізатты пайдаланатын өндірісте қорытындылаушы нақты көрсеткіштер
Әр түрлі шикізаттар ішінен алынатын осы өнімнің шығу
Төменгі сапалы материал қосымша технологиялық процестерді қажет етеді,
Сайып келгенде, материалдың сапасыздығы өнім көлеміне де, өзіндік
Шикізат пен материалдарды пайдаланудың қорытынлау көрсеткіші қатарына, жұмсалған
Жоспардан тыс қалдықтың, өнім көлемінің азаюына әсері өлшеу
а) шикізат бағасы бойынша - 55 мың теңге;
ә) мүмкін пайдалану бағасы бойынша - 11 мың
Сонда 1 теңге тауар өніміне орташа жоспарлық үлесті
Жоспарлық өзіндік құны бойынша нақты шыққан қалдықты оның
2*55/11 құрайды.
Жоспардан тыс қалдықтар мүмкін болатын тауар өнім: көлемін
Өнеркәсіптің көптеген салаларында калькуляция парақтарында калькуляцияланған өнімді дайындауға
Өндіріске кеткен шығындарды дұрыс ұйымдастырған нормативтік есептеу жағдайында,
Белгіленген шығын нормасынан ауытқулар себептері бойынша ұғындырылады. Ол
Машинограммаларда шикізат пен материалдың жеке түрлерінің нақты шығыны
Қорытынды
Сөйтіп, біз нарықтық қатынастар жағдайында кәсіпорын қызметінің тиімділігін
Қазіргі уақытта болып жатқан нарықтық қатынастар кәсіпорындардың
Оларды дұрыс есептей білу, әр түрлі себептердің олардың
Қолданылған әдебиеттер тізімі:
Арынов Е.М., Трафимов А.Е. Международные экономические организации и
Авдокушин Е.Ф. Международные экономические отношения. М., 2000.
Ахметова Ш.С., Мамыров Н.К., Саханова А.Н. Государство, предпринимательство
Байгишев М. Халықаралық экономикалық қатынастар. А., 1998.
Байгадамова Ж.И. Сариева А.Б. Сетказиева А.Н. Инвестиционная активность
Вершина Г.С. Исатаева А.А. Экономика и планирования коммерческого
Горбашко Е.А. Жанабилов М.С. Карлик А.Е. Управление экономикой
Герчикова И.Н. Международные экономические организации, регулирования мирохозяйственных связей
Диктярева О.И. Малянова Т.Н., Саркизов С.В. Внешняя экономическая
Давлетова М.Т., Челикбаев А.Д. Игликова Г.Н. Международный бизнес.
Дюсенбаева К.Ш. Анализ финансового состояния предприятия А., 1998.
Доганова Т.Н. Халықаралық экономика. А. 2000.
Дюсенбаев К.Ш. Тулегинов Т. Жумагалиев Ж.Г. Кәсіпорынның қаржылық
Ержанов А.Б. Международные экономические отношения. А. 1999.
Звонова Е.А. Валютно-кредитный механизм коммерческих связей предприятия. М.,
Кенжегузин М.Б. Интеграция Казахстан в мировую экономику: проблемы
Кенжегузин М.Б. Мировые рынки: возможности и перспективы
Кереев А. Международная экономика М., 2000.
Круглов В.В. Основы международных валютно-финансовых и кредитных отношений.
Кошенова А.К. Ақша, несие, банктер, валюта қатынастары. А.
Мамыров Н.К. Мадирярова Д.Н. Кадыбаева А.Е. Халықаралық экономикалық
Мадиярова Д.М. Сыртқы экономикалық қатынас және экономикалық қауіпсіздік.
Қосымша
1

Ұқсас жұмыстар

Өндірістің экономикалық тиімділігін бағалау көрсеткіштері

Өндіріс тиімділігінің экономикалық мәні және маңызы

Өндірістік кәсіпорынның өзіндік құнын төмендету және пайданы көтеру жолдары

Шағын кәсіпорын қызметінің тиімділігі

Кәсіпорын қызметінің тиімділігін бағалау

Өнеркәсіпті басқарудың теориялық әдістемелік негізі

“Казхром” акционерлік қоғамының экономикалық жағдайы мен тиімділігін бағалау

Орман шаруашылығының экономикадағы тиімділігі

Нарық экономикасы жағдайында өндіріс тиімділігі арттыру жолдары