Жетекшінің басқару стилінің міндеттері
Мазмұны:
КІРІСПЕ.................................................................................................................2
I - ТАРАУ. Басқару психологиясының ғылыми-теориялық негіздері..............7
Басқару психологиясы теориясының тарихи дамуы.........................7
Басқару психологиясының негізгі түсініктері..................................10
Тұлға басқару объектісі ретінде.........................................................16
Жетекшінің басқару стилінің міндеттері..........................................20
Басқарушының кәсіби маңызды сапаларының
психологиялық ерекшеліктері............................................................27
II – ТАРАУ. Мектеп басшыларының басқару қызметінің ерекшелігін анықтауға
2.1 Басқарушының еңбек ұжымын басқару стилін зерттеу
және оның нәтижесі..................................................................................31
2.2. Басқарушының жеке тұлғалық сапаларын
әдістемесі және оның нәтижесі..............................................................32
Басқарушының басқару қызметіне кәсіби даярлығын
тексеру әдісі және нәтижесі.................................................................40
ҚОРЫТЫНДЫ....................................................................................................51
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ........................................................................................53
ҚОСЫМШАЛАР.................................................................................................57
КІРІСПЕ
Мәселенің өзектілігі. Бүгінгі мектеп басшысы бұйрық, жарлықтан гөрі қарауындағылармен
Әлеуметтік-психологиялық білімдер оқыту мен тәрбие үрдісіне қажетті өзгерістер енгізіп
Қоғам өзгерісіне қарай ойы өзгереді, әсіресе бүгінгі нарықтық жағдайдағы
Басқару ісін қайта құрудағы басту көрініс-«бұйрықшылдықтан» «ынтымақтастыққа» көшу. Білім
Басқарушы және оның қоғамдағы орны туралы қазақ халқының өткендегі
ХІ ғасырда өмір сүрген дана ойшыл Жүсіп Баласағұн: «
ХХ ғасырдың 20-жылдарында басқару ғылымының теориялық
Бүгінгі таңда басқару стилдері мәселесі негізінде маңызды көзқарастар
Ұзақ уақыт бойы жоғары оқу орнында оқу-тәрбие үрдісі
Сондай-ақ өзекті басқару мәселесі ретінде жоғары білім беретін орындарда
Зерттеу объектісі: жалпы білім беретін мектепті басқарудың орталық фигурасы-
Зерттеу пәні: жалпы білім беретін мектепті басқару
Зерттеу мақсаты: мектеп басқарушыларының басқару қызметінің ерекшеліктерін зерттеу.
Зерттеу міндеттері:
басқару психология мәселесіне теориялық талдау
басқару психология теориясының тарихи даму жолдарына шолу жасап, оның
мектеп басқарушыларының басқару стильдерінің ерекшеліктеріне сипаттама беру;
басқарушының кәсіби маңызды сапаларының психологиялық ерекшеліктеріне тоқталу;
басқарушының еңбек ұжымын басқару стилін зерттеу;
басқарушының еңбек ұжымын басқару стилі ерекшеліктерін зерттеу барысын қорытындылап,
Зерттеудің теориялық және әдіснамалық негіздері басқару психологиясы және
Зерттеу көздері: Басқару психологияның ғылыми жетістіктері зерттеу мәселесі
Зерттеу әдістері:
басқару психология саласы бойынша әдебиетерге
мектеп басқарушыларының басқару стиліне зерттеу
психологиялық эксперимент.
Зерттеудің негізгі кезеңдері: алғашқы кезеңде зерттеу мәселесі бойынша материалды
Зерттеу нәтижелерін сынақтан өткізу.
Қарағанды облысы, Ағадыр ауданының орта мектебінде зерттеу жүргізу
Дипломдық жұмыстың құрылымы:
Жұмыс кіріспеден екі тараудан, қорытынды, әдебиеттер тізімі мен қосымшалардан
Кіріспе бөлімінде зерттеудің өзектілігі, объектісі, пәні, мақсаты, міндеттері зерттеудің
Басқарудың теориялық негіздері атты бірінші тарауда басқарудың теориялық негіздері
Басқаруға жүргізілген эксперименттік зерттеулер атты екінші тарауда мектеп директорларына
Қорытындыда жүргізілген жұмыстың теориялық және практикалық нәтижелеріне негізделген нақты
ТАРАУ. Басқару психологиясының ғылыми- теориялық негіздері
1.1 Басқару психология теориясының тарихи дамуы
Басқарудың теориялық және практикалық ғылыми негізін талдауды алғаш болып
А.Тейлордың ұсынуы бойынша өнімнің өзіндік құнының төмендеуі - өндірістің,
Г.Эмерсон басқаруды ұйымдастырудағы еңбекті, ғылыми ұйымдастыру принциптерін ұсынады. Ғалым
- нақты қойылған мақсат;
- терең ойлар;
- компетентті кеңес;
- тәртіпті;
- жұмыскерлерге әділетті қарым-қатыныас жасау;
- ұйымдасқан, сенімді, толық, нақты есеп;
- диспетчерлеу;
- қалыпы және кестесі;
- қалыпты жағдай;
- операциялады нормалау;
- жазылған стандартты нұсқаулар;
- істеген еңбегін мадақтау және марапаттау.
Еңбекті ғылыми ұйымдастыру тұжырымдамасын тереңдету және дамытуға өзінің көп
техникалық операция (өндіріс, талдау) – 10%;
коммерциялық операция (сатып алу, сату, айырбастау) -15%;
қаржылық операция (қажетті өнімді табу және оларды бөлу) -10%;
сақтандыру операциясы (мүлікті сақтау және күзету) - 10%;
есептік операция (бухгалтерия, калькулятор, есеп, статистика) - 15%;
әкімшілік операция (болжау, ұйымдастыру, бөлу, бақылау)- 40%.
Сонымен қатар А.Файоль басқару субъектісінің жеке қасиетін бөліп қарастырып,
еңбек бөлінісі;
басқару;
тәртіп (дисциплина);
басқарушылықтың бірлігі;
басқарушылардың бірлігі;
жалпы қызығушылыққа жекенің бағынуы;
марапаттау;
орталықтандыру;
иерархия;
әділеттілік;
жұмыскерлердің тұрақты құрамы;
белсенділік;
жұмыскерлердің бірігуі.
Отандық ғылымда еңбекті ұйымдастыру тұжырымдамасын А.К.Гастев әрі қарай дамытты.
А.М.Карженцев ұйымдастырудың функциясын сенімділігін сақтайтын негізгі жағдайды зерттеген. Ғалымның
Басқару іс-әрекеті ғылыми бағытта дамуын әрі қарай жеделдетеді. Басқаруға
Басқару жүйесіне зор үлес қосқандар С.И.Самыгин және Л.Д. Стоморенко.
- басқару жүйесі еңбек операциясының талдауын тиімді етеді;
- кәсіптік таңдау және кәсіптік оқу;
- икемді құралдар және жабдықтар табу;
- жүйелі материалдарды пайдалану;
- орындаушыдан басқару жұмысын бөлу;
- басқару принципін дамыту;
- басқару функцияларын бейнелеу.
Басқару психологиясында басқа бағыттың тұжырымдамасын талдау адамдар қарым-қатынасы мектебінен
Э.Мейо және басқа да зерттеушілер тиімді жұмыстың негізі болып,
Келесі ғалым Р.Лейкерт басқаруды құраушылардың төмендегі түрлерін атап көрсетті:
басқару стилі, басқарушы өзінің бағынушыларға өзіне сенуге және
қызметтің топтық формасын қолдана отырып, бағынушыларды мадақтауға, оларды белсенді
шешім қабылдау, яғни олар ұйымның барлық мүшелерінің қатысуымен бекітіледі;
ұжым мақсаты, топпен ақылдасып, қойылады;
бақылау, барлық қызметтер қатысушыларға бөлініп беріледі.
Адамдар қарым-қатынасы мектебі тұжырымдамасында басқарудағы адам ресурстарының теориялары, сандық
өндірістік еңбекті жоғарлату үшін тұлғааралық қарым-қатынастың әдістерін өңдеу;
басқаруда психологиялық білімдерді қолдану;
ситуациялық тәсілді өңдеу;
басқару шешімдерін қабылдауда сандық әдістерді қолдану;
үлгілеуді және өңдеуді қолдана отырып, қиын басқару мәселелерін тереңдету
1.2 Басқару психологиясының негізгі түсініктері.
Жалпы басқару бұл әр түрлі табиғаттың (биологиялық, әлеуметтік, техникалық)
Қандай да болсын жүйеде басқарудың 2 түрі болады: басқарушы
Басқарушы жүйе немесе басқару субъектісі басқарушы өкілдерге үлестіріліп беріледі
Басқарылатын жүйе немесе басқару объектісі бұл басқарудың бір бөлігі,
Басқару жүйесінің ажырамас бөлігі болып басқару функциялары табылады. Ол
Басқару арқылы бір жағынан жүйе элементтерінің өзара байланысы және
асыруда тиімді әдістерді қолдануды қамтамасыз етеді. Жоспарлау функциясының мақсаты
Жоспарды орындау арнайы функциялардың орындалуын талап етеді. Оларға жалпы
Материалды-техникалық функция арқылы жүйеге қажетті материалды ресурстар анақталады, берілген
Басқарудың келесі функциясы есептеу және бақылау. Бұл берілген есепті
Саяси-құқықтық функция - басқарушыға басқарылатын жүйеде саяси, құқықты пайдалануға
Басқарудың әлеуметтік функциясы – адамның әлеуметтік тең еместігі, әрекеттің
Ынталандыру функциясы – басқару жүйесінің тиімділігін арттырудың негізгі факторларының
Аталып өтілген басқару функциялары тығыз байланысқан және көп жағдайда
Басқарудың мақсаты мен функциялары – басқару қарым-қатынасын құрайды.
Басқару қатынастар-бұл субординация формасында басқару объектісімен субъектісінің өзара қатынастары.
Басқару қарым-қатынасының мазмұны басқару объектісімен және субъектісінің арасындағы қарым-қатынаспен
Координациялық қатынас жеке орындаушылармен қатар басқару жүйесінің жеке бөлімдерін
Басқару қарым-қатынасы құрылымының жүзеге асу негізі жауапкершілік болып табылады.
Сонымен басқару қатынастар бір жағынан, материалды, техникалық, экономикалық факторлармен
Басқарудың келесі басты элементі болып - басқару әдістері табылады.
Басқарудың бірнеше принциптері бар:
әлеуметтік бағыттылық;
басқару әрекетіндегі заңдылық;
жан-жақтылық;
жүйелік, кешенділік;
жариялық;
алқалық (коллегияльность) және дара басшылықты (единоначалья) біріктіру.
Басқару пәні көп мағынада беріледі. Мысалы: бірнеше көзқарас бойынша
«Басқару психологиясы - әр түрлі әлеуметтік ортада адамның өзара
Е.Е.Вендров және Л.И.Уменский басқару психологиясының келесі аспектілерін бөлді: өндірістік
Басқару психологиясының келесі бағыттарын қарастырамасыз:
Әлеуметтік психология – нақты және әлеуметтік топтардағы адамдардың психологиясын
Еңбек психологиясы – адамның еңбек әрекетінің психологиялық аспектілерін оқытады.
Инженерлік психология – адамның техникалық құралдармен өзара байланысынан көрінетін
Педагогикалық психология - оқыту және тәрбиелеу процесінде адам психикасының
Жас ерекшелік психологиясы – адам өміріндегі тұлғаның психологиялық қалыптасуы
Дифференциялды психология - өзара жеке және топ аралық сияқты
Басқару мәселесіне қатысы бар психология ғылымы салаларының жалпы және
Қорытындылай келе басқару психологиясы мен менеджмент психологиясының арасындағы қарым-қатынасты
Менеджер – басқару әрекетін жүзеге асыратын маман.
Осы берілген анықтамаға сәйкес, менеджмент психологиясы бұл – басқару
1.3 Тұлға – басқару объектісі ретінде
Шындыққа қандай сұрақ жақын: басқарушы кімді және қалай басқарады?
Менеджмент, басқару бойынша көптеген әдебиеттерде, тұлға мазмұнынының пәні болған
Басқаруды зерттеушілердің көбі ең алдымен адам және оның жеке
Енді «адам», «тұлға», «даралық (индивидуальность)» түсініктерінің айырмашылықтарын байқайық.
Адам – бұл ру, тек деген түсінік.
Адам – бұл әлеуметтік және биологиялық бірлік. Биологиялық тірі
Тұлға - адамның басты әлуметтік белгісі. Егер адам әр
Даралық – бұл нағыз адамның қайталанбас тұлғалық қасиетінің
Тұлға термині Академиялық сөздікте бұл бір адамның екінші адамға
Кейін, қоғамдық қарым-қатынастың дамуымен термин ғылыми қатарға көшті. Психология
Тұлға әрбір адамға негізделген;
Тұлға - бұл адамды, тұлғасы жоқ, яғни жануарлардан айырады;
Тұлға тарихи дамудың өнімі;
Тұлға адамның жеке сипаттамасы, яғни бір адамды басқа адамнан
Қазіргі уақытта Батыс елдерінде – бұл ең алдымен, қоғам
Тұтас алғанда тұлға құрылымы – теориялық сипатта төмендегі схема
жалпы адамдық қасиеттер (сезіну, қабылдау, ойлану, есте сақтау, ерік,
әлеуметтік спецификалық белгісі (әлеуметтік жағдайлар, рольдер, бағдарлы құндылық);
жеке өзгермейтін белгі (темперамент, өзіндік сана).
Тұлға қоғамдық ғылым мамандарының назарындағы құбылыс. Психологтардың көптеген теориялары
1.З.Фрейдтің психоанализ (бұл мектепте атақты психологтар оқыған Карл Юнг,
2.Үйрену теориясы (И.П.Павлов, Американ психологы Джон Б.Уотсон);
3.Өсу теориясы немесе гуманистік психология (Американ психологтары: Абрахан Маслоу
Психоанализ – адамның даралығы туралы ғылым. Қысқаша айтқанда ол
Американ психологы Джон Б.Уотсон (1878-1958) адамның барлық әрекетін екі
Ал отандық психологияда тұлғаның төрт басты теориясы пайда болды:
Қарым-қатынас теориясы (А.Ф.Лазурский (1874-1917), В.Н.Мясищев (1892-1973);
Әрекет теориясы (Л.С.Выготский (1896-1934), А.Н.Леонтьев (1903-1979);
Пікірлесу теориясы (Б.Ф.Ломов (1927-1989), А.А.Бодалев);
Нұсқау, мақсат теориясы (Д.Н.Узнадзе (1886-1950), А.С.Брангишвили).
3. Адам белгілі бір міндетті шешу үшін, оны әрекетке
Мотивация бұрыннан шетел және отандық психологияда өңделуде.
Алғаш рет шаруашылық әрекетті басқаруда мотивация және стимул мәселесін
Мотивация теориясына А. Маслоудың (1908-1970) практикалық менеджмент еңбегінде көп
А.Маслоу бойынша қажеттілік иерархиясы
(1- Қосымша)
Берілген қажеттіліктер бес негізгі деңгейді құрайды:
Негізгі физиологиялық қажеттіліктер – бұл тамаққа, суға, ұйқыға, баспанаға,
Сақтандырудағы қажеттіліктер - әрбір адам ауырмауды, ден саулығы мен
Әлеуметтік қажеттіліктер – бұл қажеттілік жан-жақты көрсетіледі. Адамдар махаббатты,
Құрмет және өзін-өзі құрметтеу қажеттілігі – адамдар өз ортасында
Өзін-өзі белсендіру қажеттілігі – бұл қажеттілік кең түрде шығармашылық
Сонымен, А.Маслоудың ұсынған қажеттіліктері иерархиялық құрылымды құрайды, адамның мінез-құлқын,
А.Маслоудың ұсынған иерархиялық қажеттіліктеріне, қазіргі менеджмент бойынша еңбектерде Мак
Герцбергтің зерттеулерін жалпылап және талдау негізінде М.Вудкок және Д.Фрэнсис
Енді М.Фудкок және Д.Фрэнсистің кестесінің кейбір блоктарына анықтама берейік:
Жұмыс ортасы жұмысшыға әсер етеді, сондықтан еңбеккерлер үшін қолайлы
Марапаттауға қазір жалақы ғана емес, демалыс күндер және қосымша
Қауіпсіздік сезімі бұл сезім жұмыспен байланысты, яғни ертеңгі күнге
Тұлғалық даму және өсу. Менеджерлердің тұлғаға қарым-қатынсы негізінде туады.
Қатыстылықты сезіну әрбір жұмысшыға негізделген. Ол ұйымда өзінің қажеттілігін
Сонымен, тұлғаны басқару объектісі ретінде қарастыра отырып, көптеген зерттеушілер
1.4 Жетекшінің басқару стилінің міндеттері
Басқарушылық міндеттер, олардың өзіндік ерекшеліктеріне тоқталсақ, қандай да бір
Басқару міндеттерін шешу әртүрлі элементтердің арасындағы көп деңгейлі қатардың
Психологияда «міндетті шешу» термині үш түрлі мағынада қолданылады:
Міндетті жүзеге асыру жоспары ретіндегі шешім. (әдіс – тәсіл)
Міндет талаптарын жүзеге асыру үрдісі ретіндегі шешім.
Шешу жоспарын орындалу нәтижесі ретіндегі шешім.
Міндеттерді шешу сөз болған кезде мәселелік жағдайды шешу процедурасы
Басқарушылық міндеттерді шешу үрдісі кезінде жетекшінің интеллектуалдық және тұлғалық
Жүйелілік үлгі, міндетті шешудегі әдісті анықтау негізінде жасалады;
Интуитивті үлгі, тұтастай мәселені танудың үлкен деңгейін және міндеттерді
Рецептивті үлгі, мәселенің жекелеген бөлшектеріне тоқталуды сипаттайды;
Перцептивті үлгі, мәселенің әр түрлі бөлімдерінің арасындағы қатынасты орнатуға
Басқарушылық міндеттер өзіндік сипаттамалық ерекшеліктерден тұрады. Олардың өзіндік ерекшеліктері
міндеттердің анық болмауы, кей жағдайларда қарсыласу шарттарында болуы мүмкін;
міндетте оны шешу үшін қажетті толық ақпарат болмауы мүмкін;
шешімнің нақты алгоритмдерінің болмауы;
міндеттер көбіне уақыттың жетіспеушілігінің шарттарында шешіледі.
Басқарушылық міндеттің 3 негізгі түрін бөліп көрсетуге болады:
Тұжырымдамалық жоспардың міндеттері (стратегиялық міндеттер)
Өндірістің техникалық – технологиялық қызметімен байланысты міндеттер (жаңа техникалардың,
Адамзаттық фактор әрекетімен байланысты міндеттер (кадрлық сұрақтар, ұжымдағы әлеуметтік
Басқару міндеттерінің жүйелері. Басқарушылық міндеттерді қарастырған кезде міндетті түрде
Мазмұнды критерий. Бұл критерийге сәйкес барлық басқарушылық міндеттер маңызды
Міндетті орындау критерий, мұнда барлық басқарушылық міндеттер шешімі бар
Жетекшінің міндеттер жайлы білім критерийі. Бұл критерийге сәйкес басқарудың
Қызмет шығынының деңгей критерй. Бұған сәйкес басқарудың барлық міндеттері
Жеңіл міндеттерге өндірістік міндеттер жатады. Мысалы, техникалық қауіпсіздіктің қамтамасыз
Қиын міндеттердің қатарына стартегиялық жоспарлау, болжам жасау, үлгілеу және
Басқарушылық міндеттерді шешу барысында әр бір жетекші шешімге қатысты
Міндеттер жайлы қалыптасқан ойына сәйкес жетекші келесідегідей бағалайды:
қандай міндеттерді міндетті түрде шешу керек;
қандайларын айрықша жағдайларда шешпеуге болады;
міндеттердің қайсысына толығымен назар аудармауға болады.
Міндеттер өзіндік қолданылуына байланысты басқарушылық әрекеттің шынайы көлемін анықтайды.
Көптеген басқарушылық міндеттер қосалқы міндеттерге ие болады. Қиын орындалатын
Басқарушылық әрекетте қиындықтың әр түрі кездеседі. Мысалы, объективті және
Басқарушылық міндеттерді сәтті шешу үшін шарттарды құру қажет. Басқарушылық
Жетекшінің өкілеттілігінің шектен тыс шығуы;
Өндірістің өзінің объективті жағдайлармен байланысты болуы. Мысалы, басқару объектісінің
Әрбір жетекшіге әр түрлі қиындықтағы міндеттерді шешуге тура келеді.
Әрбір жетекшінің тікелей міндеті болып, қандай да болсын басқарушылық
Басқарушы адамда даралық ерекшелеріне сәйкес оларды психологияда мынадай 3
Басқарушы ісіндегі демократияшыл тәсіл:
1) Демократияшыл типті, жетекші ұжымдағы адамдарды, қарамағындағы қызметкерлерді өндіріс
Демократияшыл жетекші қарамағындағы адамдардан өздеріне жүктелген істерді дау-дамайсыз орындау
Демократияшыл бағытты ұстанған басшылар өндірістегі істердің жай-жапсарын жете біліп,
2) Әміршіл тәсілді ұстанушы басшылар.
Өз басы мен іскерлік қабілетіне мол адамдар. Ондай басшылардың
Дегенмен, әміршіл басшылар жұмыс істеуге қабілеттіүнемі асығып-үсігіп жүреді. Жедел
3) Ымырашыл басқарушы (либералды)
Басқару ісінде ымырашыл жетекшінің іс-әрекетінде бір жағынан алғанда тұрақсыздық
Басқару сферасында бүгінгі таңда өзекті мәселе басқару стилі.
ХІХ ғасыр және ХХ ғасырдағы өндірістің прогрессивті қарқында
Аталған бағытта белгілі неміс психологы К.Левин зерттеу жүргізді.
К.Левиннің зерттеу обьектісі жеткіншектер ересектердің басқарумен
Басқару стилінің негізгі көрсеткіштері. (3- Қосымша)
1.5. Басқарушының кәсіби маңызды сапаларының психологиялық ерекшеліктері
Білім беру ұйымдарында ұйымдарда және ұжымда басқару қарым-қатынасы мына
Басшылықтың әлеуметтік-психологиялық мәселелерін оқыту 20- жылдарда енді, қазіргі кезде
Менеджер (ағылшын сөзінен manager - «басқару» деген мағына білдіреді)
Менеджменттің теориялық негізін мануфактура компаниясының президенті Г.Таун, 1886 жылы
Психология ғылымында басқару: басшылық және лидерлік деп бөлінеді. Басшылық
Басшы мен лидерліктің айырмашылықтарына қарамастан, Р.Л.Кричевский олардың 3 түрлі
Басшы және лидер әлеуметтік топтар мүшелерін ұйымдастырушы ролін атқарады;
Басшы және лидер ұжымда әлеуметтік құбылысты жүзеге асырады, бірақ
Басшы да, лидер де субординациялық қарым-қатынасты ұстанады.
Негізінен менеджер мен лидер, кәсіпкер рольдерінің арасында
айырмашылықтар бар. Шетел практикасында лидер деп, тәуекелге бел буған,
Батыс зерттеушілерінің пікірлерінің негізінде лидер мен менеджерлер
арасындағы айырмашылық белгілерді төмендегідей көрсеткен:
Менеджерлер: шешім қабылдап, оны өңдейтін, басқару ғылымында жаңа жетістіктерді
Менеджерлер ресми және ресми емес бұйрықтардың дұрыстығы мен ерекшелігін
Адамдар арасындағы қарым-қатынас орнатудың өзекті мәселелері қатарына жетекші қызметкердің
жетекшілік қызмет атқаратын адамның беделі мен психологиялық сипаты ең
жетекшінің басқару қызметінің стиліндегі маңызды мәселе болып,
адамдарды көтермелеу және жазалау. Мысалы АҚШ «Дженерал электрон» фирмада
жетекші қызметкер істі ұйымдастырушы, әрі басқарушы. Егер
жетекші қарамағында жұмысқа айдаушы әкім болмай, олардың қамқоршы басшысы
жетекші қызметкердің мінез-құлқындағы ұнамды сипаттарға
оның өз ісіне сенімділігі, мақсаттылығы, әділеттілігі, табандылығы және т.б.
Жетекші бойында жақсы сапаларды тұрақтандырып, өзінің мінезіне айналдыру үшін
сын – пікірлер пайдасыз болса, оған үнемі назар аударып
ә) өзгелер қате пікірлер айтса да, оған зейін қойыңыз;
б) басқа жағдай болса да төзімділік көрсетіңіз;
в) әділетті болу керек. Әділеттілік көрсету – беделді арттырудың
г) айтар сөзің мен ойың болсын;
д) қарамағындағы адамдардың жақсы ісін қоштап, оған алғыс айт;
е) қарамағындағы адамдарға үшінші бір кісі қатысып тұрғанда оған
ж) қарамағындағы адамдардың істейтін ісін өзің істеуші болма;
з) егер берген жарлығың қате болса, онда өзің жіберген
и) жазбаша түрде жарлық беруден мүмкіндігінше өзіңді сақтандыр;
к) егер қарауындағы адам артық қабілетті болса, ондайлардан қамықпай,
Басқарушының кәсіби- маңызды сапаларының негізгі
( ++ - сапалардың маңызды формасы, + -
ІІ- тарау. Мектеп жетекшілерінің басқару процесіне жүргізілген эксперименттік
2.1 Басқарушының еңбек ұжымын басқару стилін зерттеу және
Басқарушының басқару іс- әрекетінің мәселелерін, психологиялық ерекшіліктерін зерттеу барысы
Нұсқау: Сұрақнама басқарушының іскерлік сапаларын сипаттайтын бекітілген 16 топты
Мектеп басқарушысының басқару стилін анықтау мақсатындағы зерттеу жұмысы процесіне
Басқарушының еңбек ұжымын басқару стилін зерттеу нәтижесі. Мектеп
№39 орта мектеп басшысына демократияшыл басқару стилі тән. Талап
Жауапкершілікті бөлісу және делегаттық уәкілдік басым. Шешімді қабылдауда демакратияшылдық
Ю.А.Гагарин атындағы орта мектептің басшысы мүлдем басқа басқару стилін
Аталған әдістеме бойынша біз төмендегідей қорытындыға келеміз: Қарағанды облысының
Ағадыр аудандық Ю.А.Гагарин атындағы орта мектеп директорларының -әміршіл басқару
.Басқарушының жеке сапаларын бағалау әдістемесі және оның нәтижесі
Бұл әдістеме басқарушыға қажетті маңызды сапалардың деңгейін талдауға мүмкіндік
Толық келіссең-2 балл
Жартылай келіссең-1 балл
Келіспесең-0 балл
Әдістеменің көмегімен басқарушының келесі сапалар деңгейін анықтаймыз:
*Әлеуметтік- адамгершілік деңгейі;
* Рухани жан дүниесі деңгейі;
* Эмоциональды деңгейі;
*Әлеуметтік ақыл- ой деңгейі;
* Көшбасшының топтық деңгейі;
Сұрақтар:
1.Зандылықтарды сөзсіз орындау қажет.
2. Ұжымның қызығушылықтары жеке бас қызығушылықтарынан басым.
3.Еңбек ұжымы маңызды мәселелерді шешуге құқылы емес.
4.Қажетті адамдарды таңдай алмағандықтан, басқарушылардың таңдауы маңыздылығы жойылады.
5. Жастардың ортасында фармальды емес әрекеттердің
6.Білім және басқада салаларда үнемділік үшін мемлекетке қатаң тәртіп
7. Жеке кәсіпкерлердің жұмыстары- адал адамдарға тән емес, таза
8. Саясатта өзінің жеке көзқарасын құрастыру өте
9. Барлығын өзің жасауға тырысу қажет.
10. Маған бұйрық бергенін ұнатпаймын.
11. Егер тиімді нұсқа ұсынатын болсаң
12.Өзіңіздің басшыңыз шығарған шешімге жеке жауапкершілікті
13.Мен өзімнің қағидаларыма қарсы келетін істерді
14. Жұмыссыздыққа қажетті жәрдемақы төлеудің қажеті жоқ,
15. Әркім өзінің жолымен жүру керек
16.Әрқашанда өзіңнің басшының шешімін қолдап орындау
17. Қазіргі заманғы саясат- өте күрделі әрі сан қырлы
18. Адамдар біреуге бағыну керек.
19. Мен қатал басшылықты қолдаймын бұл өмірдегі өз идеяларының
20. Басшының күмәндануы ұжымды әлсіретеді.
21. Мен әрқашанда дұрыс шешім қабылдаймын.
22. Балалар әлбетте бейімделе білу қажет.
23.Ұжымның қызығушылығы үшін жеке адамдардың берекесіне
24. Мен әрқашанда маған не істеу керек екендігін көрсеткенін
25. Балалар педагогтың іс- әрекетін сынауына болмайды.
26. Барлық жағдайға рұхсат беру маған ұнамайды.
27. Кейбір адамдардағы екіжүзділік пен жауыздықты мен бірден байқаймын.
28. Біреуге қарсы шығу өзіңе қосымша
29. Өзің білмейтін түсінігің жоқ жай туралы ешқашанда
30. Мені басқалардың ақымақтылығы тітіркендіреді.
31. Мен біреулер үшін жауапкершілік алғанды
32. Мен әрқашанда айналама тез бейімделемін.
33. Сүйкімсіз адамдармен сыпайы болу міндетті емес.
34. Жалқауларды қоғамнан жекешелеу керек.
35. Оқу орындары оқушыларға тыңдауды үйрету
36. Кейде маған біреуге жамандық жасау жақсы
37. Ешкімге қарыз бермеу қағидасын ұстанамын.
38. Маған кейде өз ойым
39. Басшының көзқарасы бағынушының көзқарасына қарағанда салмақты.
40. Басшы мен бағынушының арасындағы достық қарым- қатынас
Интерпритация: тест нәтижелерін төмендегілер бойынша анықтаймыз.
1-20 пункті бойынша ұпайлардың жиынтығын санамыз. Бұл сіздің әлеуметтік-
21-30 пункті бойынша ұпайлардың жиынтығын санаймыз. Бұл сіздің рухани
31-40 пункті бойынша ұпайлар жиынтығын санаймыз. Бұл сіздің эмоциональды
21-40 пункті бойынша ұпайлар жиынтығын санаймыз. Бұл сіздің әлеуметтік
1-40 пункті бойынша ұпайлардың жалпы жиынтығын санаңыз.Ол сіздің ұжыммен
*Әлеуметтік- адамгершілік деңгейі;
* Рухани жан дүниесі деңгейі;
* Эмоциональды деңгейі;
*Әлеуметтік ақыл- ой деңгейі;
* Көшбасшының топтық деңгейі;
Тесттің дифференцерленген( ажыратпа) баға келесі сызба бойынша жүргізіледі.
1 әлеуметтік- адамгершілік деңгейі(1-20 пунк):
0-6- төмен
7-10- орташа
11-15- ең жоғары
16-21- өте жоғары
22-26- жоғары
27-30- орташа
31-34- ортадан төмен
35-40- төмен
2. Рухани жан дүниесі деңгейі(21-30)
0-12- төмен
3-4- орташа
5-7- ең жоғары
8-10- өте жоғары
11-13- жоғары
14-15- орташа
16-17- орташадан төмен
18-20- төмен
3.Эмоциональды деңгейі (31-40)
0-1- ең жоғары
2-4- өте жоғары
5-10- жоғары
9-12- орташа
13-16- орташадан төмен
17-20- төмен
4.Әлеуметтік ақыл- ой деңгейі(21-40)
0-2- орташа
3-4- жоғары
5-10- ең жоғары
15-21- жоғары
22-27- орташа
28-33- орташадан төмен
34-40- төмен
Сапалардың интегралды бағалау деңгейі көшбасшы сапалар деңгейімен анықталады.(1-40)
71-80 ұпай. Сіз қоршаған адамдардың жағымды көзқарасына ие бола
61-70 ұпай.Сіз барлығын көріп, естей бермейтіндердің қатарындасыз. Сіз мүлдем
46-60 ұпай.Сіз типті «орташасыз» сіздің қызығушылығыңызда тұрақты приаритет жоқ.
15-45 ұпай. сіз айқын демократсыз, жауапкершілік сезіміңіз бар. Сіздің
0-14 ұпай. Сіздің сенімсіздігіңіз айқын. Егер сізге
Қорытындылай келе жасанды жетекші интервалы 15-45 ұпайда қалады, ал
Мектеп басқарушысының жеке бас қасиеттерін зерттеп, анықтау мақсатындағы зерттеу
Басқарушының еңбек ұжымын басқару стилін зерттеу нәтижесі. Аталған әдіснама
Сапалардың интегральды бағалау өрсеткіші деңгейі көшбасшылық сапалармен анықталады. Қарағанды
Мектеп басқарушысының жеке бас қасиеттерін зерттеп, анықтау мақсатындағы зерттеу
Өңдеудің дирефферцерленген нұсқасына сәйкес 1-20 пункті
Сапалардың интегральды бағалау көрсеткіші деңгейі көшбасшылық сапалармен анықталады. Ағадыр
Сіз айқын демократсыз, жауапкершілік сезіміңіз бар. Сіздің адамгершілік және
2.3. Басқарушының басқару қызметіне кәсіби даярлығын тексеру
Сіз қандай басшысыз?
Аталған тест арқылы басқарушының қандай жетекші екенін зерттей аламыз.
«Иә» немесе «Жоқ» деп жауап қайтаруызды сұраймыз.
Шешімнің типтік сызбасы жоқ басқару жұмыстарын белсенділікпен аласыз ба?
Төмен қызметте жұмыс істеген кезде сіз қолданған басқару
Сіз ертеректе басқарған бөлімге жоғарлауға кеткеннен кейін қайтып
Сіз көпшілік жағдайға келетін басқарудың әмбебап стилін жасауға
Сіз бағынушыларыңызға күшті немесе әлсіз басшы ретінде баға
Сіз кадрды тағайындау кезінде симпатия және антипатия
Сіз басқарудың әмбебеп стилі жоқ және арнайы
Сіз жоғары басшылармен қақтығыстан қашу, бағынушыларға қарағанда оңай
Сіз басқарып отырған бөлімшенің қалыптасып қалған стериотипін өзгерткіңіз
Сіздің бірінші адами басшы ретіндегі интуитипті әсеріңіз дұрыс болып
Сізге сәтсіздіктерді қолайсыз факторлармен жиі
Сізге нәтижелі жұмыс жасау үшін уақыт жетпей
Егер сіз обьектілерде жиі болсаңызсіздің басшылық қызметіңіз нәтижелі болады
Сіз күшті басшыны бағынушысына көп жұмыс, әрі өзіндік шешім
Интерпритация: талдауды жүзеге асыру үшін барлық ұпайларды санаймыз. 1,6,7,9,10-
0-5 ұпай аралығында.Зерттеу қорытындысы бойынша сіз басқарушы емес
6-10 ұпай аралығында.Сізді өте жалқау басқарушы деп айтуға болмайды.
Басты назарды кадр және перспективті сұрақтарды шешуге бөледі. Шешімді
11-15 ұпай аралығында. Сіз жетекші- ұйымдастырушы типіне жатасыз. Бар
16-20 ұпай аралығында. Сіз бөлімшені ағымнан шығара
Басқарушының басқару қызметіне кәсіби даярлығын тексеру
Ағадыр аудандық Ю.А.Гагарин атындағы орта мектептің директорының басқару қызметіне
Зерттеу тақырыбына байланысты жүргізілген зерттеу жұмыстарын қорытындылау
Тақырыпқа байланысты жүргізілген зерттеу 2007-2008 оқу жылында жүргізілді. Зерттеу
Кезеңдері Өткізілген уақыты Өткізілген жері,тобы Қолданылатын әдістер
1. Анықтау 09.10.2007-23.12.2007 жж. Қарағанды облысы, Ағадыр ауданы Ю.А.Гагарин
2.Қалыптастыру 26.02.2008-26.05.2008 жж. Қарағанды облысы, Ағадыр ауданы Ю.А.Гагарин атындағы
1 - кезең анықтаушы. Зерттеу кезеңінде жалпы орта білім
Мақсаты: мектеп басқарушыларының басқару қызметінің ерекшеліктерін зерттеу.
Анықтау кезінде Қарағанды облысы, Ағадыр ауданы Ю.А.Гагарин атындағы орта
Кесте 1.
Анықтаушы экспериментінің нәтижесі бойынша басқарушының келесі сапалар деңгейін анықтаймыз:
№ Критерий Жауаптар нәтижесі
Бағынушылармен бірге шешеді. 26%
Бұйрықты құлшыныс артатындай бұйырады. 32%
Басқарушыға орынбасары кім болсада бәрібір 33%
Қызметке қызықпайды, іске жай құжат ретінде қарайды.
Бағынушылардың ұсынысын басқарушы қабылдамайды. 35%
Сынды ұнатпайдыжәне оны жасырмайды. 47%
Жауапкершілікті өзара және бағынушылар аралығында бөледі. 25%
Бағынушылар кеңес беріп қана қоймай басқарады. 45%
Бағынушылармен жиі қатынасады. 31%
Бағынушылармен қатынаста немқұрайлы қарайды. 43%
Қиын жағдайларда қатал әдістерге көшеді. 58%
Егер бір нәрсені білмесе көрсетуге қорқады. 69%
Талап етеді сондай ақ әділ болып келеді.
39%
Бағынушылармен бірге шешеді. 45%
Сурет 1
2 - кезең қалыптастырушы. Қалыптастырушы зерттеуінің мақсаты: мектеп
Теориялық және практикалық талдау негізінде мынадай ұсыныстар беруге болады:
Басқарушы- басқару үрдісінің орталық фигурасы
1. Саясат және кәсіби білім
2. Ұжымда кәсіби- шеберлікке қол
3. Бағынушылардың қабілетін есепке ала арқылы тапсырмаларды бөлу, сонымен
4. Бағынушылардың жұмыс процесіне деген қызығушылықтарын арттыру мақсатында
5. Өзінің қол астындағы бағынушылармен қарым- қатынас барысында
6. Ұжымдағы қандайда бір мәселе бойынша бағынушылармен
7. Жеке бас қателіктерін мойындай білу және сынға дұрыс
8. Бағынушыларға «басқарушы» болып қана қоймай, көбінде
Осыдан кейін қалыптастыру экспериментінің нәтижесін кесте-2 және сурет-2 көруге
Кесте 2.
Қалыптастырушы экспериментінің нәтижесі
№ Критерий Жауаптар нәтижесі
1 Бағынушылармен бірге шешеді. 36%
2 Бұйрықты құлшыныс артатындай бұйырады. 45%
3 Басқарушыға орынбасары кім болсада бәрібір 38%
4 Қызметке қызықпайды, іске жай құжат ретінде
5 Бағынушылардың ұсынысын басқарушы қабылдамайды. 35%
6 Сынды ұнатпайдыжәне оны жасырмайды. 17%
7 Жауапкершілікті өзара және бағынушылар аралығында бөледі. 29%
8 Бағынушылар кеңес беріп қана қоймай басқарады. 36%
9 Бағынушылармен жиі қатынасады. 58%
10 Бағынушылармен қатынаста немқұрайлы қарайды. 16%
11 Қиын жағдайларда қатал әдістерге көшеді. 31%
12 Егер бір нәрсені білмесе көрсетуге қорқады. 23%
13 Талап етеді сондай ақ әділ болып
78%
14 Бағынушылармен бірге шешеді. 84%
Сурет – 2
Өткізілген анықтаушы және қалыптастырушы эксперименттерінің жалпы қорытынды нәтижесін кесте-3
Кесте 3.
Анықтаушы және қалыптастырушы эксперименттерінің нәтижелері
№ Критерий Анықтаушы экспериментінің жауаптар нәтижесі Қалыптастырушы экспериментінің жауаптар
1. Бағынушылармен бірге шешеді. 26% 36%
2. Бұйрықты құлшыныс артатындай бұйырады. 32% 45%
3. Басқарушыға орынбасары кім болсада бәрібір 33% 38%
4. Қызметке қызықпайды, іске жай құжат ретінде
5. Бағынушылардың ұсынысын басқарушы қабылдамайды. 35% 35%
6. Сынды ұнатпайдыжәне оны жасырмайды. 47% 17%
7. Жауапкершілікті өзара және бағынушылар аралығында бөледі. 25%
8. Бағынушылар кеңес беріп қана қоймай басқарады. 45%
9. Бағынушылармен жиі қатынасады. 31% 58%
10. Бағынушылармен қатынаста немқұрайлы қарайды. 43% 16%
11. Қиын жағдайларда қатал әдістерге көшеді. 58% 31%
12. Егер бір нәрсені білмесе көрсетуге қорқады. 69%
13. Талап етеді сондай ақ әділ болып
14. Бағынушылармен бірге шешеді. 45% 84%
Қорытынды
Бүгінгі таңда басқару іс- әрекеті мәселесі өзекті мәселелердің бірі
Мұндай көріністермен келісе беруге болмайды. Оларды кәсіби біліктілікті жоғарлату
Біз жүргізген зерттеулер негізінде мынадай қорытындылар мен ұсыныстар жасауға
1. Қазіргі заман қоғам талабына сай басқару өте күрделі
2. Алынған әдістемелердің нәтижелерінен бағалайтын болсақ, бағынушылар өзінің басшыларынан
3. Зерттеу әдісін талдау нәтижелері бойынша басқару стилінің мыналар
4. Мектеп директоларының басқару стилін талдай отырып, респандент- басшылар
5. Мектеп директорларының өз бағынушылармен адамгершілік-психологиялық қарым- қатынасының негізде
6. Зерттеу материалдарының қорытындысы көрсеткендей, басқару
Қолданылған әдебиеттер тізімі:
1. Авдулова Т. П. Психологические основы менеджмента: учеб. -
2.Власова Н.М."...И проснешься босом": Справ.по психологии управления/ Н.М. Власова.
3. Грин, Р. 48 законов власти: Пер.с англ./ Грин,
4. Дригайло, В.Г. Основы управления библиотекой высшего учебного заведения:
5. Кабаченко Т.С. Психология управления: Учеб.пособие для вузов/ Кабаченко
6. Кабаченко, Т.С. Психология управления: Учеб.пособие для вузов/ Кабаченко,
7. Кнорринг В.И. Теория,практика и искусство управления: Учеб.для вузов
8. Ладанов И.Д. Психология управления рыночными структурами: Преобразующее лидерство/
9. Машков В. Н. Психология управления: Учеб.пособие/ В. Н.
10. Машков В.Н. Психология управления: Учеб.пособие/ Машков В.Н.. -
11. Морозов А.В. Деловая психология: Курс лекций:Учебник для студ.высш.и
12. Панкратов А.В. Практикум по психологии управления: Учеб.пособие/ Панкратов
13. Психология и управление: Межвуз.сб.. - Л.: Изд-во ЛГУ,
14. Психология управления: Курс лекций/ Аверченко Л.К., Залесов Г.М..
15. Психология управления: Курс лекций/ Аверченко Л.К., Залесов Г.М..
16. Андреев В.И. Саморазвитие творческой конкурентоспособной личности менеджера/ Андреев
18. Розанова, В.А. Психология управления: Учеб.пособие/ Розанова, В.А.. -
17. Батаршев А.В. Психодиагностика способности к общению,или Как определить
19. Бороздина Г.В. Психология делового общения: Учеб.пособие для студ.экон.и
20.Гордеева Н.Д. Экспериментальная психология исполнительного действия/ Гордеева Н.Д.. -
21. Емельянов С.М. Практикум по конфликтологии: Учеб.пособие для вузов/
22.Щекин Г.В. Практическая психология менеджмента: Как делать
23. Забродин Ю.М. Психология личности и управление человеческими ресурсами:
25. Кудряшова Л.Д. Каким быть руководителю: Психология управлен.деятельности/ Кудряшова
26. Карпов А.В Психология принятия управленческих решений/ Карпов А.В..
27. Кнорринг В.И. Теория,практика и искусство управления: Учеб.для вузов
28. Аграшенков А.В. Психология на каждый
29. Щекин Г.В. Практическая психология менеджмента: Как
30. Урбанович А.К Психология управления. Москва, 2004.
31.Жарықбаев Қ, Қалиев С. Қазақ тәлім- тәрбиесі. –
32.Жарықбаев Қ, Абдрахманов Ә. Психология терминдерінің орысша- қазақша
33.Алдамұратов Ә.Қызықты психология. Алматы, 1992.
34. Леонтьев А.Н. Деятельность. Сознание. Личность . Москва., 1982.
35. Психологический словарь. Москва.., 1990.
36. Альтманн Г.Х. Звездные часы лидерства: Лучшие стратегии управления
37. Бишоп С. Тренинг изменений в организации/ Бишоп С.,
38. Дригайло В. Г. Основы управления библиотекой высшего учебного
39. Жолобов Ю. В. Формула управления: практ. рекомендации/ Ю.
40. Журавлев, П.В. Управление человеческими ресурсами:опыт индустриально развитых стран:
41. Карагандинский гос. ун-т. Учебно-методический комплекс по дисциплине "Психология
42. Битянова М. Источники авторитета руковадителя. Управления
43. Курганов, В.М. Психология управления.Автотранспортная психология: Учеб. пособие/ Курганов,
44. Макарова Л. С. Практическая социология: учеб. пособие/ Л.
45. Организационное поведение / сост. А.В. Мощенко, Б.П. Корочкин.
Юнита 3: Стратегия и технология организационного поведения. - 2001
46. Психология управления: Курс лекций/ Аверченко Л.К., Залесов Г.М..
47. Павлов А.И. Психология бизнеса/ Самоукин А.И.; сост.Шишов А.Л..
48. Смирнов С.Д. Педагогика и психология высшего образования: От
49. В.В Богословский Общая психология. – Москва., 1981.
50. Столяренко Л.Д. Психология делового общения и управления: Учеб.пособие/
51. Уильямс Р. Управление деятельностью служащих/ Р. Уильямс; Пер.
52. Уткин, Э.А. Конфликтология: Теория и практика/ Уткин, Э.А..
53.Толегина И. Манипуляция или влияние. Школьный
с14-18.
54.Альтманн Г.Х. Звездные часы лидерства: М: Интерэксперт
55. Карпов А.В. Процессы принятия решений
56. Ошанин Д.А. Система «Человек и автомат» М:
Қосымшалар
А.Маслоу бойынша қажеттілік иерархиясы
(1- Қосымша)
Герцбергтің зерттеулерін жалпылап және талдау негізінде М.Вудкок және Д.Фрэнсис
(2- Қосымша)
Түрткіні (мотивация) реттеушілер
1.Жұмыс ортасы 2. Марапаттау 3. Қауіпсіздік сезімі
Жұмыс орны.
Экономика.
Дизайн.
Тазалық. Жалақы және т.б. төлемдер.
Қосымша пайда.
Әлеуметтік мәселелер.
Демалыстар. Қоршаған ортаны сыйлау, қарым-қатынас.
Шетте қалып қоюдан сақтану.
Басты мотиваторлар
4. Тұлғалық даму 5. Қатыстылықты сезіну 6. «Қызығу және
Жауаптылық.
Жаңа тәжірибе.
Оқуға деген мүмкіндік. Ақпаратты меңгеру.
Кеңес беру.
Бірлесіп шешім қабылдау.
Коммуникация. Қызықты жобалар.
Дамытушы тәжірибе.
Жауаптылықтың жоғарлауы.
Басқару стилінің негізгі көрсеткіштері
(3- Қосымша)
№ Басқару стилі көрсеткіштері Басқару стилі түрлері
Әміршіл Демократиялық Ымырашыл
1 Шешім қабылдау және міндеттерді анықтау басқарушы Бағынушылардың
2 Шешім қабылдау амалын аяқтау Бұйрық,
3 Бағынушылар әрекетінің регламентік деңгейі Жоғары Қалыпты
4 Басқарушы бағынушы қатынасы Қысқаша,іскерлік Ұзақ іскерлік Басқарушы ұмтылмауы
5 Бағынушының инициативасы басқарушы қатынасы Сенбеушілік Инициативаны ынталандыру Иницитивасын
6 Бағынушының әрекетін басқарушының бақылауы Өте жоғары Орташа
7 Бағынушының мінез- құлқын, тәртібін реттеу әрекеті Бағынушының
8 Басқарушының бағынушы туралы көзқарасы Жақсы және
9 Бағынушының инициативасына басқарушының көзқарасы Сенбеушілік және жағымсыз
10 Мектептегі моральды- психологиялық ахуал Өте жоғары, қысымды
11 Мектептің ұйымдастырушылық
әрекеттері деңгейі Сандық көрсеткіші жоғары, сапалық көрсеткіші- орташа Сандық
Басқарушының кәсіби- маңызды сапаларының негізгі көтсеткіштері
( ++ - сапалардың маңызды формасы, + -
Жеке тұлғаның құрылымы Кәсіпорынның жетекшісі Мемлекеттік мекеменің
1 2 3 4
Төзімділік + + 0
Шынайылық + 0 0
Өзін- өзі бақылау ++ + ++
Тақуашылдылық + ++ ++
Еркіндік ++ + +
Білуге құмарлылық + + +
Интуиция ++ + +
Аналитикалық ақыл- ой қоры + + ++
Ауыр жұмысқа қабілетті 0 ++ +
Экономикалық
сезімталдылық ++ + +
Көшбасшылық қабілет ++ ++ +
Тығыз қарым- қатынас ++ + +
Өзін- өзі игеру ++ ++ +
Зейінділік ++ + ++
Ес процесі + + ++
Қиялдың жоғары деңгейі + 0 0
Сұрақнама парағына таңдалған нұсқаның тұсына «+» белгі қойылады
( 5- Қосымша)
№ А б с
1 Басқару орталығы барлық істерді тез арада баяндауды
2 Әр уақытта бұйрық береді,бірақ ешқашан өтінбейді. Бұйрықты
3 Өзін жоғары кәсіби маман алмастыруын қалайды. Басқарушыға
4 Адамға деген қатынасы емес, оны жоспардың жоғарлығы
5 Мүмкін ол тұйық болар, жаңарыстан қорқады. Бағынушылардың ұсынысын
6 Әдетте басқарушы сынға ренжімейді, керісінше құлақ асады. Сынды
7 Басқарушы өзінің әрекетәне жауап беруге қорқатын сияқты. Жауапкершілікті
8 Жиі бағынушылармен кеңеседі әсіресе тәжірибелі жұмысшымен. Бағынушылар кеңес
9 Әдетте шешімді орынбасарларыменшешеді, бағынушымен емес. Бағынушылармен
10 Бағынушыларға әрқашан сыпайы қарайды. Бағынушылармен қатынаста немқұрайлы
11 Қиын жағдайда өзінің міндетін нашар
12 Өзіне таныс емес сұрақтарды өзі шешеді. Егер
13 Қатал талап қоймайды. Талап етеді сондай
Орынсыз талаптарды жиі қолданылады.
14 Қорытындыны тексере отырып, әрқашан жағымды жақтарды байқайды.
15 Басқарушы тәртіпті сақтай алады Бағынушыларға жиі ескертулер
2
Өзін-өзі белсендіруі:
Шығармашылық потенциалын толық жүзеге асыру.
Физиологиялық қажеттіліктер:
Тамақ, демалу, дене дамуы.
4. Өзімшілдік қажеттілік:
ішкі: өзін-өзі сыйлау, өз-өзіне сенімділік, бостандық
сыртқы:статус, атақ, сыйлау.
2. Сақтандырудағы қажеттілік:
Физиологиялық қажеттілікті қанағаттандыруға кепілдік.
3. Әлеуметтік қажеттіліктер:
Қоғамдағы жағдай, достық пен махаббат.
Жетекші (басшылардың) стильдерінің қабылданған басқару шешімдеріне тигізетін әссрлерін зерттеу
Басқару психологиясының негізгі түсініктері
Ерекшелеу тәсілімен басқару
Қазіргі таңдағы басқару мәселесі
Басқарушының тұлғалық қасиеттерінің ұжымын психологиялық ахуалына тигізетін әсері
Басқару стилінің сипаттамасы
Менеджменттің басқару стильдері мен негізгі мектептері
Жетекшінің тұлғалық ерекшеліктерінің ұжымдағы психологиялық климатқа әсері
Менеджердің базалық сапасы
Қарым - қатынас барысын баскару