Ақша қаражаттарының аудиті
ЖОСПАР
Кiрiспе
1 Ағымдағы және корпоративтік шоттардағы ақшалардың есебі
3
1.1 Ағымдағы ақша қаражаттарының жалпы сипаттамасы 6
1.2 Ағымдағы ақша қаражаттарының есеп айырысу нысандары мәні мен
1.3 Қолма қол ақшасыз айналымның мәні және түрлері 25
1.4 Қолма – қол ақшасыз есеп айырысуды ұйымдастыру принциптері.
1.5 Ақша қаражатының есебінің жетілдіру жолдары
32
2 «GAHTREID» ЖШС ақша қаражаттарының есебі
2.1 «GAHTREID» ЖШС жалпы экономикалық - ұйымдастыру сипаттамасы және
2.2 Кассадағы қолма-қол ақшаның және ағымдағы банктік шоттардағы ақшаның
2.3 Банктегi арнайы шоттардағы қолма-қол ақшаның есебi 54
2.4 Корпаративтің ақша айналымы және есеп
2.5 Есепшоттардан төлемдерді төлеудің тәртібі және банктік есепшот келісімі.
2.6 Ақша айналымын басқару және ақша ағындарын талдау.
70
3 Ағымдағы және корпоративтік шоттардағы ақшалардың аудиті
3.1 Ақша каражаттарының қозғалысына ішкі бақылау жасау жүйесі. 74
3.2 Ақша қаражаттарының аудиті және қозғалысын талдау 77
3.3 Кассалық операциялардың аудиті 86
3.4 Банк операцияларының аудиті
ҚОРЫТЫНДЫ 96
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 99
Кіріспе
Жұмысқа жалпы сипаттама. Барлық шаруашылық жүргізуші субъектілер өз ақша
Кіріспеде зерттеу тақырыбының өзектілігі негізделіп айтылады, зерттеу жұмысының мақсаты
Бірінші бөлімде Ақша қаражаттарының бухгалтерлiк есебi. Нарық жағдайындағы ақша
Екінші бөлімде Ақша қаражаттарының есебі кассадағы, банктегі арнайы шоттардығы
Үшінші бөлімде Ақша қаражаттарының аудиті мен қаржылық жағдайы, ақша
Қорытындыда дипломдық жұмысты зерттеу барысындағы нәтижелер берілген.
Дипломдық жұмыс тақырыбының өзектілігі Ақша қаражатының қозғалысы туралы есеп
Ақша қаражаттарын сақтау, қабылдау мен беру үшін әрбір шаруашылық
Кассир - материалдық жауапты адам. Ол касса операцияларын жүргізу
Бірнеше себептермен кассалақ операцияларының аудитінің әдістерін меңгеру негізгі болып
Ақша қаражаттары кәсіпорынның тез өтетін активтерінің бірі болып келеді;
Ақша опреациялары массалық және тез таратылған болып келеді;
Ақша опреациялары массалығы және тез таратылғаны кәсіпорынның шаруашылық қызметінің
Еңбек ақысын төлеу;
Административтік шаруашылық шығындарды төлеу үшін қаражаттарды беру;
Есептегі тұлғаларға қаражаттар беру.
Кассалық операциялардың аудиторлық тексерістері еңбекті көп қажет етеді. Кассаның
Қолма-қол ақша қаражаттарының инвентаризациялауы;
Кассаға келіп түсетін ақша қаражаттарын уақытысында тексеру;
Шығынға ақшаны дұрыс жазуды зерттеу.
Дипломдық жұмыстың мақсаты мен міндеті – келесі сұрақтарды зерттеп
Ақша қаражаттарының жалпы сипаттамасы
Ақша қаражаттарының есеп айырысу нысандары
Кассадағы және есеп айырысу шотындағы қолма-қол ақшаның есебі
Банктегі арнайы шоттардағы ақша қаражатын есепке алу
Дипломдық жұмыстың объектісі «ТОО GASTREID» жауапкершілігі шектелген серіктестік болып
Осы жоғарыда айтылғанның бәрі дипломдық жұмыстың тақырыбын таңдауға әсер
Бұл дипломдық жұмыс ғылым мен тәжірибеге сүйене отырып, бухгалтерлік
Зерттеудің теориялық-методологиялық негізі – Дипломдық жүмыста төмендегі авторлардың әдебиеттерін
1 БӨЛІМ Ағымдағы және корпоративтік шоттардағы ақшалардың есебі
Ағымдағы ақша қаражаттарының жалпы сипаттамасы.
Қаржы нарығының күрделенуіне байланысты ақша қаражаттарын басқарудың маңыздылығы арта
Бухгалтерлік есептің №4 «Ақша қаржаттарының қозғалысы туралы есеп беру»
Бухгалтерлік есептің №7 «Ақшалай қаражаттардың қозғалысы туралы есеп беру»
Ақша қаражаттарының эквиаленті деп ақшалай қаражаттардың белгілі бір сомасына
Ақша легі деп – ақшалай қаражаттар мен олардың эквиваленттерінің
Таза ақша легі (таза ақшалай қаражаттар) – есеп беру
Операциялық қызмет деп субъектінің табыс алу жөніндегі негізгі қызметін,
Инвестициялық қызмет дегеніміз – бұл ұзақ мерзімді активтерді сатып
Қаржылық қызмет бұл нәтижесінде меншікті капитал мен қарыз қаражаттарының
Берілген анықтамалар халықаралық тәжірибелерге, оның ішінде халықаралық стандарттарға негізделген.
Операциялық қызмет ақшалай қаражаттарынының легі ережеге сәйкес ұйымның таза
- өнімдерді, тауарларды өткізуден, жұмыстар орындаудан және қызмет көрсетуден
- жалға беруден түскен түсімдер;
- басқа да түсімдер (жабдықтаушылардан, бюджеттен, есеп беруші тұлғалардан
-жабдықтаушылар мен басқа да контрагенттерге ақшалай төлемдер;
- қызметкерлердің ақшалай нысандағы еңбекақылары мен басқа да төлемдері;
-бюджеттік емес қорларға аударымдар;
-инвестициялық немесе қаржылық қызмет бойынша операцияларға жатпайтын салықтар мен
- қысқа мерзімді қаржы салымдары;
- қысқа мерзімді несиелер бойынша сыйақылар төлеу;
- басқа да төлемдер (сақтандыру компанияларына аударымдар, есеп беруші
Ақшалай қаражаттардың қозғалысы бойынша қандай да бір операцияны операциялық
Бір кезеңдегі ақшалай қаражаттардың жалпы өзгерісі оңды болуы мүмкін,
Инвестициялық қызметтің ақшалай қаражаттарының легі келесілер болып табылады:
-негізгі құралдарды, материалдық емес активтерді, басқа да айналымнан тыс
-басқа ұйымдардың үлестік және міндеттемелік бағалы қағаздарын сатудан түскен
- бір жылдан жоғары берілген қарыздардың қайтарылуы;
-қарапайым серіктестіктің жасалған мәмілелерге сәйкес ақшалай қаражаттарының қайтарылуы, басқа
-басқа ұйымдардың капиталына қатысудан алынған дивидендтер түрінде түсетін ақшалай
- айналымнан тыс активтерді (негізгі құралдар мен материалдық емес
- ұзақ мерзімді қаржы салымдары.
Негізгі құралдарды эксплуатациялауға жұмсалатын қаражаттар құрамында есеп беру кезеңінде,
Қаржылық қызметте қарастырылатын меншікті капиталдың өзгерістері акция эмиссияларынан ақша
Қаржылық қызметтің ақшалай легіне келесілер жатады:
- акцияларды және басқа да үлестік құралдарды шығарудан, сондай-ақ
- облигациялар, займдар шығарудан, ұзақ мерзімді және қысқа мерзімді
- мақсатты қаржыландыру және түсімдер;
- алынған несиелер мен займдар бойынша қарыздардың негізгі сомасын
- меншікті акцияларын сатып алуға бағытталған қаражаттар.
Шаруашылық субъектілердің нақты ақшалай қаражаттары, әдетте, кассадағы нақты ақшаларынан,
Барлық шаруашылық жүргізуші субъектілер өз ақша қаражаттарын банкі мекемелерінің
Ақша каражаттарын сақтау үшін және заңды тұлғалар арасында есеп
Корреспонденттік шоттар — банк шоттары банктер мен ұйымдардың кейбір
Ағымдағы (есеп айырысу) және жинақ шоттары - бұл да
Шетелдік валютадағы қаражаттардың қолда бары мен қозғалысын есептеу үшін
Субъект шоттарындағы қаражат олардың иелерінің әмірі бойынша есептен шығарылады.
Субъектілердің шоттарынан төлем жасау, егер заңдарда өзгеше көзделмесе, субъектінің
Қазақстан Республикасының аймағында ақшаны төлеу мен аударуды келесі әдістермен
қолма-қол ақшаны аударуды, төлем тапсырманы ұсынуды;
чектерді беруді;
вексельдерді немесе олардың индоссаменттері арқылы беруді;
төлем карточкасын пайдалануды, тікелей дебеттік банкі шоттарына аударуды;
төлем-талап тапсырмаларын ұсынуды;
инкассалық жарлығын ұсынуды;
республиканың заң актілерімен белгіленген басқа да әдістерін пайдаланады.
Ақшасыз есеп айырысудың негізгі нысандары:
төлем тапсырма;
чек;
вексель;
тапсырма-талап төлемдері;
кеден мен салық қызметінің органдарының инкассалық жарлықтары болып табылады.
Төлеуші мен алушылар өзара есеп айырысу нысандарын келісім-шарт негізінде
Төлем тапсырмаларымен есеп айырысу. Төлем тапсырмалары онда көрсетілген соманы
Төлем жасаушы банкке белгіленген нысандағы бланкілердегі төлем тапсырманы ұсынады.
Төлем тапсырмасын толтыру кезінде келесі реквизиттері (көрсеткіштері) көрсетіледі:
төлем тапсырмасының нөмірі;
төлем тапсырмасының жазылған күні;
жеке теңестірілген немесе тендестірілген (вдентификацияланған) коды (ЖТК немесе ИИК)
жіберуші мен бенефициардың банкі шоттарының нөмірі;
бенефициардың коды (БК немесе КБе) және жіберушілердің коды (ЖК
бенефициар — аудару жасалған ақша кезде қаражатын алушы;
- банк-алушы — банк атауы, аударылған ақшада, оның
- бенефициар банкісі — бенефициардың пайдасына келіп
- жіберушілердің теңестірілген немесе теңдестірілген (идентификацияланган) банктік коды
- төлем арналымыныц коды -
бюджеттік классификациясыныц (жіктемесінің) коды — салықтарды кері қайтаруда
валюттелген күні — ақша қаражатын бенефициардың (алушының) банктік шотына
Төлем құжатына кез келген жөндеудің. түрін жасауға рұқсат етілмейді.
Жедел мерзімді төлем мынадай нұсқалар бойынша жүзеге асырылады: аванстық
Мерзімінен бұрын немесе мерзімі кейінге қалдырылған төлемдер шарттық қатынастар
Субъектілер:
жеке ездеріне тиесілі қаражатты (зейнетақы, алимент, жалакы, іс-сапар шығыстары,
жалақы төлеуге арналған, банк мекемелерінде аударым алушының атын, оның
Тапсырмаға каражат алушылардың тізбесі коса беріледі, онда кім, қандай
Кәсіпорынның күнделікті ағымдағы шаруашылық іс-әрекетінде нақты ақшалай қаражаттары қажет
1.2 Ақша қаражаттарының есеп айырысу нысандары мәні мен мақсаты
Кәсіпорындар сонымен қатар нақты ақшасыз да есеп айырысулар жүргізе
Ақшалай қаражаттарды сақтау үшін және заңды тұлғалар арасында есеп
Корреспонденттік шоттар – банк шоттары банктер мен ұйымдардың кейбір
Ағымдағы (есеп айырысу) және жинақ шоттары – бұл да
Шетелдік валютадағы қаражаттардың қолда бары мен қозғалысын есептеу үшін
Субъекті шоттарындағы қаражат олардың иелерінің бұйрығы бойынша есептен шығарылады.
Субъектілердің шоттарынан төлем жасау, егер заңдарда өзгеше көзделмесе, субъетінің
Қазақстан Республикасының аймағында ақшаны төлеу ен аударуды жүзеге асыруда
Ақшасыз есеп айырысудың негізгі нысандары: төлем тапсырма; чек; вексель;
Төлеуші мен алушылар өзра есеп айырысу нысандарын келісім-шарт негізнде
Нақты ақшасыз есеп айырысу нысандары жүзеге асырылғанда төмендегі негізгі
Ақшаны жөнелтуші банк және сол ақшаны қабылдаушы банк арасында
- Бенефициар банкі аударылған ақшаны қабылдауга берілген тапсырманы және
- Кәсіпорындардан ақшаны аудару немесе ақшаны төлеу жөнінде тапсырма
- Ақша аудару процессіне қатынасатын, бірақ не ақшаны жөнелтуші
- Ақша аударымы немесе нақты ақшасыз есеп айырысу жүзеге
- Ақшаны төлеуге тиісті тұлғаның келісімінсіз, оның ақша қаражаттарын,
- Ақша аудару жөнінде банкке бірінші болып тапсырма беретін
- Инкассалық өкім - төлем жасаушы тұлғаның банктегі шотынан
- Чек - төлем жасау нысандарының бірі, бұл нысан
- Чек беруші - чекті жазьш беретін
- Чек беруші тұлға өзінің шешімі бойынша чек құжатында
Енді Қазақстан Республикасының аумағында пайдаланылатын нақты ақшасыз есеп айырысу
Төлем тапсырмасы. Ал мұндай тапсырманы алған банк осындай нұсқауды
Аккредитивтегі ақша қаражаттары бойынша есеп айырысу басқа қаладағы (субъекті
Аккредитив – сатып алушыға қызмет ететін банк мекемеснің осы
Аккредитив тек бір ғана жабдықтаушымен есеп айырысуға арналады. Ал
1.Төлеушінің тапсырмасы бойынша аккредитивті ашқан банктің (банк иитенттің) аталуы.
2.Аккредитивтің түрі және оның орындалуы мен пайдаланылуының әдісі мен
3.Аккредитив бойынша қаржы (ақша) алу үшін жабдықтаушының өзіне қызмет
4.Тауарларды, материалдарды тиеп-жөнелткеннен немесе жұмыстарды, қызметтерді орындағаннан кейін құжаттардың
5.Басқа да керекті құжаттар мен шарттар.
Аккредитивтердің «Өтелінген» (депоненттелген) және «өтелінбеген» (депоненттелмеген) – деп аталатын
Тапсырыс берушінің өзінің шотындағы ақша қаражаты есебіне немесе оған
Ал сатып алушы кәсіпорын мен жабдықтаушы кәсіпорындарға қызмет көрсетуші
Аккредитив ашу жайлы келісім-шартта қарастырылған келісімдерді өзгертуге, жоюға тек
Аккредитив ашу туралы екі субъектінің арасындағы келісім-шартта қарастырылған келісімдерді
Аккредитивті ашу үшін төлем төлеуші кәсіпорын өзніе қызмет көрсететін
1. Жабдықтаушы шаруашылық субъектісінің аты.
2. Аккредитив ашылатын келісім-шарттың көшірмесі.
3. Аккредитив ашылатын банктің аты.
4. Аккредитивтің орындалатын уақыты және жері.
5. Аккредитивтен төлем төлеуге қажет болатын құжаттардың толық және
6. Аккредитивтің түрі.
7. Аккредитивтің жаңа тауарға, затқа немесе орындалатын жұмысқа төлем
8. Аккредитивтің сомасы.
Аккредитивтен қаржы алу үшін жабдықтаушы кәсіпорын тауарды тиеп жібергеннен
1.Төлқұжат немесе оның орнына жүретін басқадай құжаттар.
2.Аккредитив ашқан кәсіпорын берген іс-сапарлық куәлік пен сенімхат.
3.Өзінің қолтаңбасының үлгісі.
Жабдықтаушының банкісінде аккредитив мынандай жағдайларда жабылады:
1.Аккредитивтің мерзімі біткенде.
2.Аккредитивті жабу туралы жабдытаушының арызы бойынша.
Чек. Чек беру - төлемді жүзеге асырудың бір тәсілі,
Аталған қүқықгар мен міндеттер чек беруші чекті берген сәттен
Чек ұстаушы онда көрсетілген ақша сомасын чек берушінін банкінен
Банк шотын тікелей дебеттеу. Банк шотын тікелей дебеттеу арқылы
Ақша төлеушінің және оған қызмет көрсетуші банктің банк шоттарын
Талап - төлем тапсырмасы. Төлем жасаушының
Талап-төлем тапсырмасын пайдалану бойынша кұқықтар
Ақша төлеушінің банкі талап-төлем тапсырмасын алған күннен кейінгі бір
Ақша төлеуші талап-төлем тапсырмасын акцептеген жағдайда, төлемді талап етуші
Инкассалық өкім - төлем жасаушы тұлғаның банктегі шотынан оның
Инкассалық өкімдер – клиентгің банк шотындағы ақшасын оның келісімінсіз
Инкассалық өкімнің бастамашысы
Инкассалық өкімде төлемнің мақсаты жөне төлеушінің келісімінсіз ақшаны
Төлем жасаушының банкі инкассалық өкімді алғаннан кейін, оны акцептеуі
Әрине төлемдер жүргізу барысында ақшалай қаражаттардың түсімі мен жұмсалуының
Чектермен есеп айырысу. Чек беру төлемді жүзеге асырудың бір
Чекті чек ұстаушы төлеуге чек жазылған күні қабылдайды және
Банк чек берушіден (немесе чек ұстаушыдан) чекті қабылдамауына болады,
егер де жазумен жазылған сомасы цифрмен көрсетілмеген болса;
чектің мерзімі өтіп кетсе;
телем кұжаттарында жасанды жазулардың белгілері бар болса;
чек әртүрлі қолмен және ертүрлі сиямен жазылған болса;
чектің қорғалу деңгейі оның талабына сай келмесе;
чекте көрсетілген реквизиттер қате болса;
чектегі қойылған қолда үлгі ретінде қабылданған құжаттардағы қолымен сәйкес
чектің жабу сомалары жеткілікті болмаса;
чектің басқа да дефектілері бар болса.
Дефектісі бар чектер чек ұстаушыларға қолхат жазылып қайтарылады. Чектердің
біріншісі — банкте қалса;
екіншісі — көшірмесімен бірге ішкі істер органдарына беріледі;
үшіншісі — Клирингтік палатаға беріледі;
төртіншісі— чекті беруші банкке беріледі.
Мерзімі өтіп кеткен чек кітапшаларьі пайдаланбауына байланысты чекті беруші
Вексельдер арқылы есеп айырысу. Вексель — біржақты сөзсіз орындал
Жай вексель (соло-вексель) — талап етуі бойынша немесе белгіленген
Аударма вексель (тратта) — вексель берушінің (трассанттың) үшінші тұлғаға
Вексель: құжат мәтініне (текстіне) енгізілген, қүжат қай тілде толтырылса,
Жоғарыда көрсетілген талаптар құжатта тұтастай сақталмаса, тек төмендегі белгіленген
Ерекше нұсқауы болмаған кезде төлем жасаушымен катар белгіленген орны,
Аударма вексель вексель берушінің бұйрығы бойынша ақы телеуге жататын
Вексельде пайыздық мөлшерлеме (проценттік ставкасы) көрсетілуі тиіс, мұндай нұсқау
Кез келген аударма вексельдің бұйрығы көрсетілмей берілсе де, ол
Егер вексель беруші аударма вексельде "Бұйрыққа емес" немесе
Индоссамент қарапайым, алдын ала ешбір келісім-шарт қойылмаған болып келеді.
Индоссамент ұсынушыға бланктік күші бар индоссамент болып табылады. Индоссамент
Егер басқаша кері шарт болмаса, индоссант акцепт пен төлемге
Қолында аударма векселі бар тұлғаның қүқығы үздіксіз бірқатар индоссамент
Бүл ретте сызылып тасталған индос саменттер жазылмаған деп есептелінеді.
Аударма вексельді төлем мерзімі басталғанға дейін вексель ұстаушы немесе
Егер де толем жасаушы өзінің келісімі туралы вексель үстаушыға
Аванс аударма вексельде немесе қосымша парақта беріледі. Аванс берілген
Авансшы ол үшін аванс берген адаммен бірдей жауап береді.
Аударма вексель ақы телеу үшін ұсынғанда; ұсынғаннан кейін белгілі
Мерзімі белгілі бір күнге немесе жасалғаннан кейін немесе ұсынғаннан
Вексель ұсатушы аударма вексель бойынша төлемді мерзімінен бұрын алуға
Вексель ұстаушылар индоссанттарға қарсы тұрған регрестерге өз құқығын телем
акцептен толық немесе ішінара бас тартқан орын алса;
егер де телем жасаушы вексельді акцептегені немесе акцептемегеніне
вексель беруші акцептке жатпайтын, вексель бойынша банкрот деп танылған
Вексель бойынша жасалатын телем мен акцепт үшін жауапты тұлғаға
Акцепт немесе телемнен бас тарту (акцедтемеуге немесе төлем жасамауға
Вексель беруші аударма вексельінің мәнінінде көрсеткен ресми қарсылық білдіруден
Акцептеудге қарсылық акцептке ұсыну үшін белгіленген мерзімдерде жасалуы керек.
Егер төленуге жататын аударма вексельдаң ісі ойдағьдай еместігі байқалса,
Төлем жасаушы оның вексельді акцепгегеніне немесе акцептемегеніне карамастан банкрот
Вексель ұстаушы өзінің индоссантын және вексель берушісін акцептемеу немесе
Акцептемеу немесе телем жасамау туралы қарсылық білдірілген жағдайда нотариус
Вексель беруші индоссант құжатқа енгізілген және қол қойылған "шығынсыз
Ол төлем жасағаннан кейін аударма вексельге кол койған адамдардың
Вексель ұстаушы өзі талап койған адамнан мыналарды: аударма вексельдің
Бұған қоса талап қойған вексель ұстаушы талап қою сомасына
Вексель бойынша ақы төлеген тұлға талап етілетін сомаға коса
Егер де вексель жалғыз данада берілсе, онда вексель ұстаушы
Вексельдердің бланкісін (вексельдік кітапшасын) сатып алған кезде олар өзінің
Қолма қол ақшасыз айналымның мәні және түрлері
Кәсіпорынның барлық талартарын қанағаттандыруға қажетті банктегі кәсіпорынның есепшотынан
Егер кәсіпорындарда каржылық қиыншылықтар туатын болған жағдайда, яғни оның
Ағымды заңдылықтарға сәйкес кәсіпорындар арасындағы есеп айырысу банктермен және
Кәсіпорындар арасындағы есеп айырысу негізінде қолма-қол нақсыз формада жүреді,
Қәзіргі кезде есептер есеп-кассалық орталықтары арқылы жүреді, есепті жүргізу
Есеп кассалық орталықтарын (ЕКО) арқылы қолма-қол ақшасыз айналымның ұйымдастыру
Сурет1 Ақшасыз айналымның ұйымдастыру
Банктердің кәсіпорын клиенттердің есеп операциялары бойынша ЕКО арасындағы есептер
Бір банктің клиентері арасындағы есептер клиентердің есепшоттарынан қаржыларды кощіру
Ақша айналымын реттеу және есеп айырысуды дамыту үшін
Коррекциялық есепшотта коррекциялық қатынастар туралы келісім-шарттың негізінде ашылады, мұнда
Банктер өзара талаптарды есептеу арқылы есеп айырысу жүргізу
Есеп құжаттары орнатылған стандарттарға сәйкес келу қажет және келесі
. есеп құжатының аты
. есеп құжатының нөмері,айы,кұні,оның көшірме
.төлеуші банктің нөмері ,банктің аты
.төлеушінің аты,оның банктегі есепшотының номері
.толем алушының аты,оның банктегі шотының номері
. толемнің мақсаты және т.б
Барлық кәсіпорындардың жүргізілетін нақсыз есеп айырысуды екі топқа бөлуге
кәсіпорынның бюджет, бюджеттен тыс қорлары алдындағы міндеттемелері бойынша есеп
тауар операциялары және шаруашылық келісімдер бойынша есеп айырысу
Бюджет және бюджетен тыс қорларға төлемдері төлемнұсқамалары түрінде жүреді
Тауар операциялары және шаруашылық келісімдер бойынша есептердің түрлері
1.Келісімді жүргізу цактісіне байланысты (өнімнің тәуелді фактісі бойынша т.б)
- алдын ала немесе авнстық өнімге толемдер жүргізу
- келісімді жүргізу фактісі бойынша төлемдер
2.Келісімді жургізу шарттары бойынша:
-акцептік емес есеп айырысу
-акцептік есеп айырысу
-аккредиттік
-жоспарланған төлемдер
-өзара қарыздарды есептеу
Қазіргі кезде акцептік емес есеп айырысу толеушіні есепшотынан
-сот шешімі бойынша кәсіпорынға штрафтық санкцияларды толеу
-жол, темір жол тарифтерін ,электроэнергияны,сумен жабдықталуы үшін
- банктің есеп кассалық қызметінің төлемдерін төленуі
Кәсіпорындар және ұйымдар арасында шаруашылық келісімдер бойынша есеп
3.Пайдаланатын төлем құралдары бойынша
-төлем құралдпрын пайдалануынсыз(төлем талаптары бойынща есеп );
-есептің чектік формасы;
-есептің векселдік формасы;
4.Келісімді қаржыландыруға пайдаланатын қаржылар көздері бойынша
-кәсіпорынның өзіндік қаржылары есебінен;
-несие және басқа да қарыз құралдары есебінен;
-клиенттің қаржы құралдары есебінен;
Төлеуші және алушы есептің осы түрлеріне сәйкес нақсыз
Нақсыз есеп әр түрлі фыормада жүреді.Оның әрқайсысысның ерекшеліктері
Заңдылыққа сәйкес қазіргі кезде нақсыз есептің келесі формалары пайдаланылады
-төлем нұсқамалары;
-төлем талап нұсқамалары;
-аккредивтер;
-чектер;
-вексельдер;
-инкасасалық есеп айырысу;
Жоғарыда көрсетілгендей кәсіпорындар арасындағы есеп формалары олардыңшаруашылық келісімдерінде
Кәсіпорынның нақсыз төлем айналымы міндетті түрде несие ұйыдаррының
Кәсіпорынның өндірістік-шаруашылық қызметін жүргізу процесстеріне қажетті негізгі банктік
1)Қолма қолсыз есеп айырусуды қамтамасыз ету
2)Кәсіпорынның қызметкерлеріне еңбек ақыны төлеудің қолайлы әдісін қамтамасыз ету.
-банк кассасынан нақты ақшаны алу арқылы және кәсіпорынның
-жұмысшылардың банктегі есепшотына нақсыз аудару арқылы жүргізу;
3)Нақты қаржыларды алуды қамтамасыз ету (еңбек ақысына, іс
Кәсіпорынның қызмет ететін банкті таңдау үшін жалпылық мәлімет
-банктің сенім рейтенгі;
-ірі банктердің тізімі
Кәсіпорындар ірі және сенімді банктерді таңдайды және олардың
Халықаралық қаржы тәжірибесі сенімді банкті таңдау үшін ұсынады:
-банктердің жоғары капиталының мөлшері ;
-қаржы нарығындағы қызмет мерзімі;
-банк лицензиясының болуы;
-рейтингтегі орны;
-ірі компаниялар клиенттер тізімінің болуы;
-орталық банк орнатқан міндетті норматиытерді сақтау;
Сонымен қатар, кәсіпорынның банкті таңдауда келесі моменттерді есептеу қажет:
-банктің тұрақты қаржы жағдайы, қаржы нарығындағы қызмет мерзімінің ұзақтығы;
-банк қызметінің әр түрлі болуы;
-банкпен кәсіпорын қызметінің ерекшеліктерін білу;
-пайдалы іскерлік ұсыныстарды беру қабілеті;
-қаржы құралдарын алудың әр түрлі әдістерін ұсыну;
-кәсіпорынға оның несиелеу тұрақты сұравқтарымен айналысатын қызметкерлерді бекіту;
-банктің кәсіпорын үшін орналасу жайлығы;
-қызмет корсету төлемдер мөлшері;
-банкте несиені алу мүмкіндігі;
Кәсіпорынның ҚР-ның ағымды заңдылықтарына сәйкес бір немесе бірнеше банктерге
Нақсыз есеп айырысуды жүргізу үшін кәсіпорындар банктерде келесі
1)есеп айырысу шоты;2)ағымды есепшот;3)арнайы есепшот;4)валюталық есепшот;5)бюджеттік есепшот;6)депозиттік есепшот;7)уақытша есеп
1.Есеп айырысу шоты кәсіпорнның өкілімен ағымды төлемдерді жүргізу
2.Ағымды есепшоттар заңды тұлғаларға жатпайтын (мысалыфилиалдар) комерциялық емес мекемелер
3.Арнайы есепшоттар қатал мақсатты қаржыларды сақтау үшін пайдаланылады.
4.Валюталық есепшоттар шетелвалютасында есеп жүргізу үшін пайдалынылады. Есепшотта кез
5.Бюджеттік есепшот бюджеттен қатал мақсатқа қаржылар алатын кәсіпорындармен
6.Депозиттік есепшоты банктерде бос уақытша ақша қаржыларын нақты мерзімге
7.Уақытша есеп айырысу шоты кәсіпорындар жарғы капиталына құрылтайшылар
Әр кәсіпорын салық органында есепке алынған есеп мерзімінен
Қолма – қол ақшасыз есеп айырысуды ұйымдастыру принциптері.
Нақсыз есеп айырысуды ұйымдастыру принциптері олардың жүзеге асырылуының негізгі
Кәсіпорындар орындар мен банктердің принциптері орындау нақсыз есеп айырысудың
1 принцип – нақсыз есепті жүргізудің құқықтық режимі. Бұл
2 принцип – қолма – қолсыз есеп айырысу
Нақсыз есеп айырысуды жүргізудің қажетті шарты бұл фирма
3 принцип - өндірістік шаруашылық қызметті жүргізу процесінде кәсіпорындардың
4 принцип – төлеушінің оның банктік есеп шоты арқылы
5 принцип – есепшоты бар қаржылардың шегінде төлемдерді жүргізу.
6 принцип. Бұл принцип бойынша тауарлардың өндірісіне
Мерзімдік принцип тек қана тауаралар, қызмет және жұмысты орындау
7 принцип. Сатып алушның есеп шотынан қаржыларды аудару есеп
8 принцип. Барлық қолма – қол есеп айырысуға қатысушылардың
Әр кәсіпорын әрдайым сатушы және сатып алушы бола алады.
Кәсіпорын сатып алушы ретінде өзінің міндеттемелерін жеткізушілер алдында уақтылы
Бұл өздерінің контрагенттерімен жайлы шаруашылық қызметтерді қамтамасыз ету үшін
Банктер, сатып алушылар және сатушылар арасында делдалдық қызмет жүргізу
9 принцип. Келісім шарттарын сақтау үшін мүлікті жауапкершіліктің болуы.
ҚР – ның Азамт Кодексі ақша міндеттемелерін орындамау жауапкершілікті
1.5 Ақша қаражатының есебінің жетілдіру жолдары
Бухгалтерлік есепті компьютерлендіру ұйымдардағы есеп жұмысын жолға қоюға жаңа
Қолданылып жүрген бухгалтерлік бағдарламалық қамсыздандыру пайдаланушылар ушін елеулі проблемалар
Компьютерленген бухгалтерияларға арнап 1 С «бухгалтерия» бағдарламалық стандарттық программасы
Сонымен компьютерлік есепті дамыту үшін мыналар қажет:
- есеп технологияларының компьютерлік қорларын стандарттау;
- мемлекеттік органдардың бағдарламалық өнімдерді сертификаттау рәсімін ұйымдастыру;
- сертификатталған бағдарламалық өнімдерді, жүйелерді әзірлеу мен алып
Бұл ретте бухгалтер және компьтерлерді пайдалану мамандығын игеруге және
Ақша қаражаттары есебінің қолданбалы жоспар жинағы бухгалтерлік есеп көлемінің
Функционалдық белгілері бойынша акция қаражаттарының есебі материалдар толтыру, жалақы
Ақша қаражатардың есебі программалық құрылымдық ақпараттардың кірісі-шығысы бойынша жүйелермен
Ақша қаражаттары келесі функционалдық мәселелерді шешеді:
- мердігерлермен және жабдықтаушылармен шот фактура бойынша есеп айырысу;
- көрсетілген қызметтер бойынша сатып алушылардан түскен төлемдерді есепке
- кәсіпорын ішіндегі міндеттер бойынша қорытындысын анықтау;
- 4 бөлімнің «ақшалы қаражаттар» шоттары бойынша бухгалтерлік жазулар
- жылдық есеп беру үшін көрсеткіштерді құру.
Ақшалы қаражаттар есебінің өңдеу процесін еңгізу ақпаратының кез-келген түрік
Ақшалы қаражаттар есебі екі түрлі автоматтандырылған жұмыс орны бойынша
Автоматтандырылған жұмыс орны 1 «Ақшалы қаражаттардың қайнар көздері бойынша»;
Автоматтандырылған жұмыс орны 2 «Ақшалы қаражаттар бойынша ақпараттар жинау».
Автоматтандырылған жұмыс орны 2-ні енгізу тек жұмыс істеп тұрған
Берілгендерді өңдеу процессі келесі сатыдан тұрады:
- енгізу мерзіміне ақпараттық база құру;
- әр бір айдың ағымында берілгендерді ағымдағы өндеу.
Кешенді есептерді шешу массивтерді енгізу мерзімін құрудан басталады:
- шартты тұрақты ақпараттар;
-номенклатуралық нөмірленген сақталу, пайдалану орындары және акция қаражаттары кіретін
Бұл жұмыс бір рет жүргізіледі, кейінірек кіргізілетін қалдықтар жоспарлар
Есептік кезең берілгендерінің ағымдағы өндеуге кіретіндері:
- шартты тұрақты ақпараттарды ықшамдау;
- бастапқы құжаттардан ақпараттар еңгізу;
- айнымалы ақпараттар массивтерін (еңгізілетін жедел берілгендердің) қалыптастыру;
- қорытынды ақпараттарды қалыптастыру және шығару;
-есепті кезеннің ақпараттарын архивке жіберу (ұзақ уақыт сақтау үшін
- есепті кезенді ауыстыру.
Есепті кезең болып бір ай саналады.
Бастапқы құжаттардан ақпараттар еңгізу ақшалы қаражаттардың бағыттары бойынша бейне
Ақшалы қаражаттардың сырттан келіп түсүі және сыртқа жіберіледі.
Берілгендерді еңгізу және массивтерді қарастыру процессінде алгоритмдер түрінде берілген
Мұндай бақылаулардың нәтижесінде экранға бухгалтерге қателіктердің есебін анықтауға, ықшамдау
Шартты тұрақты ақпараттарды ықшамдау (қажет болған жағдайда) және басқа
Айнымалы ақпараттар массивтерін құру есепте кезеңге құжаттарды еңгізу аяқталғанннан
Қортынды ақпараттарды құру және шығару «Расчеты» менюінің «Формирование»,
Құрылған қорытынды ақпараттар бухгалтердің таңдап алған жұмыс режиміне қарай
Акция қаражаттары есебінде төмендегілер қарастырылған:
- массив жазуындағы «негізгі шот, субшот» реквизитін автоматты түрде
- ақша қаражаттарын пайдалануға жіберген кезде (кірісі бойынша) автоматты
- ақшалы қаражаттар шығыны мен қалдықтарының операциялары бойынша автоматты
- автоматты түрде көшіру;
- акция қаражаттарын түгендеу жазбасын дербес ЭЕМ-ге еңгізу мүмкіндігі
«GAHTREID» ЖШС бухгалтерия толық компьютерленген. Барлық бөлімдері ғана автоматты
Осы дипломдық жұмыстағы жүргізілген зерттеулер «GAHTREID» ЖШС-де кассадағы ақша
Құжаттардың көп санының ақша қаражаттарының есебі бойынша бухгалтер есептілікте
Касса құжаттарын толтырған кезде есеп жұмысшысы жұмыс уақытының көп
Ақша қаражаттарының есебі – бухгалтерлік есептің жұмысты көп қажет
Жоғарыда көрсетілген себептер серіктестіктің кассадағы ақша қаражаттарының есбінің жетілдіруін
Менің ойымша, серіктестіктің кассадағы ақша қаражатындағы бухгалтерлік есебінің жетілдіруінің
Ақша қаражаты есебінің автоматизациялауының қажеттілігі келесілермен түсіндіріледі:
ақша қаражаттарының есебі бойынша бірінші құжаттарының тез жазып беру
құжаттарды жазып берген кезде қателерді жібермеу;
машинаға реквизиттерді енгізілетіндердің санын төмендету;
тексеріс пен бақылауды қамту;
шаруашылық процесстер туралы ақпараттарды детальдеу;
есеп операциялардың еңбек қажеттілігін төмендету, жұмыс уақытын қысқарту;
бухгалтердің еңбек өнімділігін жоғарылату.
Автоматизациялаудың мақсаты – қазіргі нарықтық экономика жағдайында кассадағы ақша
Кассадағы ақша қаражаттарының есебінде техниканы пайдаланудың ұйымдастырудың тиімді нысаны
Бухгалтердің автоматтандырылған жұмыс орны (АЖО) – есеп процесін автоматизациялауды
Әр бухгалтердің қатты магниттік дискіде жазылған өзінің бағдарлама кешені
Енгізу, берілгендерді топтау бір жұмыс орнында жүзеге асырылады. Бұл
Жұмыстың технологиясы тәжірибесі жоқ бухгалтерге де қиын болмайды. ЭЕМ-нің
Ақша қаражаттары есебінің бухгалтеріне АОЖ ұйымдастыру оның еңбек өнімділігін
Алғашқы құжаттардың нысандарының құруын, жаңа есептілік нысандардың қалыптасуын автоматты
«1С: Бухгалтерия» кешенді бағдарламалары қол жұмысын жеңілдеткен. Бұл бағдарламаның
Сонымен, алғашқы құжаттармен қатар олардың операциялары да сақталып отырады.
«GAHTREID» ЖШС ақша қаражаттарының есебі
2.1 «GAHTREID» ЖШС жалпы экономикалық - ұйымдастыру сипаттамасы және
ЖШС «GAHTREID» Қазақстан Респупликасының Әділет министрлігінде 2004 жылдың 2
Қызметінің негізгі түрі - өндіріс, халық тұтынатын тауарларды өткізу
ЖШС серіктестігінің құрылтайшысы – Уалиева Гульшат Максутовна.
ЖШС өзінің қызметін нормативтік актілер және келесідей құжаттар бойынша
- ЖШС жарғысы
- Қазақстан Республикасының азаматтық кодексі
Серіктестік заңды тұлға коммерциялық ұйым болып табылады, азаматтық құқықтарға
Серіктестіктің фирмалық атауы:
Қазақ тілінде – «GAHTREID.» Жауапкершілігі Шектеулі Серіктестігі.
Орыс тілінде – Товарищество с Ограниченной Отвественностью – «GAHTREID.»
Серіктестіктің басты мақсаты табыс көру болып табылады. Серіктестіктің қызметінің
көтерме бөлшек және комиссиялық сауданы үйымдастыру
коммерциялық әрекет
сауда және сауда делдалдық әрекет;
Дүкендер, супермаркеттер, сауда орындары мен сауда үйлерінің жүйесін ұйымдастыру
Қоғамдық тамақтану жүйесін ұйымдастыру
Есепті саясат – бұл қаржылық есептілікті дайындау мен ұсыну
Есепті саясат құруға арналған база төмендегідей:
18.09.2002 жылғы № 438 ҚР қаржы Министрлігі бұйрығымен бекітілген
ҚР бухгалтерлік есеп стандарттары;
ҚР әрекет ететін қаржылық есептіліктің халықаралық стандарты;
29.10.2002 жыл,ы № 542 ҚР қаржы Министрлігі бұйрығымен бекітілген
Бас бухгалтер бухгалтерия мен фирманың басқа бөлімдерінің қызметкерлерінің, фирманың
Кадр бөлімі персоналдың есебімен, оларды жұмысқа алу және кәсіпорынның
Қазақстан Республикасының нарықтық экономикаға өту кезеңiнде есеп және
Оны жүргiзу халықаралық бухгалтерлiк стандартпен салық жүйесiнiң қолдана
Нарықтық қатынас кезiнде үкiмет серіктестіктерге, кәсiпорындарға, бiрлестiктерге және басқаларға
Есеп саясаты деп бухгалтерлiк есеп стандартына және жаңадан
Жалпы алғанда бухгалтерлiк есеп стандартына сәйкес есеп саясатында
Нарықтық қатынасқа байланысты әрбiр шаруашылық субъектiлерi өздерiнiң қалауы
«Есеп саясаты және оны жазу» туралы бухгалтерлiк есеп
Есеп саясатын жүргiзу нақты мәлiметтердi қолдану, қаржы жөнiнде есеп
Есеп саясатының негiзгi жағдайлары сол шаруашылық субъектiсiнiң жылдық есеп
Қоғамның қаржы және өндiрiстiк есептi, салық есебiн, iшкi бақылау
Қоғамның есеп саясатын жұргiзу кезiнде төмендегi принциптердi басшлылыққа ұстады:
Есептеу – мұнда қызмет көрсеткеннен алынған табыс пен шығын
Үздiксiз қызмет ету – акционерлiк әоғам өздерiнiң атқарып жатқан
Түсiнiктiлiк - есеп беру формаларында көрсетiлген көрсеткiштер түсiнiктi болуы
Маңыздылық - белгiлi бiр мөлшерде шешiм қабылдау
үшiн мәлiметтердiң дер кезiнде келiп түсуi;
Мәндiлiк;
дұрыс және шындықты көрсетулерi тиiс;
Бейтараптылық;
Сақтық;
Бiткендiк, аяқталғандық;
Салыстырмалылық - өткен уақыттардағы көрсеткiштермен салыстыра отырып, оның қаншаға
Жүйелiлiк, бiр iздiлiк – есеп беру формаларында көрсетiлген көрсеткiштер
Ақиқаттылық пен аляқсыздық - көрсеткiштердi көрсету кезiнде, сол
Бухгалтерлiк есептi жүргiзу барысында бұл қоғамда журнал-ордерлер қолданылады. Әр
2011-2012 жылдар арасындағы кәсіпорын құрылымы мен мүлігінің талдауын жасайық.
Дұрыстық, анықтық - қаржы жөнiнде есеп беру көрсеткiштерi
Көрсеткіштер 2011 2012 Ауытқу +/-
мың тг % мың.тг % Мың.тг %
Қысқамерзімдіа активтер 197571 20,9 50765 6,72 -146806 -74,3
Ақшақаражаттарыры 872 0,09 841 0,11 -31 -3,55
Қысқа мерзімді дебиторлық берешек 9312 0,99 10222 1,35
ТМҚ - 0 3700 0,49 +3700 -
Ағымдағы салықтық активтер 4698 0,5 4368 0,58 -330 -7,02
Басқа да Қысқа мерзімді активтер 182687 19,4 31631 4,19
Ұзақ мерзімді активтер 745999 79,06 704231 93,27 -41768 -5,59
Ұзақ мерзімді қаржылық инвестициялар 624 0,1 741 0,1 +117
Жылжымайтын мүлікке инвестициялар 318964 33,8 284059 37,6 -34905 -10,94
Негізгі құралдар 340008 36,03 328383 43,5 -11625 -3,41
Кейінге қалдырылған салықтық активтер - 0 4645 0,61 +4645
Басқа да Ұзақ мерзімді активтер 86401 9,15 86401 11,44
Активтердің жиынтығы 943570 100 754997 100 -188573 -19,98
1 кесте – Активтердің 20011-2012 ж.құрамы мен қүрылымы
1 кестеде келтірілген мәліметтер бойынша қысқа мерзімді активтердің абсолюттік
Қарастырып отырған 8 кесте мәліметтері бойынша қысқа мерзімді дебиторлық
Кәсіпорын активтерінің ахуалын талдау нәтижесін былай қорытындылауға болады: активтер
кесте - 2011-2012 ж. Пассивтердің құрамы мен құрылымы
Көрсеткіштер 2011 2012 Ауытқу+/-
мың тг % мың.тг %
%
1 Қысқа мерзімді міндеттемелер 1003803 106,4 879984 116,6 -23819
Салық міндеттемелері -474 0,05 -189 0,02 +285 +60,1
Еркін төлемдер бойынша міндеттеме 8 0,001 92 0,012 84
Қысқа мерзімді кредиторлық қарыздар 69342 7,3 -61841 -8,2 -31183
Қысқа мерзімді бағалау міндеттемелер 277 0,02 273 0,03
Басқа да Қысқа мерзімді міндеттемелер 934649 99,1 941649 124,7
2 Ұзақ мерзімді міндеттемелер 8484 0,9 - 0 -8484
Кейінге қалдырылған міндеттемелер 8484 0,9 - 0 -8484 -100
3 Капитал -68717 7,3 -124987 16,5 -56270 81,88
Шығарылған капитал 100 0,01 100 0,01 0 0
Бөлінбеген пайда (жабылмаған залал) -68817 0,07 -125087 16,6 -56270
Пассивтердің жиынтығы 943570 100 754997 100 -88573 -19,98
Осы талдап отырған 9 кестеде келтірілген мәліметтер бойынша активтерді
Сонымен бірге, кәсіпорынның қаржылық жағдайы көбінесе заемдық қаражаттардың нақты
2011 жылғы қысқа мерзімді активтер (197 571 мың тг)
Ал 2012 жылғы қысқа мерзімді активтер (50 765 мың
қысқа мерзімді міндеттемелер (879 984 мың тг) яғни төлем
2.2 Кассадағы қолма-қол ақшаның және ағымдағы банктік шоттардағы ақшаның
Ақша қаражаттарын сақтау, қабылдау мен беру үшін әрбір шаруашылық
Кассир - материалдық жауапты адам. Ол касса операцияларын жүргізу
Кассадағы операциялар есебі 1010 - "Кассадағы ақша қаражаттары" активті
Кассадан акша беру кассалық шығыс ордерлерімен немесе басшы мен
Сенімхат бойынша берілген ақша жағдайында касса шығыс ордерінде ақшаны
Кіріс және шығыс касса ордерлерінен оның орнына жүретін құжаттарды
Жалақы, уақытша еңбекке кабілетсіздігі жөніндегі жәрдемақылар мен сыйлықтар төлем
Банктен акша алғаннан кейін үш күн өткен соң, кассир
Мысалы «GAHTREID» ЖШС кассалық кіріс ордері бойынша 12 маусымда
Дт 1010
Жазылған касса ордерлері немесе олардың орнына жүретін құжаттар кіріс
Мысалы «GAHTREID» ЖШС кассалық шығыс ордері бойынша 19 маусымда
Дт 1250
Касса ордерлері бойынша ақшаны кабылдау мен беру тек олардың
Касса операцияларының есебін кассир Касса кітабында (ү. № КО-4)
Касса кітабының әрбір парағы тең екі бөліктен тұрады. Олардың
Есеп бланкісі операциялар аяқталғанға дейін бір күн бойы жыртылмайды.
Касса операциялары шағын болса, онда касса есебі 3-5 күнде
Кассирдің есебінде корреспонденцияланған шоттарға белгі жасалады, содан соң оның
Касса бойынша операциялардың, яғни 1010 шоттың кредиті мен дебеті
Кассаға ақша кірістелген кезде 1010 - "'Кассадағы ақша қаражаты"
1030- "Ағымдағы банктік шотындағы ақша қаражаты" шоты –
1250- "Қызметкерлердің және басқа да адамдардың қарыздары" қызметкерлердің есебіндегі
6010 - "Өнімдерді өткізу мен кызметтер көрсетуден түскен табыс"
Кассадан ақша берілген кезде 1010-шоты кредиттеледі және мына төмендегі
3350 - "Еңбекақы төлеу бойынша қысқа мерзімді берешек" шоты
1250 - "Қызметкерлер мен басқа да адамдардың қарыздары" шоты
1030 - "Ағымдағы банктік шотындағы акша қаражаттары" шоты -
"Кассадағы шетелдік валюта түріндегі қолма-қол ақшаның" есебі. Шетел валютасымен
Валюта кассасы үшін жеке касса кітабы ашылады. Валюта операциялары
Валюта түскен кезде 1010 - шоты дебеттеледі де және
1030 - "Карт шоттардағы ақша қаражаттары" шоты — валюта
1210 - "Сатып алушылар мен тапсырысшылардың қысқа мерзімді дебиторлық
6250 - "Бағам айырмашылығынан түскен табыс" шоты — тиісті
1250 - "Қызметкерлер мен басқа да адамдардың қарыздары" шоты
Валюта кассасынан валюта берген кезде — 1010 - шот
1250 - "Қызметкерлердің қысқа мерзімді дебиторлық берешегі" шоты —
1030 - "Ел ішіндегі валюталық шоттағы қолма-қол ақша" шоты
7430 - "Бағам айырмашылығы бойынша шығыстар" шоты — тиісті
Субъектінің оперативтік кассасындагы қолма-қол ақшаның есебі. Қоғамдық тамақтандыру мен
ТЖБКМ көмегімен есептеуді жүзеге асыратын шаруашылық жүргізуші субъектілер тауарын
Кассалық аппаратгарды міндетті түрде салық органдарында тіркеуден өткізеді. Оны
Акша операциялык, кассаға түскен кезде 1010 "Операциялық кассадағы қолма-қол
6010 - "Өнімдерді өткізу мен қызметтер көрсетуден түскен кіріс"
1210 - "Сатып алушылар мен тапсырысшылардың қысқа мерзімді берешегі"
Кәсіпорын кассасына тускен түсімді өткізгенде — 1010 шоты дебеттеледі
Есеп айырысу шотындагы қолма-қол ақшаның есебі. Банкі шоттары теңгемен
Банк пен Қазакстан Республикасының резиденті — заңды тұлға мен
Банкте жинақ шоттарын ашқан кезде, банктер салымдарды салушылардан қабылдауға
Егер де банкте шот иесіиің пайдасына жаңылыс аударылып кеткен
Банктегі шоттардың кешірмесін беру келісім-шартқа сәйкес банктер арқылы жүзеге
Жаңадан ашылатын занды тұлғалар Қазакстан Республикасының заңына сөйкес жарлық
Есеп айырысу және басқа да шоттары рәсімдеу үшін банкте
Қолма-қол ақша жарнасына берілетін хабарлама. Шот иесінің банктегі шотына
Есеп айырысу шоты бойынша операциялардың есебі 1030 "Ағымдағы банктік
Көшірме атқарушының қойған қолымен және банктің "көшірме үшін" мерінің
Көшірмелердегі әрбір түзету атқарушы мен бас бухгалтердің немесе клиент
Банк көшірмелері оған қоса тіркелген құжаттармен тексеріледі. Банкінің кате
Мысалы «GAHTREID» ЖШС 6-шы наурыздағы банк көшірмесінің алғашқы құжаттары
Дт 3310/1
Дт 3310/2
Банкі шоттары оның иесінің өтініші бойынша жабылады.
Занды тұлға — шот иесін тарату немесе қайта ұйымдастыру
Банкідегі есепшот жабылғаннан кейін субъект осы жөнінде он күндік
Есепшоты жабылған кезде сондай-ақ иесінің аты немесе есепшоттың нөмірі
3510 - "Қысқа мерзімді алынған аванстар", 4410 - "Ұзақ
1030 - "Ағымдағы банктік шотындағы ақша қаражаттары" шоты кредиттеледі
3310 - "Жабдықтаушылармен және мердігерлермен есеп айырысу" шоты -алынған
1010 - "Кассадағы ақша қаражаттары" шоты - еңбек ақыға,
3010 - "Қысқа мерзімді банктік қарыздар", 4010 - "Ұзақ
3310 - "Еншілес серіктестіктерге қысқа мерзімді қарыздар", 4120 -
3100 - "Салықтар бойынша міндеттемелер" шоттары - салыктар бойынша
3410 - "Қысқа мерзімді кепілдік міндеттемелер", 4210 "Ұзақ мерзімді
3110 - "Төлеуге тиісті корпорациялық табыс салығы" — бюджетке
1610 - "Берілген қысқа мерзімді аванстар", 2910 - "Берілген
3 кесте Кассадағы ақша қаражаттары.
№
Операциялар мазмұны
Сәйкес
құжаттар Шоттар корреспонденциясы
Дебет бойынша Кредит бойынша
1. Өнімді қолма-қол теңгемен ақшаға өткізуден (сатудан) кассаға түскен
2. Жалдық төлемнің кассаға түсуі Жалдың есебі,
3. Іссапардан артылған ақшаларды кассаға қайтару Басшының жарлығы, кассалық
4. Жолдағы ақшалардың кассаға түсуі Кассалық кіріс ордері, сүйемелдеу
5. Алынған тауарларды өткізуден, сатудан түскен қолма-қол ақшала-р Өнімді
6. Қажетсіз, кіріссіз және артық материалдық құндылықтарды өткізуден (сатудан)
7. Есепті тұлғалардың пайдаланылмаған немесе ертеде алған авансттық
8. Субьектінің жарғылық капитал есебіне құрылтайшылардың салым ретінде нақты
9. Әр турлі заңды және жеке тұлғалардан қарыздар есебінен
10 Еншілес (бағынышты) ұйымдардан және бірлесіп бақыланатын заңды
Өзара есептері, кассалық кіріс ордерлері 1010 1220-1240
3120-3140
11 Банкіден, банкіден тыс мекемелерден алынған несиелердің кассаға түсуі
3050
12 Алынған материалдық емес активтердің құнын кассадан төлеу
13 Алынған тауар-материалдық қорлардың құның кассадан төлеу Шот-фактуралар, кассалық
1317 1010
14 Жалпы және әкімшілік, сонымен қатар өнімді өткізуге байланысты
15 Алынған тауардың кұнын кассадан төлеу Шот-фактуралар, кассалық шығыс
16 Есеп аыйрысу және валюталық шотқа есепке енгізу үшін
17 Меншікті акцияларды қайта сатудан кассаға түскен ақшалар Жиналыс
18 Еншілес (бағынышты) ұйымдардың және бірлесіп бақыланатын заңды тұлғалардың
19 Дивидендтердің сомаларын кассадын төлеу Дивидендтер төлеудің есептері, кассалық
20 Есептелген еңбекақы және т.б. (жәрдемақы, сыйақы т.б.) кассадан
21 Лауазымды тұлғалардың қарыздарын кассадан төлеу Төлем есептеудің есебі,
22 Тауарларды өткізу және жарнама шығыстарының комиссиялық алымдарын кассадан
23 Өкілеттік шығыстарды кассадан төлеу Растаушы құжаттар, кассалық шығыс
24 Бағалы қағаздарды өткізумен байланысты шығыстарды кассадан төлеу Растаушы
25 Есеп беруші тұлғаға кассадан төлеу сомаларын көрсету Мекеменің
26 Қызметкерлерге берілген несиенің сомасын бейнелеу Келісім, несие беру
27 Еншілес (бағынышты) ұйымдардын және бірлесіп бақыланатын заңды тұлғалардың
28 Еншілес (бағынышты) ұйымдардын және бірлесіп бақыланатын заңды тұлғалардың
29 Кінәлі тұлғалардың моыйндауымен кассадағы ақшалай қаржының артық немесе
артығы
жетіспеушілігі Тексеру немесе түгендеу актісінің қорытындысы 1010
1250 6280
1010
30 Қызметкерлердің аванстық есептен артық жұмсалған сомасын кассадан төлеу
31 Депозиттелген еңбекақы сомасын кассадан төлеу Кассалық шығыс ордері
32 Банктердің және банкіден тыс мекемелердің несиелерін нақты ақшамен
2.3 Банктегі арнайы шоттардағы ақша қаражатын есепке алу
Кәсіпорындар банкілердің арнаулы шоттарында жасалатын операцияларының есебі 1050 "Жинақ
- аккредитивтегі ақша қаржыларының қозғалысы есепке алынады. Аккредитив —
Аккредитивтің келесі түрлері ашылады:
жабылатын (депоненттелген);
қайтарып алынатын немесе қайтпайтын;
дәлелденген және трансферабельдік (аудармалы) болып бөлінеді.
Жобылатын (депоненттелген) аккредитив ашқан кезде банк-эмитент орындаушы банкке аккредитивтің
Қайтарып алынатын аккредитивті банк-эмитент бенефициармен алдын-ала келіспей-ақ (мысалға, келісім-шартта
Қайтпайтын (немесе қайтарып алынбайтын) аккредитивте банк-эмитенттің барлық жағдайын орындаған
Бенефициар аккредитивтің пайдалануын өз мерзімінен бұрын тоқтата алады, егер
Дәлелденген аккредитив - бұл банк-эмитент болып саналмайтын басқа орындаушы
Трансферабельдік (аударма) аккредитив - бұл бенефициардың өзінен басқа (екінші
Аккредитив тек бір ғана бенефицармен есеп айырысуға арналуы мүмкін.
Аккредитивтің кандай түрге жататандығы анық болуы керек, яғни кайтарып
Аккредитив бойынша қаржы алу үшін бенефициар тауарларды тиеген соң,
Бенефициар банкісі аккредитив бойынша каржының дұрыс пайдаланылуын бақылайды, сол
Бенефициар банкісі (атқарушы банк) аккредитивті төлеу кезінде жабдыктаушының аккредитив
Егер аккредитивттің шарттарында уәкілетті сатып алушының келісімі көзделген болса,
Сатып алушының уәкілі жабдыктаушыдан тауарды қабылдап алар кезде шот
Аккредитивті қолма-қол ақша түрінде төлеуге рұқсат етілмейді.
Егер аккредитивтің шарттарымен уәкілетті сатып алушының акцепті көзделген болса,
Аккредитив есебінен төлеу үшін, акцептелінген шоттар тізбесінде (реестрінде) немесе
Аккредитивпң мерзімінің етуіне байланысты жабдыктаушыға кызмет көрсететін банктегі аккредитив
Банктің кінәсінен жіберілген кемшіліктерден басқа барлык бенефициарға түскен шағым
Егер аккредитив қысқа мерзімге берілген немесе ұзак мерзімге берілген
Жабдықтаушылар шотын төлеу 1060 шоттың кредиті бойынша және 3310
Банктерге комиссиондық төлемдері төленген кезде 7210 шоты дебеттеледі де,
Чек - бұл өзінің шот есебінен қаражатты алуының (чек
Чек кітапшасы бойынша депоненттелген сомасы берілген кезде 1060 дебетгеліп,
Кітапшалардағы чектерге төлем жасалуы үшін чектер чек ұстаушылар арқылы
Банктердегі арнайы шоттардағы қолма-қол қаражат шотында айрықша сақтауды талап
4 кесте Арнайы шоттардағы ақша қаражаты
№ Операциялар мазмұны Сәйкес
құжаттар Шоттар корреспонденциясы
Дебет бойынша Кредит бойынша
1 Ақшаларды аккредитивке салу Төлем құжаттары, аккредитивтер 1060 1030,
2 Банк несиелері есебінен аккредитивті қою Банк несиелері,
3 Мердігерлердің шоттарын аккредитив есебінен төлеу Келісімшарттар, аккредитивтер 3310,
4 Пайдаланылмаған аккредитив қалдығын есеп айырысу шотына аудару Аккредитивтер,
5 Чек кітапшысын бергенде депозитті (банкке тапсырылған ақшалар) пайдалануы
6 Жеткізушілер мен басқа кредиторларға қарыздарын арнайы шоттан чек
7 Чек кітапшаларындағы пайдаланылмаған қалдық ақшалар сомасын мекеменің банктегі
8 Банкіге арнайы сақтауға түскен соманың бейнеленуі:
ата-аналардан балаларын мектепке дейінгі мекемелерінде тәрбиелеу үшін
орындаушы бидлік органдардың субсидиялары (көмектері)
қаржылагндыруға алынған ұзақ мерзімді қаржыларды арнайы шотқа шоғырландыру және
1060
1060
1280, 2180
6230
3320-3340, 3390
9 Мекемелердің құрылымдық құрамына кіретін, жеке балансқа бөлінген, жергілікті
Корпаративтің ақша айналымын және есеп айырысу жүйесі.
Кәсіпорын өзінің өндірістік шаруашылық қызметін атқару процесінде үнемі ақша
Корпарацияның есеп айырысу жүйесін 2 топқа бөлуге болады:
Тауар операциялары бойынша төлемдер:
Тауар емес операциялар бойынша есеп айырысу бұл операцияларға тауардың
Жалпы айтқанда корпарацияның барлық есептері оның ақша айналымын құрайды
Акция айналымының негізгі бөлігін қолма-қол ақшасыз айналым құрайды, ол
Корпарацияның есеп айырысу жүйесі келесі элементтерден тұрады:
Қолма-қол есеп кассалық операцияларды жүргізу тәртібі.
Нақсыз есеп айырысу және оларды ұйымдастыру принциптері.
Есеп жүргізу үшін кәсіпорындардың банктерде есепшоттарын ашу тәртібі.
Банк және кәсіпорын арасында банктік есеп келісім-шартын жасау тәртібі.
Нақсыз есеп айырысу формалары;
Қазақстан Республикасының территориясында қолма-қол ақша айналымы. ҚР-ның Ұлттық банкісінің
Кәсіпорынның қолма-қол ақшаларды қабылдау, сақтау және пайдалану үшін кассасы
Кәсіпорын кассасынан нақты ақшаның берілуі келесі мақсаттар үшін жүреді:
шар-ң және операциялық шығындарға;
іс-сапар шығындарына;
төлемақы беру үшін;
әлеуметтік сақтандыру бойынша жәрдемақы және стипендия беру үшін;
ссудалар беру үшін және т.б. шығындарға беріледі.
Кәсіпорын кассасына нақты ақшалардың қабылдануы кіріс кассалық ордерлері бойынша
Қолма-қол ақшаның берілуі шығыс кассалық ордерлер, төлем ведомостері, өтініштер
Еңбек төлемі, әлеуметтік сақтандыру жәрдемақы, стипендиялардың берілуі әр алушыға
Кәсіпорын ақша құралдарын оған қызмет ететін банкте алады. Нақты
Чек кітапшалары банктермен кәсіпорындарға олардың өтініші бойынша беріледі, ол
Барлық кәсіпорындар өзінің ұйымды-құқықтық формасы және қызмет түріне қарамастан
Кәсіпорынның кассасында, оларға қызмет көсететін банк орнататын лимит негізінде
Кассаның қалдық лимиті кәсіпорынның нақты ақша айналымы мөлшеріне, қызмет
Әр кәсіпорынға банкпен орнатылған нақты ақша қалдықтар лимиті жазбаша
Кәсіпорындар орнатылған лимиттен жоғары кассадағы ақша қаржыларын банкке тапсыру
Кәсіпорындар орнатылған лимиттен жоғары қаржыларды тек қана төлемақы, әлеуметтік
Есепшоттардан төлемдерді төлеудің тәртібі және банктік есепшот келісімі.
Кәсіпорнның барлық талаптарын қанағаттандыруға қажетті банктегі кәсіпорынның есепшотынан ақша
Егер кәсіпорындарда қаржылық қиыншлықтар туатын болған жағдайда, яғни оның
Кәсіпорындар арасындағы есеп айырысу негізінде қолма-қол нақсыз формада жүреді,
Ағымды заңдылықтарға сәйкес кәсіпорындар арасындағы есеп айырысу банктермен және
Есеп кассалық орталықтарын (ЕКО) арқылы қолма-қол ақшасыз айналымның ұйымдастыру
Сурет Қолма-қол ақшасыз айналымның ұйымдастыру
өнім қозғалысы;
төлем құжаттарының қозғалысы;
ақшаның қозғалысы;
Қазіргі кезде есептер ЕКО – тары арқылы жүреді, есепті
Банктердің кәсіпорын клиенттердің есеп операциялары бойынша ЕКО арасындағы есептер
Бір банктің клиенттері арасындағы есептер клиенттердің есепшоттарынан қаржыларды көшіру
РКЦ арқылы есептің ерекшелігіне келесі жатады: РКЦ-де банктің коррекциялық
Ақша айналымын реттеу және есеп айырысуды дамыту үшін банктер
Коррекциялық есепшотта коррекциялық қатынастар туралы келісім-шарттың негізінде ашылады, мұнда
Банктер өзара талаптарды есептеу арқылы есеп айырысу жүргізу мүмкін
Қолма-қол ақшасыз есеп айырысу есеп құжаттарының пайдаланылуы арқылы
Есеп құжаттары орнатылған стандарттарға сәйкес келуі қажет және келесі
есеп құжатының аты,
есеп құжатының номері, айы, күні, оның көшірме жылы:
төлеуші банктің номері, банктің аты;
төлеушінің аты, банктегі есепшотының номері;
төлем алушының аты, оның банктегі шотының номері;
төлемнің мақсаты және т.б.
Барлық кәсіпорындардың жүргізілетін нақсыз есеп айырысуды екі топқа бөлуге
кәсіпорынның бюджет, бюджеттен тыс қорлары алдындағы міндеттемелері бойынша есеп
тауар операциялары және шаруашылық келісімдер бойынша есеп айырысу;
Бюджет және бюджеттен тыс қорларға төлемдері төлем нұсқамалары түрінде
Тауар оперциялары және шаруашылық келісімдер бойынша есептердің түрлері өте
1. Келісімді жүргізу фактісіне байланысты (өнімнің тәуелді фактісі бойынша
- алдын-ала немесе аванстық өнімге төлемдер жүргізу;
- келісімді жүргізу фактісі бойынша төлемдер;
2. Келісімді жүргізілу шарттары бойынша;
- акцептік емес (безакцепная) есеп айырысу,
- акцептік есеп айырысу;
- аккредиттік;
- жоспарланған төлемдер;
- өзара қарыздарды есептеу.
Қазіргі кезе акцептік емес (безакцепная) есеп айырысу (кәсіпорынның келісімінсіз)
сот шешімдері бойынша кәсіпорынға штрафтық санкцияларды төлеу;
жол, темір жол тарифтерін, электроэнергияны, сумен жабдықталуы үшін төлемдер;
банктің есеп кассалық қызметінің төлемдерінің төленуі;
Кәсіпорындар және ұйымдар арасында шаруашылық келісімдер бойынша есеп айырысуда
3) Пайдаланатын төлем құралдары бойынша:
- төлем құралдарының пайдалануынсыз (төлем талаптары бойынша есеп);
- есептің чектік формасы;
- есептің вексельдік формасы;
4) Келісімді қаржыландыруға пайдаланатын қаржылар көздері бойынша;
- кәсіпорынның өзіндік қаржылары есебінен;
- несие және басқа да қарыз құралдары есебінен;
- клиенттің қаржы құралдары есебінен;
Төлеуші және алушы есептің осы түрлеріне сәйкес нақсыз есептің
Нақсыз есеп әр түрлі формада жүреді. Оның әрқайсысының ерекшеліктері
Заңдылыққа сәйкес қазіргі кезде нақсыз есептің келесі формалары пайдаланады:
төлем нұсқамалары;
төлем талап – нұсқамалары;
аккредивтер;
чектер;
вексельдер;
инкасасалық есеп айырысу;
Жоғарыда көрсетілгендей кәсіпорындар арасындағы есеп формалары олардың шаруашылық келісімдерінде
Кәсіпорынның нақсыз төлем айналымы міндетті түрде несие ұйымдарының қатысуымен
Кәсіпорынның өндірістік – шаруашылық қызметін жүргізу процестеріне қажетті негізгі
Қолма – қолсыз есеп айрысуды қамтамасыз ету;
Кәсіпорынның қызметкерлеріне еңбек ақыны төлеудің қолайлы әдісін қамтамасыз ету;
Мұндай төлемдердің 2 негізгі әдісі бар:
банк кассасынан нақты ақшаны алу арқылы және кәсіпорынның кассасы
жұмысшылардың банктегі есепшотынан нақсыз аулару арқылы жүргізуі;
Нақты қаржыларды алуды қамтамасыз ету (еңбек ақысына, іс –
Кәсіпорынның қызмет ететін банкті таңдау үшін жалпылылық мәлімет құралдары
банктің сенім рецтингі;
ірі банктердің тізімі.
Кәсіпорынның ірі және сенімді банктерді таңдайды және олардың жоғары
Халықаралық қаржы тәжірибесі сенімді банкті таңдау үшін ұсынады:
банктердің жоғары капиталының мөлшері;
қаржы нарығындағы қызмет мерзімі;
банк лицензиясының болуы;
рейтингтегі орны;
ірі компаниялар клиенттер тізімінің болуы;
орталық банк орнатқан міндетті нормативтерді сақтау;
Сонымен қатар, кәсіпорынның банкті таңдауда келесі моменттерді есептеу қажет:
банктің тұрақты қаржы жағдайы, қаржы нарығындағы қызмет мерзімінің ұзақтығы;
банк қызметінің әр түрлі болуы;
банкпен кәсіпорын қызметінің ерекшеліктерін білу;
пайдалы іскерлік ұсыныстарды беру қабілеті;
қаржы құралдарын алудың әр түрлі әдістерін ұсыну;
кәсіпорынға оның несиелеу тұрақты сұрақтарымен айналысатын қызметкерлерді бекіту;
банктің кәсіпорын үшін орналасу жайлылығы;
қызмет көрсету төлемдер мөлшері;
банкте несиені алу мүмкіндігі;
Кәсіпорынның ҚР – ның ағымды заңдылықтарына сәйкес бір немесе
Нақсыз есеп айрысуды жүргізу үшін кәсіпорындар банктерде келесі есепшоттар
1) есеп айрысу шоты;
2) ағымды есепшот;
3) арнайы ееспшот;
4) валюталық есепшот;
5) бюджеттік есепшот;
6) депозидтік есепшот;
7) уақытша есеп айрысу шоты.
1. Есеп айрысу шоты кәсіпорынның өкілімен ағымды төлемдерді жүргізу
2. Ағымды есепшоттар заңды тұлғаларға жатпайтын (мыс. Филиалдар) коммерциялық
3. Арнайы есепшоттар қатал мақсатты қаржыларды сақтау үшін пайдаланылады.
4. Валюталық есепшоттар шетел валютасында есеп жүргізу үшін пайдаланылады.
Валюта заңдылығына сәйкесті кәсіпорындарда транзиттік есепшот
5. Бюджет есепшоты б-ттен қатал мақсатқа қаржылар алатын
6. Депозит есепшоты банктерде бос уақытша ақша қаржыларын
7. Уақытша есеп айырысу шоты кәсіпорындар жарғы капиталына
Әр кәсіпорын салық органында есепке алынған есеп мерзімінен кейіннен
Банкте клиенттің есепшотты ашылуы және оларға есеп кассалық көрсету
кәсіпорының клиентке банктің қызмет түрлері;
жақтардың өзара жауапкершілігі;
конпенсациялық сиақы мөлшері, ал әр жағдайда жүргізілетін операциялардың шығындарын
Келісім шартқа сәйкес банктер клиентке ашқан есепшотқа (шот иесіне)
Банктер клиенттерге өз қаржыларын өздерінше пайдалануға мүмкіншілік жасайды. Банк
Келісім шарт жасалынған кезде екі жақтың нақты шарттары көрсетіледі,
Кәсіпорынның есепшотынан қаржыларды есептен шығару акцепты формасына (яғни келісімсіз,
орбитражды сот органдарының өкілі;
Соттарьмен берілетін атқару құжаттары
Қаржылық және салық органдарының өз компенцацияның шегінді
Сатылушылармен келісілген уақытысында төленбеген төлем талаптары.
Банк клиенттің есепшотына қажетті қаржыларына болуына сәйкес кәсіпорын клиенттің
Банктер кәсіпорынның есепшоты, банк салымдары, жүргізілген операциялар, кәсіпорындар туралы
Клиентерге есеп – кассалық қызмет көрсету төлем төлеу негізінде
Банктер кәсіпорындарға есеп – кассалық қызмет көрсету бойынша операцияларды
Келісімде сонымен қатар клиент шотында қалған минималды және орта
Келісім шартта жақтардың өздеріне алған міндеттемелерді орындамаған жағдайдағы жауапкершілігі
Әр кәсіпорын өзінің есеп – шот жағдайын біліп отыруы
Клиенттер мерзімінен бұрын өзінің өтініші бойынша келісімді бұза алады.
Есеп айырысу шоты:
- меншік формасына қарамастан комиссиялық қызметпен айналысатын заңды және
- орталықталынған қорларды құру және басқару аппаратының қызметіне жүргізу
Есеп айырысу шотының иесі толық экономикалық және барлық төлемдердің
Ағымды есеп – шот есеп – айырысу есеп шоты
- ком-лық емес ұйымдарға;
- заңды ұйымдардың оңашаланған бөлімшелеріне;
-бюджетте тұратын ұйымдар есепайырысу есеп шотының иесіне қарағанда дербестілігі
Клиенттер кез келген валютада есеп айырысу шоттардың, депозитік шоттың
Банкте есеп – шоттың ашылуы корпарация және банк арасында
Банк клиентке кешенді есеп – айырысу – кассалық қызмет
клиенттердің есеп айырысуын жүргізу;
клиенттерге ақша және есеп айырысу чек кітапшаларын береді:
есепшоттың көшірмелерін береді.
Пошталық, телеграфтық және кеңес қызметтерін көрсетеді;
Есеп шотқа түскен қаржының сақталуын қамтамасыз етеді;
Ақша қаржыларды клиенттердің бірінші талабы бойынша береді;
Клиенттердің операциялары бойынша банктік құпияны сақтайды;
Ақша айналымын басқару және ақша ағындарын талдау.
Қазіргі кезде ақша қаржылары шаруашылық механизімінде шектеулі келетіндіктен корпорацияның
Ақша қаржылардың қолзғалысы туралы алғашқы есептер қаржы сарапшыларымен бағалы
Корпорацияларда нақты ақша қаржыларның болуы оның табыстылығын корсетеді. Бірақ
Несие және займдарды алу және өтеу сияқты қаржылық
Корпорацияның ақша ағындары таза табыс және амортизацияға тең
-өтімділікті қамтамасыз ету;
-таза табысты алу;
-қажетті өзіндік капиталды қамтамасыз ету;
Ақша ағымдарын басқарудың бастапқы мақсаты-оның өтімділігін қамтамасыз ету
Сонымен қатар қаржы ресурстардың бос жатуы коптеген шығындар
Сондықтан қаржылардың кезінде екі өзара байланысты есепке алу қажет:
-корпорацияның өтімділігін сақтау;
-корпорация қызметінің рентабельдігін қамтамасыз ету .
Ақша қаржыларды басқаруда қаржы менеджері рентабельділіктің максимальді болуын
Жоғарыда айтылғандай, корпорацияның ақша ағымдары қызметінің 3 түрі бойынша
-Ағымды;
-Инвистициялық;
-Қаржылық.
Ағымды қызметке байланысты ақша қаржылар бірінші қаржылар бойынша
Кәсіпорындар үшін қарыздарды өтеу және мүлікті сатып алу
Тура әдіс арқылы ақша авғымдарын есептеу корпорацияның төлем
Ішкі шаруашылық қаржылық жоспарлау жүйесінде кассалық бюджеттің
Жанама әдіс арқылы ақша ағындарын есптеу бухгалтерлік
Бұл түзетулер таза табыс корсеткішін көбейту және
Таза табысқа келесі көрсеткіштер қосылады:
-Негізгі қорлар және материалды емес активтерге есептелінген амортизация.
-Дебеторлық қарыздың азаюы.
-Тауар-материалдық запастар қалдығының азаюы.
-Алдағы мерзім шығындарының азаю.
-Кредиторлық қарыздың кобеюі.
-Бюджет, бюджеттен тыс қорлар алдыныда қарыздың көбеюі.
-Сатып алынған құндылықтар бойынша ҚҚСС-тың азаюы.
Таза табыстан келесі көрсеткіштер алынып тасталады:
-Негізгі қорлар қайта бағалануы.
-Дебиторлық қарыздың өсуі.
-Тауар –материалдық запастарқалдығының өсуі.
-Алдағы мерзім шығындарының көбеюі.
-Кредит қарыздың азаюы.
-Бюджет, бюджеттен тыс қорлар алдыныда қарыздың азаюы
-Бұрынғы жағдайда бөлінбеген табысты пайдалану , және т.б.
Корпорацияның үзіліссіз қызмет, қаржылық тұрақтылығын қамтамасыз ету үшін
-Түсімдер ағымдары және ақша қаржылар төлемдерін сәйкестендіру;
-Есеп айырусыдағы қаржылар мөлшерін оптимизациялау.
-Ауыспалы ақша қаржылар қалдығын оптимизациялау.
Ақша қаржылардың көздері және пайдалануы туралы жоспарлау ұшін
Ақша ағындарын есептеу нәтижесінде алынған мәдіметтерді талдауға болады. Ақша
Корпорацияның үзіліссіз қызмет, қаржылық тұрақтылығын қамтамасыз ету үшін келесі
Түсімдер ағындары және ақша қаржылар төлемдерін сәйкестендіру;
Есеп айырысудағы қаржылар мөлшерін оптимизациялау.
Ауыспалы ақша қаржылар қалдығын оптимизациялау.
Корпорацияның өзін - өзі қаржыландыру деңгейін оптимизациялау.
Ақша қаржылардың көздері және пайдалануы туралы есепті талдау орта
Ағымдағы және корпоративтік шоттардағы ақшалардың аудиті
3.1 Ақша каражаттарының козғалысына ішкі бақылау жасау жүйесі
Дамушы елдердің экономикасы нарыққа бағдарланған сайын бизнес секторларына тәуелсіз
Барлық шаруашылық субъектілері ақша қаражаттарымен жұмыс істейді. Кәсіпорын қызметінің
Кәсіпорындар арасындағы есеп айырысулар екі формада жүргізіледі: қолма-қол ақшасыз
Банк арқылы кассалық есеп айырысулар жүргізу мемлекеттің кәсіпорындардың қаржы-шаруашылық
Ақша қаражаттарының есебі алдында келесідей міндеттер тұр:
шаруашылық субъектілермен уақтылы есеп айырысулар жүргізуді қағалау;
есеп регистрлерінде ақша қаражаттарының белгіленген шектер негізінде дұрыс пайдалануын
ақша қаражаттарының мақсатты жұмсалуын қадағалау мақсатымен кезең сайын түгендеу
кассадағы және ағымдық шоттағы ақша қаражаттарының бар болуы мен
есеп айырысу тәртібінің орындалуын бақылау.
Ақша қаражаттарының бар болуы мен олар бойынша есеп айырысуларды
Келісімшарт негізінде ұдайы қаржылық бақылаудың мем-лекеттік органдардың қызметімен қатар
Бүгінгі танда АҚШ-та 100 мыңнан көп тәуелсіз маманданған бухгалтерлер
Біркатар шетелдерде аудиттің үйымдастырылуы туралы нормативті-құқықтық актілерді салыстыру арқылы
Аудиторлық ұйым негізінен жауапкершілігі шектелмеген серіктестік түрінде болып отыр,
Франциядағы Есеп шот бойынша комиссарлардың ұлттық компаниясы тізілімге (реестр)
Ресейде «аудит» сөзі I Петр (1689-1725 жж.) патшалығы тұсында
Аудиторлық фирмалар бұрынғы КСРО-да біріккен кәсіпорындар қызметін міндетті түрде
Ішкі бақылау жүйесі – бұл активтерді корғау, кәсіпорынның қаржылық
3.2 Ақша қаражаттарының аудиті
Ақша қаражаты жедел жайылатын активтерге жатады және касса мен
Ақша қаражаттарының ұрлану мүмкіндігі үлкен болғандықтан, көбінесе 1010 «кассадағы
Ақша қаражаттары операцияларын жүргізу заңнамалық, жалпымемлекеттік, ведомствалық және басқа
Жалпы аудитте ақшалай операцияларды тексеру тәсілдерінің өзіндік ерекшеліктрі бар
Функционалдық аутиттің арнайы әдіс-тәсілдердің көмегімен ақшаны басқаруды, бағалы қағаздардың
Ақшалай қаражатпен, мәсіресе оның жылжымалы бөлігі - қолма-қол ақшамен
5-сурет. Ақша қаражаттарының аудиторлық тексеру бағдарламасы
Іс-тәжірибеде кездесетін, жасалу тәсілдері бойынша кассалық банк операцияларының
Рәсімделген құжаттармен және қолхаттармен жасырылған және ештеңемен жасырылмаған ақшалай
Банктен, әр түрлі тұлғалар мен ұйымдардан кіріс ордерлері бойынша
Кассадағы ақшаны есептен шығару, бір құжатты қайтадан пайдалану, кассалық
Ақшаның жалған құжаттар бойынша негізсіз есептен шығару сомасын көбейту,
Әр түрлі тұлғалар мен ұйымдарға заңды есептелген соманы сіңіріп
Контрагенттермен дайын өнім, тауар үшін қолма-қол ақшамен есеп айырысу,
Мұндай бұрмалаулар мен теріс пайдаланулар кассирді дұрыс іріктемеу, (тәжірибесіз
Ақша қаражаттары аудитінің күрделі учаскелерінің бірі – кассалық операцияларды
Ақша қаражаттарына және өтімді активтерге жасалынатын қатаң бақылау жүйесі
Ақша қаражаттарын қорғау көптеген кәсіпорындар үшін маңызды мәселелердің бірі
Ақша қаражаттарына ішкі бақылауды жүзеге асыру төмендегі міндетті қызметтерді
-ақша қаражаттарын жеке сақгау және оның жеке есебін ұйымдастыру;
-нақты ақшамен орындалған операциялардың барлығының дерлік есебін жүргізу;
-кассада ақша қаражаттарының тек қажетті ғана бөлігін сақтау;
-кассадағы ақша қаражаттарының қалдығын мерзім сайын тексеруден өткізу;
Келіп түскен ақша қаражаттарын бақылау
1.Ақша қаражаттарын төлеу операцияларын, нақты ақшамен жүргізілген операцияларды тіркеу
2.Ақша қаражаттарының банк шоттарына келіп түсу сәтінен бастап оларды
Мұндай бақылау жүйесі ақша қаражаттары келіп түскенде кідіріссіз тез
3.Ақша қаражаттарының мақсатты пайдаланылуын басқару және бухгалтерлік жазуларды жүргізу
Көптеген шаруашылық жүргізуші субъектілер кең ауқымдағы түрлі ремитенттерге (өзінің
1.чектерді толтыру және оларға қол қою, оларды жөнелту және
2.алдын-ала номерленген чектерге ақшалай шығындарды бейнелеу;
3.касса шоты пайдаланылған жағдайда, оны жүргізу өкілеттігін бақылау;
4.ақшалай шығыстарды және олардың бейнеленуін қадағалау.
Есеп айырысу шоттарындағы ақша қаражаттарын бақылау. Банк шоттарын және
-Ақша қаражаттары банк ғимаратында нақты қорғауда болады;
-Банкте ақша қаражатттарының есебі жеке өз алдына жүргізіледі;
-Ақшаның ұрлану мүмкіндігі өте төмен, сондықтан оны баскару тиімдірек
-Клиенттер ақшаны алушының шотына нақты ақшасыз есеп айырысу жолымен
Қаржылық мекемелер ақша каражаттарын басқару бойынша мынадай қызметтер көрсете
-акша қаражаттарын басқа валютаға айырбастау,
-шетелдерге ақша аударымдарын жасау,
-жинақтаушы шоттар бойынша проценттер төлеу.
Соңгы уақытта электронды түрде ақша аударымдарын жузеге асыру тиімділгі
Әрбір есепті күнде немесе айдың аяғында ақша қалдықтарын тексеру
1.Кассадағы нақты акшаның қалдығының барын ақша операцияларына қатысы жок
2.Іс жүзіндегі ақша қаражаттарының қалдығын бухгалтерлік шоттардағы бейнеленген қалдықтарымен
Кәсіпорынның пайдалануындағы әрбір есеп айырысу (валюталык) шотына, кассалық
Есеп айырысу (валюталық) шоттарын тексеру процессі мынадай кезеңдерден тұрады:
1.Есеп айырысу (валюталық) шоттарынан алынған,
2.Жоғарыда аталған сомалардың есепте бейнеленуін қадағалау;
3.Есеп айырысу (валюталық) шоттарылдагы қалдықтарды (банк үзінділерін) бухгалтерлік есеп
4.Есеп айырысу (валюталық) шотына жеткізілмеген аударымдар және чектер бойынша
5.Ақша қаражаттарының қозғалысы және қалдығы бойынша тексеру актісінде тексеру
Ақша қаражаттарының аудитінің мақсаты қолма-қол ақшамен операцияларды сақтау, жүргізу,
Аудитте ең көп орынды касса мен кассалық операциялардың ревизиялары
Бірнеше себептермен кассалақ опреацияларының аудитінің әдістерін меңгеру негізгі болып
Ақша қаражаттары кәсіпорынның тез өтетін активтерінің бірі болып келеді;
Ақша опреациялары массалық және тез таратылған болып келеді;
Ақша опреациялары массалығы және тез таратылғаны кәсіпорынның шаруашылық қызметінің
Еңбек ақысын төлеу;
Административтік шаруашылық шығындарды төлеу үшін қаражаттарды беру;
Есептегі тұлғаларға қаражаттар беру.
Кассалық операциялардың аудиторлық тексерістері еңбекті көп қажет етеді. Кассаның
Қолма-қол ақша қаражаттарының инвентаризациялауы;
кассаға келіп түсетін ақша қаражаттарын уақытысында тексеру;
шығынға ақшаны дұрыс жазу зерттеу.
Серіктестікте кассаны аудиторлардың тексеруі болды. Аудитор қызметі қолма-қол ақшаны,
Ақшаны көшіру бойынша кассалық операциялардың шығынға кассалық есепке тіркелген
№ 1 кассалық ордер «Кіріс касса ордері»;
№3 кіріс және шығыс касса құжаттарының тіркеу журналы;
№45 «Касса» шоты бойынша есеп регистрлері;
Бас кітап;
Ағымдағы жылдың баланстары.
Ақша қаражаттарының аудиті банктік операциялардың тексерісіне үлкен көңіл аударады.
Есеп айырысу шоты бойынша ақпарат банктік жазылуларда және оларға
Авансттардың дұрыс емес есептелуі;
Алдын-ала дайындалған құжаттарсыз дебиторламен және кредиторлармен есептесу;
Алғашқы құжаттарды банктің мөрінің болмауы;
Валютаны сатумен және сатып алумен байланысты операциялардың есебінде көрсетулер;
Банктік операциялардың басқа да бұзулары.
Есеп айырысу шоты бойынша аудитте келесілерге көңіл аудару қажет:
Банктің қай мекемесінде есеп шот ашылған;
Банктердің мөрлері көшірулерде бар ма;
Банктің көшірулеріндегі сомалар алғашқы сомалармен сәйкес келеді ме. Банктің
Қолма-қол ақшаның банкке тапсырған ақша қаражаттырынң тоыл және дұрыс
Теңгенің конвертациялауымен байланысты операциялардың есебінде дұрыстығын көрсету.
Ақша қаражаттарының қозғалысын талдау
Серіктестіктің ақша қаражаттарының жылжуы туралы есептіліктен ақша қаражаттарының түсуі
Серіктестіктің ағымдағы жұмысында алынған несиелер бойынша пайыздар төленіп отырылды.
Ақша қаражаттарының жылжуы инвестициялық қызметінің шегінде жер учаскелеріне, ғимараттарға,
Кез келген бизнес аздаған ақшалай қаражаттар көлемінен басталады. Олар
-сатып алулар шикізаттардың, материалдардың, тауарлардың қорлары мен кредиторлық қарыздардың
-өндіріс дебиторлық қарыздар мен кассадағы ақшалай қаражаттардың өсуіне алып
Аталмыш операциялар ұдайы қайталанып отырады және ақшалай түсімдер мен
Сонымен ақшалай қаражаттардың қозғалысы шикізаттар, материалдар үшін төлемдер жүргізу
Ақшалай қаражаттардың қозғалысын талдау 3 «Ақшалай қаражаттардың қозғалысы туралы
Тікелей әдісте ақша қозғалыстарының негізгі түрлері ашылады. Операциялық қызметте
Жанама әдістер – бұл әдісте таза табыс немесе зиян
Ақшалай қаражаттардың қозғалысы келесі кесте арқылы талданады.
5-кесте 2011-2012 ж.ж. «GAHTREID» ЖШС ақша қаражаттарының қозғалысы
Р№ Көрсеткіштер Іс жүзінде Ауытқуы (+;-)
2011 ж. 2012 ж.
І. Операциялық қызметтен түскен ақша қаражаттар
1 Ақша қаражаттарының түсімі, барлығы 124986 20547
Өнім өткізуден түскен түсім 7081 6319
Алынған аванстар - 2423
Басқа да түсімдер 117905 11803
2 Ақша қаражаттың жұмсалуы, барлығы 1463909 134449
Тауарлар мен көрсеткен қызметі үшін жабдықтаушыларға төлем 1305167
Еңбекақы б/ша төлемдер 4918 8394
Бюджетке төленетін басқа да төлемдер 9069 1405
Басқа да төлемдер 144753 20524
3 Операциялық қызметтен түскен ақша қаражаттардың таза сомасы -1338922
ІІ. Инвестициялық қызметтен түскен ақша қаражаттар
1 Ақша қаражаттардың түсімі 1355045 126524
Негізгі құралды өткізу 2080 -
Басқа да түсімдер 1352964 126524
2 Ақша қаражаттың жұмсалуы, барлығы 1679 12
Материалдық емес активтерді сатып алу 1679 12
3 Инвестициялық қызметтен түскен ақша қаражаттардың таза сомасы 1353365
ІІІ. Қаржылық қызметтен түскен ақша қаражаттар
1 Ақша қаражаттардың түсімі - -
2 Ақша қаражаттарың жұмсалуы - -
3 Қаржылық қызметтен түскен ақша қаражаттардың таза сомасы -
Жиынтығы 14442 12609
Есепті кезең басындағы ақша қаражаттар мен олардың баламалары 591
Есепті кезең соңындағы ақша қаражаттар мен олардың баламалары 872
Кесте мәліметтері көрсетіп отырғандай кәсіпорында ақшалай қаражаттардың қозғалысы тек
3.3 Кассалық операциялардың аудиті
Кассада сақталатын ақша 1010(Кассадағы ақша қаражаты) 1000бөлімшесінің(Ақша қаражаттары) шоттарында
6 кесте
1.Кассалық операцияларды аудиторлық тексеру бағдарламасы
Аудит процедуралары Ақпарат көздері
1
Ақша мен кассадағыбаска құндылықтардың бар жоғы менжағдайын түгендеу
Кассалық операциаларды құжаттық рәсімдеудің дұрыстығын тексеру Кассалық құжатар(Ко-1,КО-5),аванстық есептер,
1
Қолма-қол а ақшаны кіріске алудың мкерзімділігімен толықтығының дұрыстығын тексеру
Ақшаны шығысқа есептен шығарудың дурыстығын тексеру КО-1 КО-2КО-3КО-4КО-51журнал –ордер.
Бухгалтерлік есептегі шоттарда операцияларды коресетудің дурыстыгын тексеру Бастапқы құжаттар,1
Кассалық операциялар аудитінің қортындылары бойынша тұжырымыдар мен ұсыныстарды әзірлеу
Кәсіпорынның кассадағы ақша қозғалысын ішкі бақылаудың болмауы немесе жеткіліксіздігін
-Кассадағы ақшаны толықтай парақтап қайта санау мен басқа қундылықтарды
-Кәсіпорында тексерудің мерзімділігін белгілейтін басшы бұйрығынын жоктыгы;
-Кассаға ревизияны немқурайлы откізудің барлығы- ревизия өткізетін комиссияға туракты
-Кәсіпорын басшысы өкімінде корсетілген бас бухгатермен кәсіпорын басшысын жанай
-кассир ауысканда кассаға ревизияны сырт козге гана өткізу;
-Штатта кассирдің болмауы , бул функциялар кәсіпорвн басшысынын жазбаша
-Кассир мен толық материалдық жауапкершілік туралы шарттың жоқтығы;
-мундай процедуранын ол ушін әдеттегідей екендігін дәлелдейтіндей кассирдың
Касса мен кассалық операциялардың аудиті негізінде үш бағыт бойынша
Жалпы алғанда касса мен кассалық операцияларды текскргенде
1.кассаны түгендеу аудитордың тексеру орнына келгенінде бірден өткізіледі.
2.Кассаға тексеруді жүзеге асырғанда ,аудитор мынындай шарттарды сақтауға міндетті
3. кассаны тексеру мүмкін болмағанда немесе бірнешее касса болғанда
4.Кассир түгендеу комиссияның қатысумен соңғы күндегі кассалық операциялар
5. Касса есебіне бас бухгалтер қол қояды және тиісті
6.Кассадағы бір ақшаны жекелеген түрде немесе банктік
7.Мұндай міндетті процедура кассада сақталатын( пошта маркілері, мемлекеттік
8.Ақша мен құндылықтар екі мәрте сананлады. Алдымен кассир, сосын
9.Ақшалай құжаттар аудитінде мыналарды тексеру керек:бұл құжаттар іс
10.Түгендеу жүргізу кезінде кассада ішінара төленген тізімдемелері болуы мүмкін.Аудитор
11. Тиісті тәртіппен рәсімделген кассалық шығыс ордерлері мен
12.Ақша мен құндылықтарды санау аяқталған соң алынған сома
13. Ақшалай қаражатты тексеру жасайтын аудитор бір мезгілде
14. Іс жүзінде ақшаның және олардың және олардың баламалары
15. Кем шығу фактісі анықталған жағдайда аудитор кассирден кем
Ақшаны жалған құжатсыз тікелей ұрлау ісі кассаны тексергенде
Ақшаны касса бойынша кіріске алмау алынған соманы
Аудитор банктен чек бойынша алынған ақшаны кіріске алудың
Көрсетілген қызметті өтеу, борыштын орнын жабу, материалдарға, пәтер ақысын
Басқа кәсіпорындардан алынған ақшаны иемденуді ( сіңіріп кетуді)
Кассалық тәртіпті бұрмалау жағдайлары байқалғанда ол міндетті түрде тексерілуге
Басқа кәсіпорындардан ақшалай сома алуға арналған сенім-хаттарды тіркеуді және
Ақша мен шығыстарды есептен шығару жөніндегі кассалық операциялар мүмкіндігінше
Мұндай кассалық құжаттарды рәсімдеуге назар аударылады: әрбір құжатты
Тексерудің келесі кезкңінде мыналарды анықтау керек : бұл
3.4 Банк операцияларының аудиті
Ақшалай қаражат функционалдық аудитінде банктік операциялардың тексеруге көп
Ағымдағы (есептік) шоттағы операциялардың функционалдық аудитінде келесі жағдаяттарға
1.Ағымдағы шот ашылған банк мекемесі
2.Соманың банк көшірмелері бойынша ,оларға тіркелген бастапқы құжаттарда
3.Көшірмелерге тіркелген бастапқы құжаттарда банк мөртабының бар болуы ;
4.Банкке тапсырылған қолма-қол ақшаның және басқадай ақшалай қаражаттың кәсіпорннының
5.Ақшалай қаражатты акцептелген төлем тапсырмаларымен байланыстың пошта бөлімшесі арқылы
6. Теңгені конвертациялауға байланысты операцияларды есепте көрсетудің дұрыстығы.
7. Бухгалтерлік откізбе желілердің (проводкалардың) банктік опрациялар бойынша дұрыстығын,
8. Банк көшірмелерінің және парпқтық нөмірленуі мен шоттағы қаражат
Банк көшірмелерін тексеру банк құжаттарының мәнділігі бойынша зерттеп білумен
Аудитор жабдықтаушыға борышты өтеу үшін ақша аударудың қаншалықты нақтылығы
Валюталық шоттағы операциялар функционалдық аудитінде төменде келтірілген ерекше жағдайлармен
Валюталық шот ашылған банк мекемесін.
Банк көшірмелері бойынша оларға тіркелген сома бастапқы құжаттарда көрсетілген
Сыртқы экономикалық істердегі есеп айырысу түрлерін қолдану негіздігі.
Валюталық шотты ашқаны үшін комиссиялық сияқы төлеудің дұрыстығы.
Валютаны сату мен сатып алу операцияларын есепте көрсету дәлдігі.
Есепте бағандық айырманы анықтау мен көсетудің дұрыстығы.
Бухгалтерлік өткізбелерді жасаудың жүйелілігі. Банк көшірмесіндегі жазбалардың 2 журнал-ордер
Экспортыларда ҚР Ұлттық Банкінің рұқсатынсыз ашылған шетелдегі есептерінің бар
Резидент болып саналатын ұйым – экспортерлердің валюталық түсімін уәкілетті
Экспортшылардың өзіндік валюталық түсімінің қолданудың дұрыстығы, шетелдік валютаға алынған
Түсетін тауарлардың сату бағасы мәмәледе қарастырылған құнға негізделіп, кәсіпорындағы
Тауар алмастыру операцияларын жасағанда қаржылық нәтижелерді анықтау мен өткізудің
Салық салу мақсаты үшін мәміле сәтінде қолданылатын өнімнің нарықтық
Аудитор банктегі: 1060 «өзге ақша қаражаты» арнайы шотындағы ақша
ҚОРЫТЫНДЫ
Қорытындылай келгенде дипломдық жұмыс тақырыбы бүгінгі күнде өзекті мәселелердің
Төлем құжатына кез келген жөндеудің түрін жасауға рұқсат етілмейді.
Жедел мерзімді төлем мынадай нұсқалар бойынша жүзеге асырылады: аванстық
Мерзімінен бұрын немесе мерзімі кейінге қалдырылған төлемдер шарттық қатынастар
Субъектілер:
жеке ездеріне тиесілі қаражатты (зейнетақы, алимент, жалакы, іс-сапар шығыстары,
жалақы төлеуге арналған, банк мекемелерінде аударым алушының атын, оның
Тапсырмаға каражат алушылардың тізбесі коса беріледі, онда кім, қандай
Вексель ұстаушы өзі талап қойған адамнан мыналарды: аударма вексельдің
Бұған қоса талап қойған вексель ұстаушы талап қою сомасына
Вексельдердің бланкісін (вексельдік кітапшасын) сатып алған кезде олар өзінің
Жаңадан ашылатын занды тұлғалар Қазакстан Республикасының заңына сөйкес жарлық
Құжаттардың көп саныны ақша қаражаттарының есебі бойынша бухгалтер есептілікте
Касса құжаттарын толтырған кезде есеп жұмысшысы жұмыс уақытының көп
Ақша қаражаттарының есебі – бухгалтерлік есептің жұмысты көп қажет
Жоғарыда көрсетілген себептер серіктестіктің кассадағы ақша қаражаттарының есбінің жетілдіруін
Менің ойымша, серіктестіктің кассадағы ақша қаражатындағы бухгалтерлік есебінің жетілдіруінің
Ақша қаражаты есебінің автоматизациялауының қажеттілігі келесілермен түсіндіріледі:
ақша қаражаттарының есебі бойынша бірінші құжаттарының тез жазып беру
құжаттарды жазып берген кезде қателерді жібермеу;
машинаға реквизиттерді енгізілетіндердің санын төмендету;
тексеріс пен бақылауды қамту;
шаруашылық процесстер туралы ақпараттарды детальдеу;
есеп операциялардың еңбек қажеттілігін төмендету, жұмыс уақытын қысқарту;
бухгалтердің еңбек өнімділігін жоғарылату.
Автоматизациялаудың мақсаты – қазіргі нарықтық экономика жағдайында кассадағы ақша
Кассадағы ақша қаражаттарының есебінде техниканы пайдаланудың ұйымдастырудың тиімді нысаны
Бухгалтердің автоматтандырылған жұмыс орны (АЖО) – есеп процесін автоматизациялауды
АЖО қамтылған бухгалтерия көптеген ерекшеліктерге ие болады. Техника қаражаттары
Зерттеліп отырған кәсіпорын – шағын және орта бизнестегі кәсіпорын.
Енгізу, берілгендерді топтау бір жұмыс орнында жүзеге асырылады. Бұл
Жұмыстың технологиясы тәжірибесі жоқ бухгалтерге де қиын болмайды. ЭЕМ-нің
Ақша қаражаттары есебінің бухгалтеріне АОЖ ұйымдастыру оның еңбек өнімділігін
Алғашқы құжаттардың нысандарының құруын, жаңа есептілік нысандардың қалыптасуын автоматты
«1С: Бухгалтерия» кешенді бағдарламалары қол жұмысын жеңілдеткен. Бұл бағдарламаның
Сонымен, алғашқы құжаттармен қатар олардың операциялары да сақталып отырады.
Жалпылай айтып кетсек, серіктестіктің негізгі құралдардың тозу деңгейі төмен
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТ ТІЗІМІ
Ажибаева З.Н. Аудит: Учебник.- Алматы: Экономика,2004.
Аудит. Под ред. Д.э.н., проф. В. И. Подольского. Москва,
"Аудит предприятия: методология аудиторской проверки хозяйственно - финансовой деятельности
"Бюллетень Бухгалтера" №11 (257) за февраль 2007 года, Письмо
"Бюллетень Бухгалтера" №15 (261) за апрель, 2007 года, "О
"Бюллетень Бухгалтера" №5 (251) за февраль 2007 года,
В.С. Радостовец, В.В. Радостовец, О.И. Шмидт «Бухгалтерский учёт на
Гражданский кодекс Республики Казахстан от 27 декабря 1994 года.
Закон Республики Казахстан "О Республиканском бюджете на 2007 год"
"Инструкция о порядке исчисления средней заработной платы работников организаций"
Инструкции по применению Типового плана счетов бухгалтерского учета финансово
Инструкция №40 Главной налоговой инспекции Минфина Республики Казахстан
Инструкция по статистике численности заработной платы работающих по найму
Казахстанские стандарты бухгалтерского учета и методические рекомендации. Справочник бухгалтера
Кодекс РК О налогах и других обязательных платежах в
Корреспонденция счетов хозяйственных операций по Типовому плану счетов бухгалтерского
Методические рекомендаций по ведению учета и данных международных стандартов.
"Налоги и сборы в Казахстане", издательство "Бухгалтер" ИД "Бико",
"Налогообложение юридических лиц в Казахстане". Алматы, Каржы -
"Практический Аудит", Москва, Экономика, 2005 год, В.Д. Андреев.
"Теория и практика аудита", Алматы, Гылым, 2005 год. Ержанов
Типовой план счетов, утвержденный Приказом Министерства финансов РК от
Указ Президента Республики Казахстан , имеющий силу Закона "О
Указ Президента Республики Казахстан имеющий силу Закона "Об аудиторской
Указ Президента Республики Казахстан, имеющий силу Закона "О бухгалтерском
Указ Президента Республики Казахстан, имеющий силу Закона "О налогах
Указ Президента Республики Казахстан, имеющий силу Закона "Об аудиторской
"Финансовый и управленческий учет на предприятии", Алматы, НАК "Центраудит,
3
Сатып алушы
Жеткізуші
Жеткізушіге қызмет ететін банк
Сатып алушыға қызмет ететін банк
ЕКО
ЕКО
Жеткізуші
Сатып алушы
Жеткізушіге қызмет ететін банк
Сатып алушыға қызмет ететін банк
РКЦ
РКЦ
Ақша қаражаттарының аудиторлық тексеру бағдарламасы
Аккредитивті формамен есеп айырысу, банктік операцияларды тексеру
Кассаны түгендеу және кассалық операцияларды тексеру
Синтетикалық және талдамалық есепті жүргізуді тексеру
Бас кітаптағы баланс көрсеткіштерінің сәйкестігін тексеру
№1 журнал-ордер №1 ведомость №2 журнал-ордер
Тұрақты істейтін комиссия мен кассирді тағайындау жарлығы. Кассирмен материалдық
Шоттар 1010, 1020, 1030,1030, 1050, 1060 кассирдің алынған және
Баланс, бас кітап, журнал-ордерлер
Ақша қаражаттарының аудиті
Ақша қаражаттарының есебінің аудиті
Ақша қаражаттарының есебінің аудиті туралы
Валют Транзит Банк шоты
Бухгалтерлік есеп пен аудиттің жалпы құрастырылу принципі
Ақша қаражаттар қозғалысының есебі
«Metrocom Service» ЖШС
Аудиторлық қорытынды
Ақша қаражаттарын тексерудің бағдарламасы және және оларға түгендеу жүргізуді тексеру
Ақша қаражаттары есебінің аудиті