Тауар рыноктарының топтары
Кіріспе
I Бөлім. Маркетинг зерттеудің теориялық әдістемелік негіздері.
1.1. Маркетинг зерттеу мәні және зерттеу шарттары.
1.2. Маркетинг зерттеу үдерісі және әдістері
1.3. Тауар рыногін зерттеудің ерекшеліктері.
II Бөлім. Ауыл шаруашылық тауарларының қазіргі таңдағы жағдайы
2.1. Ауылшаруашылық өндірісінің маркетинг ерекшелігі.
2.2. Ауыл – шаруашылық тауарларының дүние-жүзілік сауда ұйымындағы
2.3. Оңтүстік Қазақстан облысы бойынша қызанақ нарығын маркетингтік
III Бөлім. Оңтүстік Қазақстан облысының тұрғындарын ауыл
3.1. XXI ғасыр – ақпараттық технология ғасыры. "Нетафим"
3.2. ОҚО –да қысқы қызанақтарды өсіру және
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Қазақстан Республикасының Президентті Н. Ә. Назарбаевтың 2007 жылғы
Ауыл шаруашылығың, оның негізгі саласы коконіс шаруашылығың басты
Бұл міндетті орындау үшін көкөніс шаруашылығы өнімдерін өндіруді
Солтүстік Қазақстан халқын қызанақпен қамтамасыз ету үшін ол
Курстік жұмыстың негізгі мақсаты қызанақ өсірудің қазіргі жағдайы,
I Бөлім. Маркетинг зерттеудің теориялық әдістемелік негіздері.
1.1. Маркетинг зерттеу мәні және зерттеу шарттары.
Маркетинг – іскерлік, кәсіпкерлік, тапқырлық, дарындылық, икемділік, сезімталдық
Адамзат түршілігіндегі әрбір жаңа кезеннің өзіне тән жетістігі
Маркетинг – соңғы уақыттардағы өндірістің және тауар қатынастарының
Маркетинг ағылшын тіліндегі білдіреттін сөзден шыққан. Ол нарық
Сонымен өзара тығыз байланыстағы осы үш процесті зерттеу
Маркетинг – экономикалық дамудың өзекті проблемаларын жан-жақты талдай
Маркетинг концепциясының жаңалығы мен құндылығы сонда, ол экономиканың
Ал маркетингттің мақсаты; нарықтық экономикалық және шаруашылық конъюктураны
Өндіріс пен тауар сатуды және ғылыми – техникалық
Осылайша манағы айнамалы шеңбер көлеміндегі өрістердің біреуінсіз бірі
Үздіксіз өзгеріс үстіндегі әрбір саланың (өңдіріс, сауда жүйесі,
Технологиялық жеделдету – адам ой – санасы мен
Сондықтан да, экономикасы қуатты әрі озық технологияға арқа
Экономиқалақ басқарудың нарықтық концепциясы ретіндегі маркетинг кәзіргі даму
Егер материалдық игіліктерді өндіру ісі сұранысқа бағыт ұстайтын
Әйтсе де бұл жағдайда өндіріс көлдемі мен сапасының
Маркетингттін өндіріс пен тауар саудасын ұйымдастыру арқылы тұтынушыға
Маркетингкке қатысты қаншама деректер келтіріліп, көлемді сипатталама берілгенімен,
Біздегі өтпелі дәуір деп аталып жүрген нарықтық экономикаға
Өкінішке орай өткен кезеңнен мирас ретінде халық қойған
Бұхара халық қоғамдық процестердің демократияландыру арқасында енді ғана
Әдетте маркетинг ісін ұйымдастыру жеке кәсіпорындардың (фирмалардың), тұтынушылардың
Маркетинг концепциясы бойынша, тауар өткізу мен өндіріс жүйелерінің
Нарықтық қатынаста тауар тапшылығы, яғни тұтынушылар сұранысының өндіріс
Экономика өндірістен басталып, тұтыну арқылы өз күшіне енетіндіктен,
Халықтың әлеуметтік экономикалық жағдайы және рухани байлығы нарықтық
Маркетинг аса маңызды теориялық ұғымдарға мән берумен бірге,
Маркетинг дегеніміз – нарықтық және тауар қатынастарының сан
Маркетинг – кәсіпкерліктің қызғылықты да күрделі түрі. Оның
Мұқтаждық дегеніміз – адамның өзіне бірдеңенің жетіспейтінін іштей
Маркетингке қатысты тағы бір ұғым – қажеттілік.
Демек, сатып алу қабілеті жоғары тұтынушыларды тауарлардың сапасына
Мысалы, келесі жылда өндірілетін тауардың көлемі мен түр-түрін
Шын мәнінде, адамдардың үлемі өзгеріп, өсіп отыратын мұқтаждықтарды
Маркетинг мұқтаждықты қанағаттандыруды айырбастаудан бастап зерттейді. Айырбас деп
Айырбас жасауға мына жағдайлар қажет деп есептеледі:
1) айырбас жасайтын жақтар екеуден кем болмауы керек;
2) айырбасқа түсетін зат немесе бұйым кем дегенде
3) айырбас жасушылардың арқайсы бір-біріне аса қажетті зат-бұйымдардың
4) әрбір жақтың коммуникациялық жұмыстарды атқаруға және тауарын
5) әрбір жақ ұсынысты қабылдауға немесе одан бастартуға
6) әрбір жақ басқа жақпен сайланысудың орынды екеніне
Егер өзара келісім орындалатын болса, онда айырбас нәтижесінде
Келісімдер: классикалық ақша келісімі және баспа – бас
Баспа – бас келісім кезінде құны тенбе –
Келісім жасау үшін мынандай жағдайлар болуы шарт:
1) өзіндік құны бар объектілердің саны екіден кем
2) оны іске асыруға өзара келісілген жағдай жасалуы;
3) келісім жасау уақытты нақты көрсетілуі;
4) келісім өткізетін орын алдын ала белгіленуі тиіс;
Міне осылайша «келісім» деген түсініктін өзі бізді тікілей
Маркетинг шаруашылықты іскірлікпен басқару барысында ғылыми-техника жетістіктеріне сүйене
Маркетинг атқаратын қызмет түрлері мынандай:
1) нарықты кешенді зерттеу;
2) кәсіпорының өндірістік, тауар өткізу мүмкіндіктерін талдау;
3) маркетингттік стратегияға сүйене отырып неғұрлым айқын бағдарлама
4) тауар;
5) баға;
6) тауар өткізу;
7) коммуникациялық саясаттарды жүзеге асыру;
8) маркетингттік қызметтің нобайын белгілеу;
9) маркетингттік әрекетті бақылау және оған баға беру;
Бұл аталған қызмет түрлерін пайдалы өндіріс пен сұранысты
Нарықтық кешенді зерттеу мәселелеріне тікілей қатысы бар тақыптардар:
Ал кәсіпорының (фирманың) өндірістік, тауар сату мүмкіндіктерін талдай
Нарық конъюктурасын дамуын алдын ала болжауға, нарық тұсындағы
Тауар, баға, тауар сату және коммуникациялық саясат ретінде
Қорыта айтқандла, тауар саясатында өндірілетін өнімдердің тұтыну сапасы
Баға саясаты тауарлық және экономикалық конъюктураның, тауар тәңірендегі
Тауарды жанама түрде сату тәсілі делдалдық қызмет атқаратын
Коммуникациялық саясат немесе сұранысты және тауар өткізуді ынталандыру
Маркетинг ісін ұйымдастыру саласында ең әуелі белгілі бір
Маркетинг бақылау қызметі оған қарасты кәсіпорын бағдарламасының орындалуы,
Тағы бір ескеретін жайт: қазіргі таңда маркетинг қызметін
Шаруашылықтың қандай түрінің болсын, пайда әкелмейтін саласы жоқ,
Сонымен маркетинг құны оны жүзеге асыруға жұмсалатын еңбектің
Маркетинг ішкі экспорттық, импорттық, ғылыми-техникалық, тікелей инвестициялық, харықаралық,
Ішкі маркетинг бір мемлекетітң ұлттық шекарасы шенберіндегі жүргізілетін
Экспорттық маркетинг сыртқа тауар шығару қарым-қатынастарды нәтижесінде пайда
Импорттық маркетинг шетелден сатып алынған тауарларды тұтынушыларға жеткізу
Ғылыми техникалық маркетинг атқарлымақ жұмыстың нәтижелі болуын, сату
Тікілей инвестициялық маркетинг шетелдік инвестициялық әрекеттердің жағдайын, шетелде
Халақаралық маркетинг - маркетинг қолданалатын объектілердің дамуындағы
Тауар және қызмет көрсету түрінің маркетингі өндірілетін тауарлар
Коммерцияға жатпайтың жүйенін маркетингі белгілі бір ұйым немесе
Маркетингтің міндеттерің жүзеге асыруда белгілі бір атқарушы принциптерге
1) нарықтық экономикалық конъюктураны және кәсіпорының өндіріс-тауар өткізу
2) нарықты сегменттеу;
3) өндіріс пен тауар өткізуді потенциалдық сұраныстың ескелең
4) инновациялық шараларды жүргізу;
5) жоспарлау;
Маркетинг өзін қолданатын ортаны кешенді зерттеуден басталады. Оған
Конъюктуралық динамика тенденциясын қадағалаумен қатар, иновациялық шараларды дер
Нарықты сегменттеу дегеніміз – тауар нарығында кәсіби бағдарламасына
Маркетинг қызметіңің аса жауапты әрі сенімді принциптерінің
Тауар нарығындағы бәсекенің шиеленісе түсуіне байланысты көздеген мақсатқа
Соңғы жылдары демография мен технологиялық даму аралығындағы салыстырмалы
Инновациялық саясат қашанда маркетингке қатысты шараларды жүзеге асыруға
Жоспарлау жалпы жүйесінің басқару жүйесінің негізгі элементтің бірі
Маркетинг-нарық ауқымдағы кешенді кізмет, сол себепті де оның
Маркетинг жүйесін белсенді қорғаушы әлгілі ғалым Ф. Котлердің
Тұтынуды мүмкіндікше ең жоғары денгейге жеткізу;
Тұтынуды қанағаттандырудың денгейін жоғарлату;
Тауар таңдап алуға мүмкіндік беру;
Жұртшылықтың тұрмыс жағдайын жақсарта түсу.
1. тұтынуды мүмкіндікше жоғары дәрежеге жеткізу нұсқасын қолдаушылардың
2. тұтынуды қанағаттандырудың деңгейін жоғарлату. Бұған қол жеткізу
3. тауар таңдап алуға мол мүмкіндік беру. Бұл
4. адамдардың тұрмыс жағдайын жақсарта түсу.
әйтсе де адам қанағатында шек болмаған жерде олардың
Ал тауар түрінің сапасы мен тағы да басқа
Маркетинг тауар сапасын жетілдіре түсу арқылы тұтынушы қайумның
Сонымен, маркетинг мақсатының төрт нұсқасы да ең әуелі
Маркетинг әуел баста негізінен өндіру мен тұтыну арасында
Сонда маркетинг кімнің мүлдесіне қарай бейімделгені жөн? Тауар
Бұған қоса, маркетингтің басты мақсатының бірі - өндірістен
1.2. Маркетинг зерттеу үдерісі және әдістері
Маркетингтік ақпараттық жүйесі тұлғалар,неше түрлі құралдар жөніндегі және
Талдау, жоспарлау, жоспарды жүзеге асыру және бақылау мәселерін
Ақпаратты өндеу Рынок
Маркетинг Ақпарат Ішкі есеп
Менеджері ↔ қажеттігін
талдау бағалау Маркетингттік
жоспарлау арналар
орындау
Бәсекелестер
бақылау ↔
тарату
талдау факторлары
1 сурет. Маркетингтік ақпараттық жүйесі.
Маркетингттік ақпарат жүйесі (МАЖ) – бұл маркетинг саласында
Маркетингттік ақпарат жүйесі ішкі ақпарат, маркетингттік (9.2-сурет) зерттеулер,
Маркетингттік ақпаратың міндетті ұйымды, фирманы тауардың жылжу жүйесіндегі
Маркетингтік қызмет бөлімдерінің жалпы қажеттіктері маркетингтік зерттеулерді үзбей
Маркетингтік зерттеу зерттелетін проблемаларды шешуге жеткілікті ақпарат береді.
Нарық
Бақылау Ақпарат Талдау
Іске асыру Мақсат белгілеу
Қолайлы Жорамалдар,
стратегиялар ұсыныстар
Баламалы
стратегия
Фирма
2 сурет. Маркетингттік ақпарат жүйесі.
Үзбей бақылау – бұл айналаны қоршаған ортаны ретті
Маркетингттік ақпарат жүйесі
Маркетингттік Маркетингттік
ақпарат Ішкі есеп Маркетингттік ақпарат
жүйесі зерттеулер
жүйесі
Маркетингттік орта
Мақсатты нарықтар
Маркетинг арналары талдау, жоспарлау,
Бәсекелестер Ағымдағы
Сыбайлас сыртқы ақпарат ақпаратты орындалуын
аудиториялар жинау жүйесі талдау жүйесі
Макроқоршам
факторлары
3 сурет. Маркетингттік ақпарат жүйесіндегі байланыстар
Деректерді сақтау – бұл барлық маңызды деген ішкі
Маркентингтік ақпараттың қолда барлығы бәсекелістік күресте үстемдік алуға,
Маркетингттік зерттеу үрдісі төмендегі кезеңдерден тұрады: проблемаларды зерттеу
Зерттеулерді жіктеу түрлері зерттеу мақсаттарына, ақпараттың көздеріне, зерттеудің
Зерттеудің мақсатты әдетте фирманың басқарушылары шешуге тиіс проблемаларға
Ақпарат алудың көзіне байланысты зерттеу кабинеттік, «қырдағы» және
Екінші ақпарат – бұл қандай да болса мақсатпен
Ішкі «қайнар» көздері – бұл фирманың нарықтық, бағалық
Сыртқы (қайнар) көздеріне кедендік статистикаларды, сауда-өндіріс палаталарының, белгілі
Бірінші ақпарат болып анық мақсатпен бірінші (қайнар) көздің
Бірінші ақпарат жию қашан да қымбатқа түседі, ұзақ
Объекті мен көлеміне қарай зерттеулерді жаңа өнім талдаумен
Бірінші ақпарат жинау үшін, негізінен, үш әдіс қолданылады:
Пікір білу әдісі жеке беттесуде, интервью алуда, сол
Бақылау-сынақ әдісі тестерге жауап алудан тұрады.
Әдетте маркетингттік ақпараттар жинағы басқару шешімдерін дайындау
Мұндай болжам (жобалама) «ой шабуылы» («мозговой атаки») әдісі.
Әр фирма өзінің менеджерлерін қажетті маркетингтік ақпаратпен қамтамасыз
Ішкі есеп жүргізу жүйесі маркетингтік ақпараттық жүйесі негізгі
Маркетинг бақылау ісі рынок ортасында болып жатқан өзгерістерді
Кәсіпорының өндіріс түріне, оның іс-әрекетінде шешілуге тиісті мәселеріне
Кәсіби біргілікпен жүргізілген маркетинг зерттеулері фирманың рыноктағы мүмкіндіктерін
Маркетинг зерттеулері дегеніміз маркетингтік дұрыс шешімдерін қабылдау үшін
Маркетинг зерттеулерінің мақсаттары әртүрлі болуы мүмкін. Ең бастысы
Маркетинг зерттеулері нәтижелі және тиімді болуы үшін келесі
Біріншіден, зерттеулер кешенді және жүйелі түрде өтуі қажет;
Екіншіден, жоғарыда айтылған ақпаратқа қойылған талаптарды ескере отырып
Үшіншіден, халықаралық Сауда Палатасы және қоғамдық пікірді зерттеу
Төртіншіден, маркетинг зерттеулері жұмыстары муқият жоспарлану және жүйелі
Маркетинг зерттеу үндірісі белгілі сатылардан тұрады (4-сурет).
Барлық жұмыстар белгіленген тәртіп бойынша өткізіледі. Мысалы, екінші
Зерттелетін мәселені анықтау
↓
Екінші реттік ақпаратты анықтап, талдау
↓
Бастапқы ақпаратты жинау
↓
Жиналған мәліметтерді талдау
↓
Зерттеу қорытындысын жасау
4 сурет. Маркетингтік зерттеу үндірісің сатылары.
Зерттелетін мәселені анықтау сатысы маркетинг зерттеулердің бастапқы қадамы
Екінші ретті ақпаратты жинап, талдау сатысы зерттеу мәселесі
Екінші ретті ақпарат көп түрлі көздерінен алынады. Негізінде
Ал басқа мәліметтер негізінде мерзімді басылымдар арқылы түседі.
1 кесте. Екінші ретті ақпараттың ұтымды жақтары
ұтымдысы
кемшіліктері
арзан түсуі
тез арада жиналынуы
бірнеше көздері барлығы
фирманың өзі жинай алмайтың мәліметтердің болуы
тәуелсіз көздерінен алынған дәлелді мәліметтердің болуы
зерттеу барысында зерттеу мәселені алдын ала анықтауға көмектесуі
- зерттеудің мақсатына толық сәйкес келмеуі
- ескірген немесе өскіруге жақындаған мәліметтердің болуы
- жинау әдістері белгісіз болғаны
- зерттеудің барлық қорынтындылары жариялабауы
- өзара қайшы мәліметтердің болуы
- сенімсіз мәліметтердің ықтымал болуы
Егерде екінші ретті мәліметтері жете зерттеу үшін жеткіліксіз
Бастапқы жинау үшін зерттеу құрылымы (мәліметтерді жинау және
1. Мәліметтерді кім жинайды? Фирма өзі жинауы немесе
2. Қандай ақпарат жинау қажет? Керекті ақпараттың көлемі
3. Кімді және нені зерттеу қажет? Бұл жерде
2 кесте. Бастапқы мәліметтердің ұтымды жақтары мен кемшіліктері.
ұтымдысы
кемшіліктері
зерттеудің нақты мақсатына байланысты жиналуы
мәліметтерді жинау әдістері әйгілі және олар бақыланады
фирма үшін зерттеу мәліметтері мен қорытындылары ашық, ал
мәліметтердің өзара қайшылықтығы болмауы
мәліметтердің анықтығына сенімді болуы
егер екінші ретті ақпарат қойылған сұраққа толық жауап
мәліметтерді жинауға көп уақыт алуы
көп шығындарды талап етуі
кейбір ақпарат түрлерін жинау (мысалы, тұрғындар саны)
фирма мәліметтерді біржақты қаратыстыру ықтималы
фирманың бастапқы ақпаратты жинау мүмкіндігі шектеулі болуы
Мәліметтерді жинауда қандай әдістерді қолдануға болады? Бастапқы мәліметтерді,
Сауалдама әдісінде сұрайтын адамдармен жеке кездесу немесе
Жеке кездесу арқылы сауалдама сұраушымен бетпе-бет жүргізіледі. Бұл
Сұрақ ашық немесе жабық түрінде болуы мүмкін. Ашық
Бақылау әдісі арқылы бүгінгі және кешегі іс-әрекеттер нақтылылы
Тәжирибе арқылы зерттеу әдісінде бір немесе бірнеше факторды
Еліктеу әдісінде ЭЕМ (ЭВМ) қолданалады. Мұнда алдымен бақыланатын
Зерттеуге қанша шығын керек? оны анықтау үшін жалпы
Мәліметтерді кімдер жинайды? Бұл сұрақтын жауабында мәліметтерді жинаумен
Мәліметтерді жинау уақытты қандай? Демек ақпарат жинау тізімі
Қашан және қайсы жерде мәліметтер жиналады? Осы
1. Қай өндірушілердің кондитер өнімдерін қалайсыз жауыптың варианттары
2. Кондитер өнімдерінен қайсысын қалайсыз (шоколад, вафли, торты,
3. Қаншалықты жиі, қанша және қандай кондитер өнімдерін
Осы сұрақтардың нәтижесі бойынша «Рахат» АҚ, Қарағанды және
сұралған адамдардың 60 пайыз «Рахат» АҚ өнімдерін;
15 пайыз Қарағанды кондитер фабрикасының өнімдерін;
25 пайыз Ресей өндірушілердің кондитер өнімдерін ұнатады.
Ал мәліметтерді талдау сатысына келсек, мұнда әр-түрлі мәліметтерді
Зерттеу қорытындыларын шығару арқылы шешімдер мен ұсыныстар болжамдалынады
Маркетинг зерттеулері қорытындысы тұралы зерттеу жүргізілетіндер есеп береді
3 кесте. Маркетинг зерттеулері тұралы есептің тараулары
Тарау аты
Есеп кіріспесі Есеп берілген зерттеудің тақырыбы. Зерттеуге тапсырыс
Орындаушы тұралы мәліметтер.
Зерттеудегі материалдарға сілтеме, тараулардың қысқаша сипатты.
Есеп жазуға көмектескен адамдарға және мекемелерге алғыс айту.
Зерттеу әдістемесі Зерттеу сатыларын сипаттау. Маңызды анықтамалары тізімі.
Зерттеу нәтижесі Зерттеушілердің және эксперттердің пікірлері бойынша фирма
Қорытындылар мен ұсыныстар Зерттелген объектің жағдайы, анықталған оның
Қосымша мәліметтер тіркесі Анкета, оларды толтыру нұсқаулары, статистикалық
1.3. Тауар рыногін зерттеудің ерекшеліктері.
Әрбір тауар түрлерінің немесе олардың типтік түрлерінің рыноктары
Іс-тәжірибелік маркетингте рыноктың абстракты ұғымы мүлдем пайдаланылмайды. Рынок
Рынок дегенімізді қажеттіліктін пайда болуы мен оның шоғырлану
Рынокты тандап алу үшін және оның ерекшеліктерін дұрыс
4-кесте. Тауар рыноктарының топтары.
Топқа бөлу белгілері
1 2
1. халық шаруашылығындағы алатын орнына қарай. 1) Белгілі
2) Шетке шікі зат шығарушы мемлекеттердің рыногы.
3) өндірісі дамуға бет алған елдердін рыногы.
4) өндірісі дамыған елдердін рыногы.
2. мемлекеттің кіріс деңгейіне және оны бөлу тәсілдеріне
2) Кірісі өте төмен немесе өте жоғары дәрежедегі
3) Отбасы мүшелерінің басым көпшілігінің орташа табысы қамтамасыз
3. территориялық деңгейіне қарай. 1) Ішкі рыногы.
2) Ұлттық рыногы.
3) Аймақтық рыногы.
4) Дүниежүзілік рыногы.
4. тауардың салалық түріне қарай. 1) Машиналар және
2) Минералды тыңайтқыштар және отын рыногы.
3) Ауылшаруашылық шікізаттары, азық-түлік және орман шаруашылығы тауарлар
5. қоғамдық өндірісіндегі орнына қарай. 1) Материалдық өндіріс
2) Рухани өндіріс тауарлардың рыногы (ғылыми-техникалық жетістіктері, ноу-хау,
6. түпкі пайдалану бағаттарына қарай. 1) Өндірісте қолданалатын
2) Халық тұтынатын тауарлар рыногы.
7. тауардың тұтыну мерзіміне қарай. 1) Ұзақ мерзім
2) Қысқа мерзім тұтынатын тауарлар рыногы.
3) Бірақ рет тұтынатын тауарлар рыногы.
8. рыноктың даму деңгейіне немесе құрамдық орнына қарай.
а) ашық
б) жабық
в) преференциялдық
2) Ішкі рынок:
а) көтерме сауда
б) бөлшек сауда
Таңдап алынған рынокті зерттеудің негізгі мақсаттарының бірі-оның сыйымдылығын
Рынок сыйымдылығы көрсеткіші арқылы нысаналы рыноктік өзгеру бағытын,
Зерттеу іс-тәжірибесінде рынок сыйымдылығымен бірге басқа да көрсеткіштер
Ал рынок конъюктурасы дегеніміз сұраныс пен ұсыныстын өзара
Рынок конъюктурасын зерттеу жұмысы 5 аспектіні қамтиды: өндірісті,
Рынок конъюктурасын зерттеу жұмысының алдында тек рынок жағдайын
Ұнынылған тауар тұтынушыларға, әрине, ұнай бермейді. Тұтынушылардың ұнамтылығы
1. Жалпы маркетинг. Сатушы өзінің тауарын барлық тұтынушыларға
2. Дифференциялды маркетинг. Тауар әр түрлі рыноктерге қасиеттерімен,
3. Нысаналы маркетинг. Мұнда өндіруші сегменттерді алып, олардың
Қазіргі кезде фирмалардың көбісі жалпы және дифференциалды маркетинг
Нысаналы маркетинг міндетті түрде:
рынокты терең сегменттеуді
олардың ішінен дәл нысаналы сегментін таңдап алу
рынокта тауарды дұрыс жайғастыруды талап етеді
Рынокты сегменттеу Маркетинг тұрғысынан қарағанда рыноктар бір-біріне ұқсамайтын,
Сонымен рынокты сегменттеу дегеніміз рыноктағы тұтынушылардың әр түрлі
Маркетинг іс-тәжірибесінде рынокты сегменттеу арқылы фирма мынандай нәтижелерге
тұтынушылардың әр түрлі тауарға деген қажетін қанағаттандыру денгейін
фирманың тауарды өңдеуге, өндіруге, өткізуге кеткен шығындарды ұтымды
әлуетті тұтынушылардың іс-әрекетін айқындап, талдау негізінде қолайлы маркетинг
тауардың, фирманың бәсекелік қабілетін жоғарылатуға қамтамасыз етеді;
бұрын басқа фирмалар ескермеген жаңа рынок сегментіне шығу
Рынокты әтүрлі көзқараспен бірнеше сегменттерге бөлуге болады. Өйткені
Мысалы, тұтыну тауарлары рыногын сегменттеуде мынандай негіздер алынады:
1. География негізінде рынокты сегменттеуде сатып алушыларды мекендеу
Бұл сегменттеудің ең оңайы болып табылады. Сегменттеудің басқа
2. Демография негізінде рынокты сегменттеу принципі де өте
Сегменттеудің негіздері мына көрсеткіштермен айқындалады:
Жынысына қарап тұтынушыларды бөлу (ерлер және әйелдер).
Жасына қарай:
Нәрестелер – 6 жасқа дейін;
Балалар – 6-11 жастағылар;
Жасөспірімдер – 12-19 жастағылар;
Жастар – 20-34 жастағылар;
Орта жастағылар – 35-49 жас арасындағылар;
Егде жастағылар – 50-64 жас арасындағылар;
Қарттар – 65 жастан жоғарылар;
Ұлтына қарай;
Біліміне қарай (бастауыш, орта, жоғары білім барлар);
Отбасы адам санына қарай (2 басты, 3-4 басты,
Табыстың денгейіне қарай (төмен, орташа, жоғары);
Отбасы өмір кезеңіне қарай (жанадан отау тіккендер,
Демографиялық сегменттеуді жүргізу үшін халық санағы кең мүмкіндік
3. Психографиялық негізінде тұтынушылар сипаттамалары әр тұтас кешені
- қоғамдық топтарға қарай сегменттеу (жалпы тұрмысына қарай
- өмір тануына қарай сегменттеу, мысалы, ұлттық салт
- елікпе мінез жандар, ел көзіне түскенді жат
4. Тұтынушылардың құлығына қарай рынокты сегменттеу, көптеген мамандарың
- сатып алу себебіне қарай тұтынушылар бөлінеді:
а) күнде сатып алушыларға
б) тек аса қажет жағдайда сатып алушыларға
- іздеген ұтымына қарай:
а) өнімнің сапасы
б) сатушы көрсететін қызметі
в) тауардың тұтынуынан түсетін үнем
г) заттың сатып алған орынымен есте қалуы (ескерткіш)
- тұтынушының мәртебесіне қарай:
а) тауарды тұнғыш рет тұтынады
б) бұрын тұтынған
в) әлуетті тұтынушы
г) жана сатып алушы
- тұтынудың үдемелі қарқындылығына қарай:
а) парықсыз тұтынушы
б) орташа тұтынатын тұтынушы
в) белсенді тұтынатын тұтынушы
- тауармен таныстығына қарай:
а) тауар тұралы білмейтіндер
б) тауар тұралы білетіндер
в) ақпарат арқылы білетіндер
г) тауарды қалаушылар
д) тауарды сатып алуға ниеті барлар
- тауарға деген ниетіне қарай:
а) тауарды қуана қарсы алушылар
б) тауарды ұнататындар
в) парықсыздар
г) тауарды алуға қарсы болғандар
- өз пікірін сақтау дәрежесіне қарай:
а) сөзсіз өз пікірін сақтаушылар
б) пікірі өзгерсе де үәдесінде тұратындар
в) пікірі мен үәдесі тұрақсыздар
г) айнымалылар
Рынокты сегменттеудің осы негіздерін араластырса бірге қосып пайданалуға
5 кесте. Тіс пастасы рыногын сегменттеу.
Демография
негізінде сегменттеу Тұтынушылардың құлығы негізінде сегменттеу Психография
ерлер Белсенді жоғары дейгейдегілер Тәуелсіздігі Колгейт
көп балалы отбасылар Белсенді тұтынушылар әдетін сақтаушылар
жасөспірімдер Темекі шегетіндер Еректеушілер Аквафреш
жастар, балалар Сағыз дәмін іздеушілер Бәрін пайданалып көрушілер
Өнеркәсіп тауарлары рыногын сегменттеу кезінде көбінесе тұтыну тауарлары
Бірақ өнеркәсіп тауарлары рыногын сегменттеуде ең маңыздысы болып
сала (өнеркәсіп, көлік, ауыл шаруашылығы, құрылыс, мәдениет, ғылым,
меншік түрі (мемлекеттік, жеке, бірлескен,шетелдік, аралас);
қызмет саласы (ғылыми-техникалық және тәжирибелік конструкторлық өндеулер, негізгі
кәсіпорын көлемі (шағын, ірі т.б.);
осыған қоса маңызды сегменттеу көрсеткіштеріне тауарға тапсырыс жиілігі,
Нысаналы рынокты таңдау рынокпен маркетинг мүмкіндіктерін талдау негізінде
Рыноктың нысаналы сегменттін таңдау дегеніміз – ол рыноктың
Нысыналы рынокты таңдап алу үшін келесі сұрақтарға жауап
кәсіпорының маркетинг құрымылын дифференциялауға қабілеттілігі;
таңдаған сегменттің тұрақты болуы және келешекте даму мүмкіндігі;
таңдаған сегмент жөнінде мәліметтердің толық болуы және нысаланы
сегменттін фирмаға қолайлы болуы;
сегментпен жеке және жалпы арналары арқылы байланысу мүмкіндігі;
сегментті бәсекелес фирмалардан қорғау мүмкіндіктері және бәсекелес фирмалардың
Рынокты игеруде үш стратегия қолданылады:
1. Дифференциалданбаған маркетинг. Мұнда тұтынушылардың мұқтаждарын айырмай, олардың
2. Дифференциалданған маркетинг. Мұнда фирма рыноктың бірнеше сегментіне
3. Шоғырланған маркетинг. Бұл стратегия ресурстары кәсіпорындарда қолданалады.
Фирма қайсы сегментке тауарымен шығуын шешкеннен соң, одан
Рынокта тауарда жайғастыру дегеніміз рыноктағы тауардың бәсекелек орнын
Жайғастыру барысында келесі сұрақтарға жауап беру керек;
тұтынушыларға ұнайтын тауардың қандай ерекше қасиеттері бар?
бәсекеге түсетін басқа тауарлардың және фирмалардың жайғасымы берік
әлуетті тұтынушылардың тауарға деген үмітіне қарай сегментте қандай
Қандай маркетинг құралдары ойлаған жайғасымды игеруге және оны
Осы сұрақтарға жауап бере отырып, тауарды дифференциалдау қажет.
Тауардың бәсекеге қабілеттілігін зерттеу жұмысы (5-сурет) үзіліссіз және
5-сурет. Тауардың бәсекеге қабілеттілігін зерттеу.
II Бөлім. Ауыл шаруашылық тауарларының қазіргі таңдағы жағдайы
2.1. Ауылшаруашылық өндірісінің маркетинг ерекшелігі.
Ауылшаруашылық өндірістің рыноктық бағытының белгілері ауылшаруашылық тауар және
Мұндай әдістемеге көбінесе тиімсіз болып қалады және рыноктың
Ауылшаруашылық маркетинг үшін Қазақстандағы зерттеулерді толыққанды жүргізу
Мұндай жұмыс, сондай-ақ мемлекетке уақыт өте келе шығындарды
Бұл секілді орталықтарды жасаудығң басты міндеті тұтынушы үшін
Мұндай орталықтар түзудегі ең қиыны олардың қызметкерлерінің компетенциясын
Бұл кезедегі негізгі қиындық Қазақстанның Республикасы үшін, елде
Тұтынушы нарыққа қарағанда ауылшаруашылық өндірісте ұзақ мерзімдік, тіпті
Бір мезгілде мемлекеттік деңгейде ауылшаруашылық өндірушілердің жарнамасын халық
Осылайша, біздің халық үшін неғұрлым пайдалы Қазақстандық өнімді
Егер ауылшаруашылық өнімді өндірушілердің мүдделері халықаралық сауда аумағында
Мемлекет ауылшаруашылық өндіріс аясында маркетингттік бағдарламаларды жасауға немесе
Бір мезгілде, ауылшаруашылық өндірісінде маркетингтік тиімділігін көтеру үшін,
Ауыл шаруашылық өндірісте өнім сапасына жету бойынша іс-шаралар
Сондықтан, жоғары сапаға жету қөзқарасы бойынша да, қайта
6 кесте. Ауыл шаруашылық өнімнің маркетигттік сипаттарының ерекшеліктері.
Маркеимнгттін
элелементтері мен
әрекеттері
Көрініс ерекшелігі
Тауарлық ассортимет Кең емес, өмірлік тұрақты циклмен қатайған
Ұсыныс Импорт тарапынан жоғары бәсекелестік
Позициялау Қазақстанда ауылшартауарөндірушілерге орнына дейін жеткізілген сапасы немесе
Зерттеу Шаруашылықта тапсырыс портфелі немесе бір тауар өндірісін
Бағатүрілісі Әлемдік рынокта бағанын бағата.
База түзілісінің өзіндік стратегиясы жоқ.
Жарнама Өте әлсіз, интесивті де, агресивті де емес.
Іщкі салалық
Кооперация Өте әлсіз, немесе мемлекеттік қолдауы нашар.
Орналастыру Биржалық саудаға байланысты..
Біздің елде өзінің ауыл шаруашылығына мемлекеттің мұндай жәрделі
Ситуацияны реттеу үшін, ауыл шаруашылығының бәсекеге қабілеті салаларындағы
Бірақ та, тәзилірибе көрсеткендей, бұл процестегі маркетингттік бағдарлама
Мұнын барлығы да маркетингтің кешенді және мамандандырылған бағдарламасының
6 сурет.
7 сурет.
2.2. Ауыл – шаруашылық тауарларының дүние-жүзілік сауда ұйымындағы
Қазақстан ДСҰ-ға бақылаушы мәртебесін осы ұйымға қосылу жөніндегі
ДСҰ-ның 135 мүше-елдерімен саудалық қатынастарды жүргізетін Қащақстан үшін,
Қазақстанның сыртқы сауда құрлымының өзіндік ерекшелігі бар, бұл
Екіншіден, олар әлі де болса тарифтік жеңілдіктер мен
Әлемдік экспорттық құрылымды сараптау, ондағы дайын өнімдер басым
Қазақстанда бастапқыдан соңғы мағынасына дейін импорттық кедендік төлемдердің
Өнеркәсіптік өнімдер бойынша Қазақстанның максималды бағамы 60%-ды құрады.
Қызмет көрсету саласында олардың қарқынды дамуын қорғаудың ауқымды
ДСҰ-ның ерекшеліктері. ДСҰ – бұл оның мүшелігі әлемнің
1994 жылдың 8 желтоқсанында құрылған ДСҰ, өзінің қызметін
ДСҰ – ның басты міндеті тауарлардың бірінші елден
Дегенмен, ғаламдық әлем шаруашылығы – бұл біздің уақытымыздың
Сондықтан да бүгінгі күндегі негізгі мәселе – осы
2004 жылы облысты тұтас алғанда ауыл шаруашылығының жалпы
2.3. Оңтүстік Қазақстан облысы бойынша қызанақ нарығын маркетингтік
Қызанақ тұқымының өніу өскіндерінен басталады, одан кейін алғашқы
Қызанақ - өздігінен тозаңданатын өсімдік, бірақ істіқ құрғақ
Қызанақ – жылу сүйгіш өсімдік. Оның өсуі үшін
Жарыққа қоятын талабы өте жоғары, көленкелі жерде нашар
Қызанақ дақылының күннің ұзақтығына талабы айтарлықтай мөлшерде сортына
Қызанақ дақылы ауа және топырақ құрғақшығылына да төзімді
Қызанақтан танааптық жағдайда ерте өнім алу үшін жоғары
Қызанақтын ботаникалық сипаттамасы. Алқа тұқымдасына-қызанақ, бұрыш және баклажан
Қоныр жай климатта қызанақ-бір жылдық шөп тесін өсімдік.
Қызанақтын қуатты, тез дәмитін тамыр жүйесі бар. Ересек
Жемісінде 4-7 пайыз құрғақ зат, 2-24 пайыз қант,
7 кесте. Қызанақтың және сорттың өсетін орта жағдайларына
Реттік қатары Көрсеткіштер немесе ортаға
1
2
3
4
5
5.1
5.2
5.3
5.4
6
6.1
6.2
7
7.1
Топыраққа қоятын талаптар
Топырақ ерітіндісінің көрсеткіші (РН) ең қолайлысы
(ең жоғарғы және төменгі көрсеткіштер)
Жарыққа талабы
Күннің ұзақтығына талабы (фотоперидизм)
Жылулық режиміне қойылатын талаптар
Тұқымның өнуі
- ең төмендегі жылулық
- ең қолайлы жылулық
Қызанақтың даму сатыларындағы қауіпті ең төменгі жылулық
1 гүлдеу
2 түйнектеу
Қызанақтың даму сатысындағы ең қолайлы жылулық
1 жапырақтану
2 өніп шығу
Қызанақтың вегетация кезеніндегі қажетті әсірлі жылулық қосындысы
Ылғалдыққа қойылатын талаптар
Топырақтың ең қолайлы ылғалдылығы (толық су сиымдылығынан пайыз
Ылғалдылықты қажетсінетін ең манызды даму сатысы
Су пайдалану кофициенті (диапазон)
Көректік заттарға қойылатын талаптар
1 талап негізгі өнім қалыптастыру үшін қажетті
Азот
Фосфор
Калий жоғары
рН 6-6,7
жоғары
жоғары
жоғары
+8-18
+20-25
+10
+15
+11
+20-25
+14-16
+20-25
3000
жоғары
60-70 пайыз
жеміс түзу
1800-2000м3
жоғары
3,3 кг
1,3 кг
5,1 кг
8 кесте. Шаруашылықта өсірілетін және болашағы бар сорттардың
Реттік қатары
1
1.1
1.2
2
3
4
5
6
7
8
Әр гектардан алынатын өнімділігі
Шаруашылық бойынша орташа өнім
Сорттың сипаттамасы бойынша бере алатын ең жоғары өнім
Беретің өнімнің сапа көрсеткіштері:
107 дәрумені
Ауру мен зиянкестерге төзімділігі
Негізгі өнім мен қосымша өнімнің (сабаны, сабағы, жапырағы,
Сабақтарының жатып қалуға беріктігі
Вегетация кезенінің ұзақтылығы, күн
Өсімдіктің өсіп-даму ерекшеліктері 40 т/га
41 т/га
60 т/га
С
орташа
2/1
Жоғары
107-110
жоғары тем-ражақсы түйін байланады
Танаптық жағдайдағы қызанақ өнімін өндіруді жеделдету және Оңтүстік
Барлық сынаққа алынған голландиялық қызанақ бұдандары жақсы өнім
өткен жылға %-бен
8 сурет 2003-2004 жж. ауыл шаруашылығы жалпы өнімінің
2003 жылға %-бен
9 сурет 2004 жылғы егіс көлемінің қалалық әкімшіліктер
10 сурет. 2004 жылғы егіс көлемінің қалалық әкімшіліктер
11 сурет 2005 жылдың қаңтар-наурызындағы облыстың ауыл шаруашылығы
Осының алдындағы екі жылға қарағанда, өткен жылы экономиканың
III Бөлім. Оңтүстік Қазақстан облысының тұрғындарын ауыл
3.1. XXI ғасыр – ақпараттық технология ғасыры. "Нетафим"
The Supteme – ілгері дамылған полиэтиленді теплица құрылымы
Екі 9,6 м қысқаштардан және 4,8 м ара-қашықтықтардан
12 сурет.
Жүйені бақылау. Нетарим уақытылы, теплица суару нақты
13 сурет.
Теплица климатын бақылау. Кәзіргі заманның теплица жүйесі жыл
NMC климаты жүйесі. NMC – 15. Алға дамыған
NMC – 64. Алға дамыған суару, тыңайтқыштармен өңдеу
14 сурет.
Теплицаны суару жүйесі. Netagtow – дамыған теплицаны бақылау.
Соңғы компьютер технологиясы мен Netagtow компаниясының теплица технология
Netagtow сипатталарына суық және ыстық ауада өсіру шарттарын
Теплицаныздың өнімділігіне әсер ететін суару технологиясын тандауда дұрыс
Сужабдықтау теплица жүйесі. Netagtow – ең ірі имиграционды
Ол сумен жабдықтау және суару жүйесін бағылау бағытында
Қазіргі заман теплицаларының играционаллды жүйесінің ең маңызды бөлігі
Өндеу жүйесі мыналардан тұрады:
теплицаның дренажды сужинау жүйесінен.
бақтардан
физикалыық сүзгештен
таза суды араластыру бөлімінен
тыңайтқыш дайындау бөлімінен
15 сурет.
Теплицаны жылыту жүйесі. Теплицаны жылыту жүйесі агрономия және
Netagtow бірнеше жылыту жүйесін ұсынады. Бір шешімге келу
Теплицаны геотермиялық қайнар көзі неемсе күш станциясы арқылы
16 сурет.
Ыстық сумен жылытатын жүйе. Бірнеше теплицаның
температурасы деңгейлі клапан аурылы реттеледі
ұзақ температура режимі тұрақты және бір қаліпті жылуға
орталықтан компьютер жүйесі аруылы бақыланады.
3.2. ОҚО –да қысқы қызанақтарды өсіру және
1.Аннотация
Бизнес-жоспар тақырыбы: Қысқы қызанақтарды
Кәсіпорынның атауы:
Мекен жайы:
Отырар м/ауд. 51-3, пошталық индекс: 487411
Кіммен жасалган
Бизнес сферасы:
Қызметтің негізгі түрлері:
өсіру және сату.
Басталу мерзімі:
Бизнес жоспар қандай:
мерзімге есептеліп жасалған: 10 жыл.
2. Түйіндеме
Қызмет түрлерінің сипаттамасы - кәсіпорын ауыл
Кәсіпорын келесі өнім түрлерін өндіреді -
Жоспарлы 1-ші жыл ішінде өткен 2007 жылдың маркетингтік
Өнім динамикасы:
9 кесте
Өнім аты /тонна/ 2008ж 2009ж 2010ж 2011ж 2012ж
Қызынақ 142000 250000 250000 250000 250000 250000 250000
Жоспарланған мерзім ішінде сату көлемі мен пайданың жалпы
10 кесте.
1 Дайын өнімді сатудан жылдық түсім 660 500
2 Өндірістік шығындар 526 436 911
3 Таза табыс 134 063 089
4 Сату рентабелділігі 20,9 %
Алға қойған мақсатымыз Оңтүстік Қазақстан облысының тұтынушыларына қызанақ
Жобаның жалпы құны жеткізу шығындарымен қоса 200 000
11 кесте.
Инвестициялық шығындар
Атауы Сомма, тенге
Теплицаның жобалық сметалық құжаттары 1 214 000
Теплица және котельныйды соғу 10 512 210
Құрал-жабдықтарды сатыпалу 1 830 000
Автокөлік 1 200 000
Жиһаз 200 000
Байланыс құралдары, техника 350 000
Лабораториялық құрал - жабдықтар 500 000
Жер 5 000 000
Негізгі шығындар: 20 806 210
ӘҰП 6 ай жалақысы. 2 882 220
6 айдың ағымдық шығындары.
Жиынтығы 2 882 220
Жоба бойынша жалпы қаражат 23 688 430
Қаржыландыру көзі болып «Казкоммерцбанк» АҚ қаржылық мекемеден
Несие 2 жылдың көлемінде толық қайтарылады
12 кесте. Несиені қайтару кестесі
негізгі қарыз бір айлық төлем негізгі қарыз бойынша
01.01.2009 23688430 1431175,9 987017,9 444158
01.02.2009 22701412,1 1431175,9 987017,9 444158
01.03.2009 21714394,2 1431175,9 987017,9 444158
01.04.2009 20727376,3 1431175,9 987017,9 444158
01.05.2009 19740358,4 1431175,9 987017,9 444158
01.06.2009 18753340,5 1431175,9 987017,9 444158
01.07.2009 17766322,6 1431175,9 987017,9 444158
01.08.2009 16779304,7 1431175,9 987017,9 444158
01.09.2009 15792286,8 1431175,9 987017,9 444158
01.10.2009 14805268,9 1431175,9 987017,9 444158
01.11.2009 13818251 1431175,9 987017,9 444158
01.12.2009 12831233,1 1431175,9 987017,9 444158
01.01.2010 11844215,2 1431175,9 987017,9 444158
01.02.2010 10857197,3 1431175,9 987017,9 444158
01.03.2010 9870179,4 1431175,9 987017,9 444158
01.04.2010 8883161,5 1431175,9 987017,9 444158
01.05.2010 7896143,6 1431175,9 987017,9 444158
01.06.2010 6909125,7 1431175,9 987017,9 444158
01.07.2010 5922107,8 1431175,9 987017,9 444158
01.08.2010 4935089,9 1431175,9 987017,9 444158
01.09.2010 3948072 1431175,9 987017,9 444158
01.10.2010 2961054,1 1431175,9 987017,9 444158
01.11.2010 1974036,2 1431175,9 987017,9 444158
01.12.2010 987018,3 1431175,9 987018,3 444157,6
Жиынтығы 0 34348221,6 23688430 10659791,6
3.Кәсіпорын сипаттамасы
Аталған кәсіпорын қызметінің нарық жағдайындағы ролі жоғарылайды деп
«Ай Ер» ЖШС нарықтағы нақты орнығуы
-Кәсіби мамандандырылған
-Сапалы өніммен сұранысты қанағаттандыру
-Икемді баға саясаты
Әлсіз жақтары
-Инфляцияның жоғары болуы
-Табиғи факторлар
-Несиені банктен дер кезінде бермеуі
Менеджмент
Кәсіпорында жұмыс істейтін қызметкерлер туралы мәлімет және жұмыс
Кәсіпорын басшысы Жайлауов Ерлан Абдисадыкович -жасы 22,
«Ай Ер» ЖШС -да барлығы 21 адам
Жұмыскерлердің барлығы мамандандырылған жұмысқа қабылдау тек
таңдау (конкурстық) негізде жүргізіледі.
4.Өнімнің сипаттамасы
Қызақты күнделікті ас дайындауда, табиғи түрде тұтынуға және
5. Маркетинг жоспары
Қызанақ тұтыну нарығы тұрақты өсуде, өйткені әр
нарықта беделді орын алады. Өйткені кәсіпорынның өндірген
Баға қалыптасуы
Кәсіпорынның баға саясаты жалпы негізделген. Баға қалыптасуына жалпы
6.Өндірістік жоспар
Теплица және котельныйды соғу
Құрал-жабдықтарды сатып алу
Автокөлік
Жиһаз
Байланыс құралдары, техника
Лабораториялық құрал - жабдықтар
Жер
Жобаны іске асыру үшін төмендегідей құрылыс-жабдықтарды сатып
Қажетті құрал-жабдықтар Netafim компаниясының «GreenHouse» теплицасын сатып алып,
7.Ұйымдастырушылық жоспар
Жобаны жүзеге асырудыңі бірінші қадамы болып - жоғары
8.Қаржылық жоспар
13 кесте.
1 Дайын өнімді сатудан жылдық түсім 660 500
2 Өндірістік шығындар 526 436 911
3 Таза табыс 134 063 089
4 Сату рентабелділігі 20,9 %
Несие соммасы 23688430 тенге. пайызы 10659791,6 тенгені
9.Жұмыстардың орындалу тізбесі
- бизнес-жоспар даярлау және оны "Казкомерцбанк"АҚ несиелік желісіне
- Алынған инвестициялық қаражатқа негізгі құрал-жабдықтар сатып алу:
- жоспарлау мен құрастырудың соңы 01.09.2008 ж.
- өнімді отырғызу және баптау: 01.09.2008 – 01.12.2008
- алғашқы өнімді нарыққа ұсыну: 01.12.2008 ж.
10. Жобаның тәуекелділігі
Кәсіпорынның өндірістік және қаржылық қызметінде тәуекел мен
14 кесте.
Сату бағдарламасы
Тауар атауы Көлем,кв м 1 Га дан алынатын
1 жыл
2 жыл
Қысқы қызанақтарды өткізу 0,3 250000 250 190 18
Штаттық тізім
Әкімшілдік-ұйымдастырушылық персонал
Қызметі Сандық
бірлігі Айына,
теңге Жалақы
қоры, 1 айда,
теңге ЕСН, 21% Жалақы қорының жалпы көрсеткіші, 1
Директор 1 29000 29 000 6 090 35
Директор орынбасары 1 25000 25 000 5 250
Бас бухгалтер 1 25000 25 000 5 250
Агроном 1 25000 25 000 5 250 30
Бригадир 2 19000 38 000 7 980 45
Көкөнісші 6 15000 90 000 18 900 108
Электрик 1 15000 15 000 3 150 18
Кочегар 3 15000 45 000 9 450 54
Тракторист 1 21000 21 000 4 410 25
Көлік жүргізушісі 1 21000 21 000 4 410
Қарауыл 3 21000 63 000 13 230 76
Барлығы 21 231000 397 000 83 370 480
15 кесте.
Инвестициялық шығындар
Атауы Сомма, тенге
теплицаның ӨСҚ 1 214 000
Теплица және котельныйды соғу 10 512 210
Құрал-жабдықтарды сатыпалу 1 830 000
Автокөлік 1 200 000
Жиһаз 200 000
Байланыс құралдары, техника 350 000
Лабораториялық құрал - жабдықтар 500 000
Жер 5 000 000
Негізгі шығындар: 20 806 210
Негізгі ұсталымдар есебі
Коммуналдық шығындар
Шығындар атауы Сомма, 1 жыл, теңге
Электроэнергия 12 000
су, канализация 15 000
Жылу энергиясы 5 000
Барлығы 32 000
Офисті қамтамассыз ету үшін кететін шығындар
Шығындар статьясы Саны Бағасы Соммасы, 1 жыл
Телефонның абоненттік төлемдері 4 500,00 6 000,00
Халыаралық байланыс 120,00 0,00
Ұялы сымтетік 1 6 400,00 76 800,00
Интернет 1 бөлінген жүйе 580 000,00 2 400,00
Кеңселі заттар 15 500,00 15 500,00
Тағы басқа шығындар, 10%
Барлығы 110 770,00
Транспортты қамтамассыз ету
бірлік. изм. Жеңіл
1 күнде жүру көлемі км 100,00
Жанармай шығынының нормасы л/100 км 20,00
1 литр жанармай құны тенге/л 70,00
1 жылда қамтамассыз етілетін автокөлік тенге 11 923,33
Ауыспалы ұсталымдардың есебі
Шығындар статьясы Шығындар нормасы Баға Сомма, 1 –ші
Электроэнергия, кВт-сағ 4,5000 84 952 142719
Су, куб.м 44,0000 323 949 544234
Канализация, куб м 32,0000 235 599
Барлығы 644 500 1084500
16 кесте.
Салықтар
Амортизациялық есеб
1 жыл
Негізгі
құралдар
атауы Негізгі
құралдар
құны Амортизация
нормасы. Амортизация
шегеруінің соммасы Қалдық құны
Ғимарат 17 762 210 8% 1 420 977
Құрал-жабдықтар 1 830 000 10% 183 000 1
Көлік 0 7% 0 0
Барлығы 19 592 210
1 603 977 17 988 233
2 жыл
Негізгі
құралдар
атауы Негізгі
Құралдар
құны Амортизация
нормасы. Амортизация
шегеруінің соммасы Қалдық құны
Ғимарат 16 341 233 8% 1 420 977
Құрал-жабдықтар 1 647 000 10% 183 000 1
Көлік 0 7% 0 0
барлығы 17 988 233
1 603 977 16 384 256
3 жыл
Негізгі
құралдар
атауы Негізгі
Құралдар
құны Амортизация
нормасы. Амортизация
шегеруінің соммасы Қалдық құны
Ғимарат 14 920 256 8% 1 420 977
Құрал-жабдықтар 1 464 000 10% 183 000 1
Көлік 0 7% 0 0
Барлығы 16 384 256
1 603 977 14 780 280
4 жыл
Негізгі
құралдар
атауы Негізгі
құралдар
құны Амортизация
нормасы. Амортизация
шегеруінің соммасы Қалдық құны
Ғимарат 13 499 280 8% 1 420 977
Құрал-жабдықтар 1 281 000 10% 183 000 1
Көлік 0 7% 0 0
Барлығы 14 780 280
1 603 977 13 176 303
5 жыл
Негізгі
құралдар
атауы Негізгі
құралдар
құны Амортизация
нормасы. Амортизация
шегеруінің соммасы Қалдық құны
Ғимарат 12 078 303 8% 1 420 977
Құрал-жабдықтар 1 098 000 10% 183 000 915
Көлік 0 7% 0 0
0 8% 0 0
Барлығы 13 176 303
1 603 977 11 572 326
6 жыл
Негізгі
құралдар
атауы Негізгі
құралдар
құны Амортизация
нормасы. Амортизация
шегеруінің соммасы Қалдық құны
Ғимарат 10 657 326 8% 1 420 977
Құрал-жабдықтар 915 000 10% 183 000 732 000
Көлік 0 7% 0 0
0 8% 0 0
Барлығы 11 572 326
1 603 977 9 968 349
7 жыл
Негізгі
құралдар
атауы Негізгі
құралдар
құны Амортизация
нормасы. Амортизация
шегеруінің
соммасы Қалдық құны
Ғимарат 9 236 349 8% 1 420 977
Құрал-жабдықтар 732 000 10% 183 000 549 000
Көлік 0 7% 0 0
0 8% 0 0
Барлығы 9 968 349
1 603 977 8 364 372
8 жыл
Негізгі
құралдар
атауы Негізгі
құралдар
құны Амортизация
нормасы. Амортизация
шегеруінің
соммасы Қалдық құны
Ғимарат 7 815 372 8% 1 420 977
Құрал-жабдықтар 549 000 10% 183 000 366 000
Көлік 0 7% 0 0
0 8% 0 0
Барлығы 8 364 372
1 603 977 6 760 396
9 жыл
Негізгі
құралдар
атауы Негізгі
құралдар
құны Амортизация
нормасы. Амортизация
шегеруінің соммасы Қалдық құны
Ғимарат 6 394 396 8% 1 420 977
Құрал-жабдықтар 366 000 10% 183 000 183 000
Көлік 0 7% 0 0
0 8% 0 0
Барлығы 6 760 396
1 603 977 5 156 419
10 жыл
Негізгі
құралдар
атауы Негізгі
Құралдар
құны Амортизация
Нормасы. Амортизация
шегеруінің соммасы Қалдық құны
Ғимарат 4 973 419 8% 1 420 977
Құрал-жабдықтар 183 000 10% 183 000 0
Көлік 0 7% 0 0
0 8% 0 0
Барлығы 5 156 419
1 603 977 3 552 442
Қорытынды.
Оңтүстік Қазақстан облысы республикамыздағы ауыл шаруашылығын, оның ішінде
Ғылыми мекемелер Қазақстанның Оңтүстігіне бейімді, аудандастырылған қызанақ сорттарын:
Қызанақ дақылы біздің өмірімізде кездесетін ауа және топырақ
Облысымыздың топырақ климаттық жағдайы және ауа райынын қалыптасу
Қолданылған әдебиеттер тізімі
1. Қазақстан Республикасының Президенті Н. Ә. Назарбаевтың «Жаңа
2. Қазақстан Республикасының Конституциясы. – Қазақстан: Экономика и
3. Указ Президента Республики Казахстан от 12 февраля
4. Портер М. Конкуренция. – Дело, 2005 г.
5. Маркетинг негідері, Нысанбаев А.Б. Алматы 2003 ж.
6. Специфика маркетинга селхозпроизводства, Маркетинг товаров и услуг.
7. Сатыбылды С. Маркетинг – нарықтану. – Алматы,
8. Қоғам және дәуір, №4-5, Алматы 2006 ж.
9. Ақиқат, №2, Алматы 2007 ж.
10. Котлер Ф. Основы маркетинга М.:Прогресс, 1990 г.
11. Бизнес-план, или как повысить доходность ванего предприятия.
12. Бизнес-жоспарларды жасау бойынша әдістемелік нұсқаулар, Үркінбаев
13. Ш.Г.Бекеев –Ерте қызанақ өсіру.
14. Г.И.Тараканов, В.Д.Мухин – Көкөніс шаруашылығы. Мәскеу, «КолосС»
15. Ә.Ә.Әуезов, Т.А.Атанкулов- Егіншілік Алматы, «Сөздік», 2005 ж.
16. А.С.Болотских – Қызанақтар. Харьков,»Фолио» 2003 ж.
17. М.Юсупов, Е.Петров, Ф.Ахметова-Қазақстанның көкөніс шаруашылығы 2-том. Алматы-2000
18. Қазіргі экономикалық орысша-қазақша түсіндірме сөздік-анықтама. М.Р. Насыров,
19. Оңтүстік Қазқстан облысының әлеуметтік экономикалықдамуы, Шымкент 2006
20. «Шаруашылық серіктестіктер туралы» Қазақстан Республикасының Заңы. 2
21. Қазақстан цифраларда. Алматы 2005 ж.
22. Маркетолог, №3 Алматы 2006 ж.
23. Микроэкономика. Жұлдызбаев Н. Алматы 2006 ж.
24. Об утверждении Правил использования целевых текущих трансфертов
25. Маркетинг. Соловева А.С. Москва 1992 г.
10
Бәсекеге қабілеттілігін көтеру шараларын жүрізу және шығындарды оңтайландыру
Бәсекеге қабілеттілігін анықтау
Бәсекеге қабілеттілігін интегралды көрсеткішін есептеу
Тұтыу бағасын талдау
Бәсекеге қабілеттілік көрсеткішін техникалық параметрлермен есептеу
Бәсекеге қабілеттілік көрсеткішін экономикалық параметрлермен есептеу
Салыстыру негізін анықтау
Нормативті параметрлерді талдау. Бәсекеге қабілеттілік көрсеткішін нормативті параметрлермен
Бағалауға қажет параметрлер тізімін анықтау
Бәсекеге қабілеттілігін талдау мақсатын анықтау
Жобаны талду, құнын бағалау, рынок сыйымдылычғын және өткізу
Өнімге қойылатын талаптарды тұжырымдау
Бәсекелес туралы мәліметтер жинау
Рыногты зерттеу
Әлеуметті тұтынушылардың сұранысы
Қазақстан Республиксындағы бағалы қағаздар рыногының қалыптасу және даму проблемалары
ҚР –ның инфляцияға қарсы саясаты
Нарықтық экономиканың жаңа жолдары
Әлемдік қаржы нарығы
Классикалық мектеп теориясы. Сэй заңы классикалық дихотомия
Қоюландырылған сүт
Валюта, валюта бағамы, валюта қатынастарының экономикалық мәні
Кәсіпорындағы маркетингті басқарудың теориялық аспектілері
ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ВАЛЮТА ЖҮЙЕСІНІҢ МӘНІ ЖӘНЕ ҚҰРЫЛЫМЫ
Инфляцияның мәні, туу себептері