Бөтен мүлікті ұрлаудың объектісі
Тақырыбы: «Ұрлықтың қылмыстық-құқықтық сипаттамасы»
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ........................................................................................................................4
1. ҰРЛЫҚТЫҢ ҚЫЛМЫСТЫҚ ҚҰҚЫҚТЫҚ ҰҒЫМЫ.......................................7
1.1 Ұрлықтың қылмыстық-құқықтық сипаттамасы.................................................7
1.2 Ұрлау ұғымы және оның белгілері....................................................................16
1.3 Бөтен мүлікті ұрлаудың объектісі......................................................................34
1.4 Бөтен мүлікті ұрлаудың объективтік жағы.......................................................38
1.5 Бөтен мүлікті ұрлаудың субъектісі....................................................................42
1.6 Бөтен мүлікті ұрлаудың субъективтік жағы.....................................................45
2. ҰРЛЫҚҚА ЖАУАПТЫЛЫҚТЫ АУЫРЛАТАТЫН МӘН-ЖАЙЛАР............49
2.1 Бірнеше рет жасалған ұрлық..............................................................................49
2.2 Адамдар тобының алдын-ала сөз байласуы бойынша жасалған ұрлық.........50
2.3 Тұрғын,қызметтік немесе өндірістік үй-жайға немесе басқа қоймаға заңсыз
2.4 Ұйымдасқан топпен жасалған ұрлық................................................................54
2.5 Ірі мөлшерде жасалған ұрлық............................................................................59
2.6 Ұрлық немесе қорқытып алушылық үшін бұрын екі немесе
ҚОРЫТЫНДЫ...........................................................................................................62
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ...............................................................67
КІРІСПЕ
Тақырыптың өзекті мәселелері: Бұдан бұрынғы қылмыстық заңнамаларды талдау мен
Екі ұғымның екеуі де меншікке қарсы қылмыстар өздерінің мүліктік
Меншікке қарсы қылмыстардағы мүлік деп сыртқы дүниенің кез келген
Әлеуметтік құндылық жүйесінде меншік құқығы тұлғалардың ең бір маңызды
Сонымен, қазіргі қолданыстағы және бұрынғы Қылмыстық кодекстердің арасындағы кейбір
Нарықтық экономикаға өтуге байланысты сонымен меншік қатынастарының нашарлауына
Сондықтан меншікке қарсы қылмыстар және олармен күрес қазіргі
Қазақстан Республикасында мемлекеттік меншік пен жеке меншік танылады және
Меншік субъектілері мен объектілері, меншік иелерінің өз құқықтарын жүзеге
Ол ешқандай өзгеріссіз Қазақстан Республикасының 1998-і жылғы қылмыстық кодексінің
Қазақстан Республикасының қылмыстық кодексіндегі жауаптылыққа сәйкес, біріншіден – жеке
Дипломдық жұмыстың мақсаты: соңғы жылдардың тәжірибе материалдарын жинап, қорыту
Қылмыстық топтардың конспиративтік дәрежесінің жоғарылығы, ұрланғандарды өткізудің жолға қойылған
Қылмыскерлер мен қылмыстық топтардың көбісі ұрлық объектісін таңдауда ол
Бөтен адамның мүлкін ұрлаудағы зор үлес салмақ және бір
Қылмыстың өсу қарқыны мен ауқымы оны әлеуметтік реформаларды іске
Қылмыс құрылымы мен динамикасындағы кері тенденциялар соңғы бір жарым
Зорлық көрсету арқылы жасалатын ауыр қылмыстар саны қарқындап өсуде.
Жасалған қылмыстардың қатыгездігі күшеюде және олардың салдары да артуда,
Халық шаруашылығы қызметінің пайдалы салаларымен ресурсқа бай аймақтарды
Бұған едәуір дәрежеде капиталдың, қаржы және материалдық ресурстардың пайда
Азаматтардың көпшілік бөлігінің мемлекеттік мүлікті жекешелендіру үрдісінен тыс қалуынан
Азаматтардың мүліктерімен меншік құқықтарының қозғалу деңгейі өте төмен болып
Тұрғындардың өмір сүру деңгейінің төмендеуі, жұмыссыздық, жалақының уақытылы төленбеуі,
Теориялық білім мен
Дипломдық жұмыстың құрылымы екі бөлімнен тұрады
ҰРЛЫҚТЫҢ ҚЫЛМЫСТЫҚ ҚҰҚЫҚТЫҚ ҰҒЫМЫ
1.1 Ұрлықтың қылмыстық-құқықтық сипаттамасы
Бұдан бұрынғы қылмыстық заңнамаларды талдау мен қорытындылау бұрын меншікке
Әлеуметтік құндылық жүйесінде меншік құқығы тұлғалардың ең бір маңызды
Сонымен, қазіргі қолданыстағы және бұрынғы Қылмыстық кодекстердің арасындағы кейбір
Қорқытып алушылық қылмысының негізгі құрамындағы жекелеген белгілері нақтыланды (ҚР
Көптеген қылмыс құрамдарының саралаушы белгілерінің мазмұндары мен тізімдері өзгертілді;
Мұндай мәселені шешу қылмыстық құқық теориясында тыңғылықты жасалған қылмыс
Меншікке қарсы қылмыстардың топтық обьектісі меншік иесінің иелену, пайдалану
Демек, меншікке қарсы қылмыстардың тектік объектісі меншік болып табылады
Сөйтіп, меншік иесінің құғына өзінің мүлкін иемдену, пайдалану және
Пайдасын көру жемісі мен өнімін және өзге де кірісін
Меншік иесі өзінің қалауы бойынша өзінің иелігіндегі мүлікке қатысты
Осыған қарай атап өту керек, заң әдебиеттерінде ұрлаудың тікелей
Басқа авторлардың пікірі бойынша, ұрлаудың тікелей объектісі мүлік болып
Ұрлау кезінде заттың өзі өздігінен ешқандай шығынға ұшырамайды, солай
Қылмыстық құқық теориясы тұрғысынан алғанда қылмыстық объектісі объективті де
Атап өтетін болсақ, мүлік ұрланғанымен меншікке деген құқық тоқтап
Меншік басқа да қылмыс түрлері жасалғанда да қылмыс объектісі
Бұл аталған қылмыстардағы меншіктік қатынастар қосымша объектілер ретінде көрінеді.
Мысалы, тонау жолымен жасалған ұрлауда қосымша объекті ретінде жәбірленушінің
Сөйтіп, күш көрсетумен жасалатын мүліктік қылмыстарда тікелей объекті болып
Қылмыстық құқық теориясында объектіні қол сұғу нәрселерінен айыру үшін
Мүлік мүліктік қатынастардың қажетті материалдық негізі болып қана табылады,
Сондықтан мүлікке қол сұғушылық бір мезгілде меншікке қол сұғушылық
Бұл жерде меншік құқығы қылмыстық қол сұғушылықтан шығын көрмейді,
Бұл жерде ұрланатын мүлік қылмыс жасалу кезінде меншік иесінің
Басқа бір адамдармен бірлескен меншіктегі, соның ішінде құрылтайшылардың арасында
Кінәлінің тауып алған немесе қолына кездейсоқ жағдайда түскен бөтен
Ұрлық заты пайдалануға арналған орнына қарай шын мәнінде белгілі
Оларға ұрланған адамның еңбегімен өндірілген материалдық нәрселердің нақты құнын
Осыдан келіп, объективтік жақ: жасалған іс-әрекет, келтірілген зардап және
Сонымен бірге, қылмыстық зардап қашанда материалдық сипатқа ие болады
Жекелеген меншікке қарсы қылмыстар үшін объективтік жағының міндетті элементі
Ұрлау кінәлінің ұрланған затты өзінің қалауы бойынша пайдалану немесе
Ұрлауды аяқталған деп тану үшін кінәлінің іс жүзінде ұрланған
Егер кінәлі адам бөтен мүлікті алып қоюға бағытталған әрекет
Күзетілетін жерден ұрлауды осы жерден мүлікті сыртқа алып шыққан
Бұл жерде ұрланған мүліктің күзетілетін жерден қандай қашықтықта шығарылғанының
Күзетілетін жерден ұрланған затты алып шығуға көмектескен немесе оған
Егер ұрланған мүлік ішіп-жеуге келмесе немесе оны күзетілетін жерде
Егер кінәлі ұрланған мүлікті күзетілетін жердің өзінде иелік етіп,
Меншікке қарсы қылмыстардың субъектісі заңмен белгіленген жасқа толған есі
Бөтен мүлікті иелену немесе ысырап ету (ҚР ҚК 176-б.)
Қылмыстық жауаптылықтың жас шамасына қарай басталуы тұрғысынан алғанда осы
Меншікке қарсы қылмыстар субъективтік жағынан негізінен кінәлінің тікелей қасақаналық
Меншікке қарсы қылмыстардың субьективтік жағының міндетті белгілеріне –пайдакүнемдік ниет
Ұрлаудағы міндетті түрдегі белгі пайдакүнемдік мақсат болып табылады. Пайдакүнемдік
Ол өзінің пайдасына немесе басқа бір адамның пайдасына материалдық
Пайдакүнемсіздік қылмыстарда субъективтік жақтарының міндетті белгілері ретінде пайдакүнемдік мақсатпен
Пайдакүнемсіздік қылмыстарға заң шығарушы: ҚР ҚК 187 және 188
Меншікке қарсы қылмыстардың негізгі тобын, сөйтіп мүлікті алумен байланысқан
ҚР қылмыстық заңнамалары ұрлау үшін жауаптылықты оның жасалу әдісіне
Адам және азаматтың құқығы мен бостандығы жүйесінде меншік құқығының
Меншік құқығын біздер қоғамдағы,тіпті мемлекеттер арасындағы экономикалық қарым-қатынастардың реттеушісі
ҚРК 6-бабында «мемлекеттік және жеке меншіктер тең жағдайда бірдей
Қылмысты-құқықтық қорғау обьектісі ретінде меншік қоғам үшін негізгі базалық
ҚР 2000 жылы 5-мамырдағы «ҚР қылмыстылықпен күрес сұрақтары бойынша
Меншіктің барлық түрлерінің құқықтық тұрғыдан бірдей қорғалуы 1995 жылы
Оларды қылмыстық құқық құралдарымен теңестіру мынаған келіп сияды,біріншіден меншіктің
Екіншіден меншікке қол сұғушылыққа олардың қандай түрге жататынына қарамастан
Үшіншіден заң бойынша меншіктің кез-келген түріне бірдей,жапсарлас қол сұғушылық
Меншікке қарсы жасалған қылмыстардағы кінәлінің әрекеттерін заңдық тұрғыдан сараптаудың
Осы меншікті құқықтық тұрғыдан қорғауды заң тұрғысынан реттеудің
Қол сұғушылықтың обьектісін дұрыс анықтау аталған қылмыстар мәнін ашуға
Меншікке қарсы қылмыстардың тумалық объектісі дегеніміз меншік қарым-қатынастар,яғни материалдық
Сәйкесінше,меншікке қарсы қылмыстардың тумалық обьектісі болып меншік табылады. ҚР
Меншікке қарсы қылмыстар объективтік жағынан материалды құрамға жатады. Одан
Меншікке қарсы қылмыстардың субъектісі есі дұрыс,заңда көрсетілген жасқа толған
Қылмыскер өз амал-тәсілдері арқылы бөтен мүлікке қол сұғып, ұрлық
Талан-тараж жасағанда мүлік меншік иесінен немесе мүлік қолында болған
Ұрлап алушы мүлікке өзінікіндей иелік жүргізеді,заң түрінде меншік иесі
Талан-тараж жасау,жәбірленушінің ұрланған затқа меншік құқығын жоғалтуына әкеліп соқпайды,
Ұрлықтың объективтік белгілері мыналар болып табылады:
1)Бөтен мүлікті талан-таражға салу, бұл мүлікті меншік иесінен немесе
2)Меншік иесінің немесе басқада заңды иесінің құндылықтарының жартысының жетіспеушіліктері.
3)Меншік иесінің немесе басқада заңды иесіне материалдық жетіспеушіліктер келтіру,
4)Мүлікті талан-таражға салумен зиян келтірудің арасындағы себепсіз байланыс.
Субъективтік белгілері мыналар болып табылады:
1)Ұрлық жасаудың себебі-өзінің материалдық жетіспеушіліктерін басқа біреудің есебімен қанағаттандыру,және
2) Тікелей қасақанылықпен : яғни кінәлі адам өзінің қоғамға
Ұрлықтың басқа қылмыс түрлерінен айырмашылығы бұл меншік иесінің құқығын
Егер бұл белгілердің біреуі болмаса,бұл қылмыс-ұрлық емес, басқа қылмыс
Ұрлық тонаудың формасы ретінде объективтік және субъективтік белгілеріне жауап
Ұрлықтың нәтижесінде жәбірленушінің мүлкі азайып, ал қылмыскердің мүлкі заңсыз
Ұрлықтың басты белгілерінің санына тонау амалдары да кіреді. Ұрлық
Ұрлық үшін қылмыстық жауаптылыққа жауапты теориялық және практикалық белгілер
Тәжірбиеде тергеушінің немесе соттың қылмыс жасаған адамға жауаптылықпен
Бұл қылмыстардың, ұрлық немесе қорқытып алушылық екендігін анықтау үшін,
1.2 Ұрлау ұғымы және оның белгілері
«Ұрлау» деген ұғым заң шығарушыларға көптен бері белгілі болса
Шынында көп уақытқа дейін осы ұрлау ұғымының заңды түрде
Қылмыстық құқық ғылымында ұрлау ұғымы мен оның негізгі элементтерін
Бұл ұғымға әр жылдарда КСРО Жоғарғы сотының Пленумында әртүрлі
Заңгер ғалымдар–А.И.Санталов,Э.С.Тенчов,П.С.Матышевский,И.С.Тишкевич,Г.А.Кригер,И.Ш.Борчашвили және Қ.Ш.Ұқановтардың қарастырылып отырған ұғымға қатысты берген
1) алудың заңсыздығы;
2) оның қайтарымсыздығы;
3) субъективті белгілер – ниет пен пайдакүнемдік мақсат.
Сонымен бірге, ғалымдардың іс-әрекетке сипаттама берудегі жинақы терминдерді қолдануы
1) бөтен мүлікті кінәлінің өзінің немесе үшінші бір адамның
2) алып қоюдың заңсыздығы;
3) алып қоюдың қайтарымсыздығы;
4) пайдакүнемдік мақсат;
5) залал келтіру.
«Алып қою» белгісі қарақшылықтан басқа ұрлаудың бәрінде де мүмкін
Ұрлаудың белгісі ретіндегі мүлікті алып қою меншік иесінің иелігіндегі
Біріншіден, мүлік меншік иесінің қорында болуы керек: заңды тұлғаның
Екіншіден, мұндай мүлік не меншік иесінің (заңды тұлғаның» не
Ұрлық жасау кезінде мүлік меншік иесінің өзінен немесе оны
Егер мүлік меншік иесінің иелігінен шығып қалып, мұндай мүліктің
Ұрлау кезіндегі мүлікті алып қою оны өзінің немесе басқаның
Сірә, мұнымен ұрлауға заңды түрде анықтама беруде бөтен мүлікті
Ұрлауды сипаттайтын келесі белгі алып қоюдың заңсыздығы болып табылады.
Бұл жерде оның заң тәртібімен бекітілген-бекітілмегендігінің мәні жоқ. Ең
Меншік құқығы дербес, мәселен Қазақстан Республикасы Конституциясының 26-бабында соттың
Кінәлінің осындай әрекеті, азаматтардың немесе ұйымдардың құқықтары мен заңды
Егер мүлікті алу барысында меншік иесіне тиісті орнын толтыру
Ақашалай балама құны кезінде меншік иесі не заңды иеленуші
Егер орнына беретін заттың құны кем болса, қайтарымсыз ұрлық
Кінәлінің өзіне сеніп тапсырылған мүлікті өзінің иеленуі мен басқа
Жұмысын істеп беру арқылы қайтарым жасау туралы мәселе еңбекақы
Мұндай белгіленген тәртіпті бұзу кінәліні қызмет өкілеттігін теріс пайдаланғаны
Мұндай жағдайдағы ақша қаражаты қайтарымсыз болып табылатын болғандықтан жасалған
Шығынның орнын толтыру немесе ұрланған мүлікті қылмыс аяқталғаннан кейін
Бөтен мүлікті алып қойып және (немесе) өзінің меншігіне немесе
Субъективтік жағынан алғанда ұрлау–қашанда пайдакүнемдік қылмыс. Пайдакүнемдік мақсат заңсыз
Осының соңғы жағдайында баюға деген ұмтылыс мүлікті басқа біреуге
Алып қою нәтижесінде меншік иесіне не өзге де иеленушілерге
Ұрлаумен келтірілген шығындардың орнын толтыру кезінде, оның мөлшері соттың
Меншік иесіне немесе заңды иесіне материалдық шығын келтірмеген мүлікт
Бұл–қоғамдық өндіріс барысында алынған материалдық қаражат. Нақ осы сияқты
Ұрлау заты ретіндегі мүліктің экономикалық қасиеті оның белгілі бір
Құндылықты анықтаудың өлшемдік негізі нақты бір мүлікті дайындауға, жасауға,
Мұндай табиғат объектілер адамның еңбегі сіңірілмегендіктен нақты бағалана алмайды.
Мысалы, белгілі бір шаруашылық қарамағындағы аңдар қорығынан қара түлкі
Ұрланған заттың құнын анықтау кезінде нақты бағасы белгісіз және
Зат ұрлаудың тағы бір қасиеті заңдық болап табылады. Ол
Өз меншігіндегі мүлік ұрлау заты болуы мүмкін емес, сондықтан
2) заңсыздық;
3) қайтарымсыздық;
4) пайдакүнемдік мақсат;
5) шығын келтіру.
Осылармен ұрлаудың әрбір нысаны үшін айырма белгілері болады. Ең
Оларға мыналар жатқызылды: ұрлық, сеніп тапсырылған бөтен мүлікті иеленіп
Осы мәселемен айналысушы ғалым заңгерлер (И.Ш. Борчашвили, Б.З. Байжасаров,
Демек қазақстандық заң шығарушы қорқытып алушылықты ұрлаудан бөліп алған.
Осыған орай, кеңейтілген немесе шектеулі сипатқа ие болмайтын ұрлау
ҚР ҚК 175-бабына сәйкес, ұрлық–бұл бөтен мүлікті жасырын ұрлау.
пәтерлердегі ұрлық – 18522 (2008 ж. –13701),
қалта ұрлығы – 879 (2008 ж. – 625),
автокөлік ұрлығы – 412 (2008 ж. –386),
мал ұрлығы – 4564 (2008 ж. –3734),
түсті металл ұрлығы – 1585 (2008 ж. –1387) тіркелген.
Ұрлық объектісі меншік болып табылады. Қылмыстық құқық ғылымындағы ғалымдар
Мәселен, А.А.Пионтковский «ұрлау кезіндегі қылмыс объектісінің сипаттамасы үшін тікелей
Ұрлау кезіндегі тікелей объектіні ұрлау затынан айыра білген жөн.
Демек, аталған авторлардың тікелей объектінің анықтамасына қатысты мұндай көзқарастарын
Мына сияқты құжаттар мен белгілері ұрлық заты бола алмайды:
Сондықтан қалыптасуына адамның қоғамдық пайдалы еңбегі сіңген табиғат байлықтарын
Талданып отырған әрекеттің объективтік жағы белсенді әрекет жасаумен көрінеді.
Бір авторлар кінәлі адамның өзі ұсынған ұрлауды әрекетінің жасырын
Жасырын сипаттағы ұрлауды анықтау кезінде басты назар кінәлінің ниетіне,
Мәселен, Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2003 жылғы 11-шілдедегі нормативті
Сөйтіп ұрлау жоғарыда аталған адамдар мүлікті иеленіп алу оқиғасын
Егер жоғарыда бағытталған әрекетін болдырмай тастаса, онда кінәлінің әрекеті
Оқиға мына жағдайда болған. С. ауызша жасалған келісім бойынша
Мәселен,М. автобуста К. деген азаматтың күртесінің қалтасынан кұны 3000
Біздің ойымызша, М.-ның әрекетінде ҚР ҚК 187-бабында көзделген (бөтен
Олардың бәрі ұрлық жасау кезінде болмауы да мүмкін не
Кінәлі адам өзінің әрекетінің қылмыстық сипаты белгілі болғанын ұғынбаған,
Егер кінәлі өзінің әрекетінің қылмыстылығы белгілі болып қалғанда ұрлауды
Жас шамасының, ақыл-есінің дамуының қабілетсіздігіне қарай немесе объективті және
Ұрлауды жасырын деп тану үшін, егер ол көрген адамның
Меншік иесінің өзінің мүлкін алып қоюға келісім беруі, егер
Мәселен, жатахананың бір бөлмесінде бірге тұратын адамдардың біреуі екінші
Ұрлық кезіндегі қылмыстық әрекет кінәлі адамның әдетте меншік иесінің
Бұл жағдайда қылмыстық жауаптылық мүлікті алып қойған адамға емес,
Ұрлықты ашық жасалатын тонаудан айыра білу керек. Кінәлінің ұрлық
Бұл жағдайдағы бөтен мүлікті иеленіп алу немесе оны алып
Егер қылмыскер жасырын ұрлау кезінде өзінің әрекетін біреу көріп
Егер кінәлі адам ұсталудан құтылып кету үшін ұстаушы адамдарға
Бөтеннің мүлкін ұрлаудың объективтік жағын талдауда жасалған әрекет пен
Жәбірленуші деп тану туралы хаттамада келтірілген шығын көлемі 12
Ұрлаудың аяқталған ұрлық жолымен болғанын немесе олай болмағанын тану
Атап айтқанда, қылмысты саралау туралы, қылмыс жасаудан өз
Мәселен, О. деген азамат жәбірленуші Х. деген азаматшаның үйінде
Егер ұрлық күзетілетін орында жасалатын болса, онда осы қылмыстың
Мәселен, егер мүлік сақталған орнынан шығармай-ақ пайдаланумен ұрланатын болса,
Кінәліні күзеттілетін орыннан ұрланған мүлікті алып шығып бара жатқанда
Заң шығарушы мұндай босатудың шарттары ретінде мыналарды атайды:
1–бөтен біреудің мүлкін ұсақ-түйек ұрлау міндетті түрде алаяқтық жасау,
2– үлік белгілі бір ұйымның меншіктік құқығында немесе соның
3–мүліктің құны әрекет жасалған кездегі Қазақстан Республикасының заңнамаларында белгіленген
Демек, кінәлінің белгілі бір ұйымның меншіктік құқығында немесе соның
Бөтеннің мүлкін күш көрсетпей–ақ алып кою жолына жататын ұрлық,
Мәселен, Д. Қарағанды қаласындағы дүкендердің біріне бірнеше рет заңсыз
Заң бойынша, осы қылмысты жасау кезіндегі ұсақ-түйек ұрлау деп
Ұрлықтың субъектісі ҚР ҚК 15-бабының 2-бөлігіне сәйкес, жасы 14-ке
Ұрлық үшін жауаптылықты 16 жастан емес, 14 жастан бастап
Біріншіден, қылмыстың бір түрі ретіндегі ұрлық бүгінде жасөспірімдер арасында
Екіншіден, ұрлықтың әлеуметтік қауіптілігі 14 жастағы кәмелетке толмағанған белгілі,
Үшіншіден, 14 жастан басталатын қылмыстық жауаптылық, егер дер уақытында
Кәмелетке толмағандарды қылмыстық жауаптылыққа тарту мәселесі мейілінше елеулі болып
Осы орайда профессор А.А. Пионтковскийдің: «Бөтен біреудің қалтасынан нәрсесін
Сөйтіп, ұрлықтың ниеті адамның қылмыс жасай отырып нені басшылыққа
Мұндай тұжырымның да өзіндік қателігі бар сияқты. Кінәлі адам
Қылмыстық құқық ғылымында қылмыстық топтардың ұғымы туралы бірыңғай пікір
Ұрлау екі немесе одан да көп адамның күші біріктіріліп
Мұндай жағдайда қылмысқа екі немесе одан да көп адамның
Ұйымдастырушы айдап салушы немесе көмектесуші жауаптылығы нақты қылмыс үшін
Басқа қатысушылармен алдын ала сөз байласпаған, бірақ ұрлауға олармен
Қылмыстың осы түрі бойынша қылмыстық жауаптылыққа тартылатын жасқа толмаған,
Мұндай жағдайда, қылмыс субъектісі деп танылған адам қатысу нысанына
Сонымен бірге, бұл нысаны бойынша топ мүшелері ұрлаудың объективті
Олардың біреуі ұрланатын мүлікке қол жеткізуді қамтамасыз ететін болса,
Қатысушылар қылмысты бірлесе жасай отырып, қылмысқа дайындалу мен оны
Осыған байланысты кінәлі Р. мен П. ҚР ҚК 175-бабы
Сөз байласу алдын ала болған деп оған қылмыс жасалғанға
Мәселен, 2000 жылдың 2-мамырында Ақмола облысындағы Ақкөл аудандық прокуратурасы
Ұрлық жасауға тікелей қатыспаған, бірақ осы ұрлықты жасауға дайындалуға
Жасалған қылмыста бірнеше рет жасау белгілерінің бар-жоқтығын анықтау үшін,
Біріншіден, ұрлаудың барлық көрінісінде (эпизодында) қылмыс субъектісінің осы белгілерін
Екіншіден ол әртүрлі уақыт аралығында кем дегенде екі қылмыс
Үшіншіден, олардың әрқайсысы қылмыстық жазалауға жататын болуы керек. Егер
Төртіншіден, ең болмағанда жасалған ұрлау көрінісінің екеуі өзінің заңдық
Жалғасқан ұрлауда кінәлі бір жерден яғни бір орыннан бірнеше
Жалғасқан қылмысқа қарағанда бөтеннің меншігіне бірнеше рет қол сұғушылық
Ұрлау, егер адам бұрын ұрлау үшін қылмыстық жауаптылықтан қылмыстық
Айтылғандарды ескере келе, бірнеше рет жасалу деп өзіндік дербес
Іс бойынша тергеушінің мұндай шешім қабылдануына жәбірленушінің күдікті Н.-мен
Бұған келетін болсақ, үкімнің кері қайтарылуына әрекеті қылмыстың бірнеше
Егер ұрлау бұрын бірдей емес (ұрлық), біртектес (мысалы, алаяқтық
Ұрлаудың қоғамдық қауіптілігі тұрғын, қызметтік немесе өндірістік үй-жайға, қоймаға
Заңсыз кіру – бұл ұрлық, тонау немесе қарақшылық жасау
Тұрғын, қызметтік немесе өндірістік үй-жайға, қоймаға заңсыз кіруді адамның
Мүлік ұрлау мақсатында үй-жайға немесе қоймаға алдап кіру –
Мұндай әрекеттер орын алған жағдайда ол лауазымды адамның өкілеттігін
Егер кінәлі өзінің туысқандақ, таныстық қатынастарын және басқа да
Кірудің тәсілі түріндегі күштеп кіру үй-жайдың ішіндегі адамдар немесе
Оған мына бір істі мысалға келтіруге болады. Мәселен, К.
Кейде соттар кінәлі адам әрекеттеріне дұрыс қылмыстық-құқықтық баға бере
Қазақстан облыстық сотының қадағалау алқасы сотталушыға тағайындалған жаза мен
ҚК 175-бабы 2-бөлігінің санкциясы 5 жылға дейінгі мерзімге бас
ҚР Қылмыстық іс жүргізу кодексінің 7-бабының 42-бөлігіне сәйкес, баспана
Егер тұрақты немесе уақытша тұруға, сондай-ақ құрамдас бөліктері дем
Қойма деп, материалдық құндылықтарды тұрақты немесе уақытша сақтау үшін
Мәселен, Қазақстан Республикасы Жоғарғы соты Б. деген азаматтың ақша
Үкімді өзгертуге сотталушыны айыптау кезінде оған «қоймаға кіру» деп
Егер оған күзет қойылмаса ішіндегі затын еркін де оңай
Кейде өмір тәжірибесінде дүкендер мен асханалардағы кассалық аппараттарды және
Осыған байланысты В. А. Владимиров , «қойма деп үй-жайдың
Сөйтіп, атап өту керек, арнайы жабдықталған, кім көрінген аша
Қазақстан Республикасының 2002 жылғы 21-желтоқсандағы «Қазақстан Республикасының Қылмыстық,
1.3 Бөтен мүлікті ұрлаудың объектісі
Бөтен мүлікті ұрлық кезінде объектісін дұрыс анықтау, маңызды роль
Осы сұрақтың жауабы қылмыстың объектісіне байланысты жалпы дәрежелі қылмыстық
Бөтеннің мүлкін ұрлаудың мән-жайын анықтауда осы қылмыстардың объектісін табу
Қылмыстық құқық ғылымында қылмыстың родовой және қазіргі объектілеріне бөлуінде
Мұндай анықтама дұрыс емес, себебі ол қылмыстың және бөтеннің
Қылмыстың объектісін дұрыс анықтау, осы топ қылмыстарының мәнін, олардың
Бөтеннің мүлкін ұрлаудың қазіргі объектісі-мүлік деген көзқарасы бұрыннан белгілі.
Әрине ұрлау кезінде мүлікке ешқандай зиян келтірілмейді, ал объекті
Бөтеннің мүлкін ұрлаудың негізін ұғынуда, оны дұрыс саралап ұқсас
Азаматтық құқықта мүлік әркелкі анықталып отыр: азаматқа немесе заңды
Осы анықтамалардың қайсысы ұрлау кезінде мүлікке қауіп төндірудің пәні
Алексеев С.– айтуынша, мүліктің түсінігін экономикалық түсініктерге жүгінбей анықтайтын
Оған құралдар, өнім құралдары және азық-түлік осы өнімнің өндірістері
Қолда бары осы талан-таражға салу түрісі жойылмайды, қылмыс жауапкершілікке
Әрі қарай зат мағынасын көру керек. Философия көз көрісінен,
Құқық нәрсе категориясынан және киім нәрселері және үй-тұрмысына, және
Нәрсе құны-ол оған кеткен еңбекті, қанша және сандық тұрғыда
Ұрлық негізінде қылмыс обьектісі тек қана ҚР Азаматтық Заң
Тағы айта кетеріміз мүлікке қозғалмайтын және қозғалатын қастандық жасалуы
Бірақ қозғалмайтын мүлік кейбір кездерде оларды қозғалатын мүлікке айналдыруы
Советтік қылмыстық құқық теориясында қылмыстың объектісі – Марксистік түсінік
Бөтен мүлікті ұрлаудың негізгі объектісі болып жеке меншік табылады.
Қазақстан Республикасының Конституциясында көзделгендей мемлекеттік меншік пен жеке меншік
Мемлекет азаматтардың меншігінің қауіпсіздігін қамтамасыз етуге міндетті болып табылады.
Ұрлық жасаған адам жәбірленушінің мүлкіне қол сұға отырып әлеуметтік-экономикалық
Қазақстан Республикасының азаматтары заңды түрде алған қандайда болсын мүлкін
Меншікке қарсы қылмыстардың топтық объектісі-меншік құқығы болып табылады. Қазақстан
Меншік иесі өзіне тиісті мүлікті иелену, пайдалану және оған
Иелену құқығы мүліктің пайдасын көрудің заңмен қамтамасыз етілу мүмкіндігін
Билік ету құқығы мүліктің құқықтық тағдырын шешудің заңмен қамтамасыз
Меншік иесі өзіне тиісті мүлікке қатысты өз қалауы бойынша
Ұрлық жасалғанда мүлік меншік иесінен немесе мүлік қолында болған
Егер де мүлік меншік иесінің меншігінен шығып кетсе ,
Ұрлап алушы мүлікке өзінікіндей иелік жүргізеді, бірақ заң түрінде
Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінің 175-і бабына сәйкес ұрлықтың объектісі
Ұрлықтың объектісін анықтағаннан кейін бұл қылмыс пәнінің мінездемесіне тоқталамыз.
Пәні болып–ұрлық жасауға байланысты немесе ұрлық жасауға себеп болған
Құқық теориясында жеке меншіктің бірлескен түсінігі жоқ. «Егер жеке
Ұрлық пәнінің түсінігінде–мүлік болып материалдық әлемнің пәні және заттары
Ұрлық жасаудың заттары физиологиялық,экономикалық құқықтың қажеттерге ие
Ұрлық жасаудың заты болып табылатын мүліктің экономикалық қажеті оның
Бұл қылмысты игеру барысында «жасырын ұрлау» деген ұғымды түсіну
ҚР конситуциясының 1-бабына сәйкес «ең қымбат қазынасы болып- адам
Ұрлық жасау кезінде жәбірленушіге қорлық көрсетілуі мүмкін, егерде адамның
Қорлық көрсету жәбірленушінің өмірі мен денсаулығына аса қауіпті болмаса
Ұрлықты зорлық көрсету арқылы жасалды деп тану үшін, оның
Әрекетті ұрлық деп тану үшін осы әрекеттердің ең болмағанда
1.4 Бөтен мүлікті ұрлаудың объективтік жағы
Объективтік жағынан ұрлық бөтеннің мүлкін жасырын түрде алумен ұштасады.
Сондықтан да қылмыс құрамының объективтік жағынын белгісі қылмыстың қоғамға
Осындай тәсілмен ұрланған заттарды күзетілетін объектілердің аумағынан алып кетуге
Ұрлықтың объективтік жағы - әрекет арқылы сипатталады, қауіпті зақымдармен
Обьективтік жағы іс-әрекет,себепті байланыс және қылмысты жасау тәсілі болып
Ұрлықтың негізі ол пайдалану ретінде басқанын иелігінде тұрған мүлікті
Қылмыскер мүліктің негізгі ұстаушысы бола отырып, оны өз ойынша
Сөйтіп ұрлық қатынас түріндегі белгіде болады. Мүліктен айырылу және
Қылмыстың бітуі әдеби еңбектерде бірнеше түрі берілген. Солардың біреуі
Сөйтіп нағыз алынған кезде қылмыстың бітуі деп саналады. Қарама-қарсы
Егерде бірінші көзқарас нағыз алынған уақыт деп, оның аяғы
Ұры құпия түрде ұрлаған қалтадан ұрлаған әмиянды алу, ол
Дұрыс айтсақ, ол ұрының келтірген шығынын өтеуі, адам алынған
Кейбір жағдайларда қылмыскердің ісі тонау ретінде саналады.Онда түсіріліп алған
Сонымен ұрлықтың объективтік жағына келесі себеп-салдар жатады:
1)Тәсіл қимылдар, құпия түрде ұрлыққа арналған басқанын мүлігі.
2) Мүліктік шығын келтіру.
Әрекет іс қимыл арқылы жүзеге асырылады, ал кінәлінің немесе
Мысалы, азамат А.... мас кезінде қараусыз қалдырылған прилавкадан бір
Зақым келтіру дегеніміз-ұрланған мүліктердің құны. Осылардың нәтижесінде ұрлық аяқталуы
Ұрлықтың объективтік жағының келесі белгісі- қоғамға қауіптілік нәтижесінде, яғни
Бұл жағдайда меншік иесі өзінің мүлкіне билік етуден айырылады
Ұрлық жасауда-қылмыстың құрамы материалды болады, қылмыстың аяқталуын тану
Егер кінәлі адам бөтен мүлікке өзіне байланысты емес мән-жайлар
Ұрлықтың құрамы үшін ерекше маңызды болып жәбірленушінің мүлікке талан-тараж
Егер кінәлі адам ұрлықты жәбірленушінің немесе басқа да адамдардың
Мысалы: 12.10.2010 жылы Қарағанды қаласында В.И. Анарқұлова К.К. Бакированы
Ұрлықтың объективтік жағы - әрекет арқылы сипатталады, бөтен мүлікті
Жәбірленуші мен үшінші тұлғалардың берген анықтамасы – ұрлықты ашық
Бұл қылмысты игеру барысында, кінәлі адам жәбірленушімен үшінші тұлғалар
Бөтен мүлікті жасырын түрде ұрлау деп «жәбірленушілермен үшінші
Бұл жағдайларға жас балалардың, көзі көрмейтін адамдардың немесе алкогольдік
Мысалы, Қарағанды облысы, Абай қаласының аудандық сотында, 2010 жылдың
Бұл туралы кейін облыстық сот Садыковтың жағдайын түсіне отырып,
Ұрлық жасап жатқан уақытта, бұл әрекет ұрлық болып кетуі
Тәжірибе, кінәлі адамның мүлікті ұрлауға бағытталған әркеттері, меншік иесіне
Ұрлықшы ұсталынбау үшін әмиянмен (кошелекпен) бірге трамвайдан секіріп түсіп
Әдеттегі іс-әрекеттердегі қателіктер мән-жайлардың дұрыс бағаланбауымен сипатталады. Мысалы: Леонов
Қазақстан Республикасының Жоғарғы Сотының 1996 жылдың 25 шілдедегі №9
Ұрлықтың жасалған жері, уақыты және жағдайы оның саралануына қатысты
Егер ұрлықты жер сілкінісін, су тасқынын немесе өрт болған
Міндетті белгісі болып кінәлі адамның занға қайшы әрекеттері мен
Себепті байланыс-бұл қоғамға қауіптілікпен келген зардаптардың арасындағы объективті байланыс
1.5 Бөтен мүлікті ұрлаудың субъектісі
Барлық қылмыстардың қоғамға қауіптілігі, сонымен қатар бөтен мүлікті тонау
Жеке меншікке қарсы қылмыстарды ұрлық туралы қатыгездікпен жасалған қылмыстарды
Әлеуметтік саяси сипаттама бойынша, субъект заңдық белгілермен тығыз байланысты
Ұрлық жасауда субъектінің басты заңдық белгілері болып біріншіден заңда
Практикада бұл белгілерді анықтау, яғни жасын анықтау ешқандай қиындық
Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінің 15- бабының 2- тармақшасына сәйкес
Қылмыстың қоғамдық саясат сипаты құқықтың себеп-салдарымен байланысты. Құқықтық жауапкершілік
Субъекті Қазақстан Республикасының қылмыстық кодексіне сәйкес ұрлық жасағаны үшін
Құқықтық жауапкершілікті алып жүру үшін қоғамдық қауіпті қылмыс жасаған
Тергеу және сот практикасын зерттеу негізінде, негізінен ішімдік (арақ)
Жоғарыда айтқанымызға қарай отырып, қорытынды бойынша қылмыс субъектісі өз
Қоғамға қауіп төндіргені үшін қылмыстық жауаптылыққа, белгілі бір дәрежеге
Бөтен мүлікті ұрлағаны үшін қылмыстық жауаптылыққа тартылатын адамның жасын
Кәмелетке толмаған балаларды ешқандай жағдайда да қылмыстық жауаптылыққа тартуға
Бірақ Қазақстан Республикасының қылмыстық заң шығарушы және құқық қолданушылық
Кәмелетке толмаған балалар ауыр қылмыс жасаған жағдайда, олардың бұрыңғы
Қылмыс жасаған уақытта, өзі істеп жатқан әрекеттеріне жауап бере
Егер қылмыс жасаған адам әрекеті қабілетсіз болса, оған медициналық
Сонымен қоса сот, мас күйінде қылмыс жасаған адамға ауыр
Қылмыс субъектілерін сипаттайтын белгілер, оған жауаптылық жүктеу мәселесін шешу
Жүргізілген зерттеулердің қорытындысы: Ұрлық жасағаны үшін (97% ) еркектер
Ұрлық жасағаны үшін сотталған адамдар білімдері төмен дәрежелі деп
Осыдан қоғамға пайдалы еңбекпен айналыспау- криминалды фактор болып табылады.
Сотталған адамдардың отбасылық жағдайы: олардың ішінде 77,5% неке құрмағандар,
Ұрлық жасағаны үшін сотталған адамдардың ішінде нашақорлық заттармен,
Осы жағдайлардың барлығын қорыта келе ұрлық жасаған адамдар көбінесе
1.6 Бөтен мүлікті ұрлаудың субъективтік жағы
Ұрлық субъективтік жағынан тікелей қасақаналықпен жасалады. Кінәлі адам бөтеннің
Қылмыс пайдакүнемдік ниет және сондай мақсатпен жүзеге асырылады. Бөтен
Әр түрлі ұрлық жасау барысында кінәлі адам, өз әрекеттеріндегі
Бөтен мүлікті ұрлау субъективтік жағы бойынша қасақаналық ниетпен және
Ол мүлікке оның құқығы жоқ екенін біле тұра және
Белгілі бір әрекеттер жасау алдында адам өзінің ішкі қажеттіліктерін
Ұрлық жасау барысында кінәлі адам қатыгездік мақсатымен, яғни бөтен
Ол ұрланған мүлікті өзі қолдануы немесе сатып жіберуі, айырбастауы,
Қандайда болмасын әдейі жасалған қылмыстық әрекет дегеніміз адамның өзінің
Осы айтылғандарға байланысты ұрлық жасаудың негізгі талабы пайда болғанымен
Пайдақорлық мақсатымен дегеннің ұғымы ауқымды адамның заңсыз түрде баюға
Пайдақорлық мотивы жасаған ұрлығына сай пайдақорлықтың мақсаты біреудің мүлкін
Криминологтардың есептеуінше пайдақорлық ұрлықтың қажетті белгілері болып табылады. 1949
Оның есептеуінше Заң құжаттарындағы келтірілген терминдер ұрлап кету ұғымына
Ал басқаша мүлік ұрлығы қашанда адам мүліктік пайда табу
Қылмыстық құқық теориясы мен сот практикасы бөтен мүлікті ұрлау
Бұл әрекеттер басқа қылмыс құрамында міндетті қатыгездік мақсат-міндетті белгі
Егер қылмысқа дайындалып жатқанын біліп, сөз байласып, алдын-ала уақытты,
Мүлікті өз пайдасына жаратып, иемденуі, билік ету, өз қарауынша
Бұл мақсаттарсыз қылмыс-ұрлық болып табылмайды және бөтен мүлікті ашық
Елімізде жүзеге асырылып жатқан экономикалық және саяси салалардағы түбегейлі
Әрине, қоғамдағы дағдарыс заң шығару құқық қолдану қызметінен де
Қазақстан Республикасының Конституциясында (негізігі заңында) мемлекеттік меншіктің және жеке
Бұл айтылғандардан шығатын қорытынды сол, меншік түрлерінің бірдей екендігі
Қолданылып жүрген заңдарда жеке еңбекпен байланысып және меншік иесінің
Меншік түрлерінің тең екендігі бірдей құқықтық қорғау дегенді ғана
Меншіктің барлық түрлерін бірдей қорғау дегеніміз меншік құқы бұзылған
Оның мәнісі мынада еді: біріншіден, социалистік меншікке қарсы және
Ал, Қазақстан Республикасының ҚК мұндай тұжырымдар жоқ. Қазақстан Республикасындағы
Меншікті қорғау қылмыстық заңның маңызды мәселесі болып табылады
Меншікке қарсы жасалған қылмыстардың бір саласы алаяқтық болып табылады.
Өйткені, бөгденің мүлкін иемдену үшін алдау-арбау тәсілдері қолданылады. Ал,
Ұрмай-соқпай, басқадай қылмыс жасамай, мүлікке иемдену шын мәнісінде қауіпті
Сонымен бірге, ұрлық-өзіне тән белгілері бар күрделі қылмыстардың қатарына
Әдетте бұл қылмысты азғындаған адамдар, алдаудың алуан түрлі амалдарын
2. ҰРЛЫҚҚА ЖАУАПТЫЛЫҚТЫ АУЫРЛАТАТЫН МӘН-ЖАЙЛАР
2.1 Бірнеше рет жасалған ұрлық
Қылмыстық құқықта ұрлықты бінеше рет бір адам жасаса, оның
Егер бір адам бөтен мүлікті бінеше рет ұрласа, бұл
Бірнеше рет жасалған ұрлықты көрсете отырып, заң оның екінші
Бір адамның бір текті қылмыстарды бірнеше рет жасауы, қылмыстық
ҚР қылмыстық кодексінің 175 бабында: 175 бап/ұрлық/, 176 бап/сеніп
Меншікке қарсы қылмыстардың бірнеше рет жасалғанын анықтау үшін заң
ҚР Қылмыстық кодексінің 175 бабының 3 бөлімінде көрсетілгендей
Егер ұрлықты бірнеше рет жасағаны анықталса, онда Қазақстан Республикасының
Қазақстан Республикасының Жоғарғы Сотының 1996 жылдың 25- шілдесінде «Бөтен
Қылмысты бірнеше рет жасамаған деп тану үшін, кінәлі адамның
Сонымен қатар әр қылмысты жасау барысында, субъектіде жаңа қасақана
Қылмысты бірнеше рет жасалды деп тану үшін бір адам
Сонымен қатар заң бойынша қылмыс жасағаны үшін белгіленген уақыт
Соңдықтанда ұрлықтын бір текті белгілерін қылмысқа дайындалу мен оқталуы
2.2 Адамдар тобының алдын-ала сөз байласуы бойынша жасалған ұрлық
Бөтен мүлікті ұрлаудын белгілеріне адамдар тобының алдын-ала сөз байласуы
Бір қылмысқа бірнеше адамдардың қатысуы қоғамға қауіптілік дәрежесін үлкейтеді.
Адамдар тобының алдын-ала сөз байласуы бойынша жасалған ұрлықтарға:
Қазақстан Республикасының Жоғарғы Сотының №9 «Бөтен мүлікті ұрлауды саралаудын
Ұрлықты адамдар тобымен жасалуы деп тану үшін, ол қылмысқа
Бұл қылмыс кездейсоқ кездесіп қалған адамдармен жасалуы мүмкін емес.
Егер бір адам басты рөлді атқарып басқалары көмектескен болса
Ұрлық жасауды ұйымдастырған немесе оның жасалуына басшылық еткен адам
Адамдардың тобымен жасалған ұрлық деп тану үшін алдын-ала сөз
Алдын-ала сөз байласу мен ұрлық жасаудың басталуының арасындағы уақыт
Егер ұрлық жасау әреккеттері басталғаннан кейін адамдар сөз байласып
Алдын-ала сөз байласу- бұл қылмысқа қатысушыларды біріктіріп бір бүтін
Алдын-ала сөз байласып,әрекеттер жайлы келісіп және өзінің жасаған әрекеттерін
Егер қылмысты бірнеше адамдардың тобы алдын-ала сөз байласусыз жасаса,
2004 жылы 15 қарашада Қарағанды қаласының «Арай» базарында Абдрахманов
Адамдар тобының алдын-ала сөз байласуы бойынша жасалған ұрлық-екі немесе
2.3 Тұрғын, қызметтік немесе өндірістік үй-жайға немесе басқа қоймаға
Ұрлықтың үйге, қызметтік, өндірістік немесе қоймаға заңсыз кіруімен
Тұрғын жай дегеніміз адамдардың тұрақты немесе уақытша тұруына арналған
Мысалы: шаруашылық қоймалары, мал қамайтын сарай, погреб және т.б.).
Қоймаға - тұрақты немесе уақытша материалдық игіліктерді сақтайтын, қоршалған
Көрсетілген объектілерге заңсыз кіру деп тұрғын, қызметтік немесе өндірістік
Ұрлаудың қоғамға қауіптілігі оның мекемеге заңсыз кіруі, оның барлық
Сот практикасында тұрғын үй, жай адамдарға уақытша не тұрақты
Мекеме – ол адамдарды немесе заттай құндылықтарды орналастыру үшін
«Сақтағыш» өз алдына арнайы құрылғы немесе орын, ол тонаудан
«Сақтағыш» сөзінің мәніне алдымен барлық арнайы құрылғылар, яғни құндылықты
Кейбір жағдайда құқық қолдану практикасында екі немесе екілік бұзып
«Сақтағыш» түсінігі әр келкі. Бірдей құрылғылар, құрылымдар, игіліктер көп
Бұзып кіру – ол заңсыз, қасақана, басшының еркіне қарсы,
Бұзып кіру ол ұрлаудың объектісінің элементі, ол бөтен адамның
Бұзып кіру субъективтік жағынан әрқашан қасақана іс: қылмыскер құқыққа
Бұзып кіру болып табылмайды, егер: тұлға мекемеде немесе сақтағышта
Бұзып кіру орынды болады, егер кінәлі (мысалы, кіріс құжаты
Өзінің бағытымен бұндай бұзып кіру қылмыс болып табылады. Ол
Жоғарыда айтылғандарды қорытындылай келгенде бұзып кіру-ол құпия немесе ашық
Пәтерден шығып келе жатып Гнуськоның көршісі Боровойды заттармен көреді.
2.4 Ұйымдасқан топпен жасалған ұрлық
Ұрлық ұйымдасқан топпен жасалуы мүмкін, ұйымдасқан топ қалпына енгенде
Ұйымдасқан топтың мүшелері тек көмектесуші ғана емес, сонымен қатар
Дегенмен, ұйымдасқан топта оның мүшелерінің қандай рөл атқарғанына аса
Сонымен бірге олардың атқаратын жұмысы аяқ астынан емес, не
Қылмысқа қатысу оқып-үйрену мәселесіне (қылмысқа қатысудың белгілері мен ұғымы,
Қылмыстың жоғары деңгейі, кеңінен таралған тұрақты қылмыстық жүйе, екі
Қазақстан Республикасы ҚК-нің 27-ші бабында қылмысқа қатысушыға мынадай анықтама
Қылмысқа қатысу маңызы жағынан алғанда қылмыс жасаудың ерекше түрі
Біріншіден, қылмыс жалпы күшпен біріккен бірнеше адамдармен жасалады;
Екіншіден, бұл адамдарға қылмыстың қорытындысы жалпы бірдей саналады;
Үшіншіден, әр қатысушының белгілі жағдайдағы қылмыстағы әрекеті, орны басқа
Төртіншіден, қылмыстың қорытындысы немесе қылмыс жасау фактісі, қатысушылардың әрбірінің
Қаз ССР ҚК-нің-ҚР ҚК-інде қатысушылардың нысандары белгіленген:
1. Алдын ала келіспеген адамдар тобы.
2. Алдын ала келіскен адамдар тобы.
3. Ұйымдасқан топ.
4.Қылмыстық бірлесу (қылмыстық ұйым).
Ең алғашқы рет қылмысқа қатысушылардың бұндай нысандары ұйымдасқан топ
ҚР Қылмыстық іс жүргізу кодексінің 27-бабында қылмысқа қатысудың
Қылмысқа қатысу анықтамасы өз бойына абайсыздықпен жасалынған қылмыстарда
Біріншіден, қылмыс бірнеше тұлғанын бірлескен әрекеттерімен жасалады;
Екіншіден, қылмыстың нәтижесі осы тұлғаларға жалпы болады;
Үшіншіден, әрбір тұлғанын іс-әрекеті қылмыс жасалынып жатқан уақытта басқа
Төртіншіден, қылмыстың нәтижесі немесе қылмыс жасаудың әрекеттері қылмысқа қатысу
Өз алдына, қылмыстық қоғамдастықпен жасалынған қылмыс деп, қылмыс жасаушылар
Олардың аз зерттелгендігі бірнеше ондаған жылдардың ішінде қоғамда және
Қазіргі уақытта ұйымдастырылған қылмыстың бар екендігі қоғам және мемлекетпен
Ұйымдастырылған топ төмендегідей белгілерімен сипатталады: а) алдын ала жасау
Бірінші белгісі алдын ала келіскен топпен қылмысқа бірге қатысудың
Алайда тұрақтылық турасында сөз қозғасақ, ұйымдасқан қылмыстық топтың жоғары
Қоғам және мемлекет мұндай жағдайларда ыңғайлы амал-тәсілдерді қолдана отырып
Алдын ала бірігіп қылмыс жасау үшін, қылмыс жасауға есі
Қылмысқа екі немесе одан көп тұлғанын қатысуы қылмысқа бірігіп
Қылмысқа бірігіп қатысу, қылмысқа қатысушының іс-әрекеті басқа қылмысқа қатысушылардың
Бұл жағдайда әрбір қылмыскердің іс-әрекеті әртүрлі болады.
Субъективтік жағынан қылмысқа бірігіп қатысу қасақана немесе одан көп
Осы дәреженің негізінде объективтік негіз жатыр, яғни қылмысқа қатысушылардың
Ұйымдастырушы деп, қылмысты ұйымдастырған немесе оның орындалуына басшылық еткен,
Орындаушы-қылмысты тікелей жасаған немесе жасауға басқа адамдармен (қоса орындаушыларымен)
а) Тұлға қылмысты орындауға басқа адамдардың (бір адамнаң) көмегімен
б) Жалпы қылмыстық нәтиженің болатындығын алдын ала көріп отыр;
в) Қылмыстық нәтиженің болуын күтуде;
Айдап салушы-басқа адамды азғыру, сатып алу, қорқыту жолымен немесе
Субъективтік жағынан айдап салушылық басқа адамның қылмыс жасауына ішкі
Көмектесуші-кеңестерімен, нұсқауларымен, ақпарат қылмысты жасайтын қару немесе құралдар берумен,
ҚР Кодексінің 175-бабына сәйкес ұрлық деп бөтеннің мүлкін жасырын
Қазақстан Республикасының Жоғарғы Сотының Пленумының 1996 жылғы 25 шілдедегі
Саралаған кезде бірлескен топпен ұйымдасқан топты ажырата білу керек.
«Бірлескен топ» мағынасы жоғарыда айтылған, ал ұйымдасқан қылмыстық топтың
Ұйымдастырылған қылмыстық топ және қылмыстық бірлестікті топтасқан адамдарды ұрлық
Қылмыстық топпен қылмыстық бірлестіктердің ұйымдастырылғаны мен тұрақтылығына мыналар куә
Ұйымдасқан қылмыстық топтың не қылмыстық бірлестіктер мүшесі болып тек
Ұрланған мүліктің үлкен көлемі және оны қатысушылардың арасында қалай
Егер барлық қатысушылар қылмыстық топ құрса (алдын ала сөз
Үлкен ұрлық (тонау) үшін қылмысқа қатысқан адамдарда жауаптылықта болмайды,
Кейбір жағдайларды ұрылар ұрланған заттарды өздері тапсыра алады. Егер
Ортақ ережелерге сай ұйымдастырушылар мен орындаушыларға жауаптылық басқаларға қарағанда
Сонымен қатар ұрлық жасалғаннан кейін, ал кейбір жағдайларда ұрлық
2.5 Ірі мөлшерде жасалған ұрлық
Қылмыстық жауаптылықты іске асыру үшін бөтен мүлікті ұрлау кезіндегі
Ұрлық жасалған кезде оның ауыртпалығы келтірілген мүліктік зақымдар көлемімен
ҚР ҚК 175-бабының 2-тармақшасында бөтен мүлікті ұрлаудың үлкен көлемі
ҚР Жоғарғы Сот Пленумының 1997ж 5-мамырдағы №3 қаулысындағы
«ҚазССР-дың ҚК 76-бабына сәйкес ұрлау көлемі айлық жалақының, зейнетақыдан
Сот нақты бір істі қарастырғанда қолданыстағы заңның тікелей жүйесімен
ҚР Жоғарғы Сотының «Бөтен мүлкін заңсыз иемдену жөніндегі істер
Ұрланған мүліктің бағасы кінәлі өткіземін деген немесе оның субъективтік
Ұрлық жасалған кезде кінәлінің ұрлауға оқталған заттарының заттай құндылықтарына
Сот тәжірибесінде ұрланған заттардың құны аз болып, бірақ кейінен
2.6 Ұрлық немесе қорқытып алушылық үшін бұрын екі немесе
Бөтен мүлікті ұрлауда арнайы субъектісі болып, алдында екі немесе
Рецедивті мойындау кезінде ҚР ҚК белгіленгендей (кәмелетке) 18 жасқа
Алдында тонау немесе қорқытып алушылық үшін екі немесе одан
ҚР Жоғарғы Сотының 1996ж 25-шілдедегі №9 «Бөтен мүлікті
Рецидивистер – ол өзінің қылмыстық ісін жәндіктік өмір сүруіне
Рецидивистердің жеке қасиеттері және қылмыскердің ішкі дүниесін тану, оларды
Тұлғаны екі немесе одан да көп рет тонау үшін
Бөтен мүлікті ұрлауда рецидивті қарай отырып, біріншіден, тұлғаның ұрлық
Тәжірибеде куәләндырылғандай рецидив ұрлауда және мүліктік қылмыс жасау
ҚР ҚК 175-бабының 4-тармағында белгіленгендей ҚК 175 (ұрлық), 176
Тұлғаның алдында екі немесе одан да көп рет сотталды
ҚОРЫТЫНДЫ
Осы дипломдық жұмысымды қорытындылай келе: мүлікті қорғау деңгейі оған
Осы түрлерді дұрыс топтастыруда ерекше рөлді құқық қорғау органдары
1.Ұрлық – ол бөтен мүлікті жасырын ұрлау.
2. Қылмыстық заң, ұрланғандық үшін, оның жасалу тәсілдеріне қарай
Ұрлау түсінігін анықтаудың және оның негізгі элементтеріне сипаттама берудің
Қазіргі кезде ұрлау түсінігі Қазақстан Республикасының жаңа Қылмыстық кодексінде
Ұрлау түсінігіне берілген бұл анықтамадан көретініміз, ғылым- заңгерлер ұсынған,
3. Заңмен берілген анықтамадан ұрлаудың объективтік жағынан сипаттайтын мына
а) мүлікті алу;
б) алудың заңға қайшылығы;
в) алудың қайтарымсыз болуы;
г) пайдакүнемдік мақсат;
«Алу» түсінігі ұрлаудың қарақшылықтан басқа барлық мүмкін болатын жеке
Ұрлау арқылы мүлікті алғанда айыпты оны өз пайдасына немесе
Ұрлауға заң тұрғысынан анықтама бергенде бөтен мүлікті айыптының меншігіне
Ұрлауды сипаттайтын келесі нышан – оның заңға қайшылығы. Заңға
Шындығында құқық дегеніміз-сол мүлікті алуға мүмкіндік беретін, заңға негізделген
4. Қастандық жасаудың осы түрінің заты ұрлау құрамының сындарлы
1. «қылмыс затына өзінің қылмыстық әрекетін жүзеге асыра отырып
2. «қылмыс затына сол қылмыстың жасалуына себеп болатын материалдық
5. Ұрлыққа тән нышан-оның жасырын тәсілмен жасалуы. Ұрлықтың жасырындық
6. Ұрлаудың объективтік жағы – бөтен мүлікті оның иесінің
7. Кінә, қылмыстың себебі мен мақсаты ұрлықтың субъективтік жағын
8. Субъективтік жағынан ұрлық тікелей ниетпен жасалынатын әрекет. Ол
9. ҚК-тің 175-бабының 2-бөлігінде мынадай сараланушы нышандар көзделген:
а) адамдар тобының алдын-ала сөз байласуы бойынша;
б) бірнеше рет;
в) тұрғын,қызметтік немесе өндірістік үй-жайға, қоймаға заңсыз кірумен жасалған
Адамдар тобының алдын ала сөз байласуы бойынша түсінігі ҚК-тің
Атап айтқанда, мұндай адамдарға қоғамға қауіпті осы әрекет субъектісінің
ҚК-тің 175-181-бабтарындағы бірнеше рет жасалған қылмыс деп осы баптарды,
Тұрғын, қызметтік немесе өндірістік үй-жайға не қоғамға заңсыз енумен
10. ҚК-тің 175-бабының 3-бөлігі мынадай саралаушы нышандарды көздейді, яғни
Ұйымдасқан қылмыстық топтың және қылмыстық сыбайластықтың алдын ала сөз
11. Мүлікті жасырын және зорлықсыз иеленумен қатар ұрлық жасағанда
12. Ұрлықты алаяқтықтан ажырату білу керек. 1-ден, ұрлық жасағанда
Егер алдау немесе сенімге қиянат жасау арқылы жасына немесе
13. Ұрлықты тонаудан ажырата білуі керек. Олардың басты айырмашылығы-мүлікті
14. Ұрлықты автомобильді немесе өзге де көлік құралдарын ұрлау
Ұрлық жасалғанда мүлік міндетті түрде пайда табу мақсатында, айыптының
Қылмыспен күрестің күшеюі заңдық күштілігін қылмыстық заңнаманың дамуын талап
Соңғы жылдары заңнамада осы мәселеде және бағытта үлкен жұмыс
ҚР қылмысты жою үшін құқық қорғау органдарының және қылмыстық
Жоқшылықтың өсуі, жұмыссыздықтың өсуі диспропорционалды басшылықта да төмендету
Қылмыстық қиын жағдайларда және оны жеңу қиындықтарын құртады.
Қылмыстық өмірдің қозғалысы өсті. Ол құқық қорғау органдарының босаңшылығын,
Ұйымдасқан қылмыстың өсуіне зорлық, қоғамға қатыгез қосылу қылмыстың жойылуына
Азаматтардың бөтен мүлікке қол сұғушылықпен күресі бөтеннің мүлкін жан-жақты
Қоғамдық саяси және әлеуметтік-экономикалық өзгеруі мемлекеттің нақты мақсатының дамуы
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
ҚР Конституциясы 1995 ж. Алматы, 1995
ҚР Қылмыстық Кодексі 16.07.1991 жылғы ҚР-ң «ҚР қылмыс
Қазақстан Республикасының Жоғарғы Сотының «Бөтеннің мүлкін заңсыз иемдену жөніндегі
Қазақстан Республикасының Жоғарғы Сотының «Парақорлық үшін жауапкершілікті шешу жөніндегі
Комментарий к Уголовному Кодексу РК. Под редакцией И.И.Рогова, С.М.Рахметова,Алматы:
Комментарий к Уголовному Кодексу РК/ отв.ред. Борчиашвили И.Ш., Рахимжанова
«Нормативті құқықтық актілер туралы» ҚР заны 15.03.2009ж.
Спасов В.Д. Закон и его толкование. М., 1986г
Наумов А.В. Қылмыстық құқық. Жалпы бөлім. Астана: Фолиант,2001
Онгарбаев Е,А, Классификация преступлений и ее правовое значение. Караганда,
Алауханов Е. Қылмыстық құқық. Ерекше бөлім. Оқу құралы. Алматы:
Ағыбаев А.Н. Қылмыстық құқық. Ерекше бөлім. Оқулық. Алматы: Жеті
Бұғыбайқызы Д.Б. Қылмыстық құқық. Жалпы бөлім. Қайнар университеті.
Махоткин В.И. Классификация преступлений по степени и их общественной
Становский М. Назначение наказания по совокупности преступлений, СЮ,1990, №4
Алекперов Х.Д. Проблемы допустимости компромисов в борьбе с преступностью.,
Голик Ю.В. Уголовно-правовое стимулирование позитивного поведения: вопросы теории. Новосибирск,
Сыздыков Б.К. Уголовный кодекс РК: некоторые особенности, новации и
Наумов А.В. Источники уголовного права / Уголовное
Флетчер Дж., Наумов А.В. Основные концепции современного уголовного
Ткаченко В.И. Преступления против личности. Учебное пособие. М.,
ҚР-ң қылмыстық құқығы (жалпы бөлімі, ерекше бөлімі). Жоғарғы
Борчашвили И.Ш. Уголовно-правовые проблемы борьбы с преступлениемы против собствености.
Наумов А.В. Уголовный закон в условиях перехода к рыночной
Оңғарбаев Е. Ә, Смағұлов А.А. Қазақстан Республикасының Қылмыстық құқығы,
Малахов И.П. Основания уголовной ответственности // СГП, 1991,
Орлов В.С. Субъект преступления , М., 1995, №8
Чубарев В.М. Классификация преступлений по родовому объекту посягательства// Правоведение,
Нарикбаев М. Некоторые аспекты борьбы с корыстно – насильственными
Жукенов А.Т. Уголовная ответственность за совершение хищени, грабежи и
Уголовное право Республики Казахстан. Особенная часть. Учебник, часть 1,
Никифоров Б.С. Обьект преступления Москва. 1990г.
Погребняк И. Какой сговор на хищение является предварительным? Москва.
Ткачевский Ю.М. Уголовная ответственность за хищения государственного и общественного
4
Бөтен мүлікті ұрлаудың объектісі
Меншікке қарсы қылмыстар түрі
Меншікке қарсы қылмыстар
Меншікке қарсы қылмыстарды жіктеу
БӨТЕН МҮЛІКТІ ҰРЛАУ ҰҒЫМЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ НЫШАНДАРЫ
БӨТЕН МҮЛІКТІ ТОНАУДЫҢ ҚҰРАМЫ ЖӘНЕ БӨТЕН МҮЛІКТІ ҰРЛАУДЫҢ НЫСАНДАРЫМЕН БАЙЛАНЫСЫ
Бөтен мүлікті ұрлаудың обьективтік белгілері
Бөтен мүлікті ұрлаудың обьективтік және субьективтікбелгілері
Меншікке қарсы қылмыстар түсінігі
ҰРЛАУМЕН БАЙЛАНЫСТЫ ЕМЕС, ПАЙДА ТАБУ МАҚСАТЫНДА МЕНШІККЕ ҚАРСЫ ЖАСАЛҒАН ҚЫЛМЫСТАР