Түркістан археология әуесқойлары үйірмесінің қызметі
МАЗМҰНЫ
Кіріспе.................................................................................................................2
І. Археология әуесқойларының Қазақстан және Түркістан аумағындағы қызметкерлері.
1.1.Түркістандық археология әуесқойлары үйірмесінің құрылуы
тарихынан................................................................................................................4
ІІ. Түркістандық археология әуесқойларының қайраткерлері:
2.1. В.В.Бартольд...........................................................................................14
2.2. Н.П.Остроумов.......................................................................................17
2.3. В.А.Каллаур............................................................................................18
2.4. А.А.Диваев..............................................................................................20
ІІІ. Түркістандық археология әуесқойларының қызметтері және оның негізгі бағыттары.
3.1. Ертедегі қалалар, елді мекендер және обаларды зерттеу. Археологиялық
3.2. Тасқа салынған бейнелеулер, эпиграфика және жазбаша
қайнарлар.......................................................................................................31
3.3. Сәулетшілік өнер...................................................................................31
3.4. Тас мүсіндерін зерттеу...........................................................................41
Қорытынды..........................................................................................................44
Сілтемелер тізімі..................................................................................................46
Қолданған әдебиеттер тізімі..............................................................................50
КІРІСПЕ
Тап осы дипломдық жұмыстың тақырыбы – Түркістандық археология әуесқойлары
Қазақстан аумағында ғылыми жариялаулар және басқа да қызметкерлер бұл
Дәл осылай 1936 жылы Узкомстариса материалдарында М.Е.Массона мақала жариялады.
ТАӘҮ архивтік материалдарына және В.А.Каллуар жариялаған хабарлауларына сүйеніп, таластық
1953 жылы В.А.Крачковскийдің «Орта Азия этнографикасы» деген мақаласы жарияланды.
1958 жылы Е.И.Агеевойдың және Г.М.Пацевичаның «Оңтүстік Қазақстан қалалары мен
1895 жылдан 1917 жылмен салыстырғанда мәжілістердің протоколдары және ТӘАҮ
Бүтінде констатциялауға болады, бүгінгі күні ғылыми жариялаулар Қазақстан аумағында
1. Түркістандық археология әуесқойлары үйірмесінің құрылуы тарихынан
Археология әуесқойларының түркістандық үйірмесі 1895 жылы Ташкентте ашылды. Қазақстан
Қазақстан мен Орта Азияның Ресейге қосылуына байланысты археологиялық жұмыстардың
ХІХ ғасырдың ортасында Орта Азия мен Қазақстанда саяхатшылардың және
Түркістан тарихында Е.Ф.Каляның, әсіресе А.Л.Лунаның аттары есте қалған.
А.Л.Кунның материалдары Орта Азияға және Ресей ғалым қоғамдарына арналған
А.Л.Кун 1868 жылдан бастап Түркістанға жұмыс істеген; бірінші нөмірде
Ерекше құрметпен А.Л.Кунаны «Түркістандық альбомның» құрастырушысы ретінде білуіміз керек.
Белгілі бірінші орын Түркістан археологиялық өлкесін зерттеген П.И.Лерку болды.
1860 жылдан бастап П.И.Лерку Орыс археологиялық қоғамының мүшесі болды,
Көп сөзсіз, Лерканың бірнеше ондық беттерден тұратын есептеу нәтижесі
Ол 1867 жылы жол сапарында П.И.Лерхтің эпиграфикалық бақылауларына ерекше
Жоғарыда келтірілген мәлімдемелер Орта Азия мен Қазақстаннның тарихи материалдық
Осыған байланысты ең мамандандырылған ғылыми-өлкетанулық ұйым дайындалған. Түркістандық археология
ХІХ ғасырдың 80 жылдарында Ташкентте ТАӘҮ-нің келешек мүшелері (шенеуніктер,
Олардың арасында Ташкент ерлер гимназиясының директоры Н.П.Остроумов болды. Бұл
Түркістан өлкесіндегі археологиялық зерттеуге байланысты жазылған очерк авторының айтуынша,
1893 жылы 11 желтоқсанда Түркістандық бөлімде Орыс әмірлік қоғамымен
«Біздің өлкемізде,- деді Остроумов, - ұшы-қиыры жоқ археологиялық ескерткіштер,
В.В.Бартольд 1893 жылы археологиялық іздеулердің жиналысында қатысушыларға өз тарапынан
11 желтоқсандағы отырыста айтылғандай, «Ташкенттегі археологиялық үйірмеде шешілгендей, көптеген
1895 жылы 31 қазанда жарғы халық білім беру министрімен
Жарғы параграфында айтылғандай, үйірме мыналардан тұрды:
а) Түркістан өлкесінде кездесетін, ескі ескерткіштермен танысу;
б) Суреттерді археологиялық өлкенің картасына енгізу;
в) Археологиялық ескерткіштерді сақтау;
г) Өндірістегі археологиялық қазбаларды;
д) Баспаға арналған жергілікті археологиялық материалдарды өңдеу.
4-параграф қарастырғандай, үйірме құрметті және нақты мүшелерден тұрады, ал
Өзіне деген қызығушылықты ТАӘҮ-нің архивында 1896 жылғы 24 қаңтардан
Үйірменің ашылуында Петровский былай деді: «Үйірме азат қосылған адамдардың
Петровский 5-параграф жарғысына байланысты өзінің ойын білдіреді, дауыстаушыны қолдай
Түркістандық археология әуесқойлары үйірмесінің ашылуы 1895 жылы 11 желтоқсанда
ТАӘҮ-нің 1896 жылдың 22 желтоқсанындағы отырысында 47 адамның тізімі
Ғылыми өлкетанулық хабарлаулардың сериясын жасаған және ТАӘҮ мәжілісін талқылаушы
Е.Т.Смирнов астын сызып қойған «археолог – маман емес, ал
Байқағанымыздай, Смирнов өзіне сеніммен археологиялық шешулерді Орталық Азия мен
Мейірбан тілекпен ашылған келесі үйірмеде мынадай телеграмма оқылды. Шығыс
Телеграмманың мәтіні (қаңтар 1896 жыл): «Археологиялық қоғамның шығыс бөлімі
Келесі үйірме меценаттардан және оның құрметті орынбасарларынан құралды (түркістандық
Үйірменің келесі отырысы генерал-губернаторлардың резиденциясымен өткізілді (Ақ үйде), Түркістан
Үйірме өз отырыстарына жергілікті ұлт өкілдерін шақырды (өзбектер, тәжіктер
Үйірменің бұл ашылуынан кейін көптеген отырыстарда бағалы хабарлар оқылды.
Қазіргі күндерде әділдікпен айтылғандай, Түркістандық үйірменің алғашқы жылдары жетістікке
Бұл құралдар ТАӘҮ-нің ізденуі мен басталуына қызықты мінездемелер береді.
Көрсеткіштердегідей, сонымен қатар жергілікті зиялы шеңбер тар болды, отырыста
Алғашқы екі жылдың өзінде үйірменің жемісті қызметіне орыс ғалымдары
Мысалы, В.Р.Розеннің 1897 жылы 6 қазанда үйірменің атына жазған
1897 жылы қараша айында профессор В.В.Бартольдтің хатында былай делінген:
Барлығы жиырма бірі шығарылды «Түркістан үйірмесінің археология әуесқойларының отырыстары
Үшінші жылында үйірме протоколының баспасында өзінің рецензиясын ұсынған белгілі
Төртінші жылы үйірменің қорытындысында (1899 жыл) былай делінді: «Түркістан
Үйірменің коллекциясы жоғары дәрежеде дамыды. Бірінші орында оның археологиялық
Музейлік коллекцияның өсуіне байланысты үйірменің 1896 жылы 3 маусымда
Орыс әскерлерінің 50 жылдығына байланысты Ташкентте үйірменің сол кездегі
Үйірменің қысқа мінездемесі ТАӘҮ-нің басты және түсінікті рөлін қамтиды.
ТАӘҮ-нің көп мүшелері факторлық материал жинаудың әуесқойлары болатын. Кейбір
Осы жиырма жыл ішінде үйірме қызметкерлерінің жұмысы бір орнында
ТАӘҮ-нің кейбір бөлек мүшелерінің жұмысы өз уақытында толық ғылыми
2. Түркістан археология үйірмесінің қайраткерлері
Үйірме құрылған жылдың соңында 100-ден астам мүшесі болған.1
ТАӘҮ кездейсоқ мүшелерінің арасында, әсіресе бірінші жылдары жоғарғы әскери
Үйірменің мүшелері В.В.Бартольд, Н.П.Остроумов, В.А.Каллур, А.А.Диваев сияқты белсенді және
2.1. В.В.Бартольд
Түркістан өлкесінің тарихын зерттеуде ТАҮЕ қайраткері, ғалым-шығыстанушы В.В.Бартольдты атап
В.В.Бартольд (1869-1930 ж.ж.) 1887 жылы гимназия мектебін алтын медальмен
1893 жылы В.В.Бартольдтың және онымен бірге суретші-этнограф С.М.Дудинмен (1863-1929
Мүмкіншілігі барынша ол әртүрлі қолжазбалар және т.б. айналысқан, сонымен
Негізінен Шу алқабы мен Іле алқабына назар аудару керек
Бартольд Ташкентке келісімен Шымкент-Әулие-Ата бағытымен және әрі қарай Талас
1893 жылы 11 желтоқсандағы мәжілісте айтылған мәліметтер «осы екі
1893-1894 ж.ж. Бартольдтың Орта Азияға сапары өзінің уақытысында отандық
1983-1894 жылдардағы сапарының бағыттарында Бартольдтың талаптылығымен қазба жұмыстары жүргізіледі.
Массонның айтуы бойынша, Бартольд «Қырғызстан мен Қазақстанның оңтүстікті зерттеудегі
Бартольдтың диссертациясын «Түркістан моңғол шапқыншылығы кезеңінде» сөзсіз қабылдады. Бұл
2.2. Н.П.Остроумов
В.В.Бартольдтан басқа Түркістан археология үйірмесі қайраткерлерінің бірі Н.П.Остроумов (1846-1930
1) Архивте сақталған генерал-губернаторлық кеңсе мен облыстық басқару жазбалары,
2) Сырдария облысында сақталған ескерткіштерді зерттеп, суреттеуді қайта қарап,
3) Археологияға қажетті қорғандар мен ескерткіштерді мүмкіншілігінше қорғау.
4) Археология үйірмесінде жергілікті археологиялық сұрақтарды жалғастырып, Орта Азиядағы
5) Археология үйірмесінің протоколдары мен хандық басқаруға қатысты құжаттар
6) Қаржының бар болуы жағдайында археология үйірмесінің докладтарын қайта
7) Түркістан археология үйірмесін тек археологиялық өлкемен шектеп қоймай,
8) Түркістанға қатынасы бар газет, журнал, статьяларды үйірмеде жинап
2.3. В.А.Каллур
Үйірменің белсенді мүшесі Каллур болды. 1893 жылы В.В.Бартольд Әулие-Ата
В.А.Каллур патша әкімшілігінің Түркістан өлкесіндегі шенеунігі болған (1876 жылдан
1899 жылы маусымда жұмыс бабымен сапарында Скобилево селосында Каллур
1900 жылы ТАӘҮ протоколында хабарлама шығарылды. Ол Каллурдың «Ежелгі
Бір айдан кейін қазанда 1899 жылы Каллур Сырдария өлкесінің
1899 жылы сәуірде Каллаур Көк кесене мавзолейін көріп шығады.
А.Ниязов Каллаурды алып жүргенде Көк кесене кірпішінің салынуы Хазрета
2.4. А.А.Диваев
Түркістан археология еріктілер үйірмесінің белсенді мүшесі – А.А.Диваев. А.А.Диваев
А.А.Диваев және В.А.Каллаур сияқты әйгілі зерттеушілердің жолы тек ғылыми
3. Түркістан археология әуесқойлары үйірмесінің қызметі
3.1. Ежелгі қалалар мен қорғандарды оқып-білу. Археологиялық қазба жұмыстары.
Ежелгі заманғы халқымыздың тарихын тек археологиялық қазба жұмыстары арқылы
Орта Азия мен Оңтүстік Қазақстанда ежелден орныққан халқымыз жайында
Ол қорғандардың айырмашылығы алуан түрлі болып келеді. Үйірме мүшелерінің
Үйірме мүшелерінің орасан зор еңбектері, сол төбелерден табылған археологиялық
Үйірме мүшелерінің үздіксіз зерттеулер жүргізуі мен табылып отырған қазба
1893 жылдың маусымында Н.П.Остроумов өзінің Шымкент аумағы Мамаевка жеріне
Н.П.Остроумов Қарауым төбесін де жақсылап зерттеді.
Н.П.Остроумов зерттеулердің нәтижесінде 2 жасанды дөң мен 3 жазық
Бадам жағалауындағы жасанды төбешік «Альбан-кенді», онда да археологиялық қазбаларда
Остроумов Мамаевқа жанындағы Қараспан туралы да халық әңгімелерін жазып
В.Тевреногов өзінің Әулие-Ата қаласының жанына жасалған зерттеулерінде 48 қорған
ТАӘҮ мүшелерін қызықтырған ежелгі қалалардың орта ғасырларда жазу мәдениетінің
Мысалы, ТАӘҮ Отырар қаласының құлап-қираған жерлерін де зерттеді. 1899
В.В.Бартольд бұл тұжырымға келсіпейтінін, оған деректердің жеткіліксіз екенін атап,
Руднев өз еңбегінде Сырдария өзенінің жағалауындағы ежелгі қалалардың құрылысына
Үйірме мүшелері В.В.Бартольдың еңбектерін қолдай отырып, орта ғасырдағы қалалар
1898 жылы В.А.Каллаур Талас өзені, Қаратау бойындағы ежелгі көне
1899 жылы В.А.Каллаур өзінің зерттеулерінде Шыңғыс ханның басқыншылығынан қалған
Каллурға сунақ тегі олардың өткені, оның ежелгі Сунақтан келген
Каллаур Бес-Там қорғанын (Скобиновның солтүстігінен 20 км қашықтықтағы), қорған
Үйірме мүшесі И.В.Аничков осы үйірме мүшесі А.А.Диваевтың «Бақсылар егіншілер
Бұдан кейін Каллаур Ашана үйінділеріне археологиялық қазбалар жүргізу нәтижесінде
Каллур ежелгі Үзкент қаласының қайда орналасқанын білу жұмысында осы
Каллур Сырдария өзенінің сол жағалауында Тұмар-Өткел бейітіндегі Қыш-қала қирандыларының
1899 жылы қазанда В.А.Каллаур жұмыс бабымен Күткенші Жаңа-дарияда болып
Сонымен қатар, бұл қалашық қаншама аумақты алып жатқанын да
Жақсылап зерттеулер жасауда осы ерекшеліктерді В.А.Каллаур бір шешімге келді.
«Бұл қалашық, яғни Қыш-қала ежелгі Дженд қаласымен қатарлас келуі
В.В.Бартольд өзінің көптеген еңбектерінде В.А.Каллаурдың ашқан Қыш-қаласы сол ежелгі
Дегенмен де, атап өту керек, В.В.Бартольд пен В.А.Каллурдың көзқарастары,
1940 жылы Жамбыл археологтарының экспедициясы керуен жолы бойындағы ескерткіштерге
Осы экспедицияның жетекшісі Г.И.Пацевич В.А.Каллаурдың дерегіне қарсы екенін білдіріп,
1903 жылы В.А.Каллаур Сырдария мен Жаңадария даласындағы ежелгі қалалар
В.В.Бартольд өзінің «Түркістан моңғол басқыншылығы дәуірінде» атты кітабында Жаңакент
Орта Азия мен Қазақстандағы ашылып отырған көптеген жаңалықтар ол
1899 жылы В.А.Каллаур өзінің тағы бір жұмыс сапарын Скобенева
Сығанақ қаласы, В.А.Каллаурдың ойынша, Арыс өзенінен аққан судан су
Бес-там қалашығы және оның аумағы бір каналдан тазаланып
Каллаурдың тапсырмасымен, А.Ниязов каналдың қалған бойымен ере отырып мынадай
Ол Бес-тамнан Көк рабатқа дейін құм басып әрең байқалады.
Бұл жердегі қалалар мен қоныстарды моңғол шапқыншылығында қираған деген.
1899 жылдың қазанында В.А.Каллаур Сырдарияның төменгі жағына іс-сапар мен
В.А. Каллаурдың Күткеншідегі әріптесі Даулет Бомаев оған мынадай мәлімдеме
Өзінің ескі ағысын басқа жаққа бұру әдісін тұрғылықты халық
Орыс әскерлері Перов уезін басып алғаннан кейін Іңкәрдария өткен
Бірі–Черняевскі, Хан-өзекпен, Далакөл, екіншісі–Джедігер, Кувандорьи Дала-көл
Түркістан қаласы аумағын зерттеуде В.В.Бартольдтың еңбегі ерекше болды.
Үйірме мүшелерінің жасалған еңбектері жайында В.Б.Бартольд өз кітабында да
1916 жылы В.В.Бартольд ТАӘҮ үйірменің істелген жұмысы орасан зор
Түркістан үйірмесінің, Орта Азия мен Қазақстанда (оңтүстік) археологиялық қазба
Бұл істің бәрін олар өте үлкен сақтықпен тәжірибемен,
Археологиялық сапарларға жіберілетін коммиссиядан өту үшін, ол адам- «оқыған,
Қазба жұмыстарын үйірме мүшелері А.К.Черкасов жасап ең бірінші жарық
1904 жылы Клоре мен Черкасов өз еңбектеренде ежелгі Отырыр
Олар, ол жерден қазба жұмыстарында кереметтей заттар, қымбат бұйымдар
Дегенмен де археологиялық қазбаларда табылған бұл кирамикалық заттар,
Үйірме мүшелерінің бастапқы еңбектері қазба жұмыстарын жүргізуде, ескерусіз емес
Үйірме мүшелерінің жинаған бұл құнды орасан зор еңбектері, Қазақстандағы
3.2. Тасқа бейнеленген бейнелеулер, эпиграфика және
3.3. Сәулетшілік өнер.
Түйелер, жылқылар және тала қырғыз тегі белгіленген тастары 1897
Кейбір жерлердегі жартастар бейнесін әр уақытта Н.Н. Пантусов қоныстады.
Және де Пантусов 1897 жылы Аир-Кезен шатқалына қатысты, Тайшақ
Тастарда бейнеленген адамдар бейнелерін Қараспан шатқалында Вернен уезіндегі 1897
Маралдар бейнелері мен жазбаларын 1897 жылы Пантусов кездестірді және
Пантусов үлкен тастар (оңтүстік-батыстағы Куртинск болысындағы, Жалпақ-тас шатқалында 2-3
Сарқан, Лепсинск уезінің беттерінде, Басқан өзенінің сол жақ жағасында
Тибеттік және моңғолдық жазбалар жылтыр жартастар ауданында, Арасан тауларында
Тастардағы бейнелерден басқа белгілер қырылып жазылған. Олар Комаровқа орхон
ТАӘҮ қозғалысы тоқтаған соң 1992 жылы үйірме архивтерінен В.Д.Городецкий
1896 жылы В.А.Каллаур информаторлардың мәліметтеріне сүйеніп, Айыртам-Ой шатқалына аттанды.
Руникалық ежелгі түрік жазбаларының дешифровкасы – үлкен жетістіктердің бірі.
1896 жылы көкетемде Әулие-Ата уезінің бастығы В.А.Каллаур Таластық Алатау,
Осы барлық ТАӘҮ жиналысынан кейін В.А.Каллаур тастардың орналасуы жайлы
Осы жылдың қыркүйегінде В.А.Каллаур тапсырысы бойынша екінші көшірме Бекчуров
Руникалық ескерткіштер бұрынғы дәрежесінде сақталды. 1898 жылы қаңтар айында
Угро-финдік қоғам өздерінің экспедициясын Дмитриевск ауылында жалғастырды. Бұл экспедиция
Профессор О.Доннер бұрынғы угро-финдік қоғам президентінің жұмысының аяқталуымен Петербургтегі
Археологиялық комиссия өз кезегінде ТАӘҮ қарым-қатынасымен 1899 жылы 23
Ежелгі түрік жазбалары қазірде үлкен мән беріп қаралады. Олар
Үйірме көп істерде эпиграфикалық ескерткіштер мен периодты уақытта жасады.
ТАӘҮ-нің бірінші жыл өмір сүруінде бірінші мәжілісінде 1896 жылы
ТАӘҮ мүшесі А.А.Диваев 1895 жылы Қазан қаласына ескі жазбаны
1896 жылы В.А.Каллур тас бұйымының жақсы табысын суреттеді. Онда
ТАӘҮ архивінде Каллаур мәліметтерінің көшірмелері, «Айша-бибі жанындағы мазар» жазбасының
1896 жылы қарашада В.А.Каллаур Құлансайда жазба Шым-там деген, Кружокқа
1897 жылғы 10 қарашадағы мәжілісте телеграмма оқылды. В.Р.Розен 1897
Екі жан-жақты христиандық молалар Түркістанда, Семиречинск облысында, Бішкек пен
1885 жылы қарашада Ф.В.Поярков (Бішкек әскери госпиталінің дәрігері) 14
Бұл ашылу 1885 жылы археологиялық комиссияның Тоқмақ пен Бішкекке
1900-1903 жылдары христиан-сириялық жазулардың жаңа жерде табылуы ТАӘҮ қызметімен
1902 жылы 16 тамызда Н.Н.Пантусов өзінің тапқан жазбалары мен
Бұдан басқа жазбаша қайнарлардың және басқа көне ескерткіштердің қалдықтары
В.А.Каллаур Әулие-Ата аттас қалада Қарахан әулетінің тыныштық тапқан мазары
В.А.Каллаур 1898 жылы Ақ кесене мұнарасын былай суреттейді. Мұнара
В.А.Каллур 1899 жылдың сәуір айында Көк кесене мавзолейін қарап
В.А.Каллаурдың суреттеуімен Көк-кесене мавзолейі биік ғимарат болған, қабырғасы күйдірілген
В.А.Каллаур кесене ескерткіштері жөнінде басқаша қорытынды жасай алмай, жолсерігінің
К.М.Байпақовтың пікірі бойынша, тап осы кесене ХVІ ғасырда Тимур
Хабарлау А.А.Диваевты қызықтырып әкетті және ол көп кешікпей ескерткіш
А.А.Диваевтың жариялаулары, сонымен қатар ескертпе ескерткіш тағайындауы жөнінде Көк-кесене
Түркістан аумағында екі ескерткіш бар. Көк-кесене және Әулие-ата. Біреуі
А.А.Диваевтың аңызына сүйене отырып, В.А.Каллаур қысқаша былай баяндайды. Ақ-кесене
Н.П.Остроумов кішкене датасын түзеткен болды. М.Е.Массон 1949 жылы көпшілікке
В.А.Каллаур назарын Ақыр-там ескерткішіне аударды. Ол жерде кең тас
Каллур барлық ескерткіштерді бірден байқап қояды. Ол Әулие-ата уезіндегі
«Қозы-Көрпеш – Баян-Сұлу» ескерткішінің биіктігі 17-18 аршын, үлкен емес
Қозы – Көрпеш баян Сұлу атты байланыстыратын ұлттық сенімдер
Бұл ескерткіш 17–18 кез биік үстірт маңында тұратын ол
3.4.Тас мүсіндерін зерттеу.
Үйірме осы тас қатын ескерткіштерін зерттеуге үлкен үлесін қосты,
Жергілікті халықтың әңгімесінен Арал төбе, Шай сандық, Шымбұлақ,
Барлық тас үйінділер жанынан жерге қазылып көмілген тас қатын
Куртинки үстіртінің сол жағы, Вернендық уезі ниегара маңында Н.Н.Пантусов
Н.Н.Пантусов Қапал уезі алтын –Емел шегінде тас қатын
Қортыныды.
Қорыта түссек ұйым еңбектері ғылымда үлкен із қалдырғанын атап
Археологидағы әуесқойлардың түркістандық ескерткіштері (ТАӘҮ) ұйымының құралған бірінші күннен
Бартольдқа Түркістан аумағындағы ғылымдардың және айшықтанушы көп маңызды мағлұматтарға
1917 жылға дейін істеген бұл ұйым Орта азия, Қазақстандағы
Көп жылдар бойы осы Орта азия төңірегіндегі жалғыз ғылыми
Ұйым атқарған жұмыстарының арқасында Қазақстан жерінде орналасқан тарихи маңызы
Сілтемелер тізімі
1. Массон М.Е. К истории открытия
2. Агеева Е.И., Пацевич Г.И. Из истории оседлых поселений
3. Лунин Б.В. Из истории русского
4. Лерх П.И. Археологическая поездка в Туркестанский край в
5. Лыкошин Н.С. Очерк археологических изысканий в Туркестанском крае
6. Открытие Туркестанского Кружка любителей археологии 11 декабря 1895
7. Граменицкий СМ. Инструкция для членов-корреспондентов Туркестанского
8. Бартольд В.В. Отчет о поездке в Среднюю Азию
9.Бартольд В.В. К вопросу об археологических исследованиях // Сочинения.
10. Бартольд В.В. К вопросу об археологических исследованиях //
11. Каллаур В.А. Древние города Саганак (Сунак), Ашнас или
12. Ремпель Л.И. Археологические памятники в дальних низовьях Таласа
13. Лаврентьев В.П. Краткий перечень бугров (курганов), находящихся в
14. Лыкошин Н.С. Догадка о прошлом Отрара // ПТКЛА,
15. Бартольд В.В. По поводу статьи «Догадка о прошлом
16. Черкасов А.А. Поездка на развалины Отрара. // ПТКЛА,
17. Каллаур В.А. Древности в низовьях р. Таласа //
18. Каллаур В.А. Древние города Саганак (Сунак), Ашнас
19. Байпақов К.М. О локализации
20. Бартольд В.В. Отчет... Ук. соч. 26 бет.
21. Агеева Е.И., Пацевич Г.И. Из истории оседлых поселений
22. Каллаур В.А. Древние города и селения (развалины) в
23. Пантусов Н.Н. Тамгалы-Тас (Урочище Капчагай Копальского уезда, Балагалинской
24. Позднеев A.M. Объяснения надписей и изображений Тамгалы-Таса //
26. Пантусов Н.Н. Куртынын-Капчагай и Джалпак-тас (Куртинской волости, Верненского
27. Пантусов Н.Н. Куртынын-Капчагай и Джалпак-тас (Куртинской волости, Верненского
28. Новый труд акад. В.В. Бартольда «К истории орошения
29. АхмеровП.Н. Надписи мечети Ахмада Ясеви // ИОАИЭ. -Т.
30. Каллаур В. По поводу сообщений А.А.Диваева о древних
31. Каллаур В.А. Развалины
памятником оказался осмотренный Пантусовым же памятник, известный
32. Массон M.E. Время и история сооружения «Гумбеза Манаса»
33. Каллаур В.А Поездка на Акыр-Таш (Ахур-Таш, Таш-Акыр) и
34. Маллицкий С.Г. Историко-архитектурное значение мечети Хазрета Яссавийского в
Каллаур В.А. Каменные бабы в Аулиеатинском уезде//ПТКЛА, III. -Ташкент
35.Каллаур В.А. Древности в низовьях р. Таласа // ПТКЛА,
36. Пантусов Н.Н. Каменные бабы в станице Сергиопльской Лепсинского
37. Пантусов Н.Н. Памятник Козу-Корпеч и Баян-Солу (Лепсинского уезда)
38. Пантусов Н.Н. Куртынын-Капчагай и Джалпак-тас (Куртинской волости, Верненского
39. Пантусов Н.Н. Алтынь-Эмельская волость Капальского уезда // ПТКЛА,
40. Колосовский В.П. В Каратавских горах Чимкентского уезда (Археологическая
41. Мустафин В.А. Каменные бабы // ПТКЛА, III. -
42. Джетбысбаев Н. Слово «муг», курганы и каменная баба
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.
1. Агеева Е.И., Пацевич Г.И. Из истории оседлых поселений
2. Аничков И.В. Археологическая поездка в селение Биш-Агач Аулиеатинского
3.Ахмеров П.Н. Печать Ахмада Ясеви // Известия общества археологии,
4. Ахмеров П.Н. Надписи мечети Ахмада Ясеви //
5.Байпақов К.М. О локализации средневековых городов Южного Казахстана //
6. Байпақов К.М. Средневековые города Казахстана на великом Шелковом
7. Байтанаев Б.А. Новые документы о жизни А.А.Диваева: (ранняя
8. Библиографический словарь отечественных
9. Бартольд В.В. Автобиография // Сочинения. - Москва:
10.Бартольд В.В. Будущее Туркестана и следы его прошлого //
11.Бартольд В.В. К
12.Бартольд В.В. К истории орошения Туркестана//Сочинения.- Москва: Наука, 1965.-Т.
13. Бартольд В.В. О двух арабских надписях Аулиеатинского
Сочинения. - Москва: Наука, 1966. - Т. IV. -
14. Бартольд В.В. Отчет о поездке в Среднюю Азию
15. Бартольд В.В. По поводу
16. Веселовский Н.И. Заметка о курганах Туркестанского края //
17. Городецкий В.Д. К
Туркестанского отдела Русского Географического общества (ИТОРГО),
т. XV. - Ташкент, 1922. - С. 101.
18. Городецкий В.Д. Камни с надписями в Чимкентском уезде
19. Граменицкий СМ. Инструкция для членов-корреспондентов Туркестанского
20. Джетбысбаев Н. Слово «муг», курганы и каменная баба
21. Диваев А. Бугор Тектурмас в связи с походами
23. Диваев А. Мавзолей Коккесене: (Историко-археологическая заметка) // ПТКЛА,Х.
24. Диваев А. О значении названия "Коккесене"
25. Иванов Д.Л. По поводу некоторых туркестанских древностей. -
26. Каллаур В.А. Археологическая поездка по Аулиеатинскому уезду //
ПТКЛА, П. - Ташкент, 1897. - С. 2-3.
от 29 августа 1897 г.
27. Каллаур В.А. Древние города Саганак (Сунак), Ашнас
(Асанас) и другие в Перовском уезде, разрушенные Чингиз-ханом в
1219 г. // ПТКЛА, V. - Ташкент, 1900. -
28. Каллаур В.А. Древние города и селения (развалины) в
-С.56-69.
29.Каллаур В.А. Древние местности Аулиеатинского уезда на древнем
караванном пути на запад от Аулиеата к
ПТКЛА, IX. - Ташкент, 1904. - С. 48-55.
30. Каллаур В.А. Древности Аулиеатинского уезда // ПТКЛА, I.
31.Каллаур В.А. Древности в низовьях р. Таласа //
32. Каллаур В.А. Каменные бабы в Аулиеатинском уезде //
33. Каллаур В.А. Мавзолей Кок-Кесене в Перовском уезде //
34. Каллаур В.А. Находка клада древних медных монет в
35. Каллаур В.А. Развалины "Сырлы-Там" в Перовском уезде //
36.Каллаур В.А. О развалинах Ак-тюбе и о некоторых археологических
находках в Аулиеатинском уезде // ПТКЛА, I. - Ташкент,
37.Каллаур В.А. О следах древнего города "Дженд" в низовьях
38.Каллаур В.А. Поездка на Акыр-Таш (Ахур-Таш, Таш-Акыр)
окрестности // ПТКЛА, X. - Ташкент, 1905.29-36 бет.
39.Каллаур В.А. По
40.Киргизская легенда о постройке Акыр-Таша // ПТКЛА, X. -
41.Кларе А.К. Древний Отрар и раскопки, произведенные в развалинах
1904 г.
42. Ко досовский В.П.
Протокол 11 декабря 1901 г.
43.Комаров П.А. О боролдайских письменах // ПТКЛА, X. -
44.Корчагин А.Ф. Историческая судьба несторианства в Персии и Средней
45.Крачковская В.А. Эпиграфика Средней Азии (Пионеры эпиграфики.
Туркестанский кружок
Востока", VII. - М. -Л., 1953. 45-69 бет.
46.Крачковский Ю.А. Очерки по истории русской арабистики. - М.-Л.,
1950.
47.Лаврентьев В.П. Краткий перечень бугров (курганов), находящихся в черте
48.Лерх П.И. Археологическая поездка в Туркестанский край в 1867
СПб, 1870.
49.Лунин Б.В. Из истории
г.г.)/. - Ташкент:. Издательство АН Узбекской ССР, 1958. -
53
Оңтүстік Қазақстанда XIX ғ. аяғында жүргізілген археологиялық және этнографиялық зерттеулер
Археология әуесқойларының Қазақстан және Түркістан аумағындағы қызметкерлері
Тәуелсіздік жылдарындағы жаңа зерттеулер
Алтын Орда дәуіріндегі Сыр өңірі қалаларының тарихы
Отырарда жүргізген жұмыстары нәтижесінде
ИОГҚ мұражайының басшылары
Сақ дәуіріндегі ескерткіштерге археологиялық зерттеулер
Иран мәдениеті
Алтын Орда дәуіріндегі Сыр бойы қалаларының қалыптасу тарих
Қаңлы мемлекеті туралы жазба деректер