Активті шоттар
Жоспар:
І.Кіріспе................3
1.1 Бухгалтерлік есепті ұйымдастыру......................4
1.2 Бухгалтерлік есепті жүргізу...........7
ІІ. Бухгалтерлік баланс ,оның мәні мен құрылымы ........................8
2.1 Бухгалтерлік баланстың құрылысы мен мазмұны.................9
2.2 Бухгалтерлік шоттардың құрылымы активті және пассивті шоттар.….9
2.3 Синтетикалық талдау есебінің шоттары...........11
III. Екі жақты жазу жүйесі........................14
3.1 Екі жақты жазудың мәні мен маңызы...............17
3.2 Ағымдағы есеп мәліметтерін орытындылау.........................18
3.3 Екі жақты жазу принцип жөніндегі ұғым........22
IV.Қорытынды.......................26
Қолданылған әдебиеттер.....................27
I. Кіріспе
Кәсіпорын мүлкінің қандай қалыпта екенін және қандай дәрежеде пайдалынып
Әрбір пәннің әдіс-тәсілі, сол пәннің ерекшелігіне сәйкес, алдына қойылатын
Бухгалтерлдік есеп кәсіпорында күнделікті болатын шаруашылық процестерді түгелдей есепке
Құжат дегеніміз – ол шаруашылық операцияны бірінші тіркеуге алатын
1.1 Бухгалтерлік есепті ұйымдастыру
Бухгалтерияның табысты және тұрақты жұмыс істеуінің шарты - сауатты
Бухгалтерлік есепті ұйымдастыру келесі құжаттарды әзірлеуді білдіреді:
Бухгалтерлік есеп және салық салу мақсаттарына арналған ұйымның есептік
Бастапқы құжаттарға қол қою құқығы бар лауазымды тұлғалар тізімі
Кәсіпорын басшысының бекітілген лауазымды тұлғалар тізімінде көрсетілмеген тұлғаларға бастапқы
Түзету өткізулері туралы бухгалтерлік анықтама формасы
Өкілдік мақсаттарға арналған қаражатты есептеу және шығындау тәртібі туралы
Касса қалдықтары лимитін бекіту туралы бұйрық жобасы
Типтік шаруашылық шарттар альбомы
Бухгалтерлік қызмет туралы ереже
Жұмысшылардың лауазымдық нұсқаулары
Материалдық жауапкершілік туралы шарттар.
Құжаттарды ағымдағы мұрағаттау тәртібі туралы ереже
Өзге де құжаттар
Бюджет бойынша қаржыландыру жоспарларының және тауарларды (жұмыстарды, қызметтерді) сатудан
Бюджеттiк бағдарламалардың әкiмшiлерi Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Қазынашылық Комитетімен
Шығыс сметаларын орындаудың бухгалтерлік есебі осы нұсқаулыққа сәйкес бухгалтерлік
Есепке алуды орталықтандырған кезде қызмет көрсетілетін мемлекеттік мекемелердің басшыларына
Бухгалтерлік қызмет басшылары өз жұмысында "Бухгалтерлік есеп және қаржылық
Бухгалтерлік қызметтің міндеттеріне мыналар кіреді:
құжаттарды уақтылы және дұрыс рәсімдеуге және жасасқан операциялардың заңдылығына
міндеттемелер жөніндегі қаржыландыру жоспарына сәйкес берілген рұқсаттар шегінде міндеттемелердің
ведомстволық бағыныстағы мемлекеттік мекемелердің қаржыландыру жоспарларының орындалуына және олардың
түскен ақшаның түсімдері мен шығыстарын ақылы қызметтер бойынша ҚБШ,
арнайы қаржылар сметасы бойынша кірістер мен шығыстарды есепке алу
бюджеттік ұйымдардың жұмысшылары мен қызметшілеріне жалақыны, студенттерге, тыңдаушыларға, аспиранттарға
ұйымдармен және жекелеген тұлғалармен қаржыландыру жоспарларды орындау үстінде пайда
ақшалай қаражаттарды, есеп айырысулар мен материалдық құндылықтарды түгендеуді жүргізуге
есеп-есептеу жұмыстарын компьютерлендіру;
белгіленген мерзімде бухгалтерлік есеп беруді жасау және табыс ету;
ұйым басшысымен (штатта экономикалық қызметтің қызметкері болмаған жағдайда) қаржыландыру
активтердің, бағасы арзан және тез тозатын заттардың және басқа
бастапқы құжаттарды, қағаз және электрондық тасығыштарда бухгалтерлік есеп тіркелімдерін,
есеп саясаты жөніндегі құжаттарды, есеп деректерін машиналық өңдеу бағдарламасын,
Бюджеттік ұйымның басшысы есеп жүйесін жасауды және бухгалтерлік есепті
Ұйымдардағы бухгалтерлік есеп бас бухгалтер басқаратын, оның құрылымдық бөлімшесі
Бухгалтерлік қызметі жоқ ұйымдарда бухгалтерлік есеп пен есеп беруді
1.2 Бухгалтерлік есепті жүргізу
Бухгалтерлік есеп дегеніміз – мүлік, ұйым міндеттемелері және олардың
есеп беру кезеңі барысында жекелеген шаруашылық амалдарды көрсету және
есеп беру кезеңі бойынша барлық шаруашылық амалдардың есепке алынуында
есеп беру кезеңдеріне сай кіріс және шығындардың дұрыс көрсетілуін
Бухгалтерлік сүйемелдеу және ұйымға қызмет көрсету бойынша қызмет кешеніне
бастапқы есептік және салық құжаттарының бар екендігін, дұрыс рәсімделгендігін
жетпейтін бастапқы есептік және салық құжаттарын жасау, алынған шот-фактураларды
Қазақстан Республикасының Салық Заңнамаларына сәйкес салықтарды, басқа да міндетті
барлық немесе жекелеген есеп учаскелерінің талдау және синтездік есептерін
банк және касса амалдарын рәсімдеу және өңдеу, банк көшiрмелерін,
типтік шарттарды әзірлеу, клиенттермен қатынасты рәсімдеу
есеп беретін тұлғалармен есептерді жүргізу және өңдеу
жабдықтаушылармен және сатып алушылармен есептерді жүргізу және өңдеу
тіркелген активтерді есептеу
жалақыларды есептеу
ішкі қаржы есептерін жасау
барлық бухгалтерлік (қаржы) және салық есептілік формаларын жасау.
бухгалтерлік және салық есептерінің регистрлерін жасау
II . Бухгалтерлік баланс ,оның мәні мен құрылымы
Бухгалтерлік есептің негізі және басты міндеттерінің атқаратын қызметі мен
Ұйым осыларды пайдалану арқылы ғана алдағы уақытта табыс таба
Осы айтылғандарды қорыта отырып ,ұйымның барлық активтері инвесторлар мен
Сондықтан бухгалтерлік балансты мына теңдіктің әрдайым тең болатындығы сөзсіз.
Актив = меншікті капитал+ міндеттеме
Бұл женілдікті кейде шет елдерде келесі түрде көрсетіледі:
Актив - міндеттеме = меншікті капитал
Баланстың актив бөлімі қысқа мерзімді активтер және ұзақ мерзімді
Кәсіпорынның ақша қаражаты ,қысқа мерзімдік дебиторлық берешек қорлар ,
Бухгалтерлік баланстың пассив бөлімі 3 бөлімнен тұрады:
Ұзақ мерзімді міндеттемелер
Қысқа мерзімді міндеттемелер
Капитал
Қысқа мерзімді міндеттемелерге: қысқа мерзімді банк несиелері , бюджетпен
Ұзақ мерзімді міндеттемелерге : ұзақ мерзімді банк несиелері, төлем
Капитал бөлімінде : кәсіпорынның жарғылық капиталы , резервтік
2.1 Бухгалтерлік баланстың құрылысы мен мазмұны
Бухгалтерлік баланс өзінің жасалу уақытына және қолдану барысына қарай
Кәсіпорынның жаңадан құралған уақытында және жасалатын бухгалтерлік баланс кіріспе
Сондықтан көп жағдайда кіріспе (бастапқы) баланста кәсіпорынның меншікті капиталы
АКТИВ = КАПИТАЛ
Ұйымның бухгалтерлік балансы ілгеріде айтылғандай белгілі бір уақытқа, яғни
2.2 Бухгалтерлік шоттардың құрылымы активті және пассивті шоттар
Кәсіпорынның барлық шаруашылық қаржылары үнемі айналымда болады және олар
Баланстың бөліміне сәйкесті шоттарда екі түрге бөлінеді :
Активті шоттар
Пассивті шоттар
Шаруа қаржыларын құрамы (активтер ) бойынша есепке алуға арналған
Шаруа қаржыларын пайда болу көздері (пассивтер) бойынша есепке алуға
Сонымен есеп шоттар 2 жақты кесте .Бірақ « дебит
Атап айтсақ , активті шоттарда дебит жағында активтердің бастапқы
Дебит
Кредит
Бастапқы сальдосы – айдың 1-ші жұлдызына қалдығы
Қаржының азаюы
Қаржының көбеюі
Айналым (Д.А)
Айналым (К.А)
Келесі айдың 1-ші жұлдызына қалдық- сальдо
Сальдо –дебит жағында жазылса –дебиттік сальдо , кредиттік жағында
Есеп шоттардың дебитімен кредитінде бірнеше операциялар жазылады , сондықтан
Шоттардың дебитіндегі айналым – дебиттік айналым , кредиттігі
Сонымен активтерге шоттардың жазу үлгісі төмендегідей
Активті шот
Пассивті шоттарда –бастапқы жағдайы (сальдо) әрқашанда кредит жағында жазылады
Пассивті шот
Дебит
Кредит
Берешектің азаюы
Бастапқы сальдо айының 1-ші жұлдызына берешек
Берешектің көбеюі
Айналым (Д.А)
Айналым (К.А)
Сальдо –келесі айдың 1-ші жұлдызына берешектің қалдығы
Қарап отырсақ , бухгалтерлік шоттар активтер мен пассивтердің экономикалық
Сондықтан , шоттар жүйесі – шаруашылық қаржылары мен операцияларын
2.3 Синтетикалық талдау есебінің шоттары
Бухгалтерлік баланс активтер мен пассивтердің белгілі бір мерзімге
Ал басқару ісіне нақтылы мәлімет керек. Бухгалтерлік есептің
Аналитикалық есепті жүргізу аналитиклық шоттардың басты мақсаты
«Синтез» - « жиынтықтау , біріктіру » деген мағынаны
« Анализ» - « талдау , бөлшектеу » дегенді
Мысалы ; «Шикізатпен материалдар» деген синтетикалық шотты алсақ,ол баланс
Шикізатпен материалдар
Дебет
Кредит
Сальдо 29500 теңге
1) 120000 теңге
Айналым: 120000 теңге
Сальдо 1495000 теңге
Төлнеуге тиісті шоттар
Дебет
Кредит
Сальдо 5700 теңге
120000 теңге
Айналым: 120000 теңге
Сальд : 125700 теңге
Құмшекер
Дебет
Кредит
Сальдо 12000 теңге
79000 теңге
Айналым 79000 теңге
Сальдо 91000 теңге
Жаңа піскен шие
Дебет
Кредит
Сальдо 17500 теңге
41000 теңге
Айналым : 41000 теңге
Сальдо 58500 теңге
Операция мазмұны :
Жабдықтаушылардан зауыттың қоймасына шикізат пен материалдар келіп түсті –
Оның ішінде : құмшекер 79000 теңге
Жаңа піскен шие 41000 теңге
Аналитикалық шоттар синтетикалық шоттарды толықтыру , анықтау үшін ашылатындықтан
1)Синетикалықшоттың бастапқы және соңғы қалдығы аналитикалық шоттардың сондай қалдықтарының
(Егер синтетикалық шоттарда сальдосы дедет жағына жазылса , аналитикалық
2) Синтетикалық шоттардың дебиттік және кредиттік айналымдары аналитикалық шоттардың
Бухгалтерлік есептің ағымдағы берілгендерін қорытындылау шоттардағы айналым және шаруашылық
Сондықтан олар анық, түсінікті және дұрыс болуы тиіс
Бухгалтерлік есептің дұрыстығы тексеріп отыру үшін, сонымен қатар басқарушылық
Айналым тізімдемелері кесте түрінде көрініс алады , оның бірінші
есеп беру кезеңінің басындағы шот бойынша қалдықтар
есеп беру кезеңі ішіндегі шот бойынша дебиттік және кредиттік
Есе беру кезеңі соңындағы немесе келесі кезеңнің басындағы шотбойынша
Жалпы айналым тізімдерін құру үшін барлық жинақтамалық шоттардың мәліметтері
Айналым тізімдемесінің қорытындыларын есептегенде , яғни жиынын есептегенде үш
III. Екі жакты жазу жүйесі
Бухгалтерлік есептің басты мақсаты- құжаттарда бейнеленген шаруашылық операцияларына
Осы айтқандарымыз түсініктірек болу үшін операциялардың шотта екі жақты
«ККК» фирмасының 1 қаңтар 2006 жылғы БАЛАНСЫ
Баптардың аталуы
Сомасы Баптардың аталуы Сомасы
1 2 3 4
Материалдық емес активтер 15000 Жарғылық капитал 80000
Негізгі құралдар 30000 Бөлінбеген пайда 20000
Аяқталмаған өндіріс 90000 Банк несиесі 60000
Дайын бұйымдары 70000 Бюджетпен есеп айырысу 40000
Материалдары 20000 Жабдықтаушы мердігерлермен есеп айырысу 50000
Ақшасы 110000 Еңбекақы бойынша есеп айырысу 85000
БАЛАНС
335000 БАЛАНС
335000
2006 жылғы қаңтар айында орындалған шаруашылық операциялар
Жабдықтаушы-мердігерлердне 25000 (жиырма бес мың) теңгеге материалдар сатып
Есаеп айырысу шотынан 50000 (елу мың) теңге банк несиесі
30000 (отыз мың) таңгенің материалдары өндіріске босатылды.
Жабдықтаушы- мердігерлерге қарыз 65000 (алпыс бес мың) теңге банк
Шаруашылық операцияларды «екі жақты жазу» әдісімен есепке алу алдында
Аталған шаруашылық операияларының қандай объектілерге қатыстылығын;
Шаруашылық операцияның объектіге қандай әсер ететіндігін;
Аталған объектілердің есебі бухгалтерлік есептің қай шоттарында есептелінетнін;
Операцияларды шотардың қандай бөлігіне жазу керек екндігін (дебитіне
Бірінші операция нәтижесінде кәсіпорынның материалдары және соған сәйкес
Активті шотта құралдардың көбеюі шоттын дебитіне, ал пссивті шотта
Д-т: «Материалдар» шоты
К-т: « жабдықтаушы-мердігерлермен
есеп айырысу» шоты
Екінші операция нәтижесінде ұйымның нақты ақшасы және соған
Д-т: «Банк несиесі» шоты
К-т: «Ақшалар»
Үшінші операция нәтижесінде кәсіпорының қорлану көздерінде ешқандай өзгеріс болмаған
Д-т: « Аяқталмаған өндіріс » шоты
К-т: « Ақшалар »
Төртінші операция нәтижесінде ұйымның қорлану көздерінде бір
Д-т: «Жабдықтаушы-мердігерлермен
есеп айырысу» шоты
К-т: « Банк несиесі »
Келтірілген мысалдан көріп отырғанымыздай , әрбір операция бір мезгілде
Шаруашылық операцияларды бейнелеуде шоттардың арасында пайда болатын экономикалық өзара
Бухгалтерлік жазу (өткізбе) жай және күрделі деп аталатын екі
Жай өткізбе деп шаруашылық операциялары сомасының бір шоттың
Күрделі өткізбе деп орындалған бір шаруашылық операциясына
3.1 Екі жақты жазудың мәні мен маңызы
Шаруашылық қызмет процессінде кәсіпорын құралдары әрдайым өзгеріске ұшырайды
Одан әрбір шаруашылық операция міндетті түрде баланстың екі статьясын
Мысалы :
1. Ағымдағы банктік шоттан кассаға ақша алынды, сомасы 50000
Бұл операцияда шоттарда келесідей көрсетіледі.
Дт « Касадағы ақша қаражаты» - 30000 теңге
Кт « Ағымдағы банктік шоттағы ақша қаражаты» - 30000
2. Жабдықтаушылардан шикізаттар мен материалдар 45000 теңге және отын
Дт « Шикізаттар мен материалдар» - 45000 теңге
Дт « Отын» - 40000 теңге
Кт « Жеткізушілермен мердігерлердің қысқа мерзімді кридиторлық берешегі» -
Шаруашылық операциялардың екі жақты нәтижесінде пайда болатын шоттар арасындағы
Шаруашылық операцияларды екі жақты жазу әдісімен есепке алу алдында
Аталған шаруашылық операциялардың қандай объектілерге қатыстылығын.
Шаруашылық операцияларының объектілерге қандай әсер ететіндігін.
аталған объектілердің есебі бухгалтерлік есептің қай шоттарда есептелетінің.
операцияларынды шотардың қандай бөлігіне жазу керек екендігін.
3.2 Ағымдағы есеп мәліметтерін орытындылау
Шоттардағы айналым және шаруашылық құралдардың қалдығы мен олардың көздері
Айналым тізімдемелері кесте түрінде көрініс алады , оның бірінші
синтетикалық) шотардың аттары жазылады да одан кейінгі үш
Есеп беру кезеңінің басындғы шот бойынша қалдықтары ;
Есеп беру кезеңі үшін шот бойынша дебиттік және кредиттік
Есеп беру кезеңі соңындағы немесе келесі кезеңніің басындағы шот
Жалпы айналым тізімдемелерін құру үшін барлық жинақтамалық (Топтамалық ,синтетикалық)
«ККК» фирмасының 1 қаңтар 2006 жылғы БАЛАНСЫ
Актив Пассив
1 2 3 4
Баптардың аталуы Сомасы Баптардың аталуы Сомасы
Материалдық емес активтер 15000 15000 Жарғылық қор 80000 80000
Негізгі құралдар 30000 30000 Бөлінбеген пайда 20000 20000
Аяқталмаған өндіріс 90000 120000 Банк несиесі 60000 75000
Актив Пассив
Баптардың аталуы Сомасы Баптардың аталуы Сомасы
Дайын бұйымдары 70000 70000 Бюджетпен есеп айырысу 40000 40000
Материалдары 20000 15000 Жабдықтаушы мердігерлермен есеп айырысу 50000 50000
Ақшасы 110000 60000 Еңбекақы бойынша есеп айырысу 85000 85000
БАЛАНС 335000 310000 БАЛАНС 335000 310000
«ККК» фирмасының 2006 жылдың қаңтар айындағы шоты
Шоттың атауы Бастапқы қалдық Ай бойғы айналым Соңғы
Д-т К-т Д-т К-т Д-т К-т
1 2 3 4 5 6 7
Материалдық емес активтер 15000
- - 15000
Негізгі құралдар 30000
- - 30000
Аяқталмаған өндіріс 90000
30000
120000
Дайын бұйымдары 70000
- - 70000
Материалдары 20000
25000 30000 15000
Ақшасы 110000
50000 60000
Жарғылық қор
80000 - -
80000
Бөлінбеген пайда
20000 - -
20000
Банк несиесі
60000 50000 65000
75000
Бюджетпен есеп айырысу
40000 - -
40000
Жабдықтаушы мердігерлермен есеп айырысу
50000 65000 25000
10000
Еңбекақы бойынша есеп айырысу
85000 - -
85000
Барлығы 335000 335000 170000 170000 310000 170000
Бұдан көріп отырғанымыз тізімдемедегі ақпаратты мәліметтер кәсіпорынның бухгалтерлік балансындағы
«ККК» фирмасының 2006 жылғы қаңтар айында орындалған шаруашылық операциялары
Жабдықтаушы-мердігерлерден 25000 (жиырма бес мың) теңгеге материалдар сатып алынады.(әзірге
Есеп айырысу шотынан 50000 (елу мың) теңге банк
30000 (отыз мың) теңгенің материалдары өндіріске босатылды.
Жабдықтаушы-мердігерлерге қарыз 65000 (алпыс бес мың) теңге банк несиесі
Міне, осы мысалдан қарап отырып ұйымның айналым тізімдемесіндегі есепті
Жинақтамалық (топтамалық, синтетикалық) және талдамалық есеп жүргізудің дұрыстығын тексеру
Кәсіпорын өз қызметінің айнаымы туралы бұдан да толығырақ мәліметті
«ККК» фирмасының 2006 жылдың қаңтар айындағы шахматтық айналым
Шоттардың кредиті бойынша Мате-риалдар Ақша Банк
Шоттардың дебиті бойынша
Аяқталмаған өндіріс 30000
30000
Материал
25000 25000
Банк несиесі
50000
50000
Жабдықтаушы мердігерлермен есеп айырысу
65000
65000
Кредиті бойынша жиыны 30000 50000 65000 25000 170000
Осы тізімдемеден көріп отырғанымыздай , «ККК» фирмасының
Сондай-ақ бұл тізімдемеде әрбір операция бойынша жазылған екі жақты
3.3 Екі жақты жазу принцип жөнідегі ұғым
Нарықтық қатынастар мен жеке меншіктік жағдайда кезкелген заңды
Айталық асанатты азамат өзінің жылдар бойы 950,0 мың
Ендігі жерде «Асан ж К» компаниясы 950,0 мың теңгенің
Нақты ақша – 950,0 мың теңге = Меншікті капиталға
теңестірілді. Сонымен «Асан ж К» компаниясының қызметіндегі бірінші операцияға
Ендігі жерпде жоғарыда кертірілген операциялар маңызын түсінсек ,онда меншік
Біріншіден , меншік иесі өзінің салған (бастапқыда құйылған) ақшасын
Екіншіден, бизнес жүргізудің , оны басқарудың тәртібін акционерлер белгілейді
Сонымен, «Асан ж К» компаниясы 950,0 мың теңгенің активін
Айтылғандарға сүйене отырып біздер:
Активтер қарапайым екі жақтылық теңеудің сол жағында (сол жаққа),
Бухгалтерлік есеп өрісінде қалыптасқан екі жақтылық қағидаға сай
Шаруашылық операциялары (фактілер) деп- ақшаның , тауарлардың, көрсетілген қызметтердің
Сонымен жоғарыда аталған «Асан ж К» компаниясы шаруашылық операцияларын
Активтер = Меншікті капитал + Міндеттемелер
теңдеуі арқашанда сақталуы керек .
Нарықтық қатынастар өрісінде , кәсіпкерлікті іске асыруда , бизнестік
Кез келген ұйымның қалыпты жағдайда өз қызметін іске асыруы
Егер активтердің белгілі бір бөлігі меншік иесі болып танылмаған
иесіне жатпайтын) сыртқы тұлғалардан қалыптасса , онда мұндай қаражат
Сонымен қатар жоғарыда айтылған баланстық теңдеуден
Яғни активтер ұйымның меншігіндегі қаражаттарды көрсетсе , капитал және
Ұйымдар өз мақсаты мен қызметін ары қарай жүргізу мен
активтер сомасы = меншікті капитал + міндеттемелер сомасымен
тепе-теңдікте болатындығын есептен шығармау керек.
Өз кезегінде активтер: ғимараттардан , жабдықтаушы құралдардан , тауарлы
Міндеттемелер : осы ұйымның басқаларға төлеуге тиісті ақшаларынан және
Еңдігі жердегі әнгімені осы жоғарыда айтылғандарды дәлелдеп , екі
Қорытынды:
Қорыта келе жалпы бухгатерлік есеп курсынның толықтай зерттеп
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Бухгалтерлiк есеп пен қаржылық есептiлiк туралы Қазақстан Республикасының 2007
Қ.К.Кеулімжаев, Н.А.Құдайбергенов. Бухгалтерлік есеп теориясы мен негіздері. Оқулық.- Алматы:
Мырзалиев Б.С., Әбдішүкіров Р.С. Кәсіпкерлік қызметте бухгалтерлік есепті ұйымдастыру.
В.К.родостовец, Т.Ғ. Ғабдуллин, В.В.Родостовец, О.И.Шмидт, Кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп. Алматы,
Мырзалиев Б.С., Әбдішүкіров Р.С. Бухгалтерлік есеп жүргізудің тәжірибелік әдістемелері,
27
Бухгалтерлік шоттар, олардың құрылысы
Бухгалтерлік есеп шоттары және екі жақты жазу жүйесі.
Бухгалтерлік есеп шоттарының Бас жоспары
Шоттар жүйесі және екіжақты жазу туралы ақпарат
Аналитикалық шот
Қысқа мерзімді міндеттемелердің экономикалық мазмұны
Банк және банктен тыс мекемелердің есебі
ҰЗАҚ МЕРЗІМДІ ҚАРЖЫЛЫҚ ИНВЕСТИЦИЯЛАР ЕСЕБІ
Шоттарды жіктеу және олардың түрлері мен міндеттері
Бухгалтерлік есепте шоттарды жіктеу