Фараби және ғылым
МАЗМҰНЫ
І. КІРІСПЕ 2
1. Әбу Әли ибн Сина 3
2 Аль-Кинди 8
3 Әбу Насыр Әл-Фараби 9
Қорытынды 13
Пайдаланылған әдебиеттер: 14
І. КІРІСПЕ
Адамзат мәдениетінде тарихи тұрғыдан алып қарағанда
Ғылымды дамытуда орасан зор қызмет етіп,
Орта ғасырларда дамып, гүлденген араб және
Осы орта ғасырда пайда болып, жаңа
Фалсафа философия дегеннің арабшаланған түрі. Демек,
Фалсафаның араб тілінде өрбуіне мәдени-тарихи, саяси-әлеуметтік
Алайда араб мәдениеті араб халифаты сияқты
Осыған орай Бағдат қаласы үлкен мәдени,
1. Әбу Әли ибн Сина
Италияның ұлы ақыны Алигьери Дантенің “Тәңірінің
Геометр Евклид, Птолемей,
Гиппократ, Гален мен Авиценна
Аверроэс талдаушы бүгінгідей.
Толық айтып шыға алмаған бәрін бірдей,
Есімдерін қысқаша шолып өттім,
Сондықтан да көрінер сөзім кедей.
Мұндағы ақынның Авицена деп отырғаны –
Ол туралы өте ертеден келе жатқан
Халықтың ұлы ғұламаға деген үлкен сүйіспеншілігінен
Әбу Әли ибн Сина (Авиценна) –
Ол өзінің көзінің тірісінде-ақ ғалымдар арасында
Әбу Әлидің толық аты-жөні Әбу Әли
Жалпы шығыс ғұламалары ішінен өмір жолы
Ибн Синаның балалық және жастық шағы
Әкесі Әбу Әлиді бес жасында Бұқарадағы
Ол, әсіресе медицинамен қатты әуестенеді. Ежелгі
“Мен он жасымда Құранды және әдебиет
Натилидің басшылығымен логика туралы “Исагоги” кітабын
Ұстазым қандай мәселе көтерсе де, мен
Көп ұзамай Натили Үргенішке кетті. Мен
Тағы бір жарым жылдай үлкен іждағатпен
Логика, математика, табиғаттану ғылымдары жөнінде жетіккенім
Сөйтіп жүргенде бір күні базарға барып
Осы кезде әмір Нух ибн Мансур
Мен бірде әмірден сарай кітапханасына барып
Хорезмнің саяси жағдайы, Хорезмді жаулап алушы
Алайда ибн Сина ғылым мен дәрігерлік
Ибн Сина қандай жағдайда жүрмесін, қандай
Жаратылыстану ғылымдарының қай саласында болса да,
“Шипа кітабының” геологиялық тарауы орта ғасыр
Ғалымның табиғаттану жөнінде материалистік тұрғыда болғанын
Геологиялық процестердің өте баяу жүретіні жайлы
Тағы бір мысал. Ибн Сина психология
Әбу Әли рубаяттарында адамдарды білімді болуға
Ибн Сина өмірінде көп қуғын көргенін
“Менің кейбір жақсы қасиеттерімді қызғанатын адамдардың
2 Аль-Кинди
Аль-Кинди шамамен 800-870 ж. «араб философы»
Ол өзінің трактаттарында табиғат құбылыстар детермектік
Шығыс перипатизімнің тарихында арқылы-ойдың төрт түрін
Олардың-мәңгі әрекетшіл «белсенді ақыл-ой», «бейжай, енжар
Өзінің ғылыми ізденістерін Аль-Кинди астрологиямен болашақты
3 Әбу Насыр Әл-Фараби
Мұхаммед ибн Мұхаммед ибн Узлағ Тархани
Ерте заманда Орта Азия мен Қазақстан
Өз заманындағы білім-ғылым, өнерден Әл-Фарабидің қалдырмағаны
Әл-Фарабидің ғылым сүйген шәкірттері көп болған.
Фараби және ғылым. Әл-Фараби Аристотельдің ғылыми
Әл-Фарабидің бұл пікірлерінің кейіннен ықтималдар теориясының
Әл-Фарабидің матем. идеяларын, мұраларын Әбу-л-Уафа, Ибн
Әл-Фарабидің философиялық көзқарасы. Демек, Әл-Фарабидің философиялық
Қорытынды
Айтылғандардың бәрін жинақтай келгенде, орта ғасырдың
Ибн Синаның дүниетанымы Аристотель мен әл-Фарабидің
Ибн Сина әл-Фарабиден кейінгі философия тарихында
Пайдаланылған әдебиеттер:
Ауданбек Көбесов
«Сөнбес жұлдыздар».
1973 ж. Алматы 158 бет.
Ғ. Есім «Фалсафа тарихы»
2000 ж. Алматы 278 бет.
«Ақиқат» журналы №6 1996
Болат-Канал. «Әбу Әли ибн Сина»
Ж. Алтай, А. Қасабеков, Қ. Мұхамбет-әли
«Философия тарихы»
1999 ж. Алматы «Жеті жарғы» 287
2
Әбу – Насыр Әл - Фарабидің шәкірттері
Ұлы ғалымның өмірі мен ғылыми ортасы (Әл-Фараби)
Әбунасыр Фараби және оның ғылми - философиялық еңбектері
Әл – Фарабидің көзқарастарының қалыптасуының әлеуметтік және идеялық алғышарттары
Әл-Фарабидің өмірі мен еңбектері
Тіл білімі
Әл-Фарабидің психологиялық көзқарастары
Фарабидің философиялық көзқарастары
Фараби және оның шәкірттері ғылым мен мәдениетті дамудағы орнын анықтау, ғылым мұраларын мұқият зерттеу өте үлкен маңызды жұмыс
ҚАЗАҚ ХАЛҚЫНЫҢ РУХАНИ МӘДЕНИЕТІ