Кредиттік карточка
ЖОСПАР
КІРІСПЕ…………………………………………………………………….3
1. Пластикалық карточкалар……………………………………………….8
1.1 Қазақстан Республикғасының төлем жүйесі.
1.2 Банк-эмитент және банк-эквайердің қызметтері
1.3 Электронды карточкалардың тиімділігі
1.4 Дебеттік және кредиттік карточкалар
2. Электронды карточкаларды пайдаланудағы қауіпзіздік……………27
2.1 Қазіргі кезде карточкалардың адам өміріндегі ролі
2.2 Технологиялық мультибанк
2.3 Халықаралық төлем карточкалары
4. ҚОРЫТЫНДЫ………………………………………………………….35
5. ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР……………………………………38
КІРІСПЕ
Қазақ елі өз тәуелсіздігін алғанда тіршіліктің түйіні толып
Кезінде Кеңестер одағы деген құдіретті орталыққа біріккен бұрынғы
Осы ЕурАзЭҚ-қа қатысушы мемлекеттерде тұратын жеке тұлғалар бір-біріне
Ол үшін қажетті заңдық негіздер жасалған ба? Осы
Қаржы аударымдарын жіберу жылдамдығы қаншалықты дәрежеде?
Қауымдастыққа қарасты елдердегі орталық банктерден алынған ақпараттарға қарағанда
ЕурАзЭҚ елдеріндегі ұлттық заңнамалардың басым көпшілігінде азаматтардың ақша
ЕурАзЭҚ елдерінің бәрінде ақша аударымдарын жасау үшін ақшаны
Банк аударымдарын жасау үшін жеке тұлғалардан талап етілетін
жібергенде және алғанда салық төлеушінің нөмірін көрсетуі тиіс.
Қырғыз және Тәжікстан Республикаларында жеке тұлғалардың есеп-шот ашқаны
Бірақ, жеке тұлғалардың ақша аударымдарын жасау ісі барысында
АҚШ доллары көлемінен аспайтын, кәсіпкерлік қызметке, инвестиция жасауға
Жедел ақша аударымдары халықаралық деңгейде маманданған Western Unіon,
Қазір бәсекелестіктің бәкісі қайта-қайта қынынан шығып тұрған кез.
Еуразиялық экономикалық қауымдастық елдерінің барлығында пошта қызметі
Бұл сала бойынша көрсетілетін қызметтерге келсек, мұнда да
Қырғыз Республикасында пошталық және телеграфтық
Ал Ресей Федерациясында федералдық пошта қызметі ұйымдары ақша
Бұл банк
Тапқан ақшаны банк арқылы төте жолмен
Еуразиялық экономикалық қауымдастық деген қағаздағы атына қарасаң:
Қауымдастық елдерінің бәрінде неше түрлі заң бар. Бірақ
1. Пластикалық карточкалар
Пластикалық карточкалар- ақшаның қолма-қол емес түрі , қолма-қол
Пластикалық карточка электрондық ақшаның қолма-қол ақша және
Есеп айырысудың негізгі екі сызбасы белгілі: дебеттік пластикалық
Пластикалық карталарды пайдалану арқылы есеп айырысудың артықшылығы қандай
Қолма-қол емес ақша - ірі мекемелерде аударымдар жолымен
Қолма-қол емес ақша есеп айырысу жеке және заңды
Вексель чектердің , несие карточкалардың , электрондық ақшалардың
Электрондықтар ақша - голландиялық талдаушы Дэвид Чомоммен ұсынылған,
Жалпы электронды ақшалардың екі түрі бар.
Физикалық.Цифрлық қолма-қол ақшаларды сақтауға арналған карточка болып саналады,
Smart – cards- қарапайым несие карточкасына ұқсас келеді.
Виртуалды. Интернетте сауда жасау үшін қолданылатын карточкалар, бірақ
1. Төлем карточкасын оның ұстаушысы төлемдi жүзеге асыру
2. Төлем карточкасының эмитентi болып табылатын банкпен немесе
Сенаттарын Қазақстан Республикасының Үкiметi белгiлейтiн сауда (қызмет көрсету)
3. Төлемге қатысушылардың төлем карточкаларын пайдалануға байланысты құқықтары
Төлем карточкаларының Ұлттық банкаралық жүйесiнiң жұмыс iстеуiне жəне
1.1 Қазақстан Республикғасының төлем жүйесі.
Төлем жүйесі экономиканың банк секторы мен қаржы нарығында
Ұлттық Банктің негізгі рөлі есеп айырысу мекемесінің қызметін
Кез-келген төлем жүйесі негізгі бес бөліктен құралады:
заң шығарушы база.
төлем жүйесінің қатысушылары.
төлем құралдары (ақша аударымдары мен төлемдерді жүзеге асыру
ақша аударымдары мен төлемдерді жүзеге асыру механизмдері.
инфрақұрылым және технология (есептеуіш техника мен бағдарламалық жабдықтау).
Заң шығарушы база – кез келген төлем жүйесінің
Төлем жүйесінің дамуы оның нормативтік базасының үнемі жетіліп,
Төлем жүйесінің қатысушылары (түтынушылары): ең алдымен, төлем жүйесіне
Төлем жүйесінің қатысушылардың негізінен үш топқа бөлуге болады:
Шаруашылық жүргізуші субъектілер мен жеке тұлғалар – олардың
Заңды тұлғалар мен жеке тұлғаларға ақша аударымдары және
Барлық коммерциялық банктердің шоттарына қызмет көрсететін және банкаралық
Төлемдер мен ақша аударымдарын жүзеге асыру жолдары.
Ақша аударымдары мен қолма-қолсыз төлемдерді жүзеге асыру үшін
1.Төлемді жүзеге асырудың мақсаты.
2.Нақты төлем құралын қолдану құны.
3.Ақшаны қолма-қол немесе басқа жолмен беру.
4Төлем сомасының қомақтылығы.
5.Нақты төлем құралын қолданудың ыңғайлылығы.
Бір төлемді бірнеше төлем құралының көмегімен жүзеге асыруға
Ақша аударымдары мен төлемдерді жүзеге асыру кезінде мына
1.төлем тапсырмасы;
2.төлем талап-тапсырмасы;
3.тікелей банктік шотты дебеттеу;
4.инкассалық өкім;
5.чек;
6.вексель;
7.төлем карточкасы.
1.Төлем тапсырмасы – ақшаны аударушының өз банкісіне құжатта
2.Төлем талап-тапсырмасы – ақшаны алушының өз банкісіне құжатта
3.Банктік шоттың тікелей дебеттелуінде тұтынушының жүйелі төлемдерін жүзеге
4.Инкассалық өкім – уәкілеттілігі бар тиісті органдардың ақшаны
5.Чек – бұл бекітілген түрдегі чекті берушінің өз
6.Вексель – біржақты шартсыз ақшалай міндеттемесі бар қатаң
7.Төлемдік карточкасы – бөлшек төлемдерді жүзеге асырудың ең
Төлемдік карточкалары кредиттік және дебеттік болып екіге бөлінеді.
Ал, кредиттік карточкаға қарағанда дебеттік карточканың иесі тек
Дебеттік – несиелік карточка осы екі жағдайды да
Соңғы жылдары төлем карточкалары өте көп қолданылып келеді,
Кез-келген төлем карточкасы өзінің шығарған төлем жүйесі шеңберінде
Сонымен қатар, банк тәжірибесінде магниттік жолақшасы және микропроцессоры
Микропроцессорлы технологиялардың дамуымен дүние жүзінде электронды ақша қолданатын
Электронды ақшалар қолда бар ақша тәріздес.Электронды ақшалар микропроцессорлы
Төлем құралдарының тізімі және олардың біреуінің әйгілі болуы
Ақша аударымдары мен төлемдерді жүзеге асыру механизмдері.
Төлем жүйесі – белгілі бір ережеге бағынатын бір
Екі банк арасында төлемдерді жүзеге асыру механизмі. Екі
1. Төлеушінің банкісінде ашылған ақшаны алушының банкісінің корреспонденттік
2. Ақшаны алушының банкісінде ашылған ақшаны төлеушінің банкісінікорреспонденттік
Алайда, тура қатынас орнату барлық жағдайда мақсатқа сәйкес
Егер мұндай банк коммерциялық банк болса, онда жоғарыда
Егер есеп айырысу банкі уақытша немесе тұрақты қиындықтарға
Ұлттық банк қатысуымен өтетін жалпы есеп айырысу жүйесінің
Жалпы есеп айырысу жүйесі ақша аударуды ақша жіберушінің
Жалпы өнім есебі жүйесінде әр төлем құжаты жеке-жеке
Ұлттық банк қатысуымен өтетін клиринг төлемдері арқылы нетто-есеп
Нетто есеп жүйесінде ақша аударудың клирингтің әр қатысушысының
Клиринг – есеп айырысуға қатысушы тараптардың екіжақты құқықтары
1.Валюталық клиринг.
2.Банкаралық клиринг.
Валюталық клиринг – бұл халықаралық төлем келісімдері негізінде
Банкаралық клиринг – бұл елдің заңды тұлғаларының екіжақты
Банк ісіне хабарлама берудің электрондық жолдарын енгізу және
1.2 Банк-эмитент және банк-эквайердің қызметтері.
Банктік карточкалардың күрт жылдам таралуы, олардың жаппай қаржылық
Банк-эмитенттің негізгі функцияларына мыналар жатады:Карточкалар шығару (карта иесінің
Несие қабілеттілікті талдау (өтініш иесінің қаржылық жағдайын анықтау,
Авторизация (мәміле жүргізу мүмкіндігі туралы автоматты түрде немесе
Ақпараттармен алмасу және интерчеиндж үшін силықтар алу;
Биллинг (карточка иесіне қарыздар сомалары мен оларды жабу
Карточкалық шот бойынша операцияларды бухгалтерлік есепке алу);
Мерзімі өткен қарыздарды қайтару және несиелік лимит
Клиенттермен жұмыс (сұрақтарға жауап беру, шығымдарды қарастыру);
Қауіпсіздікпен қамтамасыз ету және алаяқтыққа бақылау орнату (ұрланған
Маркетинг (жаңа клиенттер іздеу, жарнамалау, карточкалық шоттар бойынша
Эквайрингпен айналысушы банктің міндеттемелері карточкалық жүйенің оның саудалық
Карточкалармен жасалған операциялар бойынша сатушының банкке ұсынған сауда
Мәмілелер туралы ақпараттармен айырбастау және банк-эмитентке интерчендж үшін
Сауда орындарының есеп айырысу жүйесіне қосылуға білдірген өтініштерін
Маркетинг, пластикалық карточкалар үшін қажет құрылғыларды сатып алуға
Несие карточкаларының табыстылығы
А) Эмитент үшін.
Несиелік карточкаларды шығару бойынша бағдарламалардың пайдалылығын табыстар мен
Алдымен табысты құрамдас бөліктер анықталады, яғни, пайыздан түсетін
Банк-эмитентке төлеуі міндетті банк-эквайердің жасаған мәмілелердің (өткізу көлемінің)
Жылдық төлемақылар (жылдық мүшелік жарна) дегеніміз банктік картаны
Ал, енді шығын құрамдас бөлектерін қарастырсақ, ресурстар құны
Несиелік тәуекелдерге резервтер құру-қосымша ресурстар тарту қажеттілігін тудыратын,
Банк міндеттемелеріне резервтер құру деп коммерциялық банктердің
Операциялардың орындалуымен тікелей байланысты шығындар, мысалы, операцияларды құжатты
Қаржы салымының өтемақысы пластикалық карточкалар бойынша бағдарламаның табысты
Нәтижесінде, пайдалылық несиелік карточкалар бойынша берілген несиелер сомасының
Б) Эквайер үшін.
Банк- эквайер үшін пайдалылық келесідей көрсеткіштермен анықталады:
Эквайерге ұсынылатын жеңілдіктер ( сатушы жеңілдіктері, саудалық түсірімдер,
Шоттар бойынша түсетін табыстар сауда және қызмет көрсету
Эквайердің эмитентке жүргізілген операцияларды өтеуі шығындар көлемінің ең
Операциялық шығындар – сауда және қызмет көрсету орындарының
Сонымен қатар, өткізулер мен қызмет көрсетулер құнын және
Дебеттік ( есеп айырысу) карточкаларының табыстылығы.
А) Эмитент үшін.
Дебеттік карточкалар шығару бойынша бағдарламалардың табыстылығын анықтаушы негізгі
Пайыздық табыс дебеттік карточка ұстаушылардың шоттарына тартылған құралдарды
Жылдық төлем (жылдық мүшелік жарна) – карта ұстаушының
Ал, шығыстар құрамына келетін болсақ, ресурстар құны дегеніміз
Дебеттік карточкалар бойынша жобаның шығындарының негізгісі карта ұстаушыларының
Б) Эквайер үшін.
Банк-эквайердің шаруашылығының табыстылығын анықтайтын көрсеткіштер несиелік карталарға қызмет
Жалпы карточкалық бизнес жобасын жүзеге асыру бойынша әрбір
Эn= (Ттікелей + Тжанама) – (Штікелей +Шжанама)
Ттікелей –Тікелей табыстар (дүкендегі сатып алулардан сыйақылар, банкомат
Тжанама – Жанама табыстар (банкпен активті операциялар жүргізу
Штікелей – Тікелей шығындар (процессингтік компанияға тұрақты аударымдар;
Шжанама – Жанама шығындар (құрылғылардың құнына байланысты шығындар;
Тжеңілдіктер – Салықтық жеңілдіктер таралатын табыстар;
Т – салықтық қойылым;
К – инвестициялық шығындар;
С - әртүрлі компенсациялар түрлері;
Экономикалық есептік көрсеткіштер көрсеткендей, банк үшін табыстардың негізгі
Алдын – ала есептеу банктің мүмкіншілік деңгеиін бағалауға,
Карта иегерлері үшін карточканың мынадай негізгі жағымды жақтарын:
Қолдану ыңғайлылығы;
Банктік несиенің автоматты түрде ұсынылуы;
Қарызды жабу мерзімін кідірте алу мүмккіндігі;
Жүргізілген операциялар туралы үнемі толық ақпараттарға ие бола
Сатылу көлемін кеңеите алады және жаңа сатып алушыларға
Жеке құралдарын қолданбай-ақ несиеге ұсына алу мүмкіндігі және
Банктік чектерді карточкалармен алмастыру жолымен тәуекелді төмендету сияқты
Қолма-қолсыз ақша айналымының дамуына әсері және айналыс шығындарын
Банк табыстары мен айналымын арттыруға әсері;
Банктер мен әртүрлі сауда және қызмет көрсету кәсіпорындарының
Төлемдер кепілдігін ұсыну;
Жұмыстылық (шетелдік туризм сферасындағы) өсіміне тигізетін әсері сияқты
Бұл бизнес түрінің тиімділігіне көз жеткен сайын мынадай
1.3 Электронды карточкалардың тиімділігі
Нұсқа №1. Өз ақшаңызды шетелде пайдалану үшін. Айталық,
Нұсқа №2. Он мыңдаған қазақстандықтар сияқты, карточканы жалақы
Нұсқа №3. Кредиттік карточка.Сіз карточканы кредиттік лимитпен ала
Нұсқа №4. Шығыстарды басқару құралы.Практика шығыстарға ұқыпты бақылау
Нұсқа №5. Ақшаны тез және қауіпсіз аудару құралы.Мысалы,
1.4 Дебеттік және кредиттік карточкалар
Бүгінгі күні бүкіл әлемде орасан мөлшерде алуан
Дебеттік және кредиттік карточкалар.
Дебеттік карточкалар. Мұндай картчокалар өз ақшаңызды пайдалануға мүмкіндік
Кредиттік карточкалар Банктің қарыз ақшасын пайдалануға мүмкіндік береді.
Дебеттік және кредиттік карточка қозғалысын көрсететін Иллюстрация-мысал: Дебеттік
2. Электронды карточкаларды пайдаланудағы қауіпзіздік
ПИН-кодты енгізу операциялары кезінде аса сақтық қажет. Өйткені
Алаяқтықтың мұндай түрі алғаш рет туристік мерзімде Қазақстанның
Осылай ақшаны алатын кезде ұстаушының өз ПИН-кодын енгізуін
Түркияға демалуға барарда ПИН-кодты енгізуде өте сақ болыңыз.
2.1. Қазіргі кезде карточкалардың адам өміріндегі ролі
Қазіргі уақытта барлық елдерде шығарылған карточкалардың саны 2
Қазақстанның төлем жүйелері төлемдер мен ақша аударымын қазіргі
Бұл ретте, төлем жүйелерінде пайдаланылатын нормативтік база мен
Төлем жүйелерін құрған сəттен бастап жүйелермен өңделетін төлемдер
Төлемдер ағымының жоспарлы өсімімен қатар төлем жүйелерінде ел
Бұл ретті, төлем карточкаларының нарығы елдің қаржы рыногының
Алайда, сонымен қатар, қазіргі уақытта бөлшек сауда саласында
проблемалар да бар. Бұдан басқа, төлем жүйелерінің
Электронды ақша құру жөніндегі бағдарламаны қоса алғанда, мемлекеттік
Халықаралық карточкаларды төлемге қабылдайтын сауда және сервис орындарының
2.2 Технологиялық мультибанк
Қазақстанда төлем карточкаларының иелері жасаған саудаларына карточкамен
Бүгін «жай» банкоматтардың дәуірі өтіп бара жатыр, қосымша
Карточкадан карточкаға қолма-қол ақшасыз аударым.Қазір карточкаларының иелері
Карточкадан ағымдағы шотқа қолма-қол ақшасыз аударым.Банк клиенттері өзіне-өзі
Ұялы байланыс операторларының қызметтеріне төлем жасау.Бұл қызмет карточка
Телефондық байланыс жүйесі қызметіне төлеу Бүгін банктің төлем
2.3 Халықаралық төлем карточкалары
Банк шығаратын халықаралық төлем жүйесіндегі MasterCard International және
Айырбастау бағамы VISA және MasterCard халықаралық жүйлерінің есептеу
MasterCard жүйесі карточкаларының VISA жүйесі карточкаларынан
Ақшаны тез және жайбарақат шетелге аудару?!
Басқа қалада немесе басқа мемлекетте жүрген жақындарыңызға немесе
Жақындарыңыздан немесе достарыңыздан ақша алу!
GO!Card несиелік бонус картасындағы қарызды өтеу!
Сіз тәуліктің кез келген уақытында банкомат көмегімен
Қызмет қазақстандық банктермен, сондай-ақ, басқа мемлекеттің банктерімен шығарылған
Ақша аударылымы:
Теңгемен, егер аударылым қазақстандық банктермен шығарылған Visa карталары
АҚШ долларымен, егер аударылым операциясының біреуі немесе аударылым
«GoCard» бонустық карточкасы – бұл Сіздің ақшаңыздың жұмыс
Виртуалды карточка - Интернетте сауда жасау үшін қолданылатын
American Express карточкалар - Карталар бойынша жұмсау лимиті
Diners Club карточкалар - клиенттерге айрықша «клуб» қызметтерінің
Gold және Platinum карточкаларының болуы карточканы ұстаушының мейлінше
Қорытынды
2007-2011 жылдарға арналған негізгі міндеттер
Ұлттық Банкінің орта мерзімді кезеңге арналған төлем жүйелерін
Бұл ретте, 2007 жылдан бастап 2011 жылды қоса
Осылайша, бөлшек қолма-қол емес төлемдерді одан əрі кеңейту
Инфрақұрылымды дамытуға жəне тауарлар мен көрсетілетін қызметтерге есеп
Бөлшек қолма-қол емес төлемдерді дамыту саласында басым бағыттар
Бөлшек қолма-қол емес төлемдерді дамыту мақсатында қазіргі заман
Бөлшек қолма-қол емес төлемдер саласын кеңейту жəне банк
Сонымен қатар, карточкалар нарығын одан əрі дамыту шеңберінде
«электрондық үкімет» қызметтеріне қол жеткізу үшін төлем карточкаларына
Қазақстанның қаржы жүйесін басқа елдердің қаржы институттарымен біріктіру
Қазақстанның төлем жүйелерін танымал ету үшін төлем жүйелері
5. ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Сейітқасымов Ғ.С. АҚША, НЕСИЕ, БАНКТЕР.
Алматы 2005ж 48-49 б
Финансы и кредит. Пластиковые карточки.№3.-1999г
Кеңес Г. Төлем жүйесінің төлем карточкалар арқылы жұмыс
Томашев Ш. Төлем жүйесінің экономикалық мазмұны мен ақша
ИНТЕРНЕТ
http://www.aikyn/kz
http://www.egemen/kz
http://www.nationalbank/kz
http://www.bta/kz
http://www.qazaq/kz
http://www.massagan .com
http://www.webmoney/kz
http://www.centrcredit/kz
http://www.kkb/kz
4
Банкттік карталардың жұмыс істеу қауіпсіздігі
Пластикалық карточкалар ұғымы мен оларды қолдану принциптері
ҚБТУ тарапынан өндірістік тәжірибе жетекшісі
Халықаралық төлем карточкалары
Қазақстан Республикасында қолма – қолсыз есеп айырысулардың жағдайын зерттеп, даму перспективаларын анықтау. әлеуметтік – экономикалық процестердегі маңызы мен орнын біліп алудағы теориялық және практикалық жағынан әзірлігін қамтамасыз ету
ҚР-дағы пластикалық төлем карточкаларының одан әрі жетілдіру мәселесі
Қазақстандағы екінші деңгейлі банктердің төлем карточкалар айналымы операцияларының ұйымдастырылуы және дамуы
Қазақстан Республикасындағы коммерциялық банктерінің қолма-қолсыз есеп айырысу операциясы
Қазақстан Республикасында қолма -қолсыз есеп айырысуды ұйымдастыру және басқару
Корпоративтік төлем карточкалары