Саяси биліктің ерекшеліктері мен қасиеттері
Мазмұны
Кіріспе.....................................................................................................................2
І-Тарау Саяси билік анықтамалары және теориялық
Саяси билік ерекшеліктері мен қажеттері ресурстары......................3
Саяси биліктің жүргізу әдістері мен түрлері билік қызметтері.......7
Билік легитимділігі....................................................................................15
ІІ-Тарау Қазақстан Республикасындағы саяси биліктің ерекшілігі.
2.1. Қазақстан Республикасындағы саяси билікті демократияландыру..18
мәселелері.
2.2. Билік легитимділігі мәселері, оның Қазақстандағы ерекшелігі........21
Қорытынды..........................................................................................................24
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі...............................................................25
Кіріспе
Қазақстан Республикасы егемендігін алуына байланысты еліміздің әлеуметтік өмірінін
І-Тарау Саяси билік анықтамалары және теориялық
1.1.Саяси билік ерекшеліктері мен қажеттері ресурстары.
Саяси зертеулердегі салыстыру обьектісі әрқашан әр түрлі
Р.Даль билікті себептілік үғымында түсіндіреді: А В үстінен
Р.Даль анықтамасындағы ең бірінші маңыздысы- бұл билікті қатынас
Р.Дальдің екінші анықтамасы билікті жүзеге асыру тәсілдерінен ауытқиды.
Билік адамзат пайда болғаннан бері бар дүние. Биліктің
Билікті саяси құрылым, саяси қозғалыс, саясаттың өзін түсінудің
4Г
П.Моррис, А.Гидденс пікірі боиынша билік біреуге немесе бірдеңеге
Сонымен, билік дегеніміз топ, әлеуметтік топ, мемлекет жеке
Биліктің бірнеше түрлері бар, олардың ішіндегі ең маңыздысы
1) саяси субьектілер мен оның мүддесін қорғайтын қауымның
2) саяси субьектілер мен қоғамның әлеуметтік институттары мен
3) саяси басшылардың қоғамдық мәселелерді шешу "техникасы" мен
Билікті жіктеудің негізгі белгілері мыналар:
1.Қызметі саласы жөнінен: саяси, идеологиялық, әлеуметтік, эконо микалық,
Құдіреттілігінің көлемі жөнінен:мемлекеттік, халықаралық, отба сылық;
Билік субъектісі жөнінен: таптық, партиялық, халықтық, жеке бастық
Құрылымдық-формальдық белгілері бойынша: институттық емес, жеке билік жүргізу,
Жүзеге асыру тәсілі бойынша: үстемдік, күштеу, мәжбүр ету,
Билік жүргізушінің билік ету шеңбері бойынша: жеке билік
Басқару тәртібі бойынша: қаталдық, беделдік, демократиялық, бюрократиялық»!
Саяси билік биліктің өзіндік бір үлгісі болып табылады.
Саяси субъектілер мен оның мүддесін қоргайтың қауымның арасындағы
Саяси субъектілер мен қоғамның әлеуметтік институттарының жэне билік
Саяси басшылардың қогамдық мэселелердің техникасы мен тәжірибесі. Саяси
Саяси билік адамзат тарихының барлық кезеңдерінде болған. Оған
Саяси билік тек мемлекеттік аппарат арқылы ғана емес,
Мемлекеттік билік,
1.2.Саяси биліктің жүргізу әдістері мен түрлері билік қызметтері.
2. Саяси биліктің ерекшеліктері мен қасиеттері. Саяси
•ол адамдардың үлкен тобының мүддесін қорғайды, ол топтың
экономикасындағы рөлі басым болады, өзі қоғам сол топ
•қоғамдағы басшылық көбінесе сол топ өкілдерінің қатысуымен мемлекет,
арнайы басқару ісімен шұғылданатын ерекше маман топтардың болуы;
жариялылығы, жаппай болуы. Саяси билікке тән қасиеттер:
биліктің ең жоғарғы, басты айқыңдайшы, шешуші күш ретіңдегі
биліктің иерархиялық сипат алуы;
•биліктің иерархия болған жерде қызметті, құқық пен міндеттерді
Билік ресурстары. Билік түрлері, ол әр түрлі мемлекеттердің
1. Экономикалық билік, бұл экономикалық ресурстарды бақылау, әртүрлі
Әлеуметтік билік, егер экономикалық билік материалдық игіліктерді бөлу
Мәдени-ақпараттық билік- бұл ең алдымен адамдарға ғылыми білімдер,
Мәжбүр ету билігі күштеу ресурстарына арқа сүйейді немесе
Экономикалық ресурс- материалдық құндылықтар, ақша, техника, құнарлы жер,
Әлеуметтік ресурс- әлеуметтік статусты көтеру немесе түсіру қабілеті,
Мәдени-ақпараттық ресурстар- білім, ақпарат, оны тарату құралдарына білім,
Биліктің мәнін жете түсіну үшін оның негізгі қағидаларын
Атқарушы билікке үкімет пен әкімшілік жатады. Оларды заң
Мемлекеттіх билік пен саясат билікті салыстыратын болса, саяси
ол белгілі бір аумақта ерекше аппарат арқылы жүргізіледі;
мемлекеттік билік өзінің арнайы күштеу аппаратына сүйенеді;
мемлекеттік билік монополияльіқ сипат алады.
•Саяси билік саясаттануда өзінің билік жүргізу
♦Қызметіне қарай саяси билік: саяси идеологиялық, әлеуметтік,
экономикалық, заң, банк, діни т.б.;
Билік жүргізу ауқымына қарай: мемлекеттік, халықаралық, отбасылық т.б.;
Билік субьектісіне қарай: таптық, партиялық, халықтық, жеке адам
Басқару әдісіне қарай: тоталитарлы, депоттық, бюрократиялы т.б.
Саяси биліктің субьектісі- халық. Ал халықтың атынан билікті
Билік қатынасы пайда болуы үшін субьект сапаларға ие
Билеуге деген құмарлықпен қатар билік субьектісі істің мәнін
Саяси билік субьектілері күрделі, көп деңгейлі сипатка ие.
Субьект билікті өзара әрекет мазмұнын жарлықтар арқылы /бұйрық,
Демократиялық режим - мемлекеттік биліктің халық алдында есеп
1.Баламалы және белгілі мерзімде өткізілетін ашық сайлаулар.
Үкімет сайлау нэтижесінде қалыптасады. Және көпшіліктің
үкіметі болып табылады.
2. Жеке адамның
Президент тағайындаған атқару орындарының басшылары парламентте талқылануға тиісті.
ретінде бұл кандидатураларды қолдауы да қолдамауы да
мүмкін. Парламент жоғарғы заң шығару функциясын жузеге асыратын
Мемлекетік биліктің ел
Заң орындарына атқару билігінің есеп бермеуі.
Жеке адамның
Жеке адам мен азшылық құқығының аяқ асты болуы
1.3.Билік легитимділігі.
Қоғамның әлеуметтік-саяси жүйесінің тұрақтылығына негіз болатын шарттардың бірі
Харизматикалық легатимдік мұнда өзінің ерекше батырлығымен, адалдығымен
Легитимділіктің алдынғы екі түрі құлдық және
-ол халықтың қалауы бойынша қалыптасуы және көпшіліктің еркіне
Мемлекеттік билік конституциялық қағидаларға сәйкес жүзеге асырылуы
- әскери қоғам мүшелеріне сыртқы орта қауіпінен
-құқықтық, мемлекет тарапынан болатын қылмыстық және күштеу
ІІ-Тарау Қазақстан Республикасындағы саяси биліктің ерекшілігі.
2.1. Қазақстан Республикасындағы саяси билікті демократияландыру мәселелері.
Қазір Қазақстан әлеуметтік-экономикалық модернизация мен саяси демократияландырудың жаңа
Алайда қоғамның жедел траисформациялануы жағдайында демократия мәселесінде әр
Әдетте демократия идеясын батыстық өркениетке ғана тән нәрсе
Д.А. Ростоу айтқандай, демократия мынадай кезеңдерден өтуі мүмкін:
Демократиялық қоғамда жеке адамның құқы және міндеттері, сонымен
2.2. Билік легитмиділігі мәселері, оның Қазақстандағы ерекшелігі.
Бұрынғы кезеңдерде, мәселен, орта ғасырларда үкіметтің легитимділігіне онша
оның бастапқы сипаты және әлеуметтік мәні;
орталықтағы және жергілікті жерлердегі құрылымдық ұйымдары;
3)қоғамдағы тәртіп жене бөлісу механизмдері;
4)қоғамдық емірдің нақты бір саласындағы билікті жүзеге асырудың
Талдау көрсеткендей, бұл мәселе ежелгі Грецияның классикалық философиясыңда
Ойшыл Д.Локк "Мемлекеттік басқару туралы трактаттарында" былай деген:
Легитимділік мәселелерін теориялық жағынан
Қорытынды
Қорыта айтқанда биліктің негізгі қасиеті - өзінің өсуі
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Б. Краснов, В. Жуков, «Общая и прикладная психология»
Д.А. Жамбылов «саясаттану негіздері» Алматы Жеті Жарғы
В.И. Краснов «Власть как явление общественной
« Политология в терминах и понятиях
Қапенов Н. «Саясаттану» Лекциялардың қысқаша курсы Алматы
Қапесов Н. «Саясаттану» Лекциялардың қысқаша курсы Алматы
«Саясат » Информацияонно – аналитический 2004 год.
«Саяси терминдермен ұғымдар сөздігі» Жоғарғы және орта арнаулы
Тәжітаева Р.С. «Саясаттану» Нұрлы Бейне Шымкент 2003 жыл.
«Саяси терминдер мен ұғымдар сөздігі» Жоғарғы және
Л.А. Байділдинов «Теориялық саясаттану» оқулық Алматы 2005
Назарбаев Н.Ә. «Қазақстан экономикалық әлеуметтік және саяси жедел
Есенғараев Е.О. «Демократизации и демократии» Казахстанская правда 2006
//Егемен газеті 8 маырдағы басылымы.
«Политология –Энциклопедический словарь» общ ред и сост Ю.А.
«Элементы теории политики» Под ред К. Опална перевод
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаевтың Қазақстан Халқына жолдауы
1
Саяси элитаның түсінігі мен қазақстанның саяси элитасы
Саяси процестерді жүзеге асыру барысындағы саяси лидердің ролі
Маманды кәсіби дайындау жүйесіндегі саясаттану
Мемлекет функцияларының түрлері
Құқық негіздері. Мемлекеттің түсінігі және белгілері
Қазақстан Республикасындағы саяси биліктің ерекшілігі
Саяси жүйенің ұғымы, қоғам мен биліктің өзара әрекеті ретінде
Басқару нысаны
Мемлекеттік басқару стилінің түсінігі
Саясаттағы билік