Бояуы жағынан үйлестірілген дастархан натюрморты
МАЗМҰНЫ
Кiрiспе.................................................................................................3
1 Натюрморт жанрының дамуына қысқаша тарихи
шолу.
1.1. Қайта өрлеу және батыс Европа өнерiндегi
натюрморттың дамуы..................................................................8
1.2. Орыс және Қазақстан кескiндемесiндегi натюрморт................9
2 Кескiндеме әдiстемелiк – психологиялық
2.1. Кескiндеменiң ғылыми негiздерi................................................14
2.2. Майлы кескiндеме жазу тәсiлiнiң негiзгi мiнездемесi..............19
3 Шығармашылық натюрморт орындау
әдiстемесi. «Дастархан»
3.1. Іздену, талдау жұмыстары............................................................24
3.2. Картон орындау...........................................................................26
3.3. Контраст түсті қатынастар мен бейнеленген қарапайым
пішінді тұрмыс заттарының натюрморты....................... ...............30
Бояуы жағынан үйлестірілген дастархан натюрморты............36
Қорытынды.........................................................................................38
Әдебиеттер............................................................................................40
Иллюстрациялар.................................................................................41
Кiрiспе
Тәрбиенің бір саласы эстетикалық тәрбие беру ісінде
Тәрбие берудің жалпы мақсаттарына сәйкес мектепте бейнелеу
Қоғамның жан-жақты дамыған белсенді мүшесін дайындау. Орта
Оқушылардың дүние танымын қалыптастыру негізінде эстетика және
Оқушыларға эстетикалық тәрбие беру, олардың көркемдік білімге
Көп уақыттардан бері қазақ халқы ұлттық үрдістерге
Қазіргі таңда дүние жүзінде жүріп жатқан заманына
Кескiндеме бейнелеу өнерiнiң негiзгi түрiне жатады. Кескiндеме
Кескiндеменiң бiрiншi ерекшелiгi ол үш өлшемдi кеңiстiктi
Француз ойшылы Дени Дидро: «Кескiндеме көз арқылы
Өнер адамы өмiрiнiң бiр бөлiнбейтiн бөлiгiне айналады.
Суретшi шығармалары – бұл шығарылған сурет сияқты
Өнер шығармаларына қарай отырып бiз адамдардың қай
Кескiндеме өнерiнiң арқасында өткен уақыт үнемi бiзбен
Кескiндеменiң осы құдiретi бiзге алыс дәуiрдегi Джоконданың
Кескiндеме өнерi адамға үлкен күшпен әсер етедi,
Бұл суретшiнiң өмiрге тек қана қарап қана
Мен өз дипломдық жұмысымды табиғаттың ең бiрi
Жұмыс жазуда көптеген суретшiлердiң жұмыстарымен танысып көп
Натюрморт жанрында жұмыстар орындаған атақты суретшiлер жұмыстарына
Мысалы М.Врубельдiң «Райхан гүлiн», Т.Тоғысбаевтың «Көктемгi гүлдерi»,
1 Натюрморт
1.1. ҚАЙТА ӨРЛЕУ ЖӘНЕ БАТЫС ЕВРОПА
Натюрморт - өнердiң дербес жанры ретiнде XVII
Майлы бояулармен тығыз, қою салынған голланд натюрморттарында
Натюрморт тұрмыстық жанрмен қатар кескiндеменiң бiраз
Атақты өнер шеберлерi өздерi салған бұйымдары арқылы
Натюрморттың ең бiр көп тараған түрi ол
Натюрморт өз алдына жанр болып XVI- XVII
А.Бейерленнiң, П.Класстың, В.К.Хедыдың «Таңғы ас» деп аталатын
ОРЫС ЖӘНЕ ҚАЗАҚСТАН КЕСКІНДЕМЕСІНДЕГІ НАТЮРМОРТ
Натюрморт Ресейде бiрiншi жартысында портреттен кейiн пайда
Ағартушылық тенденция белгiсiз суретшiнiң «Кiтап және сағат»
Бейнеленген заттар композициялық бiрлiкте байланыс-тырылған; Екi столда
Алғаш бiзге танымал болған натюрморт «Гастрономика-лық» деп
ХХ ғасырдың басынан натюрморт кескiндеменiң шығар-машылық зертханасына
И.Гробарь поэтикалық жұмыстар орындады, «Өнер әлемi» және
Осы жылдары суретшiлер П.Кончаловский, А.Куприн, и М.Машков,
Бiр мезгiлде нәзiк түстiк үйлесiмдiлiк iзденiстер, заттар
Соңғы он жылдықта натюрморт жанрына қызығушылық жастар
Орыс суретшiсi Константин Алексеевич Коровин (1861-1939) өмiр
Бұл жұмыста нұсқаға жақындық бар. Маржандай жарқы-раған
Натюрморт жанрымен қазақ суретшiлерi де көптеп айна-лысты,
Живописьтiк шеберлiкпен салыған натюрморттардан бiз айшықты формада
А.Ғалымбаева өз шығармашылығында тұрмыс заттарын, ыдыс –
Көктемгi табиғат образы тек натюрморттарда ғана емес,
Көне керамикада бояуға бай, келiстi натюрморт. Қызыл
Олардың түрi, түсi, ою - өрнектерi ерекше
Жерлесiмiз Т.Тоғысбаевтың да натюрморт жанрына жазылған жұмыстары
Өзiнiң досы Тимур Ордабековтың портретiнде, өз досын
2 Кескiндеменiң әдiстемелiк – психологиялық аспектiлерi
КЕСКІНДЕМЕНІҢ ҒЫЛЫМИ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
Кескiндеменiң ғылыми негiздерi бұл композиция құры-лымының күрделi
Суретшi түстердi бiледi /түстiк шеңбер/, түстердiң сапа-сын,
Әр түрлi түстердiң оптикалық әсерi олардың адам
Суретшi бұдан басқа, түстiк ғамма, түстiк және
Біздің түстерді қабылдауымызға, әдемі «сабақтас» түстің пайда
Көлеңкелермен жартылай көлеңкелер – жарықтың алтын және
Жарықтан басқа, түстерді қабылдауға қашықтық, ауа қабаты
Профессионал кескіндеменің басты белгілерінің бірі – жылы
Бірақ осы жалпы түстік дақтарда оларға қарама-қарсы
Жылы және суық түстерді қатарлас тұруы кескіндемеде
Ғылыми негiздердi түсiнгенде әр түрлi ғылымның сурет,
Композицияның түстiк шешiмi тек қана түстiк шешiм
Түстiк, тондық шешiмдер сұрақтары композиция сапа-сына тiкелей
Мiне осы қасиеттен шығарманың мазмұны, ойы көрушiге
Бiртұтастық тума белгi, композиция негiзi, шығарманың құрылымында
Бұдан басқа шығарманың тұтастығы түстер мен фонның
Әсерлiлiк, әсемдiк композицияның қимыл әсер күшi болып
Әсерлiлiк негiзiн қарсы түстер құрайды. Оларсыз заттардың
Тұтастылыққа жетпеген әсерлiлiк, көлеңке мен түстер қарсылығын
Суретшi педагог адам бейнесi пейзаж немесе натюморт
Суретшi өзiн қоршаған ортадағы заттарға олардың формасына,
Алғашқы ойға алған мақсат практикалық жұмыс кезiнде
Қайсыбiр тақырып, шығарма – натюрморт болмасын әрбiр
Әрбiр жеке натюрмортта бiр ғана тақырып бiрнеше
Қоршаған ортаны бақылай отырып суретшi сол тақырып-қа
Натюрморт тақырыбына жұмыс орындау бұл өте күрделi
МАЙЛЫ КЕСКІНДЕМЕ ЖАЗУ ТӘСІЛІНІҢ НЕГІЗГІ МІНЕЗДЕМЕСІ
Майлы бояумен бiр ғана рет жазып көрген
Азғана тәжiрибеден жас кескiндемешi, бояудың жағы-луы, құрамы
Алғаш жазуды бастаған адам, кескiндеменiң өте құнды
Фактура, ол ойдан болмаса кездейсоқ болса да
Анық шебердiң қолөнерлiк және өнерлiк жақтары бiр
Барлық тәсiлдер бiр – бiрiнен айырмашылығы бар,
Өз өнерiне шеберлiкпен, сүйiспеншiлiкпен қараған шебер өз
Ескi кескiндеме шығармалары өзiнiң орындалу шеберлiгiмен, небiр
Ескi шеберлердiң фактураға деген қатынасы жоғары болды,
Бояуды кенепке қалың етiн жағуға да болады,
Бояулардың қалың, мөлдiр емес, жарықты өзiнен шағы-лыстыратын
Палитрада мөлдiр, жартылай мөлдiр бояуларда аз емес,
Бұрынғы шеберлер майлы бояулардың өткiзгiштiк /оптикалық/ қасиетiн
Сурет салуды картинадағы ең күңгірт жерлерден –
Нақ осы көлеңкелерде картинаның колористік құрылысы –
Кескіндемедегі жарық былай беріледі: ақ бояулармен жекелеген
Бұл тәсiлдерiнiң бояу қабаттарының кезектi реттi жазу
Кепкен пастозды қабаттың үстiне қажеттi колориттiк шешiмдi
Бояу қабаттары фактурасынан және фактураның негiзбен үйлесуiнен
Суретшi бiр тәсiлден келесiге көшкенде әр тәсiлдiң,
Бұл кезең неғұрлым ерте басталса, суретшiге соғұрлым
Шығармашылық натюрморт орындау әдiстемесi
ЭСКИЗДЕР, ІЗДЕНУ, ТАЛДАУ ЖҰМЫСТАРЫ
Өз жұмысымды ойға алған мақсатымды жан-жақты ойлап
Эскиздердi талдау үстiнде мен нұсқаға көп көңiл
Натюрмортты бейнелеуде композиция мақсаты ойға алған мақсат
Эскизбен жұмыс iстеу үстiнде натюрморт сюжетi барлық
Эскиздермен, шығармашылық натюрморт композициясын iздестiру шығармашылық жұмыс
Мен дипломдық жұмысым «Дастархан» натюрморты үш жұмыстан
Бiрнеше композициялар iздену варианттарын жасап мына композиция
Табиғат аясындағы дастархан» - табиғат аясында, жайлауда
«Киіз үйдегі дастархан» - киіз үй ішінде
«Күзгі натюрморт» - дастархан устінде – құмыра
Барлық жұмысты бiр – бiрiне жақын жылы
Жұмысымның көлемi: «Табиғат аясындағы дастархан» 80х80, «Киіз
Натюрмортқа қарап одан бұл жерде суретшiнiң қатысы
Суретшi шығармашылық жұмыс орындап шаршаған кезде бiр
Мiне осылай дем алып жаңа күшпен жаңа
КАРТОН ОРЫНДАУ
Түрлi түсте эскиздер, нобайларды аяқтаған соң, барлық
Картонда, ватман қағазында кенептiң көлемiне сәйкес орындалған
Картон негiзгi майлы бояумен жазылатын жұмыстың бiткен
Кiшi көлемдi эскиздi, негiзгi деңгей, өлшемдi картонға
Екiншi әсiл ол эпидиоскоп арқылы сюжеттi көшiру.
Көлемдi мен 80х80, 80х60 етiп алдым, менiң
Форматы анықтау iзденiстерi үшiн, оң, сол жақтан
Картонмен жұмыс iстегенде мен көп iзденiстер енгiзуiме
Кенепке жұмыс орындамастан бұрын, кенептi жұмысқа дайындап
Таза кенептi алдымен шегемен подрамникке бұрыш-тарынан бекiтемiз,
Кенептi подрамнике керген кезде шегелердiң ара қашық-тығын
Подрамнике кенептi терiп алғаннан кейiн оның бетiне
Егер картон қалың болмаса копирка арқылы.
Кенеп бетiне көмiр себiлiп, үстiне картон қойылып
Суретшi суреттi «көз» мөлшерiмен көшiрiп шығарады, бұл
Суретшi кенеп бетiне түсiргеннен кейiн майлы бояумен
Подмалевок
Пастозды қабат
Лисировка тәсiлiмен жазу
Подмалевкадан бастап жазу керек. Подмалевок сұйық ерiтiлген
Подмалевка аяқталған соң, бояудың кепкенiн күтемiз, осыдан
3.3 Контраст түсті қатынастармен бейнеленген күрделі
Барлығынан бұрын табиғи заттардан керекті заттар таңдап
Бірінші табиғи қойылымдарға көп заттарды алу шарт
Жалпы композицияға заттарды іріктеп алған соң, қашықтық
Мата төсеніш немесе дастархан төсеу натюрмортта екіжақты
Табиғи заттарды қойып болған соң жұмысқа кірісуге
Түр іздеуді алғаш рет пайдаланғандарда мынадай жағдай
Акварельмен жұмыс орындауда өте ықтияттылық, ұқыптылық талап
Қысқа және сараң құралдармен акварельді суретті дайындауда,
Түспен жұмыс істеуді түрлі әдістермен бастауға болады.
1. Ең алдымен заттың табиғи түсін табады
2. Алдын-ала табиғаттылыққа бояуды орындамас бұрын, бірден
Бұл әдістердің қайсысы оңай екенінайту қиын, екеуі
Суреттегідей живопись сабағының оқу тапсырмасын орындау барысында
Алғашқы астарды төсеген соң және заттардың түсті
Бұл кезеңді бітірген соң этюдтың жалпы жағдайын
Бұдан кейін нысанды бөлшектеуге өтуге болады. Бөлшектерді
1) Акварельмен сурет салу жұмысына дайындық.
2) Бояуға жеңіл астар беру және әрбір
3) Түр-түсін және мәнерлі қатынастарды табу, заттардың
4) Нысанды бөлшекті өңдеу жәнематериал айқындау.
5) Жұмысты қорытындылау. Синтез.
3.4 Бояуы жағынан үйлестірілген дастархан үстіндегі тұрмыс
Бұл тапсырма алдыңғы тапсырмалар сияқты, сол методикалық
Жаңа тапсырмада заттарды түсі жағынан жақынырақтарын іріктеп
Бұл тапсырманың жұмысын үшінші және төртінші тапсырмаларды
Үшінші және төртінші тапсырмалар – жапырақтың және
ҚОРЫТЫНДЫ
Бейнелеу өнерiне оқыту процесiнде оқушылардың шығармашылық ойлауын,
Мысалы: география, ботаниканың қазiргi жағдайда айтар-лықтай орны
Натюрморт жазуды мен одан да әрi қарай
Ұлы Абай атамыздың 33-қара сөзінде өнер туралы
Мен осы жұмысым арқылы сұлулықты, нәзiктiктi, пәктiктi
Осы жұмысым келешек өсiп келе жатқан iзбасарларымызға
ӘДЕБИЕТТЕР
Аксенов Ю. Левидова. «Түс пен сызық». М.
Боробьев Ю. «Эстетика». М. 1988ж.
Болотников С. «Проблемы русского и советского
натюморта. М. 1989ж.
Қазақ совет энциклопедиясы. «Қазақстан кескiндемесi».
Әдiстемелiк нұсқаулар. Алматы. 1983ж.
Лукьянов Б. «Эстетика әлемiнде». М. 1988ж.
Однорылов Н.В. «Бейнелеу өнерiндегi материалдар». М. 1983ж.
Аксу-Жабағлы. Алматы. Қайнар 1988ж.
Советское искусствоведение. М. 1975ж.
Шорохов В. «Композиция». М. 1986ж.
«Юный художник». №2. м. 1990ж.
Пружин Н., Пушкарев А. «Натюрморт в русской
«Қазақстан акварелi». Алматы. «Өнер». 1989ж.
Тоғысбаев Т. Алматы. «Өнер». 1990ж.
История русского искусства. 1-2 том. М. 1981ж.
Рыбаков А. Техника масляной живописи. М. 1937ж.
Беда Г. Живопись. М. 1986ж.
Кирцер Ю.М. «Рисунок и живопись». М. 1992ж.
Маслов Н. Пленэр. М. 1984ж.
Беда Г. «Живопись и ее изобразительные средства».
2
2
Натюрморт жанрының дамуына қысқаша тарихи шолу
Натюрморт жанрының көркемдік ерекшеліктері
Қазақстанның бейнелеу өнерінің даму тарихы
Кескіндеме өнерінде натюрморт жанрын салу
Оқушыларға кескіндеме жазу арқылы шығармашылық қабілетін дамыту. Натюрморт
Бейнелеу өнерінде натюрморт жанры
Бейнелеу өнерінің түрлері мен жанрлары
Бейнелеу өнері сабағында оқушылардың шығармашылық ойлау қабілетін дамыту әдістері Натюрморт
Әбілхан Қастеевтің өмірбаяны
Бейнелеу өнері сабағында акварель техникасын қолдану арқылы оқушылардың шығармашылық әрекетін қалыптастырудың педагогикалық тиімді шарттарын теориялық тұрғыдан негіздеп, әдістемелік ұсыныстар жасау