Банктік карточкаларымен есеп айыру есебінің ерекшеліктері
ЖОСПАР
Кіріспе 3
1. Есеп айыру операцияларының экономикалық мәні және маңыздылығы 5
1.1 Банктік шот туралы түсінік, оны ашу, жүргізу және
1.2 Банктердегі есеп айыру операциялары және олардың жіктелуі 11
2. Банктердегі есеп айыру операцияларының бухгалтерлік есебін ұйымдастыру 15
2.1 Төлем тапсырмасымен есеп айырудың артықшылықтары 15
2.2 Төлем талап - тапсырысымен және инкассалық өкімдермен есеп
2.3 ҚР-да чектермен есеп айыру есебі 26
2.4 Есеп айырудың аккредитивтік нысаны 38
3. Банктердегі есеп айыру операцияларын жетілдіру жолдары 46
3.1 Вексельдермен операциялар есебін ұйымдастыруды дамыту мәселелері 46
3.2 Банктік карточкаларымен есеп айыру есебінің ерекшеліктері 59
Қорытынды 73
Қолданылған әдебиеттер тізімі 74
Кіріспе
Банк саласы Қазақстан Республикасы экономикасының өте тез қарқынмен дамыған
Еліміздің экономикасындағы өзектілігі жоғары мәселелердің бірі -бухгалтерлік есеп және
Бүгінгі таңда халық шаруашылығы саласында банк жүйесінің экономиканы дамытуда
Екінші деңгейдегі банктердің бухгалтерлік есебінің ерекшелігі жүргізілетін операциялар сипатына,
Кез-келген заңды және жеке тұлғалар үшін есеп айыру операцияларының
Диплом жұмысының мақсаты - коммерциялық банктердегі есеп айыру операцияларының
1. Банктен шот ашу және оны жүргізу тәртіптерін тереңірек
2. Есеп айыру операцияларының түрлеріне сипаттамалар беру;
3. Есеп айыру операцияларының барлық нысандарына, яғни төлем тапсырмасымен,
4. Банктегі есеп айыру операцияларын жетілдіру мәселелеріне тоқталу.
Жұмыстың зерттеу объектісі ретінде - қолма-қолсыз ақша қаражаттары арқылы
Диплом жұмысын жазу кезінде көптеген отандық және шетелдік экономистердің
1. Есеп айыру операцияларының экономикалық мәні және маңыздылығы
1.1 Банктік шот туралы түсінік, оны ашу, жүргізу және
Кәсіпорын және ұйымдардың ақшалай қаражаттары банкте олардың қызмет мінезіне
Осыдан, есеп айыру міндеті - қолма-қол ақшалай және қолма-қолсыз
Банктік шот - бұл банк тәжірибесінде қалыптасқан іскерлік қатынас
Клиенттің есеп айырысу шоты банктік шот келісіміне немесе есеп
Банктік келісім шарттың негізгі реквизиттері болып келесілер табылады: келісім
Банктік шот ашу үшін Қазақстан Республикасының резидент заңды тұлғалары
- клиенттің салық есебіне тұрғандығын растайтын салық қызметі берген
- мемлекеттік тіркеуден өткендігін растайтын құжат көшірмесі;
- жарғының нотариалды бекітілген көшірмесі, ал оқшауланған бөлімшелер үшін
- қол қою және мөр басылған карточка үлгісі (қосымша
Банктер теңге және шетел валютасында шот ашуға, жүргізуге құқылы,
Егер клиент банкте бірнеше шот ашқысы келсе, онда банктік
Кәсіпкерлік қызметпен шұғылданатын заңды немесе жеке тұлғаға шот ашқан
Заңды тұлғалар мен оның бөлімшелерінің қолма-қолсыз төлемі және ақша
Есеп айыру шоты бойынша жүргізілген операциялар бойынша банк клиентке
Банктік шот ашпастан жүргізілетін қолма-қолсыз төлем және ақша аударымдарына,
Төлем хабарламаларында міндетті түрде келесі реквизиттер болуы қажеттілігін айтып
- төлем хабарламасының аты;
- төлем хабарламасының нөмірі, құру күні, айы, жылы;
- ақша жөнелтуші және бенефициар жеке тұлғаның фамилиясы, аты,
- ақша жөнелтушісінің немесе бенефициардың жеке идентификациялық коды. Жеке
- банк жолдаушы және банк - бенефициардың ұйымдастыру құқылық
- ақша жөнелтуші коды «КОД», бенефициар коды "КБЕ", төлем
- төлем сомасы, санмен және сөзбен көрсетілген;
- салық төлеушінің тіркеу нөмірі (СТН), егер ақша жөнелтуші
- егер жөнелтуші заңды тұлға болса, оның өкілетті тұлғаларының
- Қазақстан Республикасының заңдылығымен қарастырылған басқа да реквизиттер. Банк-алушы
Банк ақша жөнелтушісінен келесі жағдайларда төлем хабарламаларын қабылдаудан бас
- төлем хабарламасы нағыз ереженің және ақша аударымы келісімінің
- аударымды жүзеге асыруға қажетті ақша сомасы жөнелтушімен қамтылмаса;
- төлем хабарламасында санмен және сөзбен көрсетілген соманың банкпен
- Қазақстан Республикасының бекітілген ережелері және ақша аударымы туралы
Банктік шотты ашпастан ақша аударымын жасау үшін банк алушы
Ақша аударымын жүзеге асыру үшін банк жөнелтуші төлем хабарламасы
Егер бенефициардың банктік шоты болмаса, онда ақша аударымы ақша
Бенефициар келмеген жағдайда, банк екінші деңгейлі банктердің бухгалтерлік шоттар
Аударым қателесіп жүргізілсе, оның сомасы ақша жөнелтушісінің банкіне келесі
Ақшаны қайтарған жағдайда жөнелтуші банкі жөнелтушісі үш банктік күн
Егер ақша, ақша аударымы туралы қате белгі себебімен қайтарылған
Қазақстан Республикасының заң актілеріне сәйкес банк шоттары бойынша шығын
Бұл операциялардың банктік шот бойынша қалпына келтірілуі, өкілетті ұйымдардың
Клиенттердің банктік шоты бойынша барлық операциялар тек олардың келісімдері
Банктік шоттын жабылуы клиенттін шотты жабу себебін көрсеткен өтініш
1.2 Банктердегі есеп айыру операциялары және олардың жіктелуі
Қатысушыларға байланысты банктің есеп операциялары негізгі екі топқа бөлінеді:
• клиенттік есеп айыру операциялары, мұнда негізгі субъект ретінде
• негізгі субъект ретінде банк болып табылатын, таза банктік
Кесте Жіктелу критерийлері
Қатысушылар құрамы Төлем құралдары Операцияның функционалды бағыты Есеп айырысу
Банкаралық Төлем тапсырысымен есеп айырулар Шот ашу бойынша операциялар
Клиенттік
Төлем талап
тапсырыстары-мен есеп айырулар Шот жүргізу бойынша
операциялар
Аударым
операциялары
Ішкі банктік чектермен есеп
айырулар
вексельдермен
есеп айырулар
карточкалармен
есеп айырулар Кассалық операциялар
Акцепттік операциялар
Талаптарды беру
операциялары
Авальді операциялар Инкассалық
операциялар
Клирингтік
операциялар
Есеп айыру нысандарындағы ерекшеліктерге байланысты банктің келесі есеп айыру
- аккредитивтік операциялар;
- инкассалық операциялар;
- аударым операциялары;
- клирингтік операциялар.
Есеп айыру операцияларында қолданылған төлем құралдарына байланысты есеп айыру
- төлем тапсырысымен есеп айырысулар;
- чектермен есеп айырысулар;
- вексельдермен есеп айырысулар;
- төлем карточкаларымен есеп айырысулар;
- қолма-қол есеп айырысулар.
Функционалды негіздеріне, есеп айыру мәні мен жүзеге асыру кезеңдеріне
- ағымды, есеп айыру, мерзімдік және басқа да шоттар
- әртүрлі шоттарды жүргізу, қаржыларды өтеу және қосу, сыйақы
- кассалық операцияларға (қолма-қолсыз ақшаға айналдыру операцияларына және керісінше);
- тиісті құжаттарды төлеуге төлеушінің келісімін (немесе қарсылығын) алумен
- төлем алу құқығын берумен байланысты операцияларға: факторингтік, есептік,
- банк төлемге келіп немесе тапсырыс беруші болып табылатын,
Банктегі есеп айыру операцияларын ұйымдастыру № 179 25 сәуір
Банкпен аударым операцияларының үлкен көлемі орындалады, яғни заңды және
Аударым операцияларын жүзеге асыру үшін банкте төлеуші мен алушы
- төлем тапсырыстарымен;
- төлем талап - тапсырыстарымен;
- инкассалық өкімдермен;
- чектермен;
- аккредитивтерімен;
- вексельдермен;
- банктік карточкалармен.
Осы аталған есеп айыру нысандарына келесі тарауда толығымен жеке-жеке
2. Банктердегі есеп айыру операцияларының бухгалтерлік есебін ұйымдастыру
2.1 Төлем тапсырмасымен есеп айырудың артықшылықтары
Төлем құжатты ақша жөнелтушінің қызмет көрсетуші банкке, тапсырыста көрсетілген
- құжаттың аты;
- оны жазу күні, айы, жылы, құжат нөмірі. Күн
- ақша жөнелтуші заңды тұлғаның ұйымдастыру - құқылық нысанын
- ақша жөнелтуші банкінің ұйымдастыру - құқылық нысанын қоса,
- төлем мәні, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Ұлттық Банктің нормативтік
- санмен және сөзбен көрсетілетін төлем сомасы;
- салық төлеуші бенефициармен ақша жөнелтушінің тіркеу нөмірі.
"Төлем мәнінің бөлігінде ақша жөнелтуші аударым жүзеге асырылатын құжат
Ақша аударымы резидент емес бенефициар есебіне жүргізілсе (ақша жөнелтуші
Алушы банкі ақша аударымына жазылған төлем тапсырысын немесе өтінішті
Ол Қазақстан Республикасы заңдылығына сәйкес, төлем тапсырысымен аударымға өтініштен
Банктің жөнелтуші төлем тапсырысын орындау міндеттемесі төлем тапсырысының акцепті
Төлем тапсырысы алушы-банкпен акцептелуі үшін, аталған төлем тапсырысын орындауға
Төлем тапсырысы алушы-банкімен келесі жағдайларда акцептеледі:
- алушы - банк акцепт туралы жөнелтушіге хабар жіберсе
- алушы - банк жөнелтушінің төлем тапсырысы негізінде ақшаны
- төлем тапсырысын алғаннан кейінгі үш жұмыс күні ішінде
- Қазақстан Республикасының заңдылығымен немесе алушы - банк пен
Бенефициардың банкінде келесі жағдайлардың бірі орын алса төлем құжаттары
- бенефициар банкі акцепт туралы хабарламаны жөнелтушіге хабарласа;
- бенефициар банкі бір кезекте алушы - банкі болып
- бенефициар банкі бенефициардың банктік шотын несиелендіру арқылы бенефициарға
- бенефициар банкінің үш жұмыс күні ішінде акцепт туралы
- Қазақстан Республикасы заңдылығымен немесе бенефициар және банк бенефициар
Төлем тапсырысының акцепті оны қабылдаған кезде жүргізілуі мүмкін, егер
Алушы-банкі келесі жағдайларда төлем тапсырысының акцептінен бас тартуы мүмкін:
- егер жөнелтуші аударым үшін керек ақша сомасымен қамти
- егер төлем тапсырысында жалған белгілер болса, ол жөнелтуші
- Қазақстан Республикасы аумағында қолма-қолсыз төлем және ақша аударымдарын
- Қазақстан Республикасының заңдылығымен және келісім талаптары орындалмаған
Егер алушы банк төлем тапсырысын акцептеуден бас тартса, онда
Төлем тапсырысының акцепті мүмкін емес:
- жөнелтушінің банктік шоты тұтқындалған болса немесе Қазақстан Республикасының
- егер бенефициар банкі алған төлем тапсырысындағы көрсетілген реквизиттер
Егер бенефициар банкі болып табылмайтын алушы банк жөнелтушінің банктік
Мемлекеттің заң актілеріне, алушы банк және жөнелтуші арасындағы келісімге
Акцептелген төлем тапсырысы бойынша төлем келесі тәртіппен жүргізіледі: жөнелтуші
Жөнелтушінің акцептелген төлем тапсырысын алушы банк республика заңдылығының талаптарына
Егер алушы банк жөнелтушіден тиісті өкілеттілікті ала алмаса, онда
- жөнелтушінің төлем тапсырысын атқаруға байланысты болған, банк, қызметі
- кезекті алушы банкке төлем тапсырысы сомасынан комиссиондық ақыны
Егер алушы банк төлемді орындау кезінде төлем құжаттарын қолдану,
Қазақстан Республикасының заң актілерінің талаптарына сәйкес бірінші кезекте атқарылуға
Шарттарының бірі валюталау күні болып табылатын төлем тапсырысын акцептеу
Бенефициар банкі төлем тапсырысын акцептеу кезінде төлем тапсырысында көрсетілген
Бенефициар банкпен бенефициар есебіне ақша қабылдау кезінде, акцептелген төлем
Егер төлем тапсырысы жөнелтуші реквизиттеріне сәйкеспесе немесе қайталап ұсынылса,
Жөнелтушіден төлем тапсырысының қате орындалғаны туралы хабарлама алысымен, алушы
Біріншіден, қате төлем тапсырысы бойынша жөнелтуші реквизиттеріне сәйкес емес
Екіншіден, қате төлем тапсырысы бойынша сомасы жөнелтушінің төлем тапсырысы
Егер алушы банк пен бенефициар арасында келісім жасалмаған болса,
Үшіншіден, сомасы жөнелтушінің төлем тапсырысының сомасынан аз қате төлем
Төлем тапсырысымен есеп айыруларды жүзеге асыру кезінде шоттардың келесі
1. Егер ақша жөнелтушісі мен бенефициарға бір банкте қызмет
Дт 2203 "Клиенттердің ағымдағы есеп шоттары" ақша жөнелтуші
Кт 2203 "Клиенттердің ағымдағы есеп шоттары" бенефициар
2. Егер ақша жөнелтуші мен бенефициарға әртүрлі банк қызмет
Дт 2203 "Клиенттердің ағымдағы есеп шоттары"
Кт 1051 "Банктің ҚР-ң ҰБ-гі корреспонденттік есеп шоты" немесе
Кт 1052 "Банктің басқа банктердегі корреспонденттік шоты»
3. Есеп айыруларды жүзеге асырғаны үшін банк комиссиондық ақы
Дт 2203 "Клиенттердің ағымдағы есеп шоттары"
Кт 4601 "Банктің аударым операциялары бойынша көрсеткен қызметі үшін
2.2 Төлем талап - тапсырысымен және инкассалық өкімдермен есеп
Төлем талап-тапсырысы - бенефициардың жөнелтушіге қойылған өнім, орындалған жұмыс,
Инкассалаушы банк міндеттемесі төлем талап-тапсырысын инкассоға алумен байланысты,
- төлем талап-тапсырысымен төлемге немесе акцептке кезекті ұсыну;
- бенефициарға акцептен бас тарту немесе төлем туралы төлем
- төлем талап-тапсырысымен жоғалғандығы туралы бенефициарға хабарлау.
Тиісті міндеттемелерді қабылдай отырып, инкассалаушы банк төлем талап-тапсырысын алғаннан
Бенефициар банкі барлық реквизиттердің толтырылу дұрыстығын тексеріп, төлем талап-тапсырысымен
Бұл кезде оның жөнелтуші банкіне түскен күннен бастап үш
Төлем талап - тапсырысын толықтай немесе жартылай төлеуден бас
Төлемге келісім білдірілген жағдайда аталған төлем талап-тапсырысы акцептеледі. Жөнелтушінің
Егер ақша жөнелтушісінің банктегі шоты Қазақстан Республикасының заңдылығына сәйкес
Әдетте, ақша жөнелтушінің банкі ақша жөнелтушісінің акцептін талап етпейтін
Мұндай құжаттарды қабылдау кезінде жөнелтуші банкі келесі жұмыс күнінен
Ақша жөнелтушісі мен алушы банк арасындағы келісіммен алушы банктің
Төлем талап-тапсырысын толық немесе жартылай төлеуге келісім білдірілген жағдайда,
- бірінші данасы жөнелтуші шотынан ақша алуға негіз болады
- екінші данасы бенефициарға қызмет көрсетуші банкке жолданады;
- үшінші данасы тауар, көрсетілген қызмет орындалған жұмыс үшін
Төлемге сома бөлігінде жөнелтуші шотынан алуға тиісті сома санмен
Заң актілеріне сәйкес ақша жөнелтушісінің келісімінсіз оның шотынан ақша
Ақша жөнелтушісінің банкіне ақша іздестіру туралы сот анықтауымен қаулыларының,
Егер келісім акцептелмеген болса, онда ол акцепт мерзімі аяқталғанға
Жөнелтуші бұйрықты алушы банкке бекітілген нысан бланкінде жазылған қайтарып
Алушы банкі Қазақстан Республикасы заңдылықтарының талаптарына және жөнелтуші мен
2.3 ҚР-да чектермен есеп айыру есебі
Біздің Республикамызда чекті қолдану ҚР ҰБ Басқармасымен бекітілген 13
Чек беруші мен чек беруші банкінің чекті қолдануға байланысты
Бұл келісімінде көрсетілген негізгі реквизиттерге келесілер саналады:
- чек кітапшасындағы чек бланктерінің саны және олардың қорғалу
- чек бланктерінің реттік нөмірлерін сақтау;
- чек сомасын санмен және жазып көрсету (жазылатын сома
- "бұйрық бойынша төлеңіз» деген сөздерден кейінгі бағанада чек
- чекті жазып берілген күннің қойылуы (күні және жылы
- чек берушінің қолының қойылуы және заңды тұлға үшін
- чектің түбіртегінде операция жасалғанға дейінгі соманың қалдығының чек
- Чекпен операция жасалған кездегі чек берушінің банкі мен
- Чек кітапшасын қолдану мерзімдері;
- Чек берушінің чектің қолданылмаған бланктеріне бақылау жасауды қамтамасыз
- Чек беруші банкінің төленген чектерді есепке алу тәртібі;
- Чек берушінің жоғалған немесе ұрланған чектер, чек кітапшалары,
- Чек беруші банкінің чектерді төлеуден бас тарту, сондай-ақ
- Чек беруші банкінің чектермен операция жүргізу жөніндегі қызметін
- Чек беруші банкіне чектің қолданылмаған бланктерін чек берушінің
- Чек беруші мен чек берушінің банкі қатынастарына талап
Чектерді қолдану туралы келісімде басқа да шарттар қарастырылуы мүмкін.
Қазіргі кезде Ұлттық Банк нұсқауы бойынша есеп айыруда тек
• Чек берушінің немесе оның мүддесін көздеуші тұлғаның жеке
• Чек кітапшасының мына мәліметтер көрсетілген немесе қойылған сыртқы
- чек берушінің аты-жөні немесе атауы;
- чек берушінің (жеке тұлғалар үшін) немесе оның мүддесін
- чек беруші банкінің жеке банктік коды;
- чек бланктерінің нөмірлері (нөмірден нөмірге дейін);
- чек кітапшасын қолдану мерзімі;
- чек кітапшасындағы санмен және жазумен (соманы жазу жолдың
- чек кітапшасының берілу күні;
- өкілетті тұлға қолы және чек беруші банкінің мөрі;
• Чек кітапшаның әрбір бланкіне мөртаңбамен көрсетіп чек берушінің
- чек берушінің (заңды тұлғалар үшін) немесе оның мүддесін
- салық төлеушінің тіркеу нөмірі - чек берушінің
• Чек берушінің (жеке тұлғалар үшін) немесе чек беруші
Чек кітапшаларын тіркеу журналына тиісті жазбалар жасауға; ; ...
бірнеше чек кітапшаларын беруге рұқсат етіледі.
Есеп айыру чек кітапшасын алу үшін клиент банкке бекітілген
Бұл кезде мынадай өткізбе құрылады:
Дт 2203 "Клиенттердің ағымдағы есеп шоттары»
Кт 2221 "Клиенттердің арнайы салымдары»
Чек заңды және жеке тұлғалармен өзара есеп айыру кезінде
Чектер келесі түрлерге бөлінеді:
- есеп айыру чек кітапшаларының чектері;
- аманатының чек кітапшаларының чектері.
Есеп айыру чек кітапшаларының чектері заңды тұлғалар арасында өзара
Аманатшының чек кітапшасы жеке тұлғалардың олармен ақшасыз есеп айыруы
Қазақстан Респубилкасында чек беруші барлық банктің чектері қабылдауы мен
Банк өз клиентіне чектерді ұсынбас бұрын, оны толтырып келесілерді
- чектің жоғарғы сол жағында банктің аты және (банк
- чек берушінің дербес бетік шотының нөмірі. Ол чектің
- заңды тұлға аты немесе жеке тұлғаның аты-жөні, шот
- чектің сыртқы жағында жазбаның шекті сомасы. Ол үшін
Банк клиентке чекпен қоса идентификациялық карточка (чектік карточка) ұсынады.
Чектік карточка клиентке оның санына қарамастан чек берілген әр
Егер лимит сомасы чек кітапшасында бұрын көрсетілген сомадан аспаса,
Чектерді қолданып төлем жасау және басқа да операциялар тәртібі
Чек ұстаушы чекті төлеуге қабылдап тұрып чектің чекті төлеуге
Чекте түзетулер және жөнделген жерлер болса чек жарамсыз деп
Чектің қолданылу мерзімі оны жазып берген күнді санамағанда жазып
Чек берушінің банкі немесе чек ұстаушының банкі чекті төлеуге
1) жазумен жазылған сома санмен жазылған сомаға сәйкеспейді;
2) чектің қолданылу мерзімі өтіп кеткен;
3) чекте түзетулер және/немесе жөндеулер бар;
4) чектегі жазумен сияның түсінде айтарлықтай айырмашылық бар;
5) чекте бір немесе бірнеше қорғау дәрежесі жоқ;
6) чек реквизиттерінде қателіктер бар;
7) чекте қойылған қол мен құжаттағы чек берушінің қойған
8) жабатын соманың (жабылған чектер бойынша) жетпейтіндігі, несие сомасының
9) жалған немесе ақауы бар чектің табылуы;
10) чектерді пайдалану туралы шарттарда көзделген басқа себептер.
Талаптарда бұзып жазылған, сондай-ақ реквизиттерді толтырғанда қате немесе/және түзетулер
Чектер жалған деп саналады, егер:
- төленуге ұсынылған чек осы чекте көрсетілген банк бермеген
- чек бланкі қойылатын талаптарға сәйкес болмаса;
- чек берушінің немесе чек беруші өкілеттік берген тұлғаның
- чек берушінің мөрінің бедері (егер бар болса) құжаттағы
Мұндай жағдайда олармен жалған немесе ақауы бар чек табылғаны
Егер айырма жағымсыз болса, онда клирингке қатысушы дебеттік таза
Ақауы бар чек акттің екі данасымен чек ұстаушы банкіне
Чек кітапшасын қайтарғанда немесе толық пайдаланғанда чек кітапшаларын тіркеу
Жоғарыда аталғандар, чек айналымында банктер арасындағы бір-біріне деген түсінбестігін
АҚ «Банк ТуранАлем» АҚ «ЦентрКредит Банкі» 550000 теңге, АҚ
Клиринг ұйымы Қазақстан Республикасының заңдылығына сәйкес құрылтай құжаттары
Чектермен есеп айыру жасалған соң шоттардың келесі корреспонденциясы жүргізіледі.
Дт 2221 Клиенттердің арнайы салымдары
Кт 2203 Клиенттердің ағымдағы есеп шоттары
Егер чек беруші мен чек ұстаушыға әр түрлі банктер
Дт 2221 Клиенттердің арнайы салымдары
Кт 2551 Басқа банктермен есеп айырысу
Чек ұстаушы банкте:
Дт 2551 Басқа банктермен есеп айырысу
Кт 2203 Клиенттердің ағымдағы есеп шоттары
Біздің елімізде банктер арасындағы есеп айыруларда түпкілікті жақсартудың басты
Клиринг өзара талаптар мен міндеттемелерге негізделген тауар және қызмет
Клирингтің екі моделі қарастырылады: ақша қаржыларын алдын-ала депонерлеумен және
Бірінші моделде есептік операциялар алдын-ала депонерленген қаржыларды қолданып жүргізіледі.
Банктерде құжат айналымын жетілдіру және шығындарды азайту әдістерін іздестіру
Клиринг бойынша есеп айыру кезінде банк корреспонденттер арасында келесі
Банк мекемесінде банк корреспондент есебінде төлем құжаттарын төлеу кезінде
Дт 2203 Клиенттердің ұғымды шоттары
Кт 2551 Басқа банктермен есеп айырулар
Банк корреспонденттен клиентура есебіне төлемдер түскен кезде, мынадай шоттар
Дт 1551 Басқа банктермен есеп айырулар
Кт 2203 Клиенттердің ағымды шоттары
Клиринг бойынша таза позицияны анықтау кезінде келесі бухгалтерлік жазбалар
Жіберілген қаржылардан түскен қаржылар артқан кезде:
Дт 1052 Банктің басқа банктердегі корреспонденттік шоттары
2551 Басқа банктермен есеп айырулар
Кт 1551 Басқа банктермен есеп айырулар
Түскен қаржылардан жіберілген қаржылар артқан кезде:
Дт 2551 Басқа банктермен есеп айырулар
1551 Басқа банктермен есеп айырулар
Кт 1052 Банктің басқа банктердегі корреспонденттік шоттары
Клиринг екі банк арасында біріншісінің қарыз талабы екіншісінің қарыз
Клирингтік техникалық орталық бірнеше клирингтік сеанстар жиынтығын ұсынады: алдын-ала,
Клиринг ерекшелігі:
шынайы ақша қаржыларына деген минимальды қажеттілік;
өз арыздарымен өз міндеттемелермен өтеу жолымен есеп айыруларды жеделдету;
Клиринг жетіспеушілігі:
- клирингтік сеансқа қатысу үшін өзара қарсылама міндеттемелердің бар
- бірінші модель клирингін жүзеге асыру кезінде қаржыларды міндетті
- өзара есеп айырулардың оптимальды нұсқасы, бірақ бұл нақты
Бүгінгі күні ҚРҰБ облыстық басқармаларында құрылған 14 клирингтік палата
2.4 Есеп айырудың аккредитивтік нысаны
Аккредитив - банктің бір немесе бірнеше банктерге аккредитивте көрсетілген
Аккредитивтік операция банктің күрделі делдалдық операциясы болып табылыды.
Банктер аккредитивтік операцияларды жүргізумен қатар аккредитивті ашқаны және/немесе жүргізгені
Аккредитивтің негізгі түрлеріне ақшалай және құжаттық аккредитивтер жатады.
Ақшалай аккредитив - бұл клиенттің банкке ақша сомасын енгізгендігін
Құжаттық аккредитив - клиент өтініші және нұсқауы бойынша немесе
Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінен кепіл операцияларын өткізуге лицензиясы болған
- бұйрық беруші аты және мекен-жайы;
- бенефициар аты және мекен-жайы, оның банктік
- банк эмитенттің аты;
- аккредитив түрі;
- аккредитив сомасы;
- аккредитивтің орындалу шарттары;
- аккредитив қарсы орындалатын құжаттар тізімі;
- аккредитивтің әрекет ету мерзімі, тиеу мерзімдері, құжаттарды
- аккредитив бойынша банктік шығындарды жабатын жақтар
Бұл кезде аккредитив ашуға өтінішті екі данада ұсынады. Бірінші
Қайтарылатын аккредитив - банк эмитентпен бенефициарды алдын-ала хабардар етпестен
Қайтарылмайтын аккредитив - банк пен бенефициарды сендіретін банк эмитенттің
Сонымен қатар оны орындау әдісі көрсетілуі тиіс, ұсыну бойынша
Егер аккредитив көрсетілген құжаттар банк-эмитентке немесе оны орындаушы банкке
- егер аккредитив ұсынушыға төленеді білдірсе, ұсыну
- егер аккредитив мерзімін өзартып төлеуді
- егер аккредитив мерзімін ұзартып төлеуді білдірсе,
- егер аккредитив банк - эмитентпен акцепті
- бенефициармен ұсынылған аудармалы вексельдерді мерзімінде акцептеу немесе
Қайтарылатын аккредитив банк-эмитентпен өзгертілуі немесе жойылуы мүмкін. Егер өкілетті
Жабылған аккредитив - бұл клиент қаржысы есебінен жабылатын аккредитив.
Жабылмаған аккредитив - бұл банк есебінен есеп айыруға кепілдік
Егер банк эмитент қайтарылмайтын аккредитивті сендіру үшін өкілеттігін басқа
Банк эмитент ақшаны қалпына келтіру бойынша міндеттемені орындаушы банктен
Мұндай жағдайда рамбурстаушы банк ұсынылған рамбурстық талаптар негізінде
Банк эмитент орындаушы банк алдында болған әрбір жоғалтуға жауапты
Рамбурстаушы банк шығындары банк эмитент есебінен жабылады, кейде үшінші
Аккредитив бенифициарға кез - келген басқа банк арқылы жолдануы
Аккредитивті алған соң авизолаушы банк оның сыртқы белгілері бойынша
Авизолаушы банк аккредитивті авизоламауға шешім қабылдай алады, бұл жағдайда
Банк эмитент бекітуші банк немесе атқарушы банк тауар жөнелту
Барлық аккредитивте мерзімнің аяқталу күні және құжаттарды төлемге, акцептке,
Аккредитив аударымын жасау үшін бастапқы бенефициар аударуды өткізуші банкке,
Алынған транспорттық немесе сақтандыру құжаттарының аккредитив талаптарына және ол
Шетел валютасында белгіленген аккредитивтердің орындалуы біздің мемлекеттің валюталық заңдылығына
Аккредитивтермен есеп айыруды жүзеге асыру кезінде келесі шоттар корреспонденциясы
Банкпен жабылмаған аккредитивті ашу:
Дт 6005 Шығарылған өтелмеген аккредитивтер бойынша болуы мүмкін талаптар.
Кт 6505 Шығарылған өтелмеген аккредитивтер бойынша болуы мүмкін міндеттемелер
Басқа банкпен ашылатын аккредитивті банктің бекітуі
Дт 6010 "Расталған өтелмеген аккредитивтер бойынша болуы мүмкін талаптар
Кт 6510 "Расталған өтелмеген аккредитивтер бойынша болуы мүмкін міндеттемелер
Клиент қаржысы есебіне ашылатын жабылған аккредитивті банктің ашуы
Дт 2203 Клиенттердің ағымдагы есеп шоттары
Кт 2855 Құжаттамалық есеп айырысу бойынша кредиторлар
Жабылған аккредитив банктің басқа банктегі қаржысы есебінен ашылғанда:
Дт 1855 Құжаттандырылған есеп айырысулар бойынша дебиторлар
Кт 1052 Банктің басқа банктердегі корреспонденттік есеп шоттарың
Банк басқа банкте жабуды жүргізбесе:
Дт 6020 Шығарылған өтелген аккредитивтер бойынша болуы мүмкін талаптар
Кт 6520 Шығарылған өтелген аккредитивтер бойынша болуы мүмкін міндеттемелер
Аккредитив орындалып немесе жойылса, келесі шоттар корреспонденциясы құрылады. Жабылмаған
Дт 6505 Шығарылған өтелмеген аккредитивтер бойынша болуы мүмкін талаптар
Кт 6005 "Шығарылған өтелмеген аккредитивтер бойынша болуы мүмкін талаптар
Жабылған аккредитивті орындау немесе жою кезінде, егер банк басқа
Дт 6520 Шығарылған өтелген аккредитивтер бойынша болуы мүмкін міндеттемелер
Кт 6020 Шығарылған өтелген аккредитивтер бойынша болуы мүмкін талаптар
Жабылған акредитивті орындау кезінде баланстық шот бойынша келесі өткізбе
Дт 2855 Құжаттамалық есеп айырысу бойынша кредиторлар
Кт 1052 Банктің басқа банктердегі корреспонденттік есеп шоттары 1855
3. Банктердегі есеп айыру операцияларын жетілдіру жолдары
3.1 Вексельдермен операциялар есебін ұйымдастыруды дамыту мәселелері
Вексельдермен операциялар - бұл банк қызметіндегі маңызды бағыттардың бірі.
Вексель айналымы әртүрлі салаларды қамтиды - бұл банктік қарыз
Вексельдер шығару негізінде жататын қызмет мақсаты мен мінезіне, сондай-ақ
- коммерциялық;
- қаржылық;
- тұрақты вексельдерге бөлінеді.
Коммерциялық вексель тауарларды несиеге сату - сатып алу қызметі
Осындай ретпен тауарлық вексель вексель ұсынушыға осы вексель көмегімен
Қарыз қызметтері ақшалай нысанда қаржылық вексельдермен рәсімделеді. Ақшалай міндеттемені
Жалпы банктегі вексельдермен операциялар келесі нысандарда жүзеге асырылады: банктің
Коммерциялық банктер Қазақстан Республикасы Ұлттық Банктің тиісті операцияларды өткізуге
• вексельдерді инкассоға қабылдау;
• делдалдық тәртіпте вексельдерді акцептеу;
• төлеушімен инкассоға қабылданған вексельдерді төлеу бойынша қызметтер ұсыну,
• вексель бойынша міндетті тұлғалардың бірі үшін аваль қою.
• вексельдер есебі.
Бұл операциялармен вексель есебін жүзеге асыруға лицензиясы бар банктер
Инкассоға тапсырыстағы негізгі мәліметтер болып келесілер табылады:
инкассоға тапсырыс жазу күні;
сенуші аты;
банк ремитенттің аты, қажет болған жағдайда инкассалаушы банктің;
• вексель бойынша төлеушінің, вексель төлем немесе акцепт бойынша
• төлеуші банктің аты (егер бар болса);
• вексель бойынша төлеушінің немесе домициланттың пошталық мекен-жайы (жеке
• вексель бойынша төлем мерзімі;
• төлем орны;
• акцепттің болуы немесе акцепті алу қажеттілігі;
• вексель бойынша міндетті басқа да тұлғалардың аты-жөні мекен-жайы
• сенушінің төлем алу немесе акцепт туралы тәртібі
нұсқау;
• вексель бойынша акцептсіздік немесе төлемсіздік жағдайында қарсылық немесе
• инкассалауды жүзеге асыруға қажетті басқа да мәліметтер;
Вексельді инкассоға қабылдау банк атына жазылған индоссаментте келесі сөздерді
Инкассат вексель бойынша толық төлемді алған соң вексельді төлеушіге
Вексельде көрсетілген мерзім жеткен соң, инкассалаушы банк вексельді төлем
Банк ремитент өз кезегінде аталған сома төлемін сенуші есебіне
Егер инкассоға тарсырыста көрсетілген мекен-жай бойынша төлеуші
- төлемге қарсылық білдіруге, мұндай жағдайда вексельге
- домицилиаттық банктік шотында бар
сомасының жартысына төлем жасалынады.
Егер вексель ұстаушы вексель бойынша төлемнің барлық сомасын алса,
Вексель бойынша төлем толықтай немесе вексель сомасының жартысына аваль
Банк авальшы аваль берілген тұлғамен бірдей жауаптылықта болады. Банк
Коммерциялық несиенің қалпына келтірілуі мен дамуы және қарызды ақша
Жоғарыда сиаптталғандай коммерциялық несиені банктік несиеге айналдыру дисконттау жолымен
Банк есепке тек жарамды вексельдерді ғана қабылдайды. "Вексель айналымы
Есепке ұсынылған жай вексель мәтінінде келесі реквизиттер көрсетіледі, аудармалы
- вексель аты, құжаттың мәтініне енгізіледі және
- анықталған соманы төлеу туралы бұйрық;
- төлем мерзімін көрсету;
- төлем орнын көрсету;
- төленетін тұлға аты немесе кімнің бұйрығы
- вексельді жазу күні және орны;
- вексель беруші қолы;
- аудармалы вексель үшін жай вексель бойынша
Атап өту керек, егер вексельде төлем мерзімі көрсетілмесе, ол
Сонымен қатар, банктер
- вексель бойынша міндетті тұлғалар санына қойылатын
- төлеуші үшін немесе вексель бойынша міндетті басқа
- аудармалы вексель үшін жеткілікті ақшаның болуы;
- қолданбалы заңға қайшы келмейтін басқа да
Егер вексель мазмұнынан төлем орны, вексель бойынша міндетті тұлғалар
Клиент банктің вексель есебі туралы шешім қабылдауы үшін банкке
- вексель есебіне өтініш;
- вексельдің түпнұсқасы;
- вексельдің нотариалды бекітілген көшірмесі;
- егер вексель ұстаушы заңды тұлға болса, лауазымды
- аталған вексель бойынша гербтік жинағын бекітетін
- банкпен бекітілген басқа да құжаттар.
Егер клиент банк есебі үшін вексель көшірмесін ұсынса, онда
Құжаттарды қабылдағанға дейін банк өзіне жолданған әр вексельдің дұрыстығын
Банк вексель бойынша барлық қатысушылардың бар екендігіне, индоссант қолдарынан
Банк, вексельде көрсетілген төлем мерзімі аяқталса немесе құру күнінен
Барлық тексеруден соң банк вексельді есепке қабылдау туралы шешім
Вексельді банк меншігіне қабылдау индоссамент арқылы рәсімделеді.
Банкте есепке қабылданған вексельді тіркеу және сақтау келесі тәртіппен
Банк өз қоржынында бар құжаттармеен келесі операцияларды өткізеді:
- төлем мерзімі жеткенде вексель бойынша төлемді алады;
- вексельді индоссалайды, соның ішінде оны шетелдік
- вексельді қайта есептеу үшін Ұлттық банкке
Вексельдерді қайта есептеу Ұлттық банктің өкілетті бөлімшелерімен жүргізіледі,
Банк вексельдерді қайта есептеуді жүзеге асыру үшін Ұлттық банкпен
Бұл кезде Ұлттық банкпен вексельдерді қайта есептеуге қабылданады:
- вексель парағында сақтық деңгейімен шығарылған;
- 100 мың теңгеден кем емес номиналы
- айналым мерзімі 6 айдан артық-емес;
- бірінші сыныпты эмитенттердің вексельдері оны мен
Ұлттық банк аталған тұлғалардың қаржылық жағдайын еркін анықтайды; соңғы
- жарамды вексельдер. Вексель жарамды болып табылады,
- төлем орны Қазақстан Республикасының аумағы болып
Ұлттық банк пен вексельдің қайта есеп үшін авалдануын және
Сондай-ақ Ұлттық банк келесі жағдайларда вексельдерді қабылдауға қарсылық білдіре
- егер вексельде көрсетілген төлем мерзімі вексельді
- егер оның мазмұнынан төлем орны, вексель
Банк вексельді қайта есептеу үшін Ұлттық банкке ұсыну кезінде
- вексельді қайта есепке қабылдау туралы өтініш
- вексельдің түпнұсқасы (аллонжбен бірге, егер мұндай
- вексельдің наториалды бекітілген көшірмесі;
- вексель комерциялық болып табылатының дәлелдейтін келісімнің нотариалды
- жай вексель бойынша вексель ұстаушының және
- вексельді қайта есепке ұсынатын тұлға сенімхаты;
- заңға сәйкес орақтық жинаудың төленгендігін дәлелдейтін
- Ұлттық банк вексельдерді қайта есепке қабылдамай
Егер Ұлттық банкке қайта есеп үшін вексель көшірмесі ұсынылған
Құжаттарды қабылдау кезінде Ұлттық банктің өкілетті бөлімшесінің вексельдердің қайта
Ұлттық банк өз есебіне вексельдің түп нұсқасымен индоссаментті қабылдаған
Қайта есепке қабылданған вексельдерді тіркеу үшін Ұлттық банкпен ерекше
Атап өту керек, қайта есепке қабылданған вексельдер Ұлттық банкте
Ұлттық банк қоржынындағы барлық вексельдер келесі критериялар бойынша жіктеледі:
- индоссант (аты және қажет реквизиттері);
- вексель бойынша төлеуші;
- төлем орны бойынша (Ұлттық банктің орталық
- төлем мерзімдері бойынша (айы және күні
- басқа да қажетті параметірлері бойынша.
Бұл кезде Ұлттық банк қоржынында
- индоссамент бойынша вексельді жолдауға, соның ішінде
- төлем мерзімі жеткенде вексель бойынша төлем
3.2 Банктік карточкаларымен есеп айыру есебінің ерекшеліктері
Банктік карточкаларды қолдану бойынша қатынастың негізгі субъектілері болып: эмитент,
Банктік карточка эмитенті - бұл банктік карточканы, шығарған және
Есеп айыру банкі немесе есеп айыру аудиті - төлем
Банктік карточканы алу үшін клиент бекітілген нысандағы өтінішті ұсынады
Банктік карточканы қолданып тауар немесе қызметті төлеу кезінде ұстаушы
Дауыстық авторизация кезінде кассир үрдістік орталығына телефон соғып, ондағы
Электронды авторизация кезінде жоғарыда көрсетілген мәліметтер сауда ұйымының кассирімен
Авторизация, соның ішінде дауыстық анықталған уақыт бөлігін алады және
Көрсетілген лимит әрекет етуі үшін анықталған сауда ұйымы мен
Атап өту керек, дебеттік карточкалар шоттағы бар қаржысы көлемінен
Авторизацияның құқылық мәні, банктік карточканы қолданып құрған, атқаруға ұсынылған
Авторизация өткізу кезінде эмитент авторизацияланған сома көлемінде ұстаушының ақшалай
Алайда, егер авторизация өткізілмесе және операция сомасы сауда ұйымымен
Авторизация өткізілген соң кассир карточка және импринтер көмегімен, слип
- сауда ұйымының идентификаторлары (нөмірі);
- операция өткізу күні;
- операция сомасы;
- операция валютасы;
- операция эмитенттерімен авторизацияны бекітетін код;
- банктік карточка реквизиттері;
- карточка ұстаушысының қолы.
Әдетте, слип ұстаушысының банк - эмитентке сауда ұйымының операция
Слип үш данада қағаз жеткізушіде құрылады. Бір данасы ұстаушыға,
Осы реттен қолма-қол ақша беру нүктелері арқылы қолма-қол ақша
Банкомат арқылы ақша беру кезінде барлық операция автоматты режимде
- банкомат идентификаторлары;
- операция өткізу күні;
- операция валютасы;
- операция эмитентінің авторизациясын белгілейтін код;
- банктік карточка реквизиттері.
Банкоматтармен келесі негізгі операциялар өткізіледі:
1) клиенттердің шоттарындағы қалдықтар туралы оларды хабардар ету;
2) қолма-қол ақша беру;
Осындай ретпен банкомат карточка ұстаушысына шоттың ағымды жағдайы туралы
Банкоматқа операция жүргізу үшін кіру төлем карточкаларын және банк
Әр банкомат үшін, оның сақтық деңгейіне және үздіксіз жұмыспен
Банкоматпен жүргізілетін операциялар есебі үшін, банкоматтардағы операциялар еесебінің кітабы
Банкоматты қолма-қол ақшамен қамтамасыз ету оған деген тұтынуға байланысты.
Кассетаға банк атын, банкомат номерін, салынған ақша купюрасы, номиналы,
Кассир инкассатордың қатысымен әкелінген кассеталардың бүтіндігін, ярлыктармен пломбтардың бар
Жұмыс күні соңында касса меңгерушісі банкоматтарға толтырылған қолма-қол ақша
Депозиттік банкоматтарды қолдану кезінде инкассатор қолма-қол ақша қалдығы бар
Салыстырудан соң кассир конверттен алынған қолма-қол ақша сомасына кассалық
Банктік карточкалар қолданылатын операциялар бойынша төлемдер реестірі - электронды
Эквайердің төлемдер реестірі коммуникацияның арнайы құралдары бойынша өңдеу үшін
Күн сайын өтетін клиринг сеансынан кейн және оның нәтижесіне
Келтірілген есеп айыру кестесі сәл қысқарады, егер несиелік ұйым
Клиринг өз алдына операцияға қатысушы тараптардың өзара талап пен
Кез келген бизнестің басты мақстаты - пайда табу. Бақылауды
Карточкалық операциялардың есебі есептің автоматтандырылған көмекші есеп деп аталынатын
Клиенттер шоттарының көмекші есебі карточка ұстаушыларының барлық шоттары бойынша
Үрдістік орталықта тіркелген ақпаратқа сәйкес бухгалтерия үш жұмыс күні
Карточканы дамыту бойынша бөлім қызметкері клиент сұрауы бойынша жазба
Операцияны бақылау есебі бойынша бастапқы құжат болып, операция мазмұнын,
Қолмен және авторизациялық автоматтандырылған режимінде ALTYN, VISA, Eurocard/Master Card
- келісім жасаған клиенттерден слиптерді қабылдайды және
- банктің үрдістік
- банктің мөлшерлемесіне сәйкес сый-ақыларды ұстай отырып
- банктік мөлшерлемесіне сәйкес сый-ақыны банк кірісіне
Төлем жүйесіндегі мүшелік ережесіне сәйкес есеп айырулар, аталған жүйесінің
Клиринг және КБҚ есеп айыру бөлімі алынған шоттар мен
Карточкалық операциялар сауда және қызмет көрсету кәсіпорындары арқылы жүргізіледі.
Сауда және қызмет көрсету кәсіпорындары арқылы операцияларды жүзеге асыру
- слиптерді алғанда және өңдегенде карт шоттан
Дт 2221 "Клиенттердің арнайы салымдары"
Кт 2870 "Банктің өзге де транзиттік есепшоттары "
- слиптерді алғанда және өңдегенде карт-шоттан сома
Дт 2221 "Клиенттердің арнайы салымдары"
Кт 2858 "Банктің шетел валютасы бойынша валюталық ұзақ позициясы"
Сонымен қатар теңгеде:
Дт 1859 "Шетел валютасынын» теңгемен көрсетілген қарсы құны
Кт 2870 "Банктің өзге де транзиттік есепшоттары"
Комиссиондық ақы алған кезде;
Дт 2870 "Банктің өзге де транзиттік есепшоттары"
Кт 4608 "Өзге де комиссиялық кірістер"
Карточкалық операциялар бойынша клиент шотына қаржы қосу кезінде (ұсталған
Дт 2870 "Банктің өзге де транзиттік есепшоттары"
Кт 2203 "Клиенттердің ағымдағы есеп шоттары"
Егер клиент, банк клиенті болып есептелмесе (ұсталған комиссияны алып
Дт 2870 "Банктің өзге де транзиттік есепшоттары"
Кт 1051 "Банктің Қазақстан Республикасының
Карточкалық операциялар теңгеде сауда және қызмет көрсету кәсіп орындары
- Слиптерді алғанда және өңдегенде:
Дт 1860 "Банк қызметі бойынша өзге дебиторлар (төлем жүйесінің
Кт 2870 "Банктің басқа да транзитті шоттары"
- Бас банктің сый-ақысы
Дт 2870 "Банктің басқа да транзитті шоттары
Кт 4608 «Өзге де комиссиялық кірістер»
Карточкалық операциялар бойынша комерсант қаржы қосу (ұсталған комиссияны алып
Дт 2870 "Банктің өзге де транзиттік есеп шоттары"
Кт 1051 "Банктің Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі
корреспонденттік есеп шоты"
Карточкалық операциялар сауда және қызмет көрсету кәсіпорындары арқылы валютада
- Слиптерді алғанда және өңдегенде:
Дт 2221 "Клиенттердің арнайы салымдары"
Кт 2870 "Банктің өзге де транзиттік есепшоттары"
- Бас банктің сый-ақысы (шетел валютасында):
Дт 2870 "Банктің өзге де транзиттік есепшоттары"
Кт 2858 "Банктің шетел валютасы бойынша валюталық ұзақ позициясы"
Сонымен қатар теңгеде:
Дт 1859 "Шетел валютасының
(валюталық ұзақ позицияның)"
Кт 4608 "Өзге де комиссиялық кірістер"
Карточкалық операциялар бойынша клиент шотына қаржы қосу (ұсталған комиссияны
Дт 2870 "Банктің өзге де транзиттік есепшоттары "
Кт 2203 "Клиенттердің ағымдағы есеп шоттары"
Банкомат арқылы өтейтін карточкалық операциялардың есебін ұйымдастыру тәртібі:
Лауазымдық нұсқауына міндетті түрде енгізе отырып, бухгалтерия қызметкері келесі
- банкоматта өткізілген карточкалық операциялардың есебін және
- карточкалық операциялар бойынша жазбаны қалыптастыруды;
- акттер, банкомат түбіртектері және алынған файлдар негізінде
Банкоматты қолданып ақша беру кезінде келесі бухгалтерлік жазбалар жасалады:
- Банкоматқа ақша салу кезінде (теңгеде):
Дт 1005 "Банкоматтардағы қолма-қол ақша"
Кт 1001 "Кассадағы қолма-қол ақша"
- Есепті тұлғалар есебінен банкоматқа салу үшін қолма-қол ақша
Дт 1860 "Басқа да дебиторлар"
Кт 1001 "Кассадағы қолма-қол ақша"
- Демалыс күндері банкоматқа ақша салу:
Дт 1005 "Банкоматтардағы қолма-қол ақша"
Кт 1001 "Кассадағы қолма-қол ақша"
- Клиенттерге берілген және қалпына келтірілген сомалар
Дт 2870 "Банктің өзге де транзиттік есепшоттары"
Кт 1005 "Банкоматтардағы қолма-қол ақша"
- Банкоматтан алынған қолма-қол ақша сомасына:
Дт 1001 "Кассадағы қолма-қол ақша"
Кт 1005 "Банкоматтардағы қолма-қол ақша"
- Банкоматтан алынған купюраларды санау кезінде анықталған, жетіспеушілік сомасына:
Дт 1854 "Банк қызметкерлерімен есеп айырысу"
Кт 1005 "Банкоматтардағы қолма-қол ақша"
- Кінәлі тұлғаның жетіспеушілікті өтеуі:
Дт 1001 "Кассадағы қолма-қол ақша"
Кт 1854 "Банк қызметкерлерімен есеп айырысу"
- Банкоматтан алынған купюраларды санау кезінде анықталған, артық сомаға:
Дт 1001 "Кассадағы қолма-қол ақша"
Кт 2860 "Банктік қызмет бойынша өзге кредиторлар"
- Клиенттердің банкоматпен алынған карточкаларын қоймаға кірістеу: Кіріс 7339
- банкоматтың сейфтік бөлігінің кілтін қоймаға тапсырғанда:
Кіріс 7339 "Әр түрлі құндылықтар және құжаттар"
Қорытынды
Коммерциялық банктер үшін ақша қаражаттарын басқару қаржы нарығының күрделілігіне
Коммерциялық банктердегі есеп айыру операцияларын жүргізуге сол банктердің өздерінің
Бүгінгі күні коммерциялық банктер үшін банктік есеп айыруларды жүзеге
Қолданылған әдебиеттер тізімі
1. ҚР-сы Президентінің 31 тамыз 1995 жылға «ҚР-ғы банктер
2. ҚР ҰБ-ң «ҚР-ң банктерінде клиенттердің баланстық шоттарын Ашу,
3. ҚР-ң аумағында чектерді қолдану ережесі, 5.12.1998 жыл.
4. «ҚР-ң аумағында төлем құжаттарын пайдалану, қолма-қол төлемдерді жүзеге
5. «ҚР-да төлем карточкаларын шығару» Ережесі,
6. «ҚР-ң ЕДБ-де вексельдерді есепке алу» Ережесі, 15.11.1999.
7. ҚР-сы екінші деңгейдегі банктерінің жаңа шоттар жоспары/ ҚР
8. Андросов A.M. Бухгалтерский учет и отчетность в банке,
9. Емчиков В.К. Учет и операционная техника в банках,
10. Досаева А.Ж. Учет и отчетность в банках, А,
11. Жуков Е.Ф. Банки и банковские операции, М, 2000.
12. Козлова Е.П. Бухгалтерский учет в коммерческих банках, М,
13. Колесников В.И. Банковское дело, М, 2002.
14. Лаврушин О.И. Банковское дело, М, 2003.
15. Міржақыпова С.Т. Банктегі бухгалтерлік есеп, А, 2004.
16. Мақыш С.Б. Банк ісі, А, 2004.
17. Мақыш С.Б. Коммерциялық банктердің операциялары, А, 2001.
18. Мақыш С.Б. Ақша айналысы және несие, А, 2000.
Бенефициар - ақша алушы тұлға
Валюталау күні — бұл инициатор белгілеген бенефициар ақша алатын
Инкассо - ақша аударушыдаи оған тиесілі ақша сомасын банк
Таза позиция - бұл клирингке барлық қатысушылардың акдіалай міндеттемелер
Клиринг ұйымы - Қазақстан Респубилкасы Ұлттық Банктің клиринг операциясын
Банк-эмитент бұйрық берушінің өтінішіне сәйкес аккредитив ашатын және аккредитив
Негоциация - төлем мерзімі жеткенге дейін вексельдерді есепке (сатып
Рамбурстаушы банк - аккредитив бойынша төлемнің орындалуы үшін атқарушы
Рамбурстық талаптар — атқарушы банктен рамбурстаушы банкке аккредитивтің орындалуы
Рамбурстық нұсқаулар — банк эмитенпен рамбурстаушы банкке ұсынылатын аккредитивтің
авизолаушы банк — бенифициарға аккредитивті жолдауға және / немесе
Инкассат - қайта тапсырушы индоссаменті бойынша инкассалау үшін вексельді
Инкассоға тапсырыс - вексель бойынша мерзімінде төлем алғандығы туралы
сенуші - вексельді инкассалау бойынша банкке операция өткізуді тапсырушы
банк ремитент - инкассоға тапсырыс қабылдаушы банк.
Домицилиант - жай вексель бойынша төлеуші және жай вексель
Домицилиат - вексель бойынша төлемді жүзеге асыратын, вексельді делдал
индоссамент - вексельді жолдау құқы. Бұл вексель бойынша құқықтың
вексель авалі вексель бойынша тапсырыс білдіреді.
қола векселі - несие қабілетсіз тұлғалар берген векселі.
Достық векселі - бір несие қабілетті кәсіпорын қаржылық қиыншылықтағы
Вексельдерді қайта есептеу-Ұлттық банктің екінші деңгейлі банктерден төлем мерзімі
Бланктік индоссамент-кім есебіне жазыл
73
Ішкі банктік чектермен есеп
Ақша қаражаттар қозғалысы мен есебі
Қазақстан Республикасындағы коммерциялық банктерінің қолма-қолсыз есеп айырысу операциясы
Міндеттемелер есебі және банктегі бухгалтерлік есеп
Ақшалай операциялар құжаттарын рәсімдеу
Ақша қаражаттарының есебі
Ақша қаражаттарының сипаттамасы
Есеп айырысу - кассалық қызметтің ұйымдық - құқықтық негізі
ІI-деңгейлі банктердің қызметін ұйымдастыру
Бухгалтерлік есептің концепциясы