Махмуд Ибн Уәли Бахраль асрар
ЖОСПАР
Кіріспе 2
Әбілхайыр ханның билікке келуі 3
Хандықтың этникалық құрамы 4
“Көшпелі өзбектер” мемлекетінің күшеюі 5
Хандықтың территориясы 6
Мемлекеттік және әкімшілік аппараты 7
Ішкі таластар мен соғыстар 10
1457ж. қалмақтармен шайқасы және оның салдары
“Көшпелі өзбектер” мемлекетінің күйреуі 13
«Көшпелі өзбектер» мемлекетінің
Қорытынды 17
Қолданылған әдебиеттер: 18
Кіріспе
Қазақстан тарихында XIV—XV ғғ. айрықша орын
XIV-XV ғғ. Шығыс Дешті-Қыпшақ, Жетісу мен
Бірыңғай халық пен оның мемлекеттігін құру
Әбілқайыр хандығы туралы жұмысты жаза отырып
Әбілхайыр ханның билікке келуі
XV ғасырдың 20-шы жылдарының аяғында Қазақстанның
Шыңғыс хан→Жошы→Шибан→Бахадур→Жошы-Бұқа→Бадағұл
→Мың Темір→Болат→Ибрагим→Дәулет-Шейх→Әбілқайыр.
Жошы ұрпағының өзара күрес-тартысы — олардың
Шайбан ұлысының билеушісі Дәулетшейх қайтыс болғаннан
Әбілқайыр дербес хандық құрып, Қазақстанның далалық
Ол тез арада Орталық және Солтүстік
Хандықтың этникалық құрамы
Әбілқайырға іш тартатындардың арасында қият, маңғыт,
Түрік және түріктенген монғол тайпалары мен
Әбілқайыр-хан шайбанилықтардың белгілі бір топтарына ғана
“Көшпелі өзбектер” мемлекетінің күшеюі
Өзін көшпелі қоғамның ықпалды топтары хан
Б.А.Ахмедов:“Әбілхайыр Шайбан ұлысынан біріктірумен қатар бұрынғы
Әбілқайыр Сырдария өңірінің қалалары мен Хорезм
Хандықтың территориясы
Шығыс Дешті Қыпшақтың феодалдық бытыраңқы жерлерін
Әбілқайыр хандығының территориясы батысында Жайықтан бастап,
Астанасы – Тура (1428-1446) және Сығанақ
Мемлекеттік және әкімшілік аппараты
Әбілқайыр мемлекетінің Ақ Орданың, Моғолстанның және
Ханның басқаруы мен нақтылы билігі де
Ұлыстар мен тайпалық бірлестіктердің басқарушылары мемлекет
Көшпелі феодал шонжарлардың өкілдері, шын мәнінде,
Хан кеңесі феодал үстем топтан —
Басқа да жоғарыда аталған мемлекеттер тәрізді
Осы мемлекеттің отырықшы-егіншілік аймақтарында даруға —
Мемлекеттік іс қағаздары мөр басылып, бекітілетіп,
Жекелеген ұлыстардағы (әдетте тайпа, ұлыс басшысының
Әскерлер хан вассалдары жасақтарының негізінде құралды,
Әбілқайыр-ханның әскерлері оң және сол қанаттан,
Әбілқайыр хандығы көшпелі шонжарлар жетекші роль
Ішкі таластар мен соғыстар
Әбілқайыр ханның қырық жылғы басқарғанына қарамастан
Сондай-ақ 30-шы жылдардың басында Әбілқайыр Жошы
Көшпелі қоғамның неғұрлым ықпалды феодал топтары
1446 жылы Әбілқайыр-хан Сырдария өзені мен
1457ж. қалмақтармен шайқасы және оның салдары
Әбілқайыр-ханның әскерлері мен Үз-Темір-тайшы басқарған ойраттардың
Осы жеңілістен кейін Әбілқайыр хандығының көшпелі
“Көшпелі өзбектер” мемлекетінің күйреуі
Әбілқайыр 1468 жылы Керей мен Жәнібек
1428-1468/69ж. арасында өмір сүрген Әбілқайыр ханның
1) Мемлекеттік аппараттың орталықтануының әлсіздігі. Хан
2) Орда Ежен, Шайбан және Тоқа
3) Өзбек үстем тап өкілдерінің өздерінің
Бұдан шығатын қорытынды, 40 жыл бойы
Әулеттік тартыстар, билеуші әулет арасындағы алауыздық,
«Көшпелі өзбектер» мемлекетінің шаруашылығы
ХIV-XV ғ Қазақстан жеріндегі халықтардың
Сонымен қатар шаруалар егін егіп малдың
Көп жерлерде қой мен жылқы
Қазақтың саяси орталықтарының оңтүстігіне ауысуы
ХIV ғасырда Сырдарияның орта ағысындағы
Сырдария мен
Сығанақта теңге сарайлары жұмыс істеді теңгелерге
Көшпелілер мен егіншілер өзара бір-бірімен материалдық
Қорытынды
Әбілқайыр хандығы Қазақ хандығының қалыптасу қарсаңындағы
Мемлекет халықтан салық жинап, жайылымдық жерлерді
Кейіннен Әбілқайыр хандығының құрамында болған кейбір
Қолданылған әдебиеттер:
1. Массуд Ибн Осман Кухистани “Тарих-и
2. Таварих-и гузидайн Нусрат-намэ // Микх.
3. Махмуд Ибн Уәли “Бахраль асрар
4. Тизенгаузен В.Г. Смизо, СПБ, 1884.
5. Ахмедов Б.А. государст-во кочевых узбеков
6. Бартольд В.В. Шейбаниды. сог. ІІ,2
7. Кляшторный С.Г., Султанов И.Т. Казахстан:
1
Әбілхайыр ханның билікке келуі
Әбілхайыр хандығы
Көшпелі өзбектер мемлекетінің күшеюі
Қазақ хандығының қалыптасуы туралы
ХYI ғасырдың басындағы Қазақ хандығы және көрші мемлекеттер
Қазақ хандығын зерттеудегі деректік негіздер
ҚАЗАҚ ХАНДЫҒЫНЫҢ САЯСИ, ӘЛЕУМЕТТІК-ЭКОНОМИКАЛЫҚ ДАМУЫ
Қазақ хандығы құрылуының алғышарттары
Шайбанилық Әбілқайыр хан
ӘБІЛҚАЙЫР ХАНДЫҒЫ МЕН МОҒОЛСТАННЫҢ ҚАЗАҚ ХАНДЫҒЫНЫҢ ҚАЛЫПТАСУЫНА ТИГІЗГЕН ӘСЕРІ