Астық қорының зиянкестері
Жоспар.
1.Кіріспе: Дән массасының сипаттамасы сақтау объектісі ретінде.
2.Негізгі бөлім: 2.1 Сақтау кезінде дән массасында
физиалогиялық процестер.
2.2 Дәннің анатомия бөліктері бойынша
химиялық заттың ерекше орналасуы.
2.3 Дән массасының өзіндік физиологиялық
қасиеті.
2.4 Дән мен тұқымның тіршілік ету
ұзақтығы.
2.5 Жәндіктер мен микрорганизмдердің тіршілік
ету ұзақтығы.
3.Қорытынды.
Кіріспе.
Дән партиясын – дән массасы деп атайды. «Дән массасы»терминін
Дәннің және қоспаның әр түрлі конфигуруциясы нәтежесінде әр түрлі
Бөлек қоймадағы дән массасының құрамында кене және зиянкестер болуы
Микроорганизмдер дән массасының тұрақты тіршілік етушілері болып табылады.Дәнде микроорганизмдердін
Дән массасының өзіндік қасиетін екі группаға бөлуге болады:1-ші физикалық,
Үйінді түрінде сақталған дән партиясы – дән партиясы деп
Барлық дән топтпры келесі физиологиялық қасиеттерімен ерекшеленеді.1)сусымылдылығы,2)өздігінен сұрыпталуы,3)қуыстылығы,4)газбен болатын
2.1. Сақтау кезінде дән массасында жүретін физиологиялық процестер.
Дән массасы күрделі биологиялық жүйе,өзіне тән биоцинозды құрайды,тірі организмнің
Дән массасының өміршендігі 2 топқа бөлінеді
1.БИОЛОГИЯЛЫҚ ҰЗАҚ ТІРШІЛІК деп – белгілі бір уақыт ішінде
2.ТҰҚЫМДЫҚ ҰЗАҚ ТІРШІЛІК деп – белгілі бір уақыт ішінде
3.ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ ҰЗАҚ ТІРШІЛІК деп – бұл дән массасын сақтау
Биологиялық ұзақ тіршілік 3 топқа бөлінеді:1)микробиотиктер,2)мизобиотиктер,3)макробиотиктер.
Микробиотиктер тобының ұзақ тіршілігі 1-ші күннен 3 жылға дейін
Макробиотиктер тобының ұзақ тіршілігі 15 жылдан 100 жылға
Мизобиотиктер 3 жылдан 15 жылға дейін.
Ауыл шаруашылық дақылдарының көбі мизобиотик тобына жатады,мысалы: жаздық дәнді
Тыныс алу бұл тірі организмдердін зат алмасу процессі,өте маңызды
С6Н12О6 + 6О2 = 6О2 + 674 * 10
С6Н12О6 =2СО2 + 2С2Н5ОН + 28,2 * 10 Дж
Ауаның түгел жетіспеуінен дән массасы анэробты тыныс алуға көшеді,сақтау
Қарқынды тыныс алу - дән массасында қышқылдану нәтижесіндесу
Тыныс алуға әсер ететін факторлар:ылғалдылық,температура,дән массасының аэрация көлемі,сақтау ұзақтығы.
Дәннің өміршендігіне көптеген факторлар әсер етеді,атап айтқанда;олардың әр түрлі
Наубайханалық ұнды сақтау дән массасының сапасына,ұзақ мерзім сақтауда оның
Дән мен тұқымның ұзақ өміршендігі кезінде аз уақыт өміршенділік
2.2. Дәннің анатомия бөліктері бойынша химиялық заттың ерекше орналасуы.
Дәннің құрамында – ақуыз,крахмал,липид және басқа да химиялық қоспалар
Жоғары мөлшерде миниралды заттар жасұнық пен дәннің пленкалы культурасында
Дәннің сыртқы қабатының құрамында (оболочка) адам организімі қорыта алмайтын
Крахмалды эндосперма және анатомиялық бөліктері дәннің күлділігі бойынша
Дәннің анатомиялық болігі структура бойынша және химиялық құрамы бойынша
Дәндегі крахмал эндосперма құрамындағы биологиялық активті заттардын көбиюі орталық
Бидай дәніндегі күлділік қосылыстар түзейтін заттар біркелкі орналаспаған.
Корреляция коэффиценті ақуыз бен бидай байланысқан күлділігі мына теңдікке
Химиялық заттардың ерекше орналасуы химиялық заттар анатомиялық бөліктерін бидайда
Әр түрлі культуралы дәндегі химиялық қослыстардың құрғақ массасы
Культура Ақуыз Крахмал Жасұнық Липид Күлділік
Бидай 10,0-25,0% 60,0-75,0% 2,0-3,0% 2,0-2,5% 1,5-2,2%
Арпа 10,0-14,5% 68,0-78,0% 4,5-7,2% 1,9-2,6% 2,7-3,1%
Сұлы 14,0-16,0% 40,0-50,0% 11,5-14,5% 4,5-5,8% 4,0-5,7%
Күріш 7,0-10,0% 65,0-75,0% 9,5-12,5% 1,5-2,5% 4,5-6,8%
Тары 10,0-15,0% 58,0-65,0% 10,0-11,0% 1,9-2,3% 3,7-4,5%
Жүгері 9,0-13,0% 68,0-76,0% 2,5-3,0% 5,0-6,0% 1,4-1,8%
Қарақұмық 10,0-13,0% 60,0-68,0% 10,0-16,0% 2,3-3,1% 2,2-2,6%
Бұршақ 25,0-32,0% 56,0-61,0% 5,0-7,0% 1,3-2,9% 2,5-4,0%
2.3. Дән массасының өзіндік физиологиялық
қасиеті.
Дән және дән массасының горизонталь жазықтықта бұрыш жасайды,орналасқан бетте
Астық массасы былай қарағанда жақсы сорбент.Ол қоршаған ортада әр
Астықты сақтау кезінде үлкен маңызға ие болатын булар мен
Астық массасының өздігінен қызуы.Астық масасында жүретін физиологиялық процесстердін нәтижесінде
Өздігінен қызу құбылысы бірнеше түрге бөлінеді:
1.Қабаттық
2.Жаппай
3.Ұялы.
Қабатты түрі 3-ке бөлінеді:а)жоғарғы, б)төменгі, в)вертикальді
Жоғарғы қабатындағы өздігінен қызу әсересе күз бен жазғы тұры
Төменгі қабаттағы өздігінен қызу құбылысыда,күз немесе жазғы тұры уақытында
Астықты өн бойынша өздігінен қызуы элева
2.4. Дән мен тұқымның тіршілік ету ұзақтығы.
Тыныс алу процессі.Дән мен тұқымның өміршендігінің негізгі процессі –
Тұқымның және дәннің өміршендігін сақтау,олар өздеріне қажетті энергия алуы
Қант диссимиляциясы аэробты түрде жүреді яғни қышқылданады немесе анаэробты
Тыныс алу түрлері.Дән мен тұқымды сақтағанда диссимиляцияның 2 түріде
С5Н12О6 + О2= 6Y2J + 2763.4 кДж
С6Н12О6 = 2СО2+2С2Н5ОН + 114,8 кДж
1-ші процесс аэробты диссимиляция – аэробты тыныс алу деп
2-ші процесс спирттік ащудын типтік теңдігі,яғни анаэробты процесс,мұнда глюкозагың
Тыныс алуды мына коэфицент бойынша қарастыруға болады:ДК=СО2 : О2.Толық
Егер тұқымдағы оттегінің бір болігі тыныс алу үшін шығындалса
Тыныс алудын әсері.Диссимилиция нәтижесінде бөлек дән және дән массасында
Гексозаның қышқылданып ыдырауына дәндегі қайтарылмас құрғақ заттар жоғалады.Құнды заттардын
Тыныс алу нәтижесінде судын бөлінуі көбінесе дәнде және дән
Ауа аралық кеңістік ортасындағы дән массасын сақтаған кезде
Диссимиляция процессі кезінде энергия босайды.Анаэробты тыныс алу кезінде глюкоза
Анаэробты тыныс алу кезінде небары 114,8 кДж бөлінеді,себебеі
Интенсивті тыныс алуына әсер ететін факторлар.Интенсивті процесс бірнеше көрсеткіштермен
Дәннің және тұқымның критериялық ылғалдылығы.Дән неғырлым ылғал болған сайын,дән
Тым құрғақ дәннің интенсивті тыныс алуы (бидай,арпа,қара бидай, кукурузада
Дән массасының температурасы. Дәнді сақтау кезінде температура жоғарлағанда интнсивті
Температураның әсер етуі интенсивті тыныс алуы дәннің өміршендігіне
Егер дән ылғалдылығы критикалық ылғалдылығынан жоғары болған сайын және
Температураны төмендеткен кезде газ алмасуының тез төмендеуі критикалық
Газды ортаның құрамы.Дәннің және тұқымның интенсивті тыныс алу сипаты
Оттегінің болуынан олар тұрақты тыныс алады.Олар критикалық ылғалға
Дән массасын ұзақ сақтағанда және тасмалдағанда,жасанды үрлегенде дән
Газды ортаның құрамы өзгеріп отырады,егерде дән массасын элеватор силосы
Жетіліп піспеген дәннің арасында қоспалардын болуы интенсивті иыныс
2.5. Жәндіктер мен микроорганизмдердің тіршілік ету ұзақтығы.
Жыл сайын әлемдік шарықта дән массасын сақтау барысында көгерген
Микроорганизімдер әсерінен жоғалуы ауыл шаруашылығында әсіресе ылғалдылығы жоғары
1)Микрофлоралар ауыл шаруашылығында ұзақ сақтау.Ауыл шаруашылығында ұзақ сақтағанда споралы
Эпифитті бактериялар астықта кокко формасы мен көгерген
Спора түзетін бактериялар дән массасында картоп және
2)Ауыл шаруашылық микрофлорасы аэробты микроорганизмдерінен тұрады.Тек толық тазаланған
3)Ауыл шаруашылық микроорганизімдерінен тұрады.белгілі микрофилдік микроорганизімдерінен тұрады.ауыл шаруашылық
4)Ауыл шаруашылық микроорганизімдерінің дамуын ауыл шаруашылық жағдайы,оның ылғалдылығы.
Бос ылғал неғұрлым көп болса соғұрлым микроорганизімдер
Көп саңырау құлақтар ылғалдылығы 16% жоғары ауыл шаруашылығында
Ылғалдылық - микроорганизімдердін даму ортасы.Дән массасына ылғалдылықты біркелкі
Кейбір көгерген ксерофит саңырау құлақтарының даму ұзақтығы дәннің
Дән массасында дән неғұрлым қоспа көп болса соғұрлым микроорганизімдер
Дән массасының сапасына,санына құрамына шешуші әсер ол олардың көгеру
Көгерген саңырауқұлақтар жаңа жиналған және ұзақ сақталған дән массасында
Көгерген саңырауқұлақтардың активті дамуының нәтижесінде дән массасының сыртқы түрінің
Микрофлора – бактериялар мен саңырауқұлақтар.Дән массасының салмағының және сапасының
Негізінді дін массасында мизофидьдік микроорганизімдер кездеседі.Олардын қолайлы даму
2.6. Астық қорының зиянкестері.
Астық қорының негізгі зиянкестеріне жәндіктер, қоңыз, көбелек, кенелер, тышқан
Зиянкестердін бөлетін заттары бидайды ластайды және өңдеу кезінде астыққа
Астық қорының зиянкестерімен күресу үшін олрдың көбиюі
Астық қорының зиянкестерімен күрес үшін олардың көбюі мен өмір
Астық қорының зиянкестерімен күрес шаралары. Оларды карантиндік, ескерту және
Жою шараларының өз ішінде химиялық және химиялық емес деп
Астық қорының зиянкестерімен күресуінің химиялық шараларын әр түрлі химияляық
Карантинді шаралар. Карантиндік зиянкестердің,өсімдік шараларның, арамшөп тұқымдарының еліміздің территориясына
Ескерту шаралары: Бидайдың және бидай өсімдіктерінің бүлінуін алдын алуға
Жою шаралары: биологиялық шаралар жатады. Яғни астық қорының зиянкестеріне
Бірақ бұл әдістің қолдануы шектеулі, бидай массасында 1 және
Рацдиационды дизинфекция зиянкестерге иондаушы сәуленің дозасын пайдалану арқылы жою
Зиянкестермен күресуге арналған барлық химиялық заттарды пестицитер дап атайды.
Қорытынды.
Менің курстық жобамның тақырыбы дән массасын сақтау кезіндегі сапасына
Дән партиясы-дән массасы деп аталады.
Мемлекеттік астық қорын жинақтау, орналастыру, өңдеу және сақтау оларды
Халықты нан, макарон өнімдерімен және жармамне тұрақты түрде қамтамассыз
Сақтау кезінде дән массасының күйіжәне онда жүретінфизиологиялық поцесстің
Астық массасында орынсыз прроцесстің дамуын болдырмау үшін сақтау
Қолданылған әдебиеттер:
«Хранения и технология сельскохозяйственных продуктов» Л.А. Трисловский. 1993 Москва
«Технология и оборудование мукамольно – крупяного и комбикормого производства»
Г. А. Егоров, Е. М. Мельников 1979
3. Технология приемки, хранения и переработки зерна
Б. Е. Мельник, В. Б. Лебедев, Г. А. Веников,
4. Хранение зерна – Н. П. Нозьминой, 1975 Москва,
5. Обработка и хранение семян – М. А Пиленганор,
1980ж. Москва, «Колос»
6. Методы оценки качества зерна – Е. Д. Казанов,
Москва «Агропромиздат»
7.Технология послеуборочной обработки и хранения зерна
Б.А.Нарпов, 1987 Москва «Агропромиздат»
8. Обработка и хранение семян – М. А.Укалов, И.
1980ж «Колос»
9. Технология приема обработки, хранения зерна, и продуктов его
переработки – Л. А. Перисвянский Б. Е. Мельник 1983
«Колос»
10. Хранение зерна – Л. А. Перисвянский, 1986 Москва
«Агропромиздат»
Дән массасының өзіндік физиологиялық қасиеті
Энтомология пәнінің қысқаша даму тарихы
Ауыл шаруашылық өндірісінің қазіргі жағдайы
ДӘНДІ ДАҚЫЛДАРДЫҢ АУРУЛАРЫ БИДАЙДЫҢ ҮНДІ ҚАРА КҮЙЕСІ
Күріш дақылы
Өсімдікті интегралды қорғау жүйесінде шаруашылықты ұйымдастыру
Қазақстанда Ауылшаруашылықтың дамуы
Ауылшаруашылық дақылдарында зиянды организмдердің таралуы мен дамуын болжау
Астық қорының зиянкестерімен күресу шаралары
Жер шаруашылығының қолданбалы биологиядағы орны, міндеттері мен кемшілішгі