Халықаралық ислам банктерінің құқығы
Жоспар
Кіріспе 3
1 Мұсылман құқығының пәні 5
2 Мұхаммед пайғамбар және Мұхаммед - мемлекет қайраткері 5
3 Мұсылман құқығының негізгі теориялары 6
4 Мұсылман құқығының тарихы 7
5 Мұсылман құқығының жүйесі 24
6 Мұсылман құқығының қайнар көздері 28
7 Мұсылмандық мектептердің құқығы 30
8 Шығыс және Африка континенті мемлекеттеріне ислам құқығының әсері
9 Му Амалат мұсылмандық (азаматтық) жеке құқық 33
10 Мұсылмандық мемлекеттердегі ислам және отбасы құқығы 33
11 Мұсылмандық қылмыстық құқық 34
12 Ислам заңнамасындағы дәлелдеу теориясы 39
13 Мұсылман мемлекеттерінің халықаралық құқық субъектілігі 47
14 Халықаралық мұсылман құқығының (сийяр) дүниежүзілік халықаралық құқықпен арақатынасы
15 Ислам, құқық және елшілік 58
16 Мұсылман мемлекеттерінің халықаралық ұйымдары. Олардың құқықтық мәртебесі
17 Мұсылман мемлекеттерінің келісім-шарт құқығы 67
18 Мұсылман құқығындағы соғыс және бейбітшілік мәселелері 69
19 Ислам және адам құқықтары 73
20 Халықаралық ислам банктерінің құқығы 76
21 Ислам әлеміндегі елдердің құқықтық жүйелерінің ерекшеліктері 76
22 Мұсылмандық құқықтың даму перспективалары 81
Қорытынды 83
Әдебиеттер 84
Кіріспе
Кеңестер Одағы кезінде мұсылман құқығы пән ретінде еліміздің жоғарғы
Қазақстан Республикасы егемендік алуына байланысты жоғарғы оқу орындарында мұсылман
1сурет - С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті
Ислам - мұсылмандық дін, Мұхаммед (салла–л–лаһу ғалейһи уа салам
- дін оқуының негізгі постулаттарын мойындау;
- күніне бес уақыт намаз оқу;
- игілікке жұмсауға қаржы ( зекет) беру;
- рамазан айында ораза ұстау;
- Меккеге қажылыққа бару.
Қазіргі кезде Ислам діні дүние жүзіндегі 67 мемлекетте таралған.
Келтірілген ұлттардың ішінен 46 ұлт пен ұлыс өкілдері ислам
Павлодар қаласында ұлт өкілдерінің достық үйі (Здание дома дружбы)
2 сурет - Достық үйі
1 Мұсылман құқығының пәні
Мұсылман құқығы Кеңес Одағы кезеңінде жоғарғы оқу орындарында
2 Мұхаммед пайғамбар және Мұхаммед - мемлекет қайраткері
Мұхаммед (570 - 630) – біздің ғасырда өмір
Мұхаммед пайғамбарды жақтаушылар «умма» қоғамын құрды. Мәдиненің араб тіліндегі
Мұхаммед 630-шы жылы Мекке қаласын жаңа Ислам дінінің орталығы
Қазақстан Республикасы азаматтарының қажылық жасау сапарына Сауд Аравиясының Джидда
Қажылықтан жиырма күн бұрын қажылық уақыты тәртібін немесе ережелерін
Қазақстан мұсылмандары қажылыққа бару сапарының құрамында дінді басқарудың бір
3 Мұсылман құқығының негізгі теориялары
Мұсылман құқығы көптеген жағдайда шариат деп аталады. Шариат мұсылмандық
Мұсылман құқығы – исламның әлеуметтік-дін дүниесін тануы –Аравия елінде
4 Мұсылман құқығының тарихы
Араб елінде VII ғасырда өмірге келген әлемге әйгілі
«Ислам» араб сөзі, қазақшаға аударғанда «көнгіштік, өзін құдайға тарту»
1991 жылы Ратбек қажы мен Халиф Алтай Құранды қазақшаға
Дүние жүзіндегі басқа діндердің әр қайсысының өз діни кітаптары
Ислам дінін ақиқат, шын мәнінде зерттеймін деген ғалымдарға негіз
Бүкіл мұсылман ғалымдарының осы мәселеге байланысты еңбектері – осы
Құран ең бірінші XII ғасырда латын тіліне аударылған. Оның
Бүгінде батыс – шығыс ғалымдарының көбі құранды құдайдың кітабы
М.Р. Родвел: «Құранды оқыған сайын таңғалам» десе, С. Харт
Ресей империясы Құранды ең алғаш славян (белорусс) тіліне аударады,
Ерекше көп дау мен қарсылық тудырған (Казань, 1878 жылы)
Осы ерекше Құранды Қостанай мемлекеттік өртке қарсы қызмет басқармасының
Бұдан басқада аудармалардың бар екені белгілі. Араб тіліндегі құранды
Құран тарихы
«Құран» деген сөздің шығу тарихы жөнінде әзірше ғалымдардың арасында
Кейбір зерттеушілердің (Әбул – Хасан әл - Әшқари) тұжырымында
Ал Әбу Зәкәрия Яхия ибн зияд әл - фәррә
Келесі бір көзқараста «Құран» деген сөз еш түбір
Инновациялық Еуразия университетінің профессоры және акбар ҚАЖЫ Мұхаммед-Хафиз Ахметұлы
Құран жайында біраз мәлімет
Алла хадисінің бірінде былай дейді: «Мен құпия қазына едім.
«Иә, Мұхаммед (с.ғ.с), Сіз болмасаңыз мен 18.000 ғаламды жоқтан
Бұл ахиқатты қорытындыласақ, Алланың Мұхаммед (с.ғ.с) – ның құрметі
Осы ойды Атақты имам Ғаззали «Ануар ул - ғашиқин»
3 сурет – Инновациялық Еуразия Университеті
Олай болса, бүгінгі адамзаттың тіршілік мекені Мұхаммед с.ғ.с. құрметіне
Адамзат баласының асыл тұлғасы болып жаратылған Мұхаммед пайғамбарымыздың өмірге
Осы бір ретте мынандай сұрақтың туындауы мүмкін: «Алла адамды
Аяттарда келтірілген тұжырымдарға байланысты «Ғибадат» деген не, оны қалай
Ислам дінін мойындаған шын мұсылман адам үшін жоқтан бар
Келесі мұсылмандықтың басты белгісінің бірі – жүректің нұры, Ислам
Пенделердің күнәларынан тазаруы үшін Алла тағала намазды өзге құлшылықтардың
Ал, керісінше, жандары жай таппай, тек қана тіршілігінің қамын
Алла тағаланың пенделеріне парыз еткен ғибадатының екінші түрі –
Павлодар қаласындағы «Жеті ағайындар» әкесі атындағы «Ғазиз мешіті» (4суретті
4 сурет – Ғазиз мешіті
Ислам діні бойынша Алланың пенделеріне парыз еткен басты ғибадаттың
Мұқтаж адамдардың өмір сүруіне қажетті нәрселерді көмек – зекет
Бұл ғибадаттан ешкім бас тартпауы керек. Сонау Сахабалар заманында
Жиналған алтын мен күміс тозақ отында қыздырылып қиямет күні
«Қабыл болған Қажылықтың сауабы – тек қана Жәннат», -
Павлодар қаласында бой көтерген Мәшһүр Жүсіп орталық мешітінің 2001
5 сурет – Мәшһур Жүсіп мешіті
«Дүние тіршілігіне келген әрбір мұсылманның асыл арманы, пендешілікпен істеп
Құранда «Хужурат» сүресінің 13 – ші аятында: « Әй,
Бұл аятында Алла тағала пенделеріне ұлт пен ұлыстарға бөлінбей
Абу Бакр Сыддық атындағы мешіттің Железинка ауданы, Озерный совхозынан
Мешіт әдебі:
1) Мешіт бәйтолла деген қағбаның бөлімшесі, Аллаһ тағала
пендесінің құлшылық тілегін қабылдайтын қасиетті нұр, иман шашатын орын.
2) Ғибадат жасалатын Аллаһ үйі – мешіт болып саналады;
3) Мешіт қасиетті құлшылық үйі болғандықтан әрбір кәмелетке толған
4) Мешітке әр уақытта жуыну (ғұсыл, бой дәрет) парызын
6 сурет – Абу Бакр Сыддық мешіті
5) Мешітке толық дәрет (парыз, сүндетін орындап алып) таза
6) Әрқашан Аллаһты еске алып пайғамбарымыз с.ғ.с.-ға салауат айтып,
7) Кәмелетке толған қыз - әйелдердің сақтануы керек: басы,
8) Мешітке кіргенде, оң аяқпен аттап басып, дұға етіп,
9) Мешіттен шыққанда, сол аяқпен шығып, ісінің оң болуын
10) Киімінде, денесінде адамдарды жиіркендіретін жағымсыз иіс болмауы керек;
11) Егер мәкрүһ уақыты болмаса, «Тахиятул» мешіт ақысы намазын
12) Мешітте азан шақырғанда, уағыз, құтпа, құран оқылып жатқан
13) Мешітте тосын мінез, іс - әрекетке бармау (қатты
14) Пердесіз намаздағы адам алдынан жүрмеу, кісі жүзіне қарап
15) Мешіт ішінде жүгірмейді, қалай болса, солай отырмайды;
16) Мешіт ішінде сауда жасалмайды, қоқыс тасталмайды, қайыр сұралмайды;
17) Мешітте бос уақытта құран оқу, тасбих тартып, күнәлі
18) Азан шақырғанда батасына, оқылып жатқан жамағат намазына ұйымаудан
19) Жұқпалы, қауіпті аурудан сауықпай мешітке келме;
20) Мешітте алдағы бос саптарды толтырып, кейін келген адамдарды
Жалпы Павлодар облысында 87 (сексен жеті) мешіт жұмыс істейді.
5 Мұсылман құқығының жүйесі
Ислам құқығының құрылымын айқындау оның ерекше құқық жүйесінің түсінігіне
Мұсылмандық құқықшылар мұсылмандық құқық құрамында норма топтары бар деп
Егер классификацияға негізделген нақтылық дәрежесін алатын болсақ, онда Құран
Уақыт өте келе дамыған қоғамдық қатынастарды реттеу үшін Құран
Заңгерлер ғасырлар бойы жалпы діни – танымдық бағыттарға заңды
Қазіргі ислам құқықшылары Құран мен сүнна жүзеге асқан «рух»
Мұсылман құқық жүйесі туралы айтқанда мұсылман құқығы ішкі және
Мұсылман құқық жүйесі ішкі және халықаралық құқықты жорамалдайды, яғни
Көптеген мұсылман елдерінің конституция нормалары Құран нормалары және басқа
Мұсылмандық деликті (қылмыстық) құқық қылмыстық жазалар жүйесі өзінің қаталдығымен
Қылмыстық жазалаудағы қаталдылық (қолды, аяқты шауып тастау, құмға көму)
Мұсылман құқығындағы халықаралық құқық «сийар» терминімен аталады. Сийарға соғыс
Мұсылмандық мемлекеттер жалпыға ортақ халықаралық құқықтармен басқарылады. Жалпы, мұсылман
6 Мұсылман құқығының қайнар көздері
Мұсылмандық құқық іліміне қатысты қайнар көздер зерттеліп өзіне тән
1) Құран және сүнна;
Иджма және қияс (осы иджмаларға және қиястарға әдет ғұрып
IX–X ғасырда мұсылман құқығының нормалары жасалынып бітті. Оны Фикһ
1) кез келген адамның (іс әрекетіне) баға беруі жатады.
- Міндет;
- Рұқсат ету;
- Шектелген;
- Кеңес беру;
- Тиым салу;
2) белгілі бір жағдайларға немесе іс әрекеттің салдарына байланысты
Өз кезегінде адамдардың қарым - қатынастарын реттейтін нормалар:
- жеке адамдар мәртебесінің құқықтары;
- қылмыстық құқықтар;
- әкімшілік нормалар;
- соттық құқықтар;
- халықаралық құқықтар.
Жеке адамдар мәртебесінің құқықтары діни қағидаларға негізделеді. Бұл нормалардың
- неке;
- ажырасу;
- туыстық жөнінде;
- отбасын мүліктік тұрғыдан қамтамасыз ету;
- бала тәрбиелеу міндеттері;
- қамқоршы;
- мұрагерлік.
7 Мұсылмандық мектептердің құқығы
Ислам діні 67 мемлекетке тараған. Дін екі бағытта дамыды:
XX ғасырдағы сүннитер мектептерінің бағыттары [3, б. 54]:
Маликит, Ханифит, Ханбалит, Шафиит.
Маликиттер. Малик ибн Анас (713–795). Олар Мәдинеде пайда болды.
Ханифиттер. Бұл мұсылман әлемінде құранды мағыналы түрде түсіндіруге арналған.
Ханбалиттер. Бағдат оқымыстысы Ахмад Ибн Ханбала (780–855) Мектептері: Сауд
Шафиитер. Бұл мектептің мақсаты Ханифид пен Маликид мектептерін қорғау.
8 Шығыс және Африка континенті мемлекеттеріне ислам құқығының әсері
Ислам ұрандарының әсерінің арқасында дүниежүзі жағрафиялық карталарында жаңа мемлекеттер
Пәкістан 1962 жылы 2 - ші конституциясын қабылдады. Сол
Сауд Аравиясының елбасы ислам үкіметін құруға қатысады. 1958 жылғы
Африка мемлекеттерінің ішіндегі келесі тоғыз ел мұсылмандық мемлекет елдер
1) Буркино – Фасо;
2) Сиерра – Мион;
3) Заир;
4) Камерун;
5) Кения;
6) Уганда;
7) Танзания;
8) Зимбабвэ;
9) Нигерия.
Соттардың аталымы (немесе есімі) - Қади. Азаматтық істерге мұсылмандық
1) некеге тұру;
2) некені ажырату;
3) қорғаушы;
мұрагерлік.
9 Му Амалат мұсылмандық (азаматтық) жеке құқық
Жеке адам мәртебесі - нормалары мұсылмандар ортасында мұрагерлік өсиет
10 Мұсылмандық мемлекеттердегі ислам және отбасы құқығы
Дербес заң институттары отбасы қатынастарының мұсылман құқығын реттейді. Отбасылық
Шариат. Мұсылмандарға төрт әйел алуға рұқсат етіледі. Егер әйел
11 Мұсылмандық қылмыстық құқық
Исламның деликті құқығы мұсылман елдерінің қылмыстық заңына, қоғамдық дамуына
Алланың еркімен анықталған мұсылманның ойы және барлық қылмыстары құқық
Исламның заңгерлері құқық бұзушылықтың классификациясын ұсынды. Осы классификацияның анализі
3) қылмыс істегені үшін нақты жаза белгіленбеген.
Біз айтқандай, бірінші топтағы жаза: бұл біреудің өміріне қастандық
Ислам ішімдік қолдануға үзілді-кесілді қарсы, былайша айтқанда Аллаға деген
Маскүнемдерді пальманың бұтағымен соғып жазалады. Соңында халиф Омар ішімдікке
Егер ішімдік абайсыздан ішілсе және соңында күштеу көрсетпесе, онда
Келесі қылмыстың түрлері – ойнас (зина), бұл мұсылман моралында
Ұрлық қылмыс түріне жатады, яғни нақты жазаның белгісі. Құранда
Осындай барлық жиынтық қылмыскердің оң жақ қолын кесу, ұрлық
Мұсылмандық құқыққа келісім доктринасы ұрлық куәгердің дәлелі мен қылмыскердің
Исламды сатып кету - бұл діннен алыстау қылмысы болып
Шығыс елдерінде Сауд Аравиясында исламды сатып кету - бұл
Қарақшылық ең ауыр қылмыс санатына жатады. Қылмыстың басты жауапкершілік
Шафиттер, егер ашық дүние-мүлікті тонап, өліммен аяқталса, қылмыскерге өлім
Егер ұрлық жасаушы дүние-мүліктен айырылып, бірақ өлім жасалмаса, қылмыскерді
Барлық мұсылман мектептері қылмыс тонау мен өліммен аяқталса, оған
Қылмыскер ұсталғанға дейін өзінің жасаған қылмыстарына өкінсе, онда оны
Қаза болған адамның мұрагерлері өлім жазасын жүргізуге құқылы, бірақта
Көптеген мұсылман мектептері, егер өлімге бірлесіп бірнеше орындаушылар қатысса,
«Тазир» 11 әр түрлі жазаларды бере алады. Оның ішінде
Ислам соттарында бостандығынан айырылған қылмыскерлер арнайы түрмелерде қамалмай, өздерінің
«Тазирдің» осындай түрі әр түрлі түсіндіріледі, сондықтан оны қолдануды
Ислам заңгерлері «тазирдің» әр түрінің арасында болатын өлім жазасына
12 Ислам заңнамасындағы дәлелдеу теориясы
Мұсылмандық құқық заң алдында барлық теңдіктің қағидасын уағыздайды [3,
Әрбір адам қылмысқа айыпталуы мүмкін болғандықтан, оған белгілі құқықтарды
Конституцияда бекітілген және мұсылмандық құқықтың дәлелдеме жүйесінің негізі болып
Бұл ереже құранның келесі бөлігіне негізделеді.
«Егер де кімде - кім өзінің айыпсыздығына төрт куәгерді
Мұхаммед Пайғамбар: «Дәлелдеме ауырлығы айыбына жатады, айыптыға өзінің кінәсіздігі
Мұсылман заң қызметкерлері арасында сот шешімін шығарғанда, дәлелдемелердің қандай
Шафиит, ханифит және ханбалит мектебінің заңшылары куәгер жауаптары дәлелдеме
Келесі заң қызметкерлері (Ибн Тайлимя, Ибн ал – Кайум
Бірінші көзқарас жақтаушылары басқа дәлелдеу құралдары тек әкімшіл сипатты
Мұсылмандық құқықтың дәлелдеу теориясының даулы сұрақтарының бірі боп сот
Әкімшілік және жалпы құқық аумағында сот шешімі куәгер жауаптарының
Осы тақырып бойынша мұсылмандық заңгерлер үш көзқарасты топқа бөлінеді:
1) соттың ісі бойынша (қылмыстық, азаматтық) басқа алынған
2) соттың қылмыстық және азаматтық іске негіз болатын
3) құранда тек қана алдын ала алынған мәліметтерге сүйене
Осы тұжырымдарды талқылай отырып, мынадай қорытынды шығаруға болады: исламдық
Екінші шарт: дәлелдеме өзінің күшін үкім шығарғанға дейін сақтау
Үшінші шарт: дәлелдемелердің кейінге шегерілуі, не болмаса кешіктірілмеуі керек,
Исламдық заңгерлер істің ұзаққа созылуы жөнінде үш түрлі көзқараста:
Бұл мерзімдер Құранда қарастырылған. Ішімдік ішуден басқа барлық негізгі
Құқықтанушы мектептер ханифиттер мен шафииттер бөлігі былай деп санайды,
Барлық құқық мектептері сот өзінің сот үрдісінде беретін дәлелдемелеріне
Исламдық әділ сотта куәгердің жауабы былай басталады: «Куәгерлік, жасаймын...
Қоғамдық өмірде куәгер - әр түрлі қоғамдық өмірдегі көріністерді
Теория мен тәжірибеде куәгердің жауабына келесі талаптар қойылады:
1) куәгер ересек кісі болу керек. Көбінесе, жас баланың
2) куәгер ақылды, дені сау болуы керек;
3) куәгердің жақсы жады болу керек, өйткені ол түсініп
4) куәгер сөйлей алатын болуы керек. Кейбір мектептер керең
5) куәгердің көзі көре білуі керек, яғни куәгер болып
6) куәгердің көрегенді болуы керек, яғни өзіне құдайшылдық пен
7) куәгер анық жауаптарын беру керек, яғни басқалардың сөзін
Куәгерге деген келесі негізгі талаптар: оның ислам дініне жатуы
Исламдық құқықта куәгердің берген жауабын жарамсыз деп тануына негіз
Процессуалдық құқық ерлі-зайыптылық опасыздық ісі бойынша берілген жауаптарға ерекше
Сонымен бірге, куәгерлердің жауаптарымен қатар дәлелдің екінші түрі болып,
1) мойындау өз еркімен және зерделі нормасына сай өзінің
2) мойындау тек бірмағыналы, анық, түсінікті және ешқандай күдік
Жеке құқықтанушылар былай деп санайды, яғни айыпталушы мойындауын осы
Мойындау сыбайластарына емес, тек қана айыпталушының өзіне қатысты болады.
Мойындау кінәні білдіреді, егер сот оның шыншылдығына сенген жағдайда,
Кінәлі әр жағдайда өзінің мойындауынан жалтаруы мүмкін, егер сот
Кейбір исламдық құқықтанушылар презумпция деп аталынатын айқын көрсеткіштерге дәлел
Презумпция логикалық қорытындыны білдіреді, ол әрекеттен және сонымен қатар
Исламдық заңгерлер арасында осы мәселе бойынша әр түрлі көзқарас
Басқалары айқындылықты қолдануды оқиға ретінде рұқсат етеді. Мысалы, жүктілік
Сонымен, исламдық қылмыстық құқықта дәлелдемелер жүйесі айыпталушының құқығы
Исламдық құқық соттың өзіне дәлелдемелерді бағалауына құқық береді. Бірақ
13 Мұсылман мемлекеттерінің халықаралық құқық субъектілігі
Жер бетінде Ислам дінін ұстанатын 1 млрд – артық
Қай мемлекетте қанша Ислам дінін ұстанатын адам тұратынын есептеп
а) мұсылман мемлекетінің негізін құрайтын, мұсылман халықтары (олар барлық
б) мұсылман халықтары, мемлекет халқының шамамен тең жартысын құрайтыны;
в) әртүрлі елдерде ислам диаспорасы ретінде өмір сүретін мұсылман
Бірінші топқа халқының 99 % мұсылмандар құрайтын, Ауғанстанды жатқызуға
Екінші топқа келесі мемлекеттерді жатқызуға болады: Чад –
Үшінші топқа халқының 0,1 % – нан 21 %
Мұсылман халықтары және диаспоралары 118 мемлекетте және әлемнің әр
Мұсылман халықтары деген түсінік нақты анықтаманы қажет етеді. Мұсылман
Қазақ, Қырғыз, Түркімен, Тәжік, Өзбек халықтарын мұсылман халықтары деп
Әрбір мемлекет халқы өзінің өмір сүру мөлшерін құрайды, оған
Бірақ халықтық белгісі болғаныменен ол халықаралық құқық субьектісі болып
Әлемде Ислам Конференциясы Ұйымы құрамына кіретін 40 - тан
Мұсылман мемлекеттері халықаралық құқық субьектісінің мынадай элементтерін қамтиды. Мұсылман
14 Халықаралық мұсылман құқығының (сийяр) дүниежүзілік халықаралық құқықпен арақатынасы
XVIII ғасырдан бастап Қазақстан Ресей империясы құрамында, ал 1917
Оған қоса мұсылман әлемі – адамзат тарихына, оның ғылыми
Қазіргі кезде көптеген діндердің, оның ішінде ислам дінінің де
Сийяр бұл – ислам халықаралық құқықты білдіретін термин. Мұсылман
Әртүрлі елдерде жарық көрген сийяр туралы кітаптар мен өзгеде
Батыстық мамандар халықаралық құқықтың табиғатын анықтау үшін ішкі құқықтың
Келесі ерекшелік мазмұнында: халықаралық құқық бұл – тәуелсіз әрекеттер
Егер халықаралық мұсылман құқығын батыстық халықаралық құқықпен салыстырсақ, мұсылман
Егер батыстық халықаралық құқық өзінің негізгі қайнар көзі ретінде
Мұсылман құқығын зерттеушілердің бірі Хамидулла халықаралық мұсылман құқығы деген
Тағы бір мұсылман құқығын зерттеуші Хаддури «халықтар құқығы» деген
Екі теорияға сәйкес халықаралық құқықтың негізгі міндеттемелерін мыналар құрайды:
а) мемлекеттердің табиғи немесе фундаментальды құқығы;
б) мемлекеттердің өзара қатынасы доктринасы.
Табиғи құқық доктринасы мына қағидаға сүйенеді: құқықтың ішкі және
Себебі: кез келген мемлекеттен міндеттемелердің орындалуын талап ету немесе
Егер батыс елдерінде халықтық тәртіп ретінде негізгі құрылысы халықпен
Сийярдың негізі оның нормаларының мұсылман мемлекеттерінің өзге елдермен бейбітшілік
Қазіргі кездегі мұсылман халықаралық құқығы бүкіл әлемдік халықаралық халықтың
БҰҰ мүшесі ретінде мұсылман елдері толығымен халықаралық құқықтың жалпы
Бірақ қазіргі кезде де кейбір мұсылман мемлекеттері тарапынан халықаралық
Оның негізгі шарты көптеген тәуелсіз, еркін мемлекеттердің бір ғана
Панисламизм бұл – ұлтына, нәсіліне, әлеуметтік жағдайына, мемлекеттілігіне қарамастан,
XX ғасырдың екінші жартысында бұл идеялар «Ынтымақтастық Ислам» қозғалысының
Сәл кейінірек еуропа елдерінде мемлекеттердің тәуелсіздігі, олардың бір –
Дәстүрлі Ислам доктринасы халықаралық қатынастарға баса назар аударады. Шариғатта
Мұсылман халықаралық құқығы мен қазіргі кездегі халықаралық мемлекеттер арасында
Ислам жалпы адамзат өркениеті, рухани даму мен материалдық прогресте
Осыны басты назарға ала отырып, мұсылман оқымыстылары көптеген жорықтар
Арабтардың «Халықтардың құқығы» күштеу шаралары сияқты бейбіт әрекеттерді де
Раззиа - ру немесе тайпаны керек – жарақпен қамтамасыз
Құран және сүннада қарасытырылған құндылықтар, адамдар арасындағы теңдік пен
15 Ислам, құқық және елшілік
Мұсылман халықтары мен мемлекеттері ежелден өздерінің қатынастарында, елшілік байланыстарында,
16 Мұсылман мемлекеттерінің халықаралық ұйымдары. Олардың құқықтық мәртебесі
Көптеген мәліметтер бойынша жер бетінде 3000-нан 4000-ға дейін әр
Әр түрлі елдердің мұсылман қауымдарынан құрылған басқа ислам халықаралық
Көріп отырғанымыздай, мұсылман әлемінде бір мемлекетаралық және бірнеше үкіметтік
Сонымен, біз халықаралық ислам ұйымдарының ұйымдық-құқықтық мәртебесін және қызметін
Ислам Конференциясы Ұйымы (ИКҰ) 1969 жылы құрылған. Оны құру
1972 жылы қабылданған Жарғы Ислам Конференциясы Ұйымының жоғарғы органы
Ислам даму банкі мұсылман елдерінің сыртқы істер министрлері конференциясы
Ислам Конференциясы Ұйымы Біріккен Ұлттар Ұйымымен тығыз байланысқа ие.
Ислам Конференциясы Ұйымы (ИКҰ) кеңес әскерінің Ауғаныстанға басып кіруіне
1996 жылы Қазақстан Ислам Конференциясы Ұйымында өзінің бақылаушы мәртебесін
Ислам Конференциясы Ұйымы мемлекетаралық ұйым бола отырып, халықаралық құқықтың
Ислам даму банкі 1974 жылдың 12 тамызында Джидда қаласында
Банкті құру кезінде оның төленген жарғылық капиталы Ислам даму
Казіргі кезде Банктің мүше-мемлекеттері салымдарының (банк капиталы) жалпы сомасы
Ислам даму Банкінің мүшелері болып Ислам даму Банкінің Құрылтай
Ислам даму Банкі келісім-шарттар жасау, жылжымалы және жылжымайтын мүліктерді
Ислам даму Банкінің меншігін және активтерін, олардың қайда орналасқанына,
Ислам даму Банкі төменгі өкілеттіктерге ие болады және функцияларды
Ислам даму Банкінің басқару Кеңесі, Атқарушы директорлардың Кеңесі, Президенті
Президенттің басқаруындағы атқарушы Директорлар Кеңесінің құрамына, Басқарушылар Кеңесінің мүшесі
Президент басқарушылар Кеңесінің көпшілік дауысымен ұсынылған сайлау құқығына ие
Ислам банкінің штаб-пәтері Джидда қаласында орналасқан. Ислам даму Банкінің
Екінші топты үкіметтік емес халықаралық ұйымдар құрайды. Мұндай халықаралық
Мұсылман әлемінде құрамына мемлекеттер емес, тек жекелеген діни бірлестіктер
Мұнайды экспорттау - елдерінің ұйымы құрамында (ОПЕК) мұсылман
Аталған ұйым саясаттың мұнай құны саласындағы қағидаларды анықтайды. Бұл
Қазақстанға осы қаржы-экономикалық тұрғыдан күшті ұйымның қызметіне, оған мүшелікке
Ислам әлемі лигасы 1962 жылы Меккеде құрылған. Лиганың Басқару
Дүниежүзілік Ислам Конгрессі – Сауд Аравиясы патшасының қолдауымен 1926
Афро-азиаттық ислам ұйымы 1964 жылы Джакарта (Индонезия) қаласында құрылған.
1973 жылы Лондонда құрылған Еуропаның Ислам Кеңесі еуропа континентінің
1978 жылы Джидда қаласында Сауд Аравиясының ханзадасы бастамасымен Ислам
Оңтүстік-Шығыс Азия және Тынық мұхиты елдерінің аймақтық ислам ұйымы
17 Мұсылман мемлекеттерінің келісім-шарт құқығы
Келісім-шарт жасасу құқық қабілеттілігі кез келген мемлекеттің, соның ішінде,
Келісім-шарттар ішкі және халықаралық құқықтық аспектілерге ие болады. Ішкі
Егер мұсылман мемлекеттерінің ішкі құқығында ішкі құқықтың салаларындағы келісім-шарттар
Ислам халықаралық құқығындағы шарттар субъектілері бойынша екіжақты аймақтық және
Айта кететін бір жайт, мұсылман мемлекеттері аталып кеткен шарт
Авторлар мұсылман мемлекеттерінің аймақтық, көпжақты шарттарына осы мемлекеттердің БҰҰ-на
БҰҰ-ның қызмет ету мерзімі ішінде (1945 жылдан бастап) әрбір
Ислам құқығы келісімдер мен шарттардың орындалуына ерекше назар аударады.
18 Мұсылман құқығындағы соғыс және бейбітшілік мәселелері
Құранда сатқындарға (кәпірлер-кафирлер, гәуірлерге) қарсы соғысқа үндеу деген шынымен
Бірақ Құранның кейбір аяттарында соғысқа үгіт-насихаттар да келтіріледі, 4
Құранның осы және басқа да нормаларынан ислам бейбітшілікті сүю,
Соғыс пен бейбітшілік мәселесі әрқашанда мұсылман әлемі тарихы үшін
Исламды енгізу – мұсылман мемлекеттерімен жүргізілген соғыстардың жалғыз себебі
Арабтардың тәжірибесі соғыстар мен қарапайым даулы мәселелерді шешкенде, бітімгершілікке
Түркия сол кезеңдерде мықты флотқа ие болып, Жерорта теңізінде
1606 жылы Ситваторокте Түркия мен Австрия арасындағы соғысқа нүкте
Біраз уақыт өткен соң Австрия Түркияда белгілі бір сауда
Алғашқы кезеңде мұсылмандар мен христиандардың ара қатынасы қақтығыстарсыз болмады.
Мұсылмандар пен христиандар арасындағы соғыс көптеген ғасырларға созылды. Бұл
Ислам құқығының тарихын зерттеушілер соғыс құқығына ғана емес, сондай-ақ,
Ертедегі мұсылман зерттеушілері, әсіресе, Аббасидтер билік еткен кезеңдегілер бізге
Кешенділік дәрежеде мұсылман мемлекетінің құрылымымен байланысты болған, негізінен, жаулап
«Дар аль-ислам» термині ислам билік ететін территорияны білдірген. Бұндай
Этимологиялық тұрғыдан алғанда «джихад» сөзі «джахада» - «мүмкіншілік, күштілік»
Мұсылман заңгерлері «джихад» терминін құқықтық тұрғыдан тар мағынада талқылайды.
Мұсылман доктринасы басынан бастап, оның көзқарасы бойынша, әділетті болған
19 Ислам және адам құқықтары
Мұсылман құқығының теоретиктері исламды қабылдау, адамдарды олардың әлеуметтік жағдайына,
Ислам тұлғаның құқықтық мәртебесіне ерекше назар аударады және оған
Адамның негізгі құқықтары туралы ислам теориясының бастапқы нүктесі болып,
Исламды зеттеушілер (танушылар) құқыққа сенушілер біркелкі тең деп санайды,
«Диафахтың» кейбір элементтері гректің «проксениясына» ұқсас болып келеді. Білуімізше,
Ислам құқығы жеке тұлғаға (индивидке) халықаралық құқықтың субъектісі мәртебесін
Мұсылман әйелдерінің құқықтары белгілі бір кезеңдерден өтті. Алғашында олар
Хиджабтан бас тарту алғаш рет XΙX ғасырдың 70 жылдары
Қазіргі кезеңдегі көп тарапты конвенцияларда ислам дүниесіндегі мұсылман құқығының
20 Халықаралық ислам банктерінің құқығы
Ислам даму банкі 1974 жылы Джидда Сауд Аравиясының патшалығында
21 Ислам әлеміндегі елдердің құқықтық жүйелерінің ерекшеліктері
Мысыр құқықтық жүйесі. Мысыр (мемлекеттің ресми атауы – Мысыр
Басқару нысаны. 1971 жылдың Конституциясы Мысыр Араб Республикасын демократиялық,
Заң шығарушы орган болып Халықтық жиналыс (Ассамблея) табылады; оның
Конституцияның ережелеріне сәйкес мемлекет басшысы жалпы дауыс беру құқығы
Қазіргі кезде мемлекеттің атқарушы билігін жүзеге асыру Мысырдың Ұлттық
Қолданыстағы мысыр құқығы тарихи даму нәтижесінде қалыптасқан. Ежелгі Мысыр
Ежелгі ислам кезеңі кезінде мұсылман-арабтар екінші халиф Омар ал-Хаттаб
1453 жылы Түркияда негізі қаланған Оттомандық мемлекет Сирияны жаулап
Атақты «Маджаллят ал-Ахкам ал-Адлийяны» құрастырушылар (Азаматтық кодексті) 1876 жылы,
1798 жылы Мысыр француздардың оккупациясына түседі. Исламның әсері Мысырда
Теңіз тасымалдаулары дамуымен бірге пайда болған көптеген мәселелер еуропалық
Түріктердің билік етуі кезеңінде Азаматтық және Сауда-саттық кодексімен қатар,
Қарастырылған мысыр құқығының тарихы, оның қайнар көздерін жақсырақ түсінуге
Кей кезде Мысырдың қоғамдық өмірін қалыптастыру саласына қолданған әдіс-тәсілдердің
Мысыр құқығының негізгі қайнар көздері: 1) заңнама (яғни, бекітілген
Құқықтың бұл қайнар көздері, әсіресе, заңнама мен әдет –
Мысыр құқығының басты қайнар көзі заңнама болып табылады. Мысыр
1) мысыр кодексінен азаматтық ахуалмен байланысты мәселелер алынып тасталған;
2) мысыр кодексіне шуфа, яғни, келісім-шарт институтында сатып алу
Мысырдың азаматтық құқығы бұл – қоғам мүшелері арасындағы қарым
1948 жылғы Мысыр Азаматтық кодексі кіріспе және екі негізгі
Кодекстің бірінші негізгі бөлімі жеке құқықтар мен міндеттемелерден тұрады.
Мысыр құқығының маңызды саласы – отбасы құқығы. Мысыр отбасы
22 Мұсылмандық құқықтың даму перспективалары
Малайзияның Куаларумпура, Марокконың Рабад қаласында, ОПЕК (MЭЕҰ) - мұнайды
Қорытынды
Қазақстан Республикасының мұсылмандарына елімізде жеке тәуелсіз мемлекет құрылған уақытынан
Астана қаласында 2009 жылдың 1-3 шілде күндері «Бүкіл
Қазақстан мемлекеті 2010 жылы ЕҚЫҰ (Еуропадағы қауіпсіздік пен ынтымақтастық
Әдебиеттер
1 Народы Казахстана. Энциклопедический справочник. – Алматы : Изд
2 Назарбаев Н.А. Сборник докладов на 1–10 сессиях
3 Мусульманское право : учебник / под ред. М.А.Сарсембаева.
4 Құран кәрім. – Алматы : Жазушы, 1991. –
5 Құран Кәрим қазақша мағына және түсінігі / Аударған
6 Дербісәлі Әбсаттар қажы. Қасиетті Құран. – Алматы :
7 Саблуков Г.С. «Корань. Переводь съ арабского языка». 3
3
ИСЛАМ ДАМУ БАНК ЖҮЙЕСІНІҢ ТАРИХЫ ЖӘНЕ ҚАЗАҚСТАНДА ПАЙДА БОЛУЫ
Ислам экономикасының негізін және ерекшеліктерін зерттеу
Ислам даму банк
Діни-этикалық құндылықтар және исламдық қаржы жүйесі
Мұсылман құқығының пәні
Ислам инвестициясы
Қазақстан Республикасының халықаралық валюта-несиелік институттармен ынтымақтастығы
ІСКЕРЛІК ЭТИКАЛЫҚ НОРМАЛАР
Исламдық банкинг жүйесіндегі активтік және пассивтік операциялар
Ислам банкінің Қазақстан Республикасындағы алатын орны мен құқықтық жағдайын анықтау