Полимердің химиялық технологиясы
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 7
1. ӘДЕБИЕТТІК ШОЛУ 10
2. ТӘЖІРИБЕЛІК БӨЛІМ 15
2.1. Бастапқы заттар сипаттамасы 15
2.2. Зерттеу әдістері 15
3. ЗЕРТТЕУ НӘТИЖЕЛЕРІ ЖӘНЕ ТАЛҚЫЛАУ 17
3.1. Полиэтиленгликоль Sr С L2 және Ва СL2 тұздары
3.2. Полиэтиленгликоль Sт Сl 2 және Ba Сl 2
3.3. Полиэтиленгликоль Sт Сl 2 және Ba Сl 2
4. ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ. 40
4.1. Электр-қауіпсіздігі 41
4.2. Сорғыш шкафтың вентиляциясын есептеу. 42
4.3. Қоршаған ортаны қорғауға арналған ұйымдастырылған шаралар. 43
ҚОРЫТЫНДЫ. 45
ӘДЕБИЕТТЕР. 46
АҢДАТПА
Дипломдық жұмысты молекулалық массалары 4000 және 1025 полиэтиленгликольдің Sr
Полимер мен тұз ион-диполь байланыстыру арқылы комплекс түзілуі ИҚ-спектроскопия
Бірнеше құрамда полимер-тұз комплекстері түзілетіні көрсетіледі макромолекула конформациясы ашық
АННОТАЦИЯ
В дипломной работе представлены результаты исследования комплексообразование полиэтиленгликоль с
Показано что комлексообразования полиметра с солями происходит из-за ион-дипольных
Определено что образуются комплексы нескольких составов. Микромолекула при комплексо
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ
ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Қ.И.Сәтпаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық университеті
Мұнай және газ институты
Мұнай, газ және полимерлерді өңдеудің химиялық технологиясы кафедра
Қорғауға жіберілді
МГжПӨХТ кафедра меңгерушісі
хим. ғыл. д-ры. Профессор
_______________ Ермаганбетов М.
«_____» _____________ 2004 ж.
ДИПЛОМДЫҚ ҒЫЛЫМИ
ЖҰМЫСТЫҢ ТҮСІНІКТЕМЕСІ
Тақырыбы: «Полиэтиленгликольдің сілтілік жер металл тұздарымен комплекстенуін физикалық әдістермен
Еңбекті қорғау бөлінің кеңесшісі Ғылыми жетекшісі хим.ғыл.д-ры.проф,
____________________________ Асаубеков М.Ә.
«______» _____________ 2004 ж.
Стандарттау бойынша кеңесшісі «31» 05 2004 ж.
хим.ғыл.канд., доцент Студент Даулетбаев Жанибек Шамшатович
Чугунова Н.И. Мамандығы 3912
«____» _____________ 2004 ж. Тобы ХТП-99-1
Пікір жазушы
хим.ғыл.канд.,доцент
Сағынаева С.С.
«_____» ___________ 2004 ж.
Алматы-2004 ж.
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
Ұсынылатын негізі әдебиет Асаубек М.Ә.Полимер құрылымы
Алматы: КР БК 1999 80 б.
Асаубеков М.А., Хакимова Г.Х., Джумадилов Т.К., Бектуров Е.В. Рентгенографическое
Тараулары көрсетілген жоба (жұмыс) бойынша кеңестер:
Тарау Кеңесші Мерзімі Қолы
Еңбек қорғау Стандарттау және метрология
Чугунова
Диплом жобасын (жұмысын дайындау кестесі)
№ Тараулардың аттары, зерттелетін Жетекшіге Ескерту
мәселелердің тізімі ұсыну мерзімі
Әдеби жанр наурыз
Тәжірибе жұмыстары сәуір
Тәжірибелер нәтижелерін өңдеу мамыр
Тапсырма берілген күн 30.01.2004 ж.
Кафедра меңгерушісі (М.Ермаганбетов)
(қолы) (А.Ә.А.)
Жоба (жұмыс) жетекшісі (М.Асаубеков)
(қолы) (А.Ә.А.)
Тапсырманы орындауға қабылдады (Даулетбаев)
Студент
(қолы) (А.Ә.А.)
Қ.И.Сәтпаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық университеті
Институты: Мұнай және газ
Мамандығы: Полимердің химиялық технологиясы
Кафедрасы: Мұнай, газ және полимерді өңдеудің химиялық технологиясы
БЕКІТЕМІН
МГ ж ПӨХТ кафедрасының меңгерушісі
хим.ғыл.д-ры., профессор
Ермаганбетов М.Е.
«_______» _______________ 2004 ж.
Диплом жұмысын орындауға
ТАПСЫРМА
Студентке Даулетбаев Жанибек Шамшатович
(тегі,аты, әкесінің аты)
жұмыстың тақырыбы Полиэтиленгликольдің сілтілік жер металдар тұздарымен комплекстеуін физикалық
Бұйрықпен бекітілген
Аяқталған жұмысты тапсыру мерзімі 30.05.2004
жұмыстың негізі деректері
Әдебиеттік шолу
Зерттеу әдістері
Тәжірибе нәтижелері
Нәтижелерді талқылау
Әдебиеттер
Диплом жобасында зерттелетін мәселелердің тізімі немесе диплом жұмысының қысқаша
а) әдебиеттік шолу
ә) тәжірибелер өткізу
б) тәжірибелер нәтижелерін өңдеу
График материалдарың тізімі (міндетті сызбалардың дәл көрсетілуімен)
КІРІСПЕ
Қазіргі кезде полимер-металл әрекетесуін зерттеудегі көл жеткен табыстар координациялық
Халық шаруашылығында және табиғатта кең тораған полимерлердің төмен молекулалық
Макромолекула мен металл иондары арасында жүретін комплекс түзілу реакцияларын
Практикалық көзқарас түрғысынан алып қарағанда комплекс түзілу реакциялардың керек
Табиғи және жасаңды полимерлердің төмен молекулалық қосылыстармен комплекс түзу
Төмен молекулалық түздармен комплекс түзуге бөлім полимерлер-құрамында атомдары бар
Алынған комплекстердің физика-химиялық қасиеттері бастапқы алынған компоненттердің (полимер және
Қазіргі кезде ғылым мен техникалық әр түрлі саласында салмағы
Полиэлектролиттер электрохимиясының әлде болса ашылмаған бағыттары, өзіне тәне заңдықтары
Макромолекула мен төмен молекулалық түздардың комплекс түзу реакцияларын зерттеу
Комплекстегі бос және байланысқан металл иондарыныз тепе-тендігі потенциометрлік, кондуктометрлік
Осы дипломдық жұмыста органикемың еріткіште және қатты күйде бейиондың
Дипломдық жұмыстың мақсаты полимерлердің төмен молекулалық түздармен әрекеттесуіне әр
1. ӘДЕБИЕТТІК ШОЛУ
Соңғы кезде полиэфирлердің сілтілік жер ме талдары түздармен әрекеттесуін
Осындай әрекеттесу нәтижесінде пайда болған өнімдеп иондың өткізгіштігі
Полимер тұз мүйесін өткізгіш орта ретінде қолдану үшін
1) Тығыздығы жоғары заряд тасымандағыштары алу үшін полимер бейоргаликалық
2) Максималді иіггіш тізбекті алу үшін полимер тұз ерітіндігі
Шынылану температурасы төмен және полимерлік тізбек иілгіш болған сайын
Егер тұз төмен энергиясы кристалдық торға ие болса және
Энергия тығыздығы жоғары жүйелері біраз уақыттан бері қызығушылық тудырады.
Полиэтиленоксидтің сілтілік жер металдар перхлораттарымен түзген комплектері металоп ерітіндісінде
Металл катиондарының қатысында циклдік және ациклдік полиэтилен туындыларының комлекс
Гельдік хромотография көлсегімен кейбір бейорганикалық тұздарды қоса отырып, молекулалық
Спектрофометрлік әдіс арқылы 230С температурада СН2 С L2, СН3
Полиэтиленгликоль – 400 және 1,4,8,11-тетратиоциклотетрадекан мен қаныққан сулы және
Энергиясы жоғары батареяларды кеңінен қолданылуына байланысты ПЭГ-литий тұздарының комплекстері
Екі валентті металдарының тұздары мен бір валентті аниондардың полимерлік
Сусыз ортада d-металдар (М=Сu, Мn және Со) катиондарының полиэтиленгликоль
Молекулалық массалары 300,600,1500,3000, 6000 және 20000 олигомерии полиэтиленгликольдің ауыспалы
Электрохимияда электроткізгіштік полимерлерді қолданудың келешегі өте зор. Полимерлер иондық
Сонымен полимерлік эфирлердің сілтілік жер және ауыспалы металдыр тұздарымен
2. ТӘЖІРИБЕЛІК БӨЛІМ
2.1. Бастапқы заттар сипаттамасы
Метил спирті барий тотығымен кептіріліп, құрған аргон атмосферасында 1620С/690
Стронций және барий тұздарын спирт ерітіндісінен және органикалық еріткіш
Полиэтиленгликоль /ПЭГ/ «Шухардт» фирмасы, Германия, Молекулалық массасы 4 х
-/СН2-СН2-О-/n-
2.2. Зерттеу әдістері
Еріктіндінің электротгізгіштігін «ОК-/02/1» /Венгрия/ типті кондуктометрия және «Тесла ВМ-509»
Ерітіндінің тұтқырылғын Уббелоде вискозиметріңде /еріткіштің вискозиметрде ағып өту уақыты/
ЯМР 13С-спектрлерін 20,115 Мгц ядерлі магниттік резонанс спектрофотометрінде WР-80
ИКспектрлерді ИR-20 спектрофотомертінде /Карл Цейе, Иека, Германия/ түсірдек. Қатты
Берілген тұздың, бастапуы полимердің және олардың комплекстерінің рентген спектрлерін
Полимерді Sr СL2 және Ва СL2 тұздарымен түзген қатты
3. ЗЕРТТЕУ НӘТИЖЕЛЕРІ ЖӘНЕ ТАЛҚЫЛАУ
3.1. Полиэтиленгликоль Sr С L2 және Ва СL2 тұздары
Жоғарыда айтылып кетпейдей құрамында әртекті О,Р,ІV және S атомдары
Қолымен қатар комплекс түзу процесіне әр түрлі факторлар әсер
Еріткіште бейорганикалық тұздармен аморфты ерітінді түзетін және тынылану температура
Макромолекуланың негізі тізбегінде инели қайталанып отыратын қарапайым С-О-С эфирлик
Тұз мөлшерін біртіндеп арттдырған сайын диссоциацияланбаған тұздың молекуласымен қатар
Сонымен қатар ПЭГ Sr СL2 ПЭГ Ва
1-сүретте стронций тұздары ерітіндісінің салыстармалы электрөткізгіштігінің Сn/Ст қатынасына тәуелділігі
SrСL2 тұзы үшін 0,86-ға тең. Нәтижесінде Sr2+ катиондары полиэтиленгликоль
ПЭГ-Ва СL 2 жүйелері үшін де осындай жағдай қайталанады.
Негізі, ПЭГ-тұз жүйесінде комплекс түзілу процесіне катиондармен қатар аниондардың
Бірақ ерітіндіде аниондардың айтарлықтай өзгеріс әкелетіндей құбалысы байқалмады. Берілген
Ерітіндідегі комплекс түзілу процесі, негізінен тұздың табиғаты мен оның
1 сурет-Метанол ерітіндісінде SrСL2 тұзының ерітіндісінің салыстырмалы электрокізгіштінің Сn/Ст
2 сурет – ПЭГ – тұз жүйесіндегі Ва СL2
ПЭГ-тұз жүйесінде тұз ерітіндісінің салыстырмалы электрокізгіштігі тұздардың әр түрлі
Sr2+ < Ва2+
Сонымен қатар ПЭГ-Sr СL2 және ПЭГ - Ва СL2
Жоғарыда алынған электрокопияның көрсеткіштерімен жақсы үйелеседі.
ЯМР – спектроскопиялық әдісі полиэфирлердің сілтілік жер металдары
Берілген органикалық ерітіндіде /метил спирті/ тұздың ассоциациялану процесі кезіндегі
3-сурет-Метанол ерітіндісінде SrСL2 тұз қатысуында полиэтиленгликольдің көміртегі ядросы ЯМР-13С
Полиэтиленгликольдің тұрақты концентрациясында тұз мөлшерінің артуы полиэфирдің көміртегі ядросы
Сонымен полиэтиленгликоль төмен молекулалық қосылыстармен комплекс түзуге өте бейім
ПЭГ-тұз жүйесінде тұздың өте аз ғана коцентрациясының өзінде /Ст
ПЭГ-сілтілік жер металдарының тұздары жүйесінде макромекула тізбегіндегі донорлық
3.2. Полиэтиленгликоль Sт Сl 2 және Ba Сl 2
Осы уақытқы дейін комплекс тұзды процесінің иондық емес полимерлердің
Ерітісіндіде полимердің молекулалық массасы мен өлшемдерін анықтау үшін көп
4-суретте стронций тұздарының қатысуында /Sт Сl2 / полиэтиленгликольдің келтірілген
Негізгі, ПЭГ-тұз жүйесінде комплекс түзілу процесіне катиондармен қатар, аниондардың
Ерітіндідегі комплекс тұзілу процессі негізнен тұздың табиғаты мен оның
4 сурет - Sт Сl 2 тұзының қатысуында ПЭГ-дың
Сонымен бірге осы метанол ерітіндісінде 250 С температурада полимердің
/С-Сn / Cт тәуелділігінде полимердің келтірілген тұтқырлығының
Полиэтиленгликольдің өте төмен температурасында / Сn =0,01 г/дл/
Ал полиэтиленгликольдің концентрациясы біршама арттырсақ / Сn = 0,25
5 сурет- Метанол ерітіндісінде Sт Сl 2 тұзының қатысуында
Полиэлектролиттік эффектіні бәсендететін тұз концентрациясының д біршама әсері болады.
ПЭГ-Мg /Сl O4/2 – жүйесінің тұтқырлық қисығында Сn /
ПЭГ-Sт Сl 2 жүйесінде Sт 2t катиондары полиэтиленгликольдің төрт
Полиэтиленгликоль макромолекуласындағы оттек атомының донорлық қабілеті және полимер тізбегінің
Сонымен зерттелген полиэфирлердің сілтілік жер метвлдарының тұздарымен әрекеттесу қабілеті
Жоғарыда алынған мәліметтер берілген органикалық ерітіндіде полиэфирдің конформациясы, негізінен,
Сонымен қатар ПЭГ- - Sт Сl 2 және Ba
3.3. Полиэтиленгликоль Sт Сl 2 және Ba Сl 2
Әдетте, органикалық полимерлер қатты күйде әлсіз өткізгіштер құрамында еріткіштер
Полиэтиленгликоль, полипропиленгликоль және тағы бас қа да иондық емес
Полиэтиленгликоль Sт Сl 2 және Ba Сl 2 тұздарының
Қатты күйдегі комплекстердің рентген құрылымы рентгенодифрактометриялық әдісінің көмегімен айқындалынды.
2 d sin Q= n λ
мұндағы: d – жазықтық аралық қашықтық, λ – рентген
ПЭГ- Sт Сl 2 және ПЭГ- Ba Сl
Енді жоғарыда көрсетілген жүйелерді жеке-жеке қарастырайық.
ПЭГ- Ba Сl 2 = 9:1 қатынасындағы комплекстің
ПЭГ- Ba Сl 2 және ПЭГ- Sт Сl
ПЭГ- Sт Сl 2 жүйесі үшін таза полиэфирдің рефлекстері
Құрамындағы компоненттердің 4:1 қатынасында ПЭГ- Ba Сl 2
Бұл анықталған шамалар ПЭГ: тұз бен полимердің рефлекстерінен өзгеше,
6 сурет- Ba Сl 2 тұзының /1/, Сn :
7 сурет- Sт Сl 2 тұзының /1/, Сn
Сонымен қатар ПЭГ- Sт Сl 2 жүйесінің әр түрлі
Тұздың мөлшері біртіндеп артқан сайын комплексте тұздың спектлерінің айқын
ПЭГ: тұз= 4:1 қатынасындағы полиэтиленгликоль берілген тұзбен толығымен әрекеттесіп,
Берілген еріткіште полимер макромолекуласы конформациясылық өзгерістердің нәтижесінде босаңсыған.
2 кесте- ПЭГ Sт Сl 2 және Ba Сl
Сn : Cт = 4:1
Жиілік, , см -1
ПЭГ ПЭГ- Sт Сl 2 ПЭГ- Ba Сl 2
850 к.
970 к.
1065 и.
1104 ө.к.
1155 и.
1250 орт.
1285 орт.
1345 к.
1365 орт.
1420элс.
1470 к.
-
1655 ж.
2855 и.
2925 ө.к. 845 орт.
960 орт.
-
1085 ж.
1145 и.
1245 орт.
1285 элс.
1346 орт.
-
-
1475 ж.
-
1620 ж.
2855 и.
2922 к. 845 элс.
946 орт.
1055 и.
1090 ө.к.
1140 и.
1245 орт.
1282 орт.
1342 орт.-
-
-
1470 орт.
1565.
1620 к.
2854 к.
2920 ө.к. /CH2/ S
/CH2/ a S
r CH2/ a S /COC/s
/COC/s
/COC/as
t /CH2/ S
t /CH2/ S t /CH2/a S
t /CH2/
W /CH2/ /CC/
δ/CH2/ S
δ/CH2/ a S
/CH2/ S
/CH/
Ескерту:
Ө. к.- өте күшті, к .- күшті, орт. –
8 сурет- ПЭГ- Sт Сl 2 жүйесінің құрылымдық диаграммасы:
Құрылымға ие болды. Қатты күйде немесе ерітіндіде полиэтиленгликоль өзінің
Полиэтиленгликоль макромолекуласының сілтілік жер металдарымен түзген қатты күйдегі молекулалық
Қарапайым полиэфирдің С-О-С тобы арқылы сипатталатындығы бізге алдыңғы
ПЭГ- Ba Сl 2 жүйесіндегі қатты күйдегі молекулалық
ПЭГ-Sт Сl 2 жүйелеріндегі қатты күйдегі молекулалық комплекстерде де
Толқын ұзындығы 1200-1000 см -1 аймақтарындағы күшті жолақ жиілігінің
Сонымен, жоғарыда алынған рентген дифракция және ИҚ-спектраскопия әдістері арқылы
9 сурет – Полиэтиленгликольдің /1/, ПЭГ- Sr Сl 2
Сn : Cт = 4:1
4. ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ.
Химия лабораториясында жұмыс істеу қауіпсіз жұмыс қатарына жатпайды. Өйткені
Өндірістік ортаның темпертурасы, салыстырмалы ылғалдылығы, ауаның қозғалу жылдамдылығы және
Осы көрсетілген факторлар жұмыс жүргізу 1-ші дәрежелі категорияға жатады.
Жұмыс лабараториясында табиғи және сорғыш шкаф арқылы ауаны тазарту
Жұмыс орында жарықта орында пайдалану еңбек шартының ең маңызды
Лабораторияда жұмыс істеу күдіз және көктем-жазғы периодта жүргізілгеніне орай
Сонымен қатар бұл лампалар басқалармен салыстырғанда экономикалық тиімді және
Бұдан жарық түсіру факторы санитарлы-гигиеналық нормаларға сәйкес келетінін байқаймыз.
4.1. Электр-қауіпсіздігі
Адам организміне ток күші көп зияндылық әкеледі. Ол адам
Өткізілген жұмысты мынандай электрлі құрал жабдықтыр: термошкаф, вакуумды айдау,
Химия лабораториясында энергиякөзі мен оның жұмысаулы қаупсіз орналасқан, электр
Өрт профилактикасы
Көптеген органикалық еркішпен мен мономерлер тез ұшқыш және тез
Лаборатория порошокті ОП-1 өрт сөндіргішімен, құмы бар жәшікпен өрт
4.2. Сорғыш шкафтың вентиляциясын есептеу.
Негізгі жұмыстардың органикалық қосылыстармен өткізілуіне байланысты сорғыш шкафтың ауа
Сол үшін сорғыш шкафтың ауа алмасуын есептедік.
Мынандай шкафтың размерін аламыз:
Ұзындығы 1=3 м
Ені в=1,3 м
Биіктігі Һ =2,5 м
Сорғыш шкаф ішінде зиянды заттармен жұмыс істелетін үлкен сыйымдылықтағы
Улы және пайдаланылған сұйықтар арнайы бақтарға жиналып, нейтралданып қана
Қоршаған ортаны қорғауға арналған ұйымдастыру шаралары Қазақстан Республкасының экология
Улы және агрессивті заттармен жұмыс істеу кезінде улану мен
Концентрленген қышықыл, алтімен жұмыс істегенде көзілідік, қолбақ резиналы фартук
1-ші дәрежелі терминялық күйде күйген орынға көмірқышқылды Na, крахмал
Кез-келген химиялық затпен жақсылап жуу керек, содан кейін сілтімен
Өте улы газбен улагғанда адамның басы ауырып,құлағында шу, басы
4.3. Қоршаған ортаны қорғауға арналған ұйымдастырылған шаралар.
Университетегі атмосфераға зиянды заттрын тасталынуы жалпы және жергілікті вентиляция
Тягаға берілетін ауадағы зиянды заттар мөлшері Спэк 30% тен
Сорғыш шакфтағы жұмыс ойығының ауданын есептейміз. Ол үшін В1=
F ойық= В1 Һ1= 1,8х0,5 =0,91 (1)
3. Шкафтан кететін ауа көлемін есептейміз:
Q= 3600 F ойық х V1 (2)
Q= 3600 x 0,98х 0,75һ2430м3/сағ
Двигательдің қуатын есептейміз:
N=QxH/3600/102 ηв ηn; N= 2403x100 /3600x102x0.7x1.0=0.945xBт
Мұндағы: Н-толық ауа қысымы
ηв – вентилятор ПЭК-і (-0,7)
ηn- берілген ПЭК-і (-1,0)
Электродвигательдің қойылған қуатын есептейміз;
N=N x Kз.о. = 0,945х1,15=1,087 кВт (4)
Мұндағы: N- валда5ы қуат, кВт
Kз.о.- қуат запасының коэффициенті (1,5)
Сорғыш шкаф көлемін анықтаймыз:
V=1 x B x h [M3 ]
V= 3x 1,13 х 2,5= 9,75
Шкафтағы ауа алмасуын есептейміз:
К=Q/V [айн/сағ]
К= 2430/9,75= 249 айн/сағ
Шкафтағы есептелген алмасу сәйкестөменгі қысымдағы ортадан тепкіш вентиляторын таңдаймыз.
ҚОРЫТЫНДЫ.
Физикалық және химиялық әдістер /тұтқырлық; ИК-, ЯМР-спектроскопия және рентген
ЯМР, ИК- спектроскопия және электрөткізгіштік әдістері қарапайым ролиэфирдің Sr
Молекулалық комплексердің түзілуінде катиондардың иондық радиусының шамасы негізі факторлардың
ПЭГ - Sr Сl 2 жүйелерінде бірнеше құрамды комплекстердің
ӘДЕБИЕТТЕР.
Асаубек М.Ә. Полимер құрылымы. Алматы. Қазақстан Республикасы Баспа Кабинеті,
Бектуров Е.А., Хамзамулина Р.Э., Балауова З.Х и др. Молекулярные
Бектуров Е.А., Балауова З.Х. Синтетические водорастворимые полимеры в растворах.
Лонцов В.В., Казазнский К.С. Физико-химические процессы в преобразовательных энергий.
Асаубеков М.А., Хакимова Г.Х, Джумадилов ТР.К., Бектуров Е.В.,Рентгенографическое исследования
Бектуров Е.А.,Бимендина Л.А., кудайбергенов С.Е. Полимерные комплексы и католизаторы.
Уильямс Д. Металлы жизни. М.: Наука, 1975, 236 с.
Хьюз М. Неорганическая химия биологическому процессов.-М.:Химия, 1983,330 с.
Чегер С.И. транспортная функция сывороточного альбумина. М.: Наука, 1975,183
Джоунс М. Биохимическая тернодинамика.М.:Химия, 1982,440 с.
Синтетикалық карбоцепті талшықтың қасиеттері мен өндіру технологиясы
Мономер сипаттамасы және оны алу механизмі
Табиғи битумдар негізіндегі көмірсутекті материалдардың экологиялық қауіпсіздігі
Жоғары молекулалық қосылыстар
«Органикалық және мұнайхимиясы өндірісінің технологиясы» пәнінен зертханалық сабақтарға арналған әдістемелік нұсқау
Полиакрилонитрильді талшықтардың өндірісі жайында
Полимерлер полиэтилен полипропилен полистирол поливинилхлорид полиметилметакрилат политетрафторэтилен
Полиамидті талшықтарды алу технологиясы
Полимердің номенклатурасы
Жасанды талшықтар