Теміржол тасымалдарына агенттік қызмет көрсету
Мазмұны
Кіріспе 4
1 Бөлім. Көліктік – Экспедиция қызметі туралы Республикалық
1.1 Көлік – экспедициялық ұйымдардың негізгі кіріс көздері 13
1.2 Теңіздік агенттік қызмет көрсету 15
1.3 Автомобильдік агенттік қызмет көрсету 16
1.4 Әуе тасымалдарына агенттік қызмет көрсету
1.5 Теміржол тасымалдарына агенттік қызмет көрсету 18
1.6 Агенттік сыйақы 19
2 Бөлім. Көлік нарық жағдайында. Көліктік жүйені құрудағы
3 Бөлім. Есептеу бөлімі 26
3.1 Автомобиль көлігі үшін жүкайналымының, жүк көлемінің, жүк
3.2 Теміржол көлігінде жүктерді тиеу және түсіру нормалары 28
3.3 Әр түрлі маршруттарда жылжымалы құрам жұмысының көрсеткішінің
4 Бөлім. Көліктегі бірігіп жұмыс жасау, координация және
5 Бөлім. Көліктегі көліктік – экспедициялық қызмет көрсету
Қорытынды 39
Қолданылған әдебиеттер 41
Кіріспе
Берілген курстық жұмыстың мақсаты, экспедиторлық қызмет көрсету саласын кең
Мақсатымен қатар зерттеу тапсырмалары қойылған:
көліктің қазіргі жағдайдағы инфрақұрылымын, ішкі және сыртқы тауар айналымдарын,
нарықтық замандағы көліктің алатын орнын анықтау, көліксіз нарық жағдайының
көлік кешенінің жұмысын жақсартудағы бірінші қатарлы тапсырмаларды ғылыми –
Зерттеу объектісі болып автомобиль көлігіндегі экспедиторлық қызмет көрсету түрлерін
Ғылыми мағыналық тұрғыдан зерттеу түрі курстық жұмыста
Практикалық мағыналығы зерттеу қорытындыларын қолдану сипатында болып келеді,
Қазақстан Республикасы Президентінің жарлығы бойынша 2030
Көлік инфрақұрылымын қалыптастыру және дамыту.
Инфрақұрылымның даму деңгейі көлік жүйесінің тиімділік дәрежесін айқындайды. Көлік
- көлік процестерін ақпараттық қамтамасыз етудің жаһандық
- магистральдық темір жол желісінің, жалпы пайдаланымдағы автомобиль
- логистика қағидаттарын пайдалана отырып, оңтайлы көлік инфрақұрылымын қалыптастыру,
- Қазақстанның ірі қалаларындағы жолаушы көлігі жүйесін дамыту және
НЕГІЗГІ ҚАҒИДАТТАР:
инфрақұрылымды дамытудағы басымдық барлық елді мекендердің және өнеркәсіп пен
инфрақұрылымды дамыту әлемдік ғылым мен техника жетістіктерін кеңінен қолдану
инфрақұрылым объектілерін жоспарлау өндірістік күштерді орналастырудың, елді мекендерді, аграрлық
инфрақұрылымды пайдалану оны ұстауға арналған шығындарды пайдаланушылардан алынатын алымдар
инфрақұрылым объектілерін салудың және олардың жұмыс істеуінің міндетті шарттарының
СТРАТЕГИЯЛЫҚ АКЦЕНТТЕР:
көлік инфрақұрылымын бірыңғай көлік жүйесін құру шарттарының бірі ретінде
көлік инфрақұрылымын жоспарлаудың, жаңғырту мен дамытудың негізі ретінде елді
көлік инфрақұрылымын дамытудың инвестициялық-инновациялық моделін қолдану.
Көлік қызметтері нарығын дамыту.
Көлік қызметтерінің отандық нарығын дамыту үшін еркін бәсекелестік пен
НЕГІЗГІ ҚАҒИДАТТАР:
нарықтық реттеу негізінде көлік қызметінің әлеуетті бәсекелес және монополиялық
көлік қызметтері мен инфрақұрылым қызметі нарығына барлық шаруашылық субъектілері
СТРАТЕГИЯЛЫҚ АКЦЕНТТЕР:
тасымалдаушылардың, экспедиторлар мен көлік қызметін тұтынушылардың қоғамдық бірлестіктерінің рөлін
қызметтер ұсыну сапасын бақылау жүйесін ИСО халықаралық стандарттар талаптарына
көлік қызметтерінің экспортын дамыту және көлік қызметтерінің халықаралық нарығында
Көлік – қайсы бір мемлекетті алып қарасаңда негізгі сала
Көбінесе көліктік – экспедиторлық фирмалар соған сәйкес терминалдық
Көліктің нарық шарттарындағы жағдайын қарастыратын болсақ, жалпы көлік кешені
Көліктік қызметтің көлемі көбіне мемлекеттің экономикасына байланысты болады. Бірақ
Қазақстанның географиялық шарттары, аумақтың кеңдігі – батыстан шығысқа 3
Негізінен, осындай қатынас Қазақстанның өнеркәсіп өндірісінің шикізат құрылымымен түсіндіріледі.
Бөлім. Көліктік – Экспедиция қызметі туралы
Келісім – шарт негізіндегі көліктік экспедиция субъектілері болып клиент
Экспедитор таза делдал рөлін жүк иесі (жүк жіберуші немесе
Келісім бойынша құқық және міндеттері, тексерілген болып табылатын сенуші
Экспедитор делдалдық функцияларды жүк иесі мен тасымалдаушы арасында (жүк
Комиссия келісім шарты бойынша бір жақ екінші жақтың тапсырысы
Комиссионердің үшінші жақпен орындалған мәмілесі бойынша, құқықтарға ие болып
Экспедитор өзіне меншікті КЖ – мен билей отырып, делдал
1. Кіріспе сөзбасы, келісімге отырған күні мен жерін, екі
2. Шарттың тақырыбы, экспедитор орындалуын өз мойнына алатын негізгі
Сонымен қатар, қосалқы мердігерлермен келісім – шартқа отырған кезде
Екі форманың да қолданылуы жиі қарастырылады.Мысалы, жер үсті тасымалдаушыларымен
3. Экспедитордың міндеттері жүкті жеткізуді ұйымдастыру нормативтік
Жекелей контейнерлік жүктерді тасымалдағанда экспедиторлық компания жүкті жеткізудің көліктік
Тасымал нұсқасын (тікелей темір жолдық немесе автокөліктік хабарлама немесе
4. Клиенттің міндеттері, келісім – шартта қарастырылған міндеттерге
Клиент, жекелей:
Экспедиторға көліктік – экспедициялық операцияларды орындау құқығы үшін сенімхат
Көліктік экспедицияның келісім – шарты тапсырыстық негізде және комиссиялық
Экспедитор көліктік экспедицияның келісім – шарты бойынша қарастырылған қызметтерді
Көліктік экспедиция келісім – шартының бұйымы болып -
Жекелей КЭҚ орындау үшін клиент экспедиторға экспедиторлық тапсырыс береді,
Экспедитор әдетте өзінің клиентімен көліктік экспедицияның нобайлы шартына отырады,
мемлекетаралық тасымалдауларды ұйымдастырған кезде экспедитордың клиенті болып:
сатып алушы, егер тауардың қойылуы «Е» немесе «F» базистік
сатушы, егер тауардың қойылуы «С» или «D» топтық базистік
Тасымалдаушы немесе тасымалдау шартына клиентпен отырған одан кейін жекелей
5. Екі жақтың жауапкершіліктері көліктік экспедицияның келісім – шарты
Жекелей, экспедитор жүкке оны өзінің қарамағына қабылдағаннан қабылдаушыға тапсырғанға
Жоғалтулар (толықтай немесе жекелей) мен жүкке залал келген кезде
Тасымалдауда жүкті сақтау үшін немесе сақтауда аса қауіпсіздік шараларын
Жолда болған жоғалтуға, жетіспеушілікке немесе жүкке зақым келуіне экспедитор
егер ол қабылдап алушыға шартта көрсетілген жеткізудің мерзімі
егер ол қабылдаушыға белгілі бір уақыт ішінде яғни жүктің
Сонымен қатар жүктің бұзылуы, жоғалуы туралы фактілер қабылдап жатқан
Егер жоғалту мен жүктің бұзылуы экспедитор кінәсі деп бекітілсе,
Мысал. «Рондо» компаниясы (клиент,жүкқабылдаушы) «Прамо» компаниясымен Германиядан Қазақстанға ТЭО
«Рондо» компаниясына келген контейнер жүкқабылдаушы сенімхатымен экспедитор өкілімен арқылы
«Рондо» компаниясы құрамды қабылдау және тексеру барысында 150 кг
Егер СДР курсы 42,625 тен../СДР- ды құрайтын болса, жоғалтқан
42,625 тен../СДР х 2 есеп.бір. = 85,25 тенге.
«Прамо», «Рондо» - компаниясына төлейтін шығын сомасы: 150 кгх
Келісім шарт бойынша міндеттерін орындау мерзімін бұзғаны үшін
Келісімнің басқа шарттарын бұзатын болса экспедитор екі жақтың бекіткен
Өз кезегінде, клиент экспедитордың алдында келесі жағдайларда жауап береді:
жүктің ерекшеліктері жөнінде ақпарат бермеу, оны тасымалдау шарттары және
осындай бұзушылық орындағаннан кейін клиент экспедиторға барлық шығын сомасынан
сыйақыны кешіктіру және шығынның орнын толтыру. Бұл жағдайда клиент
Екі жақтың арасындағы есептесулер, экспедитордың клиентке есеп беру тәртібі
Келісімнің қызмет ету мерзімі,екі жақтың бекітілген келісімі бойынша,екі әдіс
келісімнің әрекет ету мерзімі анық көрсетілген, мысалы срок действия
әрекет ету мерзімі көрсетілмеген, бірақ келісімді тоқтату шарты енгізілген,
Форс-мажор (өрттер, табиғат апаттары, әр түрлі сипаттағы әскери операциялар,
Пікірталастар, көлік экспедициялық келісімді жасау мен орындауға байланысты. Екі
келісімді орындау мерзімі бұзылған жағдайда, мерзім келесі күні келісімнің
жоғалтулар үшін шығындарды өтеу, жетіспеушіліктер немесе жүктің бұзылуы үшін
келісімге байланысты басқа міндеттердің бұзылу мерзімі, наразылық білдіруші біліп
Экспедитор күнтізбелік 30 күн ішінде наразылықты қарап шығып оның
КЭО-мен байланысты талап ету бойынша ескіру мерзімі, 1 жылды
Басқа да шарттар – бұл әдетте келісімге толықтай қатысты
Көлік – экспедициялық ұйымдардың негізгі кіріс көздері
Көлік – экспедициялық ұйымдардың жүк иелерімен және тасымалдаушылармен өзара
Жүк иелері көрсетілген экспедициялық қызметтерге ақысын төлейді. Жүк иелерімен
әр жұмысқа немесе әр қызметке белгіленген (тасымалдау құжаттарын рәсімдегені,
жүк иесі келісім қатынастарын құруға тапсырма берген басқа ұйымдармен
Тасымалдаушылармен өзара қарым – қатынастар негізінде негізгі кіріс көзі
Сонымен қатар тасымалдаушылардан агенттік комиссия алынуы тәжірибеленуде.
Көліктік агенттеу келісімі (агенттік келісім). Агенттің тасымалдаушының өкілі екені
Сонымен қатар, тасымалдаушының агентпен өкілеттілігі (принципал, ол оператор болуы
Агенттік келісімнің құқықтық статусы. Агенттік келісім бойынша бір жақ
Агент өз атынан және принципал қаржысына үшінші жақпен агенттің
Агенттің принципал атына және қаржысына келісілген келісім бойынша, құқықтар
Анықтамадан шыға агенттік келісім, көлік экспедициясы келісіміне ұқсас, тапсыру
- егерде агент тасымалдаушы аты мен қаржысына әрекет етсе;
- егер агент өз атынан бірақ тасымалдаушы қаржысына әрекет
Агент келісімді орындау барысында, агенттік келісімнің қарастыруымен басқа жақты
Агенттік келісім жасағаннан кейін екі жақ белгілі міндеттер мен
Жекелей алғанда, агенттің негізгі міндеттері болып келесілер табылады:
агенттік келісім бойынша қызметтерді орындау;
жүкті тасымалдауға тарту;
жүкті тиеу – түсіруді, қабылдап –тапсыруды ұйымдастыру;
фрахталық және басқа да төлемдерді инкассациялау және аудару;
наразылықтарды реттеу;
КЖ – ға қызмет көрсету бойынша орындалатын функциялар (жанармаймен
принципал мүддесі бойынша өзінің қызметін сапалы түрде және агенттеу
өзінің өкілеттігі шегінде әрекет жасау;
агенттік келісімдегі қарастырулар бойынша құралдарды жұмсау тіркеулерін жүргізу және
принципалдың коммерциялық қызметі туралы құпиялық сипаттағы болатын ақпаратты
Айтылып кеткен негізгі міндеттерден басқа агент міндетті:
принципалға барлық қосымша агенттің үшінші жақпен орнатқан келісімнен бөлек
принципал жұмысына қатысты, талап бойынша есептер мен басқа да
Принципалдың негізгі міндеттері (тасымалдаушының) көліктік агенттеу келісімі бойынша келесілер
агентке уақтылы және қажетті ақпаратты беру (КЖ рейсі
қызметтерді орындау барысында кеткен агентке шығындарды төлеу, сонымен қоса
Агент функциялары, біртұтас құқықты табиғатқа қарамастан, көліктің әр түрінің
Теңіздік агент қызметін көрсету
Теңіз агенттерінің функция көлемі, құқықтары мен міндеттері әр елде
порттағы кемелерді рәсімдеу—мағлұмдау;
техникалық қызмет көрсету бойынша және кемені жабдықтаудағы қызметтер;
- коммерциялық
Теңіз агенттерінің негізгі функциялары келесідей:
сәйкес нысандарын орындай отырып кемелерді қабылдау мен жіберу;
кемелерді санитарлық және карантиндік қатынаста қызмет көрсету;
салықтарды, баж салығын, жиындарды төлеу (сонымен қатар порттық);
кемелерді айлақтармен, буксирлермен, лоцмандармен қамтамасыз және т.б.;
кемелерді жанармаймен, сумен, азық – түлікпен және қажетті техникалық
кемелерге жөндеу керек болған жағдайда оны ұйымдастыру;
жүкті қабылдау мен тасымалдауға дайындау;
кемеден жүкті қабылдап, оны жүк иесіне немесе өкіліне тапсыру;
жүк тиеу операцияларын орындайтын ұйымдармен келіссөздер жүргізу;
ПРР – ді қамтамасыз ету ( бортқа дейін,борттан және
керек құжаттармен рәсімдеу (кеме және жүк бойынша);
таймшиттерді құру (кеменің потта тұру уақытын есептеу);
кеме иесі мүддесі бойынша есептік операцияларды орындау;
кеме және жүктік операциялар бойынша ақпараттық мониторинг;
кеме иесі атынан сот органдарына арыздар беру;
кеме иесінің басқада тапсырмаларын орындау.
Теңіз агентінің қызметтері агенттік сыйақының тұрақты мөлшерлемесі бойынша төленеді.
Автомобильдік агенттік қызмет көрсету
Халықаралық автокөліктік жүк тасымалдауларын орындаудағы агенттік қызмет көрсетудің ерекшелігі
Қазақстандық тәжірибе бойынша тасымалдаушының шетелдік мемлекеттің шекарасындағы қызметін АКЖ
Автокөліктік агенттің функциялар көлем,і құқықтары мен міндеттері, барлық елде
Агенттің негізгі функциялары бес топтық операцияны орындауға негізделеді:
- елдің шекарасында жүкті АКЖ – ға қайтып келетін
- тасымалдау процессін коммерциялық қамтамасыз ету. Агент міндеттеледі:
АКЖ- ны өз елінің шекарасында қарсы алу мен шығарып
АКЖ – мен жүкті кедендік рәсімдеуден өткізуде әрекеттестік көрсету;
тапсырыс берушілер арасында АКЖ –ны бөлу;
АКЖ тасымалдаушысын өңдеу (қабылдау, клиенттерде ПРР –ді орындау кезінде
жүктерге қажет құжаттар рәсімін қамтамасыз ету;
АКЖ – ның максималды жүк көтерімділік пен жүк
тасымал процессін техникалық қамтамасыз ету. Агент АКЖ –ға
тасымалдаушының мүддесі мен құқығын қорғау. Агент тасымалдаушының мүддесін қорғау
әр түрдегі апаттар болсын және үшінші жақтың алдында азаматтық
автокөлікке зақым келу деңгейін анықтауда, толық немесе жекелей жүктің
жүк жіберуші мен жүк қабылдаушы алдында агенттің жауап беруші
басқа да қызметтер. Агент жүргізушілерге АКЖ авансын бере алады,
Агенттік сыйақы мөлшері қызметтер үшін төлемді төлемегенде, бірінші топта
Әдетте автокөліктік агент ретінде көлік – экспедициялық ұйымдар шығады.
Әуе тасымалдауындағы агенттік қызмет көрсету
Халықаралық әуе жүк тасымалындағы агенттік қызмет көрсетуге фрахталық агенттік
Фрахталық агенттік қызмет көрсету шет мемлекетке тасымалшы қызметін сату
Жалпы мойындалған халықаралық әдетіне сәйкес шетел әуе компаниясы басқа
Бас агенттің функциялары келесідей:
жүк тасымалдарын сату;
жүктік тасымалдарды броньдау;
тасымал құжаттарын рәсімдеу;
өз елінің нарығына шетелдің жылжуына әрекет ету, сонымен қатар
өз елінің шекарасында жүктік тасымалдарды сатқаны үшін бас агент
Әуе кемелеріне агенттік қызмет көрсету әуежайдағы ұшақтарға қызмет көрсетумен
Агенттің әуежайдағы негізгі функциялары келесідей:
әуежайлық қызметтерді төлеу;
әуе кемесін шекаралық және кедендік рәсімдеуде әрекет ету;
ұшақты жөндеу мен техникалық қызмет көрсету, оны жанармаймен толтыру;
• жүкті қабылдап, тиеп – түсіруде әрекеттесу және т.б.
Бұл қызметтер үшін сыйақы мөлшерлемесі әр орындалған операцияға белгіленген
1.5 Теміржол тасымалдарындағы агенттік қызмет көрсету
Халықаралық теміржол тасымалдарындағы агенттік қызмет көрсетуге мыналар жатады:
КЖ – не агенттік қызмет көрсету (вагондарды, локомотивтерді, жылжымалы
фрахталық агенттік қызмет көрсету, мақсаты ең тиімді жолмен жүк
Ұлттық теміржол өзін қызықтырушы әр елден әр түрлі фрахталық
1.6 Агенттік сыйақы
Агенттің орындайтын функцияларына байланысты, агенттік сыйақы тағайындалады. Агенттік
Жалпы алғанда агенттік компания кірісі қызметтердің келесі түрінде құрылады:
агенттік қызмет көрсету. КЖ –не агенттік қызмет көрестуіне
делдалдық операциялар (жүкті тасымалдауға дайындау, фрахталық келісімдер жасау және
кәсіпкерлік қызмет (экспедициялау, стивидорлық қызмет көрсету, тальмандық қызмет көрсету,
Өз қызметі шегінде принципалдың жабдықтарын бақылау,оларға жататыны импортты аяқтағаннан
Бөлім. Көлік нарық жағдайында. Көлік жүйелерін құрылымдаудағы логистикалық қағидалар
Нарық - тауарлар мен қаражат құралдарын бөлуде
Нарықта тауар мен капиталды ерікті айналдыру сферасы, және де
Нарық меншіктің әр түрлі формада болуын және жинақталған қорлардың
Локальды, немесе жергілікті, нарық – белгілі бір тауардың немесе
Қандай болмасын нарықтық экономика «тауар ~ ақша— тауар» қағидасына
Көлік барлық жағдайда да басты рөльге қойылады, соған байланысты
Нарықтағы сұраныс - бұл, тұтынушылар белгілі мерзім аралығында мүмкін
Ұсыныс - бұл, өндіруші белгілі мерзім аралығында, нарықта бірқатар
Өндіру мен жеткізудің уақыт периодын анықтау өте маңызды, себебі
Нарықтық қатынастар - нарықта қанша керек болса сонша тауар
2.1 сурет. Көлік құралдарының қатынас саласы
Тармақ жұмысына дабыл болып сұраныстың пайда болуы ақпарттары
Қазіргі кезде - тәуекел – қауіптілік деген жаңа түсінік
Ең қиыны тәуекел орнын анықтау болып табылады. Сипаттық соңғы
ГОСТ 51005—96 сәйкес «Көліктік қызметтер. Тасымал сапасы көрсеткіштерінің номенклатурасы»
Стандарт белгісі болып тапсырыс беруші толықтай қанағаттану үшін көлік
Тапсырыс берушінің талаптарына деген акцент сапасы, мерзімі және тауарды
Нарықтық қарым – қатынас сараптамаға келудің мынадай әдістерін құруды,
Мұндай әдістің түрі қазіргі уақытта логистика — бұл бірінші
Логистиканы мынадай жолмен де анықтауға болады - бұл, тиімді
Логистика қойма қорының шикізаты мен дайын өнімдерінің деңгейін 30—50
Тасымалдаудың қиындығы мен кездейсоқ үдерістеріне байланысты көлік тапсырмаларын шешу
Осы қағидалардың тіркелуінен өңделетін логистикалық жүйеге жататын тасымалдау және
Жалпы жауапкершілік қағидалары (фирма жауапкершілігі) жүк пен жолаушыны тасымалдауда
Активті және пассивті бейімделу қағидаларына пайдалануға жарамды көлік түрін
Қауіпсіздік қағидалары жол қозғалысын рационалды ұйымдастыру тапсырмаларын анықтайды; жүктің,
Ресурстарды экономдау қағидалары тұтынушының (аз шығын жұмсау қағидасы)
Тиімділік қағидалары қысқа және ары қарай тиімді жалғастыру жолдарын
Сыртқы ортаның жағдаятын ескере отырып, нарықтың, барлық мүмкін жағдайлар
Қандай болмасын бір қиын жүйе сияқты, көлік жүйесі орын
Жеке кәсіпорын қызметіне немесе көлік түріне тұтастай қатысты болу
Ақпараттық ағында жүк иелерінің алмасуы әсер етеді, жүк ағындары
Ақпараттық ағын төрт уақытша деңгейге ие:
- жобалауға дейін — бұл ақпарат, базасында тасымалдау
- озықты — бұл көлік процессін тәуекелдің орындалмауын
- алып жүруші (синхронды) — бұл жүкті қабылдау мен
- кері байланыс — тасмымалдау нәтижесін өңдеу және
Жолаушыларды тасымалдауда аудандар мен қалалардың нақты қажеттіліктерінен шығатын көлік
4.1 кесте Әр төрт жыл сайынғы жүргізілген зерттеулер
Жыл Артықшылқтар Сапа көрсеткіштері Бағалау
1991 1
2
3
4
5
6 Дәйектілік
Құны
Қызметкер квалификациясы
Ақпараттандыру
Уақыт
Икемділік 7,7
5,8
5,7
5,4
5,4
5,2
1996 1
2
3
4
5
6 Дәйектілік
Ақпараттандыру
Қызметкер квалификациясы
Құны
Уақыт
Икемділік 7,6
6,4
6,1
5,1
5,0
5,0
2000 1
2
3
4
5
6 Дәйектілік
Ақпараттандыру
Қызметкер квалификациясы
Икемділік
Уақыт
Құны 7,6
6,7
6,3
5,1
5,0
4,9
Нарық жағдайындағы көлік жүйелерінің барлық құрылулары сапа көрсеткіштерін көтеруге
Нарықтық қатынастардағы икемділік, яғни пайда болатын өзгерістерге жылдам реакция
Жеткізу уақыты тауар жеткізілген уақыттан қарастырылмайды (жеткізу моменті сонымен
Шетелдерде сапа критерий болып саналады, осының негізінде сол немесе
4.2 кесте ТЖК –ның сапа көрсеткіштері
Көрсеткіш Көлік түрі
АК ТЖК
МТ
Вагондап ж
Жеткізу мерзімі ++ - + -
«Есіктен есікке жеткізу» ++ - -- --
Сенімділік ++ + ++ +
Кепілдік ++ + ++ +
Сақталушылығы + ++ ++ ++
Икемділік ++ - - -
Тұтынушы талабына сай ++ - - --
Тиімділік - ++ ++ ++
Ескертпелер. Шартты белгілер:
«++» - өте жоғарғы сапа;
«+» - жоғарғы сапа;
«- » - төмен сапа
«--» - өте төмен сапа
3 Есептік бөлім
3.1 Автомобиль көлігі үшін жүкайналымның, жүк көлемінің, жүк
ағынының есебі
Тасымал көлемі Q тасымалдауды жоспарлайтын немесе жеткізіліп болған
P жүкайналымы тонна километрмен өлшенеді және жоспарланатын намесе тасымалдауды
Жүк айналымдар тікелей тасымалданатын ΣQпр және кері бағытта
Тасымал көлемі:
мұнда Fгр –автомобильдің жүк көтерімділігі, (камаз),
Bгр – жүктің тонналық саны, т
Жүкайналым:
,
мұнда ℓQ – жүк тасымалының орташа ара қашықтығы.
Тасымал көлемінің тең еместік коэффициенті η׳н және жүк
мұнда Qmax - тасымал көлемінің максималды мөлшері
Qср – тасымал көлемінің орташа мөлшері,т;
Рmax – жүкайналымының максималды мөлшері,т.км;
Рср – жүкайналымының орташа мөлшері т.км.
η׳н және η״н коэффициенттері
Теңсіздік коэффициенті бірдей болуы мүмкін, егер мына шарт орындалса:
ℓQ = const,
яғни тасымалдау көлеміне сәйкес келетін жүк ағынының максималды және
3.2 Теміржол көлігінде жүктерді тиеу және түсіру нормалары
Тиеуге тапсырма тасымалдың айлық жоспарымен анықталады,түсіру нормалары –жолдардың және
мұнда –тасымал жоспары бойынша берілген жол мекен-жайына
– берілген жолға тағайындалған вагондардың басқа жолында
мұнда nфак, nнор –жүк түсіру үшін берілген вагондардың бар
Тнор –есептік уақыт (20-30) күндер.
Жол бөлімі үшін жүк түсіру нормасы:
мұнда Uвв –басқа жолдан жүк тиеудің жүк тиелген
Uмс – жергілікті хабарламадағы жүк тиеу;
Uнал.овыгр – жүк түсіруге тағайындалған жолда вагондардың
Uвыгр = 10 000 + 5 000 + 150
U׳выгр = 20 000 + 150 = 20 150
U״выгр = 20 000 - 150 = 19 850
3.3 Әр түрлі маршруттарда жылжымалы құрам жұмысының көрсеткішінің
Маршрут ұзындығы:
ℓм
А В
2ℓм ℓо
Айналым ұзындығы ℓо. Маятник маршруттарында ℓо = ℓм 2м,айналмалық
А
Е
В
Д С
Айналым уақыты tо – барлық маршрут түрі үшін
tо = + t +
мұндағы tп-р – бір жүрістегі орташа тиеу
t – айналымдағы тұру уақыты (30 мин
n – айналымдағы жүкпен бірге жүріс саны;
ŋ – жылдамдық (60 км/сағ).
А-В үшін
t = +1 + 0,8
В-С үшін
t = +0,5
С-Д үшін
t =
Д-Е үшін
t =
Е-А үшін
t = +
n = жүріс
n = = 1,4
ℓ = , км;
ℓ = = 1240,
t = ,
t =
[ 11, 634-696 б.]
4 Бөлім. Өзара әрекеттестік, көліктегі координация және бәсекелестік
Көлік жүйесінің біртұтастығы әр көлік түріне рационалды қызмет сферасын
Әр түрлі көлік түріндегі өзара әрекеттестік жалпы тасымалдау процессіне
Әр көлік түрінің басымырақ қолданылуы оның техника – экономикалық
Айтарлықтай маңызды жүктің бағасы мен оның маңыздылығы , сонымен
Көліктік инфрақұрылымның ерекшелігі, тасымал құнын азайту, ал нарықтық қатынаста
200 км – ге дейінгі арақашықтықта автокөлік аралас теміржол
Халықаралық саудаға әдетте бірнеше көлік түрі қолданылады, яғни аралас
Көлік түрлерінің әр түрлі жұмыс технологиясына байланысты өзара әрекеттестікте
- өткізу бекеттерінің әр түрлі қуаттылығы, дұрыс мамандандырылмауы;
- байланысты көлік түрлерінің дамуындағы диспропорция;
- жүк түрі бойынша өткізу бекеттерінің әлсіз мамандандырылуы;
- кестелердің келіссіздігі;
- аралас қатынастық жұмыста қызығушылықтың болмауы;
- жоспарлаудағы және тасымалдық процессті басқарудағы есептік жаңылыстар;
- тікелей орындалатын шамадан тыс жүктелімнің елеусіз қолданылуы;
- шамадан тыс жүксіз қатынастың дұрыс өңделмеуі және т.б.
Сонымен қатар жетіспеушіліктерде бар, біртұтас техниканың дұрыс еместігінен болатын
Әр түрлі көлік түрінің өзара әрекеттестігі көлік тораптарында орындалады,
XX ғ. 60 — 70-ші жылдарында бірнеше
Аралас теміржол – өзендік қатынас өте ерте тарихқа
Барлық аралас теміржол – су қатынасындағы тасымалдың 90 %
Аралас теміржол – автомобильдік қатынас теміржол станцияларынан ірі автокөліктік
Автомобильді – су қатынасы порттардан және айлақтардан жүктердің, кенсіз
Теңіз көлігі өзен, теміржол және автомобиль көліктерімен өзара әрекеттеседі.
Әуе көлігі ең бастысы автомобиль көлігімен өзара әрекеттеседі, себебі
Соған байланысты аралас қатынас жүк ағындарының 80 % -
Қалаларда метрополитен теміржол көлігімен (ауысып орналасудың жалпы станциялары салынуда),
Есептеулер бойынша халықаралық тасымалдар үшін, ЮНКТАД халықаралық сауда ұйымының
Жаһандану байланыс жүйелерінде де жүруде: мысалы, Роттердам—Гонконг—Нью-Йорк желісінде —
Координация ( латын тілінен аударғанда со (сит) —
Координация сұрағын шешуде арнайы жоспарлы – графиктерді құру керек,
Нарық жағдайларында, нарықтық қатынастарға барлық субъектілерге бірдей құқық берілген
Бәсекелестіктің тиімді жақтары да бар – бұл күресте
Әдетте бәсекелестік тұтас нарықтың бөлінбес бөлігі болып табылады,
Логистика қағидаларын қолдануда және экспедициялық қызмет көрсетуді дамытуда әр
Теміржол алыс емес арақашықтыққа жүктерді тасымалдауда автомобиль көлігімен бәсекелеседі;
Көлік түрлерінің өзара әрекеттестігі, олардың қызметінің координациясы, бастысы бәсекелестігі
5 Бөлім. Көліктегі көліктік - экспедициялық қызмет көрсетудің
Көліктік - экспедициялық қызмет көрсету (ТЭО) жіберушіден қабылдап алушыға
Көліктік экспедиция өндіріс сферасынан бөлінеді, сауда және көліктік және
Ең алғаш мұндай қызмет көрсету XIII ғ. басында —
XIX ғ. тасымалдаушы мен экспедитордың функциялары бөліне бастады және
Қазіргі кезде келесідей бірлестіктер қызмет етеді:
- экспедиторлық ассоциацияның халықаралық федерациясы (ФИАТА);
- Балтық және халықаралық теңіз кеңесі (БИМКО);
- кеме брокерлері мен агенттері ассоциациясының ұлттық федерациясы және
Экспедитор жүк иесімен келіскен келісім бойынша жүкті шарттарда берілген
Экспедитор тауар – көліктік құжаттарды маршрут бойынша жүкті орналастыру
Экспедитор контейнерлік тасымалдарды ұйымдастырады, контейнерді таңдаудан бастап қолайлы түрін
Экспедиторлық фирмалар тұрмыстық жүктерді және жолаушыларды магистралды көлік түрлерінде
Барлық функцияларды орындау үшін көліктік – экспедициялық кәсіпорын қоймалармен,
Экспедитор міндеті бойынша заңдық білімді және басқа да нормативті
Экспедиторлық фирмалар рөлі «дәл уақытында жеткізу» қағидасын енгізгеннен
КЭҚ негізгі даму бағыттары мен өрістеуі болып мыналар табылады:
- қызмет көрсетудің кеңеюі және оның орындалуына жауап беру;
- кадрларды дайындау;
- біртұтас ақпараттық жүйелер мен орталықтарды облыстар мен тұтас
- көлік құралдарының қайтадан жүктелуін қамтамасыз ету;
және т.б. [10, 17 б. 11, 634-696 б.]
Қорытынды
Негізгі ғылыми қорытындылар:
Көліктің қоғамдық өндірістегі рөлі мен орнын ескере отырып
(өнім тек қана тұтынушыға жеткізілгенде ғана тауарға айналады),
Есептеулер бойынша қорытындылай келе автомобиль көлігімен тасымалданатын 1,4
Методикалық ұсыныстар:
• халықаралық деңгейдегі көліктің негізгі даму әдісі ретінде бағдарламалық
шаруашылықты және халықты көліктік қызметке деген талаптары бойынша толықтай
халықаралық көліктік – экспедициялық қызметті лицензиялаудың бірегей жүйесін мақсатты
Практикалық ұсыныстар:
• ұлттық тасымалдаушылардың дәстүрлі жүк базасын сақтау және халықаралық
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Қазақстан Республикасы Президентінің жарлығы бойынша 2030-жылға дейінгі көліктік
Единая транспортная система: Учеб. для вузов /В.Г.Галабурда, В.А.Персианов,
Бенсон Д. .Уайтхед Дж. Транспорт и доставка грузов: Пер.
М.: Транспорт, 1990.279 с.
Белов И.В., Персианов В.А. Транспортные издержки и пути их
снижения//Ж.-д. трансп. 1983. №12. 56 c.
Бунин Е.Д. Взаимодействие внутреннего водного транспорта с
морским и железнодорожным. М: Транспорт, 1978. 137 – 138
Деружинский В.Е. Транспорт в условиях рыночных отношений.
Ростов-на-Дону. Изд. Ростовского госуниверситета. 1992. 185 с.
Деружинский В.Е. Транспортная
современной рыночной экономики. Новороссийск, НГМА, 1998.
235 с.
Жуков Н.С., Письменный В.П. Технология морских перевозок. М.:
Транспорт, 1991. 168с.
Каплан А., Мандриков М. Экономические аспекты повышения
качества перевозок//Ж.-д. трансп. 1989. № 2. с. 54.
Никифоров В., Носов В. Взаимодействие транспортных отраслей в
условиях рынка. //Реф.ж. 1997. №10. 17c.
Куренков П. В., Котляренко А. Ф. Внешнеторговые перевозки в
3
Қазақстан Республикасы темір жол көлігнің экономикалық жағдайын бағалау
Көлік қызметтері нарығын дамыту
Темір жол көлігінің дамуын мемлекеттік реттеудің теориялық-методологиялық негіздері
Тасымалдау үдерісін қайта құру жағдайындағы тариф құрылымы
Әлемдегі жоғары жылдамдықты және жылдам темір жол желілері
Теміржол көлігінің қазақстандағы экономикалық рөлі
Теміржол көлігі Қазақстанның экономикасының рөлі
Транспорттық-экспедиторлық қызметті ұйымдастыру
Бағаларға бақылау және мемлекеттік реттеу
Халықаралық автомобиль жолдары және негізгі автомобиль коридорлары