Бухгалтерлік есеп тәсілі

Мазмұны.
1. Кіріспе..............................................................................................................3
2. Негізгі бөлім.
2.1 Бухгалтерлік есептің ғылым ретінде
2.2 Бухгалтерлік есеп тәсілі................................................................................8
2.3 Шоттар мен қосарлы жазба........................................................................13
2.4 Бухгалтерлік қызметтің жұмысын ұйымдастыру, құжаттау және есептік
3. Қорытынды..................................................................................................25
4.Пайдаланылған әдебиеттер тізімі...........................................................27
1. Кіріспе.
Шаруашынық есептің қамтитын объектілері сандық көрсеткіштер арқылы өлшенеді.
Заттай өлшеуіштегі есеп объектілерін бейнелеу үшін масса, көлем,
Еңбек өлшеуіштегі жұмыс уақыты бірлікпен (күндер, сағаттар, минуттар)
Ақшалап өлшеуіштер (теңге, тиын) шаруашылық құралдарын, олардың пайда
Есептік өлшеуіштердің барлық үш түрін өзара байланыстырып есепте
Шаруашылық есептің біртұтас жетесіне оперативті, статистикалык және бухгалтерлік
Оперативті есеп - кәсіпорынның іс-әрекетін күнделікті бақылауға мүмкіндік
Статистикалық есеп - экономиканың әртүрлі салаларында жалпылама-көпшілік сипаты
Бухгалтерлік есеп - кәсіпорынның шаруашылық қызметін үздіксіз құжаттық
Салықтық есеп - бухгалтерлік есептің салық заңдарының талаптарына
Бухгалтерлік есеп кәсіпорынның қызметін бейнелейді, Субъектінің меншігі, шаруашылық
Қамтамасыз ету (дайындау), кәсіпорын алған шикізат, материалдар, отын
өндірістік, мұнда өнім дайындауда пайдаланылатын өндіріс құралдары, оларға
өткізу, мұнда сатуға арналған өндіріс өнімдері; өткізу жөніндегі
Қолда бар құралдарды ұтымды пайдалану, олардың сақталуын бақылауды
Бухгалтерлік есепте кәсіпорынның құралдарын багалау негізінде нақты өзіндік
Кәсіпорын мүлкінің маңызды түрлері ағымдағы есепте және баланста
- негізгі құралдар бастапқы, баланстық немесе қалдық құнымен
- дайын өнім - нақты өзіндік құны бойынша;
- әртүрлі дебиторлармен және кредиторлармен есептесулер бухгалтерлік есепте
2. Негізгі бөлім.
2.1 Бухгалтерлік есептің ғылым ретінде
Кәсіпорынның шаруашылық құралдары құрамы (түрлері), орналасуы, пайда болу
Құралдардың түрлері мен орналасуы бойынша
Өндірісте бар, айналымдағы және өндірістік емес саладағы құралдар
Негізгі құралдар - өндіріс процестерін жүргізу үшін қажетті
Салық төлеушінің бухгалтерлік балансында есепке алынатын және жиынтық;
¥зақ мерзімді қаржылық салымдар - субъектінің басқа субъектілердің
Айналындық қаржы қаражаттың бір ғана айналымына қатысады және
Айналындық өндірістік құралдарға өндіріс процесіне тікелей қатысатын (шикізат,
Айналатын процеске қызмет ететін құралдар айналу құралдары (банктегі
Дебиторлық борыш субъектінің басқа субъектілерде уақытша тұрған немесе
Пайда болу көздері мен мақсатты көздері бойынша шаруашылық
Мына сызбаның мәліметтеріне қарасақ, қаражаттың келесі көрсетілген бөліктерге
Меншікті капитал кәсіпорын қызмет еткен ұзақ уақыт бойы
Жарғылық капитал - құрылтайшылардың (қатысушылардың) шаруашылық жүргізуші субъектіге
Резервтік капитал - пайдадан ақша аудару есебінен пайда
Бөлінбеген табыс (жабылмаған шығын) — барлық шығыстар
Қарыздық қаражат айналымдық қаржыға қосымша қажеттілікті, соның ішінде
2.2 Бухгалтерлік есеп тәсілі.
Бухгалтерлік есеп тәсілі деп — әдіс, амалдардың жиынтығы
1. Құжаттама - шаруашылық операцияларының бастапқы тіркеу әдісі
2. Түгендеу - мүліктің іс жүзінде бар екендігі
3. Бағалау - белгілі бір уақыт сэтіндегі кәсіпорын
Бухгалтерлік есепте кәсіпорынның құралдарын багалау негізінде нақты өзіндік
Кәсіпорын мүлкінің маңызды түрлері ағымдағы есепте және баланста
- негізгі құралдар бастапқы, баланстық немесе қалдық құнымен
- дайын өнім - нақты өзіндік құны бойынша;
- әртүрлі дебиторлармен және кредиторлармен есептесулер бухгалтерлік есепте
4. Калькуляция - өнім, жұмыс және көрсетілген қызмет
5. Шоттар - қаржы жағдайы, міндетемелер және капитал
6. Қосарлы жазба - шаруашылық операцияларын есеп объектілерінің
7. Баланс - белгілі бір сәттегі (кездегі) субъектінің
8. Еееп беру - кәсіпорынның белгілі бір кезең
Баланс та, есеп беру де тиісті топтастыру мен
Кәсіпорынның іс-әрекетін оперативті басқаруды қамтамасыз ету үшін кәсіпорында
Баланс - бухгалтерлік есептің екі бөлімнен тұратын тәсілдегі
Бірінші бөлімде шаруашылық құралдарының құрамы, орналасуы, қолданылуыэ ал
МКМ-дағы актив қаражатының әрбір жекелеген түрі немесе оның
Бухгалтерлік баланс құжаттармен расталған, тексерілген бухгалтерлік жазбалар негізінде
Баланс 5 бөліктен тұрады;
1. ¥зақ мерзімді активтер МЕА (НМА)? НҚ (ОС)
2. Ағымдағы активтер (1 жылдан кем).
3. Меншікті капитал.
4. ¥зақ мерзімді міндетемелер (1 жыпдан астам).
5. Қысқа мерзімді мшдетгемелер (1 жылдан кем).
Салыстыру үшін баланс кестесінде жылдың басында және соңындағы
Баланс негізінде ұйынның қаржылық жағдайы, яши қарсы қойылын
Шаруашылық жүргізуші субъектінің қаржылық жағдайын мынандай теңеуді пайдаланын,
активтер = міндеттемелер + меншікті капитал.
Бухгалтерлік есептің халықаралық жүнесінде бұл теңдеу баланстық теңдеу
Шаруашылық оеерацияларын жүзеге асыру кезімде баланста болатын өзгерістер
Бухгалтерлік баланс белгілі бір уақытта жасалып, қаражаттың жағдайы
Баланстағы өзгеріс құрылымы бойынша шаруашылык операциялары 4
1-тип кәсіпорын құралдары құрамында өзгерістер туғызады және тек
1010 «Кассадағы қолма-қол ұлттың ақша» шот дебеті
2-тип тек қаражат көздері қздэамында ғана өзгерістер туғызады.
3-тип шаруашалық құрамдарын және олардың шығу көздерін теңбе-тең
1310 «Шикізат пен материалдар» шот дебеті
4110 «Төлеуге арналған шоттар» шот кредиті
4-тип қаражаттың және олардың шығу көздерінің бірдей сомаға
Шот№ Аталуы Сома, теңге
2412 Ғимараттар мен үйлер 676 600
1310 Шикізат пен материалдар 171 000
1312 Отын 40 000
5010 Жарғы капиталына салымдар мен пайлар 960 000
3010 Банк қарыздары 80 000
1340 Бітпеген негізгі өндіріс 60 000
1320 Дайын өнім 55 000
4230 Қызметкерлермен еңбекті өтеу бойынша есеп айырысулар 21000
3310 Төленетін шоттар 19 700
3190 Басқа салықтар, алымдар 3 000
3440 Басқа да кредиторлық берешек 4 000
1040 Ағымдық шоттағы ақша 77 000
1010 Кассадағы қолма-қол ұлттық валюта 200
1250 Қызметкерлердің және тағы басқа тртлардаң берешегі (есеп
1280 Басқа да дебиторлық берешек
Берілген мәліметтер негізінде кіріспе баланс жасайық:
Актив Сома МКМ Сома
теңге
теңге
2412 «Ғимараттар мен үйлер» 676 600 5010 Салымдар
1310 «Шикізат пен материалдар» 171000 3010 Банкке қарыздар
1312 «Отын» 40 000 4230 Қызметкерлермен еңбекті өтеу
1340 «Бітпеген өндіріе» 60 000 бойынша есеп
1320 «Дайын өнім» 55 000 3310 Төленетін шоттар
1060 «Ағымдық шоттағы ақша» 77 000 3190 Басқа
1010 «Кассадағы қолма-қол ақша» 200 4170 Басқа да
2150 «Қызметкерлердің берешегі» 118
2160 «Басқа да дебиторлық берешек» 7 782
Жиыны 101087700 Жиыны 1087 700
2.3 Шоттар мен қосарлы жазба
Кәсіпорынды оперативті басқару үшін белгілі бір кездегі шаруашылық
Шоттар баланспен байланысты. Активтің немесе МКМ-нің әрбір бабына
Бухгалтерлік есептің шоттары баланстың және операциялық болып бөлінеді
Өзгерістерді (қаражаттың ұлғаюы немесе азаюы) бейнелеп көрсету үшін
Бухгалтерлік есептің барлық шоттары активтік және МКМ (пассивтік)
Айдың басында шоттар алдағы айдың балансы негізінде ашылады.
Шоттарда ағымдағы ай ішінде жазылатын сома айналымдық деп
Ай соңындағы қалдық былайша есептелінеді:
1. Активті шоттар Ст=Сб(Д-т)+Айн,(Д-т)-Айн (К-т).
2. ПассивтжшоттарСт=Сб(К-т)"һАйн(К-т)---Айн(Д--т)в
Активті шоттардағы қалдық - дебеттік, пассивтіктегілер — кредиттік.
Активті шоттардың ұяғаюы дебет бойышпа, ал азаюы -
Шоттар бойынша түшсілпегі қалдық негізінде жаңа бухгалтерлік баланс
Шаруашылық операцияларды бейнелеп көрсету тәсілі ретінде екі жақты
Бухесепте шоттардың екі: синтетикалық және аналитикалық түрлері егжей-тегжей
Синтетикалық шоттарда шаруашылық құралдары мен олардың қозғалысы туралы
Аналитикалық шоттар есептің тиісті объектілеріне түгел? толық сипаттама
Синтетикалық шоттың дебеті мен кредиті бойынша айналымдар аналитикалық
Мысалы, «Қызметкерлердің және басқа адамдардың берешегі» 333 шоты
Іс жүзінде синтетикалық және аналитикалық шоттардан басқа іппсі
Мысалы, «Отын» 203 шоты. Бұған «Бензин» 203/1, «Дизельді
Субъектінің өндірістік-шаруашылық іс-әрекетін басқару және бухгалтерлік есептің дұрыс
Бухгалтерлік есеп дұрыс ұйымдастырылған кезде бағаналардағы жиынтық сомалар
Дебеттік бастапқы сальдоның жиыны кредиттік бастапқы сальдоның жиыныеа
Жиынтық дебет айналымы жиынтық кредит айналымына теңееуі тиіс.
Дебет пен кредит бойынша түпкілікті сальдоның қорытындысы да
Шахматтық айналымдық ведомость. Синтетикалық есеп шоттары бойынша айналым
Актив Сома
теңге МКМ Сома,
теңге
2412 «Ғимараттар мен үйлер» 676 600 503 «Салымдар
1310 «Шикізат пен материалдар» 184 000 601 «Банк
1311 «Отъш» 38 530 671 «Төленетін шоттар» 45
1340 «Бітпеген өндіріс» 20 000 687 «Басқа да
500
1320 «Дайынөнім» 115 470
1260«ҚҚСөтеуге» 4 800
1060 «Ағымдық шоттағы колма-кол ақша» 127 752
1010 «Кассадағы қолма-қол ақша» 188
1250 «Қызметкерлердің берешегі» 30
1280 «Басқа да дебеторлық берешек» 3 930
1315 «Баска да материалдар» 100
Барлығы 1 171 400 Барлығы 1 171 400
Шоттарды жіктеу бухгалтёрлік есеп тәсілінің маңызды элементі ретінде
Шоттарды екі белгісі бойынша жіктейді:
экономикалың мэні жағынан Қаражат пен шығу көздерін жіктеу
- міндеті мен құрылымы жағынан Назардағы объекті туралы
Негізгі шоттар шаруашылық құралдарының бар-жоқтығы мен қозғалыеын,
Мүліктік. Материалдық қрідылықтардың өсуін, жұмсалғанын және қалдығын бақылауға
Ақшалай. Банкте, кассада әртүрлі валютамен сақтаулы ақшалай қаражаттың
Инвестициялар акцияларға, басқа субъектілердің жарғы капиталына салынған инвестициялар,
Меншікті капитал. Шоттар субъектінің меншікті қаражат көздерінің пайда
Есеп шоттар кәсіпорынның дебиторларымен және кредиторларымен есептесулерді есепке
Реттеуші шоттар. Бұлардың көмёгімен ағымдағы есепте шаруашынық
Процестер мен нәтижелердің
Калькуляциялық шоттар. Өнім өндірісімен, орындалған жұмыспен, өнімнің, жұмыс
Кіріс шоттары - негізгі және негізгі емес іс-әрекеттен
Транзиттік шоттар (бір күндік) Бір элементті шығындарды есепке
Шығын шоттары. Құрынымы бойьпшіа активті, дебет бойынша шығын
Тысқары шотттар осы кәсіпорынға тиесілі емес жауапты
2.4 Бухгалтерлік қызметтің жұмысын ұйымдастыру. Құжаттау және есептік
Шаруашылық жүргізуші субъектісі өзінің нақты жағдайына, көлеміне және
Субъектіде бухгалтерлік есепті ұйымдастыруға, шаруашылық операцияларын орындаған кезде
Субъектінің құрылымдық белімшелерінде бухгалтерлік есепті жүзеге асыруға кәсіпорынның
Бас бухгалтерді қызметтің босатқан кезде ол жаңадан тағайындалған
Субъект активтердің, меншік капиталының, міндеттемелердің және олармен жасалатын
Бухгалтерлік қызметтің басты мақсаты субъектіні жедел басқару үшін
Бухгалтерлік есепті жүргізген кезде субъекті мына жайларды қамтамасыз
- есеп беру кезеңінің ішінде міндеттемелер мен активтерді
-қаржылық міндеттемелерімен мүліктерді түгендеу нәтижесін және есептік кезеңде
- тиісті есептік кезеңіне шығыс пен табыстың дүршгс
- әрбір айдың басына синтетикалық есеп шоттары бойынша
Жасалған шаруашылық операцияларын тіркейтін алғашқы құжаттардың мәліметтері бухгалтерлік
Бухгалтерлік құжаттарда жасалған шаруашылықоперациялары мәліметтердің айғақтылығын немесе жасалған
Операцияларды құжаттармен рәсімдеу процесі бухгалтерлік есептің алғашқы сатысы
Құжаттардың арналымы мен мазмүнын дәл және толық түсіну
Құжаттар арналымы бойынша мына топтарға бөлінеді:
- тәртіп орнататын (басқара білетін) — жарлықтың мазмұны,
Көптеген жарлық ретіндегі құжаттар, операция жасалғаннан кейін барып,
- ақтаушы (атқарушы) — жасалған шаруашылық операцияларының фактісін
- бухгалтерлік рәсімдеу — тәртіп орнататын және ақтаушы
- қиыстырылған (құрастырылған) — жоғарыда келтірілген құжаттардың бірнеше
Құжаттар жасау бойынша мына топтарға бөлінеді:
- бір жолғы — жасалған бір немесе бірнеше
- жинақтаушы — біртектес шаруашылық операциялары жасап біткеннен
Құжаттар мазмұндық көлемі бойынша мына топтарға бөлінеді:'
- алғашқы (бастапқы) — шаруашылық операциялары жасалған кезде
- жиынтық — алғашқы құжаттардың негізінде жасалады; олар
Құжаттар жасалу орны бойынша мына топтарға бөлінеді:
- ішкі — кәсіпорынның өзі жасайды;
- сыртқы - басқа кәсіпорындардан, ұйымдардан, жеке тұлғалардан
- типтік - халық шаруашылығының барлық салаларында, өзгеріссіз
- арнайы — халық шаруашылығының кейбір салаларында, нақты
Шаруашылық операцияларын рәсімдеу үшін қолдан алғашқы құжаттардың нысаны
- құжаттың атауы (нысаны);
- жасаған күні;
- субъектінің атауы, яғни кімнің атынан құжаттардың жасалғанын
- шаруашылық операциял ардың мазмүны (ақшал ай және
- қызмет бабындағы түлғаның атқаратын қызметі, яғни жасалған
- жеке қолдары және оларйың аты-жөні, қызметі.
Құқықтық актілердің нормативтік талабына және операцияның сипатына, сондай-ақ
Бухгалтерлік құжаттарды жүргізу әдісіне біршама талаптар қойылады, олардың
Құжаттардағы жазулар, цифрлар барынша анық, әрі түсінікті болуы
Кәсіпорын басшысы құжаттарға қол қоюға құқы бар түлғаларды
Бухгалтерлік есепте алғашқы құжаттардың қозғалысы (жасау немесе басқа
Барлық бухгалтерлік құжаттар жазылған сәттен бастап, архивке (мүражайға)
Құжат айналымының басты мақсаты құжаттардың қозғалысын дұрыс ұйымдастыру
Қазіргі таңда, бухгалтерлік есепті компьютеризациялаудың көмегімен ондағы құжат
Бухгалтерияға келіп түскен құжаттар есептік регистрлерге жазылғанға дейін
Бухгалтерияға келіп түсетін құжаттардың көпшілігі тек шаруашылық операцияларының
Құжаттардағы қате^ерді түзету дегеніміз — арифметикалық және мән-мағынасы
Бухгалтерлік есеп құжаттарының қатесін жөндеудің бірнеше әдісі бар.
Корректуралық (түзету) тәсілі — текстегі немесе сомадағы қатенің
"Қызыл жазу" тәсілін, шоттар корреспонденциясында жіберілген қателерді түзету
Қосымша жазу (проводка) әдісі дұрыс шоттар корреспонденциясы жасалған
Ішінара қосымша тәсілі дұрыс шоттар корреспонденциясы жасалған кезде,
Есептік жазбалар үшін пайдаланған құжаттарды "Жабылды" деген мөртаңба
Бухгалтерияға келіптүскен құжаттар тексеруден және корректировкадан өткеннен кейін,
Бірлі-жарым құжаттар ғана регистрлерде топтастырылмауы мүмкін. Белгілі бір
Есептік кезең біткеннен кейін, бухгалтерияда тұрған барлық құжаттар,
"Есептік регистрлер. Қажетті ақпараттарды алу үшін кәсіпорынның қызметін
Есептік регистрлер — есептік жазбаларға арналған, белгілі бір
Біртекті шаруашылық каражат-құралдарын және операцияларын бухгалтерлік есеп шоттарында
Шот есеп жоспары 10 бөлімнен тұрады. 1-ден 8
Шот жоспарымен жұмысты жеңілдету үшін әрбір бөлікке және
3. Қорытынды.
Бухгалтерлік есепте регистрлер арналымы бойынша, мазмұндылығы немесе мазмұнының
Есептік регистрлер өз арналымы бойынша мына топтарға бөлінеді:
- хронологиялық — шаруашылық операцияларының жүзеге асуына қарап
- жүйелі регистрлерінде — шаруашылық операциялары экономикалық мазмұны
- құрастырылмалы - бұл хронологиялық және жүйелі жазбалары
Регистрлер мазмүндылық көлемі бойынша аналитикалық, синтетикалық болып белінеді.
- аналитикалык, регистрлер жекелеген талдау есептері (карточка, кітаптар,
- синтетикалық регистрлер - бұл шаруашылық қаражаттарын және
Есеп регистрлері сыртқы түрі бойынша мына топтарға бөлінеді:
- карточкалар - бұл аналитикалық есептің бірдей форматтағы
- кітаптар — бұл да аналитикалық есептің немірленген
- бос парақтар — жекелеген парақтарда әзірленетін регистрлер
- машинограммалар (басылған қағаздар) бухгалтерлік есептің іс жүзінде
Кітаптарда аналитикалық есебін жүргізер кезде жазбалар жазбай тұрып,
Регистрлерді ашқан кезде оларға регистрлерден өткен айдың бастапқы
Ай біткен соң барлық аналитикалық және синтетикалық шоттар
Ай соңындағы жиынтық айналымы айналым ведомосын жасау үшін
Есеп регистрларының мәліметтері салыстырылады. Бұл үшін шоттар корреспонденциясы
Шоттардың үлгі жоспары - бухгалтерлік есептің барлық жүйесін
4.Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.
1.Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есеп беру туралы: Қазақстан
2.Қаржылык есеп берудің халықаралық стандарттары. - Алматы: Раритет,
3.Қазақстан Республикасының 1998-2000 жылдарға арналған бухгалтерлік есеп пен
4. Аудиторлық іс-қызмет
5.Мемлекеттік және қадағалаушы міндетті іс-кызмет аясын реттеу туралы:
6.Акционерлік қоғамдар туралы:
7.Бухгалтерлік есеп
8.Қазакстан аудиттің халықаралық
9.Шетелдік инвестициялар туралы:
10.Банкроттык жайында Қазақстан Республикасының 1997
11.Қазакстан Республикасының Конституциясы. - Алматы: Әділет Пресс, 2003.-40
12.Қазакстан Республикасының Азаматтық
БОРКИ, 2004. - 236 б.
13.Боумэн К. Основы стратегического менеджмента: Пер. с англ.,
14. Мейірбеков А.Қ., Әлімбетов Қ.Ә. Кәсіпорын экономикасы.
15. Реуэль А.Л. «Экономических учений» Москва 1972г.
16. Сәбден О., Тоқсанова А. Шағын кәсіпкерлікті басқару.А,2002ж.
17.Үмбеталиев А., Ғ. Керімбек «Кәсіпорын экономикасы
18. Ілиясов Қ.Қ., Құлпабаева С. Қаржы. Алматы, Алматы
19. Ядгаров Я.С. «История экономических учений»
20. Назарбаев Н.Ә. «Қазақстанның егеменді мемлекет ретінде қалыптасуы
27

Ұқсас жұмыстар

Бухгалтерлік есептің объектілері

Есептік өлшеуіштер. бухгалтерлік есеп түрлері

Бухгалтерлік есептің концепциялары мен қағидалары

Біріккен кәсіпкерлік жайлы

Бухгалтерлік есепті теориялық жағынан зерттеп, кәсіпорынның есеп саясаты және қабылданған басқару шешімдерінің дұрыстығын анықтау үшін бухгалтерлік есептің орнын, маңызын, рөлін көрсету және осының негізінде оны жетілдіру бойынша ұсыныстар жасау

Бухгалтерлік есеп туралы жалпы мағлұмат

Бухгалтерлік есептің жалпы мәселесін ұйымдастыру

Бухгалтерлік есеп туралы

Есеп саясатының техникалық аспектілері