Бір білімді данышпан жан табалық
ЖОСПАР
Кіріспе ………………………………………………………………………
І Шәкәрім Құдайбердіұлының өмірі мен
ІІІ Шәкәрім – философ 5
Қорытынды 13
Әдебиеттер тізімі: 14
І Шәкәрім Құдайбердіұлының өмірі мен
Шәкәрім Шығыс Қазақстан облысының Абай ауданында
Шәкәрім 1905-1906 жылдары хажыға сапар жасап
Шәкәрім-пәлсапалық өлең-поэмаларымен елге танымал болды. Ол
Шәкәрім – қазақ әдебиетінің класигі, ұлы
Шәкәрімнің қайталанбас өзіндік ақындық тұлғасын танытатын
Кел, жастар, біз бір түрлі жол
Арам, айла, зорлықсыз мал табалық.
Өшпес өмір, таусылмас мал берерлік
Бір білімді данышпан жан табалық.
Ал, енді олай болса, кімді алалық,
Қазақта қай жақсы бар, көз саларлық.
Шын іздесек – табармыз шыны ғылым!
Жалыналық Абайға, жүр, баралық.
Шәкәрім жастардың өмірлік мақсаты тұралы айта
Шәкәрім өзіне Абайдың шыншыл сөздері қатты
Шәкәрімнің лирикалық шығармаларының басты бір ерекшелігі
Тарих, философия, дінтану, психология, шығыстану, түріктану
Қазақ халқы-рухани зор байлықтың мұрагері. Ол
Әлемдік озық мәдениеттің шоқ жұлдыздары: Шоқан,
1905-1906 жылдары Меккеге сапар жасап оралды,
ІІІ Шәкәрім – философ
Шәкәрім қазақ поэмасында философиялық лириканың бұрын
«Ақыл деген өлшеусіз бір жарық нұр»
Дүниетанымның, ғылымның да негізгі тірегі
Шәкәрім ойлау, ойлану деген ұғымға үлкен
Шәкәрімнің дүниенің, жаратылыстың қозғаушы күші, адам
Ақынның діншілдігі, жаратушы Аллаға сенімі оның
Тәңіріні іздеу, жаратқан Аллаға сену -
Ақынның ойшылдығың оның дүние-болмыстың терең сырларын
«Тау бойындағы ой» деген өлеңінде дөңгеленген
Шыққаным Шыңғыстағы бір биік тау,
Жақсы екен тауға шығып тағдыр сынау!
Қайырлы түн болсын деп үнсіз айтып,
Күн кеткен соң, түн келді қараңғылау!
«Ей, жастар, қалай дейсің бұл дүние?»
Ей, жастар, қалай дейсің бұл дүние?
Мұны бүйтіп жаратқан қандай нәрсе?
Білімсіз мақсұтсыздан шыққан болса,
Мақсұт, білім, ой шықты мұнан неге?
Шәкәрімнің философиялық өлеңдері ой тереңдігі, пікір
Адамдардың қоғамдық өмірдегі қарым-қатынасын, жеке адамның
Өмірдің өкініші аз болмайтынын айта отырып,
«Боларға ұмтыл, болмасқа қанағат қыл»,- дей
Қазақ қоғамындағы, жағдайды, әлеуметтік ортаны, әр
Ақын елді өнер-білім мен ғылымға жұмылдыруға
Өнер – білім, ғылым үйрену мәселесін
Адамдық борышың
Халқыңа еңбек қыл,
Ақ жолдан айнымай,
Ар сақта, оны біл.
деген сөздері Шәкәрімнің жоғарыда келтірген
Ұзақ жылдар барлық қүш-қайратын жұмсап, білім
Шәкәрімнің асқан ақындық шеберлігі оның өлең
Өлең сөздің қадыр-қасиетін, қоғам өміріндегі маңызын
Шәкәрімнің адамгершілік идеялары, арман-мұраттары алуан түрлі
«Еңлік-Кебек» - қазақ елінің қоғамдық өмірін,
Поэма тұңғыш рет 1912 жылы Семейде
Кейбір адам, жер-су аттары ғана өзгеріске
Өмір шындығына өзінше айландыру мақсатында тыңнан
Шәкәрім шығыс, орыс классиктерінің шығармаларын қазақша
Шәкәрімнің қарасөз түріндегі шығармаларына келсек, ол
Шәкәрім Абайдың ақындық дәстүрлерін қоғамдық өмірдің
Шәкәрімнің атын атауға тыйым салынып, шығармалары
Қазіргі кезде бүгінге жазылған, жарияланған мақалдар
Ұлы ақынның туғанына 150 жыл толуына
Ал, Шәкәрімнің ақындық әлемін зерттегенде поэтика,
Ал Шәкәрім мұрасын насихаттау жағынан келсек,
Шәкәрім дүниеден өтті. Зұлымның, сұмның
Қанша тіршілік-тірлігіміз күйреп, қанша сән-салтанатымыз қирап,
Шәкәрім шығармаларын бүгінгі күннің биігінен қарап
Қорытынды
Шәкәрім Құдайбердиев өмірін жастарға үлгі-өнеге етіп,
Шәкәрімнің ақындық, аудармашылық еңбектері мен тарих
Әдебиеттер тізімі
Базарбаев М. Шәкәрім ақын //
Байғалиев Б. Шәкәрім
Мағауин м. Ақын, тарихшы, философ: Ш.Құдайбердиев
Мырзахметов М. Ынсап, әділет, мейірім немесе
Шәкәрім Құдайбердиев (1858-1931). Педагогикалық көзқарастары,
1
Абай шығармаларындағы ұлттық діл мен ұлттық таным
Ақын, жазушы, философ - Шәкәрім Құдайбердіұлы
Шәкәрім Құдайбердіұлы ( 1858 – 1931 )
Жастарға атты 1879 жылы жазылған өлеңінде
Шәкәрім шығармаларының дені
Шәкәрім Құдайбердіұлының өмірі мен өмір сүрген ортасы. Шәкәрім - Абайдың бауыры
ШӘКӘРIМ КҮДАЙБЕРДИЕВ (1858 - 1931). Ол - әрі ақын, әрі прозаик, әрі аудармашы, философ, тарихшы
ШӘКӘРІМ ҚҰДАЙБЕРДІҰЛЫ ДҮНИЕТАНЫМЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ ҚАЗАҚ ҚОҒАМЫНДАҒЫ ОРНЫ
Шәкәрім Құдайбердіұлының өмірі мен өмір сүрген ортасы
ШӘКӘРІМ ҚҰДАЙБЕРДІҰЛЫНЫҢ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ОЙЛАРЫНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗІ