Қазақстанның нарықтық экономикаға өтуі
Кіріспе......................................................................................................................3
1 Қазақстанның нарықтық экономикаға өтуі.......................................................5
1.1 Нарықтық экономикаға өтудің негізгі бағыттары.........................................5
1.2 Қазақстандағы нарықтық қатынастардың дамуы.........................................11
1.3 Қазақстан экономикасының дамуындағы шетел инвестицияларының рөлі..........................................................................................................................13
2 1995- 2005 ж.ж. экономиканың дамуы.............................................................18
2.1 Өнеркәсіп көрсеткіштері.................................................................................18
2.2 Ауылшаруашылығын дамыту мәселелері.....................................................29
2.3 Сыртқы экономикалық қарым - қатынастары..............................................42
Қорытынды ...........................................................................................................52
Пайдаланған әдебиеттер тізімі............................................................................54
Қосымша................................................................................................................56
Кіріспе
Тақырыптың өзектілігі. Қазақстан Республикасының 1995-2005ж.ж. аралығындағы экономикасының даму
Жұмыстың мақсаты мен міндеттері: жұмыстың басты мақсаты 1995-2005ж.ж.
Міндеті:
Республика экономикасына жалпы сипаттама беру;
Республикадағы өнеркәсіптің дамуына талдау жасау;
Ауыл шараушылығы өндірісінің даму жолдарын айқындау;
Республика экономикасының келешекте даму бағыттарын айқындау;
Жоғарыда айтылған міндеттерге жету барысында республиканың 1995-2005ж.ж. аралығында
Барлық тауарлар мен көрсетілетін қызметтерге баға мен тариф
Сыртқы экономикалық қызмет көп жағдайда ырықтандырылды, соның ішінде
1995 жылы 1 шілдеден салық жөніндегі жаңа заң
түбегейлі институциялдық өзгерістер жасалды және жасалынып жатыр. Елімізде
рыноктық инфраструктураның базасы жасалды: 100-ден астам екінші дәрежедегі
Яғни экономикамыздың барлық саласында түбегейлі өзгерістер жүріп жатыр.
1.1 Нарықтық экономикаға өтудің негізгі бағыттары.
Басқа республикалар сияқты Қазақстанның да нарыққа бағытталған экономика
Экономикалық жағдайды обьективті бағалау үшін ТМД елдері өз
Ал ТМД елдерінде нарықтық қатынастарды тыңнан бастау қажет
Қазақстан ТМД-ның басқа елдері сияқты нарыққа бет алған
экономиканы тұрақтандыру және оны тамыры тереңге кеткен дағдарыстан
нарықтық қатынастарды құру және дамыту;
Экономикада нарықтық қатынастармен нарық тетіктерін құлашын кеңге жайған
Міне, осындай жағдайда Ресей үкіметі бағаны тез ырықтандыруға,
Кеңестік жоспарлы экономикадан нарықтық экономикаға көшудің бұл бірден-бір
тын қиындығы еді. Өйткені бұл экономикада баға алшақтығы
Алғашқыда экономиканы ырықтандыруға және қаржыны шектеудің макроэкономикалық тұрақтандыруына
Бұдан басқа тағы бір қызықтырарлық стратегия нарыққа біртіндеп
Қалай болғанда да, сомдық аймақта отырған және Ресейдің
Қазақстан өзінің іс жүзіндегі жеке дара экономикалық саясаты
Қазақстанда реформа жасау жылдарында, нарықтық экономикаға көшуде орасан
-барлық тауарлар мен көрсетілетін қызметтерге баға мен тариф
-сыртқы экономикалық қызмет көп жағдайда ырықтандырылды, соның
ішінде әртүрлі тарифтік емес шектеулер мен экспортқа шығарылатын
өнімдерге кеден бажы алып тасталынды;
-1995 жылғы 1-шілдеден салық жөніндегі жаңа заң енгізілді,
саны бұрынғы 45-тен енді 11-ге дейін қысқарды. Олардың
ретке қойылды, олар экономикадағы нарықтық қатынастарға лайықтандырылды;
-түбегейлі институциалдық өзгерістер жасалды және жасалынып жатыр. Елімізде
шылық қызметпен айналысатын субъектілердің жалпы санының 80 пайыздан
-рыноктық инфраструктураның базасы жасалды: 100 ден астам екінші
-нарықтық экономиканың, оны мемлекеттік реттеудің құқықтық базасы жасалды,
Қорыта айтқанда, Қазақстанның бүгінгі экономикасы нарықтық экономикаға әбден
Нарықтық экономикаға өту барысында экономикамызда төмендегідей бағыттар бойынша
-мемлекет меншігінде болған барлық өнеркәсіп орындары мен ауыл-
шаруашылық бірлестіктерін жекеменшікке беру;
-экономика құрылымында өнеркәсіптің әсіресе өңеуші өнеркәсіптің үлесін арттыру.
-ҒТР нәтижелерін экономиканың барлық саласында кеңінен пайдалану;
-жеке кәсіпкерлікті дамыту;
-отандық тауардың сапасын жақсарту рақылы дүние жүзілік нарықтағы
-экономикадағы қажетсіз салаларды басқа салалармен ауыстыру, орта және
-Әлемдік шаруашылыққа интеграциалану, яғни халықаралық еңбек бөлінісіне қатысып,
Сурет 1
Қазақстанның ұлттық экономикасының трансформациялық даму кезеңдері
5 этап:
1999-2004ж
1 этап: 4 этап:
1991-1993ж 1997-1998ж
2 этап: 3
1993-1995ж 1995-1996ж
1.2 Қазақстандағы нарықтық қатынастардың дамуы.
Қазақстан бүгінде егеменді тәуелсіз мемлекет. Қоғамда әлеуметтік, саяси
Өтпелі кезеңде бірқатар қиындықтардың болып жатқаны да рас.
мын»,- деді. Осының бәрі қазіргі ғана емес, болашақ
Қазақстанның әлемдік экономикалық қатынастар жүйесіне кіруі өндіріс көлемінің
Ішкі капитал мен жинақталымдардың жеткіліксіздігінен Қазақстан шетелдік капиталға,
2030 жылға қарай Қазақстан өзінен-өзі көтеріле қалмайды. Ол
«2030 жылы Қазақстан Орталық Азия барысына айналады және
1.3. Қазақстан экономикасының дамуындағы шетел инвестицияларының ролі
Инвестиция барлық қоғамда да экономиканы нығайтудың негізі болып
Қазіргі таңда алда тұрған қиын жағдайды шешудің бірден-бір
2005 жылдың 27-сәуірінде, Республика президентінің шағын және орта
Сонымен бірге ауыл шаруашылығына да инвестиция бөлу мардымсыз.
Ауыл шаруашылығына инвестиция бөлудің өз ерекшеліктері болуы тиіс.
Өнеркәсіп пен ауыл шаруашылық тауарлары арасындағы ара қатынаста
Қазіргі кезде аграрлық рынок қорғаусыз қалды, ол әлемдік
Халық шаруашылығының қай саласы да қаржысыз дамымайды. Оны
Осы тұрғыдан қарағанда, шетел капитлын өзімізге тарта берудің
Шетел инвестициясын ғылым мен білімді, ғылым жетістіктерін көбірек
Экономикалық дамуды ынталандырудың бағдарламасына инвестициялық және өнеркәсіптік саясаттарын
Инвестициялық саясатты дұрыс шешу, отандық өнеркәсіп пен ауыл
Инвестицияның біраз бөлігі жаңа технологияны сатып алуға және
Жаман да болса, шетел технологиясын алу керек
Бірақ ол қолдау таппады. Оның себебі, біздің елімізде
Ал, екіншіден, отандық машина жасауды тірілтеміз деп өзіміздің
Қорыта айтқанда, инвестициялық қорларды тиімді пайдалану үшін төмендегі
экспорттық шамамызды көтеріп, шетелден тасымалданатын тауарды елімізде өндіру;
елімізден валютаны заңсыз жолмен сыртқа шығаруға жол бермей
Шетел капиталын елімізге тартуға мемлекеттік кепілдеме берулі шектеу.
Экономикалық өсу тұрақты болуы үшін оны отандық инвестициясымен
Осыған байланысты еліміз алдында екі басты міндет тұр:
инвестицияны өндірістік салаларға молырақ бөлу;
ауыл шаруашылығында жерді тиімді пайдалана білу. Оны жекеменшікке
Шетелдіктерге жерді пайдалануға шек қою баға қоюдағы арақатынасты
Отандық тауарлар есібінен ішкі рыноктың дамуына жағдай жасау.
Қорыта келгенде айтарымыз, шетелдік және отандық инвестицияларды
2 1995-2005ж.ж. экономиканың дамуы.
2.1 Өнеркәсіп көрсеткіштері
2002 жылы өнеркәсіп өндірісі. Өткен 2002 жылы
Кен өндіру өнеркәсібінде 2002 жылы 1072,9млрд. өнімі өндірілді,
Кен өндіру өнеркәсібінің басты тауары шикі мұнайды өндіру
Металлургия өнеркәсібі мен металл өңдеуде 2002 жылы 411,3
Машина жасау саласында 2002 жылы 2001 жылға
2002 жылы 306,9млрд. теңгенің ауыл шаруашылығы өнімінің өнімі
Қорыта айтқанда, өнеркәсіп өнімдерінің көптеген түрін өндірудің
2003 жылдың өнеркәсіп өндірісі. Үстіміздегі жылдың алғашқы
2003 жылдың қаңтар-маусымында өңдеу өнеркәсібінде 670,7 млрд. теңгенің
Үстіміздегі жарты жыл ішінде 163,3 млрд. теңгенің ауыл
Металлургия өнеркәсібінде және металдан жасалған дайын бұйымдар өндірісінде
Кокс,мұнай өнімдерін және ядролық материалдарды өндірудің көлемі62 млрд.
Машина жасау саласында көлік құралдары мен жабдықтарын (40,6
Өнеркәсіп көлемінің өткен жылғы алты аймен салыстырғандағы өсімі
Сонымен осы келтірілген деректерден өнеркәсіп өнімінің көлемі негізінен
2004 жылғы өнеркәсіп өндірісі. 2004 жылдың қаңтар қыркүйегінде
2004 жылдың қаңтар-қыркүйегінде кен өндіру, өнеркәсібінде 1349,3 млрд.
2004 жылы қаңтар-қыркүйек айларының аралығында өңдеу өнеркәсібінде 1099,9
Сонымен бірге 2004 жылдың қаңтар-қыркүйек айларындағы кен өндіру
Өңдеу өнеркәсібінде оның жалпы көлемінің 40%-дан астамы
Ал, тамақ өнеркәсібінің тұтастай алғандағы тамақ өнімдері өндірісінің
Металлургия өнеркәсібінде және металдан жасалған дайын бұйымдар өндірісінде
Машина жасау саласында 84,7 млрд. теңгенің өнімі өндірілді,
2005 жылғы өнеркәсіп өндірісі 2005 жылдың қаңтар-тамыз айларында
Бірден айтар болсақ 2005 жылғы осы айлар аралығындағы
Кен өндіру өнеркәсібінде 2005 жылдың қаңтар-тамызында 1867,9 млрд.
Өңдеу өнеркәсібінде 2005 жылдың қаңтар-тамызында 110,44 млрд теңгені
Тоқымы және тігін өнеркәсібінде 18,7 млрд. теңгенің өнімі
Қоқыс, мұнай өнімдерін және ядролық материалдарды өндіру бойынша
Өзге де металл емес минералды өнімдер өндіріснде 61,5
Металлургия өнеркәсібінде 461,8 млрд. теңгенің өнімі өндерілген, соның
Машиналар мен жабдықтар өндіруде 33,5 млрд.
Өнеркәсіптің негізгі көрсеткіштері
Кесте 1
1995 1996 1997 1999 2000 2002 2004 2005
Өнеркәсіптің ЖІӨ-дегі үлесі, (-бен
Өнеркәсіп кәсіпорындары мен өндірістердің саны
Өнеркәсіп өндірісінің көлемі, млрд. теңге
Өнеркәсіп өндірісінің нақты көлем индексі, өткен жылға
1990жылға (-бен
1995 жылға (-бен
Өндіруші кәсіпорындар бағасының индексі, өткен жылға
Өнеркәсіп бойынша салық салынғанға дейінгі жиын-тық табыс(залал), млн.
Негізігі қызметтен алынған табыс (залал) млн.теңге
Өнеркәсіптің пайдалылық (залалдылық) деңгейі,
(-бен
Өнеркәсіптік-өндірістік қызметкерлер саны, мың адам
Өткен жылға (-бен
Өнеркәсіптік-өндірістік қызметкерлерінің орташа ай-лық жалақысы, теңге
Негізгі капиталға инвести-циялар, млн. теңге
23,5
17924
660,0
91,8
48,0
239,8
85381
72945
15,7
1025,5
91,5
7792
84487
21,2
17156
719,1
100,3
48,2
123,8
62255
67151
11,3
915,6
89,3
10198
65782
21,4
15791
810,7
104,0
50,1
104,3
115,5
3985
37647
5,3
803,9
87,8
12489
84976
23,8
13676
808,0
97,6
48,9
101,8
100,8
-82776
-46904
-5,9
756,3
94,1
13465
135460
28,2
13045
1142,8
102,7
50,2
104,5
118,8
89569
140068
15,8
668,3
88,4
15530
190719
33,2
14326
1798,3
115,5
58,0
120,7
138,0
358164
356077
26,5
653,8
97,8
20647
385940
30,7
13343
2000,2
113,8
66,0
137,4
100,3
298770
288244
20,0
664,5
101,6
23760
550583
29,5
13177
2336,9
110,5
72,9
151,8
100,3
401087
402210
23,0
671,2
101,0
26226
587953
Өнеркәсіп өнімінің негізгі түрлерін өндіру индекстері
Кесте 2
1995 1996 1997 1999 2000 2002 2004 2005
Көмір
Мұнай, газ конденсатын қоса
Табиғи газ
Ірі қара мал, шошқа, ешкі, жылқы еті мен
Сары май
Өңделген сұйық сүт және кілегей
Өсімдік майы
Қант
Мата
Цемент
Темір мен болаттан жалпақ илек
Өңделмеген мырыш
Дайындама түріндегі та-зартылған мыс
Электр энергиясы 79,6
101,8
131,8
66,2
65,5
50,5
97,6
101,7
29,1
87,2
91,3
98,1
91,8
10,0 92,2
111,2
110,3
63,3
50,3
89,5
94,1
127,1
91,1
62,9
106,3
100,5
104,5
88,6
94,6
112,3
124,4
90,5
44,7
81,3
70,4
103,4
69,2
58,9
132,4
111,1
112,7
88,1 96,0
100,6
98,0
66,4
63,6
54,7
115,9
155,4
65,0
94,7
85,3
127,4
107,9
94,5 83,7
116,1
125,1
86,7
82,2
81,3
132,3
99,3
98,3
134,6
123,3
103,3
111,4
96,6 128,3
117,2
116,8
85,6
121,5
121,4
66,6
122,4
54,4
140,2
115,3
105,6
109,1
108,7 105,7
113,6
100,6
96,2
139,3
99,0
142,9
123,9
145,5
172,7
99,9
105,5
107,8
107,3 93,2
117,9
121,6
90,6
148,2
112,9
105,9
112,7
193,1
104,9
103,3
103,4
106,4
105,3
1991-2005 ж ҚР жалпы ішкі өнімі мен экономикасының
Кесте 3
Көрсеткіш 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997
ЖІӨ 89 84,3 76,5 66,9 61,4 61,7 62,8
Ауыл шаруашылық 77,4 98,1 91,3 72,1 54,5 51,8
Өнеркәсіп 100,4 83,2 71,6 51,9 47,4 47,6 49,5
Құрылыс 88,9 52,9 39,2 32,8 20,4 15,5 16,8
Сауда 98,7 81,5 76,4 63,1 66,9 74,1 76,3
Транспорт 93,8 75,6 64,2 46,1 40 40,7 42,4
2.2 Ауыл шаруашылығын дамыту мәселелері
Қазақстан Республикасы егемендігін алған жылдан бастап аграрлы реформалар
Келешекте агроөнеркәсіп экономикасының дамуы жоғарыдағы қабылданған заң құжаттарын
Агроөнеркәсіп өндірісін кооперация негізінде дамыту, ауыл тұрғындарының жеке
Дамыған шетел өндірістерінде кең тараған кооперативтердің бірі ауыл
-сүт өнімдерін өңдеу;
-ауыл шаруашылық товар өндірушілер үшін, материалды-техникалық ресурстарды қамтамасыз
-астықты жию және өңдеу;
-ет және ет өнімдерін өңдеу;
Кооперативтер малды сатып алып, етін қайта өңдейді, ішкі
Жеміс-жидек, жүзім өндіру және оларды өңдеу.
Ауыл шаруашылық коорперациясының өзіне тән ерекшеліктері төмендегі бағыттармен
өндірістік кооперативтерге мүше болу еркін және кооператив мүшелерінің
Шаруашылық кооперативтерін басқару жүйесі тұрғыдағы демократиялық келісушілікке қарай
Коорперация мүшелері қажетті деңгейде табыспен қамтамасыз етіледі.
Тауар өндірушілердің кооперация негізінде бірлесуі, ауыл шаруашылығы тауар
Алғашқы ауыл шаруашылық кооперативтері Данияда ХІХ ғасырдың соңында
Дания кооперативтері қазіргі кездерде ауыл шаруашылық өнімдерін өндіру,
Ауыл шаруашылық кооперациясы Израил агроөнеркәсіп кешенінде де маңызды
Біріншісі, жеке жанұяға қатысты шаруашылықтардың өндірістік, тұтынушылық, әлеуметтік,
Қазақстанның меншіктіктің көп түрлілігі жағдайында, ауыл шаруашылығын кооперация
Біздің пайымдауымызша өндірістік кооперативтер басқа да құқықтық ұйымдастыру
Қазақстанның салалық және аймақтық ерекшеліктеріне тән кооперативтік шаруашылықтар
Ауыл шаруашылық кооперативтері, шаруашылық өнімдерін: астық, мақта, сүт,
Шаруа (фермер) қожалықтары мен тұрғындардың жеке қосалқы шаруашылықтары
Бұның барлығы, өндірісте қол еңбегі үлес салмағының артуына,
Жоғарыда да айтылғандарды қорыта келгенде:
агроөнеркәсіп өндірісінде кооперациялау процесін дамыту, кең көлемде арнайы
Тік байланысты өндірістік кооператив құрылымдары өндіріс айналасына тез
Ауыл экономикасын дамыту бағдарламасына сай, мемлекет тарапынан агроөнеркәсіп
Ауыл шаруашылық кооператив құрылымдары, нарық жағдайында, тауар өндірушілерді,
Агро өнеркәсіп кооперативтік шаруашылықтар, айналасындағы өндірістік құрал-жабдықтарды, техника
Келешекте Қазақстанның аграрлық саясатында ауыл шаруашылық өндірісінде кооперацияны
Елбасының жыл сайынғы Қазақстан халқына жолдауларының барлығында да
Бұл саланың дамуына ел Президентінің баса назар аударатыны
Президент жолдауында үстіміздегі жылы (2005 жыл) ауыл шаруашылығы
Президент жолдауында «Агроөнеркәсіп кешені мен ауылдық аумақтарды дамытуды
Біздің пікірімізше Қазақстан Республикасының Парламенті аталған заңнан басқа
Президент жолдауында бүкіл дүние жүзілік сауда ұйымына кіруге
Ауыл шаруашылығы құрылымын қайта құру мен аграрлық реформаның
Ауыл шаруашылығы саласында шағын аграрлық бизнес шаруа қожалықтарының
– 569,9 мың гектарды (23,4() алды. Фермерлердің үлесімі
Облыс жұртшылығының 70 пайыздан астамы ауылдық жерлерде қоныстанған.
Әлемдік тәжірибеде аграрлық өндірісті кооперация процесі арқылы дамыту
Ауыл шаруашылығы кооперативінің кең тарауының мәні жеке
Кооперацияның фермерлерді тарту себебі, еркін әріптестік жағдайында олар
ЕО елдерінде фермерлік кооперативтер дайын азық-түлік өнімдерінің бүкіл
Алматы облысында ауыл шаруашылығы жер көлемі жағынан аз
Осындай Шаруашылықаралық кооперативтерге шаруа (фермер) қожалық иелерінің көзқарастарын
Сауалнама жүргізілген шаруа қожалықтары иелерімен сұхбаттасқанда олар: «іріленіп,
Кооперацияға сұралған фермерлердің 81,8 пайызы оң көзқарас білдіреді,
Әртүрлі шаруашылықаралық кооперацияның маңыздылығын шаруа (фермер) қожалықтарының иелерінің
Әрине, өз жеке шаруашылығына өзі ие болғысы келетін
Ауыл шаруашылығы экономика мәселелері туралы әдебиеттерді талдай отырып,
Агроөнеркәсіп кешені салаларының арасындағы өзара координациялық байланысының ажырауының
Сондықтан да ауылдағы экономикалық проблемаларды шешуде ауыл шаруашылығы
Ауыл шаруашылық несие коорперативтері туралы, ауылдық
Ауыл шаруашылық өндірістік кооперативтері және ауыл шаруашылық тұтыну
Агроөнеркәсіп кешеніндегі аймақтық деңгейдегі кооперациялық және интеграциялық құрылымдардың
Сонымен бірге, ауыл шаруашылығы өнімдерін сатып алудың тұрақты
Еліміздегі кооперацияны дамытуда кооперациялық қайта құру жолымен өткен
Агроөнеркәсіп кешенінің өндірістік потенциалын және ауылдағы ірі өндіріс
Шаруаның рынокка шығуы бойынша шешімдік шаралар қолдану;
Әрбір кооператив мүшесінің жеке меншік (жер, мүлік және
Шаруашылықтандыру мен меншік формасынан тәуелсіз барлық кооператив мүшелері
Кооперативтерге кірген шаруаларға одан еркін шығуына кепілдік беруі
Көптеген зерттеушілердің пікірі бойынша, ауыл шаруашылық кооперативтерінің облыстық
Кооперация – бұл қазіргі кездегі ауылдағы аграрлық реформаның
Ауыл шаруашылығы өндірісімен айналысатын жер пайдаланушылар пайдаланатын жерлерді
Кесте 4
1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1999
Жалпы жер көлемі
Ауыл шаруашылығы жерлерінің көлемі
Одан:
Егістік:
Шабындықтар және жайыламдар
218,7
195,5
35,3
159,7
202,2
180,0
34,6
145,0
203,4
181,3
34,6
146,2
201,4
179,2
33,4
144,6
195,2
173,9
31,7
139,5
181,1
161,6
28,7
129,2
149,4
137,6
25,9
107,1
130,4
120,1
22,8
92,4
107,0
98,3
19,7
73,5
93,4
86,4
19,4
63,3
91,2
84,6
20,5
61,1
86,5
80,4
21,4
56,5
Ауыл шаруашылығы салалары бойынша ауыл шаруашылығы өнімдерінің негізгі
Кесте 5
1992 1993 1994 1995 1997 1999 2000 2002
Өткен жылға пайызбен
Өсімдік шаруашылығы
Соның ішінде:
Дән(тазаланғаннаң кейінгі салмақпен)
Шитті мақта
Қантқызылшасы(фабри-калық)
Картоп
Көкөністер
Жемістер мен жидектер
Мал шаруашылығы
Соның ішінде:
Ет(сойыс салмағымен)
Сүт
Жұмыртқа
151
248
87
172
120
103
171
117
82
95
87
90
73
79
73
89
82
51
99,5
104
106
92
78
76
104
51
89
97
118
86
92
95
80
75
58
107
86
84
99,8
97
76
82
87
70
102
118
82
92
96
99,8
120
81
87
79
69
106
110
108
38
89
113
88
166
223
154
131
134
119
167
92
81
115
93
100
120
207
129
138
145
104
129
115
85
103
100,4
86
132
104
104
108
2.3 Сыртқы экономикалық қарым-қатынастары
Қазақстан – Қытай экономикалық қатынастары. Қазақстан Республикасы халықаралық
1992 жылғы 3 қаңтарда екі ел арасында дипломатиялық
1993 жылғы 18 қазанда Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан
Екі ел қара, түсті металлургия, ауыл шаруашылығы, химия
1995 жылғы 11-14 қыркүйек аралығында Президент Нұрсұлтан Назарбаевтың
1995 жылғы 8 ақпанда ҚХР тарапынан Қазақстан қауіпсіздігіне
Қазақстан мен Қытайдың өзара қатынасына қаяу түсірген ядролық
Қытай Халық Республикасының төрағасы Цзян-Цзэминнің Қазақстанға 1996 жылғы
Цзян Цзэминь: «Қытай мен Қазақстан басшылары екі елдің
Қазақстан Республикасы мен Қытай Халық Республикасы Алматыдағы жоғары
Сонымен қатар онда екі жақты ынтымақтастықты кеңейтумен қатар
Қазақстан мен Қытай Халық Республикасы арасындағы саяси және
1991 жылғы желтоқсанда Қытай Халық Республикасы мен Қазақстан
Шыңжаң-Ұйғыр автономиялық ауданы мен Қазақстан арасында сауда-экономикалық қарым-қатынастар
1997 жылы Қазақстанның басынан ҚХР-ның Шыңжаң-Ұйғыр автономиялық аймағының
2004 жылғы наурызда ұзындығы 448,8 километрлік Кеңқияқ-Атырау мұнай
2004 жылғы мамыр айында екі ел арсында Атасу-Аламанькоу
Сонымен қатар екі ел арасында сауда экономикалық қатынас
Қазақстан бұл көрсеткіш бойынша ТМД және Шығыс Еуропа
Қазіргі кезде Қазақстанда лн сегіз Қытай компаниясы және
Қытай Қазақстанның халықаралық бастамаларын үнемі қолдап келеді. 2002
Қазіргі уақытта Қытайда 1 миллион 300мың қазақ тұрады.
Президент Н.Назарбаевтың 2002 жылғы 23 желтоқсанда Қытайға жасалған
Мемлекет басшылары лаңкестік, сепаратизм және экстремизм жарандық қауіпсіздік
2003 жылғы 3 маусымда ҚХР-ның төрағасы Ху Цзиньтао
Президент Н.Назарбаев 2004 жылғы 16-19 мамырда ҚХР-да ресми
Қазақстан мен Қытай арасындағы саяси және экономикалық саладағы
Қауіпсіздік және әскери салада, екі ел шекара ауданындағы
Трансшекаралық өзендер мәселесі де өз шешімін әділетті шешуді
Сауда-экономикалық салада теңдік пен өзара тиімділік принципін ұстану,
2004 жылғы Қазақстан мен Қытай делегацияларының кеңейтілген құрамындағы
Қазақстан-Ресей экономикалық қатынастары. Қазақстан 1991 жылдың желтоқсанында қаржылық
1992 жылы 17 қаңтарда Мәскеуде Қазақстан мен Ресей
1992 жылғы 25 мамырдағы екі ел арасындағы келісім-шарт
1992 23 шілдеде Алматыда екі ел үкімет делегациялары
Дегенмен 1993 жылы Ресей Қазақстанды сом аймағынан шығаруға
Қазіргі кезде энергиялық жүйелердің қатар жұмыс істеуі, Каспий
1994 жылы 28 наурызда «Көрігу мен экономикалық ынтымақтастықты
2002 жылғы 5 ақпанда Президент Н.Назарбаев ақпарат құралдарының
2002 жылғы 1 наурызда Алматыда Қазақстан, Ресей,
2004 жылғы мәлімет бойынша, Ресейдің 89 өңірінің
2001 жылы Каспий тұрба құбыры консорциумы іске қосылды,
2004 жылдың қаңтар айында Ресей Президенті Қазақстанға жасаған
Екі ел арасындағы мұнай – газ саласындағы ынтымақтастық
2004 жылы екі ел арасындағы сауда айналымы 7,5
Ресеймен бірлескен 1100 кәсіпорын тіркелген. Еліміздің эканомикалық
Ресей басшысы кейінгі кездесулерде интеграциялық процестерге
2003 жылғы мәлімет 19 қыркүйекте Беларусь, Қазақстан,
2003 жылғы мәлімет бойынша еліміздегі 1697 бірлескен
Сонымен Қазақстан мен Ресей арасындағы саясат, қауіпсіздік және
Қорытынды
Қорыта келгенде, 1995-2005ж.ж. аралығында еліміздің экономикасында едәуір оңды
Қазақстанның әлемдік экономикалық қатынастар жүйесіне кіруі өндіріс көлемінің
Ішкі капитал мен жинақталымдардың жеткіліксіздігінен Қазақстан шетелдік капиталға,
2030жылға қарай Қазақстан өзінен-өзі көтеріле қалмайды. Ол
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Райханұлы Н. Өткен жылдың қорытындысы не көрсетті?
Райханұлы Н. Экономиканың жарты жылдық қарқыны. //Ақиқат.-2004-№9-11-12б.
Райханұлы Н. Экономикалық дағдарыстан қайтсек шығамыз? //
Есентүгелов А. Қазақстандағы макроэкономикалық жағдай. // Ақиқат.-1996-№11-14-17б.
Елшібекова Қ. Инвестициясыз экономика өрге баспайды. //Саясат.-1998-№2-15-18б.
Шыңғыс М. Экономикадағы дүбәралық. //Жас Алаш.-2006-№12-1-2б.
Сәбден О. Инвестиция салынған негізгі салалар. // Ақиқат.-1997-№2-15б.
Құлымжанов М . Нарықтық экономиканың мәні, құрылымы және
Райханұлы Н. Реформаға көзқарас. (Нарықтық қатынастардың дамуы
Құлымжанов М. Нарықтық экономика заңдары. // Ақиқат.-2003-№7-30-32б.
Сатымбекова К. Тенденции экономического развития РК в современных
Әліқұлов К.А. Қазақстанда нарықтық қатынастардың дамуы. // Жаршы.-2004-№2-60-62б.
Дүйсенбек Ә. Инвестиция –экономика емшісі. // Егемен
Нұрмолдақызы Г. Инвестицияларды қайда жұмсаған қайырлы. //
Нұрмолдақызы Г. Қазақстанға инвестиция қайдан құйылуда? // Егемен
Райханұлы Н. Нарықтық қатынастар мен ҚР-да экономиканың басты
Шыңғыс М. Инвестиция –экономика өзегі. // Жас Алаш.-1998-№4-2б.
Шыңғыс М. Қазақстан және әлемдік инвестиция. // Жас
Қаженбаев С. ΧΧΙ ғ. Қазақстанның экономикалық даму модельдері.
Шалғынбаев Н. Нарықтық қатынастарды қалыптастырудағы жекешелендіру. //
Райханұлы М. Жыл қорытындысы не көрсетті? // Ақиқат.-1998-№4-30-32б.
Қазақстан цифрларда. Статистикалық жинақ. Алматы.-2003
Қазақстан цифрларда. Статистикалық жинақ. Алматы.-2005
ҚОСЫМША
Негізгі әлеуметтік-экономикалық көрсеткіштер
Кесте 1
Жалпы көрсеткіштер 1997 2000 2001 2003 2005
Халықтың саны (жыл соңында), мың адам
Табиғи өсім, халықтың азаюы, мың адам
1000 халыққа
Жұмыспен қамтамасыз етілген халық, мың адам
Өнеркәсіп өнімі, млрд теңге
Ауыл шаруашылығы өнімі, млрд теңге
Оның ішінде:
Өсімдік өсіру өнімі
Мал шаруашылығы өнімі
Көліктің барлық түрімен жүк тасымалдау, млн т
Жүк айналымы – барлығы, млрд ткм
Жолаушы айналымы – барлығы, млрд пкм
Сыртқы сауда айналымы – барлығы, млн долл.
Экспорт
Импорт
ТМД елдерімен сыртқы сауда айналымы, млн долл.
Экспорт
Импорт
ТМД елдерімен сыртқы сауда айналымы, млн долл.
Экспорт
Импорт
14901,5
70,0
4,7
6105,4
1142,8
335,0
177,7
157,3
1065,9
149,7
66,6
9526,7
5871,6
3655,1
3114,3
1510,5
1603,8
6412,4
4361,4
2051,3 14865,3
72,1
4,8
6201,0
1798,3
402,0
223,5
178,5
1293,1
207,1
73,1
13852,2
8812,2
5040,0
5068,4
2336,7
2731,7
8783,9
6475,5
2308,3 14850,5
73,4
4,9
6698,8
2000,2
533,6
325,8
207,8
1404,4
225,4
84,2
15085,1
8639,1
6446,0
5954,1
2644,6
3309,5
9131,0
5994,5
3136,5 14866,0
77,5
5,2
6708,9
2336,9
557,4
325,3
232,1
1531,1
232,3
92,7
16254,3
9670,3
6584,0
5237,6
2194,4
3043,2
11016,7
7475,9
3540,8 14951,3
93,7
6,3
6985,2
2794,4
606,7
348,6
258,1
1681,1
258,3
93,6
21227,3
12900,4
8326,9
6874,0
2954,2
3919,8
14353,3
9946,2
4407,1
Қазақстан Республикасы аймағының 2005 жылғы дамуын сипаттайтын негізгі
Кесте 2
Республикамыздағы облыстар мен ірі қалалар Өнеркәсіп өнімінің көлемі
(қорға) инвестиция Ауыл шаруашылығы өнімінің көлемі Көліктің барлық
Қазақстан Республикасы,
Соның ішінде:
Ақмола
Ақтөбе
Алматы
Атырау
Шығыс Қазақстан
Жамбыл
Батыс Қазақстан
Қарағанды
Қостанай
Қызылорда
Маңғыстау
Павлодар
Солтүстік Қазақстан
Оңтүстік Қазақстан
Астана қ.
Алматы қ.
108,8
117,2
118,6
115,9
100,3
104,1
114,2
110,1
102,7
112,5
118,7
108,6
113,5
103,4
109,8
111,5
115,3
110,6
93,3
122,8
163,1
130,7
112,5
402,5
68,1
102,1
139,5
148,4
101,9
166,3
112,6
125,0
122,8
82,8
101,4
98,8
98,8
103,6
112,3
101,1
112,7
104,3
101,1
98,5
108,6
104,3
90,0
94,3
105,2
98,4
113,7
109,8
101,4
82,8
111,6
159,2
102,0
100,4
101,9
116,5
100,7
101,9
95,4
104,4
101,4
123,2
130,7
129,5
114,3
125,1
113,2
112,5
116,1
106,7
109,0
109,5
110,7
120,6
117,0
115,4
110,3
111,8
112,7
119,4
115,2
Негізгі ауыл шаруашылығы дақылдарының егіс көлемі, мың га
Кесте 3
Шаруашылық дақылдары 1997 2000 2001 2003 2005
Шаруашылықтың барлық санаттары
Барлық егіс көлемі
Дәнді дақылдар
Майлы дақылдар
Картоп
Көкөністер
Бақша дақылдары
Мал азықтық дақылдар 15285,2
11392,5
550,5
384,2
156,3
96,1
38,8
3050,8 16195,3
12438,2
631,1
448,2
160,3
102,6
38,8
2823,7 16785,2
13208,7
560,8
347,5
164,6
107,7
41,4
2701,7 17756,3
14022,7
609,2
409,6
163,0
108,7
47,0
2805,5 17454,2
13872,6
862,9
631,9
166,9
110,2
42,2
2399,3
Ауыл шаруашылығы кәсіпорындары
Барлық егіс көлемі
Дәнді дақылдар
Майлы дақылдар
Картоп
Көкөністер
Бақша дақылдары
Мал азықтық дақылдар 10927,2
8251,5
233,3
177,8
8,1
14,4
6,0
2441,2 10855,4
8618,6
225,4
181,8
8,7
10,7
4,4
1987,2 10625,9
8644,3
144,7
109,0
7,6
9,7
3,2
1816,2 10530,8
8642,8
120,6
90,8
6,3
6,3
2,5
1752,2 9661,0
8002,9
221,3
190,0
5,7
5,4
2,6
1423,1
Халықтық жеке шаруашылығы
Барлық егіс көлемі
Дәнді дақылдар
Майлы дақылдар
Картоп
Көкөністер
Бақша дақылдары
Мал азықтық дақылдар 382,7
55,0
31,3
27,3
135,7
60,6
12,8
87,3 492,1
97,1
58,2
50,1
134,4
69,1
15,8
117,5 543,2
112,8
74,9
45,9
137,4
71,4
19,3
127,4 581,0
127,4
79,5
48,4
136,2
73,5
21,2
43,1 532,9
113,0
63,0
48,1
139,0
73,6
18,8
125,4
Шаруа (фермерлік) шаруашылығы
Барлық егіс көлемі
Дәнді дақылдар
Майлы дақылдар
Картоп
Көкөністер
Бақша дақылдары
Мал азықтық дақылдар 3974,8
3086,0
285,9
179,1
12,5
21,1
20,0
549,3 4847,8
3722,5
216,3
17,2
22,8
18,6
719,0 5616,1
4451,6
341,2
193,5
19,6
26,6
18,9
758,1 6644,5
5252,5
409,1
270,4
20,4
28,9
23,3
910,2 7260,3
5756,7
578,6
393,8
22,2
31,2
20,8
850,8
Ауыл шаруашылығы өнімдерінің негізгі түрлерін өндіру
Кесте 4
Ауыл шаруашылығы өнім түрлері Ауыл шаруашылығы кәсіпорындары Халықтық
2000 2002 2005 2000 2002 2005 2000 2002
Астық,мың т
Шитті мақта, мың т
Қант қызылшасы(фабрикалық),
мың т
Күнбағыс,мың т
Картоп,мың т
Көкөністер,мың т
Бақша дақылдары,мың т
Жеміс-жидек, мың т
Ет (сойыс салмағымен), млн т
Сүт,млн т
Жұмыртқа,млрд дана
Жүн (физикалық салмағымен),мың т
9272,6
44,4
83,7
18,5
87,7
114,3
22,9
8,2
0,0
0,2
0,9
2,1 8158,0
31,8
122,9
24,0
69,3
70,3
16,1
4,6
0,0
0,2
1,1
2,1 8047,9
29,6
127,5
48,0
75,3
68,8
24,2
2,4
0,0
0,2
1,2
1,9 200,5
57,2
17,0
16,7
1830,6
1200,5
245
143,4
0,6
3,6
0,9
19,5 304,4
67,4
29,7
23,3
1916,7
1271,4
287,8
162,0
0,6
3,7
1,0
20,4 280,2
35,1
18,7
27,0
1909,9
1282,2
256,9
144,4
0,6
3,9
0,0
21,0 6423,8
315,9
181,8
113,9
266,5
467,2
251,3
19,6
32,8
152,6
11,2
2,0 7497,5
261,5
219,6
142,5
282,8
515,3
324,9
19,1
32,8
167,0
10,5
2,3 6449,3
338,0
277,4
217,6
323,1
587,3
322,7
15,3
42,2
195,6
13,2
3,0
Мал және құс саны, мың бас
Кесте 5
Мүйізді ірі қара және құстар 1997ж 2000ж 2001ж
Шаруашылықтың барлық санаттары
Мүйізді ірі қара,
Оның ішінде:
Сиыр
Қой және ешкі
Шошқа
Жылқы
Түйе
Құс,млн бас
3998,2
1962,3
9656,7
984,2
969,6
96,1
18,0
4106,6
2014,7
9981,1
1076,0
976,0
98,2
19,7
4293,5
2077,2
10478,6
1123,8
989,5
103,8
21,1
4559,5
2171,4
11273,0
1229,8
1019,3
107,5
23,8
4854,6
2272,3
12148,6
1354,1
1061,8
113,8
25,0
Ауыл шаруашылығы кәсіпорындарында
Мүйізді ірі қара,
Оның ішінде:
Сиыр
Қой және ешкі
Шошқа
Жылқы
Түйе
Құс,млн бас
353,8
124,3
1114,2
117,0
87,2
16,2
8,7
344,4
118,0
949,8
103,0
72,7
14,7
9,6
340,9
115,2
897,0
116,3
67,2
15,1
10,1
342,3
112,1
850,0
152,0
62,2
14,7
11,9
345,9
113,0
866,0
187,8
62,6
14,3
11,8
Халықтың жеке қосымша шаруашылығында
Мүйізді ірі қара,
Оның ішінде:
Сиыр
Қой және ешкі
Шошқа
Жылқы
Түйе
Құс,млн бас
3413,9
1734,8
7675,4
839,0
793,5
71,6
9,1
3552,7
1802,8
8190,9
941,3
824,5
74,8
9,9
3731,6
1864,7
8607,7
976,1
837,2
78,9
10,8
3935,4
1937,7
9151,7
1034,6
853,4
81,7
11,7
4179,1
2021,8
9694,8
1103,0
879,0
86,1
12,9
Шаруа шыруашылығында (фермерлік)
Мүйізді ірі қара,
Оның ішінде:
Сиыр
Қой және ешкі
Шошқа
Жылқы
Түйе
Құс,млн бас
230,5
103,2
867,1
28,2
88,9
8,3
0,2
209,5
93,9
840,4
31,7
78,8
8,7
0,2
221,0
97,3
973,9
31,4
85,1
9,8
0,2
281,8
121,8
1271,3
43,2
103,7
11,1
0,2
329,6
137,5
1587,8
63,3
120,2
13,4
0,3
51
Экономикалық өсім, кедейлік және жұмыссыздық-пен күрес
Адам потенциялын белсендіру
Саяси тәуел-сіздікті нығай-туға бағыттал-ған экономика-ны либера-лизациялау
Реформаның әлеуметтік жағдайына бағытталған концепциясынан өту
Мемлекеттің саясатындағы экономикалық тенденцияны жетілдіру
Қазақстанның нарықтық экономикаға өтуі
Аралас экономика мәні, маңызы
Қазақстанда рыноктың қалыптасу ерекшеліктері мен заңдылықтары
Нарық қоғамның экономикалық өмірінің негізі
Постсоциалистік елдердегі өзгерістер
Экономиканың жүйелердің негізгі типтері
Қазақстан нарық қатынастардың қалыптасуы мен даму кезендері
Нарық ұғымы, оның функциялары, даму тенденциялары
Қазақстанның нарықтық экономиксы
ҚР нарықтық экономикаға өту ерекшеліктері