Бюджеттен тыс қорларды басқарудың орындалу тәртібі
Жоспар:
Кіріспе
Бюджеттен тыс қорлардың экономикалық мәні
Қазақстан Республикасының бюджеттен тыс қорлары
1.2 Қазақстан Республикасының Ұлттық қоры
2. Бюджеттен тыс қорларды басқарудың орындалу тәртібі
2.1 Қорды басқару принциптері
2.2 Қорды басқару барысындағы негізгі міндеттер
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Жалпымемлекеттік (аумақтық) көлемде республикалық және жергілікті бюджеттер қаржы
Бірақ нарықтық қатынастарға көшу барысында экономикалық және әлеуметтік
Бюджеттен тыс қорлар — мемлекеттің қаржы жүйесінің маңызды
Бюджеттен тыс қорлардың пайда болуы әлеуметтік-экономикалық дамудың қажеттіліктерінен
Бірқатар қорлар, мәселен, Экономиканы тұрақтандыру қоры, Халықты әлеуметтік
Бюджеттен тыс қорлардың экономикалық мәні
Бюджеттен тыс қорлар өзінің функциялық-мақсатты арналымы бойынша да,
Экономикалық қорлар — экономикалық дамудың проблемаларын шешуге арналған
Бюджеттен тыс қорлардың көздері тұрақты және уақытша болуы
Бюджеттен тыс қорлардың ақша қаражаттарын жұмсаудың негізгі бағыттары
жарғылық қызмет;
артық ақшалардың белгілі бір үлесін қаржы активтеріне инвестициялау;
коммерциялық қызмет.
Бюджеттен тыс қорлар мемлекеттің қаржы буындарының бірі болып
Арналымы — мына арнаулы мақсатты аударымдар есебінен мақсатты
а) арнаулы мақсатты салықтар;
ә) қарыз және ақшалайзаттай лотореялар өткізу есебінен;
б) бюджеттен берілетін субсидиялар есебінен;
в) қосымша анықталған кірістер мен үнемделген қаржы ресурстары;
г) ерікті жарналар мен заңи және жеке тұлғалардың
Бюджеттен тыс қорлардың көмегімен:
отандық кәсіпорындарды қаржыландыру, қаражаттандыру, несиелендіру жолымен өндіріс процесіне
арнайы белгіленген көздер мен қоршаған ортаны ластағаны ушін
зейнетақылар, жәрдемақылар төлеу, жалпы әлеуметтік инфрақұрылымды қаражаттандыру және
қарыз беруге, соның ішінде шетел мемлекеттерін қоса шетелдік
Бюджеттен тыс қорлардың жұмыс істеу ұйымы биліктің мемлекеттік
Бюджеттен тыс қорлардың белгілі бір жеңілдіктерінің болуы мүмкін:
а) салық төлеуден босату;
ө) кеден баждарын төлеуден босату (коммерциялық қызмет бойынша
Бюджеттен тыс қорларды қалыптастырудың көздері шешілетін міндеттердің сипатымен
Сөйтіп, бюджеттен тыс қорлардың қалыптасу көздерінің салыстырмалы тұрақты
Мемлекеттік бюджеттен тыс қорлар мен мемлекеттік емес қорларды
Барлық бюджеттен тыс және басқа қорлар, шаруашылық жүргізуші
Өтпелі кезеңдегі бюджеттен тыс қорлардың жалпы проблемасы төлеушілердің
Қазақстанда мемлекеттік бюджеттен тыс қорлар 1999 жылдан бастап
Қазақстан Республикасының бюджеттен тыс қорлары
Қаржы институттарының — бюджеттен тыс қорлардың ақша қаражаттары
Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қоры. Бұл қор сақтық әдісімен
Жасалу көздері:
1) кәсіпорындар мен ұйымдардың сақтық жарналары (немесе арнаулы
2) мемлекеттік бюджеттің қаражаттары;
3) санаторийлерге, демалыс үйлеріне, курорттарға жолдамаларды сатудан түскен
4) басқадай көздер.
Қордың қаражаттары мыналарға жұмсалды:
1. Жәрдемақылар төлеуге (еңбекке уақытша жарамсыздық бойынша;
2. Санаторлық-курорттық қызмет көрсетуді қаржыландыруға.
3. Кәсіподақтардың қызметін материалдық қамтамасыз етуге.
Мемлекеттік жинақтаушы зейнетақы қоры.
Мемлекеттік жинақтаушы зейнетақы қорының міндеттері:
а) зейнетақылар мен жәрдемақылар төлеу үшін қаражаттар жинау,
ө) аймақтық әлеуметтік бағдарламаларды қаржыландыруға қатысу.
Зейнетақы қорының қаражаттары мынадай көздерден жасалынады:
1) міндетті зейнетақы жарналары;
2) меншік нысанына қарамастан барлық шаруашылық органдары төлейтін
3) жеке еңбек қызметімен айналысатын азаматтардың сақтық
4) жоғарғы органдардың қаражаттары;
5) ерікті зейнетақы жарналары және т.б. Зейнетақы қорының
1) заңнамаға сәйкес зейнетақыларды төлеу;
2) балаға қарау жөніндегі жәрдемақыларды төлеу;
3) материалдық көмектің бір жолғы төлемақылары;
4) зейнетақыларды индекстеуге байланысты оларды көбейтуге байланысты болатын
5) қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді қағаздарға,
Бюджеттен тыс қорлардың органдары:
басқару;
атқарушы органдар;
тексеріс комиссиясы;
қордың аймақтық бөлімшелері.
Қазақстанда бюджеттен тыс қорлардың жүйесі реформалауға жиі ұшырады:
Қазақстанда Астана қаласын экономикалық және әлеуметтік дамыту үшін
1) кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыру кезінде жеңілдетілетін қаражаттар;
2) Астана қаласында түрғын үй құрылысына бағытталатын және
3) мемлекеттік бюджет қаражаттары;
4) қалада құрылыс пен абаттандыруды жүзеге асыратын
5) шет елдердің үкіметтерінің, фирмаларының және компа-нияларының
Қазақстан Республикасының Ұлттық қоры
Үкіметтің Ұлттық банктегі шотында шоғырландырылатын, мемлекеттің қаржы активі
Жинақтаушы функция қаржы активтерінің және материалдық емес активтерді
Қазақстан Республиканың Ұлттық қорын қалыптастыру мен пайдалану дүниежүзілік
Ұлттық қордың түсімі мен жұмсалуы ұлттық және шетелдік
Қазақстан Республикасы Ұлттық қорының операциялар жөніндегі есебі мен
Қазақстан Республикасының Ұлттық қорын сенімгерлік басқаруды Ұлттық банк
Қаражаттардың көздері мен қорды қалыптастырудың тәртібі мынамен анықталады.
Қор республикалық және жергілікті бюджеттердің атқарылуы процесінде оған
Ұлттық қор мына түсімдердің есебінен қалыптасады:
1) шикізат секторы ұйымдарынан республикалық бюджетке түсетін нақты
2) республикалық меншіктегі және кен өндіру мен
3) шикізат секторы ұйымдарынан республикалық бюджетке түсетін республикалық
4) ауыл шаруашылық мақсатындағы жер учаскелерін сатудан
5) қорды басқарудан түсетін инвестициялық кірістер;
6) Қазақстан Республикасының заңнамасымен тыйым салынбаған өзге
Қаражаттарды Ұлттық қорға есептеудің тәртібін Үкімет анықтайды.
Негізгі қызметі табиғи ресурстарды өндіру мен өңдеу болып
Шикізат секторының ұйымдарынан түсетін түсімдер — шикізат секторы
корпорациялық табыс салығы;
қосылған құнға салынатын салық;
үстеме пайдаға салынатын салық;
бонустар;
роялти;
жасасқан келісім шарттар бойынша Қазақстан Республикасының өнімді бөлу
Шикізат секторы ұйымдарынан түсетін түсімдер болжамы шикізат секторының
Жоғарыдағы бірінші тармақшада көрсетілген ресми трансферттерді, сондай-ақ республикалық
Үшінші тармақшада көрсетілген ресми трансферттер, сондай-ақ республикалық меншіктегі
Ауылшаруашылық мақсатындағы жер учаскелерін сатудан түскен түсімдер есебінен
Қазақстан Республикасының Ұлттық қорын басқарудан түсетін инвестицияяық кірістер
Қордың қаражаттары мына бағыттар бойынша жұмсалады:
1) тұтас алғанда ағымдағы каржы жылы бойынша шикізат
2) Ұлттық қорда республикалық бюджетке Қазақстан Республикасының Президенті
3) Ұлттық қорды басқаруға және жыл сайын
Қазақстан Республикасының Ұлттық қоры:
1) Қазақстан Республикасының Ұлттық қорын сақтау;
2) Ұлттық қордың жеткілікті өтімділік деңгейін ұстап
3) тәуекел деңгейінің қалыптылығы жағдайында ұзақ мерзімді перспективада
4) инвестициялық кірістер алуды қамтамасыз ету мақсатында рұқсат
Бюджеттен тыс қорларды басқарудың орындалу тәртібі
Рұқсат етілген қаржы активтерін және материалдық емес активтерді
Ұлттық қорды жеке және заңи тұлғаларға кредит беруге
Қазақстан Республикасы Ұлттық қорының есебінен республикалық бюджеттің шығынын
Қазақстан Республикасының Ұлттық қорынан республикалық бюджетке берілетін нысаналы
Активтерді Үлттақ қорға есептеу және Ұлттық қорды пайдалану
Қазақстан Республикасы Президентінің "Қазақстан Республикасының Ұлттық қоры" туралы
Қазақстан Республикасының Президенті:
Қазақстан Республикасының Ұлттық қорын басқару жөніндегі Кеңестің қүрамын
2) қор мәселелері жөнівде Кеңеске, Үкіметке және Ұлттық
3) қорды басқару жөніндегі қызметін бақылауды жүзеге асырады;
4) ұсыныстар беру үшін Кеңеске қорды басқарумен байланысты
5) Ұлттық қордың қызметімен
Қазақстан Республикасының Үкіметі қорды басқару кезінде мына өкілеттіктерді
1) есептемені жасау ережелерін, ақшаны қорға есепке
2) Ұлттық банкпен бірлесіп ақпараттық материалдардың және
3) Президентке қордың қалыптастырылуы және пайдаланылуы туралы есепті
4) қордың жыл сайынғы сыртқы аудитін жүргізуді қамтамасыз
5) қорды қалыптастыру мен пайдаланудың бухгалтерлік есебін қамтамасыз
6) қордың қызметімен байланысты өзге өкілеттіктерді жүзеге асырады.
2.1 Қорды басқару принциптері
Қорды сенімгерлік басқаруды Ұлттық банк пен Үкімет арасында
1) Қорды оның бір бөлігін сыртқы басқарушыны басқаруға
2) инвестициялық операцияларды жүзеге асырудың ережелерін әзірлеп,
3) Үкіметке қорды сенімгерлік басқарудың нәтижелері туралы
4) сенімгерлік басқару туралы ережелер мен шартта
Қорды тиімді сенімгерлік басқаруды қамтамасыз ету мақсатында Ұлттық
Қазақстан Республикасының Үкіметі мен Ұлттық банк қорды басқару
Қазақстан Республикасының Ұлттық қорын басқару жөніндегі кеңес Қазақстан
2.2 Қорды басқару барысындағы негізгі міндеттер
Кеңестің негізгі міндеті қорды пайдалану мәселелері бойынша Президентке
Кеңестің жұмыс органы Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі болып
Қазақстан Республикасының Ұлттық қорын басқару жөніндегі кеңестің функциялары:
1) Ұлттық қорды қалыптастыру мен пайдалану тиімділігін
2) қорды пайдалану көлемдері мен бағыттары жөніндегі ұсыныстарды
3) Қазақстан Республикасының Ұлттық қорын орналастыру үшін
Қазақстан Республикасының Ұлттық қорын басқару жөніндегі кеңесті құру
Жыл сайын есепті жылдан кейінгі жылддың 1-сәуіріне дейін
Ұлттық қордың қалыптастырылуы және пайдаланылуы туралы жылдық есепті
Қордың қалыптастырылуы және пайдаланылуы туралы жылдық есеп мыналарды
1) Ұлттық қордың түсімдері және пайдаланылуы туралы есеп;
2) Қазақстан Республикасы Ұлттық банкінің Ұлттық қорды сенімгерлікпен
3) Ұлттық қорды басқару жөніндегі өзге де
Ұлттық қорды қалыптастыру және пайдалану туралы жылдық есеп
Ұлттық қор қызметі туралы 2003 жылғы есеп бойынша
Қор активтерінің орташа пайдалылығы оның қызметінің барлық жылдары
2003 жылы Ұлттық қор активтерінің пайдалылығы 8,69% құрады,
Ұлттық қор қаражаттарының жылдам өсуіне қарамастан оның қалыптасуының
Қорытынды
Бюджет кодексіне сәйкес Ұлттық қорды толтырудың көздері республикалық
Инвестициялық кірістердің бірде болуы, бірде болмай қалуы мүмкін,
Мемлекеттік бюджеттен берілетін трансферттер сияқты көзіне келетін болсақ,
Сараптаушылардың көзқарастары бойынша тап табиғи рента ғана қор
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
1
Бюджеттің экономикалық мәні
Синтетикалық (жинақтау) және аналитикалық (жіктеу) счеттары туралы
Экономиканы мемлекеттік басқарудағы қазынашылық жүйені дамыту (Қазынашылық Комитетінің бөлімшелерінің материалдары бойынша)
Жергілікті билік органдары бюджеттері
Мемлекет шығындарын шектеудің аса маңызды критерийлері
Бюджеттік хұқ
Жергілікті бюджеттің кірісін қалыптастыру
Қаржы жүйесін басқару
Шетелдердегі бюджетаралық қатынастар саясаты
Жергілікті бюджетті қаржыландыру деңгейін бағалау және оны жетілдіру бағыттары