АҚШАНЫҢ ҚЫЗМЕТТЕРІ
КІРІСПЕ...............................3
І бөлім. АҚШАНЫҢ МӘНІ ЖӘНЕ ҚЫЗМЕТТЕРІ
1.2 Ақшаның пайда болу тарихы...............5
1.2 Ақшаның түрлері......................9
1.3 Ақшаның қызметтері және экономикадағы рөлі мен қазіргі жағдайдағы
ІІ бөлім. АҚША АЙНАЛЫСЫ ЖӘНЕ ОНЫ РЕТТЕУ
2.1 Ақша айналысының сипаттамасы.......................19
2.2 Ақшаның металдық тнориясы және метал ақша
2.3 Ақшаның номиналистік теориясы және қағаз ақша
ІІІ бөлім АҚША ЖҮЙЕСІ ЖӘНЕ ОНЫҢ ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ҚАЛЫПТАСУЫ
3.1 Ақша жүйесі ұғымы және оның түрлері................................26
3.2 Қазақстан Республикасындағы 1993 жылғы ақша реформасы..........................28
Қорытынды........................33
Қолданылған әдебиеттер..........................35
Қосымшалар.......................36
КІРІСПЕ
“Ақшаның пайда болуы, мәні және қызметтері” атты осы қурстық
Ал енді, ақша дегеніміз не деген сұраққа келетін болсақ,
Ақшаның жалпыға бірдей эквивалент ретінде мынадай ерекшеліктері бар:
ол нақты бір заттың, қоғамдық тұтыну құнының болатындығын;
онда абстракты еңбек бейнелейтін құнның да болатындығын;
тауар өндірушінің жеке еңбегі қоғамдық еңбектің бір бөлшегі болып
Тауар мен ақша арасындағы бірлік те, қарама-қарсылық қайшылық та
Ақшаның қызметі: құн өлшеуші; айналыс құралы; төлем құралы; қазына
Мен, курстық жұмыстың бірінші бөлімінде – ақшаның түсінігі, ақша
Екінші бөлімде – ақша айналысы туралы,толығырық айтқанда
Үшінші бөлімінде- ақша жүйесі және Қазақстан Республикасындағы 1993 жылғы
Курстық жұмыстың мақсаты :
-ақшаның пайда болуы, мәні және қызметтері маңыздылығына теориялық аспектілер
Курстық жұмыстың міндеті:
ақша теориясының мәнін, негізгі түрлерін және ақша
Қазақстан Республикасының 1993 жылғы ақша реформасының ерекшеліктерін
Курстық жұмыстың құрылымы:
Курстық жұмыс кіріспеден,мазмұннан,үш бөлімнен,қорытындыдан, қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
>I АҚШАНЫҢ МӘНІ ЖӘНЕ ҚЫЗМЕТТЕРІ
1.1. Ақшаның пайда болу тарихы.
Ақшаның өндіргіш күштер мен тауар қатынастарының бір шама жоғары
Ақша ежелгі заманда пайда болды. Олар тауар өндірісінің дамуындағы
Айырбас – бұл бір тауар өндірушіден, екінші біруіне жүретін
Мұндай негізге тауарлардың құны, демек тауар өндірісі процесінде жұмсалатын
Айырбас құны – бұл тауардың басқа да бір тауарға
Натурал шаруашылық тұсында өнім тек өндірушінің және оның жан-ұясының
Әрбір ерекше тауар міндетті түрде тұтыну құны ретінде көрінеді.
Алғашқы қауымдық құрылыс кезінде бір тауардың басқа бір тауарға
Тауар өндірісінің дамуы барысында кездейсоқ айырбас жиіленді. Жалпы тауар
Тауар өндірісінің өсуіне байланысты неғұрлым жиі айырбасталатын тауар –
«Капитал» сөзінің шығуы да малмен байланысты,өйткені ескі герман тілінде
Сонымен қатар ақша ретінде сонау Ежелгі Спарта кезеңдерінде басқада
Металл ақшалардың артықшылығы, олар – біркелкі, төзімді, ұсақталынады және
Сонымен ақша дегеніміз – бұл барлық тауарлардың құнын бейнелейтін,
Бірақ б.э. дейін XIII ғасырда салмағы көрсетілген құймалар пайда
Ақша объективті қажетті тауарлар өндірісі және айналысының болуына сәйкес
Сонымен қатар, ақша өндіріс және бөлу процесіндегі адамдар арасындағы
Ақшаның экономикалық категория ретіндегі мәні, оның мынадай үш қасиетінің
жалпыға тікелей айырбасталу формасысы;
айырбас құнның дербес формасы;
еңбек өлшемінің сыртқы заттай (материалдану) формасы.
Ақшаның жалпыға тікелей айырбасталу формасы ретіндегі қасиетті, ақшаның кез
Ақшаның айырбас құнның дербес формасы ретінде пайдалану тауарларды
Еңбектің сыртқы заттық өлшемі тауар өндіруге жұмсалатын еңбектің ақша
Ғалым-экономистердің арасында алтынның ақшалай тауар ретіндегі рөлі туралы әр
Жекелеген елдердің ішінде алтынның айналысы жоқ. Төлем айналысы жоқ.
1.2Ақшаның түрлері
Ақша айналымының тарихы мынаны дәлелдейді, яғни ақша біртекті масса
Ақшаның материалдық-заттық ерекшеліктеріне сәйкес оны толыққұнды және толыққұнсыз деп
Толыққұнды ақша - номиналды құны сатып алушылык кұнымен сәйкес
Толыққұнды емес ақша - сатып алушылық құны ақша қаты-настарының
Ақша өзінің даму эволюциясында мынандай сатыларды өтті:
1) Металдық;
2) Қағаздық;
3) Несиелік;
4) Электрондық ақша.
Металл ақшалар - бұл толыққұнды, нағыз ақшалар, олардың номиналдық
Металл ақшалар өз дамуында ұзақ жол жүрді, яғни олар
Алғашқы монеталар біздің дәуірімізге дейінгі VII ғасырда Лидия мемлекетінде
Монеталарды кұю эмиссия ретінде қарастырылады. Эмиссия латындық «еmissiо»сөзінен аударғанда
Ақшаның рөлі тарихи тұрғыда алтынға бекітілген. Алтынның барлық басқа
Біріншіден, тұрақты, әдемі, жеңіл, шығынсыз бөліну сияқты табиғи қасиеттеріне;
Екіншіден, оның жоғары құны бар, яғни басқа металдармен салыстырғанда,
Алтынды өндіру - өте қиын әрі капитал сыйымды жұмыс.
Қазақстанда көптеген алтын кеніштері бар, шамамен алғанда алтынның жылдық
Тауарлық өндіріс пен айналым көлемдерін кеңейту айырбас операцияларының өсуіне
Қағаз ақшалар - нағыз ақшалардың өкілдері. Тарихи тұрғыда қағаз
Қағаз ақшалар екі қызметті ғана атқарады: айналым құралы және
Несиелік ақшалар - айналымдағы толыққұнды ақшаларды алмастыратын және несие
Тауарларды сатып алу бойынша ірі мәмілелерге банктердің несие беруі
Несиелік ақшалар өз дамуында мынандай сатылардан өтті: вексель, банкнота,
Вексель - бұл вексель айналысының заңымен бекітілген мерзім ішінде
Вексельдің түрлері «ҚР-дағы вексель айналысы туралы» ҚР заңында мынадай
Жай вексель (соло) – вексельдің ұстаушыға вексельде көрсетілген соманы
Аудармалы вексель (тратта) – вексельде көрсетілген соманы белгілі бір
Трассаттратта бойынша төлеуге келісімін бергеннен бастап, борышқор болып табылады.
Жай және аудармалы вексель – коммерциялық вексельдің түрлері ретінде
Қаржылық (банктік) вексель – белгілі бір ақша сомасын қарызға
Қазыналық вексель – бюджет тапшылығын жабу мақсатында мемлекет тарапынан
Достық вексель – кейіннен банктен оларды есепке алу мақсатында
Бронзалық вексель – нақты қамтамасыз етілмеген қарыздық міндеттемені білдіреді.
Вексельдің мынадай өзіне тән қасиетттері бар:
дерексіздік, яғни вексельде мәмлені нақты түрінің көрсетілмеуі;
дауыссыздық, яғни протест туралы актіні нотариуспен жасағаннан кейін тиісті
айналымдылық, яғни басқа бір тұлғаларға аударып жазу арқылы (индоссамент)
Қазақстанда жоғарыда аталған заң қабылданғанға дейін және одан кейін
Вексель айналысын бірінші болып қолданушылардың қатарына Казкомерцбанк тәжірибесін
Мұндағы «домицилиант» - вексельде көрсетілген төлемді жүзеге асыратын, Вексельде
Банкнота (ағыл. сөзінде «bank-note» аударғанда «банк билеті») – орталық
Ол вексельден және қағаз ақшалардан өзара ажыратылады. Банкнотаның вексельден
мерзімділігіне қарай, егерде вексель мерзімді қарыздық міндеттеме болса, ал
кепілдігіне қарай, вексельді айналысқа жеке кәсіпкерлер шығарады және оның
Экономикалық әдебиетте банкнотаны екі түрге бөледі: классикалық және жай,
Классикалық банкнота – бұл банкнотаның алғашқы пайда болған
Классикалық банкнотаның қағаз ақшалардан өзіндік айырмашылығы бар:
жаратылысына қарай – қағаз ақшалар ақшаның айналыс құралы ретіндегі
эммисиалық әдісі бойынша – қағаз ақшаларды айналысқа қазынашылық шығарса,
қайтарылуына қарай – классикалық банкноттар вексель мерзімінің аяқталуына байланысты
ауыстырылуына қарай – классикалық банкноталар банкке қайтуына байланысты алтынға
Банкноталардың алтынға ауыстырылуы тоқталғаннан бастап, банкнот алтынмен қамтамасыз етілуі
Жай банкнота – бұл қазіргі кездегі айналысқа шығарылған Орталық
Олар металлға алмастырылмайды, тек қана Орталық банктің барлық активтерімен
Қазіргі кезде Қазақстан Республикасының Ұлттық банкісінің жай банкноталардың эмиссиялануының
шаруашылық несиелеу жолымен;
мемлекетті несиелеу, яғни мемлекеттік қарыздық міндеттемелердің орнына банкроттардың шығарылуы
ұлттық валюта бағамының тұрақтылығын қамтамасыз ету және еліміздің сыртқы
Чек вексель мен банкнотаға қарағанда коммерциялық банктердің құрылып, олардағы
Чек – ағымдағы шот иесінің чекті ұстаушыға белгілі бір
Чектің мынадай түрлері бар:
ақшалай чек – банктен қолма-қол ақша алуға арналған төлем
ордерлі чек – бір тұлғаның атына толтырылған, бірақ индоссамент
мәлімдеуші чек – чекті мәлімдеушіге ондағы көрсетілген сомасы төленеді;
есеп айырылысу чегі – заңды тұлғалар арасында қолма-қолсыз есеп
жол чегі – туристік сапарларға арналған төлем құралы;
кепілдендірілген чек – банктің чекте көрсетілген соманы төлеуге кепілдендіруін
Чектің экономикалық жаратылысы мынадай:
біріншіден, ол банктен нақты ақшаны алуға қызмет етеді;
екіншіден; ол айналыс және төлем құралы қызметін атқарады;
үшіншіден, ол қолма-қолсыз ақшамен есеп айырылысу құралы.
Несие карточкалары (электронды акциалар). Чектердің жаппай таралуы банктердің оларды
Әлемде пластикалық карточкалардың
Дебеттік (төлем) карточка – банкте арнайы карточкалық қаражаты бар,
Кредиттік карточка – оның эмитенті менкарточка иесі арасындағы келісімшартқа
Қазақстан Республикасындағы екінші деңгейдегі банктер дебеттік және кредиттік карточкалардың
Несиелік карточкалар бөлшек сауда айналымында және қызмет көрсету сферасында
1.3. Ақшаның қызметтері және экономикадағы рөлі мен қазіргі жағдайдағы
Экономикалық категория ретіндегі ақшаның мәні олардың қызметтерінде көрініс табады,
Ақшаның қазіргі экономикадағы атқаратын қызметтеріне мыналар жатады:
Құн өлшемі және баға масштабы;
Айналыс (айырбас) құралы;
Төлем құралы;
Қорлану және қор жинау құралы;
Дүниежүзілік ақша.
Ақшаның құн өлшемі қызметі. Ақша жалпыға бірдей балама ретінде
Құнның өлшем қызметі тауар өндірісі жағдайында туындайды. Бұл ақшаның
Тауарлар құнының ақшамен бейнеленуі оның бағасы деп аталады.
Құн өлшеу қызметі жалпы эквивалент ретіндегі ақшаның тауарға деген
Бағалардың негізінде және олардың қозғалысында құн заңы жатыр. Ақшаның
Арнайы баға масштабы алтын құны мен оның мемлекеттік тұрақты
Ямайка валюта реформасының (1976–1978 жж.) нәтижесінде арнайы алтын бағасы
Бүгінгі таңда тауарлар алтынға тікелей айырбасталмайды және олардың бағасы
Сонымен алтын белгілерінің, яғни толық құнды емес және қағаз
Ақшаның айналыс құралы қызметі. Ақша айналыс құралы қызметінде ақша
Ақша айналысының таур айналысынан айырмашылығы ақша тауарды біртіндеп
Айналыс құралы ретінде ақша қызметтерінің ерекшеліктері мыналар:
Тауар мен ақшаның қарама- қарсы қозғалысы;
Оны идеалды ақшалар емес, нақты (қолма-қол) ақшалар орындайды;
Ақшаның бұл қызметінде тауарларды айырбастау өте тез орындалатын болғандықтан,
Бірақ бұл, несие және қағаз ақшалар ақшалы тауармен байланысты
Сонымен ақша, ақша айналыс құралы қызметін атқаратындықтан да олардың
Ақша төлем құралы қызметі. Әр түрлі жағдайлардың болуына байланысты
Ақша төлем құралы ретінде тек қана тауар айналысына қызмет
Жалпы барлық ақшалай төлемдерді мынадай түрде топтастыруға болады:
тауарлар және көрсетілген қызметтер бойынша төлем міндеттемелері;
мемлекетке қатысты қаржылық міндеттемелер,
банктік несиелер, мемлекеттік және тұтыну несиелері бойынша қарыздық міндеттемелер;
сақтандыру міндеттемелері;
әкімшілік, сот алдындағы және өзге міндеттемелер.
Ақшаның төлем құралы қызметін толық бағалы емес, яғни қағаз
Ақшаның қор жинау және қорлану қызметі. Ақша жалпыға бірдей
Ақшаның қор жинау қызметін толық бағалы емес ақшалар атқара
Ал ақшаның қорлану қызметін толық бағалы емес ақшалар атқарады.
Кәсіпорындар мен ұйымдардың ағымдық және жинақ (дипозиттік) шоттардағы, сол
Банктердегі халық салымдарында, облигацияларда жинақталған жеке қорлану формасында.
Дүниежүзілік ақша. Сыртқы сауда байланыстары, халықаралық заемдар, сыртқы серіктестерге
Егер де еліміздің ішіндегі ақша мемлекетпен заңдастырылған ұлттық ақша
Алтын монета стандарты тұсында дүниежүзілік ақша қызметін алтын және
Қазіргі дүниежүзілік ақша қызметін: АҚШ – доллары, Еуропалық Одақтың
1999 жылы қаңтар айынан бастап, Еуропалық қауымдастық елдерінде жаңа
ІІ АҚША АЙНАЛЫСЫ ЖӘНЕ ОНЫ РЕТТЕУ
2.1. Ақша айналысының сипаттамасы.
Қайта кезеңіне дейін “ақша айналымы” мен “ақша айналысы” ұғымдары
Ақша айналысының объективті негізі – тауар өндірісі мен тауар
Құн формасының өзгеріп отыруы, яғни тауардың ақшаға және ақшаның
Бірақ ақша айналысы тауар айналысын қайталап қоймайды. Бұл екі
Айналыста жүре отырып ақша әрі айналыс құралы, әрі төлем
Жалпы ақша айналысының көлемі тауар бағаларының соммасынан әрдайым артық
Ақша айналысының құрылымына қолма-қол ақшалар айналысы мен қолма-қолсыз ақшалар
Қолма-қол ақшалар айналысы нақты ақшалар қозғалысын білдіреді. Оған банкноталар,
Банк жүйесін реформалау және ақша банкнотасын өндіруге байланысты өзінің
Дамыған елдерде нақты ақшалар айналысының едәуір бөлігін орталық банктерден
Қолма-қолсыз ақшалар айналысы – қолма-қолсыз ақшалар айналымының ақшаларының қозғалысы.Мұндағы,
Қолма-қол ақща мен қолма-қолсыз ақщалар арасында тығыз байланыс пен
Сонымен, бүкіл ақша айналысы: қолма-қол және қолма-қолсыз ақшалар болып
өнімді өндіру және сату процесін, яғни тауарлы сипаттағы есеп
таурлы емес сипаттағы есеп айырысулармен байланысты ақша айналымы;
Ақша айналысы бірнеше тарихи кезеңдерден өтті және металл, қағаз,
Құн заңы және оның айналыс аясында пайда болу формасы,
Оның пікірінше, ақша айналысының заңының мәні ақшаның айналыс қызметін
Ақша айналысы заңы – тауарлар айналысы үшін қажетті ақшалардың
Тауарлардың бағаларының сомасы
Ата =
Ақша айналымының саны
Бұл жерде бір айта кететіні, ақшаның төлем құралы қызметін
Айналысқа қажетті ақша санын мынадай бейнелеуге болады:
СТБ – НТБ + МТС - ӨТС
АҚ =
АОС
мұндағы А – айналысқа қажетті ақша саны;
СТБ – сатылатын тауарлар бағасының сомасы;
НТБ – несиеге сатылған тауарлар бағаларының сомасы;
МТС – міндеттемелер бойынша төлемдер сомасы;
ӨТС - өзара өтелетін төлемдер сомасы;
АОС – айналыс және төлем құралы ретіндегі ақша айналымының
Осындай жағдайларда айналысқа қажетті ақша санына өндірістің дамуының шарттарына
Айналысқа қажетті ақша санына мыналар кері ықпал етеді:
несиенің даму дәрежесіне, себебі қаншалықты тауарлардың басым бөлігі несиеге
қолма-қолсыз есеп айырысудың дамуы;
ақша айналысының жылдамдығы.
Металл ақша айналысы тұсында айналыстағы ақша саны ақшаның қазына
Егер де айналысқа алтынға ауыстырылмайтын банкноттар немесе қағаз ақшалар
Ақша айналысын қолдап отыру шарттары мен заңдары мынадай екі
>2.2 Ақшаның металдық теориясы және металл ақша айналысы
Ақшаның металлдық теориясы. Бұл теорияның өкілдеріне капиталдың алғашқы қорлануы
Ресейде металлдық теорияның өкілі атақты мемлекеттік қызметкер М.М. Сперанский
Неміс экономистері ақша деп тек қана бағалы металдарды емес,
Сонымен, ақшаның ішкі мазмұны бағалы металдың N мөлшеріне берілген
Қазіргі жағдайдағы алтынның негізгі экономикалық қызметінің мәні, оның капиталды
Адамзат құнның әр түрлі формаларын өз басына өткере отырып,
Көпестер классының бөлінуімен алғашқы монеталар пайда болды. Олардың пайда
Монета – ол формасы, сыртқы пішіні, салмақтық құрамы
Монета бет жағы – аверс, келесі жағы – реверс,
Егер монетаның номиналды құны құрамындағы металдың (алтын, күміс) құнына
Монеталық ақша айналысы тарихында мынадай түсініктемелер бар:
Биметаллизм – жалпыға бірдей эквивалент рөлін екі немесе одан
Монометаллизм – жалпыға бірдей эквивалент ретінде бір ғана металл
Осылай,б.э.дейін ІІІ-ІІ ғ. Римде мыс
Капиталистік тауарлы өндірістің дамуы барысында қағаз ақшалар пайда бола
4>2.3. Ақшаның номиналистік теориясы және қағаз ақша айналысы
Ақшаның номиналистік теориясы мерконтилистердің металлизмге қарсы іс-әрекеті болып табылады.
Номинализмнің негізгі ережесі төмендегідей:
ақша идеалды есеп бірлігі болып саналады және олардың көмегімен
Бұл бірлік ешқандай да ішкі құнға ие емес;
Сонымен номиналистер ақшаның құндық жаратылысын толық жоққа шығара отырып,
қандайда бір заттың пайдалылығын көрсетеді;
басқа тауар сатып алу мүмкіндігі;
Номинализмнің мәні неміс экономисі Кнапптың еңбегінде жақсы берілген.
Оның негізгі ережелері төмендегідей құрылды:
ақша – құқық тәртіптің өнімі, мемлекеттік бтліктің туындысы;
ақша – мемлекеттік хартальдік төлем құралы, яғни ол мемлекеттің
ақша негізгі қызметі – төлем құралы.
Кнапп ақшаның мәні оның материалдық белгісінде емес, оларды пайдалану
1929-1933 жж. экономикалық дағдарыс тұсында номинализм әрі қарай дами
Сырттай қарағанда, қағаз белгілері мемлекет тарапынан жасалған – толық
Металл ақшадан қағаз ақшаға ауысу себептері:
Металл ақша айналысы өте қымбат болып келеді және капитализмнің
Монеталардың тозуы және бүлінуі.
Мемлекеттік билік пен жалған монеталарды жасаушылардың монеталарды бұзуы.
Мемлекет шығындарын қағаз ақшаларды жабу үшін шығарды. Осылайша, Солтүстік
Қағаз ақшалар ақшаның номиналдық құрамының нақты құрамынан біртіндеп бөлінуі
Қағаз ақша – мемлекетің өз шығындарын табу үшін шығарылатын,
Қағаз ақшалар толық құнсыз болып келеді, себебі, өзінің дербес
Егер нағыз ақшалар айналыста өзінің меншікті құнының арқасында жүрсе,
Алтынның белгілері ретінде қағаз ақшалар пайда болды.Ақша бірлігінің ресми
Ақшалар ешқашан да алтынға ауыстырылмаған. Бірақ кейбір жағдайларда мемлекет
Қағаз ақшалардың өздерінің меншікті құны болмағандықтан да, олар айналыс
Қағаз ақшалардың меншікті құндарының болмауына байланысты олар өздерінің жаратылысына
Мұның бәрі бағаның өсуіне әкеліп соғады. Халықты әлеуметтік жағынан
Жалпы алғанда қағаз ақшалардың құнсыздануы бұл тұрақсыз экономикаға тән
Ақша айналысы «Қазақастан Республикасының Ұлттық банкі туралы» Қазақстан Республикасының
ІІІ АҚША ЖҮЙЕСІ ЖӘНЕ ОНЫҢ ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ҚАЛЫПТАСУЫ.
3.1 Ақша жүйесі ұғымы және оның түрлері
Жалпы мемлекеттік заңдармен реттелген елдегі ақша ай налысын ұйымдастыру
Ақша жүйесі – бұл тарихи түрде қалыптасқан және ұлттық
Ақша бірлігінің – барлық тауарлардың бағаларын бейнелеуге қызмет ететін,
Эмиссия тәртібі – бұл әр елдің орталық банктерінің айналысқа
Ақша түрлері заңды төлем құралы болып табылатын: несиелік және
Валюталық бағам дегенміз – бұл басқа бір елдің ақша
Жоғарыда атап өткеніміздей металл ақшалар екіге бөлінеді.
Биметаллизмнің үш түрі болады:
– қос валюталы жүйе, яғни мұнда алтын мен
– қатар жүретін валюталар жүйесі, яғни мұнда бұл
– ақсақ валюта жүйесі, яғни мұнда алтын және
Алтынға ауыстырылатын құн белгілерінің сипатына байланысты алтын монометаллизмі мынадай
Алтын монета стандарты – бұл еркін бәсеке тұсындағы капитализм
– алтын елдің ішкі ақша айналысында болып, ақшаның барлық
– алтын монеталарды құюға рұқсат етілді;
– толық құнды емес ақшалар айналыста жүре отырып, еркін
– алтын және шетел валюталарын еркін түрде сыртқа
Алтын құйма стандартының алтын монетадан айырмашылығы, мұнда айналыста алтын
Алтын девиз стандарты – банкноталардың алтынға, шетел валютасына айырбасталатынын
1929–1933 жж. дүниежүзілік экономикалық дағдарыстың нәтижесінде алтын монометаллизмнің барлық
Қазақстан Республикасының ақша жүйесі 1995 жылы 30 наурыздағы ”Қазақстан
Қазақстан осы заманға ақша жүйесінің басқа елдердің ақша жүйесінен
ресми ақша өлшеміне (валютаға) 100 тиыннан тұратын теіге жатады:
теңге мен алтынның ресми арақатынасы белгіленбейді;
қлома-қол ақшаны шығарудың айрықша құқығына Ұлттық банк ие. Қазақстан
теңге мен суррогаттардан басқа ақша бірліктерінің шығарылуына тиым салынған:
заңды төлем күші бар ақша түрлеріне банктің барлық активтері
Мынаны айта кету керек, 1994-1998 жылдардағы теңге көп құнсызданды,осының
Қазақстан Республикасы Ұлттық банк банкноттар мен металл млнеталардың үлгілерін
Ұлттық банк айналымға шығарған банкноттар мен монеталар барлық төлем
3.2 Қазақстан Республикасындағы 1993 жылғы ақша реформасы.
Қазақстан Республикасында 1993 жылы ақша реформасын жүргізудің негізгі себебі
1991 жылы қаңтарындағы КСРО Мемлекетптік банкінің 1961 жылы үлгідегі
1992 жылы қаңтарында Ресей КСРО Мемлекеттік банкін Ресейді Орталық
1992 жылы шілдесінде Ресей Орталық банкі егемен мемлекеттерге Ресей
Жас тәуелсіз мемлекеттердің директивалық экономика үлгісінен нарықтық үлгіге өту
1993 жылы мамырында Қырғызстан, тамызында Грузия өз ұлттық валюталарын
1993 жылы 15 мамырында Минскіде рубль зонасында қалған мемлекеттер
ТМД елдерінің іс-әрекетіндегі ашықтық, айқындылық болуы. Бұл
Бұл міндеттемелерді орындау-айналыстан шығарылған банкноталарды кеңестік ақшаны пайдаланылатын елдерде
Сол кезде аймағында қалған мемлекеттер жаңа типті рубльдік зона
Сол кезде рубль зонасында үш мемлекет - Ресей, Қазақстан
1993 жылы 23 шілдесінде Ресей Банкісі 1961-1991 жылдары
Сөйтіп, 1992-1993 жылы Егемен елдердің бірсыпырасы өз ұлттық валютасын
1992 жылдың бірінші жартысында Қазақстан Республикасының Президенті, үкіметі, Жоғары
1993 ж. 12 қарашасында Қазақстан Республикасының Президенті
1993 жылы 15 қарашада
2,1993 жылы 18
Қазақстан Республикасының жасы 16-ден асқан барлық азаматтары 100 мың
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі теңгенің валюталық курсын бекітті: 1
Сөйтіп, 1993 ж. 15 қарашада Қазақстан тарихында алғашкы ұлттық
Халықаралық валюта қоры Қазақстан Республикасында ұлттық валюта енгізу акциясын
Айналымға теңгені инфляцияның қарқындауы және бұрынғы одақтас республикалардың өзара
1995 жылы орта кезінде Ұлттық банк пен Қаржы министрлігі
1997 жылы Оңтүстік-Шығыс Азиядағы дағдарыстың күшеюі, әлемдік бағалардың төмендеуі
1999 жылы сәуірінен ҚР үкіметі теңгенің еркін өзгермелі курсын
Қазақстан Республикасының төңірегіндегі елдерде - біздің негізгі сауда
Біз Ресейден әкелінетін кейбір импорттың тауарларға салынатын баж салығының
Міне осы тұрғыдан алғанда,
Сонымен, Қазақстан Республикасының теңгесі міне 18 жылдан астам уақыт
ҚОРЫТЫНДЫ
Курстық жұмысты қорыта келгенде, ақша
Сөйтіп, ақшалар ертеден адамзаттың пайда болуымен қатар өмір сүріп
Экономикалық категория ретінде ақшалар өндіріс және бөлу процесінде адамдар
Ақшаның өзінде, сондай-ақ олардың қызметтерінде жылдар бойы өзгерістер болды.
Әсіресе халықаралық еңбек бөлінісінің тереңдеуі мен экономикалық қатынастар
Өмірлік тәжірибе көрсеткендей, ақша айналысын ақша айналымын бөлуге болмайды.
Егер де сіздер «экономиканың» не екенін және онда болып
Ал Қазақстанға келетін болсақ, ұлттық валюта – теңгенің он
ҚОЛДАНЫЛҒЫН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Ақша, несие, банктер: Оқулық / жалпы редакциясын басқарған Ғ.
Ақша.несие,банктер,валюта қатынастары : Оқулық/Көшенова.Б. 43 бет
Ақша несие банктер : Оқулық/ Сейтқасымов Ғ.С –Алматы,Экономика, 2005.-65
Әубәкіров Я.. Ескалиев К. Экономикадык теория
Экономикалыө теория негіздері,: Оқулық/ Нұрғалиев Ө.-Қарағанды 2003,37 бет
Экономикалық теория негіздері: Оқулық/Осипова Г.М. –Алматы 2002
Мәуленова С. С.,Бекмолдин С.Қ., Құдайбергенов Е.Қ. Экономикалық теория:
Әкімбеков С., Баймұхаметова А.С., Жанайдаров У.А. Экономикалық теория. Оқу
Мақыш С.Б. Ақша айналысы және несие: оқу құралы /
В.Л. Назарова «Шаруашылық жүргізуші субъектілердегі бухгалтерлік есеп» 205
11.С.Б. Баймұханова «Бухгалтерлік есеп» Қ.Н. Кеулімжаев
Н.А. Құдайбергенов «Бухгалтерлік есеп принциптері»
Әубәкіров Я.. Ескалиев К. Экономикадык теория
“Деньги, кредит, банки”. Справочное пособие. Под редакцией Г.И.Кравцовой, 1994г.
М.С. Саниев “Ақша, Несие, Банктер”, Алматы-2001ж
ҚОСЫМША А
АҚШАНЫҢ ҚАСИЕТІ
ҚОСЫМША Б
ҚОСЫМША С
Еңбек өлшемінің сыртқы сырттай формасы
Жалпыға тікелей айырбасталу формасы
Айырбас құнның дербес формасы
Ақша даму эволюциасының сатылары
Металдық
Электрондық ақша
Несиелік
Қағаздық
Достық
Бронзалық
Қазыналық
Аудармалы
Қаржылық
Жай
Вексель
Электрондық
Банкнота
Чек
Несиелік ақшалар
АҚШАНЫҢ ҚЫЗМЕТТЕРІ
Төлем құралы
Құн өлшемі
Қор жинау құралы
Айналыс құралы
Дүниежүзілік ақша
Монеталық ақша
Биметализм
Монометализм
Ақшаның қызметтері
Ақшаның мәні, қызметтері, рөлі және теориясы жайлы
Ақшаның мәні, қызметтері, рөлі және теориясы туралы
Ақшаның қызметі және қажеттілігі
Ақша - жалпыға ортақ тауардың эквиваленті
Ақша айналымының құрылысы
Ақша айналысы және Қазақстан Республикасындағы ақша айналысының тәртібін талдау
Төлем құралы
Ақша айналысының жалпы сипаттамасы
Ақша жүүесінің мәні, түрлері және даму тенденциялары