Туристік фирма қызметінің негізгі статистикалық көрсеткіштері

МАЗМҰНЫ
беті
КІРІСПЕ ........................................................................................
4
І ТУРИСТІК ФИРМА ҚЫЗМЕТІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ МАҢЫЗЫ
1.1 Туристік фирма қызметінің теориялық мәні мен негізгі ұғымдары.......................................................................................
6
1.2 Туристік фирма қызметін ұйымдастыру факторлары............. 19
1.3 Туристік фирма қызметінің негізгі статистикалық көрсеткіштері................................................................................
29
ІІ ҚР-дағы ТУРИСТІК ФИРМА ҚЫЗМЕТІН ҰЙЫМДАСТЫРУ ФАКТОРЛАРЫН ТАЛДАУ
2.1 Қазақстан Республикасындағы туристік фирма қызметінің даму тенденциялары....................................................................
36
2.2 Фирманың туристік қызметін зерттеу факторлары.................. 45
2.3 Туристік фирма қызметінің нарықтағы орнын талдау (ҒаламНұр туристік
52
ІІІ ТУРИСТІК ФИРМА ҚЫЗМЕТІНІҢ ДАМУ ФАКТОРЛАРЫН ЖЕТІЛДІРУ МӘСЕЛЕЛЕРІ
3.1 Туристік фирма қызметінің менеджменттік және маркетингілік стратегиясын жетілдіру
61
3.2 Туристік фирма қызметінің бәсекеге қабілеттілігін күшейту бағыттары......................................................................................
67
ҚОРЫТЫНДЫ..............................................................................
75
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ.................................. 77-78
КІРІСПЕ
Диплом жұмысы тақырыбының өзектілігі. Қазіргі таңда Қазақстандағы туризм –
Жетілдіру деңгейіндегі алынатын өнімнің көлемі қажетті мөлшерде жоғары болса
Мақсатқа жету үшін келесідей міндеттер қойылады:
Туристік фирма қызметінің теориялық мәні мен негізгі ұғымдарын ашықтау;
Туристік фирма қызметін ұйымдастыру факторларын айқындау;
Туристік фирма қызметінің негізгі статистикалық көрсеткіштерін келтіру;
Қазақстан Республикасындағы туристік фирма қызметінің даму тенденцияларын талдау;
Фирманың туристік қызметін зерттеу факторларын келтіру;
Туристік фирма қызметінің нарықтағы орнын талдау (ҒаламНұр туристік фирмасы
Туристік фирма қызметінің менеджменттік және маркетингілік стратегиясын жетілдіру жолдарын
Туристік фирма қызметінің бәсекеге қабілеттілігін күшейту бағыттарын ұсыну.
Сондықтан, жұмыстың бірінші тарауы туристік фирма қызметінің теориялық маңызын
Жұмыстың екінші тарауында Қазақстан Республикасындағы туристік фирма қызметін
Үшінші тарауында, Қазақстан Республикасында туристік фирма қызметінің даму факторларын
Қорытындыда, Қазақстан Республикасындағы туристік фирма қызметінің даму факторларын жетілдіру
Зерттеу тақырыбы болып туристік фирма қызметінің даму факторларын зерттеу
Зерттеу нысаны ретінде Қазақстан Республикасындағы «ҒаламНұр» туристік фирмасы таңдалды.
Диплом жұмысының құрылымы мен көлемі. Дипломдық жұмыс кіріспеден, үш
І ТУРИСТІК ФИРМА ҚЫЗМЕТІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ МАҢЫЗЫ
1.1 Туристік фирма қызметінің теориялық мәні мен негізгі ұғымдары
Туристік фирма қызметі – бұл субъектілердің ақшалай қаражаттарымен, мүліктерді
Туристік қызмет субъектілері өз атынан және өзінің жекеменшігінің жауапекершілігіне
Туристік қызметтің екі (моделі) үлгісі белгілі: классикалық туристік қызмет
Классикалық туристік қызмет – қызмет номеклатурасын жаңарту және ұйым
Инновациялық туристік қызмет ең алдымен туристік қызмет қызметтегі новаторлықпен
Туристік фирма қызметімен айналысатын кәсіпкердің бойында болуы қажет қасиеттер:
- Заңды әрекет шеңберінде іскерлік қызметтің кез-келген сұрақ бойынша
- Өз қызметінің нәтижесінде экономикалық және басқа бір қызығушылықты
- Тәуелділікке бойсұну және өз мойнына жауапкершілікті алу. Тәуелділік
- Жұмысқа деген әрқашан да инновациялық тәсілдемені иелену (қызмет
Қазіргі кездегі жағдайларда табысты істің жетік ұйымдастырылуы үшін туристік
Туристік фирма қызметінде келесідей сатыларды бөліп шығарады:
- Туристік қызметпен айналысатын кәсіпкердің мүмкіншіліктері мен нарықтық қажеттіктері
- Қызмет және маркетинг өндірісінің жоспары мен жұмыс жасауды
- Ресурстардағы және тауарды жеткізушілердегі қажеттіліктің анықталуы.
- Жобаның жүзеге асырылуы, қызмет өндірісінің техникалық, қаржылық, ұйымдастырушылық
Фирманы басқару – бұл жұмыстың түзетілуі және талдануы, бақылау,
- Туристік қызметтік орта – бұл туристік қызметтің нәтижелеріне
Туристік фирмадағы экономикалық жағдай бұл – туристік тауарлардың шын
Туристік фирмадағы әлеуметтік жағдайлар бұл - туристік қызметті
Туристік фирмадағы құқықтық жағдайлар бұл – туристік қызметтің дамуы
Ф.Котлер бойынша туристік қызмет қызметтің мемлекеттік реттелу қажеттілігі, келесідей
- Фирмаларды бір-бірінен қорғау қажеттілігі, өйткені бәсекелестік кәсіпкерлердің мүдделеріне
- Тұтынушының таза емес іскер практикадан қорғау қажеттілігі
Қазақстанда кәсіпкерік үшін заңдар жүйесі енді ғана жиналуда, әлемнің
«Туристік қызметпен айналысатын кәсіпкер» және «Менеджер» сөздері синонимдер болып
Туристік қызметтің бәсекеге үнемі қабілетті болу үшін келесідей түрлерін
- Өндіруші – қызметтің және басқа өнімнің ортаға шығуы;
- Коммерциялық - өндірушіден тұтынушыға жасалған өнімнің қозғалысы бойынша
- Қаржылық – қызмет және өнімнің қайта өңделуі мақсатында
- Кеңес беру – қаржыны, маркетингті басқару. Өндірушілердің мүмкіншіліктерін
Қызметтің алғашқы үш түрін қайта өндірудің сатысымен байланысты айырады
Қызметтің соңғы түрін (төртінші) туристік қызмет қызметің қөмекші түрлеріне
Туристік қызметтің ерекшеліктерімен байланысты туристік ұйымның туристік қызмет қызметтері
Осылайша, туроператорлардың қызметі көп жағдайларда турөнімнің және оның бөлшектік
Турагенттер делдалдардың қызметін – турларды сатушылардың функциясын атқарады. Одан
Контрагенттер – туристік қызметтерді орындаушылар, (қонақ үйлер, мейрамханалар, тасымалдаушылар,
Туристік ұйымдар ұйымдастырушылық дайындықты, қызметті сату мен орындауды қоса
Кеңес берушілік туристік қызмет қызмет туризм саласында кеңінен қолданылады.
Туристік фирма қызметіндегі идея бұл – экономикалық белсенділіктің кәсіпкермен
Кәсіпкердің қызметі идеялардың банкісін құруды болжамдайды, олар қызмет өндірісінің
- Идеялардың алғашқы экспертті бағалануының кәсіпкердің өзімен жасалуы практикалық
- Практикалық позиция тұрғысынан идеялардың бағалануы үшін нарықтағы жағдайлары
- Туристік нарықта өндірістік болжамдалатын қызметтерге сұраныс және ұсыныс
Екінші эксперттік бағалау қызығушылық танытқан мамандармен жүзеге асырылады және
Қабылданған идеяның жүзеге асырылуы бірнеше этаптан тұрады:
- Бизнес-жоспар, оның мәні, жобаның жүзеге асырылуының нақты есептерімен
- Қағазға алынатын қаржы қаражаттары мен серіктестердің тартылуы;
Егер фирма жаңадан құрылған болса, жеке фирманың мемлекеттік тіркелуі.
- құрылтайшылардың құрамын анықтау және құрылтай құжаттар өңдеу;
- құрылтайшылар фирманың қызметі мен құрылуы туралы келісім шарт
- директор мен басқа да басшылардың тағайындалуы туралы фирма
- банкте уақытша шот есептің ашылкы;
- фирманың орналасу жері бойынша бөліміндегі тіркеу поштасында фирманың
- фирманың адамдарымен өздерінің салымдарын банкке салу және онда
- кәсіпорынның салық инспекциясы бар аудандарда тіркелуі;
- дөңгелек мөр мен бұрыштық штамптың әзірленуіне рұқсат алу;
- Фирманың тауардың өндірісіне ұйымдастырушылық техникалық дайындығы;
Туристiк фирма қызметі - жеке және заңды тұлғалардың туристiк
1) туристердi орналастыру орындары - мейманханалар, мотельдер, кемпингтер, туристiк
2) туристiк өнiмдi ұсыну - туристiк қызмет көрсетуге (жарнама,
3) тур - белгiленген мерзiмдер шеңберiнде белгiлі бiр маршрут
туристiк ұйымдар - қызметiнiң негiзгi түрi туристiк қызмет болып
Туристiк фирма қызметін көрсету - өзiнiң туристiк саяхаты кезеңiнде
Қазақстан Республикасының туристiк қызмет туралы заңдары Қазақстан Республикасының Конституциясына
2. Егер Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шартта Қазақстан Республикасының
1. Туристiк қызметтiң субъектiлерi мен объектiлерi
1. Туристiк қызмет субъектiлерiне:
1) туристiк операторлар (туроператорлар);
2) туристiк агенттер (турагенттер);
3) гидтер (гид-аудармашылар), туризм нұсқаушылары, экскурсоводтар;
4) туристер және олардың бiрлестiктерi;
5) экскурсанттар;
6) туристiк қызмет саласындағы өзге де бiрлестiктер;
7) туристiк қызмет саласындағы қоғамдық қатынастарды реттейтiн мемлекеттiк органдар
2. Туристiк қызмет объектiлерi - табиғи объектiлер және табиғи-климаттық
Туристiк индустрия - туристерді орналастыру құралдарының, көлiктiң, қоғамдық тамақтандыру
Туристiк индустриядағы қызмет көрсету түрлерi:
1) турлар ұсыну жөнiндегi қызмет көрсету;
2) тұратын орындар беру жөнiндегi қызмет көрсету;
3) тамақтандыру жөнiндегi қызмет көрсету;
4) ақпараттық, жарнамалық қызмет көрсету;
5) көлiк қызметiн көрсету;
6) ойын-сауық;
7) өзге де туристiк қызмет көрсетулер [12].
Қазақстан Республикасының туристiк ресурстарын сыныптау мен бағалау, олардың қорғалу
Туризмнiң ұйымдық нысандары мен түрлерi
1. Халықаралық және iшкi туризм туризмнiң ұйымдық нысандары болып
2. Халықаралық туризм:
1) келу туризмiн - Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұрмайтын
2) шығу туризмiн - Қазақстан Республикасының азаматтары мен Қазақстан
3. Ішкi туризм - Қазақстан Республикасының азаматтары мен оның
4. Туризмнiң түрлерi - әлеуметтiк, экологиялық, шытырман оқиғалы, спорттық,
Туристiк индустриядағы көрсетiлетiн қызметтер экспорты мен импорты
1. Қазақстан Республикасының аумағына келу туризмiн ұйымдастырумен байланысты туристiк
2. Басқа елге шығуға байланысты туристiк қызмет көрсету туристiк
Қазақстан Республикасында туристiк қызметтi мемлекеттiк реттеудiң негiзгi принциптерi мыналар
1) туристiк қызметке жәрдемдесу және оның дамуы үшiн қолайлы
2) туристiк қызметтiң басым бағыттарын айқындау және қолдау;
3) Қазақстан Республикасы туралы туризм үшiн қолайлы ел деген
4) Қазақстан Республикасының туристерi мен туристiк ұйымдарының және олардың
Туристiк қызметтi мемлекеттiк реттеудiң мақсаттары, басым бағыттары және тәсiлдерi
1. Туристiк қызметтi мемлекеттiк реттеудiң негiзгi мақсаттары:
1) азаматтардың тyристiк қызмет саласында демалу, еркiн жүрiп-тұру құқықтарын
2) қоршаған ортаны қорғау;
3) туристерге тәрбие, бiлiм беруге және оларды сауықтыруға бағытталған
4) саяхат жасау кезiнде азаматтардың қажеттерiн қамтамасыз ететiн туристiк
5) туристік индустрияны дамыту есебiнен жаңа жұмыс орындарын құру,
6) халықаралық туристiк байланыстарды дамыту болып табылады.
2. Туристiк қызметтi мемлекеттiк реттеудiң басым бағыттары:
1) туризмдi Қазақстан Республикасы экономикасының жоғары рентабельдi саласы ретiнде
2) туристiк ресурстарды пайдаланған кезде Қазақстан Республикасының мемлекеттiк мүдделерiн
3) балалардың, жасөспiрiмдердiң, жастардың, мүгедектер мен халықтың күнкөрiсi төмен
4) туристiк индустрияны инвестициялау үшiн қолайлы жағдайлар жасау;
5) Қазақстан Республикасының аумағында келу туризмiмен және iшкi туризммен
6) iшкi және халықаралық туризм қажеттерiн қамтамасыз ету үшiн
3. Туристiк қызметтi мемлекеттiк реттеу:
1) туризм индустриясын, туризмге инвестицияларды дамыту жөнiндегi саясатты айқындау;
2) туристiк қызмет саласындағы қатынастарды жетiлдiруге бағытталған нормативтiк құқықтық
3) Қазақстан Республикасының лицензиялау туралы заңнамасына сәйкес туристiк қызметтi
4) бюджеттiк заңдарға сәйкес туризмдi дамытудың мемлекеттiк бағдарламаларын әзiрлеуге
5) туристiк қызметтi кадрмен қамтамасыз етуге жәрдемдесу;
6) отандық туристердiң, туроператорлар мен турагенттердiң және олардың бiрлестiктерiнiң
7) iшкi және дүниежүзiлiк туристiк рыноктарда туристiк өнiмдi ұсынуға
8) елдiң туристiк ресурстарын ұтымды және тиiмдi пайдалануды, есепке
Туристiк қызметтi жүзеге асыру кезiндегi сақтандыру
1. Халықаралық шарттарда, уақытша болатын елдiң (жердiң) заңдарында көзделген
2. Сақтандыру шартында туристке медициналық көмек көрсету ақысы және
3. Қазақстан Республикасының Yкiметi Қазақстан Республикасының аумағына келетiн туристерге
4. Туроператор мен турагент туристiк қызмет көрсетуге жасалған шарттардан
Туристiк қызмет көрсету шарты:
1. Туристiк қызмет көрсету шарт негiзiнде жүзеге асырылады. Туристiк
2. Шарттың елеулi талаптарына мыналар жатады:
1) туристiк қызметтi жүзеге асыруға берiлетiн лицензия туралы деректердi
2) туристiк өнiмдi өткiзу үшiн қажеттi көлемде турист туралы
3) барлық болатын пункттердi көрсете отырып, болатын елдегi (жердегi)
4) саяхаттың басталу және аяқталу күнi мен уақыты;
5) туристердi күтiп алу, шығарып салу және оларға iлесiп
6) туристiк өнiмнiң бағасы және оны төлеу тәртiбi;
7) тараптардың құқықтары, мiндеттерi және жауапкершiлiгi;
8) шартты өзгерту және бұзу жағдайлары;
9) баратын жерiне туристiң багажын жеткiзу мәлiметтерi мен талаптары
10) шарттың тараптар келiсiмi бойынша белгiленетiн өзге де ережелерi
3. Шартты жасасу кезiнде басшылыққа алынған мән-жайдың елеулi түрде
4. Мән-жайлардың елеулi түрде өзгеруiне мыналар жатады:
1) саяхат жағдайларының нашарлауы, саяхат мерзiмiнiң өзгеруi;
2) көлiк тарифтерiнiң ойламаған жерден өсуi;
3) салықтар мен алымдардың және бюджетке төленетiн басқа да
4) тараптардың келiсiмi бойынша белгiленетiн өзге де негiздер.
5. Туроператор немесе турагент шартты орындамаған немесе тиiсiнше орындамаған
6. Турист туроператорға немесе турагентке шартты орындаудан бас тарту
7. Туристiк жолдаманың сатып алынуы туристiк қызмет көрсету шарты
8. Турдың құрамына кiретiн туристiк қызметтер көрсетiлуiн сатып алған
9. Туристiң кiнәсiнен туристiк қызмет көрсету шартын орындау мүмкiн
10. Туристiк қызмет көрсету шартын орындаудың мүмкiн болмауы тараптардың
11. Туристiң кiнәсiнен болған жағдайды қоспағанда, туроператор немесе турагент
12. Басқа елге келген жерi бойынша не жүру барысындағы
Туристік қызметті мемлекеттік реттеудің негізгі
туристік қызмет тұтынушыларының құқығын қорғау;
туристік нарықтың тиімді жұмыс істеуі
туризм саласындағы шағын және орта
ресей туризмінің халықаралық нарыққа енуі;
мәдениет ескерткіштерін сақтау мен қорғау;
ресей халықтарының мәдени тұрмысын сақтау;
туризмнің тұрақты дамуы.
Кесте 1. Туристік кәсіпорындардың сыныптандырылуы
Бірінші қайтара қызмет көрсету кәсіпорындары Екінші қайтара қызмет
турфирмалар Тікелей белгілеу ұйымдары Жанама белгілеу
Туроператор-лар
турагенттер
Орналасу құралдары;
Емдеу-сауықтыру курортары;
Көлік кәсіпорындары;
Сувенирлік өнімдер дайындау мен сату бойынша
Туристерге қосымша қызмет көрсету бойынша ұйымдар Жарнамалық
Сақтандыру компаниялары;
Ақпараттық туристік кәсіпорындар
Қонақ үй шаруашылығынан тыс тамақтану кәсіпорындары;
Көліккәсіпорындары;
Ауылшаруашылығы өнімдері, киім, жиһаз және т.б.
Банктер, химиялық тазарту, емдеу орындары және т.б.
туристік индустрия үшін кадр дайындайтын оқу орындары
Ескерту: автормен құрылған
Барлық туристік фирмалар нарықта туроператорлар
Туристік операторлар – туристік қызмет көрсетумен
Туристік нарықта жұмыс істейтін барлық
1. Мөлшері бойынша:
- ірі туроператорлар – қызметін жылына 100 мың
- орташа туроператорлар – қызметін жылына 30-дан 100
- майда туроператорлар – қызметін жылына 30 мың
2. Қызмет түрі бойынша:
- бұқаралық нарық операторлары – бұлар чартерлік
- туристік нарықтың белгілі бір
3. Қызмет орны бойынша:
- елден тысқары бағыттар бойынша турпакеттерді құрайтын ішкі нарық
- шетелдерде тұратындарға турпакеттерді қалыптастыратын сыртқы
4. Экономикалық мақсаттар бойынша:
- коммерциялық туроператорлар, олардың басты
- коммерциялық емес туроператорлар, экономикалық
- «қара» туризм кәсіпорындары туристік қызметпен тұрақты емес жағдай
Туристік агенттіктер (турагенттер) – туроператорлар дайындаған
Туристік агенттік туристік бизнестің
Туристік фирма қызметіндегі негiзгi ұғымдар
1) гид (гид-аудармашы) - туристерге уақытша келген елдегi (жердегi)
2) туристiк қызмет көрсетуге жасалған шарт - өтелмелi туристiк
3) туризм нұсқаушысы - тиiстi бiлiктiлiгi және туристiк маршруттармен
4) туристердi орналастыру орындары - мейманханалар, мотельдер, кемпингтер, туристiк
5) туристiк өнiмдi ұсыну - туристiк қызмет көрсетуге (жарнама,
6) тур - белгiленген мерзiмдер шеңберiнде белгiлі бiр маршрут
7) туризм - жеке тұлғалардың ұзақтығы жиырма төрт сағаттан
8) өз бетiнше туризм - туристер өз бетiмен ұйымдастыратын,
9) турист - жиырма төрт сағаттан бiр жылға дейiнгi
10) туристiк агенттiк қызмет (турагенттiк қызмет) - қызметтiң осы
11) туристiк қызмет - жеке және заңды тұлғалардың туристiк
12) туристiк операторлық қызмет (туроператорлық қызмет) - қызметтiң осы
13) туристiк жолдама - туристiк қызмет көрсету кешенiн алуға
14) туристiк ұйымдар - қызметiнiң негiзгi түрi туристiк қызмет
15) туристiк ресурстар - туристiк көрсету объектiлерiн қамтитын табиғи-климаттық,
16) туристiк ваучер - турдың құрамына кiретiн қызметтерге туристiң
17) туристiк өнiм - саяхат барысында туристiң қажетiн қанағаттандыру
18) туристiк рынок - туристiк қызмет саласында тауарлар (жұмыстар,
19) туристiк қызмет көрсету - өзiнiң туристiк саяхаты кезеңiнде
20) уәкiлеттi орган - туристiк қызмет саласында мемлекеттiк басқару
21) экскурсант - бiр жерге, елдi мекенге, аумаққа немесе
22) экскурсиялық қызмет - азаматтардың уақытша болатын елдегi (жердегi)
23) экскурсовод - уақытша болатын елдегi (жердегi) туристiк ресурстармен
Туристік кәсіпорындар – бұл ұйымдастыру-шаруашылық
Турфирманың экономикалық жағдайын түсіну үшін алдымен оның анықтамасына назар
ТурФирма – бұл туристік қызметпен айналысатын және басқару
Сонымен қатар турфирма нақты атаумен бизнес жүргізетін ұйым ретінде
Туристік фирма қызметінде ең жоғарғы табысты келтіру – бұл
Оларға мыналар жатады:
қызмет көлемінің өсуі;
өсудің барынша жоғарғы темпіне қол жеткізу;
нарық бөлігінің өсуі;
салынған капиталға қатысты табыстың өсуі;
компания акциясына кірістің өсуі (егер бұл акционерлік компания болса);
акцияның нарықтық құнының өсуі (егер бұл ашық акционерлік қоғам
капитал құрылымының өзгеруі.
Құндылықтар құру – турфирманың басты функциясы болып табылады.
Құндылықтар құру процесі нәтижесінде кәсіпорын өз қызметінің қоғамдық пікіріне
Қоғамдық пікір, өз кезегінде, кәсіпорынға өндірісін кеңейту, сату және
Кәсіпорын жетекшілігі бар болған бәсекелестік артықшылықтарына талдау жасап, және
Нарықтық стратегия жүргізілгеннен кейін, тұрақты табыспен қамтамасыз ететін кәсіпорынның
Осылайша, турфирма қазіргі туристік нарықтағы маңызды экономикалық субъект болып
1.2 Туристік фирма қызметін ұйымдастыру факторлары
Туристік фирма қызметін ұйымдастыру – туристік фирмада өндірістік-қызмет көрсету
Осылайша, туристік фирма қызметін ұйымдастыру туристік фирманың бірыңғай
Туристік фирма қызметін ұйымдастырудың менеджментінің негізгі міндеті – жұмыс
Туристік фирма қызметін көрсету технологиясы туристік нарықта туристік өнімнің
Туристік фирмадағы маркетинг- менеджменттің интегралдық қызметі.
Туристік фирма қызметіндегі маркетинг туристік өнімді сату көлемін арттыру
Туристік қызметтің экономикасы – бұл түрлі қызмет көрсетумен туристік
Туристік қызметтің активтері мен пайдасын құндық бағалау оның даму
Бұл факторлардың іске асу тиімділігі туристік фирманың қызмет етуіне
Адамзат қоғамының тарихи даму барысында құрал-жабдықтарға туристік қызметтің әр
Туристік фирма қызметін ұйымдастырудыға жалпы үлестік келесі формалармен сипатталады:
Үлестік фирма қызметінен айырмашылығы жалпы біріккен иемдену типі бірқатар
А) әрбір фирма иесіне тиесілі мүлік иесі анықталмайды;
Б) біріккен фирма кез-келген қатысушысы өз бетінше, өз қалауы
В) жалпы табыс қатысушылары арасында тең үлеспен немесе әрқайсысының
Кесте 2. Туристік қызмет көрсететін қызмет кәсіпорындарының сыныптандырылуы
Бірінші қайтара қызмет көрсету кәсіпорындары Екінші қайтара қызмет
Тікелей белгілеу ұйымдары Жанама белгілеу ұйымдары
Орналасу, тамақтану құралдары; мейрамханалар, ресторандар, кафелер, т.б.;
Емдеу-сауықтыру курортары;
Көлік кәсіпорындары;
Сувенирлік өнімдер дайындау мен сату бойынша
Туристерге қосымша қызмет көрсету бойынша ұйымдар Жарнамалық
Сақтандыру компаниялары;
Ақпараттық туристік кәсіпорындар
Қонақ үй шаруашылығынан тыс тамақтану кәсіпорындары;
Көлік кәсіпорындары;
Ауылшаруашылығы өнімдері, киім, жиһаз және т.б.
Банктер, химиялық тазарту, емдеу орындары және т.б.
туристік индустрия үшін кадр дайындайтын оқу орындары
Сілтеме – тақырыпты зерттеу барысында автормен құрылған
Туристік фирма қызметін ұйымдастырудың басты шарттары:
- Ұйымдық-құқықтық формасын анықтау
- Бизнес-жоспар құру
- Менеджментті дұрыс ұйымдастыру
- Маркетингті ұйымдастыруда жоғары сапаға жету
- Стратегиялық жоспар құру
Фирма стратегиясын жасау. Стратегиялық жоспарлау ұзақ мерзімді жоспарлаумен салыстырғанда
Ортаны талдау фирма әрекетінде бірнеше маңызды функциялар атқарады:
экономикалық ұйымға және оның болашағына әсер ететін аса маңызды
кәсіпорын саясаты тұрғысынан алғанда кәсіпорын туралы аса жағымды да
күнделікті қызмет әрекеті тұрғысынан алғанда орындалатын қызмет функцияларын жақсарту
Туристік фирма қызметіне экономикалық стратегиясын жасау. Қандай да бір
Фирма қызметінің инвестициялық стратегиясын жасау. Жалпы түсінік бойынша, инвестициялық
Фирма қызметіндегі персоналды ынталандыру стратегиясы. Бұл жүйенің негізін жұмыскерлерді
Стратегиялық жоспарлауда маркетинг қызметінің ролі. Қазіргі нарықтық жағдайда маркетинг
Фирма қызметін жоспарлау. Жоспарлау – менеджмент процесінің алғашқы және
Жоспарлаудағы үздіксіздік шартының бірі – жоспарлаудың бір-бірімен кезектесіп келуі.
сыртқы ортаның айқындалмағандығы мен кездейсоқ өзгерістердің болуы кәсіпорынның сыртқы
тек айқын алғышарттар ғана өзгеріп қоймай, кәсіпорынның ішкі мүмкіндіктері
Фирманың іс-жоспары және іскерлік ортасын болжау. Іс-жоспар – бұл
Стратегиялық және оперативті жоспарлау. Экономикалық ұйымдағы жоспарлау процесін екі
Фирма стратегиясы – бұл негізгі мақсаттардың жиынтығы және мақсаттарды
Тактикалық жоспарлау – бұл стратегиялық мақсаттарға қол жеткізу үшін
Фирманың бизнес-жоспар тиімділігі және оны бағалау әдістері.
Бизнес-жоспар және оны жасау жолдары. Бизнес-жоспар –
Бизнес-жоспарды жаңадан құрылған кәсіпорындар, сонымен қатар экономикасы дамыған ұйымдар
кәсіпорынның болашақта тұрақтылығын және тіршілікке икемділік дәрежесін анықтайды, кәсіпкерлік
дамудың сандық және сапалық көрсеткіштер түріндегі бизнестің болашағын анықтайды;
фирманың потенциалды инвесторлар жағынан көмекті қамтамасыз ете отырып, олардың
жоспарлаудың бағалы тәжірибесін алуға көмектеседі, мекемеге және оның жұмыс
Онда фирма қызметінің өндірістік және нарықтық, қаржылық және техникалық,
Туристік фирма қызметінің негізгі мақсаты - пайда табу.
Негізгі бөлім мынадай бөліктерден тұрады: басты мақсат; өнімнің қысқаша
Сату нарығын, сату көлемін талдап, бағалау. Бұл бөлімде өндіріс
Ұйымдық шаралар мен жұмыс жасау жоспары. Кәсіпкерлік бағдарламаға –
Ресурстармен қамтамасыз ету. Бұл бөлімде ресурстардың түрлері және көлемі
Жобаның тиімділігі. Бұл бизнес-жоспардың соңғы бөлімі, мұнда кәсіпкерліктен алынған
Бизнес-жоспардың тағайындалуы кәсіпорын экономистеріне негізгі төрт міндетті шешуге көмектеседі,
- өткізу нарығының сиымдылығы мен келешектің даму бағытын анықтау;
- ойластырылған істің әулетті табыстылығын анықтау үшін, өнімді дайындау
- жаңадан өнімді өткізудің бірінші жылында кездесетін қиындықтарды анықтау;
- кәсіпорын өндірісінің жоғарылауы немесе құлдырау есебін анықтайтын көрсеткіштермен
Әдетте фирма бизнес-жоспары үш-бес жылға есептеліп құрылады. Тұрақты жағдайда
Бизнес-жоспар рманың ұжымдық-өндірістің құрылымының дамуын және шаралар негізін жетілдіруге
Фирманың құрған бизнес-жоспары, кәсіпорынның бүкіл кадрларының әлсіз және күшті
Инвестициялық бизнес жоспарлау процесінің тиімділігін есептеу. Халықаралық тәжірибелерде күрделі
Күрделі салымдардың пайдалану тиімділігін бағалау жолдары ақшалай ағымымен қарастырылады.
Бизнес жоспардың жобалық тиімділігін бағалауда коммерциялық тиімділік - қатысушылар
Туристік қызметтің ерекшеліктері туристік өнімнің айрықшылығына тәуелді және туристік
Туристік өнім өзінің өзіндік ерекшелігі бойынша көпспектрлі, өйткені оның
Өндірістің ерекшеліктерін және туристік өнімнің өткізілімін ескере отырып, туристік
– туристік қызметке сұраным тұрақты өседі, сондықтан туристік қызметтің
– тапсырыскерлерге қатысты сенімді және факторлық ақпараттық саясат;
– мерзім аралық кезеңдегі туристік қызметтің диверсификациясы мен
– тұтынушының психологиялық, рухтық – эмоционалдық аспектілерін ескеру және
Қызмет көрсету нарығының барлық қатысушыларының стратегиялық зерттеулерінің өзара байланысы,
Сурет 1 - Туристік қызмет қажеттілігінің ерекшеліктері
Әлеуеттік сұранымның көлемі саяхаттағысы келетін тұтынушылар мөлшерімен (санымен) анықталады.
Туристік қызмет сұранымына факторлардың екі түрі ықпал етеді: жалпы
Жалпы экономикалық фактордың элементтерінің бірі, сатып алу қабілеттілігімен көрсетілетін,
Сол, жан басына шаққандағы пайданың өзгерісі шоп – турлардың
Туристік сұранымның қалыптасуына демографиялық факторлар өте маңызды ықпал көрсетеді.
Туристік индустрия үшін маңызды болатын мәселе, жас құрылымының өзгеруі,
Қазақстанның туристік өнімін тұтынушыға экономикадағы реформалаудың өтуі, нарықтық қатынастарға
Кез – келген елде және кез – келген туристік
Туристік индустрияның тұтынушылар үшін артықшылықтары - туристердің сапары
Осы туризмдегі модельге сәйкес туризмнің жеке түрлері үшін туристік
– қажетті (мәнділіктің 1 мәні беріледі);
– қалаулы (мәнділіктің 0,5 мәні беріледі);
– талғаусызды (мәнділіктің 0 мәні беріледі) [31].
Сауалданушыларға әрбір сипаттама бойынша үш деңгейдің бірін белгілеу ұсынылады.
Туристік қызмет нарығының саралануы кезінде қолданылатын негізгі критерийлері:
Сурет 2 - Туристік қызметте қолданылатын негізгі критерийлер
Туристік қызмет нарығы сұранысының географиялық параметрлері бойынша мүшеленуі тұрақты
Қазақстанда туризмнің шығу сегментінде өсу динамикасының беталысы байқалады, ондағы
Шығу туризміне сұраныстың төмендеуінің сипаты кездейсоқтық емес. Туристік белсенділіктің
Әлеуметтік шетелдік туризмді тарту үшін, жан – жақты маркетингілік
Туристік қызмет нарығының психологиялық критерийлердің негізгі параметрлері болып табылатындар:
Туристік бизнесте турөнімді өткізудің каналдар жүйесі үлкен роль атқарады.
Маркетингтегі өзекті кезеңдердің бірі жарнама болып табылады. Туристік саладағы
Саралаудың бірінші принципі – тапсырыскерлердің сапар мақсаты негізінде. Сапар
Әлеуеттік туристер массасының мінездемелері мен саяхаттауға қатынасы бойынша жеке
Идеал жағдайда әрбір тапсырыскер тек соған арналған қызметтер мен
Туристік қызметтерді инвестициялау қажеттігі негізделді, оларды қолданудың барынша қолайлы
Келтірілген қорытындылар негізінде туризм саласындағы жұмысқа бірқатар түрлендірілулер ұсынылды,
Ірі туристік фирмалардың бірін шетелдік контраганттермен шарт жасасу кезінде
1.3 Туристік фирма қызметінің негізгі статистикалық көрсеткіштері
Туристік фирма қызметін статистикалық зерттеу қажеттілігі туризм саласының
Тоқсан сайынғы және жылдық негізде «Туристік қызмет туралы есеп»
- туристік фирмалармен қызмет көрсетілетін келушілердің саны (сапарлардың мақсаты
- туристік қызметпен айналысатын кәсіпорындар саны;
- орындалған жұмыстар мен қызметтер саны;
- қызметкерлердің тізімдік саны;
- бір күндік келушілерге қызмет көрсетілді;
- келудің адам-күні;
- өткізілген жолдамалар саны;
- сатылған жолдамалар саны;
- туристік қызметтің толық кешенін қамтитын жолдамалар;
- жекелеген қызмет түрлерін қамтитын жолдамалар [33].
Халықаралық ұсынымдарға сәйкес туристік сапарлар келу, кету, ішкі сапарлар
Келушілер ағынын халықаралық тәжірибемен анықтау үшін деректердің әртүрлі көздерін
Жалпы туристік ағынды қалыптастыру кезінде сондай-ақ Қазақстан Республикасының Ұлттық
Туристік фирма қызметі туралы толық ақпарат алу үшін статистиканың
1) жылдық және тоқсандық кезеңділікпен «Кәсіпорынның қаржы-шаруашылық қызметі туралы
- өнімді (жұмыстарды, қызметтерді) өткізуден табыс;
- салықтар мен бюджетке өзге міндетті төлемдер;
- кәсіпорынның шығыстары;
- өндірілген өнім көлемі.
2) жылдық кезеңділіктегі «Денсаулық сақтау ұйымының (әлеуметтік қызметтің) қаржы-шаруашылық
- ағымдағы табыстар;
- туристік қызметтен табыстарға салық салғанға дейінгі пайда (шығын);
- ағымдағы шығыстар;
- салықтар;
- басқа да міндетті төлемдер;
- орындалған жұмыстар мен қызметтердің көлемі;
- олардың ішінде: демалысты, мәдени және спорттық шараларды ұйымдастыру
3) «Негізгі капиталға инвестициялар туралы есеп» (1-Инвест) жалпы мемлекеттік
- туроператорлардың, турагенттердің және туризм саласында қызмет көрсететін өзге
- тұруды ұйымдастыру бойынша қызметтер ұсыну;
- азық-түлік заттары мен сусындарды ұсыну бойынша қызметтер ұсыну;
- санаториялық-курорттық мекемелер қызметтері;
- жолдар мен тасжолдар құрылысы;
- темір жолдар мен метролар құрылысы;
- басқа топтастыруларға қосылмаған өзге азаматтық құрылыс объектілерінің құрылыстары;
- (құбырлар арқылы тасымалдау) басқа құрлықтық көлік және құбырлар
- су көлігі, (орман құймасы) басқа;
- әуе көлігі [34].
Қызмет көрсету статистикасының статистикалық нысандарынан мәдениет объектілері бойынша қызмет
Жалпымемлекеттік статистикалық байқаулар көрсеткіштерінен басқа мына әкімшілік дереккөздерден деректер
Туристік фирма қызметінде «сапар» немесе «қатынау» термині тиісті тұлғаның
Сапарды келушінің әлеуметтік-экономикалық сипаттамасы бойынша немесе сапардың нақты белгілері
Туристік сапардың негізгі мақсатты орны сапарды жүзеге асыру туралы
Сапарлардың мақсаты. Сапардың негізгі мақсаты ол болмаған жағдайда осы
Туризммен байланысты сапарлар мақсатын жіктеуді қайта қараумен байланысты 2008
Жеке мақсаттар: еңбек демалысы, бос уақыт және демалу; достарына
дүкендерге бару; транзит; өзге де мақсаттар.
Іскерлік және кәсіби мақсаттар. Сапарды оның негізгі мақсаты бойынша
Келушілер санатының қамтуы шеңберінен құқықтық және экономикалық аумаққа келмейтін
Қатынау оны туристік келу деп жіктеуге болатындай міндетті түрде
Туристік сапарлар мен қатынауларды байқау – бұл байқау кезінде
Туристік фирма тұтынушыларына қызмет жасайтын туризм түрлері. Туризмнің үш
1) ішкі және кету туризмін қамтитын ел шегіндегі туризм,
2) ішкі және кету туризмін қамтитын ұлттық туризм, яғни
3) келу және кету туризмін қамтитын халықаралық туризм, яғни
Туризмнің басқа түрлеріне сәйкес келушілер былайша жіктеледі:
- Халықаралық келушілер: туристер (түнейтін келушілер); бір күндік кедушілер.
Ішкі келушілер: туристер (түнейтін келушілер); бір күндік кедушілер.
Халықаралық саяхаттар кету әрі келу саяхаттарын қамтиды және
Шекараға келуші халықаралық саяхатшыларды екі санатқа бөлуге болады: халықаралық
Ішкі саяхатшы егер: туристік сапарда болса; қарастырылып отырған, саяхаттап
Келушілер жалғыз әрі олардың сапарларымен байланысты қызмет, келіп-кету
Саяхаттаушы бірлестіктер шығындары біріктірілетін, бірлескен сапар жасаушы келіп
Туристік қызметтердің бірі көліктің әртүрлі түрлерін пайдалану болып табылады.
- сапар кезінде арақашықтықтың көп мөлшері мильде/километрде қандай көлікпен
- ең жоғарғы уақыт көліктің қандай түрінде өткізілді;
- жалпы көлік шығындарының көп үлесі қандай көлік
Халықаралық саяхаттарға қатысты көліктің негізгі түрі жиі негізгі жүріп
Көлік түрі стандартты жіктеуге ие: Әуе көлігі; Кестеге бағынатын
Сапар немесе келу ұзақтығы түнеумен орналастыру қызметтері сияқты
Өздерінің сапарларын жоспарлау немесе ұйымдастыру барысында келіп кетушілер сапарлардың
Туроператорлар – бір немесе одан жоғары туристік қызметтерді (мәселен,
Туроператорлар әдетте өзіндік атауымен және өз атынан жұмыс істейді.
ІІ ҚР-дағы ТУРИСТІК ФИРМА ҚЫЗМЕТІН ҰЙЫМДАСТЫРУ ФАКТОРЛАРЫН ТАЛДАУ
2.1 Қазақстан Республикасындағы туристік фирма қызметінің даму тенденциялары
Қазақстан Республикасында туризмнің тарихи алғы шарты біздің дәуірімізге дейінгі
Қазақстан тәуелсіздік алуына байланысты халықтың тарихи және мәдени мұрасын
Қазіргі уақытта біздің мемлекетімізде туризмнің дамуы 1992 жылы 3
Туристік нарық туристік өнімді өндіруші және тұтынушы арасындағы экономикалық
Туристік нарықтың мәні оны атқаратын қызметтерінде көрініс табады. Еуропа
Туристік нарық келесі қызметтерді атқарады:
- Туристік өнімдегі құнды және тұтыну құнын өткізу;
- Туристік өнімді тұтынуға дейін жеткізу процесін ұйымдастыру;
- Еңбекке деген материалдық стимулдарды экономикалық қамтамасыз ету.
Қазақстан Республикасында туристік нарық даму үшін келесі модельді қолдану
Тұрақты даму
1.Қоршаған
орта
2. Қорлар
Сурет 3 – Туризмнің тұрақты даму моделі
Қазіргі таңда Қазақстандағы туризм – экономикалық әлеуетті арттырып, бюджеттің
Ал енді еліміздегі туризм жағдайына келер болсақ, статистикалық мәліметтерге
Әкімшілік ақпарат көздері және тұтастай республика бойынша туристік қызметтің
Кесте 3. Қазақстанда туризмнің дамуының негізгі көрсеткіштері
Көрсеткіштер 2007 2008 2009 2009ж
2008жылға %
Туристік фирмалар саны 904 1122 1162 103,5
Туристік қызметпен айналысатын жеке кәсіпкерлер саны 46 60 66
Туристік фирмалармен көрсетілген қызметтер көлемі, млн. тенге 6333,7 11803,9
Туристік фирмалармен қызмет көрсетілген адамдар саны 401470 354098
Ескерту: КР статистика агенствосының жинағы бойынша автормен құрылған
2009 жылға дейін туристік бағыт ретінде Қазақстанға
Әлем туристерінің жыл өткен сайын көбейе түсуі бірқатар елдердегі
Кесте 4. ҚР-дағы туристік фирмалардың саны
2004ж. 2005ж. 2006ж. 2007ж. 2008ж. 2009ж 2010ж
Қазақстан Республикасы 751 846 921 1 007 1 163
Ақмола 19 16 17 20 26
Ақтөбе 16 20 18 20 27
Алматы 37 30 50 47 54
Атырау 18 22 23 24 25
Батыс-Қазақстан 5 6 8 10 11
Жамбыл 10 11 13 19 21
Карағанды 29 46 52 54 72
Қостанай 6 10 13 19 26
Қызылорда 4 3 4 4 3
Маңғыстау 12 15 21 22 26
Оңтүстік-Қазақстан 12 16 18 18 26
Павлодар 21 23 32 48 52
Солтүстік-Қазақстан 12 15 16 18 20
Шығыс-Қазақстан 24 34 39 40 47
Астана қ. 26 28 44 57 88
Алматы қ. 500 551 553 587 639
Сілтеме – www.stat.kz
Салыстырмалы периодта 2004 жылы – 751 туристік фирма тіркелсе,
Мұны келесі көрсеткіштерден байқауға болады: 2010 жылы өткен жылмен
Қазақстан республикасы бойынша туристік қызметпен айналысатын кәсіпкерлердің саны, оның
Сурет 3 - ҚР Туристік қызметпен айналысатын кәсіпкерлердің саны
Бұл көрсеткіш салыстырмалы аралықтың басы мен аяғында туристік қызмет
2008 жылы басталған әлемдік экономикалық дағдарыс шетелдік туристердің
Қазақстандағы туристік фирмалармен орындалған жұмыс пен қызметтің көлемінің
Кесте 5. Туристік фирмалармен орындалған жұмыс пен қызметтің көлемі,
2006ж 2007ж 2008ж 2009ж 2010
Қазақстан Республикасы 3 861 401,3 13 384 704,4 15
Ақмола 13 945,4 23 947,1 25 913,9
Ақтөбе 30 545,7 27 987,6 15 682,9
Алматы 63 519,3 193 579,4 236 063,1
Атырау 38 740,0 148 668,0 87 209,9
Батыс-Қазақстан 17 831,2 5 068,5 9 203,1
Жамбыл 22 851,0 68 479,3 16 430,0
Карағанды 315 880,1 526 306,2 479 158,4
Қостанай 21 170,7 168 475,0 190 403,0
Қызылорда 11 890,0 24 480,4 44 832,2
Маңғыстау 96 444,0 34 148,0 212 109,2
Оңтүстік-Қазақстан 24 438,4 12 968,3 15 254,6
Павлодар 28 776,8 38 799,4 52 666,8
Солтүстік-Қазақстан 42 228,0 57 412,3 58 473,8
Шығыс-Қазақстан 39 615,7 153 850,4 151 954,6
Астана қ. 1 092 473,7 1 790 476,9 298
Алматы қ. 2 001 051,3 10 110 057,6 13
Сілтеме – www.stat.kz
Бұл жағдай бізге 2010 жылы Қазақстандағы туристік фирмалармен
Туризм индустриясының материалдық базасын жақсарту туристік бизнес дамуының ең
Қазiргi таңда халқымыздың, еліміздің әл ауқатының жақсарғанын еңбекшiлердiң
Қазақстан Республикасы бойынша туристік фирмалармен қызмет көрсетілген тұтынушылар саны
Кесте 6. Туристік фирмалармен қызмет көрсетілген тұтынушылар саны
2007жыл 2008жыл 2009жыл 2010 жыл
Қазақстан Республикасы 541 930 473 947
Ақмола
Ақтөбе
Алматы
Атырау
Батыс Қазақстан
Жамбыл
Қарағанды 16 814 14
Қостанай
Кызылорда 1 281
Маңғыстау 10 863 14
Оңтүстік Қазақстан
Павлодар 12 462 12 197
Солтүстік Қазақстан 11 056
Шығыс Қазақстан 39 960 59
Астана қаласы
Алматы қаласы 261 377
Ескерту. Автордың құруымен
Туризм экономикалық құбылыс, сондықтан ол экономиканың дамуының катализаторы болып
Туристік фирмалармен қызмет көрсетілген тұтынушылар санына сатылған путевкалардың құнын
2009 жылғы түскен табыстың негізгі бөлігі резиденттерден – 74,4%,
Кесте 7. Туристік фирмалармен сатылған путевкалардан түскен қаражат, мың
2007жыл 2008жыл 2009жыл 2010 жыл
Қазақстан Республика 13 890 745,9 16 926 864,1
Ақмола
Ақтөбе
Алматы
Атырау
Батыс Қазақстан
Жамбыл
Қарағанды 820 995,9 1
Қостанай
Кызылорда 23 473,4
Маңғыстау 146 573,5 218
Оңтүстік Қазақстан
Павлодар 267 746,3 555 135,9
Солтүстік Қазақстан 242 582,0
Шығыс Қазақстан 219 401,2 396
Астана қаласы
Алматы қаласы 9 440
Резиденттерден түскен табыс облыстар бойынша былай бөлінеді: Алматы қаласы
Кесте 8. Қ Р-да туристік қызметтен түскен табысы
Туристік фирмалардың,
агенстволардың тапқан табысы Ішкі және сыртқы сапардан түскен табыс
мың.теңге мың.доллар теңге доллар
Барлығы: 1882684,7 623,4
Ішкі сапар туризмі 26959,1 290,0 14,3 46,5
ТМД 24556,2 30,2
Басқа елдер 237495,9 259,8
Сыртқы сапар туризмі 1401220,9 333,4 74,4 53,5
ТМД -32952,7
Басқа елдер 1165649,4 333,4
Ішкі туризм 211872,7
11,3 -
Сілтеме – ҚР Статистикалық жинағы, Алматы. 2009.
Қазақстан Республикасы бойынша да көптеген турфирмалар жұмыс істейді. Турфирмалардың
Сурет 4 – ҚР-ғы 2010 жылы турфирмалармен көрсетілген қызмет
2010 жылы туристік фирмалармен қызмет көрсетілген келушілер туризм типтері
- Кіру туризмі - 9%
- Ішкі туризм – 34%
- Шығу туризмі – 57%
Қазақстан Республикасының статистика Агенствосының мәліметтері бойынша 2009 жылы туристтерге
Кесте 9. ҚР туристтерге 2009 жылы қызмет көрсету
Туризм
түрлері Қызмет көрсетілген туристтер саны, 2009ж.
адам саны % %
Барлығы: 146915 туризм түрлері елдер бойынша
Ішкі сапар туризмі 23868 16,2 100
ТМД 3266
13,7
Басқа елдер 20602
86,3
Сыртқы сапар туризмі 67360 45,9 100
ТМД 8027
11,9
Басқа елдер 59333
88,1
Ішкі туризм 55687 37,9
Сілтеме – ҚР Статистикалық жинағы, Алматы. 2009.
Қазақстанның туризмінің барлық түрімен айналысуға мүмкіндігі бар: көңіл көтеру,
Кесте 10. Сапар мақсаттары бойынша қызмет көрсетілген келушілер (адам)
Келушілердің мақсаты Жылдар
2006 2007 2008 2009 2010
Барлығы 1 470 957 1 964 907 1 801
бос уақыт,
рекреация және демалыс 221 457
389 945 359 937 314 483 422 445
іскерлік және
кәсіби мақсаттар 1 165 996 1 484 954 1
Емделу 4 110 4 411 2 803 1 637
дін-қажылық 9 410 8 683 5 527 5 016
Коммерциялық (шоп-турлар) 13 942 15 423 15 197 29
өзге де мақсаттар 30 353 15 517 5 316
Резиденттер
Барлығы 1 140 140 1 416 594 1 258
бос уақыт,
рекреация және демалыс 211 189 377 816 340 359
таныстар мен
туысқандарға бару 23 285 42 712 29 454 26
іскерлік және
кәсіби мақсаттар 851 783 955 410 863 335 701
Емделу 4 028 4 333 2 666 1 556
дін-қажылық 9 373 8 638 5 483 4 995
Коммерциялық (шоп-турлар) 11 518 12 937 11 781 25
өзге де мақсаттар 28 964 14 748 4 987
Резидент еместер Барлығы 330 817 548 313 543 022
бос уақыт,
рекреация және демалыс 10 268 12 129 19 578
таныстар мен
туысқандарға бару 2 404 3 262 2 958 5
іскерлік және
кәсіби мақсаттар 314 213 529 544 516 560 459
Емделу 82 78 137 81 6
дін-қажылық 37 45 44 21 20
коммерциялық
(шоп-турлар) 2 424 2 486 3 416 3 639
өзге де мақсаттар 1 389 769 329 467 188
Ескерту – статистикалық мәліметтер бойынша автормен құрылған
2006- 2010 жылдар аралығында Қазақстан Республикасында 100-ден астам елдердің
Пайыздық мөлшерлеме бойынша (2010ж) Германия – 42,9%, Ресей –
Нерезиденттердің Қазақстан Республикасына сапар шегудің басты мақсаты – демалу
Талдау бойынша келесі қорытындыларға келуге болады:
- Алматы қаласы туристтерге қызмет көрсету және сатылған путевкалар
- 2008 жылы түскен табыстың көп бөлігі нерезиденттерден түсті.
- Ішкі туризм көбінесе Алматы және Астана қалаларында шоғырланды,
Нерезиденттерден түскен табыс 2009 және 2010 жылдары – 709,1
Біз келген туристтерді 5 категорияға бөліп қарастырдық: 1) 10
2009 жылы осы категорияларға анализ жасасақ, бірінші категорияға тек
2010 жылы осы категорияларға анализ жасасақ, бірінші категорияда Германия
Осы жүргізілген талдауға қарап, қорытынды жасайтын болсақ бір жылдың
Сондықтан да, Қазақстан Республикасы өзінің рекреациялық және экономикалық жағдайын
2.2 Фирманың туристік қызметін зерттеу факторлары
Фирманың туристік қызметін түрленбелілігін төмендету үшін қызмет көрсету стандарттары
Туристік қызметтің сипатты ерекшелігі, оның сақталуға қабілетсіздігі болып табылады.
Туризмдегі қызметтің қарастырылған жалпы зерттеу сипаттамалары (сезімсіздік, өндіріс пен
Фирманың туристік өнімі қызметтердің жоғарыда көрсетілген жалпы өзіндік сипаттамаларымен
- Біріншіден, әртүрлі компоненттер арасындағы өзара қатынастың күрделі жүйесімен
- Екіншіден, туристік қызметке сұраныс табыс деңгейі мен бағаға
- Үшіншіден, қағида бойынша, тұтынушы өнімді оны қолданғанға дейін
- Төртіншіден, тұтынушы өзін өнімді тұтыну орынынан алшақтататын ара
- Бесіншіден, туристік өнім кеңістік пен уақыт сияқты ауыспалыларға
- Алтыншыдан, туристік қызметті ұсыну икемсіз өндіріспен ерекшеленеді. Олар
- Жетіншіден, туристік өнім, әрқайсысының өзіндік жұмыс әдісі, айрықшалықты
- Сегізіншіден, туристерге қызмет көрсету сондай ұсақ – түйектерден
- Тоғызыншыдан, туристік қызмет көрсетудің сапасын бағалау едәуір субъективтілікпен
- Ақырында, оныншыдан, туристік қызмет сапасына, форс – мажор
Фирманың туристік қызметінің деңгейі өткізілімнің өсуінің бәсеңдеуімен және оның
тапсырыскерлердің қажетсінуінің өзгеруімен ;
нарыққа жаңа барынша жетілдірілген өнімдердің шығуымен;
бәсекелестіктің күшеюімен;
капиталды барынша тиімді салудың жаңа мүмкіндіктерінің пайда болуымен байланысты
Бұл деңгейде тұтынушылар шеңбері, тәжірибе жүзінде, кеңеймейді. Бірақ, сол
Жетілдіру деңгейіндегі алынатын өнімнің көлемі қажетті мөлшерде жоғары болса
Құлдырау деңгейі туристік аумақта берілген өнім тым көп мөлшерде
Сонымен, туристік қызметтің тіршіліктік циклінің болуы фирма алдында үш
- Біріншіден, құлдырау сатысында тұрған өнімді ауыстыру үшін жаңа
- Екіншіден, фирма әрбір стадияда осы кездегі бар өнімдермен
- Үшіншіден, тіршілік циклының әртүрлі деңгейлеріне жатуына байланысты фирма
Фирманың қызметін зерттеуде әрбір туристік кәсіпорын өзінің дербес өнімін
Туристік өнімнің жайғастыру мағынасында, стратегиялық зерттеулер негізінде, өнімнің
Туристік өнімді жайғастыру міндеті, барлық нарық бойынша біріккен жайғасым
Фирманың туристік қызметін зерттеуде жайғастыруды іске асыру кезінде келесідей
- Тұтынушылар қолайлы қарайтын нақты немесе қабылданатын, ерекшелікті қасиеттер
- Осы қасиеттер мен (немесе) пайдаларға қатысты бәсекелестік өнімнің
- Бәсекелестер орын алған, әлуетті тапсырыскерлер мен жайғасымды берілген
- Таңдалған жайғасымды қорғау үшін, қандай стратегиялық құралдар ең
Туристік кәсіпорын жайғастыруды келесідей жағдайларда қолдана алады: өзіндік ерекшелікті
Фирманың туристік қызметін зерттеу бірқатар факторларды ескеруді талап етеді.
– тұтынушылар санасында туристік өнімнің нақты орын алған жайғасымы
– бәсекелестік өнімдердің жайғасуын білу;
– бәсекелестік өнімдердің жайғасуын таңдау;
– меншікті жайғасымды таңдау және оны ең мақұлданушы аргументтермен
– тұтынушылар санасында қажетті жайғастыруды жүзеге асыру үшін,
– жайғастырудың осал жерін бағалау;
– таңдалған жайғасудың маркетингтің басқа элементтерімен келісулерін қамтамасыздандыру: бағамен,
Туристік өнімнің айрықшаланатын ерекшеліктері тұтынушылар үшін бірқатар мүдделі және
– маңыздылық – ерекшелік тұтынушыларға жоғары бағаланатын пайда келтіреді;
– қайталанбастық – бәсекелестер мұндай ерекшелікті ұсына алмайды немесе
– айғақтық – ерекшелікті көрсетуге болады, ол тапсырыскерлерге көрінеді;
– қол жетерлік – тұтынушылардың осы ерекшелікті өзіне алуға
– қорғаушылық – бәсекелестер үшін бұл ерекшелікті тәжірибелік алу
– көрнекілік – айрықшылықты ерекшеліктің мәні тқтынушыларға жеңіл жеткізіледі
Айтайық, туристік кәсіпорын өзінде бірнеше әлуетті айрықшылықты ерекшеліктер байқады.
Бір мамандар кәсіпорын өзінің барлық күшін бір ғана айрықшылықты
Маркетинг саласындағы келесі мамандар, туристік фирмалардың бірден бірнеше айрықшылықты
Жалпы алғанда туристік кәсіпорындар, өнімді жайғастырумен байланысты, келесідей негізгі
– үстірттік жайғасу – қандайда бір айқын белгіленген жайғасымның
– біржақты жайғасу – тұтынушыларда фирма және оның ұсынатын
– жайсыз жайғасу – тұтынушыларға фирма және оның ұсынатын
– бірмәнді емес жайғасу – тұтынушыларда фирма және оның
Таңдалған жайғасым жұмыс істеуі үшін ол тұтынушылардың игілігіне айналуы
Фирманың туристік қызметін зерттеу, фирма үшін туристік нарықтың мүмкіндіктерін,
- бизнесті тиімді жүргізуге кедергі келтіретін проблемаларды;
- проблемалардың пайда болу себептері және оларды шешудің мүмкіндікті
- туристік нарықтағы келешектегі беталыстарды.
Фирманың туристік қызметін зерттеу көздейтін басты мақсаттары (сурет 5):
1. Маңызды проблемаларды айқындау. Күнделікті қарқынды қызметтің салдарынан орындаушылардың,
2. Кәсіпорынның өзінің мақсатты нарықтарымен байланысын қолдау. Туризмдегі зерттеулер
3. Шығындарды төмендету. Зерттеу бизнестің ең тиімді әдістерін анықтауға
4. Пайданың жаңа көздерін әзірлеу. Зерттеулер жаңа нарықтарды, жаңа
Сурет 5 – Фирмадағы туристік қызметтерді зерттеудің басты мақсаттары
5. Сатуды ынталандыруға көмектесу. Зерттеулер нәтижелері тек белгілі фирма
6. Сатып алушылар тарапынан қолайлы қатынастарды жасау. Тұтынушылар туристік
2.3 Туристік фирма қызметінің нарықтағы орнын талдау (ҒаламНұр туристік
Алматы қаласында орналасқан «ҒаламНұр» туристік фирмасы жоғары қызмет түрін
ЖШС «ҒаламНұр» туристік компаниясы 1996 жылдан бері ірі фирмалар
Көптеген жылдардан бері компания «ҒаламНұр» Біріккен Араб Эмиратына, Түркияға,
Жоғары кәсіпқойлықты тәжірибелі мамандар штаты, көптеген жылдарға созылған ірі
Компанияның ең жақсы серіктестерінің бірі «Royal Park» болып табылады.
Эмират туралы әсер – бұл жыл он екі ай
«ҒаламНұр» – отелдер, дүниежүзінің ең жақсы отелдерімен теңеседі, ал
«ҒаламНұр» – бұл сатып алуды ұнатушылар үшін жұмақ, арабша
Қарапайым заттардың табиғаты мен мәдениеті, дәстірі мен қазіргісі, әсерлілігі
«ҒаламНұр” туристік фирмасы 1996 жылы Қатысушылар шешімінің негізінде
Қызметкерлер штаты 23 адамнан тұрады (Сурет 6).
Фирма қызметтің келесі түрлерін көрсетеді:
- Туризм, отелдерді, туристік базаларды, мотелдерді, экскурсия ұйымдастыру бойынша
- Мамандардың туристік сапарлары мен іссапарларын ұйымдастыру;
- Таяу және алыс шетелдердегі халықаралық туристік қызметтерді жүзеге
- Әртүрлі елдердің әуе жолы компанияларының ішкі және шетелдік
- Сауықтыру және демалыс үйлерінде жолдамаларды өткізу.
«ҒаламНұр» Сіздің осы еліктіретін және таң қалдыратын елді өзіңізгн
Сурет 6 - «ҒаламНұр” туристік фирмасы қызметкерлерінің штаты.
Біз Сізге өте кереміт демалыс, істік сапар, әртүрлі экскурсиялық
«ҒаламНұр» бағытындағы қызмет көрсету диапазоны өте кең:
- Ең жақсы отелдер
- Қолайлы бағалар
- Рұқсатнамалар
- Шоп - турлар
- Интернетте турларды резервте сақтау
- VIP сервис
- Экскурсиялық бағдарламалар.
Сонымен қатар, «ҒаламНұр» туристердің алдында өзінің есігін қонақ жайлылықпен
«ҒаламНұр” фирмасы тапсырыскерлерді дүниежүзінің 30-дан астам елдеріне жіберуді жүзеге
Сонымен қатар, «ҒаламНұр” фирмасы дүниежүзінің кез – келген нүктесіне
«ҒаламНұр” фирмасы тапсырыскерлерді тартудың қосымша әдістерін қолданатын аз фирмалардың
«ҒаламНұр” фирмасындағы туристік қызметтің бәсекеге қабілеттілігін арттыру жарнамалық –
- мемлекеттік макро деңгейде;
- коммерциялық құрылымдар, немесе микро деңгейде (қонақ үйлер,
Макро деңгейдегі жарнама мемлекеттік реттеу органдарымен жүргізіледі - министрліктермен,
- елдің тұтас немесе бір регионының қолайлы тұлғасын жасау
- әлуетті тапсырыскерді көптеген туристік бағыттардың ішінен өзінің
Макро деңгейдегі жарнама қызметі негізінде бюджеттік қаражатпен жүргізіледі. Микро
Туризмдегі жарнамалық қызмет, оның ішінде қазақстандық, қатаң реттеледі. Мемлекет
«ҒаламНұр” фирмасында жарнамалық жарияламаны мақсатты аудиторияға дейін жеткізу үшін
- қамту, жиілік және ықпал ету дәрежесін таңдау;
- ақпарат құралдарының басты түрлерін таңдау;
- ақпаратты тарату құралдарының нақты түрлерін таңдау;
- ақпарат құралдарында жайғасу уақытын таңдау.
Туристік өнім жарнамасының ерекшелігі сонда, теледидар бойынша ол ондай
Журналдардағы жарнама келесілермен шартталады:
- сенімділік пен беделділік;
- қалпына келтірудің жоғары сапасы;
- тіршілік ұзақтығы;
- қайтара оқушыларының мәнді саны;
- оқушылар арасындағы жақсы “өтімділік”;
- жоғары демографиялық және географиялық селективтік.
Капитал пайдалылығы мен сату көрсеткіштерін талдау жүргізілген кезеңде фирма
Сату пайдалылығын ұсынылатын қызметтерге бағаны жоғарылату жолымен немесе оларды
Бұл көрсеткіштердің бәрі ай сайын немесе тоқсан сайын есептеліп
Бұл жарнамалық компания сатудың қандай деңгейіне келтіретінін қазір
Туристік қызметтің бәсекеге қабілеттілігін арттыру көздері бойынша тапсырыстардың бөлінуі.
Турфирманың әрбір бөлімшесі үшін нақты міндеттер белгіленген, бірақ туристік
Келесі кестеде «ҒаламНұр» турфирмасының 2008-2009 жылдар аралығындағы туристерге
Туристік ағым - құбылмалы құбылыс. Туристік ағымның құбылмалылығын сипаттау
Туристік ағым бұл туристердің елге үздіксіз ағып келуі болып
Кесте 11. «ҒаламНұр» турфирмасының 2008-2009 жылдар аралығындағы туристерге қызмет
Елдер Қызмет көрсетілген туристер саны, адам Үлес салмағы, %
%
АҚШ 23 0,15 234 0,23
Канада 20 0,13 184 0,18
Франция 80 0,52 670 0,67
Германия 120 0,79 1020 1,02
Швеция 45 0,3 414 0,41
Туркия 2550 16,7 18063 18,03
«ҒаламНұр» 3215 21,1 28650 28,61
Бельгия 46 0,3 476 0,48
Испания 125 0,83 1314 1,31
Англия 64 0,43 566 0,58
Канар аралдары 80 0,52 944 0,95
Египет 31 0,2 332 0,33
Греция 42 0,28 470 0,47
Голландия 28 0,19 196 0,2
Италия 236 1,55 1929 1,94
Үндістан 570 3,74 485 0,48
Қытай 7890 51,7 43395 43,3
Жапония 86 0,57 812 0,81
Барлығы: 15251 100 100154 100
Сілтеме – «ҒаламНұр” фирмасының көрсеткіштерін пайдалана отырып, да автормен
Кесте 11 көрініп тұрғандай, Қытай -51,7, «ҒаламНұр»-21,1, Түркия –
«ҒаламНұр» турфирмасының қызметінің негізгі экономикалық көрсеткіші болып айналыс шғындары
Турфирманың айналыс шығындары келесідей негізгі көрсеткіштермен сипатталады:
- айналыс шығындарының абсолюттік сомасы;
- турфирманың айналыс шығындарының деңгейі;
- шығын қайтарылымдылығының деңгейі;
- айналыс шығындарының рентабельділік деңгейі.
Айналыс шығындарын талдау турфирманың бухгалтерлік және статистикалық қорытындылары және
Кесте 12 - «ҒаламНұр» турфирмасының айналыс шығындарының құрылымы
Айналыс шығындары 2008 жыл 2009 жыл Ауытқу, тенге
Сомасы, тенге Табыстағы үлесі, % Сомасы, тенге Табыстағы үлесі,
Басқа ұйымдардың қызметтері 431704 4,46 468295 4,7 36591
Автокөлікті жалға алу 97500 1,0 101630 1,02 4130
Еңбек ақы 6115200 63,2 6165076 62,1 49876
Амортизацялық аударымдар 37660 0,39 38080 0,38 420
Банктік қызмет көрсету бойынша шығындар 76896 0,8 81684 0,82
Жалға алу 840000 8,7 842000 8,5 2000
Кеңсе шығындары 48110 0,5 50260 0,5 2150
Коммуналды шығындар 211100 2,2 241225 2,4 30125
Барлығы 7858170 81,2 7988250 80,5 130080
Табыс (ҚҚС - есептемегенде) 9675580
9925733
250153
Сілтеме – «ҒаламНұр” фирмасының көрсеткіштерін пайдалана отырып, автормен құрылған
Турфирманың қаржылық қорытындысы оның шығындарды төмендетуіне байланысты болады. «ҒаламНұр»
Кестеден көрініп тұрғандай, барлық баптар бойынша өсу динамикасы байқалған.
Егер туристік қызметтер көлемі мен айналыс шығындарының өсу қарқынын
Кесте 13 - «ҒаламНұр» турфирмасының қаржылық көрсеткіштерінің деңгейі мен
№ Көрсеткіштер 2008 жыл 2009 жыл 2008 жылға қатысты
1 Табыс (ҚҚС- ты есептемегенде) 9676 9926 102,6
2 Айналыс шығындары 7858 7988 101,7
3 Өнімді өткізуден түскен табыс 269 349 129,7
4 Басқалай өткізуден түскен табыс 79,8 85,3 106,9
5 Өткізуден тыс операцялардан түскен табыс пен шығындар сальдосы
6 Барлығы 496 583 117,7
7 Табыс (ҚҚС – ты есептемегенде ) 347 408
Сілтеме – «ҒаламНұр” фирмасының көрсеткіштерін пайдалана отырып, автормен құрылған
Кестеден көрініп тұрғандай, қарастырылып отырған кезеңде «ҒаламНұр» турфирмасы 2008
Турфирманың жиынтық табысының қалыптасуның негізі болып туристік қызметтен
Турфирманң қаржылық қорытндысының өзгеруі төрт фактордың өззгеруіне байланысты:
- көрсетілген қызмет көлемі;
- көрсетілген қызмет құрылымы;
- айналыс шығындарының өзгеруі;
Қызмет бағасының өзгеруі 2008 жылғы жағымды қаржылық қорытынды көрсетілген
Кесте 14. «ҒаламНұр» турфирмасының пайдасын факторлық талдау қорытындысы
Көрсетілген қызмет көлеміне байланысты қаржылық қорытындының өзгеруі 2008
Қаржылық қорытындының өзгеруі +426,36
Соның ішінде :
Көрсетілген қызмет көлемінің өзгеруі есебінен
өткізу құрылымының өзгеруі есебінен
өткізу шығындарның 1 теңгеге өзгеруі есебінен
+80,2
-71,0
+34,7
Сілтеме – «ҒаламНұр” фирмасының көрсеткіштерін пайдалана отырып, да автормен
Яғни, «ҒаламНұр» турфирмасына қаржылық қорытынды көрсеткішін жақсартуға мүмкіндік беретін
Қаржылық талдаудың негізгі мақсаты – қаржы көлемі мен құрылмының
- турфирманың шаруашылық қызметін жүргізумен байланысты шығындарды өтеу;
- табыстың бір бөлігі әр түрлі салықтарды төлеуге кетеді;
- табыстың белгілі бір бөлігі пайданың қалыптасу көзі болып
Жоғарыда айтылғанды қорытындылай келе, 2008 жылы «ҒаламНұр» турфирмасының қаржылық
Жалпы алғанда “ҒаламНұр” компаниясында қаржылық жағдайдың оң көрсеткіштері бар.
ІІІ ТУРИСТІК ФИРМА ҚЫЗМЕТІНІҢ ДАМУ ФАКТОРЛАРЫН ЖЕТІЛДІРУ МӘСЕЛЕЛЕРІ
3.1 Туристік фирма қызметінің менеджменттік және маркетингілік стратегиясын жетілдіру
Туристік фирманың маркетингі фирманың басқа функционалдық бөлімшелерінің әрекеттерінде, жақын
«ҒаламНұр” туристік фирмасының имиджі беріктенуі және тиімді қызметі
Өндірісті, өткізілімді, сатып алуды, қаржыны және т.б. басқару
Нәтижесінде, көптеген жағдайларда менеджерлер, сенімді қайтымды байланыстың болмаған кезінде,
Фирма ішіндегі коммуникацияны құру және дамыту бойынша жұмыстарды менеджерлерге
“Менеджмент ұйымның мақсаттарға жетуі үшін қоғамның қатынастары мен бағалықтарын
Мұндай кеңесші мен делдал қызметінің, қызметкерлерді басқару аясындағы нақты
1) ұйымның репутациясын қолдай отырып, ол жеке өнімділіктің өсуіне
2) “public relations” көмегімен ішкі ортаның кездейсоқ өзгерісі туралы
3) сол “public relations” арқасында ұйымның алдынан жаңа мүмкіндіктер
4) менеджерлер мен жұмысшылар арасындағы қатынастардағы дағдарысты жағдайлардан ұйымның
5) “public relations” компанияның жоғарғы жетекшілерінің оның қызметкерлерінен алшақтауын
6) қоғаммен байланысты біле отырып, тәжірибе жүзінде үздіксіз жүретін,
7) “public relations” саласындағы маман бола отырып, компания жоспарын
Қызметкерлер менеджері, коммуникация дағдыларын нашар білгендіктен, оның беталысына жеткіліксіз
Менеджмент ішкіфирмалық “public relations” саладағы мамандарға сенім артады. Бұл
- Біріншіден, менеджерлерге тиімді ішкіфирмалық коммуникацияны жасау және дамыту
- Екіншіден, менеджерлерге де, кәсіподақ қайраткерлеріне де бұл мамандарға
- Үшіншіден, менеджерлер мен жұмысшылар еңбек қатынасы аясындағы коммуникацияның
- Төртіншіден, менеджерлер мен жұмысшылар, жұртшылықпен байланыс бойынша менеджерлерге
Кәсіпорындарды жекешелендіру мен акционерлеу процестерін қамтитын Қазақстандағы экономикалық реформалар
Еңбек қатынасы аясындағы коммуникация нақты мақсаттардың бірқатар міндеттері мен
1. Тұлғалар аралық коммуникацияны қамтамасыз ету. Батыс менеджментінің тәжірибесі,
2. Фирма ішіндегі басылымдардың өзгерісі (көптираждылар, бюллетендер). “public relations”
3. Нысанды коммуникациялардың нысансыздармен табысты бәсекелестігін қамтамасыздандыру. “public relations”
4. Қызметкерлердің жетекшілер саясаты туралы ақпаратты болуын жақсарту. Жұмысшылар
5. Компания жұмыскерлеріне қаржы құжаттарымен танысуда көмек көрсету. Компанияның
6. Бас және еншілес компаниялар арасындағы ақпараттарды алмастыруды ұйымдастыру.
7. Жаңа технологияның ерекшеліктерін түсіндіру. Бұл мәселе технологияның тұрақты
8. Қауіпсіздік саласындағы шаралардың тиімділігін арттыру. “public relations”, қызметкерлерді
9. Қызметкерлердің жетекшілердің қызметі туралы ақпараттануын қамтамасыздандыру. Компанияның жеке
10. Қызметкерлерге басқарудың құрылымы мен бернесін түсіндіру. Басқарудың негізгі
11. Компания акционерлерін жүйелі ақпараттандыру. Басшылықтың акционерлік капиталды басқару
12. Қызметкерлерді сыйақы жүйесі туралы ақпараттандыру. Компанияда жұмыс істейтін
13. Бос орын, қызметтің бар екені туралы ақпарат. Ол,
14. Тиімді қайтымды байланысты қамтамасыздандыру. “public relations” мамандары төменгі
15. Әрекеттегі құқықтық нормалар мен ережелерді жариялау. Ішкіфирмалық қызмет
Ішкіфирмалық қызмет “public relations” жоғарыда қарастырылған барлық қызметтері үшін
Ішкіфирмалық отандық қызмет “public relations” Ресейдің өзіндік жағдайларында, бұрынғы
Өздерінің қызметін орындау үшін, ішкіфирмалық “public relations” саласындағы мамандардың
Техникалық қатынаста ішкіфирмалық коммуникацияның ең күрделі құралы болып табылатындар
Ішкіфирмалық “public relations” құралдарының қатарында, қызметкерлер оларды белсенді қолдана
Компанияға жаңадан жұмысқа келгендер үшін, корпорацияның мақсаттары мен мәдениетін
“Рublic relations” саласында білікті мамандары бар батыс компаниялары, әртүрлі
Бөлімшелері, филиалдары немесе өндірістік нүктелі көп компаниялар, жоғарғы басшылардың
Компанияның қызметін түсіндіріп тарату үшін фирма ішінде мұражай, тұрақты
Жоғарыда айтылып кеткен бейне- және аудио материалдар жаңа қызметкерлерге
Қазіргі “public relations” арсеналында ішкіфирмалық коммуникацияларды жүзеге асырудың басқада
“Рublic relations” туралы менеджменттің бернесі ретінде айта отырып,
Менеджменттегі барлық қабылданған уәждеменің тұжырымдамалары коммуникацияның қызметкерлер уәждемесінің жоғары
Жоғарыда айтылғандарға байланысты маркетингілік стратегияны жетілдіру үшін фирмаға келесідей
- Кәсіпорынның жарнамалық қызметінің әрекеттегі әдістерін (стенділер, витриналар, көрсеткіштер,
- Мүмкіндігінше туристік бағыттарды кеңейту және оны жарнамада көрсету.
- Жарнамалық компанияны сауатты жоспарлауға көңіл аудару.
- Тапсырыскерлер қажетсінуінің динамикасын бақылау мақсатында мониторингілік зерттеу жүргізу
- Фирманың имиджін жақсарту үшін “public relations” тиімді жүйесін
3.2 Туристік фирма қызметінің бәсекеге қабілеттілігін күшейту бағыттары
Туристік фирма қызметінің бәсекеге қабілеттілігі – бұл оның жетілдіруінің
Өнімнің бәсекеге қабілеттілігін бағалауын ISO 9000 және 14000 сериясының
Негізгі параметрлеі болып өнімнің бәсекеге қабілеттілігі анықталатын нормативті, техникалық
Туристік қызметтің бәсекелестік қабілеттілігін бағалау үшін келесі кезеңдерді ұстанған
1 кезең. Туристік қызметке қойылатын талаптарды қалыптастыру және бағалауға
Туристік қызметке қойылатын талаптар тұтынушыларды маркетингілік зерттеу негізінде анықталады.
Туристік қызметтің бәсекелестік қабілеттілігінің көрсеткіштері сыныптамалы және бағаланатын болып
Сурет 7 - Туристік қызметтің бәсекелестік қабілеттілігін бағалау кезеңдері
Бағалаушы көрсеткіштер, туристік қызметтің сапасын анықтайтын қасиеттерді сипаттайды. Бағалау
- туристік қызмет қанағаттандыратын, міндетті талаптардың орындалуын тексеру үшін
- қандайда бір сипаттамаларымен тұтынушыларды қанағаттандыру дәрежесі бойынша, нарықта
Көрсеткіштердің бұл топтары әзірше орнықтырылған атауға ие емес. Оларды
Бәсекелестік қабілеттілікті бағалау кезінде, өнімді нақты нарықта өткізудің принципиалды
Салыстырмалы көрсеткіштер келесідей топтарға бөлінеді:
1 – тұтастық – қызметтің аяқталымдылығы және оның
2 – негіздік – туристердің қажетсінуіне негізделген, талаптарға сай,
– атаулы сипаттылық – туристік қызметтің тұтынушылардың анықталған сарасындағы
– пайдалылық – қызметтің бір немесе бірнеше мақсаттарға қызмет
– айқындылық – қызметтің ерекшеліктері, оның бағыттылығы туристергеде, кәсіпорын
– икемділік – қызметтің қабілеттілігі мен қызмет көрсету жүйесінің
– сенімділік – қзметтіңің және жарнаманың мазмұнының сәйкестігі, кәсіпорынның
Көрсетілген көрсеткіштер маңызы бойынша туристік қызметтің техникалық жағын сипаттайды.
– жауапты реакция (қызметкерлердің сатып алушыларға олардың проблемаларын шешуде
– құзыреттілік (қызметкерлер қызметті кәсіпқойлықпен көрсету үшін қажетті,
– сыпайылық (қызметкерлердің өзінің тапсырыскерлеріне қаншалықты ұнамды, кішіпейілді және
– материалдық қоршау (қызметтердің көзге көрінетін компонентін сипаттайды: интерьер,
– коммуникациялар (кәсіпорындағы ақпараттық жүйенінің қамтамасыздануын анықтайды).
2 кезең. Бәсекелестік қабілеттілігінің бірлік көрсеткішінің маңыздылығын (салмағын) анықтау.
Бәсекелестік қабілеттілікті анықтайтын көрсеткіштер тізімі салыстырмалы тұрақты. Сонымен қатар,
3 кезең. Ұқсастар тобын қалыптастыру және салыстыру үшін базалық
Ұқсастар тобына енгізілетін туристік өнімдер сыныпталу көрсеткіштерінің бірдей мәндерімен
4 кезең. Бағаланатын және базалық қызметтер көрсеткіштерінің мәндерін анықтау.
Туристік қызметтің бәсекелестік қабілеттілігін анықтайтын көптеген көрсеткіштер, қағида бойынша,
5 кезең. Бағаланатын және базалық қызметтер көрсеткіштерінің бірлік салыстыру.
Бұл кезеңде, бірінші кезекте, бағаланатын және базалық қызметтердің бәсекелестік
6 кезең. Бағаланатын қзметтің бәсекелестік қабілеттілігінің кешендік көрсеткішінің анықтау.
Бағаланатын қызметтің бәсекелестік қабілеттілігінің кешендік көрсеткіші салыстырмалы және экономикалық
7 кезең. Бағаланатын қызметтің бәсекелестік қабілеттілігі туралы қорытынды.
Бәсекелестік қабілеттілікті жоғарылатудың оптималды бағытын анықтау нарыққа бәсекелестік қабілеттілігі
Туристік қызметтің бәсекелестік қабілеттілігін бағалау нәтижелері тапсырыскерлерді тарту үшін
Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес белгіленген жосықсыз бәсекелестік түрлерін ескере
- Фирмалық атауды, тауар белгілерін, қызмет көрсету және (немесе)
- Бәсекелестің тауарының сыртқы ресімделуінің көшірмесін, оның фирмалық атауын,
- Тауарларға (жұмыстар, қызметтерге) қатысты, оның ішінде шығуы, шығарушысы,
- басқа бәсекелестің тауарларымен (жұмыстар, қызметтерімен) немесе қызметімен қате
- тауарлардың (жұмыстар, қызметтердің) шынайы қасиеттері, сапасы және бағасы
- бәсекелестер арасындағы бағалар, рыноктарды бөлу, басқа кәсіпкерлерді шығарып
- бәсекелестікті жоюға немесе елеулі шектеуге әкелетін рыноктық қатынастардың
- коммерциялық қызметтік құпияны құрайтын ғылыми-техникалық, өндірістік және өзге
- демпингтік бағаларды пайдалану жолымен бәсекелестікте артықшылыққа қол жеткізу;
- бәсекелестікті жоюға немес шектеуге, негізсіз артықшылық ұсынуға және
Туристік қызметтің бәсекеге қабілеттілігін күшейтуде маңызды бағыты болып оның
- өнімдерді жетілдіру және жаңарту қажеттігін негіздеу;
- бәсекелестік қабілеттің анық бір деңгейіндегі өнімдерді өткізудің мүмкіндікті
- туристік қызметті өткізу процестерін басқару;
- нақты нарықта баға стратегиясын таңдау;
- кәсіпорындарда және т.б. өнімдердің бәсекелестік қабілеттіліктерін басқару жүйесін
Туристік қызметтің бәсекелесу қабілеттілігін анықтау, тәжірибе жүзінде, мәселенің ғылыми
Сурет 8 – Бәсекелестіктің бес құраушысы
Өнімдердің бәсекелестік қабілеттілігі анықтамасына, оның барлық тұтынушылық және айырбастық
Кейбіреулер «бәсекелестік қабілеттілігі» категориясының мәнін айқындау үшін, ол тұтынушылар
Нарық, қызметтердің өзара бәсекелесе отырып, тұтынушылар талабына сәйкестігіне салыстырулар
Қоғам масштабында қоғамдық қажетсінуді қанағаттандыруға арналған қызметтер арасында, бәсекелес
Туристік қызметтің бәсекеге қабілеттілігін күшейтудің келесі маңызды бағыты –
– бұл қызметтің сапасы мен пайдалылығын көрсететін параметрлер, өйткені
- бәсекелестік қабілетті анықтау үшін қызметтерді нақты қажетсінуге сәйкестік
Бұл кезде ескеретін нәрсе: сатып алынған зат тек міндетті
Жоғарыда айтылғандардан шыға отырып, келесідей қорытынды жасауға болады, туристік
Туристік қызметтің бәсекелестік қабілеттілігі сипатталады:
- сапа көрсеткіштерімен (қызметтің пайдалы тиімділігін анықтайды);
- экономикалық көрсеткіштермен (тұтынушының бағасын анықтайды).
Бәсекелестік қабілеттіліктің нақты (нарықтық) бағасы тұтынушыларға туристік қызметті сатып
Мына бір жағдайды тағы белгілеп кету керек, яғни бәсекелік
Бәсекелестерді оқып білу нарық бөлігі, «ой» бөлігі, «жүрек» бөлігі
«Ой» бөлігі – мысалы белгілі бір нарықта қызмет ететін
«Жүрек» бөлігі – бұл тұтынушылардың қалауы мен қажеттіліктерін үлкен
Бәсекеге қабілеттілікті күшейту үшін күшті итермелеуші күш болып әдістерді
Оның мәні іздеумен бәсекелестерге қарағанда фирмаға тиімді жұмыс істеу
ҚОРЫТЫНДЫ
Жұмыста жүргізілген туристік фирма қызметінің даму факторларын жетілдіру мәселелерін
1. Туристік фирма қызметінің дамуында бәсекеге қабілеттілігін күшейту көлемі
2. Туристік компания оқиғаны талдаумен бірге, бәсекелік ортаны да
3. Туристік фирмалардың залалдықсыздығын талдау, қызметтің қосарланған және өзара
4. Туристік қызметтің қызмет көрсету сапасын арттыруда PR –
5. Турфирма айналысатын инфрақұрылымына тікелей инвестициялар тарту жөнінде жұмыстар
6. Турфирмада қызмет көрсететін қызметкерлердің біліктілігін арттыру мақсатында жыл
7. Турфирма қызмет көрсету аймағы бойынша ұлттық қорықтары, табиғи
8. Туристік фирманың маркетингі фирманың басқа функционалдық бөлімшелерінің әрекеттерінде,
9. Өндірісті, өткізілімді, сатып алуды, қаржыны және т.б.
10. Менеджмент ішкіфирмалық “public relations” саладағы мамандарға сенім артады.
- Біріншіден, менеджерлерге тиімді ішкіфирмалық коммуникацияны жасау және дамыту
- Екіншіден, менеджерлерге де, кәсіподақ қайраткерлеріне де бұл мамандарға
- Үшіншіден, менеджерлер мен жұмысшылар еңбек қатынасы аясындағы коммуникацияның
- Төртіншіден, менеджерлер мен жұмысшылар, жұртшылықпен байланыс бойынша менеджерлерге
11. “Рublic relations” туралы менеджменттің бернесі ретінде айта отырып,
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Азар В.И. Экономика и организация туризма. - М., 2004г.
Сыртқа саяхаттаушыларға. Анықтамашы. Алматы, 2006ж.
Владение отдыхом: новая сила туризма. ВТР, 1997г.
Ф.Котлер. Management of economic reserves. An arsenal, 1985, page
Гуляев В. Туристические перевозки. – Алматы, 2004ж.
Долматов Г. Правовые основы туристического бизнеса. - М., 2002г.
Дубнина Т., Яворская А. Зарубежный опыт малых гостиниц. -
Конанев А. Туризмдегі маркетинг. - Актау, 2003ж.
Исмаев Д. Основы стратегии и планирования конкурентоспособности в
Ковалев Д. Развитие конкуренции. - М., 1999г.
Конъюктура туристического рынка. №3. Туринформ. - М.,2002г.
Кузнецов Ю., Подлечник В. Основы менеджмента. - Ольис, 2004г.
Казахстан в цифрах. Статистический ежегодник. Алматы, 2007г.
Маринин М., Селин В., Хорошилов А. Туристические формальности. -
Маринин М. Туристические формальности и конкурентоспособность в туризме -
Международная торговля. Справочник. -Алматы, 2003г.
А.Смит. Organization of use of natural resources. Organica. -F.,
И.Шумпетер. Industrial costs of output. -D. 1873y.
Монтанер X. Монтехано. Структура конкурентоспособного туристического рынка. - М.,
M.Porter. Analytical researches of a nature. -G. 1984y.
Международные экономические отношения. - М., 2005г.
M.Porter. Industrial changes in processing. V., 1993
F.Cotler. Modern methods of management. S., 1998
G.Lamben. Technical condition of industrial forces. G., 1992
Р. Багиев. Техническое состояние производственных сил. -А., 1996г.
Р.Фатхутдинова. Инновационные методы управления. -К., 1998
Г.Азоев. Современные методы использования природных ресурсов. -М., 1996
Национальное и региональное планирование туризма. ВТО, 2006г.
F.Cotler. Modern methods of management. S., 1998
P.Dicson. Modernization of industrial forces. K., 1991
В.Б.Сапрунова. Конкуренция в сфере услуг. А., 1998
Баймухамедова Р.А. Конкуренция на туристическом рынке. Караганда, 2002г.
K.Kater. Competition in sphere of services. M., 1996
Коргасбаев Н.Т. Организация туристско-экскурсионного обслуживания. - М.. 1998г.
Селин В., Баженова Т., Хорошилов А. Некоторые аспекты конкурентоспособности
Асанов С. Об одном варианте организации социального туризма. -
Туризм. Транспорт. - М., 2000г.
Уваров В., Борисов К. Международные туристические организации. -
Функционирование крупнейших городов мира, как объектов туризма -
М., 2000г.
Ходорков Л., Немоляева М. Международный туризм: вчера, сегодня, з
Занбаев К. Мировое гостиничное хозяйство. - А., 2001г.
Экономика туризма и социально-трудовые отношения. - М., 2004г.
Абдрашев Н.С. Социально-экономическое развитие конкурентоспособного Казахстана. – Алматы, 2003г.
Краткий статежегодник Казахстана – Алматы, 2004 г.
Бартольд В.В. Соч. М. , 1969. Т. 6. С.
«План мероприятии по формированию Туристкого имиджа Казахстана на 2005-2007
«Economy of the Republic of Kazakhstan in figures” –2002.
Ходорков Л., Немоляева М. Международный туризм: вчера, сегодня, з
http://dis.ru
http://ptpu.ru
http://www.yandex.ru
http://www.rambler.ru
http://www.students.ru
Асанов С. Об одном варианте организации социального туризма. -
Туризм. Транспорт. - М., 2000г.
Уваров В., Борисов К. Международные туристические организации. -
54
Әлеуметтік-демографиялық негізгі параметрлері болып табылатындар: халықтың хал-ахуалы, тур ұйымдастырылған
психологиялық критериялардың негізгі параметрлері болып табылатындар: уәж, сапарлар, турист
географиялық параметрлері бойынша мүшеленуі тұрақты тұратын елдің ішкіге, кіруге
Психологиялық
Әлеуметтік-демографиялық
Географиялық
Туристік қызмет нарығын талдаудағы негізгі критерийлер
қызмет көрсету нарығының барлық қатысушыларының стратегиялық зерттеулерінің өзара байланысы,
тұтынушының психологиялық, рухтық – эмоционалдық аспектілерін ескеру және зерттеу;
мерзім аралық кезеңдегі туристік қызметтің диверсификациясы мен экспансиясының
тапсырыскерлерге қатысты сенімді және факторлық ақпараттық саясат;
туристік қызметке сұраным тұрақты өседі, сондықтан туристік қызметтің негізгі
Туристік қызмет қажеттілігінің
ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
Бас директор
Туризм бойынша Директор
бас бухгалтер
Кассир
әуе бөлімінің директоры
Аға
менеджерлер (2)
Сату бойынша Менеджерлер (8)
Әуе билеттерін сату бойынша операторлар (4)
Рұқсатнама-курьерлік және жарнама бөлімінің басшысы
Рұқсатнама-курьерлік бөлім (2)
Қызмет көрсетуші жұмыскерлер (1)
Тұтынушылар туристік кәсіпорындардың зерттеу жұмысын жүргізулеріне жақсы көзқараста болады.
Зерттеулер нәтижелері тек белгілі фирма үшін мүдделі емес, сонымен
Зерттеулер жаңа нарықтарды, жаңа өнімдерді және сатылудағы өнімдерді қолданудың
Зерттеу бизнестің ең тиімді әдістерін анықтауға және тиімсіздерін жоюға
Туризмдегі зерттеулер келешекті беталысты айқындауға, нарықтар сұранымдарын жақсы
Күнделікті қарқынды қызметтің салдарынан орындаушылардың, кәсіпорынның жемісті жұмыс істеуі
Сатып алушылар тарапынан қолайлы қатынастарды жасау
Сатуды ынталандыруға көмектесу
Пайданың жаңа көздерін әзірлеу
Шығындарды төмендету
Кәсіпорынның өзінің мақсатты нарықтарымен байланысын қолдау
Маңызды проблемаларды айқындау
Фирма қызметін зерттеудегі басты мақсаттар
Сатып алушылар (тапсырыскерлер)
Тауарлар - ауыстырушылар
Саладағы бәсекелестік
Фирмалар арасындағы күрес
Әлеуетті бәсекелестер
Жеткізушілер
(тапсырыскерлер)
Туристік қызметтің бәсекелестік қабілеттілігін бағалаудың тиімді кезеңдері
1
кезең
Туристік қызметке қойылатын талаптарды қалыптастыру және бағалауға жататын бірлік
Бәсекелестік қабілеттілігінің бірлік көрсеткішінің маңыздылығын (салмағын) анықтау.
2
кезең
Ұқсастар тобын қалыптастыру және салыстыру үшін базалық өнімді таңдау.
3
кезең
Бағаланатын және базалық қызметтер көрсеткіштерінің мәндерін анықтау.
4
кезең
Бағаланатын және базалық қызметтер көрсеткіштерінің бірлік салыстыру.
5
кезең
Бағаланатын қзметтің бәсекелестік қабілеттілігінің кешендік көрсеткішінің анықтау.
6
кезең
Бағаланатын қызметтің бәсекелестік қабілеттілігі туралы қорытынды.
7
кезең




Ұқсас жұмыстар

---

Туристік кәсіпорындардың сыныптандырылуы

---

Қазақстан Республикасында туристік саланың қонақ үй қызметі аясында дамуы

---

Сапаны басқару жүйесінің теориялық негіздері

---

Туристік қызметті ұйымдастыру

---

Қонақ үй және туристік кешендердегі қызмет көрсету нарығының қалыптасуы

---

Туристік қызметтің бәсекеге қабілеттілігінің теориялық аспектілері

---

Қонақ үйдің қызметтері

---

Туристік қызметтің теориялық мәні

---

Туристік өнімді әзірлеу және іске асыру негізі ретінде маркетингілік зерттеуді ұйымдастырудың теориялық және технологиялық негізі

---

Turist tur ЖШС-і жалпы сипаттамасы және қызмет бағыттары

---