Бастауыш сыныптарда математикадан
СОДЕРЖАНИЕ
КІРІСПЕ 3
1 БІРІНШІ СЫНЫП МАТЕМАТИКАСЫНДА ДАМЫТА ОҚЫТУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ 8
1 сынып оқушыларын оқытуда дамыта оқытудың ерекшелігі 8
1.2 Есеп шығаруға үйретудің дамытыла жүргізілуі және сабақтың жоспарлары
1.3 1 сыныптағы математика сабағындағы он көлеміндегі сандарды
2 БІРІНШІ СЫНЫПТА МАТЕМАТИКАНЫ ДАМЫТА ОҚЫТУДЫ 50
ІСКЕ АСЫРУДЫҢ ЖОЛДАРЫ 50
2.1 Бастауыш сынып математикасындағы дамыта оқытудағы сабақтастық 50
2.2 1 сынып математика оқулығына талдау жасау 53
ҚОРЫТЫНДЫ 59
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 61
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңында білім беру саласындағы
Еліміздің соңғы 10 жыл ішінде қоғамды демократияландыру және ізгілендіру
Бұл міндеттерді жүзеге асырудың бір жолы - дидактиканың әртүрлі
Оқушыларды дамыта оқыту проблемасы бойынша жүргізілген талдау нәтижесі
Математиканы оқытуда, біздіңше, дамыта оқытуды қалыптастыру мен дамыту
Дамыта оқыту - оқушылардың танымдық сұранысының объективті көрінісі
Бастауыш мектепте дамыта отырып оқыту әдістемесі (Л.В. Занков, Д.Б.
Осы айтылғандардың бәрі мектепте математиканы оқыту процесінде шығармашылық және
Зерттеудің өзектілігі: Қазіргі кезде әлеуметтік – экономикалық дамудың оқу
Сондықтан мектептегі оқу үрдісі оқушылардың жеке басын дамыту, техникалық
Сонымен зерттеу өзекті сипат береді. «1-сыныптың математика сабақтарында оқушыларды
Зерттеу мақсаты: 1 сыныптың математика сабақтарында оқушыларды дамыта
Зерттеу объектісі: 1-сыныптың математика сабақтарындағы оқыту процесі.
Зерттеу пәні: 1 сыныптың математика сабақтарында оқушыларды дамыта отырып
Зерттеу болжамы: Алдыңғы қатарлы мұғалімдердің іс тәжірибелерін басшылыққа
Зерттеу міндеттері:
- 1-сынып оқушыларын математика сабақтарында дамыта отырып оқытуды ұйымдастыру
- 1-сынып оқушыларының таным қызығушылығын жетілдірудегі әр түрлі көрнекілік
-оқушылардың таным қызығушылық ерекшеліктерін дамыту сабақтарын ұйымдастырудың тиімді жолдары
- бастауыш сынып топтарының оқу тәрбие үрдісіне дамыту сабақтарын
Зерттеу әдістері:
1. 1 сынып оқушысына білім беру мен оны дамытудың
2. Тәжірибелі мұғалімдердің сабақтарымен танысу.
Зерттеу кезеңдері:
1. Дайындық кезеңінде психо-педагогикалық және әдістемелік әдебиеттерді зерттей отырып,
2. Эксперимент кезінде бастауыш сынып мұғалімінің іс-тәжірибелерімен таныса отырып,
Зерттеудің практикалық маңыздылығы: Оқушыларды дамыта отырып оқытуда әр түрлі
Зерттеу жұмысының сынақтан өтуі мен тәжірибеге енуі: Осы тақырып
Зерттеу жұмысының құрылысы: диплом жұмыс кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан,
Зерттеу жұмысының негізгі базасы: Зайсан ауданы. Мұхтар Әуезов атындағы
Өзімнің эксперимент жұмысыма алдыңғы қатарлы мұғалімдердің іс-тәжірибесін басшылыққа
Педагогика, психология, математика әдістемесі бойынша оқулықтарды, әдістемелік әдебиеттерге, қосымша
Бастауыш сынып оқушыларының дамытуда екі негізгі саты байқалады.
Дамытудың екінші кезеңі осы өзгерістермен байланысты 1-2 сыныпта-ақ мұғалім
1 БІРІНШІ СЫНЫП МАТЕМАТИКАСЫНДА ДАМЫТА ОҚЫТУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1 сынып оқушыларын оқытуда дамыта оқытудың ерекшелігі
Оқушыларды дамыта оқыту проблемасы бойынша жүргізілген талдау нәтижесі
Математиканы оқытуда, біздіңше, дамыта оқытуды қалыптастыру мен дамыту
Оқушылардың жаңадан түсіндірілетін тақырыпқа логикалық бірізділікпен ала бару үшін,
Дегенмен де адам психикасын дамытудағы ең қажетті құрылым-оқыту болса,
1) Оқытуды даму
2) Дамыта оқыту концепциясында бала оқу арқылы дамиды. XX
Физиологиялық дамуда бала бойының өсуі, бұлшық еттің дамуы, салмақтың
Ал психикасы туралы не дер едік? Оның қаншалықты дамығандығын
Қазіргі кездегі дамыта оқыту технологиясы балаға өз бетінше ойлана
өзекті даму деңгейі - бала бойында қалыптасқан, өз бетінше
Жақын даму аймағы - бұл бала әлі өз бетінше
Тұлға жақын даму аймағына өтуде өзекті даму аймағындағы білімдерін
«Теория» - өзін өзі жетілдірудің теориялық негізін ұғыну. Бұл
«Практика»- өзін өзі жетілдіруді іс-жүзіне асыра білу. Бұл іс-әрекет
«Әдістеме» - ғылыми негізін жасауда өзін-өзі дамыта оқытудың әдісі
Осы үш бөлікті бір жүйеге келтіріп мектептерде өзін жетілдіру
Бұл оқыту барысында мұғалім ұстанымы: дос, көп нәрсені білетін,
Оқушы ұстанымы: өзі анықтап, еркін өз қалауы бойынша іс-әрекет
Қазіргі кезде осы бағыт бойынша Қазақстан мектептерінде «Өзіндік таным»
Бастауыш сыныпта «өзіндік танымды» қалыптастыру барысында оқушыларды қызықтырып өзінің
1)
Н 9-4
Ы 2+7
С 3+4
Д 10-5
А 6+4
6-6
7 10 5 4 9 0
Бұнда өрнектердің мәнін тауып дөңгелекшеге жазады. Ал өрнектердің мәні
2) Тауық
Ағаш
Жеміс
Бұл тапсырмалар оқушылардың математикалық дағдылары ғана емес қазақ тілінде
Оқушы бойында өзіндік танымды қалыптастыруда тек жеке курстар ғана
Осыларға байланысты оқушыларды дамыта оқыту жүйесімен қолдана отырып оқыту
Қорыта келгенде, дамыта оқыту арқылы оқушылардың, өзіндік танымын жетілдірсек,
1.2 Есеп шығаруға үйретудің дамытыла жүргізілуі және сабақтың жоспарлары
1. Есеп шығаруға үйрету - математиканы оқытудағы
2. Балалардың топтық, өзіндік ерекшеліктері, қабілет деңгейлернің әр
3. Есеп шығара білу шеберлігі түрлі-түрлі өзгермелі ақыл-ой іс-әрекеттерін
4. Жаңа оқыту жүйесіне көшуге байланысты және «дәстүрлі әдістеменің»
5. Есеп шығара білуге үйрету алғашқы сабақтардың өзінде-ақ басталып,
Мысалы, жай есептің жаңа түрлерінің бірте-бірте енгізілуінде, сондай-ақ жай
Сондықтан әрбір ұстаз 1-4 сыныптарда қарастырылатын есептердің түрлері,
6. Бастауыш және 1 сыныптарда есеп шығаруға үйретудің кейбір
7. Оқулық - баланың күнделікті іс-әрскетінде
8. Есеп шығаруға үйретудің тиімді әдістемесі қарастырылып
9. Математика курсында қарастырылатын
Олай болса, қарастырылып отырған есептің сол моментте негізгі функцияның
10. Есеп шығарудың жалпы
Есептерді шығаруға үйретудің алғашқы кезеңінде есепке және оның шешуіне
Жай есеппен жұмыс істегенде мынадай методикалық әдіс пайдалануы мүмкін
Есепте өмірдің болатын жағдайларды көз алдына келтіріп көру міндетті
Балаларға былай дейміз: «Көздеріңді жұмып, ол жерде кітап көбейді
Есепте айтылған жағдайды күнделікті жағдайда көз алдына келтіру балалардың
Оқушылар жаңа байланыстарды (есептің шартында айтылып отырғанға кері амалды
Мысалы: «Машина тұратын орында 5 машина тұр еді, оның
Есептерді салыстырғанда мыналарды көрсетудің маңызы зор, екінші есепие де
1.3 қызыл дөңгелекті қойыңдар, оған 1 көк дөңгелекті қосыңдар.
2. 3 үшбұрышты қойыңдар, 1 үшбұрышты алыңдар. Қанша үшбұрыш
3. Егер 3-ке 1-ді қоссақ, 3-тен артық бола ма,
4. Егер 4-тен 1-ді шегерсек, онда 4-тен артық сан
5. 3 квадрат қойыңдар. Квадраттардың санын 1-ге кеміту үшін
Мысалдар шығарғанда (мысалы: 6+1,7-1) алғашқыды қашанда мынадай сұрақ қойылады:
«Қанша болса сонша», «сонша» т.б. деген сөздерді анықтай түсуге
1) 3 қызыл дөңгелек қойыңдар, ал олардың астына сонша
2) 4 қызыл квадрат қойыңдар, ал оның төменгі жағына
3) 3-ке соншаны қосыңдар. Қанша болды? т.б. Үнемі жүргізіліп
Жоғары жағына 6 қызыл таяқша, ал оның астыңғы жағына
Мұғалім көк таяқша қанша болса, қызыл таяқша да сонша,
2) Жоғарғы жағына 5 қызыл таяқша, ал төменгі жағына
3) Мынадай есеп оқылады: «Коляның 7 маркасы бар, ал
Есеп кішкене квадраттармен иллюстрацияланады: бір қатарға 7 қызыл квадрат,
Келтірілген мысалдардан көрініп тұрғандай, есептер шығаруды үйреткенде көрнекілікті пайдалануға
I сөре - кітап
II сөре - кітап артық-?
Болғаны...
Алынғаны...
Қалғаны...
Оқушылар есепті қысқаша түрде дәптерлеріне жазады, бос орындарын толықтырады,
Бастауыш мектепте ұзындық, салмақ, сыйымдылық, уақыт, аудан, көлем сияқты
Бастауыш мектепте қарастырылатын шамалардың бірі-уақыт аралығы. Уақыт туралы түсінікті
Уақыт үздіксіз өтіп жатады. Сондықтан да уақыт туралы түсінік
Күн режимін және табиғат календарын жасау, ертегі, әңгіме, кинофильм
Сағат пен минут туралы түсінік балалардың математикалық практикалық іс-әрекеті
Уақыт бірліктер арасындағы қатынастарды меңгерту үшін әр алуан жаттығулар
1. 20 сағат 15 минутта неше минут бар?
2. 5 тәулікте неше сағат бар? (2,3,4,6.Тәулікте ше?)
3. 95 сағатта неше тәулік болады?
4. 4 сағатта неше минут бар? Сағатта ше?
Әрі қарай біртіндеп ғасыр және секунд енгізіледі. Балалар минут
Ғасыр қарастырылатын уақыт бірліктерінің ең ірісі. Миллиметрлік қағазға 1
Сағаттың қысқа тілі сағаттың тілі деп аталады. Ол үлкен
Сағат моделінің көмегімен күн шыққан уақытынан бастап, ұясына батқанға
Секунд. Уақыттың жаңа бірлігі секунд жайында түсінік беру; уақыт
Егер сабақтың тез шамалас бірнеше дидактикалық мақсатттары болса, онда
Құрастырылған типі сабақтардың құрылымы түрліше бола алады:
1. Бұрын оқып үйретілген материалды бекіту және оның
2. Жаңа материалды оқып үйрену;
3. Сол материалдарды бекіту;
4. Үйге тапсырма беру, немесе
- жаңа материалды оқыту
- сол сабақта оқып үйретіогенді және бұрын өтілгенді бекіту
- үйге тапсырма беру
- келесі тақырыпты оқып үйренуге дайындық жұмысы.
Жаңа материалды оқып үйрену сабақтары. Бастауыш сыныптарда математикадан
1. Тапсырмасы орындау үшін қажет болатын білімді, біліктілікті және
2. Оқушының өз бетімен түрліше жаттығулар орындауы;
3. Жұмыстың орындалуын тексеру және қорытынды шығару;
4. Үйге тапсырма беру.
Оқу жылының немесе тоқсанның басында-ақ жаңа тақырыптарды оқып үйренуге
Математиканы оқыту жұмысын ұйымдастырудың басқа формаларын сабақтан тыс жеке
Үй тапсырмасы жекелей және топтық бола алады, оқушылардың бірнеше
Математиканың бастауыш курсында мазмұнды есептердің алатын орны ерекше. Есепті
Есептің шартында объект және оның кейбір мәндері, объектіні сипаттайтын
Есепетің талабы- нені табу керек екендігін көрсету. Ол бұйрықты
Есепті шешу- бұл есепте берілген айқын және жанама сандардың,
Мысал ретінде 1 сынып математика сабағындағы сабақ үлгілері
Тақырыбы: 6 саны
Мақсаты:
Оқушылардың ой өрісін,ойлау қабілетін, математикалық тілін дамыту
Ұқыптылыққа, тапқырлыққа, өздігімен жұмыс істеуге тәрбиелеу.
Көрнекілік: Сандар, ертегі, жеміс суреттері
Әдістер: Сұрақ-жауап, әңгімелеу, ойындар, диаграмасы, ой қозғау, проблемалық.
Сабақтың барысы:
Ұйымдастыру: Балалардың назарын сабаққа аудару
Өткен материалды қайталау: Ал, балалар үйге қандай тапсырма беріліп
Соны ертегі арқылы пысықтаймыз.
Ерте-ерте ертеде бір қарияның бес саусағымыздай бес баласы болыпты.
Сен- бас бармақсың,
Сен – балалы үйрексің,
Сен – шылдар шүмексің
Сен – ортан терексің
Сен – кішкентай бөбексің.
Мен болсам қартайдым, біреулерің үй иесі болуларың керек. Кім
Сонымен, балалар, атайдың неше ұлы болыпты?
Кім маған атайдың ұлдарын тура санап береді?
Кім кері санап береді?
Ауызша есептеу: Енді балалар үндемес ойынын ойнаймыз. Мен қосындылармен
Жарайсыңдар, жақсы.
Жаңа сабақ. Көрші сандарын айтып беріңдерші.
Көрші сандары 4 және 6
Олай болса кім маған 6 дейін санап береді?
Кім кері санап береді?
Ал 6-ның бестен нешеуі артық екен?
Енді осы алты санын ауада жазып көрейік. Жақсы жаздыңдар.
Сергіту сәті. Ормандағы аюдың,
құлпынайы көп екен
Санап теріп алайық
Қалтамызға салайық.
1,2,3,4,5,6.
Дәптермен жұмыс: Ал, енді дәптерімізді ашып жаңағы ауада жазып
жзайық.
Қорытындылау: Сонымен, балалар, біз қандай санмен
сандар нешеге бөлінеді?
2-ге бөлінеді.
Қандай болып?
Жұп сандар, тақ сандар.
Олай болса жұп сандарды, тақ сандарды айтыңдаршы?
Тақ сан жұп сан
1,2,5 2,4,6
Бүгінгі танысқан санымыз 6-да жұп санға жатады. Барлық сандар
Мадақтау:
Рақмет
Үйге тапсырма: Үйде 6 санын жазып келіңдер.
Сабақтың тақырыбы: 1 саны және цифры
Сабақтың мақсаты: Бірнеше біртекті заттардың ішінен ерекшелігі бойынша
біреуін бөліп алып, ұзындығы 1 см кесінді арқылы да
санның пайда болатынын көрсету. осы санның цифрмен
белгілеуін, оның кітапта және дәптерде жазылуымен
таныстыру, әдемі жазуға үйрету.
Кезеңдер Мұғалімнің іс-әрекеті Оқушылардың іс-әрекеті
Ұйымдастыру
Өткенді қайталау
Жаңа сабаққа дайындық
Жаңа сабақ
Оқулықпен жұмыс
Дәптермен жұмыс
Қорытындылау
-оқушыларды түгендеу
Сыныптың ішінен тапқызу.
«Адасқан сандар» ойынын ойнату.
Біреу ғана болған заттарға қарап, сөйлету.
Бүгін біз 1 санымен танысамыз. Бір саны 1 цифрмен
Оқулықтың жоғарғы жағындағы сол жақтағы сурет бойынша сөйлету. Қорапшаға
Кірпі барлық алманы алу үшін неше рет жүру керек.
Шығармашылық тапсырмада қайсы артық екенін тапқызып, себебін сұрау.
Үлгіні бастырту.
Аттап санау, дұрыс, теріс санау.
Бір дегенім бесік
Шықтым содан өсіп
Фигуралардың аттарын айту, салыстыру.
-Салыстыру өз ойларын айту
Алмалар мен алманы салыстыру.
Хормен айту
Сабақтың тақырыбы: 3 саны және цифры
Сабақтың мақсаты: 3 санының құрамын ажырата білуге, 3-ті 0,1,2
сандарымен салыстыруға, суреттің сюжеті бойынша
сәйкес амалды дұрыс таңдауға үйрету.
Кезеңдер Мұғалімнің іс-әрекеті Оқушылардың іс-әрекеті
Ұйымдастыру
Өткенді қайталау
Сергіту сәті
Жаңа сабақ
Оқулықпен жұмыс
Сергіту сәті
Дәптермен жұмыс
Сабақты бекіту
Қорытынды
-тәртіпке келтіріп, түгендеу
-сабақтың мақсатымен таныстыру.
«Шатасқан цифрлар» ойынын ойнату. Сандарға байланысты заттар алу
-қайсысы артық? Кем?
-тең болу үшін не істеуге болады?
0
Он саусақ
Көрнекілік арқылы түсіндіру..
2 + 1 = 3
3 - 1 =
-Бүгін біз 3 санымен танысамыз.
-Үш санының жазылуы былай (тақтада жазу).
-Сыныпта үш санына сәйкес заттарды айтыңдаршы.
-Қандай геометриялық фигура үш санына сәйкес заттардан тұрады.
Оқулықтың 23 бетіндегі жоғарғы жағындағы сандар реті бойынша жұмыс
-2 цифрының көршілері қай сан?
-1-дің тікелей алдындағы көршісі қай сан?
-Сағат тілі қай уақытты көрсетіп тұр?
Төмендегі суреттер бойынша жұмыс жүргізу.
-Әр жолақшада неше см бар?
Шығармашылық тапсырманы орындату.
-Қандай санмен таныстық?
-Үш дыбыстан тұратын сөз айтқызу
Үш дегенім –Үміи
Үміт артар жігіт
Оқушыларды бағалау. Бір – біріне тілек, жақсы сандар айтқызу.
Дұрыс, кері, аттап санау. Артық, кем, тең екенін айту.
Өлеңді айта отырып, ролмен жаттығуды жасау.
Сурет бойынша өз ойларын айту.
Өрнектерді хормен оқу.
Алмалар мен алманы салыстыру.
Үшбұрыш туралы айту, неден тұратынын айту.
Сұрақтарға толық жауап беру.
1-5
Сұрақтарға жауап беру.
Сабақтың тақырыбы: 3 санының құрамы.
Сабақтың мақсаты: 3 санының құрамын ажыратып білуге,
3-ті 0,1,2 сандарымен салыстыруға, суреттің сюжеті
бойынша сәйкес амалды дұрыс таңдауға үйрету.
Кезеңдер Мұғалімнің іс-әрекеті Оқушылардың іс-әрекеті
Ұйымдастыру
Өткенді еске түсіру.
Жаңа сабаққа дайындау
Оқулықпен жұмыс
Дәптермен жұмыс
Қорытындылау
Сабақты бекіту
-Санамақты еске түсіру.
-Сурет бойынша 3 санына сәйкесзаттарды анықтау.
+ 2 үлкен қиярға + 1
кіші қияр туралы оқушыларға талдау.
- Үш саны қандай сандардан құралады?
-Қандай сандар үштің құрамы
-Тағы қандай сандар үштің құрамы бола алады?
Дөңгелек бойынша жұмыс жүргізу.
3 тапсырма бойынша сурет бойынша амалды орындап, нәтижесін
4 тапсырманы кезек бойынша оқытқызып артық, кем ді дұрыс
1 тапсырма. Қай суретке қандай өрнек сәйкес келетінін амалды
«Үйшік» ойынын ойнату
Оқушыларды мақтап, бағалау.
Өткен тақырыпты еске түсіру. Материалды мұқият орындау.
2+1=3
2 және 1
1 көк алма 1 қызыл алма барлығы 3 алма
1+2=3
Салыстырып, өрнектер құрау. Өрнектерді оқу.
2+1=3 3-1=2
1+2=3 3-2=1
2 мен 3 тің құрамын жазу. Нүктелерді бастырып теңсіздіктерді
үйшіктің иесіне сай сандарды кіргізу.
1 2
2 1
0 3
Сабақтың тақырыбы: 8 санының құрамы
Сабақтың мақсаты: 8 санының құрамы туралы түсінік екі санның
түрінде жазуды, сәйкес азайту амалдарын, дұрыс жазуды
қалыптастыру.
Кезеңдер Мұғалімнің іс-әрекеті Оқушылардың іс-әрекеті
Ұйымдастыру
Өткенді еске түсіру
Жаңа сабаққа дайындау.
Жаңа сабақ
Сергіту сәті
Оқулықпен жұмыс
Дәптермен жұмыс
Қорытынды
Сабақты бекіту
Бағалау
«Адасқан сандар» ойынын ойнату.
Үш қатарды жарыстыру. Тақтада өрнектер жазылып тұрады. Оқушылар нәтижесін
7>
3<
4>
5<
6>
7<
4+5
6+9
-Сынып оқушыларымен тақтадағы тапсырмаларды тексеру.
Сурет бойынша әңгімелеп, оған сәйкес есептер құрастыру.
Суреттегі 1 тапсырманы
+
Теңсіздіктерді ауызша салыстыру.
8 санының құрамын жазу.
8
1 7
2 6
3 5
4 4
6 тапсырманы өз бетерінше орындау.
«Ойлан тап» ойынын ойнау.
Әр оқушы өзіне тиісті тапсырманы орындау
3+5 7+1
1+7 4+4 т.с.с.
1+7, 7+1, 6+2, 2+6, 5+3, 3+5, 4+4 қосудың ауыстырымдылық
Сабақтың тақырыбы: Кесінді және оны сызу
Сабақтың мақсаты: Кесіндімен таныстыру және оны сәуледен ажырата
білуге үйрету
Кезеңдер Мұғалімнің іс-әрекеті Оқушылардың іс-әрекеті
Ұйымдастыру
Жаңа сабақ
Оқулықпен жұмыс
Дәптермен жұмыс
Осы тұрған геометрилық фигураның ішінде сендерге не таныс емес?
Ол кесінді
-Кесінді неге ұқсас? Айырмашылығы неде?
-Қай жерде кездеседі деп ойлайсыңдар?
-Ең үлкен кесінді қайсысы?
-Ең кіші кесінді қайсысы?
Кесіндіні қалай кесу керектігін түсіндіру. Екі нүкте белгілеп, сызғыштың
Оқулықтың ортасындағы суретпен жұмыс жүргіземіз
Шығармашылық тапсырма: шаршы ішінде дөңгелек гүлі бар.
Барлығының атын атап шығады.
Сәулелер, кесінді, түзу сызық т.с.с.
Шаршы, үшбұрыш кесіндіден тұрады.
Сабақтың тақырыбы: Өрнек
Сабақтың мақсаты: Өрнектерді жазып, олардың өрнек деп аталатыны,
амалдарды орындау нәтижесінде шыққан санды өрнектің
нәтижесі деп, екі санның қосындысы (айырмасы) мәні
деп аталатыны туралы айтылып, пысықталып,
жаттығулар орындалады..
Кезеңдер Мұғалімнің іс-әрекеті Оқушылардың іс-әрекеті
Ұйымдастыру
Өткенді еске түсіру
Жаңа сабақ
Оқулықпен жұмыс
Дәптермен жұмыс
Қорытындылау
Бекіту.
3, 2 сандарының құрамын талдау. Санамақты еске түсіру.
-Суреттер бойынша өрнек құратып, оқытқызу.
-Бұны біз өрнек дейміз.
-Атауларын айтқызу.
25 бет жоғарғы тапсырма бойынша жұмыстар жүргізу.
Шығармалық тапсырманы орындату.
Үлгіні бастыру 3, 2 санының құрамын жазу.
-Сабақта не істедік?
-Қандай жаңа ұғыммен таныстық?
2+1
1+2
Бос төркездерге сандар қою. Өрнектерді оқу теңсіздіктер мен теңдіктерді
Сабақтың тақырыбы: 7 санын қосу және азайту тәсілдері
Сабақтың мақсаты: 7 санын қосу және азайту тәсілдері
білімдерін бекіту. Сонымен бірге 7-нің қосу кестесін
құрастыру.
Кезеңдер Мұғалімнің іс-әрекеті Оқушылардың іс-әрекеті
Ұйымдастыру
Өткенді еске түсіру
Жаңа сабақ
Оқулықпен жұмыс
Сергіту сәті
Дәптермен жұмыс
Қорытындылау
Сабақты бекіту.
Бағалау. Оқушыларды тәртіпке шықырып, сабақтың мақсатымен таныстыру.
«Бір апта» ойынын ойнату.
7 санының көршілерін айту.
Сурет бойынша өрнектер құрату. Сөйлемдерді толық айтуды қадағалау.
Өрнек құрастырып қана қойдырмай оларды салыстыру.
-Сурет бойынша өрнектер құрату.
7 санының құрамын ауызша талдау. Салыстыру.
7-нің үйіндегі сандарды жазу
Жетінің құрамын жаздырту.
«Адасқан сандар» ойынын ойнату. Үш қатарды жарыстыру.
- Сабақта не істедің?
-Қандай жаңа ұғыммен таныстық?
-0 санынан 7 дейін кім санап береді.?
Мысалы 6+1; 3+4; 4+3; 1+6; 2+5
Сонымен бірге: 7-1; 7-6; 7-4; т.с.с.
Әр шаршыға тиісті санды жазу керек.
Сұрақтарға толық жауап беру.
Сабақтың тақырыбы: 9 саны және цифры
Сабақтың мақсаты: 9 санының пайда болуы, 0-ден 9-ға
(өсу және кему ретімен) туралы түсініктер, 9 цифрын
жазу дағдылары қалыптастырылады әдептілікке,
ұқыптылыққа, шапшаңдыққа баулу.
Кезеңдер Мұғалімнің іс-әрекеті Оқушылардың іс-әрекеті
Ұйымдастыру
Өткенді еске түсіру
Жаңа сабақ
Оқулықпен жұмыс
Дәптермен жұмыс
Қорытындылау
Бекіту
Бағалау
«Адасқан сандар» ойынын ойнау.
-көршілер қай сан?
-тікелей алдындағы сан?
-екі сан аттап сыз т.с.с
Математикалық диктант.
Қосылғыш 4
Қосынды
Қосыныдының мәні 6 8 7
Сөредегі суреттер бойынша сөйлетіп, өрнек құрастыру.
Қосудың қаситін еске түсіріп, сандар атауын айтқызу.
1, 2, 3 тапсырма оқушылардың өздеріне ауызша орындату.
4, 5 тапсырманы дәптерге орындату.
+
8 -
мүмкін болатын бірнеше жағдайын қарастыру керек.
Берілген үлгі бойынша 9 санын жазып, оның шығу жолын
-9 санына сәйкес сынып ішінен заттарды санау.
Сабақта не істедік? Қандай санмен таныстық?
Сабаққа жақсы қатысқан балаларды мадақтау.
Сандар қатарын дұрыс қойып, сұрақтарға жауап беру.
өрнек түрінде жазу.
8+1=9 1+8=9
9-8=1 9-1= 8
1.3 1 сыныптағы математика сабағындағы он көлеміндегі сандарды
Математика оқулығы 1 сыныпқа арналған әдістемелеріне тоқталып, дамыта оқытудың
Дәптермен жұмыс:
1.Үйдің қабырғасында неше фигура болса, сонша нүктені шатырына қою.
2. Балта таңбасын салу.
3. 1 цифрының элементін салу.
Дәптермен жұмысты орындалған балаларды мұғалім «Бұлжытпас» тапсырмасымен таныстырады.
Ойын. «Жоғарыда-төменде, биік, аласа» жаттығуы. Сабақта өтілген математикалық барлық
Сабақты «Алма бағында» тақырыбындағы суретті әңгімелеуден бастаған жөн. Ағаштың
Оқулықпен жұмыс. Тапсырмаларды көрнекілеп көрсеткен тиімді болады. Алма қанша?
Мұғалім де, балалар да әр топтан ажыратып алған біреуін
Дәптермен жұмыс.
1. Көп жапырақтың ішінен біреуін жасыл түспен, қалғанын сары
2. Бір цифырының элементін бояу.
3. 1 цифырын жазу.
4. Суретке сәйкес тиісті санын қою.
5. Санына сәйкес сурет салу.
Дәптермен жұмысты орындап болған бала «Ойлан, тап!» тапсырмасындағы әр
Сабақты бір санын қайталаудан бастауға болады. Сонда есепшотқа 1
Мұғалім: Есепшотқа тағы бір сан саламыз, нешеу болады? (Екеу).
Оқулықтағы 1-тапсырманы мұғалім ұяшықты немесе магнитті тақтаны пайдаланып көрнекілеу
1 сыныпта қарастырылатын ондық санау жүйесі бойынша әдістемесі. 10
Он санын жазып көрсету үшін екі цифр қажет. Осыған
Он көлеміндегі сандарды шығарып алуда жекелеген бірліктерді пайдаланады. Ал
Ондықтардың атауларын игеру және оларды жазуға машықтандыру. Сандардың аталуын
1 сыныптың математика сабағында 10 көлеміндегі сандарды дамыта оқыту
Дамыта оқыту саналы түрде өзгермелі мақсаттар мен міндеттерді қойып,
Ол стандарттық бөлімдерден (сұрау, түсіндіру, бекіту) алшақтайды. Оқушылардың танымы
Орталық орындарда әртүрлі белгілермен оқытылатын, объектілер мен құбылыстарды нақты
Дамыта оқыту мазмұны логикалық, теориялық ойлауда дидактикалық түрде құрылған.
Жеке тұлғаның шығармшылық сапалы ғып дамытуға бағытталған дамыта оқу
Қазіргі психо-педагогикалық ғылымында шығармашылық шартты ұғым ол бұрын өмір
Жеке тұлғаның жинақталған шығармашылық қабілеттері:
Мәселелерді өз бетімен елестету, аналитикалық ойлау;
Білім, іскерлік, дағдыларды жаңа жағдайға алмастыру қабілеті;
Белгілі объектідегі жаңа жақтарды елестету (альтернативті ойлау);
Бұрын қабылдаған іс-әрекет тәсілдерін жаңамен біріктіру, жинақтау қабілеттері.
Шығармашылық қабілеттері дамитын технологияда басымдылық мақсат болып мыналар табылады:
- И.П.Волковтың шығармалық қабілеттерін дамыту және айқындау;
- Г.С.Алътушеллердің техникалық шығармашьшық технологиясы (ойлап шығарған есептерін шығару
- И.П.Ивановтың қоғамдық шығармашылығын тәрбиелеу технологиясы;
- Жиі пәнділік технологиясының бірі болып есептерді шешу негізіндегі
1. Жеке тұлғаға деген ыңғай, жетістік педагогикасы, ынтымақтастық педагогикасы.
2. Математиканы оқыту, есеп шығаруды үйрету.
3. Есеп шығаруды үйрету, типтендіру қабілетін дамыту (типтік есептерді
4. Даралап оқыту (әсіресе «қиын» және алғыр балаларды).
5. Іс-әрекеттің жеке және топтық түрінің органикалық байланысы.
6. Жоғарғы және төменгі
7. Іс-әрекеттің сабақтық және сабақтан тыс түрлерінің үйлесімділігі.
Оқу сабақтарының жүйесінде басты мағынаға
ІСКЕ АСЫРУДЫҢ ЖОЛДАРЫ
2.1 Бастауыш сынып математикасындағы дамыта оқытудағы сабақтастық
Жастарға үздiксiз бiлiм беру жүйесiнде бастауыш мектеп ең басты
Бастауыш мектептiң алдында тұрған ең бiр негiзгi мiндеттiң
Сабақтастық даму заңдылығы ретiнде жаңаның үздiксiздiгiн ескінің толық терiске
Бастауыш мектепте мұгалiм бала үшiи ең беделдi тұлга екенi
- оқушылардың төменгi сыныптан орта буынға қиналмай өтуiн қамтамасыз
- балалар бастауыш мектепте меңгерген бiлiм, бiлiк, дағдыларын толық
- оқушылардың жаңа жағдайға бейiмделу процесiн жеңiлдету;
- оңтайлы қарым-қатынасты, бастауыш сынып мұғалiмдерi мен пән мұгалiмдерiнiң
Осы айтылғандарды басшылыққа ала отырып, педагогика тұрғысынан бiз дамыта
Бастауыш бiлiм оқушылардың белгiлi бiр iс-әрекетiн, сонымен қатар мектептегi
Дамытушы (салыстыру, қорытындылау, абстракциялау, нақтылау сияқты логикалық операцияларды
Оқытудағы сабақтастықты қалыптастыру ең алдымен оқыту мақсатын дұрыс анықтау
Бастауыш мектепте алгебра элементтерiнiң iшiнде дидактикалық тұрғыдан алғанда маңыздысы
Пәндер жиыны үшiн, оның құраушылары арасындағы қатынас берiлуi мүмкiн.
Бастауышта оқыту - ол үздiксiз бiлiм беру жүйесiнiң негiзгi
Бастауышта тек теориялық бiлiмнiң негiзi ғана берiлiп қоймайды, сонымен
Қазіргі заманғы бастауыш мектептiң негiзгi бiр мiндетi бастауыш мектептi
Бастауыш мектеп - ол отандық халық ағарту жүйесiнiң ажырамас
Сабақтастық негiзiнен бiркелкi бiлiм беру жүйесiнде және демократиялық принцип
Сабақтастық деп бастауыш мектеп шағы, жеткiншек шағы, жасөспiрiм шағындағы
Сабақтастықты философия категориясы ретiнде қарасақ ол - әр кезеңнiң
Сабақтастық - ол даму заңдылығы сияқты ескiнi жоққа шығару
2.2 1 сынып математика оқулығына талдау жасау
1 сынып оқулығынның негізгі ерекшеліктері. Оқулықтың әрбір беті
Бұл тақырыптар басқа пәндермен сабақтасып жатады, бұл олардың
Күнтізбедегі атаулы күндерге /Наурыз мерекесінен басқасын/ олар ерекше атап
Оқулық туған жер сипаты, оның жануарлары мен құстарына қатысты
Жаңа ұғымдар /қызыл/, жаттығу жұмыстары /көк/, өздігінен орындауға және
Бірінші сыныптардың психологияилық-физиологиялық ерекшеліктері ескеріліп, оқулықтың әрбір беті
Тексті есептер оқулықтың соңғы жағында, яғни балалардың хат тану
Оқулықта балалардың өздігінен жұмыс жасауына жағдай жасалған. Суреттер арқылы
Жаңа оқулықтардың сапасы осы талаптардың бәрiн қанағаттандырса, оқушыны жан-жақты
Оқулық жазу және орап қойылатын талаптардың орындалуы ертеден қолға
Екiншiден, ол сол кезең үшiн (тiптi қазiр болсын) ең
Үшiншiден, аталмыш қолжазба алгебраның бастауыш ұғымдарынан бастап, оның элементар
Төртiншiден, автордың өз сөзiмен айтқанда, кiтап мектептегi шәкiрттерге оқу
Бесiншiден, қолжазбаны кейiннен «интернационалдық» деп аталып кеткен терминдермен шубарланбай,
Ал шет елде, дамыған мемлекеттер мектебiнде математика бағдарламасында ықтималдықтар
2.3. Эксперимент жұмыстар
Бастауыш сыныпта, соның ішінде 1 сыныпта математикадан оқушылардың білім
Бұл зерттеу жұмысымыз Зайсан ауданы, Мұхтар Әуезов атындағы қазақ
- оқушының өздігінен – танымдық белсенділіктерін арттырып, бақылап, бағалай
- ойлау әрекеттері тәсілін меңгертуге;
- есеп шығара білу біліктері деңгейінің жоғары болуына;
- есептерді шығару барысында 1 сынып оқушыларының логикалық ойлау
Кесте 1
1-тоқсан 2-тоқсан 3-тоқсан 4-тоқсан
Тест көрсеткіші Білім сапасы Тест көрсеткіші Білім сапасы Тест
52,6% 96,2% 96,2% 96,2% 88% 96% 95,7% 96%
Біз осы көрсеткішті білім сапасын көтеру үшін қосымша жұмыстар
Сурет 1
ҚОРЫТЫНДЫ
Математика - ұлы ғылым, адам ақылының ең бір
Диплом жұмысымызда оқыту жүйесіндегі дамыта оқытуға түсінік
Осылардың барлығын оқушы санасына жеткізе білу мұғалімнің профессинолдық шеберлігімен,
Қорытындылай келе дамыта оқыту балалардың ойлау қабілеттерінің дамуында үлкен
Зерттеу проблемасына қатысты психологиялық - педагогикалық, ғылыми - әдістемелік
Дамыта оқыту тұжырымдамасының негізгі идеясы: бастауыш сынып жасында арнайы
Дамыта оқытудың негізгі принципі-бағдарламалық және проблемалық әдістермен оқыту. Бұл
Бағдарламалық әдіспен оқыту-оқу процесінде машинаны қолдануына қарай: машиналы және
Дамыта оқытуда баланың ізденушілік зерттеушілік әрекетін ұйымдастыру басты назарда
1. Оқу мақсаттарының нақты қойылуы.
2. Оны шешудің жолын бірлесе қарастыру.
3. Шешімнің дұрыстығын дәлелдеу
Бұл үшеуі- дамыта оқытудың Д.Б. Эльконин- В.В.Давыдов жасаған жүйесінің
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Қазақстан Республикасы Президентi Н.Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауы. 18
2. Қазақстан Республикасында гуманитарлық бiлiм беру тұжырымдамасы.- Алматы,
3. Қоқымбаева Т.И. Халық педагогикасының құралдары арқылы бастауыш сынып
4. Коменский Я.А. Великая дидактика. Избр. пед. соч., 1955.
5. Пестолоции К.Г. Избр. педагогическ. пронэв. том 2.- М.:
6. Ушинский К.Д. Балаларды тәрбиелеу және оқыту жөнiндегi таңдамалы
7. Каиров И.А. Педагогическая энциклопедия Том З. – «Советская
8. Бабанский Ю.К. Интенсификация процесса обучения. - М., 1997.-
9. Скаткин М.Н. Методология и методика педагогических исследований. М.:
10. Мубараков А.М. Научно-методические основы преемственности обучения математике в
11. Оспанов Т.Қ., Қайыңбаев Ж.Т. Математика бағдарламалары (1-4 сыныптар).
12. Устемиров К. Теоретические основы преемственности содержания технологического и
13. Кустов Ю.А. Преемственность в обучении (школа- вуз- производство).
14. Батышев С.Я. Научная организация учебно-воспитательного процесса. М.: 1975.
15. «Мұғалiм беделiн көтермей, бiлiм сапасы артпайды» дөңгелек‚ басындағы
16. Жарасова Г.С. Математика оқулығын және сабақтастық принципi //
17. Гаврина С.Е., Кутявина Н.Л. «Учимся решать задачи.» для
18. Годник С.М. Процесс преемственности высшей и средней школы.
19. Соколова Е.И. «Учимся считать до 10» детский сад:
20. Оспанов Т.Қ., Қайыңбаев Ж.Т. Математика. Жалпы бiлiм беретiн
21. Оспанов Т.Қ., Қайыңбаева Ж.Т. Математика. Жалпы бiлiм беретiн
22. Жалпы орта бiлiм беретiн мектептiң 1-4 сыныптарына арналған
23. Лисейчиков О.Е. Организационная структура учебного процесса и ее
24. Мубараков А.М. Математиканы окытудың теориясы мен әдiстемесiнiң кейбiр
25. Зворыгина Е.В.Развивающее образование в системе дошкольного воспитание. дубна.
26. «1-3 кластар математикасының қиын тақырыптарын оқып үйрену».
Н.Г.Уткина. Қазақ тіліне аударған: И.М.Абдуллаева. Алматы «Мектеп»1984.
27. «Математика» О.М. Долымбетов , Г.Е. Берікханов. Алматы 2004
28. Кененбаева М.А. Бастауыш және негізгі мектепте математиканы дамыта
29.Сәдірмекова Д. Математикалық сауаттылықты қалыптастыру //Математика және физика, 2003
30. Ералиева М. Білім мазмұнын іс-әрекеттік тұрғыда жетілдіру //Бастауыш
31. Оспанов Т.Қ, Кочеткова О.В, Астамбаева Ж.Қ. Жаңа
32.Нұрмұханқызы Ж. Жаңа технология әдiсiн сабақта пайдалану / Бастауыш
33. Наурызбай Жұмағали. Мiндет- сапалы бiлiмге қол жеткiзу.
34. Программа для родителей и воспитателей по формированию здоровья
35. Дирксен Л.Г. Преемственность в развитии творческих способностей детей
36. Дирксен Л.Г. Преемственность в развитии творческих способностей детей
37. Кариева К.У. Дидактические условия реализации педагогической технологии в
38. Кариева К.У. Дидактические условия реализации педагогической технологии в
39. Мубараков А.М. Практические работы по теории и методике
40. Пышкало А.М. Преемственность и перспективность в обучении русскому
41. Пышкало А.М. Преемственность в обучении математики “Просвещение”, 1978,
42. Философский словарь. —М., 1980. — 314 с.
43. Ананьев Б.Г. О преемственности обучения. II Сов. Педагогика.
44. Гусев В. А., Мордкович А. Г. Математика. —
45. Краевский В.В. Проблемы научного обоснования обучения (методологический анализ).
46. Пышкало А.М. Методика обучения элементам геометрии в начальных
47. Оспанов Т.К. Перспективность и преемственность в обучении как
48. Баймұханов М.Б. Повышение эффективности обучения геометрии в 7—9
49. Мұқашев З.А. Преемственность как момент развития. — Алма
Қазахстан, 1980. —204 с.
50. Нешков К.И. Система изложения курса арифметики в 5
ТІРКЕМЕ А Дамыта оқыту сабағының моделі
Дамыта оқыту сабағының моделі
ТІРКЕМЕ Ә Математиканы дамыта оқытуда сабақтастықты ұтымды пайдалану
- оқулық
- әдістемелік
құрал
- қосымша әдебиеттер;
- оқытудағы жаңа технологиялар
Дамыта оқытудағы сабақтастықты теориялық білім беруде, есептік материалдарды қолдану
-білім;
-біліктілік;
-дағды
-танымдылық белсенділік
-өзін-өзі ұйымдастыру;
-іске асыру;
-қоғамдық белсенділік;
67
Тұлғаның ақыл-ойының дамуы сферасы
Белсенділігін арттыру
Жан-жақты дамыған, парасатты тұлға
Математиканы дамыта оқытудағы сабақтастықты пайдалану нәтижелері
Мұғалімнің іс-әрекеттері
Оқушының іс-әрекеттері
Құралдары
Математиканы дамыта оқытудағы сабақтастықты енгізу құралдары
Білім берудің әр түрлі сатысында бір тақырыпта дамыта оқытудағы
Пән аралық байланыста сабақтастықты қалыптастыру
Математикалық білімдерін практикада қолдана білу машығын қалыптастыру
Сабақтастықты пайдалана отырып математиканы дамыта оқыту міндеттері
Қоғам қажеттіліктері
Білім берудің мазмұнын дамыту, жаңарту қажеттілігі
Білім сапасын арттыру жолдары
Математиканы дамыта оқытудағы сабақтастықты пайдалану мақсаты
Математиканы оқыту құралдары көмегімен білімдерінің дамуына жол ашу
БАҚЫЛАУ
(әр деңгейлік тапсырмамен әр бала жеке жұмыс жасайды)
ТЕКСЕРУ
(бірін-бірі тексеру)
РЕФЛЕКСИЯ
(не істедік? Қандай қиыншылықтар кездесті? Не үйрендік? Балалар өз
Жетістікке жету жағдайын ұйымдастыру (өткенді қайталау және жаңа сабақпен
Ізденіс жолын ұйымдастыру (проблемалық сұрақтар: ол үшін не
Жаңа ұғымды іс-жүзінде қолдану (топпен жұмыс)
Проблемалық жағдай туғызу
Алгоритмдік тапсырма
Оқушылық тапсырма
Эврестикалық тапсырма туғызу
3
1
2
3
2
1
3
3
0
3
2
3
2
3
Білім беру мазмұны және оқу жоспары, бағдарламалар, оқулықтар
Педагогикалық колледждерде бастауыш мектеп мұғалімдерінің математикадан дамыта оқытуға әдістемелік даярлығын арттыру
Бастауыш сыныптарда математиканы оқытудың міндеттері.
Бастауыш мектепте математикадан сыныптан тыс жұмыстарды ұйымдастыру
Оқушылардың математикадан жарыстары
Математиканың бастауыш курсын пән ретінде оқытуды ұйымдастыру
Пәнаралық байланыстарды оқу процессіне кірістіру
Математикадан сыныптан тыс жұмыстарды ұйымдастыру
Сыныптан тыс жұмыстардың маңызы
Бастауыш сынып оқушыларының есептерді шешу біліктіліктерін қалыптастыру ерекшеліктері