Бюджетті басқару
Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігі
«Экономика» факультеті
«Менеджмент және маркетинг» кафедрасы
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Муниципалды шаруашылықты қалыптастыру мен
жүргізу ерешеліктері
Орындаған:
Қабылдаған:
Мазмұны
Кіріспе…………………………………………………………………........3
I. Муниципалды шаруашылықты қалыптастыру мен
басқарудың мәні .....................................................................................5
1.1. Муниципалды басқарудың даму тарихы............................................5-7
1.2 Муниципалды шаруашылықты қалыптастырудың
экономикалық мәні мен негіздері........................................................8-10
II. Жергілікті басқару органдарының материалдық – қаржылық
негіздері ...............................................................................................11
2.1. Жергілікті шаруашылықты басқарудың экономикалық
механизмі ...........................................................................................11-18
2.2. Жергілікті бюджеттің кіріс бөлігін көбейту жолдары .....................18-21
2.3. Аймақтық муниципалды шаруашылықтардың
экономикалық реформаларын басқару үрдісі.....................................21-23
2.4.Мемлекет құрылым түрлеріндегі муниципалды
шаруашылықты қалыптастыру мен жүргізу ерекшіліктері ..............23-28
Қорытынды..................................................................................................29
Пайдаланған әдебиеттер............................................................................30
Кіріспе
Мемлекетті экономикалық, әлеуметтік және саяси жағынан одан әрі
"Қазақстан - 2030" Стратегиясында қазіргі заманғы мемлекеттік қызмет
Жергілікті шаруашылықты басқаруда экономикалық механизмдерді қолданудың ерекшелігін оның
Экономиканы мемлекеттік реттеу елдің экономикалық саясатымен байланысты және
Мемлекеттік реттеудің экономикалық пен бірге әкімшілік және институционалдық
Мемлекеттің даму барысында аймақтардың және олардың билік ететін
өмірдің әлеуметтік жағы және адам факторының басым роль
аймақтардың өзара байланыстарының едәуір ұлғаюы;
еңбек ресурстары жылжымалығының күшейе түсуі;
аймақтардың өндіріс құрылымы мен инфрақұрылымының күрделене
Территориялық еңбек бөлінісі әрі оның тереңдей түсуі мен
Бұл тенденцияның дамуы, біріншіден, мемлекет пен аймақтар арасында
Екіншіден, мемлекеттік территориялық басқару мен жергілікті
Бұл жағдай Қазақсанға да тән,
Егеменді мемлекеттің аймақтық саясатын анықтай түсу өте қажетті
І. Муниципалды шаруашылықтың теориялық мәні
1.1. Муниципалды басқарудың даму тарихы
«Жергілікті қоғамдастықтың жергілікті әлеуметтік-экономикалық дамудың мәселелерін түсіндіруде негіз
Жергілікті қоғамдастықтың дамуы негізінде ең алдымен экономикалық жағдайын
Әрбір жергілікті қоғамдастықтың өзінің жергілікті шаруашылығы болады. Ал
Кейбір пікірлерге қарағанда, «жергілікті шаруашылықң қалада, ауданда орналасқан
«Жергілікті шаруашылық түсінігі жергілікті халыққа қызмет көрсетудің нақты
Аймақтың әлеуметтік-экономикалық мәселелерінің көбірек бөлігінің нақты шешімі болуы
Құрылымдық-тұтастық және салыстырмалы дербес әлеуметтік-экономикалық жүйе болуы керек.
Муниципалды менеджмент аймақтағы әлеуметтік-экономикалық жүйені зерттейтін ғылыми тәртіп.
Муниципалды қызмет – бұл жергілікті өзін-өзі басқару органдарда
Жан-жақты терең білімге қол жеткізу – аумағы, табиғи
Міндеттілігі: мунципалды құрылымның ережелерін қабылдау, оны өңдеу, ереженің
Муниципалды менеджменттің шешіп беру міндеттілігі:
- халықты жұмыспен қамту;
- аумақ ішіндегі және аумақтар арасындағы
қарым-қатынастарды нығайту барысында қаржы және
экономикалық тәуелсіздікті шешіп беруге; - Қазақстанның
тұтастығын сақтауды;
- аумақтық нарықтарды қалыптастыру мәселелерін шешіп
тиіс.
2. Муниципалды менеджмент келесідей әдістермен зерттелінеді:
1. Нормативтік әдіс.
2. Баланстық әдіс.
3. Баланстық-есеп.
4. Жүйелік талдау әдісі.
5. Жүйелік талдау.
6. Экономикалық және математикалық әдіс.
7. Статистикалық әдіс.
- Нормативтік әдіс арқылы қалалық және ауылдық тұрғындардың
- Баланс әдісі територияның құрылымындағы салалар мен айлық
- Баланстық есеп әдісі муниципалды территориядағы құрылыстың мақсаттарын
- Жүйелік талдау әдісі жан-жақты қарастырылған талдау болып
- Жүйелік талдау – бұл күрделі жүйенің тұтастығын
1. Басқару субъектінің қызметінің ауқымын, саласын анықтайды;
2. Жүйелік талдау тәуелсіз жүргізіледі;
3. Проблемаларды шешуде баламалы вариантты дайындау және оның
- Экономикалық және математикалық әдісі арқылы територияларды әлеуметтік-экономикалық
1. територияның тепе-теңдігі.
2. Шаруашылық салалардың үйлестірілуі.
3. Аумақтық құрылымының әлеуметтік-экономикалық жүйесінің құрылуы.
4. Басқару жүйесін құру.
- Статистикалық әдіс корреляциялық анализді жүргізу, индекстерді есептеу
1.2. Муниципалды шаруашылықты қалыптастырудың экономикалық мәні мен негіздері
Өркениетті елдердің көпшілігінде жергілікті жұмыстарды муниципалды органдар жүзеге
Бірқатар елдерде барлық жергілікті мәселелерді шешу міндеті орталық
Нарықтық экономика жағдайында әр түрлі ерекшелікке ие болған
Муниципалды менеджменттің негізгі мақсаты жергілікті жерлердегі халықтың экономикалық
Мемлекеттің билігі таралатын барлық жүйе (аймақ, өлке, қала,
Мемлекеттің өз қызметін жүргізу үшін әкімдік-территориялық бөліктер құрады.
Үлкен мемлекеттің әкімшілік-территориялық құрылымы көп сатылы болып келеді.
1. Унитарлы,
2. Федерациялы.
Жерлігікті билік жүйесінің ұйымдастырылуына қарай унитарлық мемлекеттерді шартты
Орталықтандырылған унитарлы мемлекеттік жергілікті автономия жоқ, ал сол
Орталықтандырылмаған унитарлы мемлекет орталық пен жергілікті әкімшілік территория
Федерация бірнеше жеке құрылымдардың бір мемлекетке топтастырылуы. Олар
Муниципалды басқарудың бірқатар айрықша белгілері бар:
Әлеуметтік бағдарға ие, яғни бұл басқару адамдарға, тұрғындарға
Муниципалды меншік түрінде жеке басқару объектісіне ие. Осыған
Жергілікті басқарудың негізгі функциялары сайланбалы муниципалды органдар өзін-өзі
Муниципалды басқарудың мақсаттары мен міндеттері 2 топтан тұрады:
Әлеуметтік мақсаттар мен міндеттер тобы:
а) Территория тұрғындарының негізгі өмір сүру жағдайын, тұрғын-үй,
б) Өзінің білім, еңбек, шығармашылық әлеуметін пайдалану мен
в) Осы топтың келесі мақсаты еңбекпен қамту, жұмыссыздықты
г) Тұрғындардың едәуір әлсіз топтарын әлеуметтік қорғау;
д) Әлеуметтік қақтығыстардың алдын-алу, әлеуметтік текетіресті болдырмау.
2. Экономикалық мақсаттары мен міндеттері:
а) Муниципалды құрылымның экономикалық ресурстарын ұтымды пайдалану оның
б) Муниципалдық құрылымдар аумағында экономикалық және қаржылық жағдайын
в) Кәсіпкерлікті қолдау, кәсіпорындардың әр түрлі меншік формаларын
г) Аймақтық нарықтарды дамыту, муниципалды құрылымдардың аумағында өндірілетін
Муниципалды басқарудың объектілері мен субъектілері.
Муниципалды (меншіктің) басқарудың экономикалық объектілеріне муниципалды меншіктің объектілері
Муниципалды басқару субъектілеріне територияларды бірлікті тұрғындардың еріктері мен
ІІ. Жергілікті шаруашылықты тиімді басқаруға қол жеткізу
Бүгінгі күн тэртібіне еткір қойылып отырған мемлекетгік басқару
бюджет мэселесінде жалпымемлекетгік мүдде мен халык
мұддесінін бірлігі;
бюджет-салықтық өкілетгікгерді ажыратуда, шығындар
мен табыстарды, сонымен бірге табыстарды бөлу және
қайта бөлуде орталықтандыру жэне орталықсыздандыру
қағидаларының ұштастырылуы;
бюджеттер дербестігінің жоғары деқгейлілігі және әрбір
басқару органдарының бюджетгерінің
қамтамасыз етілуіне жауашы болуы;
мемлекеттін бюджег-салық саясатьш жүзеге асьфуға ау-
мақтық баскару органдарының белсенді қатысуы.
Бүгінгі күні бюджет жұйесіндегі бюджетаралық қатынастар-дын реттелмегендігі еткір
жеке бекітілген салыкгар: салык базасы мен онын мөл-
шерлемесі жергілікті басқарудьщ бақылауында болады;
ыдырайтын салыктар: салык базасы мемлекетгік деңгейде
белгіленеді, бірак мөлшерлемесі жергілікті экімшілікпен
ретгеледі;
салыкгық емес тусімдер: кейбір айыппұл, мүлікті пайда-
ланганы үшін төлем сиякгы салықгык емес тусімдер жер-
гілікгі басқаруға қарасты. Орталық үкімет завды түрде
аталған тұсімдерді қай бюджетке түсетінін жэне оған есеп
жүргізетіи органды да белгілейді;
бөлінетін салық: салык салу объектісі мен онын мөл-
шерлемесі үштьщ деңгейде анықгалады. Догенмен бюд-
жеттерге табыс ретінде аударым жасау салық түсімінің
мөлшеріне қарай тіркелген пропорциямеи жұзеге асады.
Бюджеттерге бөлінегін қаржы мөлшері мынадай талдауға
негізделінеді: белгілі бір уақыт аралыгында мемлекет-
тік орган алатьш бюджет табысының алеуетгі мөлшері;
жан басына шакканда мемлекет шыгындары, белгілі бір
аумақтағы халыюың саны, аймактьщ салықгық элеуеті
жэне тағы басқа санатгар;
қаржылық көмектер (граштар мен орталықгандырылған
субсидиялар): орталықсыздандырылғанбасқару органының
қаржылық көмекгегі ұлесі (аумақгық немесе жергілікгі
билік органдары, штатгар, провинциялар жэне т.б.) заңмен
анықгалады, бірақ оның қалай жұмсалынатын эрбір жер-
гілікті басқару органдарында дербес
аумақтык бірліктің алатын қаржылық көмегінің көлемі
онын салықгық элеуетінің деңгейіне байланысты;
арнайы граштар; гранттың сомасы ортапық үкіметпен
анықтапады, болмаса ол ашық жарияналады (ягни агым-
дағы қаржы жылы өзгерістерге ұшырауы мүмкін). Мұндай
граштын ерекшелігі орталық үкімет оньщ пайдаланылу
бағытын белгілейді. Граштьщ мөлшері бюджеттің шы-
ғынына байланысты.
Бюджетаралык катынастар мэселесінің шешілу барысьша мемлекетгің
экімдердің мвртебесі жөніндегі мэселе 2004 жылдан баотап жүзеге
Аймақтық әлеуметтік-экономикалық дамуының кешенді жоспарларында кеңейтілген
Аймақтың экономикасының жоспарына қажетті көрсеткіштер
Ағымдығы аймақтық жоспардың көрсеткіштер жүйесі келесі
- біріңғай ағымды экономикалық жоспарды салалық тапсырмаларды
- республика жоспарының бір бүтін болуы мен
- салалық тапсырмаларды біріктіруде қажетті координацияны қамтамассыз ету;
- сала аралық және
- статистикалық көрсеткіштер жүйесімен
Табиғат ресурстары, әдетте , натуралды бірліктермен
Бұл жоспарлау органдарына жердің минералдық және биологиялық
Аймақтың маңызды экономикалық ресурсы негізгі қорлар болып табылады.
негізгі қорлардың құрылымының көрсеткіштері, негізгі
Негізгі қорлар қозғалысының көрсеткіштері, яғни негізгі қорлардың
қор, энерго- механикалық қаруланудың көрсеткіші.
Аймақтық өндіріс процестің көрсеткіштері өздерінің экономикалық табиғаты
ЖҰӨ-нің адам басына шаққандағы өсімі және
Мемлекетті экономикалық, әлеуметтік және саяси жағынан одан әрі
"Қазақстан - 2030" Стратегиясында қазіргі заманғы мемлекеттік қызмет
Жергілікті шаруашылықты басқаруда экономикалық механизмдерді қолданудың ерекшелігін оның
Экономиканы мемлекеттік реттеу елдің экономикалық саясатымен байланысты және
Мемлекеттік реттеудің экономикалық пен бірге әкімшілік және институционалдық
Мемлекеттің даму барысында аймақтардың және олардың билік ететін
өмірдің әлеуметтік жағы және адам факторының басым роль
аймақтардың өзара байланыстарының едәуір ұлғаюы;
еңбек ресурстары жылжымалығының күшейе түсуі;
аймақтардың өндіріс құрылымы мен инфрақұрылымының күрделене
Территориялық еңбек бөлінісі әрі оның тереңдей түсуі мен
Бұл тенденцияның дамуы, біріншіден, мемлекет пен аймақтар арасында
Екіншіден, мемлекеттік территориялық басқару мен жергілікті
Бұл жағдай Қазақсанға да тән,
Егеменді мемлекеттің аймақтық саясатын анықтай түсу өте қажетті
Аралық басқару органдары сипаттайтын негізгі белгі -
Сонымен, аралық орган дегеніміз - аймақтарда, облыстарды
Жергілікті билік жүргізетін- ол төменгі әкімшілік органдар.
Аралық және жергілікті билік органдары қаражаттандырудың негізгі
Жаңа кезеңде әлеуметтік- экономикалық дамуды аймақтық
Аймақтық рынокты объект ретінде екі жағына қарауға
Бірінші жағынан, ол елдің халық шаруашылық рыногының
Оған көп себептердің бірі рыноктық факторлардың аймақтық саралануы
Барлық деңгейде бюджетті қалыптастыру мен пайдалану
аймақтарға орталықтандырылған тікелей көмекті қамтамассыз ету, соның
жергілікті бюджеттерге орталықтандырылған қолдаудың нысандарын жаңарту, аймақтардың
экономикалық даму жағынан артта қалған аймақтар мен дағдарысқа
Барлық елдердің тәжиребелері көрсетіп отырғандай, елдің дамуы
Әлеуметтік -экономикалық жағдайларды талдау;
Әлеуметтік – экономикалық дамудың тұжырымдамасы ;
Негізгі макроэкономикалық көрсеткіштер;
Ұлттақ бағдарламалар;
Әлеуметтік экономикалық жағдайды талдау өндіріс қуатының жағдайы,
Жергілікті басқаруды жетілдіру үшін ең маңызды - қаржы
2005 жылға арналған қалалық бюджеттің
Аймақ басқару объектісі ретінде болады. Мамандардың пікірінше, аймақ
Жергілікті өзін-өзі басқарудың экономикалық негізі болатын материалды, қаржы
мемлекет меншік объектілеріне муниципалды меншікке беру тәртібін заңның
мемлекеттік өкілеттері жүзеге асыру үшін қажетті материалдарды құралдарды
мақсатты аймақтық бағдарламалар арқылы мәселелерді шешу;
қабылданған мемлекеттік шешімдерді орындау барысында пайда болған жергілікті
мемлекеттік минималды стандарттарды өңдеу.
Қазақстан Республикасының Конституциясының 6-бабында «ҚР-да мемлекеттік меншік пен
Жергілікті қауым муниципалды меншікті пайдалану құқығына ие субъекті
1. Муниципалды меншіктің құрамына:
- жергілікті бюджеттің қаржылары
- муниципалды бюджеттің тыс қорлары
- жергілікті өзін-өзі басқару органдарының мүліктері
- муниципалды кәсіпорындар мен бірлестіктер
- муниципалды банкілер мен басқа да қаржы-несие ұйымдары
- муниципалды тұрғын үй қоры
- тұрғын үйге жатпайтын ғимараттар
- ғылым, денсаулы, мәдениет, спорт мекемелері кіреді.
2.Жергілікті өзін-өзі басқару орган заң нормаларына сай муниципалды
3. Муниципалды меншікті жекешелендірудің тәртібі мен шарттарын жергілікті
4. Муниципалды меншік мемлекет, жеке меншік түрлерімен бірдей
Облыстық әкімият республикада біртұтас атқару жүйесіне кіреді. Облыстық
Жергілікті атқарушы органдарының аудандық деңгейі. Аудандық әкімиятты ауданның
аудандық әкім аппараты;
бөлімдер;
ішкі істер;
білім;
басқару;
коммуналды шаруашылық;
ауыл шаруашылығы;
әлеуметтік саясат;
қаржы саласы;
діни басқармалар;
экономика саласы жатады.
Республикалық маңыздылыққа немесе қала (Астана) аудандағы қала, поселка,
Республикалық маңызы бар қала (Астана) қалалық, аудандық, поселка,
2.3. Аймақтық муниципалды шаруашылықтардың экономикалық реформаларын басқару
Мемлекеттің даму барысында аймақтардың және олардың билік ететін
өмірдің әлеуметтік жағы және адам факторының басым роль
аймақтардың өзара байланыстарының едәуір ұлғаюы;
еңбек ресурстары жылжымалығының күшейе түсуі;
аймақтардың өндіріс құрылымы мен инфрақұрылымының күрделене
территориялық еңбек бөлінісі әрі оның тереңдей түсуі мен
Бұл тенденцияның дамуы, біріншіден, мемлекет пен аймақтар арасында
Екіншіден, мемлекеттік территориялық басқару мен жергілікті
Бұл жағдай Қазақсанға да тән,
Егеменді мемлекеттің аймақтық саясатын анықтай түсу өте қажетті
Әрбір мемлекетте екі түрлі территориялық құрылымдар бар .
Аралық басқару органдары сипаттайтын негізгі белгі -
Сонымен, аралық орган дегеніміз - аймақтарда, облыстарды
Жергілікті билік жүргізетін- ол төменгі әкімшілік органдар.
Аралық және жергілікті билік органдары қаражаттандырудың негізгі
Жаңа кезеңде әлеуметтік- экономикалық дамуды аймақтық
Аймақтық рынокты объект ретінде екі жағына қарауға
Бірінші жағынан, ол елдің халық шаруашылық рыногының
Оған көп себептердің бірі рыноктық факторлардың аймақтық саралануы
Барлық деңгейде бюджетті қалыптастыру мен пайдалану
аймақтарға орталықтандырылған тікелей көмекті қамтамассыз ету, соның
жергілікті бюджеттерге орталықтандырылған қолдаудың нысандарын жаңарту, аймақтардың
экономикалық даму жағынан артта қалған аймақтар мен дағдарысқа
Барлық елдердің тәжиребелері көрсетіп отырғандай, елдің дамуы
Әлеуметтік -экономикалық жағдайларды талдау;
Әлеуметтік – экономикалық дамудың тұжырымдамасы ;
Негізгі макроэкономикалық көрсеткіштер;
Ұлттақ бағдарламалар;
Әлеуметтік экономикалық жағдайды талдау өндіріс қуатының жағдайы,
2.4.Мемлекет құрылым түрлеріндегі муниципалды шаруашылықты қалыптастыру мен жүргізу
1.Унитарлы мемлекеттердегі муниципалды басқару
Билік-бұл басқару теориясындағы ең күрделі категорияның бірі. Кеңірек
Құқықтық принцип негізіндегі демократиялық қоғамда мемлекеттік билік ең
Бірақта мұнда да мемлекеттік биліктің рационалды (тиімді) жүйесі
1.Жеке меншікті;
Салық деңгейі;
Бюджетті басқару;
Экономиканы құқықтық қамтамасыз ету;
Тауар-ақша айырбас жүйесі;
Кәсіпкерлік;
Сыртқы және ішкі бақылау;
Сертификация, тауардық сапасы мен салмағының өзгеруі;
Экономикалық қауіпсіздік;
Индикативті жоспарлау;
Мемлекеттік билік және мемлекеттік басқару мекемелері.
2.Нарық қызметін қалыптастырудағы мемлекеттің функциялары; Меншік
Бәсекелестікті қорғау;
Тұтынушылар құқығын қорғау;
Интелектуалды меншікті қорғау.
3.Нарықтағы ”жоғалтуларды” жоюдағы мемлекет функциялары;
Экономиканы тұрақтандыру;
Сыртқы шығындардың компенсациясы;
Коорпоративтік құрылымдар мен стратегиялық серіктестер;
Қоғамдық игіліктерді ұсыну;
Экономиканы мемлекеттік реттеу;
Табыстарды қайта бөлу;
Сыртқы экономикалық қызмет.
4.Бұл топқа нарықтық экономика қызметінің өзін жатқызамыз;
Баға теңдігін қалыптастыру;
Шығынға қарсы қызметтер;
Есептілік;
Мотивация;
Қосымша табыс;
Инновация;
Үйлестірушілік (өндіріс факторларын);
Кірістерді бөлу функциясы;
Бөліп шығару.
Осыларды алдағы сараптау негізіне алайық. Мемлекеттік басқарудың тиімді
Соңғы уақытта мемлекеттік басқаруды орталықсыздандару саясат пен ғалымдардың
Қазақстанда бұл мәселе тек қана ғылым ортасында ғана
2.Федеративті мемлекеттердегі муниципалды басқару
Дамыған шет мемлекеттердің жергілікті саясатын жүзеге асыру барысындағы
Егер интеграцияланған мемлекеттер Италия мен Гермния мемлекеттерінің басқару
Финляндияда жергілікті экономиканың құрылуына, яғни жергілікті саясатты үйлестіруге,
Жергілікті саясатты жүзеге асыру жауапкершілігі әр түрлі орталық
Швецияда қалыптасқан жүйе бойынша жергілікті әкімшіліктер жалпы ұлттық
Англияда жергілікті экономика мәселелерімен сауда және өнеркәсіп министрі,
Австрия Конститциясы жергілікті экономиканы басқару өкілеттілігін шектемейді. Федералды
Бельгияда жергілікті экономика мәселелері жергілікті деңгейлерде қарастырылады., ал
Солтүстік Еуропа мемлекеттері жергілікті экономикалық әрекет ету аясын
"Жергілікті экономиканы дамыту туралы" заңдардың бірі аймақта сараланған
Нидерланды мен Австрияда жергілікті экономиканы басқару маңыздылығы әлдеқайда
Данияда жергілікті экономика "шекті шаралар" аясында құрылған. Оған
Қарастырылған Еуропалық тәжірибе республикалық та, жергілікті де деңгейлерді
Тікелей әдіс елдің барлық аумағында жергілікті дамуға ықпалын
Жанама әдісте тиімді болып табылады. Оған экономикалық кеңістікте
Егер жергілікті даму жүйесінде көптеген ұйымдар қатысатын болса,
Экономикалық дамудың қағидалары нәтижелі болу үшін олардың басымды
Бүгінгі күні Еуропаның дамыған елдерімен АҚШ-та жергілікті саясаттың
1) Билік пен экономиканы орталықсыздандыру, аймақтарға өзіндік дербестік
2) Елдің және жергілікті жердің экономикалық даму стратегиясын
3) Жергілікті экономикалық даму деңгейлерін теңестіру.
Сондай-ақ әлемдік тәжірибеде жергілікті дамытудың 3 мүмкін нұсқасы
1) алдыңғы қатарлы бай аудандарды дамыту және қолдау
2) салық салу, жұмыспен қамту өмір сүру деңгейін
3) кедей аудандарды ғана қолдау қажет, ал бай
Осы тәжірибеге сүйене отырып біздің республиканың даму жағдайында
Қорытынды
Қазіргі таңда еліміздің мемлекеттік құрылысын жетілдіру, оның
Жергілікті мемлекеттік басқару жүйесінде әкімшілік-аумақтық бөліністің әр қилылығы
1.Жалпы мемлекеттің сыртқы және ішкі саясатына сәйкес
2.Ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз етуде Қазақстан Республикасының мүдделерін сақтау.
3.Қызметінің қоғамдық маңызы бар салаларында бекітілген жалпы мемлекеттік
4. Азаматтардың құқықтары мен заңды мүдделерінің сақталуын қамтамасыз
Пайдаланған әдебиеттер
Муниципальный менеджмент - М., 1998. Учебное пособие
Танкиева А. "Жергілікті басқаруда экономикалық механизмдерді қолдану жолдары".
"Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару туралы"
Баянов Е. ред. "Мемлекеттік және құқық негіздері", Оқулық,
2
17
Бюджет және бюджетті жоспарлау
«ҚарағандыЭлектроМонтаж» ЖШС бюджетін құру
Қазақстан Республикасының бюджеттік жүйесі және оның сараптамасы
Мекемелердің бюджеттік шоттарындағы қазынашылдық
Бюджетті атқарудағы қазынашылықтың рөлі
Жергілікті бюджет түсімдері
Бюджетті бағдарламаларды бағалау рәсімдері
Жергілікті бюджетті басқарудың тиімділігін арттыру
Мемлекеттік бюджетті басқару тиімділігін арттыру жолдары
Қазақстан Республикасындағы бюджет жүйесі және бюджеттік қатынастарды құқықтық реттеу мәселелері