АЗАМАТТЫҚ ҚҰҚЫҚТЫҢ ӘДІСТЕМЕСІ

ЖОСПАР
КІРІСПЕ 3
1. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ АЗАМАТТЫҚ ҚҰҚЫҒЫНЫҢ ҰҒЫМЫ 4
2. АЗАМАТТЫҚ ҚҰҚЫҚТЫҢ ӘДІСТЕМЕСІ 8
2. АЗАМАТТЫҚ ҚҰҚЫҚТЫҢ БАСҚА ҚҰҚЫҚ САЛАЛАРЫМЕН ШЕКАРАСЫ 10
3. АЗАМАТТЫҚ ҚҰҚЫҚТЫҢ ПРИНЦИПТЕРІ (ҚАҒИДАТТАРЫ) 13
4. АЗАМАТТЫҚ ҚҰҚЫҚ ЖҮЙЕСІ 21
ҚОРЫТЫНДЫ 24
ҚОЛДАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 25
КІРІСПЕ
1. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ АЗАМАТТЫҚ ҚҰҚЫҒЫНЫҢ ҰҒЫМЫ
1. АЗАМАТТЫҚ ҚҰҚЫҚТЫҢ ПӘНІ .
"Азаматтық құқық " атауы ежелгі уақыттан бері белгілі,
Тарихтан белгілі римдіктердін құқығы осы атаумен белгіленді (квириттер
Римде құқықты жария және жеке (j us pablicum,
Қазақстан Республикасының қазіргі құқық жүйесі жария жөне жеке
1 Рим құқығы шамамен мың жыл, біздің эраға
2Қараңыз: Римское частноеправо. Учебник. (Подред. проф. Новицкого И.
Сонымен катар азаматтык құқықтың әртүрлі жүйелерінін, арасында белгілі
Азаматтык кұқьіқ Қазақстан Республикасынын кұқық са-лаларының бірі болғандықтан
Азаматтық құқықты зерттемес бүрын азаматтык қүкык пәнін анықтап,
Құқық жүйесі іштей құқық салаларына бөлінеді. Әдетте қүқықтьщ
Қазақстан Республикасы азаматтық құкығының пәнін тауар-ақша катынастары және
Бұдан әрі азаматтык кодексті кысқаша АК деп аламьгз.
Азаматтық кұқықпен реттелетін коғамдық қатынастар негізінен мүліктік қатынастар
Дейтүрғанмен бүдан азаматтық құқық мүліктік катынастар-дьщ бәрін бірдей
Мүліктік қүндылық қатынастарға ең алдымен катысушы-лардьщ қүн заңына
Мүліктік қатынас адамдар арасындағы қатынас болғандық-тан ол мүліктік
Қазақстан Республикасы азаматгық зандары мүліктік емес қатынастардың екі
Мүлік қатьшасьша байланысы жоқ мүліктік емес жеке қаты-настардың
Мүліктік емес жекеқатынас Қазақстан Республикасы Кон-ституциясымен реттеледі. Конституцияның
2. АЗАМАТТЫҚ ҚҰҚЫҚТЫҢ ӘДІСТЕМЕСІ
Қүқықтың әрбір негізгі саласының өзіне тән қүқықтық рет-теу
Мүліктік және мүліктік емес қатынастардың азаматтык-құқықтық реттеу әдістемесі
а) азаматтық қүқықтык қатынастарға қатысушылардын жал-пы қүқыктық жағдайы
Азаматтық-қүқықтық қатынастарға қатысушылардың заң жүзівдегі теңдігіне келсек, олардың
ә) азаматтар мен заңды тұлғалар өздерінін, азаматтык, қүқықтарына
гМарксК. Капитал. І-шітом, Алматы: 1963, 103-бет.тың зандарға қайшы
б) тараптар азаматтық құқықтық қатынастарда тең дәреже-де қорғану
Азаматтық кодекстің 9-бабының 1-тармағына мемлекеттік басқару органының немесе
в) азаматтық-қүқықтық жауапкершілік езіндік сипатымен, атап айтқанда, мүліктік
Осы айтылғандарға сүйене отырып, мынадай түжырым жа-сауға болады:
2. АЗАМАТТЫҚ ҚҰҚЫҚТЫҢ БАСҚА ҚҰҚЫҚ САЛАЛАРЫМЕН ШЕКАРАСЫ
Бұдан бүрын айтылған құқықтық реттеудің пәні мен әдістемесі
Азстаттық және еңбек қщықтарының ара жігін ашу белгілі
Осы орайда еңбек қүқығы пәнінің азаматтық кұкыктан ай-ырмашылығы
Отбасы қщыгы некеге және отбасына қатысты қатынастар-ды реттейді.
Отбасы қүқьіғына реттеудің ерекше әдістемесі тән, ол ерікті
Отбасы күкығының дербестігінеқарамастан ол туралы заң-мен реттеуге келмейтін
2-тармаққа сәйкес, егер некеде түрған кезде ерлі-зайыптылар-дын ортақ
Азаматтық қүқық табиги ресурстарды пайдалану және ай-наладагы ортаны
Экологиялық әдебиеттерде кездесетін осындай пікірлерге қарамастан азаматтық қүқық
Азаматтық кодекстің 1-бабының 4-тармағына сәйкес, заң құжаттарында көзделген
Жоғарыда аталған катынастардың азаматтық құқықпен ара-Дағы жігін ашу
3. АЗАМАТТЫҚ ҚҰҚЫҚТЫҢ ПРИНЦИПТЕРІ (ҚАҒИДАТТАРЫ)
1. "Принцип" (қағидат) термині латынның сезі - бастау,
Принциптер (қағидаттар) Азаматтық қүқық жүйесінде әрқа-шанда бастапқы норма
. Профессор Ю.Г.Басин азаматтық құқық принциптерінің ролі мен
ЖОЮДЫҢ жолдарын табуға болады, мұның өзі егер бұл
Азаматтык, қүқықтың мынандай принциптері бар:
1) азаматтық-құқықтык, қатынастарға қатысушылардың тендігі;
2) меншікке және басқа заттыққүқықка қол сұқпаушылық;
3) шарт еркіндігі;
4) жеке істерге кімнің болса да озбырлықпен
5) азаматтық құқықтарды кедергісіз жүзеге асыру;
6) нүқсан келтірілген қүқықтардың калпына келтірілуін қамтамасыз
7) азаматтық құқықты сот арқылы қорғау.
Міне, осы принциптердің бәріде Азаматтықкодекстің "Аза-маттық завдардьщ негізгі
Азаматтық қуқықтық қатынастарга қатысушылардың теңдігі. Азаматтыққүқықтың басты кағидаттарының
1 Қараңыз: Басин Ю. Г. Принципы гражданского законодательства
1) мемлекет немесе оның әкімшілік-аумақтық бөлінісі аза-маттық-құқықтық қатынастарға
2) занды тұлғалардың құкылық мәртебесі жеке түлғалар-дың
3) егер заң кұжаттарында езгешекөзделмесе, шетелдік жеке және
Қазақстан Республикасы Конституциясының 6-бабында меншік иелерінің құқын қорғауға
Меншікке және басқа заттық қщыққа қол сщпаушылық принципі.
Мемлекет пен құқық, оның ішінде азаматтық қүқык аза-матқа
1 Ресей Федерациясыныц Азаматтық кодексінде арнайы былай
Қашан да меншік құкығы азаматтық құқықтьщ орталық институты
Меншікке қол сүқпаушылық Азаматтық кодекстің басқа нормаларында да
Қазіргі кезде заңда меншік қүқығымен қатар меншік иесі
Кей жағдайда меншік құқығы шектеулі болуы да мүмкін.
Бірақ та заң арқылы белгілі бір дөрежеде шектеу
Шарт еркіндігі принципі. Заңшығарушы мешдікті емін-еркін пайдалану үшін
Шарт дегеніміз — шаруашылық қызметінің негізгі кұралы. Азаматтар
Азаматтық кодекс шарт жасасуға мәжбүр етуге тыйым са-лады,
Бүл принципті қолдануда мемлекеттің тағайындауымен белгілі бір дәрежеде
Шарт еркіндігін шектеуді тек мемлекет қана емес, сонымен
Жеке істерге кімнің болса да озбырлықпен араласуына жол
1 Мысалы, Франция азаматгық кодексінің 1134 бабы "занды
болуына, ар-намысы мен абыройлы атының қорғалуына кұкығы бар"
Жеке істерге кімнің болса да озбырлықпен араласуына жол
Азаматтық қщықтарды кедергісһ жүзеге асыру принципі. Азаматгық кодекстің
Бүл міндетті шарт арқылы алып тастауға немесе шектеуге
Азаматтық күқық конституциялык қүрылысты қорғау, Қоғащық тәртіпті, адамньщ
Азаматтық құқықтарды жүзеге асыру басқа кұқык субъек-тілерінің құқықтарын
Азаматтар мен заңды тұлғалардың басқа тарапқа зиян келтіруге,
Сонымен қатар, тауарлар мен қызметтердің еркін қозғалы-сы жөніндегі
Нщсан келтірілген қщықтардың қалпына келтірілуін қсш-тамасыз ету принципі.
Азаматтық қщықтарды com арқылы қоргау принципі. Сот-тың қоргауын
Азаматтық кодекстің 9-бабына сәйкес азаматтык қүкықты қорғау сот
Азаматтық кодекске дәстүрлі корғау шараларынан басқа қорғаудың жаңа
1 Шетслдік Азаматтық кодекстерде әртурлі шектеулеркездеседі. Мыс:і-лы, Грецияның
кұкығына жасалған қиянатты өз күшімен жеңуі деуге болады,
Азаматтық кодекстің 318-бабының 2-тармағына сәйкес кепіл үстаушы кепіл
Келесі жаңалык қорғаудың тағы бір түріне байланысты, яғни
Моральдық зиян Азаматтық кодекстің 951-бабына сәйкес адамның және
1) зиян азаматтың емірі мен денсаулығына жоғары кауіптілік
2) зиян азаматқа оның заңсыз сотталуынын, заңсыз
21риялық емдеу мекемесіне немесе басқа емдеу мекемесіне ор-наластыру
3) зиян ар-ожданына, қадір-қасиеті мен іскерлік беделіне
4) заң құжаттарыңда кезделген өзге де жағдайларда өтеледі.
құқығын бұзатын әрекеттер арқылы жасалған зиян өндіртіп алуға
Моральдық зиян ақшалай түрде өндіріледі. Моральдық зиянның көлемін
Мүліктік зиянның өндіріліп алынғанына қарамастан, мо-ральдық зиян орнына
4. АЗАМАТТЫҚ ҚҰҚЫҚ ЖҮЙЕСІ
Қүқықжүйесі дегеніміз сол мемлекеттегі құқықтықнорма-лардың жиынтығьш қамтитын ғылыми
Ішкі салалардың "жалпы белімі" мен "жалпы ережелерін" бір-бірінен
"Жалпы ереженің" нормалары азаматтық күқық бөлім-дерінен тәуелсіз негізде
Азаматтық күкық жүйесі төмендегідей ішкі салаларға белінеді: "Міндеттемелік
Қазақстан Республикасы азаматтық-қүқык жүйесі Жалпы жөне Ерекше бөлімдерден
1. Жалпы бөлім:
І-бөлім. "Жалпы ережелер" (тараулары: азаматтық-қүкық-тық қатынастарды реттеу; азаматтык
П-бөлім. "Меншік құқығы және өзге де заттық кұқықтар"
Ш-бөлім. "Міндеттемелік кұқық" (І-бөлімше: "Міндеттеме туралы жалпы ережелер",
Қазакстан Республикасы Азаматтық құқығының Ерекше бөлімі мыналарды қамтиды:
IV-бөлім. Міндеттемелердін, жекелеген түрлері: сатып алу — сату;
V-бөлім. "Интеллектуалдық меншік қүқығы" (тараулары: жалпы ережелер; авторлык
VI-бөлім. "Мұрагерлік құқьіқ" (тараулары: мұрагерлік ту-ралы жалпы ережелер;
VII-бөлім. "Халықаралық жеке күкық" (тараулары: жалпы ережелер; коллизиялык
Азаматтық кұкык нормалары теорияда да, заңда да белгілі
жүйе ғылымында калыптасқан институционалдық және пандектілік тәрізді екі
Кешегі кеңестік азаматтық күқықта институционалдық және пандектілік жүйеден
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
1 Пазарбаев Н. Қазақстан-2030. Ел Президентінің Қазақстан халқына
1 Қараныз: ПІершеневич Г.Ф. Учебник русского гражданского права
2 Иоффе О.С. Советское гражданское право. (курс лекций).
"Тражданское право". Подред. СухановаЕА.,т.1, М.: "Бек", 1994, 1S-бет.
4 Басин Ю.Г. "Общие положения Гражданского кодекса Республикм
1 ИоффеО.С.РазвитиецивилистическоймысливСССР. часть 1, Л.: 1975, 92-бет.
2 Осы катынастардыц белгілері проф.Красавчикова Л.О. еңбегінде ай-қындалған.
3 Ресей Федерациясыньщ азаматтық кодексінде мүліктік қатынастарг;і байланысы
'Қараныз: Семейноеправо. Поцрец,.БеаюловойА.И., Ихсанова У.К. Ал-маты, Мектеп, 1984,
1 Қараңыз: ЕрофеевБ. В. Экологическоеправо России. М., "Юрист",
2 Қараңыз: МейерД.И. Русское гражданское право. ч.2 М.:
25

Ұқсас жұмыстар

Азаматтық құқық жөнінде

Азаматтық құқық жөніндегі қысқаша оқулық

Азаматтық құқық пәнінің түсінігі және әдістемесі

Қазақстан Республикасы Азаматтық құқығының ұғымы. Азаматтық құқықтың пәні

Азаматтық құқықтың басқа құқық салаларымен шекарасы

Азаматтық құқық - құқық саласы ретінде

Азаматтық құқық-құқықтың бір саласы

Азаматтық құқық негіздері жайында

Қазақстан Республикасыдағы Азаматтық құқықтық қатынас