Қор нарығында қаржылық құралдардың дифициті
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
3
1
1.1
1.2
1.3 БАҒАЛЫ ҚАҒАЗДАР НАРЫҒЫНЫҢ ҚАЛЫПТАСУЫ МЕН ДАМУЫНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ
Қазақстан Республикасындағы бағалы қағаздардың пайда болуы және оның
Бағалы қағаздардың мәні және жіктемесі
Бағалы қағаздарды шығару механизмі және бағалы қағаздардың түрі
6
6
14
16
2
2.1
2.2
2.3 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУЛИКАСЫНДА ҮЛЕСТІК ЖӘНЕ ҚАРЫЗДЫҚ БАҒАЛЫ ҚАҒАЗДАР
Қазақстан Республикасында бағалы қағаздар нарығының даму жағдайы
Бағалы қағаздардың биржалық нарығының негізгі көрсеткіштері
Бағалы қағаздар нарығына қатысушылардың іскерлігін талдау
30
30
37
40
3
3.1
3.2
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ БАҒАЛЫ ҚАҒАЗДАР НАРЫҒЫН ЖЕТІЛДІРУ ЖОЛДАРЫ
Бағалы қағаздар нарығын жетілдіру проблемалары
Қазақстан бағалы қағаздар нарығын дамытудың құқықтық және заңнамалық негіздері
45
45
54
ҚОРЫТЫНДЫ
60
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
КІРІСПЕ
Дипломдық жұмыс тақырыбының өзектілігі. Қазақстанның орталықтанған – жоспарлы экономикадан
Қазақстан Республикасының мемлекеттік бағалы қағаздар нарығын құру және оны
Қазақстан басқа елдермен салыстырғанда, нарықтық экономиканы қалыптастырушы
Қазіргі уақытта Қазақстан экономикада шаруашылық жүргізудің нарықтық типін
Дипломдық жұмыстың тақырыбының зерттелу дәрежесі. Екінші деңгейлі банктердің
Отандық экономистерге келетін болсақ А.С. Балабаев, Ф.С. Карагусов, А.А.
Дипломдық жұмыстың мақсаты. Дипломдық жұмыстың мақсаты Қазақстан Республикасында қызмет
Осы мақсатқа қол жеткізу үшін дипломдық жұмыста мынадай
Қазақстан Республикасында бағалы қағаздар нарығының әлеуметтік-экономикалық дамудағы рөлін көрсету;
Бағалы қағаздар нарығының даму проблемаларын талдау және дүниежүзілік қор
Бағалы қағаздар нарығы мен бағалы қағаздар түрлерінің теориялық мәнің
Қазақстан Республикасындағы бағалы қағаздар нарығының даму бағытын және жетілдіру
Зерттеу объктісі: Қазақстан Республикасының қор биржасының даму бағыттары мен
Зерттеу пәні: Қазақстан Республикасының бағалы қағаздар нарығы
Дипломдық жұмыстағы зерттеудің методологиялық және теориялық негізі ретінде отандық
Зерттеу әдістері. Дипломдық жұмыстың тақырыбын зерттеу барысында жалпы
Зерттеудің ғылыми жаңашылдығы. Қазақстан Республикасындағы бағалы қағаздар нарығын жетілдіру
Жұмыстың тәжірибелік маңыздылығы. Бағалы қағаздар нарығын дамыту жолдары қарастырылды.
Дипломдық жұмыстың құрылымы.
Бұл дипломдық жұмыс кіріспе, қорытынды және үш тараудан қарастырылып
Бірінші тарауда еліміздегі бағалы қағаздар нарығының қалыптасуы мен дамуының
Екінші тарауда негізігі және туынды нарық мәні мен олардың
Ал, үшінші тарауда бағалы қағаздар нарығын жетілдіру жолдры зерттеліп
Бұл жұмысты жазу барысында тек қана қазақстандық авторлар оқулықтары
1 БАҒАЛЫ ҚАҒАЗДАР НАРЫҒЫНЫҢ ҚАЛЫПТАСУЫ МЕН ДАМУЫНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕМЕСІ
1.1 Қазақстан Республикасындағы бағалы қағаздардың пайда болуы және оның
«Бағалы қағаздар туралы» бірінші заңнамалық акт 1991 жылы қабылданды
Сонымен бағалы қағаздар нарығы Қазақстанда он жылдан астам қызмет
Қазақстандағы бағалы қағаздар нарығының даму тарихы бірнеше мінезді кезеңдерге
- «нарықтық инициатива» 1991-1992 жылдар;
- «кабинеттік» 1993-1995 жылдар;
- «күту» 1996-1997 жылдар;
- «бейімделу» 1998 жыл.
Бағалы қағаздар нарығы – шаруашылық жүргізуші субъектілер мен мемлекет
Қазақстандағы бағалы қағаздар нарығының пайда болуы мен даму тарихын
Бағалы қағаздар нарығының айналымын қамтамасыз ету үшін нормативті-құқықтық базаны
Тауарлы, валюталық, қор биржаларының пайда болуы.
Брокерлік-дилерлік қызметтің пайда болуы.
ҚР бағалы қағаздар бойынша Ұлттық комиссия құру.
Мемлекеттік және корпоративтік бағалы қағаздар нарығының пайда болуы.
Биржаларда туынды қаржылық институттардың пайда болуы.
1990 жылға дейін Қазақстанда бағалы қағаздар нарығы мүлдем болған
Кеңес одағы кезінде ішкі нарықта бағалы қағаздар нарығының айналымына
Осы кезеңде айналымға акционерлік қоғамдардың акциялары шығарылған, сонымен
1993 жылдан бастап заңнамалық база мен жалпы бағалы қағаздар
1993 жылдың қараша айында жабық түрдегі «Қазақстанның банкаралық валюталық
Қандай да болсын заңнамада нақты дамып жатқан қоғамды экономикалық
Бағалы қағаздар нарығының құқықтық қорғау заңнамалық талаптарға сәйкес ресми
1994 жылы Қазақстан Республикасының Президенті «Бағалы қағаздар нарығының
- заңдылық күші бар 1995жылы 21 сәуірдегі «Бағалы қағаздар
- 1995 жылдың 2 мамырыннан заңдылық күшіне енген ҚР
- 1995 жылы 30 наурыздың заң күшіне енген ҚР
- 1995жылы 31 тамызда заңнамалық күшіне енген
- 1996 жылы заңдық жоба дайындалып, «Бағалы қағаздар нарығы
Бағалы қағаздар нарығының заңнамалық сферасынның негізінде мыналар жатады: 2003
- инвестициялық қорлар туралы 2004 жылы 7 шілде ҚР
- инвестициялар туралы 2002 жылы 1 мамыр ҚР заңы
- зейнетақымен қамтамасыз ету туралы 1997 жылы 20 маусым
«Акционерлік қоғамдар туралы» 2003 жылы 13 мамыр ҚР заңы
2004 жылы ҚР қаулысымен “ҚР бағалы қағаздар нарығының 2005-2007жж
Бұл бағдарламаның негізгі міндеттері келесілер:
- бағалы қағаздар нарығын қазіргі заманғы талаптарына сәйкес келтіру;
- ұжымдық инвестициялау формасына орайлы қолайлы жағдай жасау;
- бағалы қағаздар нарығының институтционалды инфроқұрылымды әрі қарай жетілдіру
- шаруашылық жүргізуші субъектілерге бағалы қағазадар нарығының механизмін қолдану
- эмитенттердің құқығы мен инвестордың қызығушылықтарын бақылау жүйесін
- ҚР жасалған құқықтық базалық қор нарығының іскерлігі ағымдағы
Қазақстанда бағалы қағаздар нарығы 1994 жылдың бірінші жартысында, жаппай
Республиканың әрбір тұрғыны бағалы қағаздар нарығының құрылуы мен дамуына
1995 жылдың 5 сәуірінде Қазақстан Республикасында бағалы қағаздар бойынша
Бағалы қағаздар бойынша Ұлттық комиссия Қазақстандағы бағалы қағаздар
Бағалы қағаздар бойынша Ұлттық комиссия Қазақстан Республикасының Президентіне
Мемлекеттік бағалы қағаздардың айналым механизмі Қаржы министрлігінің қолында болды,
Мемлекеттік бағалы қағаздар нарығының пайда болуы және оның
Мемлекеттік бағалы қағаздар секторы реттелген инфрақұрылым және операцияларды жүргізудің
1996 жылы мемлекеттік бағалы қағаздар нарығы өзінің айналымдағы көптүрлі
МЕККАМ-дер мемлекеттік қысқа мерзімді міндеттемелер (айналым мерзімі 3,6 және
МЕОКАМ-дар – мемлекеттік орта мерзімді міндеттемелер (24 ай мерзіміндегі
Республиканың Ұлттық банкінің ноталары (айналым мерзімі 7,17,28 күн);
Қазақстанның Қаржы министрлігімен шығарылатын ұлттық жинақтаушы облигациялар (айналым мерзімі
Сонымен қатар, 1996 жылы 200 млн. АҚШ доллары көлемінде
1996 жылдың мамыр айында Қазақстан Республикасындағы бағалы қағаздар нарығының
Ескерту - автормен құрастырылған [1]
Сурет 1. ҚР қор биржасының құрылымы
2000 жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша айналыстағы Қазақстан Республикасының
Мемлекеттік емес бағалы қағаздардың көлемі, сондай-ақ халықаралық қаржылық ұйымдардың
2000 жылы қазақстандық институтционалдық инвесторлар даму жолына бет алды.
Бағалы қағаздар нарығындағы жағдайды тұрақтандыру және оның оң көрсеткіштерінің
2002 жылы мемлекеттік бағалы қағаздарды шығару көлемі номиналдық құны
Жалпы, егер 2000 жылды қор нарығының институтционалды инфрақұрылымын тұрақтандыру
2003 жылдың 1 тоқсанында мемлекеттік бағалы қағаздар нарығы тұрақты
2005 жылы Қазақстан қор биржасындағы нарықтың барлық саласындағы операциялардың
Қазақстанда қазіргі кезде бағалы қағаздар нарығына үлкен назар аударылады
Орта мерзімді болашақтағы бағалы қағаздар нарығының негізігі тапсырмалары мен
- қор нарығы арқылы ссудалық капиталды кеңейту;
- бағалы қағаздар нарығында инвесторлар тізімін ұлғайту;
- бағалы қағаздар нарығындағы инвесторлардың құқықтарын қорғау, соның ішінде
- бағалы қағаздар нарығына өтімді әрі жаңа қаржылық инструменттерді
Осы бөлім соңында, жоғарыда ашылған мәселелер бойынша келесі қортындыларды
1.2 Бағалы қағаздардың мәні және жіктемесі
Бағалы қағаздар құнды формада жүз жылдар бойы өмір
Бұл сұрақты талдау қарыздық міндетемелреді және құжаттық тотыруларды
- бұл құжаттар;
- бұл құжаттар реквизиттің бекітілген формасын және
- олар мүліктік құқықты куәландырады;
- мүліктік құқықты жүзеге асыру немесе біреуге беру
Бағалы қағаздар санынан әртүрлі типтегі құжаттар, сәйкесті ресурстар, кіреді.
бағалы қағаздар меншік титулы формасында мүліктік құқықты
бағалы қағаздар құралдарды инвестициялау туралы куәландыратын құжат ролін
бағалы қағаздар – шынайы активтерге талаптарды көрсететін құжат.
бағалы қағаздардың экономикалық мәнін түсіну үшін басты
Сонымен қатар, бағалы қағаздардың мынадай сапаларын да ескерген
Бағалы қағаздар нарығы басқа нарықтар сияқты, тұтастылықтың және
Азаматтық айналыста тауар ретінде бағалы қағаздардың қатысуы
Сонымен бағалы қағаздар – шүаруашылық іс - әрекетте қолдану
Бағалы қағаздардың көптігі оларды жіктеудің көптеген критерилерін ұсынуда.
Дәстүрлі түрде бағалы қағаздарды оларды кәуландыратын құқыққа қатынас
Бағалы қағазды берушіге
Бағалы қағазда аталған тұлғаға
3. Бағалы қағазда аталған тұлғаға, ол
Осыған сәйкес келесі түрлер ерекшеленеді: берушіге бағалы қағаз;
Бағалы қағаздарды тағайындау немесе шығару мақсаты критерийі бойынша мынадай
Инвестиция нарығы капитал қозғалысын көрсетеді және орта және ұақ
Өз кезегінде бағалы инвестициялық қағаздарды екі категория бөлуге болады:
- қарым – қатынасына негізделген бағалы қарыздық қағаздар;
- меншік қатынасын көрсететін және
Бағалы қағаздар шығарылатын келісімге байланысты олар, қордық (акция, облигация
Бағалы қордық қағаздар эмиссияның массалығымен ерекшеленеді және қордық нарықта
Бағалы саудалық қағаздар коммерциялық бағыттылықта болып келеді.
Эмитенттің құқықтық статусын, инвестициялық деңгейді және несиелік тәуекел деңгейін,
- мемлекеттік;
- муниципалды;
- мемлекеттік емес;
Нарықтағы айналыс ерекшелігіне байланысты бағалы қағаздарды айналымды (нарықтық) және
Бағалы қағаздар өздерінің рөлі бойынша негізгі (акция және
Бағалы қағаздарды өтеу мерзімі бойынша келесі түрелерге жіктеуге
Экономикада бағалы қағаздардың маңызына жалпы бағалау бере отырып, олардың
1. Бағалы қағаздар заңды және жеке тұлғалардың бос
2. Бағалы қағаздарды орналастыру – өндірісті дамыту
3. Бағалы қағаздар саудалық және ақшалай айналысқа қызмет
4. Бағалы қағаздар нарығында, ең алдымен қордық биржада бағалы
1.3 Бағалы қағаздарды шығару механизмі және бағалы қағаздар түрі
Қаржы нарығында сатып-алу сатудың объектілері айрықшылықты тауарлар-ақша
Қаржы нарығында бағалы қағаздардың қозғалысымен ортақтастырылатын
Бағалы қағаздар нарығы-шаруашылық жүргізуші субъектілер
Бағалы қағаздардың айналымға түсу уақыты
- ұйымдастырылған бағалы қағаздар нарығы;
- мәмілелер сауда-саттықты ұйымдастырушының ішкі
- бағалы қағаздар айналысының бағалы
Биржадан тыс айналым нарығының ұйымдастырылған
Бұдан басқа қаржы нарықтарын басқа
бағалы қағаздардың түрлері бойынша: акциялар,облигациялар, және
эмитенттер бойынша: кәсіпорындардың бағалы қағаздар
ұлттық, халықаралық, аймақтық; мезгілдері бойынша: қысқа, орта
мәмілелердің түрлері бойынша: кассалық, форвардтық және
Бағалы қағаздар нарығының жұмыс істеуі
Қазақстанда қор нарығының қалыптасуы бұрынғы КСРО-ның
Нарықтық қатынастардың серпінді даму кезеңі
1997 жылдың ортасынан бастап, «Бағалы қағаздардың орталық депозитарий»
Бағалы қағаздар-иеленушілерге мүліктік құқықтар және
Бағалы қағаздар ерекше тауар ретінде өмір
Құжатсыз бағалы қағаздардың өмір сүруінің
Бағалы қағаздарға: ақшалай бағалы қағаздарға: акция, облигация, вексель,
Бағалы қағаздарға банк несиесін алғандығын растайтын құжаттар, борышқор -
Вексель-қарызгер несиелерге беретін және несиелерге қарызгерден белгіленген мерзімде
Қазіргі дүниежүзілік тәжірибеде өмір сүретін бағалы қағаздар негізгі және
Акция-акционерлік қоғам шығаратын және бағалы қағаздың түрі мен санатына
Облигация - ұстаушысына, оның белгіленген құнының тіркелген пайызы
Мемлекеттік бағалы қағаздардың түрлері: Мемлекеттік қысқа мерзімді қазынашылық
Депозит және банк сертификаттары - жинақ ақшаны
Бағалы қағаздардың өзінен басқа дамыған
Бағалы қағаздар эмиссиясы – бұл жарғылық
Бағалы қағаздарды айналысқа шығару-эмиссия-бұл бағалы
Бағалы қағаздардың эмиссиясы:
Акционерлік қоғам құрған кезде және
Акциялар шығару жолымен акционерлік қоғамның
Облигациялар және басқа борыштық міндеттемелер
Эмиссиялық бағалы қағаздар - бұл бір эмиссия шегінде
Эмиссиялық бағалы қағаздар шығару-эмитенттің эмиссиялық бағалы қағаздардың азаматтық объектісі
Бағалы қағаздар нарығының субъектілері жеке және институтционалдық инвесторлар,
Инвесторлар - өз қаражатын бағалы қағаздарға салуды - инвестицияны
Бағалы қағаздар нарығының кәсіби қатысушылары - өз қызметін
Бағалы қағаздар нарығының кәсіби өкілдеріне брокерлер, дилерлер, кастодиан, депозитарийлер,
Брокер - бағалы қағаздар нарығының клиенттің тапсырмасы бойынша,
Дилер - бағалы қағаздар нарығының ұйымдастырылған бағалы қағаздар
Кастодиан - бағалы қағаздар нарығының қаржы құралдарының және
Бағалы қағаздар нарығының бірсыпыра қатысушыларын
Инвестициялық қорлар - инвесторлардың ақшасын жұмылдыру және оларды
Акционерлік қоғамның жарғысы қоғамның заңды тұлға ретіндегі құқықтық
Акционерлік қоғамды басқарудың жоғары органы акционерлердің жалпы жиналысы,
Бағалы қағаздарды бастапқы иеленушілеріне сататын эмитенттер мен инвестициялық институттар
Шығарылуға және айналысқа мемлекеттік тіркеуден өткен және белгіленген тәртіппен
Эмиссиялық бағалы қағаздарды орналастыру кезінде эмитент инвестор бірінші
Эмиссиялық бағалы қағаздардың қайталама бағалы
Бағалы қағаздардың эмиссиясы көпшілікке жариялаусыз немесе жарнамасыз инвесторлардың
Бағалы қағаздардың айналысы, яғни инвесторлардың арасында, соның
ішінде инвестициялық институттардың делдалдығы кезінде оларды сатып алу- сату
Акциялардың бағалары бір акцияға ұлттық валюта бірлігінде, ал облигациялар
Бағалы қағаздармен операциялар жүргізген кезде арнаулы алым алынуы
Бағалы қағаздар нарығындағы қызметті оның инфрақұрылымы жүзеге
Бағалы қағаздар нарығында уәкілетті органның - бағалы қағаздар нарығын
Брокерлік- дилерлік.
Бағалы қағаздарды ұсынушылардың тізілімдері жүйесін
Инвестициялық портфелді басқару.
Кастодиандық.
Трансфер-агенттік.
Депозитарийлік.
Бағалы қағаздармен және өзге де
Жоғарыда аталынған қызметтер бағалы қағаздар
Еліміздің қаржы нарығында орныға бастаған қатынастарды реттеудің және
Бағалы қағаздардың қайталама нарығын дамудың бір шарты мемлекетттік
Қор биржасы - акционерлік қоғамның ұйымдық-құқықтық нысанында құрылған,
Сауда жүйелерін пайдалану және қолдау.
Қор биржасының тізіміне бағалы қағаздарды енгізуге жорамалданып отырған
Қор биржасында айналысқа жіберілген бағалы қағаздармен және өзге де
Өз мүшелеріне ұйымдық, консультациялық, ақпараттық және
Бағалы қағаздар нарығы және өзге де қаржы
Банк заңнамасында белгіленген тәртіппен банк операцияларының жекелеген
Қор биржасы бағалы қағаздардың қайталама нарығының ұйымдастырушысы болып табылады.
Қор биржасы заңнамаға сәкес тіркелінеді және бағалы қағаздармен
Бағалы қағаздар нарығының кәсіби қатысушылары және заңдарға сәйкес
Қаржы нарығының жаһандануы кезінде бағалы қағаздар нарығы және
Алайда соған қарамастан отандық нарықтағы біршама қайшылықтардың салдарынан
Бағалы қағаздар нарығын дамытуда көптеген шетелдік тәжірибелерді қолдануда.
«Репо» операциясының қарқынды дамуы ең алдымен отандық бағалы
Сондықтан да биржа қатысушыларының негізгі сауда айналыс объектісі
- банктік үлгі;
- банктік емес үлгі;
- аралас үлгі.
Бағалы қағаздар нарығының қай үлгіге жататыны қаржылық институттарына
1. « Репо» операциясы биржалық мәмілелердің
қатысушылары коммерциялық банктер болып табылады.
2. Көптеген брокерлік ұйымдар коммерциялық банктердің еншілес компаниялары
3. Алғашқы дилерлер қызметін, яғни мемлекеттік бағалы қағаздарды
4. Бағалы қағаздар нарығының инстутционалды инвесторлардың бір зейнетақы
Еліміздегі әр жыл сайынға реформалаудың
Қазақстанда бағалы қағаздар нарығын дамыту жағдайларын
Коммерциялық банктер өзінің бағалы қағаздарын
Бағалы қағаздар нарығында коммерциялық банктер
- брокерлік қызмет;
- диллерлік қызмет;
- кастодиандық қызмет;
- клирингтік қызмет.
Банктердің осы аталған қызмет түрін, клирингтен басқасын, бірігіп
Коммерциялық банктер биржа мен банктердің, өнеркәсіп пен ұйымдардың, түрлі
Қоржын құрудың басты мақсаты - банктік операциялардың өтімділігі. Несиелік
Делдалдар рөлінде банктер кәсіпорындардың талабы бойынша олардың шығарған
Коммерциялық банктер - бағалы қағаздар нарығында қаржылық боркер
Банктер өз клиенттері үшін бағалы қағаздарды сату, сатып
Брокерлік - диллерлік қызмет Қазақстан заңнамасы бойынша лицензиялауға міндетті
- бірінші категориялы лицензия-клиент шоттарын
- екінші категориялы лицензия-клиент шоттарын
Коммерциялық банк мемлекеттік бағалы қағаздар операцияларын жүргізу кезінде
Алғашқы диллер - мемлекеттік бағалы қағаздар операцияларын жүргізу
Бұл бөлімнің тұжырымдамасы ретінде келесі қортындыларды жасауға болады. Қазақстанның
2 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА ҮЛЕСТІК ЖӘНЕ ҚАРЫЗДЫҚ БАҒАЛЫ ҚАҒАЗДАР НАРЫҒЫН
2.1 ҚР бағалы қағаздар нарығының даму жағдайы
Қазақстанның реформаларының ерекшеліктерін және дамыған нарықтық экономикасы бар шетел
Бағалы қағаздар нарығының негізгі мақсаты – нарықтық экономиканың барлық
Бағалы қағаз нарығын, қатысушылар арасында бағалы қағаздарды шығару және
Бағалы қағаздар нарығын айналымда және олардың қатысушыларымен экономикалық қарым-қатынаста
Бағалы қағаздар нарығының мамандырылған қатысушылары:
- брокер - бағалы қағаздар нарығының мамандырылған қатысушысы. Қор
- дилер - бағалы қағаздар нарығының мамандырылған қатысушысы. Ол
- регистратор - бағалы қағаздар нарығының мамандырылған қатысушылары, яғни
- кастодиан - бағалы қағаздар нарығының қаржы құралдарының және
- инвестициялық қоржынды немесе зейнетақы активтерін басқарушысы
- өзін-өзі реттеуші ұйым – ассоциация (одақ) формасында бағалы
- трансфер-агент – бағалы қағаздар нарығының мамандырылған қатысушысы, яғни
- депозитарий – Қазақстан Республикалық бағалы қағаздардың тіркемесін жүргізетін
Кесте 1- Бағалы қағаздар нарығының институционалдық инфрақұрылымы
01.01.2005 01.01.2006 01.01.2007 01.01.2008 01.01.2009
Брокерлер-дилерлер 50 52 57 62 69
Соның ішінде: банктер 23 23 24 25 24
1категория 20 21 22 22 21
Банктік емес ұйымдар 27 29 33 37 45
1категория 21 23 27 29 36
Регистраторлар 21 19 18 18 16
Кастодиан 10 10 10 11 9
Инвестициондық портфельді ұстаушы 4 10 14 28 37
СРО 2 2 2 2 2
Трансфер-агенттер 0 0 0 0 2
Зейнетақы активтерімен басқаратын инвестициондық басқарулар 9 10 10 10
Ескерту – автормен құрастырылған [30]
2005 жылдың 1 қаңтарынан 2009 жылға дейінгі аралықта институционалдық
Өткен мерзімдегі өзгерістер инвестициялық портфельді басқару ұйымының өсуіне
2008 жылдың мәліметтеріне 10 куәлік брокерлік-дилерлік қызметіне берілген болатын.
Трансферт – агенттік іскерлікті жүзеге асыру бойынша 2008 жылға
Бағалы қағаздар реестірін жүргізу бойынша ікерлікті жүзеге асыратын ұйымдар
Қазақстанның бағалы қағаздар нарығын, консервативтік мінездегі институционалдық инвесторлар –
2008 жылы кастодиандық іскерлікті іске асыру бойынша уәкілетті органдардың
2007жылы 1 қаңтарына Қазақстанда 4 оқу орталықтары жұмыс істейді,
2006жылды аралығында мамандырылған куәлікерді 740 мамандар алды. Оның ішінде:
1 категория – 315 маман;
2 категория – 291 маман;
3 категория – 134 маман.
Бағалы қағаздар нарығының оң тенденциясының бірі шығарылған бағалы қағаздардың
Кесте 2- Акциялардың мәліметтері және шығарылған акцияның жойылуы
Көрсеткіштер 2005 жылға 2006жылға 2007жылға 2008жылға
Шығарымдар тіркелді 142 327 467 369
Акциялардың шығарылу және орналасу есебін бекіту 354 284
2-ші кестенің жалғасы
Шығарылған акцияның жойылуы. 314 694 547 338
Ескерту – автормен құрастырылған [30 ]
Кестеде көрсетілгендей 2008 жылы 369 шығарымдар тіркелді және ол
Кесте 3 - АҚ шығарылатын акцияларының саны.
Саны 01.01.06ж. 01.01.07ж. 01.01.08ж. 01.01.09ж.
Шығарылған акциялардың саны 3502 3154 2484 2308
АҚ-ның саны 2940 3071 2300 2186
Ескерту – автормен құрастырылған [30 ]
2009 жылдың 1 қаңтарында берілген жағдай бойынша, акциялар шығарудың
АҚ «Қазақстандық қор биржасының» ресми тізімінде «А» категория бойынша
Қазақстанда шығарылған мемлекеттік емес облигациялар шығарылымы туралы мәліметтер 4
Кесте 4 - Мемлекеттік емес облигациялардың тіркемелерінің мәліметтері
2005 жылға 2006жылға 2007жылға 2008жылға
Шығарылғанның саны 34 46 55 82
Шығарылған көлемі, млн.тенге 94465 226610 257280 475184
Ескерту – автормен құрастырылған [30 ]
2008 жыл ағымында 82 мемлекеттік емес облигациялардың шығарылған және
Ол сандық жағынан 2005 жылмен салыстырғанда 48 бірлікке артқан,
2009 жылы 1 қаңтарына жұмыс істейтін мемлекеттік емес облигациялардың
Кесте 5 - Мемлекеттік емес облигациялардың жұмыс істейтін шығарылымы
Саны 01.01.06ж. 01.01.07ж. 01.01.08ж. 01.01.09ж.
Шығарылғанның саны 75 109 157 233
Шығарылған көлемі, млн.тенге 182493 404752 632456 1094473
Ескерту – автормен құрастырылған [30 ]
Соның ішінде 184 шығарылған облигациялардың жинақталған номиналдық құны
Бұл ретте, 2009 жылдың 1 қаңтарына облигациялардың жұмыс істейтін
2007 жылдың 1 қаңтары бойынша корпоративтік облигациялардың жұмыс істейтін
Зейнетақы активтері арқылы алынған облигациялар – 22,40%.
Екінші деңгейлі банктері арқылы алынған облигациялар – 12,48%.
Инвестициялық портфельмен басқаратын клиенттердің активтерінен алынған облигациялар – 1,89%.
Сақтандыру ұйымдарымен алынған облигациялар – 3,28%.
Басқа да қаржы ұйымдарымен алынған облигациялар –1,83%.
Басқа да инвесторлар – 58,12%. (қосымша 6).
Айналымдағы корпоративтік облигациялардың тұрақты өсуіне қарамастан, олардың жартысынан артығын
2009 жылдың 1 қаңтарына корпоративтік облигациялар экономика салаларына
өнеркәсіп – 4,83%;
Азық-түлік өнеркәсібі және ауыл шаруашылық және сауда – 7,11%.
Телекоммуникация –0,15%.
Басқа да салалары – 15,52%.
Банктік сектор – 54,88%.
Басқа да қаржылық ұйымдар – 17,51% (Қосымша 7).
КАSЕ ұйымының тізіміне тіркелген корпоративтік және еурооблигациялардың негізі эмитенттері
Қазақстандағы бағалы қағаздар нарығындағы пайлық инвестициялық қорлардың дамуы
Кесте көрсеткендей, 2009 жылдың 1 қаңтарына бағалы қағаздар
Кесте 6 - Бағалы қағаздар нарығындағы жұмыс істейтін
Көрсеткіштер 2007ж
1 қаңтары 2008жылдың
1 қаңтары 2009жылдың
1 қаңтары
пайлық инфестициялық қордың саны 43 45 86
пайлық инфестициялық қордың активтерінің көлемі, млн.тенге 391 12331 48661
Ескерту – автормен құрастырылған [30 ]
Осы 86 қордың ішінде: 67-жабық, 9-ашық және 10-интервалдық болып
Бағалы қағаздар нарығындағы мемлекеттік бағалы қағаздар айналымы туралы мәліметтер
Бағалы қағаздар нарығы, бұл - қатысушылар арасында бағалы қағаздарды
Бағалы қағаздар нарығы экономиканың барлық субъектілерінің өздеріне қажетті ақша
Қазынашылық міндеттемелер ерікті негізде халық арасында таратылатын мемлекеттік бағалы
Кесте 7 - ҚР территориясындағы айналымдағы мемлекеттік бағалы қағаздар
Бағалы қағаздар түрлері 01.01.06ж. 01.01.07ж. 01.01.08ж. 01.01.09ж.
Жалпы айналымда 372091 635354 464669 906076
Соның ішінде:
Ұлттық Банкінің ноталары 198555 396121 161000 533103
Қаржы министрлігінің бағалы қағаздары 162702 230471 297222 368280
Жергілікті атқарушы органның бағалы қағаздары 10834 8753 6447 4693
Ескерту – автормен құрастырылған [30 ]
Кесте көрсеткендей, 2008 жылы мемлекеттік бағалы қағаздар айналымы 906076
Облигация- ұстаушысына оның белгіленген құнының тіркелген пайызы түрінде табыс
Бағалы қағаздардың өте көп басқа да түрлері болады. Оларды
Мемлекеттік бағалы қағаздар - бұл мемлекеттік ішкі борыштың болуының
Республикалық бюджеттің тапшылығын қаржыландыру үшін пайдаланылатын қаржы құралдарын түрлендіру
2004 жылдың 1 қаңтарынан 2007 жылға дейін жергілікті атқарушы
Нота нарықта Ұлттық Банктің шығаруларымен бағалы қағаздардың санының
Корпоративтік акция мен облигациялар, Қазақстандық экономикаға бағалы қағаздар нарығы
Сонымен, 2006 жылдан 2008 жылдың бірінші жартысына дейінгі аралықта
2.2 Бағалы қағаздардың биржалық нарығының негізгі көрсеткіштері
Қазақстанда қор нарығының жағдайының негізгі индикаторы ретінде ұйымдастырылған нарық
Есеп тапсыру кезеңінде қазақстандық эмитенттердің саны тұрақты деуге болады,
2008 жылдың 1 қаңтарында корпоративтік акция мен облигацияның шығарылған
2008 жылдың 1 қаңтарында, нарықта мемлекеттік емес бағалы қағаздардың
KASE-да жасалатын келісім-шарттардың негізгі үлес салмағы әлі де мемлекеттік
Кесте 8 - KASE-да жүргізілетін мемлекеттік бағалы қағаздардың көлемі
Көрсеткіштер 2005жыл 2006жыл 2007жыл 2008жыл
Келісімдер кө- лемі, соның ішінде: 3456062 6278155 8111930 10124397
Бірінші ретті ке- лісімдер 0 0 122779 116791
«Репо»бойынша келісімдер 2877082 5525052 7480101 9339315
Ескерту – автормен құрастырылған [30 ]
Биржалық келісімдер мемлекеттік бағалы қағаздардың ұйымдастырушылық нарықта 2008 жылы
2008 жылы қазақстандық қор биржасында репо операцияларының көлемі 14345,3
2007 жылы KASE-да жүргізілген операциялардың көлемі 8090,4 миллиард тенге
2006 жылы KASE-да репоның көлемі 5683,5 миллиард теңгеден асқан
9 кестеде 2006, 2007 және 2008 жылдардың KASE-да жүргізілген
Кесте 9 - KASE-да келісім мен репо секторындағы айналым
Нарық секторы
2008
2007
2006 Тренд 2008жыл 2007 жылға Тренд 2007жыл 2006 жылға
Млн. доллар % Млн. доллар %
МБҚ ж\е МеБҚ б\а репо 113985,1 60848,2
67,3% 75,70% 71,40%
Репо б\а МБҚ,тура 1729,2 713,1 3620,7 1016,2 142,5 -2907,6
1,0% 0,9% 6,20%
МБҚ б\а авторепо 85244,7 55564,4 37216,8 29680,3 53,4 18347,6
50,3% 69,1% 63,20%
МеБҚ б\а репо,тура 8265,9 2548,7 722,7 5717,2 224,3
4,9% 3,17% 1,23%
МеБҚ б\а авторепо 18745,2 2021,95 451,79 16723,3 827,1 1570,2
11,07% 2,51% 0,77%
Ескерту – автормен құрастырылған [30 ]
2006 жылдың қаңтарында KASE-ның репо секторында тіркелген келісім көлемі
Қазақстандағы биржалық нарықтың айналымдағы жалпы көлемінің үлесі 2008 жылы
KASE нарығында репо айналымының құрлымы 2008 жылы келесі түрде
Айналым секторындағы автоматтандырылған репо операцияларының үлесі 85,0 % н\е
Тура түрімен жасалған келісім-шарттардың репо операцияларындағы үлесі 15,0% жалпы
2007 жылдың қаңтар айындағы биржа нарығында репоның құрлымын келесі
- автоматтандырылған репо операцияларының үлесі – 89,9% жалпы сектор-да
- Тура түрімен жасалған келісім-шарттардың репо операцияларындағы үлесі 10,1
Репо нарығындағы құрлымның көзге көрінер өзгеруі негізінен қазақстан- дық
Атап айтатын жағдай 2008 жыл мен 2007 жылдың қаңтар
Сонымен, Қазақстан кор биржасы 2006-2008 зерттеу жылдары арасында, жұмыс
2.3 Бағалы қағаздар нарығына қатысушылардың іскерлігін талдау
Қазақстанда бағалы қағаздар нарығы негізгі
Қазақстан бойынша қатысушылар құраған жиынтық инвестициялық қоржын туралы ақпарат
Кестеде көрсетілген ақпараттар бойынша бағалы қағаз нарығының қатысушылары инвестициялық
Кесте 10 - Бағалы қағаздар нарығының қатысушыларының жиынтық
Қаржылық құралдар 1.01.07 1.01.08 1.01.09
ҚР мемлекеттік бағалы қағаздар 259425 212856 212036
Екінші деңгейлі банктердің салымдары 52795 112340 146087
Халықаралық қаржылық мекемелердің бағалы қағаздар 6064 3549 0
Шетел эмитентердің мемлекеттік бағалы қағаздар 697 32549 206
Инвестициялық қорлардың шетелдік пайлар 121 311 61
ҚР эмитенттердің мемлекеттік емес бағалы қағаздар 153254 260021 464198
Шетел эмитенттердің мемлекеттік емес Бағалы қағаздар 8634 12306 70887
10-шы кестенің жалғасы
Барлығы 480990 633932 893475
Ескерту – автормен құрастырылған [30 ]
Оның ішінде ҚР мемлекеттік бағалы қағаздары базистік 2006 жылмен
Бағалы қағаздар нарығының қатысушылары салған инвестициялық қорлардың активтері жағдай
Кесте 11 - Инвестициялық қорларының активтері
ииИ
Қорлар 1.01.07 1.01.08 1.01.09
Пайлық инвестициялық қорлар 389 12311 48568
Жабық 389 11213 45899
Ашық 0 735 1182
Интервалды 0 363 1487
Акционерлік инвестициялық қорлар 0 17478 67393
Ескерту – автормен құрастырылған [30 ]
Жиынтық активтердің пайлық инвестициялық қорлар
Бағалы қағаздар нарығының негізгі қатысушысы болып табылатын екінші деңгейлі
Кесте 12 - Екі деңгейлі банктердің
Қаржылық құралдар 1.01.07 1.01.08 1.01.09
Мемлекеттік бағалы қағаздар 324137 217198 477762
Халықаралық қаржылық мекемелердің бағалы қағаздар 74253 129800 74826
Екі деңгейлі банктердің салымдары 79058 0 0
Шетел мемлекеттердің бағалы қағаздар 19715 147799 235251
ҚР эмитенттердің мемлекеттік емес бағалы қағаздар 46307
Шетел эмитенттердің мемлекеттік емес бағалы қағаздар 5864 67075
Барлығы 549334 647245 1239942
Ескерту – автормен құрастырылған [30 ]
2009 жылдың 1 қаңтарында екінші деңгейлі банктердің
Кесте 13 - Сақтандыру мекемелердің инвестициялық қоржынның
Қаржылық құралдар 1.01.07 1.01.08 1.01.09
Мемлекеттік бағалы қағаздар 17501,1 21077 17008
Екі деңгейлі банктердің салымдары 1 078,7
Шетел мемлекеттік бағалы қағаздар 0 386 6140
Эмитенттердің мемлекеттік емес бағалы қағаздар
Шетел эмитенттердің мемлекеттік емес бағалы
Халықаралық қаржылық мекемелердің бағалы қағаздар 0 0 0
Шетел инвестициялар қорлардың пайлары 0 0 11
«Қайтарымды Репо» операциялары 0 0 13782
13-ші кестенің жалғасы
Барлығы 34160,7 55192 104535
Ескерту – автормен құрастырылған [30 ]
Кесте көрсеткендей, 2009 жылдың 1 қаңтарында сақтандыру компаниялардың
Қазақстанның нарығында компанияларды бақылау үстемдігін
Қазақстанның экономикалық негізі болып табылатын
Әлем тәжірибесінде ұсақ және орта
Жоғарыда көрсетілген талдаудан қорытынды шығаратын
Сонымен, қазіргі кезеңдегі жойқын қаржылық дағдарыс елдердің, соның ішінде
3 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ БАҒАЛЫ ҚАҒАЗДАР НАРЫҒЫН ЖЕТІЛДІРУ ЖОЛДАРЫ
3.1 Бағалы қағаздар нарығын жетілдіру проблемалары
Экономиканың қазіргі даму кезеңінде капитал нарығынан бағалы қағаздарды шығару
Елдің эканомикасында инвестицияның өсу және оң жылжулардан қаржы нарығының
Сыртқы бұл проблемалар ірі Қазақстандық компаниялар ұлттық қор нарығын
Бұған көп қырлы себептер бар:
- елде бизнеспен билік арасында сенімділік сұрағы аяғына дейін
- инвесторлардың және қаржылық компаниялардың клиенттерін құқықтық қорғауын қажетті
Алайда, шаруашылықты акционерлік нысанда жүргізудің артықшылықтарымен қатар, өз
Басқару құқығы. Жалпы жиналыс АҚ басқарудың жоғары органы
АҚ жалпы жиналыстың өтетіні туралы акционерлерді БАҚ құралдары және
Қоғамның жарғысында басқа жағдайлар қарастырылмаған болса онда бір акция
Дивиденттер алуға құқығы. Қоғамның акционерлерге дивиденттер төлеуі оның міндеттемесі
Осыған қарамастан көптеген кәсіпорындарда өндірісті дамыту және бизнесті кеңейту
Дивиденттерді алуға құқығы бар акционерлердің тізімі дивиденттерді төлей бастаған
Мүлікті иелену құқығы. Акционер АҚ таратылған жағдайда оның мүлкінің
Осылайша, тәртіп бойынша акционерлердің талаптары бесінші кезекте қанағаттандырылады. Алайда,
Тәжірибеде олар таратылатын АҚ мүліктерінің жеткіліксіздігінен белгілі бір бөлікті
Акционерлер: өз АҚ және оның органдарына; уәкілетті мемлекеттік орган
Қазіргі кезде миноритарлық акционерлердің құқығын қорғауды күшейтуге бағытталған жұмыстар
Акционерлердің АҚ іс-қимылы мен оның лауазым иелеріне, миноритарлық акционерге
Құнды қағаздар нарығының тиімді құрылуы өзінің жалпы контекстінде әлеметтік-экономикалық
Қазақстанның бағалы қағаздар нарығының негізгі мәселелері:
Қор нарығында қаржылық құралдардың дифициті.
Корпаративті бақару тиімділігі мен қаржылық есеп берудің мөлдірлігінің жеткіліксіз
Инвесторлар үшін экономиканың басымды салаларына құралдарын салу мүмкінігінің болмауы.
Пайлық инвестициялық қордың іскерлігінің реттелуі.
Капиталдаудың төмен болуы және кәсіпорын экономикасына инвестицияны тартудың
Ақпараттық қамтамасыздандыру [45].
Жоғарыда көрсетілген мәселелерді шешу мақсатында бағалы қағаздар нарығы мен
Қазіргі кезде Қазақстанның бағалы қағаздар нарығының жағдайы тұрақты, бірақ
Қазіргі кезде Қазақстанның бағалы қағаздар нарығының қаржы құралдарының ұлғайту
Капитал тарту мақсатындағы кәсіпорын үшін листинг талаптарының орындалуы қиын
Сонымен қатар, қаржы құралдарының өндірістік нарығы дамыған емес. Оның
Вексель нарығының дамуының мәселелері. Бұл нарық банктерге, брокерлік компанияларға
Қаржы құралдарының ұсыныстарын ұлғайту үшін бағалы қағаздар нарығына
- бір маркердің түрін қолдану керек:
- акция нарығын активизациялау және инвестициялаудың коллективтік формасын дамыту
- КАSE «А» және «В» категориялар бойынша листингтік талаптардың
- компания акцияларына зейнетақы қорларының инвестициялық лимиттерін ұлғайту шартын
- құралдарды ұлғайту үшін ЖШС-ң бағалы қағаздарын сату бойынша
- АФН және КАSE- пен бірге қаржы нарығының білікті
- инвесторлар мен эмитенттерді оқыту үшін мемдекеттік бағдарлама ұсыну
- бағалы қағаздар нарығына потенциалды қарыз алушыларды тарту үшін
- транзакциялық алымдарды төмендету бойынша мүмкіндіктернді шығару және қолдану;
- өз бизнесін қарыздық қаржыландыру үшін белгілі бір мемлекеттік
Бұл қозғалыстардың синергетикалық әффектісі: лицензияланған қатысушылар жағынан сұранысты
Бағалы қағаздар нарығының қазіргі талаптарға сай келуі үшін корпоративтік
Бағалы қағаздар нарығының тартымдылығын көтеру үшін Қазақстанның қаржыгерлер Ассоциациясының
Кодекстің жобасы Ұлттық Банк Рекомендациясының негізінде өңделді. Ол 2002
2005 жылы 21 ақпаннан эмитенттер өкімінің шешімімен және 2005
2005 жылы 26 наурызынан №106 АФН Үкіметінің бекітілуіне сәйкес
Қазақстан кәсіпорынның МСФО-ға көшуі ҚР-ң «бухгалтерлік есеп туралы» заңына
МСФО облысындағы кадрларды білікті дайындау мақсатында берілген шаралардың жоспарында
- МСФО-ға сәйкес бухгалтерлік есеп бойынша оқулықтарды өңдеу;
- «Бухгалтерлік есеп және аудит» мамандығы бойынша кадрларды қайта
- МСФО-ны кіріктіретін жоғарғы оқу орындарында және кәсіптік орташа
- МСФО-ны қолдану бойынша түсініктемелер [47].
Қаражаттарды бағалы қағаздарға салудың біраз жақсы жақтары да бар.
Бірақ қазақстанның қор нарығы бұл мүмкіндіктерді қолдана алмайды, өйткені,
Номиналды ұстаным. АҚ туралы және бағалы қағаз нарығы туралы
Жылжымайтын мүлікті, жерді пайдалануда тіркеу құқығында өз мүлкін
Пайлық инвестициялық қордың артықшылықтары, яғни коллективті салымдар, келесілерді бекітеді:
ПИФ-ке салынған кезде инвестор нақты шығындарды өтеуі қажет емес,
Инвестор қор нарығында өзіндік жұмыс атқарған кезде өзінің активтерін
Инвестиция институтын алдағы уақытта дамуы үшін қаржы құралдарының жаңа
Қазақстанның бағалы қағаздар нарығының басты мәселелері капитализациялаудың төмендігі және
Өзіндік бағалы қағаздарды эмиссиялау шағын және орта бизнес компанияларына
Бағалы қағаз нарығының басты мәселесінің бірі ақпараттық қамсыздандыру. Қазақстанның
Бағалы қағаздар нарығының дамуы ақпараттың қамсыздандыруды жоғарлату арқылы іске
Ол үшін келесі талаптар қажет:
- биржалық листингтің барлық категорияларына кіретін эмитенттер жағынан қаржылық
- қызығушылығы бар тұлғаларға қажетті мәліметтерді оперативті және негізгі
- қызығушылығы бар тұлғаларға макро және микроэкономикалық болжауды уақытында
- қазақстанда қаржылық талдаудың лицензиялауы және кәсіптік дайындалудың ұйымдастырылуы;
- елде талдаушылардың тәуелсіз коммерциялық емес қоғамдастығының құрылуы;
- қазақстан қор биржасының басшылар құрамына тәуелсіз халықаралық басшының
Ақпараттың ашылуы қаржылық ұйымдастыруға тәуекелділікті төмендетеді, олармен тұтынушылар нарықта
Бағалы қағаздар нарығының көптеген мәселелері 2007-2009жж. арналған.
ҚР-ң қаржылық секторының даму концепциясында көрсетілген. Бұл концепция өзіне
акция нарығының дамуы. Әлемдік тәжірибе бойынша бөлшек нарықтың дамуының
ұсынылатын қаржы ресурстарының спекторын кеңейту. Қазақстанның бағалы қағаздар нарығының
Бұл мәселені шешудің келесідей бағыттары бар:
- мемлекеттік бағалы қағаздар нарығының болашақта дамуы;
- мемлекеттік кепілдікпен бағалы қағаздарды шығару туралы және айналыста
- мемлекеттік кепілдікпен мемлекеттік – жеке қатысуымен облигацияларды шығару
- қаржы құралдарын өндірістік нарықта дамуы бойынша
мемлекеттік бағалы қағаздар нарығының дамуы. Ұлттық қордың құралдарын қолдану
Бұл кезде қаржы нарығының дамуы үшін мемлекеттік бағалы қағаздарды
Қаржы секторын дамыту мақсатында 4 фундаментальды сфераға ерекше мән
- инфрақұрылымдық ақпараттық анықтығы;
- қаржы ұйымдарының тұрақтылығы;
- пайыздық ставкалардың либерализациясы және пенсиондық қордың инвестициялық портфелінің
- заңнамалық базаның жетілдірілуі.
бағалы қағаздар нарығының инфрақұрылымының жүзеге асырылуы.
Ерекше мән техникалық инфрақұрылымға беріледі. Бағалы қағаздар нарығының инфрақұрылымдық
Сонымен қатар, құқықтарды өңдеу тәуекелділіктерді төмендету кезінде көрсетіледі. Олар
бағалы қағаздар нарығының қатынастардың кәсіптік лауазымының
реттеуін жүзеге асыру, сонымен қатар, тәуекелділікті басқару жүйесін енгізу.
бағалы қағаздардың өндірістік нарығының дамуы. Халықаралық
тәжірибеде көрсетілгендей, қаржы секторындағы даму қор нарығындағы өтімділік деңгейі
Бұл тараудың қорытындысы ретінде, әлемдік нарықта жаһандық қаржы дағдарысы
3.2 Қазақстан бағалы қағаздар нарығын дамытудың құқықтық және заңнамалық
Кез келген заңның мазмұны қоғамда орын алып және одан
Бағалы қағаздар нарығын құқықтық қамтамасыз ету деген мемлекеттік органдардың
1917 жылы қазан революциясына дейін Қазақстан Ресей империясының бір
1977 жылы қабылданған КСРО Конституциясында да жеке меншік еркін
Дегенмен КСРО халықаралық сауда есеп айрысуында төлем қаржысы ретінде
Заң шығарудың келесі кезеңі - экономиканы қайта құру
Қазақстанда 1990 – 1994 жылдары бағалы қағаздар шығарып және
1991 жылдың 21 маусымындағы «Шаруашылық серіктестіктері акционерлік қоғамдар
1991 жылдың 11 маусымындағы «Бағалы қағаздар айналымы және
1991 жылдың 11 қарашасындағы Қазақ КСР-нің Министрлер кабинетінің
Осы нормативті актілер негізінде шығарылатын ережелер жиынтығы мемлекеттік бағалы
Мүлікті мемлекет меншігіне алу және жекеменшіктендіру арқылы кәсіпорынды акцияландыру,
Вексельдер, банктік сертификаттарды шағаруды және оларды айналымға түсіруді, сондай
Сол жылдары кейбір акционерлік қоғамдар алғашқы акцияларын шағырап,
Өз тәжірибеміз бағалы қағаздар нарығында мемлекеттің атқаратын рөлін көрсетті.
Бұл жарлық 1991жылғы «Бағалы қағаздар айналымы және қор биржасы
Сонымен, 1995 жылдың сәуірінен Қазақстанда бағалы қағаздар нарығын
Қазіргі заңдар Республика Конституциясына негізделген. Олар мүлікке мемлекеттік және
Азаматтық кодекстің нормаларына сәйкес мемлекет Президенті бағалы қағаздар нарығын
1. 1995 жылдың 30 наурызындағы «Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі
2. 1995 жылдың 17 сәуіріндегі «Лицензиялау туралы» № 2200
3. 1995 жылдың 21 сәуіріндегі «Бағалы қағаздар және қор
4. 1995 жылдың 24 сәуіріңдегі «Салықтар және басқа бюджетке
5. 1995 жылдың 2 мамырындағы «Шаруашылық серіктестіктері туралы» №
6. 1995 жылдың 31 тамызындағы «Қазақстаи Республикасындағы бапктер және
7. 1995 жылдың 23 желтоқсанындағы «Жеқеменщіктеңдіру туралы» №2721 жарлығы
8. 1998 жылдың 10 шілдедегі «Акционерлік қоғамдар туралы» №
9. Басқа да заңдар және нормативтік - құқықтық актілер.
Жоғарыда айтылған құқықтық негіздерге сай брокерлік және дилерлік кеңселер
Алайда, бұл кезде бағалы қағаздар туралы шыққан заңдар жетілген
Бұдан кейінгі жылдары нарықтың инфрақұрылымын жетілдіруге, нарық субъектілерінің қызметін
ҚОРЫТЫНДЫ
Қазақстанда бағалы қағаздар нарығының қалыптасуын Қазақстан Республикасының
Қазақстанда әлеуметтік – экономикалық және саяси реформа
Қазіргі уақытта Қазақстанда бағалы қағаздар нарығы өте жас,
Бағалы қағаздар нарығы өндірістік құралдарда капитал қозғалысын
Кең масштабта Республикамызда өндірістік бағалы қағаздар
Іс – жүзінде қызмет етіп жатқан заңдылықтарды жетілдіру
Бізге қысқа мерзім уақытында батыс елдер он жыл
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
[1]. Агарков М.М. “Основы банковского права. Учение о ценных
[2]. Алексеев М.Ю. “Рынок ценных бумаг”. М., 1992г., стр
[3]. Алехин Б.И. “Рынок ценных бумаг: введение в фондовые
[4]. Балабаев А.С., Осокина И.Е., Поволоцкий А.И. “Рынок ценных
[5]. Белов В.У. “Ценные бумаги: вопросы правовой регламентации”. М.,
[6]. Бороздин Л.Ю. “Ценные бумаги и фондовый рынок”. М.,
[7]. Буренин А.Н. “Рынки производных финансовых инструментов”. М., 1996г.,
[8]. Галанова В.А., Басова А.И. “Рынок ценных бумаг”,
[9]. Карагусов Ф.С. “Правовой режим ценных бумаг в РК”.
[10]. Карагусов Ф.С. “Правовая природа ценных бумаг и иных
[11]. Миркин Я.М. “Ценные бумаги и фондовый рынок”. М.,
[12]. “Портфель приватизации и инвестирования”. Под ред. Петракова И.Я.
[13]. Таганов Д.Н. “Акции и биржа: как приумножить, а
[14]. “Рынок ценных бумаг и его финансовые институты”. Под
[15]. Уильям Ф. Шарп, Джери В. Бейли “Инвестиции”. М.,
[16]. Шарипбаев А.А., Ануарбеков Е.А. “Справочник по ценным бумагам
[17]. Азимова Л. “Опционы как производные ценные бумаги” //
[18]. Борисов Е. “Привлекательность АДР гарантировано законом” // РЦБ,
[19]. Габриелян Ж., Куприянов С. “Маркет-мейкерство на рынке ценных
[20]. Голубенко - Сирант Т. “Депозитарные расписки как средство
[21]. Гончаров А. “Источник прибыли - АДР” // Экономика
[22]. Джерман Д. “Производные бумаги на АДР - способ
[23]. Джолдасбеков А. “Хеджирование фьючерсных контрактов пөзволяет оптимизировать и
[24]. Диаковский А. “Рынок АДР: практика, итоги, перспективы” //
[25]. Иванов М.И. “Когда производные ценные бумаги “заиграют” в
[26]. “К инвестору” // РЦБ, 1997, №11.
[27]. Козлов А. “Сделки с ценными бумагами” // РЦБ,
[28]. Майоров С. “Фьючерс на ГКО: стратегии и спецификация”
[29]. Мамакин В. “Фьючерсный индекс для хеджеров” // РЦБ,
[30]. Масенков В. “АДР: возможна ли игра?” // РЦБ,
[31]. Нейштадт А., Селезнева Т., Тутубанин В., Угер Е.
[32]. Райцин Л. “Штурм Нью-Йоркской биржи оборачивается удачей” //
[33]. Редькин Н. “Маркет-мейкер - фундамент рынка” // РЦБ,
[34]. “Станет ли биржевой клиринг цивилизованным?” // экономика и
[35]. Чурюканова М. “ГДР поднимает спрос” // Экономика и
[36]. Назарбаев Н.Ә. “Қазақстан - 2030” Президенттің
[37]. «Бағалы қағаздар нарығы туралы» ҚР заңы
[38]. Галанова В.А., Басова А.И. “Рынок ценных бумаг”,
[39]. «Шетелдік инвестициялар туралы » ҚР заңы
[40].«Бағалы қағаздардың биржалық саудасын белсендіру бойынша шаралар туралы»
[41]. «ҚР-сында бағалы қағаздарды дамыту бағдарламасы» ҚР –сының
[42]. « Басқа мемлекеттердің эмитентерімен жығарылған
[43]. Е.Ф. Жукова. « Деньги. Кредит. Банки» -М.: ЮНИТИ,
[44]. Колесников В.И., Кроливецкая Н.Г. «Банковское дело»
[45]. « Банковское дело/ Учебное пособие для вузов» Лаврушин
[46]. 34. “Станет ли биржевой клиринг цивилизованным?” //
[47]. Чурюканова М. “ГДР поднимает спрос” // Экономика и
[48]. Козлов А. “Сделки с ценными бумагами” // РЦБ,
[49]. Майоров С. “Фьючерс на ГКО: стратегии и спецификация”
[50]. 22. Джерман Д. “Производные бумаги на АДР -
61
Жалпы жиналыс
Биржалық кеңес
Басқармашылық
Ревизиялық комиссия
Арбитраждық комиссия
Листинг бөлімі
Сауда бөлімі және брокерлер
Клиринг бөлімі
Ақпараттық-талдау бөлімі
Әкімшілік -қаржылық бөлім
64
Қазақстан Республикасының бағалы қағаздар нарығы
ҚОР БИРЖАСЫ МЕН БАҒАЛЫ ҚАҒАЗДАР НАРЫҒЫНЫҢ ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙЫН ТАЛДАУ
Инвестицияларды қаржыландыру көздері экономикалық мәні мен мазмұны
Инвестицияның методологиялық мазмұны
Қазақстан Республикасының бюджеттік жүйесі
ТЕМІРБАНК АҚ ДЕПОЗИТТІК ОПЕРАЦИЯЛАРЫН ТАЛДАУ
Темірбанк АҚ қаржылық жағдайын талдау
Жобалық сараптау
Халықты зейнетақымен қамсыздандыруды басқарудың теоретикалық аспектілері
Коммерциялық банктердің депозиттік операцияларының теориялық негіздері