Оқыту технологиясы
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
4
1 ҚАЗІРГІ ҒЫЛЫМ МЕН ТЕХНИКАНЫҢ ЖЕТІСТІКТЕРІ. ОҚЫТУДЫҢ АҚПАРАТТЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫН
7-37
1.1 Болашақ мұғалімдерді қазіргі ғылым мен техниканың жетістіктері негізінде
7
1.2 Жоғары оқу орнында оқытудың ақпараттық-компьютерлік технологияларын қолданудың қазіргі
24
2 АҚПАРАТТЫҚ КОМПЬЮТЕРЛІК ЖӘНЕ МАТЕМАТИКАЛЫҚ МОДЕЛЬДЕУ
38-65
2.1 Болашақ мұғалімдерді ақпараттық-компьютерлік және математикалық модельдеу арқылы кәсіби
38
2.2 Жоғары оқу орнында болашақ мұғалімдерді ақпараттық-компьютерлік және математикалық
51
ҚОРЫТЫНДЫ 66
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 67
ҚОСЫМШАЛАР
Болашақ мұғалімдерді ақпараттық-компьютерлік және
математикалық модельдеу негізінде кәсіби дайындау жүйесі
БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР
АКТ
АКММ -Ақпараттық-компьютерлік және математикалық модельдеу
АКОӘК -Ақпараттық-компьютерлік оқу-әдістемелік кешен
АҚШ
АЖ
ДК - Дербес компьютер
ЖОО
КОБ
КИ
ККБД
ҚазҰПУ -
ҚР
ТМД
ММ
МҚ
МАОЖ - Мультимедиялы аутоматтандырылған оқыту жүйесі
МОТ
ОПҚ
ОАТ
ОЖ
ОҚМУ
СӨЖ
СОӨЖ
ХҚТУ
ЭЕМ
ЭОӘК
ЭО
IBM
үшін халықаралық машиналар )
IT
MS DOS
HTML
WWW
КІРІСПЕ
Зерттеудің көкейкестілігі. Қалыптасқан дәстүр бойынша Қазақстан Республикасы Президенті Н.Ә.Назарбаевтың
Қазіргі ақпараттық технологиялардың қарқынды даму кезеңінде орта білім беретін
Болашақ мұғалімдерді ақпараттық–компьютерлік және математикалық модельдеу негізінде даярлау
Замани ақпараттық жүйелерді қолдану дағдылары және олардың көмегімен кәсіби
Бұл талаптардың осы көлемде жүзеге асырылуы болашақ
Ақпараттық проблеманың пайда болуы, ең алдымен, әлеуметтік-экономикалық факторларға байланысты
Қазіргі ғылым мен ақпараттық технологияның дамыған кезеңінде және өндірістің
Зерттеудің объектісі. Болашақ мұғалімдерді жоғары оқу орнында кәсіби дайындау
Зерттеудің пәні. Болашақ мұғалімдерді ақпараттық-компьютерлік және математикалық модельдеу негізінде
Зерттеудің мақсаты. Информатика, математика, кәсіптік білімнің болашақ мұғалімдерін ақпараттық-компьютерлік
Зерттеудің болжамы. Егер информатика, математика, физика және кәсіптік білімнің
Зерттеудің міндеттері.
Болашақ мұғалімдерді қазіргі ғылым мен техниканың жетістіктері негізінде кәсіби
Болашақ мұғалімдерді ақпараттық-компьютерлік және математикалық модельдеу негізінде кәсіби дайындау
Жоғары оқу орнында болашақ мұғалімдерді ақпараттық-компьютерлік және математикалық модельдеу
Ақпараттық-компьютерлік және математикалық модельдеу негізінде болашақ мұғалімдерді кәсіби дайындаудың
Зерттеудің жетекші идеясы. Жоғары оқу орнында болашақ мұғалімдерді
Зерттеудің ғылыми-әдіснамалық негіздері білім беру жүйесінің философиялық, психологиялық-педагогикалық, ғылыми-әдістемелік
Зерттеу көздері: зерттеу проблемасы бойынша философтардың, педагогтардың, психологтардың және
Диплом жұмысының құрылымы. Диплом жұмысы кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан,
1 Қазіргі ғылым мен техниканың жетістіктері. Оқытудың ақпараттық-компьютерлік технологияларын
1.1 Болашақ мұғалімдерді қазіргі ғылым мен техниканың жетістіктері
Қазақстан Республикасының Евразиялық аймаққа кіруі, ХХІ ғасырға аяқ
Еліміздегі жоғары кәсіби білім берудің көп деңгейлі құрылымы және
Республикамыздың Білім және ғылым министрлігі “Қазақстан Республикасындағы білім беруді
Заманның жаңа даму сатысында білім беру жүйесі қоғамның жаңа
Мамандардың пікірінше ХХІ ғасырда тиімді білім беру жүйесін жасайтын
ХХІ ғасырдың басында ғылыми техникалық прогрестің және ақпарат көлемінің
Ғалым-психологтардың пікірі бойынша педагог профессиограммасын жасауда педагогтық қызметтің психологиялық
Мамандар профессиограммасын жасауда социологтардың «маман моделі» қасиеттерін қамтитын мынандай
кәсіптік;
әлеуметтік;
саяси-идеялық;
әлеуметтік –психологиялық;
«Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту» тұжырымдамасында
Қоғам өміріндегі қазіргі өзгерістер, экономиканың, саясаттың, әлеуметтік-саяси саланың дамуы
Міне, осы орайда ҚР Білім және Ғылым Министрлігі әзірлеген
Осындай талап деңгейіндегі маманды даярлау жоғары оқу орындарының үлесіне
ЖОО-ғы болашақ мұғалімнің кәсіби даярлығы оқу жылдары кезінде кәсіби
ҚР-ң жоғары педагогикалық білім тұжырымдамасында «Болашақ мұғалім тек өз
Жалпы білім беретін орта мектеп мұғалімдері ішінде информатика пәні
Ал бүгінгі қоғамға өз бетінше дербес, сыни тұрғыда
Біздің елімізге, сонымен бірге Ресей және шетелде кәсіпке бейімделу
Болашақ мүғалімнің кәсіби бейімделу аясына негізінен мыналар кіреді: кәсіби
Болашақ мұғалім үшін оның өмірлік іс-әрекетіне мамандықты меңгеру мәселесі
Сонымен, айта кететін жайт, студенттердің оқу іс-әрекетінің нәтижелілігі, оған
Болашақ мұғалім мамандығына бейімделу мәселесі кезеңінде студент болашақ мамандығы
Кәсіби іс-әрекетке бейімделу үдерісі табысты болуының негізгі жағдайларын көрсетер
Сурет 1 - Болашақ мұғалімнің кәсіби бейімделуінің мазмұндық құрылымы
жақсы жағдайлар және еңбекті ұйымдастыру секілді параметрлері әсер етпей
Кәсіби оқыту кезінде студент топтарын үшке бөлуімізге болады:
Бірінші топтағы студенттер білімге кәсіп ретінде бағдар жасайды. Бұл
Екінші топтағы студенттерде бизнеске деген бағдар басым. Олар үшін
Үшінші топтағылар жеке, тұрмыстық деңгейлерінде проблемалары бар студенттер. Олар
Кәсіпке бейімделу кезінде кәсіпті таңдау мәселесі үлкен орын алады.
Сонымен бірге теориялық және практикалық аспектілерде кәсіби өзіндік тұлғаның
Л.И. Божовичтің тұлғаның ішкі позициясы түсінігін қолдана отырып, адамның
Кәсіби бейімделу үдерісінде кәсіби маман ретінде ішкі мотивтердің қалыптасуын
1) Болашақ кәсіби іс-әрекетіне деген жалпы жағымды эмоциялар қатынасымен
2) Келесі кезеңде ішкі позициясының дамуы өз мүмкіншіліктері мен
3) Бұл кезеңде өз кәсіби іс-әрекет, өз қабілеттері жайлы
Бұл айтылған кезеңдер кәсіпқойдың ішкі позиция типтерімен сәйкес келеді
С.Л.Рубинштейннің адам өмір сүруінің екі тәсіліне сүйене отырып,
Көрсетілген модустар болашақ маманның кәсіпқойлық тұлғасының қалыптасу кезеңдері болып
Студенттердің мұғалім мамандығына кәсіби бейімделуі барысында олардың белсенділігін,
Студенттерді кәсіби бейімдеудегі түпкі мақсаты «жоғары мектепке алғаш оқыған
Жоғары мектептегі кәсіби даярлауды зерттей отырып біз студенттердің тұлғалық
Жоғары оқу орнында кәсіби даярлау жұмыстары қызметін жаңа бастаған
Мұғалімнің қызметі өзінің құрылымына қарай жан-жақтылығымен ерекшеленеді, бұл
Еңбек жолын бастаған мұғалімдерде қажетті психологиялық-педагогикалық білімдердің, білік пен
Өте күрделі үдерістердің санатындағы кәсіби бейімделу үдерісі өзіндік ішкі,
Алғашқы қайшылықтар біздің пікірімізше мынадай деп есептейміз:
болашақ мұғалімнің өз бетінше жұмыс істеуге ұмтылуы және оған
жақсы жалпы теориялық білім мен оны практикалық қызметінде қолдана
болашақ мұғалімнің өзін-өзі таныту қажеттілігі мен оның коммуникативтік мүмкіндігінің
Сонымен қатар ЖОО тұлғаны кәсіби даярлау үдерісінде оның жұмыс
болашақ мұғалімнің өмірлік жоспарлары, құлшыныстары, кәсіби үміті мен олардың
болашақ мұғалімнің талап-тілектері және оның аталған ұжымның тұлғааралық қарым-қатынастар
орта мектеп ұжымына байланысты қоятын нақтылы талап-тілектері мен
қарым-қатынас тәжірибесінің жетімсіздігінен және алғашқы жылдарда қоғамдық-педагогикалық қызметіне көп
Бұл қайшылықтарды атай келе және оларды шешудің (мәселен, университеттің
Сондай-ақ, алған мамандықтың өзі төмендегідей жағдайларда қайшылықтарға ұрындыруы мүмкін:
мамандық жеке тұлғаның қабілетін танытуына мүмкіндік бермеген немесе онда
көңілі толмаған, өзін-өзі бағалауы мен тұлғаның қабілетін объективті бағалау
тұлғаның және оның қызмет барысында қарым-қатынас жасаған адамдарының коммуникативтік
Болашақ маманның тұлға ретінде танылу жолындағы аталған және басқа
Мақсат бұл жерде туындаған қайшылықтарды мұғалім-маманның қалыптасу үдерісіндегі қозғаушы
Болашақ мұғалімнің кәсіби бейімделу мәселесін қарастыру барысында оның мәніне
Кеңірек алып қарастырғанда болашақ мұғалімнің кәсіби бейімделу аясына мынадай
Бұл өзін-өзі ұстауы мен қарым-қатынас жасаудың тиімді жолдарын табу
Бір жағынан оқыту мен тәрбиелеудің нақтылы әдістемесін игеруге, екінші
Аталған үш компонент кәсіби бейімделу барысында бір-бірімен тығыз байланысты
Болашақ мұғалімдерді даярлау үдерісінде арнайы кәсіби пәндерді ақпараттық-компьютерлік және
Оқыту үдерісі қоғам дамуының әлеуметтік-экономикалық және саяси жағдайлармен, адамдардың
Оқыту үдерісі терең, берік және дәл білім алуға ұмтылған
Сонымен бірге, оқыту үдерісі білім беру, тәрбие және даму
Оқытуды іске асыру адам баласына белгілі заңдылықтарды, білімді меңгеру
Білім беру үдерісін және білім саласындағы құбылыстардың басты кілті
Кейде қазіргі ғылымдағы зерттеулер мұны жоққа шығарады. Оның ғылыми
Әдіснама ғылымы практиканың іс-әрекеттерімен қаруланған. Адам өмірі секунд сайын,
А.П.Сейтешев берген анықтама бойынша әдіснама – бұл жоғары педагогикалық
Біз “зерттелетін объектіні, құбылысты ғылыми тұрғыда танып, оны өзгертуге,
Табиғат, қоғам және ойлау (таным үдерісі) дамуының жалпы заңдары
Табиғат пен қоғамдағы құбылыстар мен заттардың жалпы өзара байланысы
Білім беруде қолданылатын оқытудың ұстанымдары оқыту үдерісінің заңдылықтарымен дамиды.
Ұстаным – бұл мұғалімнің өзінің тәжірибелік іс-әрекетінде және мінез
Оқыту ұстанымдары – оқытудың мазмұнына, ұйымдастырылуына және әдістемесіне қойылған
Жалпы дидактикалық ұстанымдар: ғылымилық ұстанымы; жүйелік ұстанымы; саналық пен
Осы жалпы дидактикалық ұстанымдар кез-келген оқулық пәнді оқыту әдістемесіне
Оқу материалының түріне, олардың өтілу кезеңдіріне қарай дидактикалық ұстанымдар
Дидактикалық ұстанымдардың бірі – оқу материалының ғылымилығы. Арнайы кәсіби
Жүйелілік ұстанымы – жаңа материалды түсіндіруде, білім мен дағдыларды
Теорияны тәжірибемен байланыстыру ұстанымы – бөлуге келмейтін бүтін тұтас
Саналық ұстанымы – білімді сапалылықпен қабылдап, оның өмір және
Жекелік және ұжымдық біртұтастығы ұстанымы оқытушы өзінің әрбір жеке
Түсініктілік ұстанымы бойынша оқыту білімгерлердің ақыл-ойына жасына, қабілетіне, дербес
Түсініктілік ұстанымынан оқыту ережелері туады. Мысалы:
1) Жеңілден қиынға көшу. Мұнда білімгерлерді таным іс-әрекетіне бірте-бірте
2) Қарапайымдылықтан күрделілікке көшу.
3) Белгіліден белгісізге көшу деп білімгерлердің өткен сабақтан алған
Білімнің біліктігі ұстанымы білімгерлерге оқылып отырған оқу материаларының олардың
Болашақ мұғалімдерді АКММ негізінде оқыту – жалпы білімді ақпараттандыру
Оқыту ұстанымдарын белгілеуде мынадай шарттарды ескеру қажет:
1) әмбебаптылық, яғни аталған ұстаным оқыту үдерісінде басынан аяғына
2) қажеттілік, яғни бұл ұстанымсыз оқытып, үйретуді ұтымды, қазіргі
3) ұстанымдардың әрқайсысының дербестігі, тәуелсіздігі;
4) қазіргі мақсат-мүдде, заңдылық және тұтас дидактикалық теория тұрғысынан,
Болашақ мұғалімдерді АКММ негізінде кәсіби дайындау осы айтылғандарда жүйе
В.Г.Афанасьев «жүйе» ұғымын «өзара әсерлесуші құраушылар тұтастығы деп түсінеді.
Жүйе өзінің құраушыларына белсенді түрде әсер жасайды да, оларды
1) Жүйеге енетін элементтің ешқайсысында да жоқ сапалық қасиеттердің
2) Жүйені құрайтын элементтердің, құраушылардың, бөліктердің болуы;
3) Құрылымдардың (жүйе элементтерінің) өзара байланысының болуы;
4) Жүйенің тұтастай және оның жекелеген құраушыларының міндеттілік сипаттамаларының
5) Жүйенің сыртқы ортамен және реті жоғары, төмен ішкі
В.Н.Садовский мен Э.Г.Юдиннің зерттеулерінде «жүйе» ұғымы мынадай белгілер бойынша
1) Жүйе біртұтас өзара байланысатын элементтер түрінде болады;
2) Ол сыртқы ортамен бірлікте болады;
3) Зерттелетін жүйе реті жоғары басқа бір жүйенің элементі
4) Зерттелінетін жүйенің элементі реті төмен жүйе болып саналады.
Педагогика ғылымы үшін «жүйе», «жүйелілік ұстанымы» ұғымдары жаңадан енгізілген
Біздіңше жүйе – шын, ақиқатты түрде өмір сүретін әлеуметтік
Біздің зерттеуіміздің теориялық-әдіснамалық құндылығы ретінде педагогикадағы жүйелердің мәні мен
Сурет 2 - В.П.Беспальконың тұжырымдамасы бойынша жүйенің құрылымы
В.П.Беспальконың тұжырымдамасында педагогикадағы жүйенің құрылымында қайсы-бір ғылыми теорияның екі
Білім берудегі әрбір дидактикалық мәселе оқытудың технологиясы арқылы шешіледі,
Сурет 3 - Л.В.Загрекова бойынша жүйенің құрылымы
Сурет 4 - В.К.Дьяченко бойынша оқыту үдерісі моделінің құрылымы
Біз болашақ мұғалімдерді кәсіби дайындау жүйесін жобалауда мына негізгі
1) оқу жоспарларының мазмұнын және құрылымын талдау;
2) оқыту мақсатын жобалау;
3) оқыту мазмұнын жобалау;
4) оқыту формаларын жобалау;
5) оқытудың әдістерін жобалау;
6) оқытудың құралдарын жобалау;
7) оқу үдерісін ұйымдастыру талаптарын тұжырымдау.
Сонымен, болашақ мұғалімдерді кәсіби дайындау жүйесі мынадай белгілі кезеңдерден
Біздің зерттеуіміз бойынша кәсіби білім беруде ақпараттық-компьютерлік және математикалық
1. Мақсаты: оқу үдерісінде ақпараттық-компьютерлік және математика-лық модельдеу іс-әрекеті
2. Мазмұны: ақпараттық-компьютерлік және математикалық модельдеу мазмұны; модельдеу іскерлігін
3. Әдістері: таным әдістері; оқыту әдістері: оқытудың қарқынды әдістері;
4. Формалары: дәрістер, семинарлар, лабораториялық жұмыстар, арнайы практикумдар, ғылыми-әдістемелік
5. Құралдары: дидактикалық: ақпараттық-компьютерлік және математика-лық модельдеу үшін тапсырмалар;
6. Бақылау тәсілдері: ағымдық; қорытынды: сынақ, емтихан, курстық және
7. Коррекция тәсілдері: ақпараттық-компьютерлік және математикалық модельдеу үшін тапсырмаларды
8. Нәтиже: ақпараттық-компьютерлік және математикалық модельдеу негізінде кәсіби дайындау
Ақпараттық-компьютерлік және математикалық модельдеу негізінде кәсіби дайындау жүйесі болашақ
Сонымен, болашақ мұғалімдерді ақпараттық-компьютерлік және математикалық модельдеу негізінде кәсіби
Болашақ мұғалімдерді кәсіби дайындауда, модельдеу, графтық кескіндеу (граф теориясы
1.2 Жоғары оқу орнында оқытудың ақпараттық-компьютерлік технологияларын қолданудың
Қоғам өмірін ақпараттандыру және онымен байланысты ақпараттық технология құралдарын
Елбасымыздың «Қазақстан-2030» стратегиясының бағдарламасында барлық Қазақстандардың өсіп-өркендеуі, қауіпсіздігі
Қазақстан Республикасы 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасының
Қазақстан Республикасында білім беру жүйесіндегі реформалау үдерісі оның мазмұны
Жоғары білімді дамытудың жаңа ұлттық тұжырымдамасы мен бағдарламасына, жоғары
Білім беру жүйесінде қазіргі заманғы білім беру технологияларын әртүрлі
Қазіргі заманғы білім беру технологияларына байланысты, бүгінгі таңда пайдалану
Оқу үдерісіне жаңа бағыт беріп, оның даму жолдарын ХХІ
Педагогикалық ғылымның жаңа бағытта өрбуі, білім беру жүйесінде жоғары
Білім беру саласындағы жүргізілген ізденістер мен тәжірибелерге сүйене отырып,
оқу саласын демократияландыру;
гуманизациялау және гуманитарландыру;
жоғары білім, ғылым және өндіріс салаларын бірлесе жұмылдыру;
халықаралық ізденіс пен тәжірибелерді есепке алу;
оқу үдерісін ғылым мен техника жетістіктері негізінде жүргізу;
мемлекеттің әлеуметтік-экономикалық және ұлттық психологиялық ерекшеліктерін есепке алу;
жоғары білім орындары мен келешек мамандардың өмірге көзқарасы араларындағы
Аталмыш үдерістерді жүзеге асыру мақсатында осы заманның мүддесіне сәйкес
Бұрынғы оқу жүйесі де қалыптасқан әдістер мен ережелер арқылы
Аталған кемшіліктерді ескере отырып, жаңа оқу жүйесін енгізуде адамның
Адамзат тарихында адамның негізгі мақсаты – қоршаған ортаны зерттеу
Алғаш рет 1979 жылы Д.Боткин, М.Эльманджара, М.Малитце «Рим клубына»
Инновациялық білім беру жүйесін төмендегіше анықтауға болады:
-«Адам–қоғам–табиғат» арасындағы үйлесімділікті жаңаша қалыптастыратын дүние таным үдерістеріне көзқарас
- білім берудің әдісі мен мазмұнын оқытушының іскерлік,
- пәндерді оқыту барысында тұлғаның рухани байлығына, өнегелілігіне, істеген
- субъектінің алған ғылыми білімінің, оның әлеуметтік тұрмысын және
Сонымен инновациялық білім берудің негізгі мақсаты – адамның шығармашылық
Қазіргі қоғамдағы қалыптасқан нарықтық қатынастар, ғылым мен техниканың
Соңғы жылдарда педагогтар проблемалық оқытуға дамыта оқыту,
Осыған орай орта, орташа арнайы, жоғары білім беретін орындарда
Көп жылдан бері қалыптасқан дәстүрлі сабақ беру әдісіне компьютердің
Білім беруді ақпараттандыру үдерісі, компьютерді оқу үдерісінде пайдалануы
Жалпы ғылыми-техникалық прогрестің жетістіктерін атап айтқанда ғылымның материяға, микродүниеге,
Ақпараттық технологиялары қоғамның барлық саласында және ғылыми-техникалық зерттеулерде кеңінен
Ғылыми-техникалық революциямен бірге өмірге келген ақпараттанудың ғылыми салалары, ақпараттық
Ақпараттық технологияларды қолданып оқыту арқылы дүниенің тұтастығын түсінеміз, жалпы
Жаңа технологияларды оқу процесінде қолдануда жаңа оқу пәндерінің пайда
Қазақстан Республикасының білім беру саясатының бағдарлы принциптерін қалыптастырудың басымды
Болашақ маман даярлауда оқыту мазмұны мен формаларын, оқу құралдары
Оқу үдерісінде болашақ маманның теориялық даярлығын жетілдіруде кәсіби мақсатты
Сонымен, бұрыннан қалыптасқан дәстүрлі сабақ беру әдісіне компьютердің, ақпараттық
оқыту технологиялары;
оқытудың замани ақпараттық технологиялары;
оқытудың интерактивті режимі;
оқытудың компьютерлік технологиялары;
мультимедиалық технологиялар;
ақпараттық, білім ортасына байланысты түсініктердің әр түрлері.
Білім берудегі ақпараттық технологияларға, оқыту технологияларына байланысты түсініктер мен
"Оқыту" түсінігін қарасақ, ол- "белгілі бір мақсатқа жету бағытында
оқыту, өздігінен білім алу және өзін-өзі бақылау үдерістерін керек
Оқытуды компьютерлендіру қазіргі дидактика мен нақты әдіс-тәсілді дамыту тенденциясы
Жоғары білім беруде, соның ішінде біз қарастырып отырған болашақ
М.И.Жалдак ақпараттық технологияны былай деп анықтайды: ақпаратты жинаудың, ұйымдастырудың,
Жоғарыда айтылғандарды жинақтай келе, жаңа ақпараттық технологиялар кұралдарына
электронды - есептеуіш машиналар;
дербес электронды - есептеуіш машиналар;
электронды есептеуіш машиналарының барлық класына арналған терминалдар жинақтары;
ақпаратты манипуляциялайтын құралдар;
желілер;
замани компьютерлердің сыртқы, шалғай құрылғылары;
ақпаратты бір түрден екінші түрге түрлендіру құрылғылары;
аудиокөрсеткіш ақпаратты манипуляциялайтын құралдар мен құрылғылар;
байланыстың замани құралдары;
жасанды интеллект жүйелері;
бағдарламалық кешендер;
Интернет жүйесі.
Жаңа ақпараттық технологиялар құралдарын кәсіби мақсатқа лайық қолдануды қамтамасыз
Біздіңше "оқытудың ақпараттық технологиялары" ұғымын анықтауға әр түрлі тұрғыдан
Білім беру үдерісін ақпараттандыруға бағытталған жоғары білім беру орындарын
Қоғамды, білім беруді ақпараттандыру жағдайында бүгінгі күнде ақпараттық-компьютерлік технологияларды
Ал ақпараттық-компьютерлік технологиялар көмегімен бұл міндеттерді дұрыс шешу үшін
Білім беру үдерісінде компьютерлердің, ақпараттық технологиялардың кеңінен қолданылуы интерактивті
Компьютерлік оқыту интерактивті электронды оқытудың бір бөлігі болып табылады
Компьютерлік оқытудың әдіснамасын, ұстанымдарын, әдістемесін игеру мұғалімнің мамандығына қарамастан
Сабақ барысында және тыс жұмыстарда ақпараттық-компьютерлік технологияларды пайдалану студенттерді
Ақпараттық технологиялар оқытудың барлық техникалық құралдары кешенінің бөлігі болып
Ақпараттық-компьютерлік оқыту бағдарламалары оқу үдерісін талдау мүмкіндігін кеңейтеді, яғни
Бірінші ұстаным - өзара тығыз байланысты материалдарды үзінді-блоктарға бөлу
Екінші ұстаным – алгоритмдерді (бағдарланған мәтіндерді) оқып үйренуге білімгерлер
Үшінші ұстаным – оқушының әрбір жауабына артынша баға беру,
Төртінші ұстаным - оқудың қарқыны мен мазмұнын дараландыру, яғни
Бесінші ұстаным – бағдарланған мәтіндердің эмпирикалық сенімділігін тексеру, бағдарламашы
Оқытушы студенттердің компьютерлік сауаттылығына сүйене отырып оқытудың әдіс-тәсілдерін
Тәжірибе көрсетіп отырғандай, арнай кәсіби пәндерді оқыту кезінде ақпараттық-компьютерлік
Ақпараттық-компьютерлік технологияларды оқу үрдісіне енгізуде студенттердің психологиялық-педагогикалық мүмкіндіктері міндетті
Қазір компьютер өндірісімен айналысатын фирмалар оқу орындарында қолданылатын түрлі
Видеокөріністер сабақты қызықты етіп жандандыра түседі. мұндай бағдарламаларға белсенділік
Зерттеу барысында байқалғаны оқыту үдерісінде арнайы кәсіби пәндерді оқытуда
Электрондық оқулықтар компьютерлік оқу әдістемелік құралдарды өз дәрежесінде қолдануды
Өткен ғасырдың аяғы мен осы ғасырдың басындағы саяси және
Жоғары білім берудің дамуы жайындағы жыл сайынғы баяндамада [195]
1. Жоғары оқу орнына дейінгі білім (жалпы орта) алу
2. Орта білімнің аяқтаушы екі-үш жылдық циклінде едәуір мамандандыру
3. Барлық елдерде дерлік жоғары білімнің бірдеңгейлік жүйесінен бас
4. Іргелі пәндерді оқыту мен мамандандыру арасындағы дұрыс арақатынасты
5. Оқу бағдарламаларының қоры жұртшылықтың білім алуға деген алуан
6. Оқытудың мазмұнын, түрі мен әдістерін жаңартуға байланысты болатын
Бұл ретте үздіксіз білім беру жүйесінің қызмет етуі жағдайында
Сондықтан, жоғары білімді мамандарды дайындау бағдарламасын табысты жүзеге асыру
Оқытудың қазіргі заманғы тенденциялары жоғары білікті маман даярлаудың жаңартылған
Қазіргі білім беру жүйесін қоғамның даму мақсатына сай дүниеге
Білім беру жүйесінде әлемдік деңгейге жету үшін жасалынып жатқан
Халыққа білім беру концепциясының негізгі бағытының бірі-жас ұрпақты тәрбиелеу
Білім берудегі ақпараттық-компьютерлік және математикалық модельдеуді жеделдету қажеттілігін анықтайтын
бірінші фактор – ЭЕМ-ді пайдалану аймағындағы жоғары білікті мұғалімдерді
Екінші фактор – жалпылама математикалық, ақпараттық-компьютерлік моделдеу бойынша сауаттылық
Үшінші фактор – педагогикалық ғылымдардың логикалық дамуын анықтайтын, білім
Білім берудегі ақпараттық және математикалық моделдеу әр түрлі педагогикалық
Білім беру үдерісіне ақпараттық және математикалық моделдеу технологиясын енгізу
Біздің елімізде қоғамды ақпараттандыру жағдайы бойынша білімді қайта құру
Жоғары білім беру үдерісінде ақпараттық-компьютерлік және математикалық модельдеу қолдану
1) арнай пәндерді оқыту үдерісінде қолданылатын ақпараттық-компьютерлік және математикалық
2) дәстүрлі оқу пәндерін оқытуда қолданылатын ақпараттық-компьютерлік және математикалық
3) үздіксіз білім беру мазмұнын оның барлық деңгейінде түбегейлі
Білім берудің барлық буындарында жаңа сапалық жетістіктерге жету педагогикалық
Білім беруде компьютерді және оның құралдарын пайдалана бастаған кезде
И.Роберттің айтуынша, жаңа ақпараттық технология – есептеуіш техника негізінде
Бүкіл дүние жүзіндегі білім беру мекемелері Интернеттің ақпараттық ресурстарын
Болашақ мамандарға қойылатын қазіргі заманғы талап тек таңдап алған
Қазақстан Республикасындағы білімді ақпараттандыру жүйесін әрі қарай дамыту ақпараттық
Қазіргі таңда ғылым мен техникалық даму қарқыны оқу-ағарту саласының
Электрондық байланыс жүйелері арқылы ақпарат алмасудың тиімділігі өркениетті елдердің
Білім жүйесінің барлық сатылары үшін электрондық оқулықтар қазіргі оқудың
Оқытудың интерактиві емес технологиясы (қағазға басылған материалдар, кейстік технология,
Оқытудың интерактивті технологиясы (компьютер оқыту, электронды оқулықтар, мультимедия құралдары,
Кесте 1 - Интерактивті оқыту технологияларының ерекшеліктері
№ Белгілері Кейс-технология (интерактивті емес технология) Мультимедия технология (интерактивті
1 Материалдардың бейнеленуі Статистік (қағазға басылған өнімдер, аудио өнімдер)
2 Мультимедия қосымшалары Жоқ Дыбыс, видео, анимация
3 Интерактивтілік (ақпаратпен өзара әрекет мүмкіндігі) Жоқ Бар
4 Ақпарат тасымалдаушылар Кітаптар, аудио және видео касеталар
5 Ақпаратқа ену Пошта, факс, электронды
6 Ену жылдамдығы Оперативті емес
7 Оқыту әдісі Белсенді емес
Осы технологиялардың ішінде оқытудың интерактивті технологиясы ұғымына тоқталайық. Зерттеулер
М.В.Кларин «Интерактивті оқытуды» оқушының оқу ортасымен тікелей өзара әрекетіне
Сонымен, интерактивті оқыту – жаңа тәжірибені меңгеру құралы болып
Мұғалімдердің көпшілігі оқыту үдерісінде ақпараттық-компьютерлік технологияларды қолдануды, маман даярлауды
- мұғалімдердің көпшілігінде ең жаңа техникамен, технологиямен жұмыс істеу
- ақпараттық құбылыстар бойынша жасалған қолданбалы бағдарлама-лардың жеткіліксіздігі, ол
- оқу үдерісіне ақпараттық және компьютерлік технологияларды енгізу күрделілігі,
- ақпараттық құбылыстарды зерттеуге байланысты мәселелерді шешуге ақпараттық және
Ақпараттық технологияларды қолдану негізінде білім алу аясы тар мақсат
тек ақпараттық және компьютерлік технологиялардың сондай варианттарын пайдалануды біле
оқу материалын, күрделілік деңгейі әр түрлі тапсырмаларды, болжау іскерліктерін
компьютерлерді пайдалануды қызметтің басқа түрлерімен ұтымды үйлестіре білу керек;
компьютерді артығырақ пайдалануды керек ететін мұғалім шешетін мәселелер саласын
компьютерді қолданып шеше алатын ақпараттық мәселелердің белгілі ауқымын әдістемелік
Осы көрсетілген мәселелерді шешу қалай болғанда да, білікті бағдарламалық
Сондықтан, кім жақсы бағдарламалар жасай алады, ол оларды педагогикалық
Болашақ мұғалімдердің ақпараттық-компьютерлік даярлығын практикада жүзеге асырушылардың көпшілігі өз
Олай болса, қазіргі кезде ғылым мен техниканың жетістіктерін, ақпараттық-компьютерлік
2 Ақпараттық компьютерлік және математикалық модельдеу
2.1 Болашақ мұғалімдерді ақпараттық-компьютерлік және математикалық модельдеу арқылы кәсіби
Болашақ мұғалімдерді кәсіби дайындау үдерісінде оқытудың маңызды жағы студенттердің
Болашақ математика мұғалімдерінің ақпараттық-компьютерлік және математикалық модельдеу іскерлігін қалыптастырудың
«Тұжырымдама (лат. Conceptio – түсіну, жүйе), бір нәрсені, құбылысты,
«Педагогика және психология» атты қазақ тіліндегі түсіндірме сөздікте: «Тұжырымдама
Болашақ мұғалімнің ақпараттық-компьютерлік және математикалық модельдеу іскерлігі мектепте ақпараттық-компьютерлік,
Болашақ мұғалімдерді ақпараттық-компьютерлік және математикалық модельдеу негізінде кәсіби дайындау
Болашақ мұғалімдерді ақпараттық-компьютерлік және математикалық модельдеу негізінде кәсіби дайындау
Ақпараттық-компьютерлік және математикалық модельдеу іскерлігін меңгеру үшін қажетгі білім
Болашақ мұғалімнің әдістемелік даярлығы студенттердің арнайы ақпараттық-компьютерлік, информатикалық білімін
Болашақ мұғалімдерді ақпараттық-компьютерлік және математикалық модельдеу негізінде кәсіби дайындау
Оқытудың ақпараттық-компьютерлік және математикалық модельдеу технологияларын қолдану мынадай қажеттіліктерге
1) қоғамды ақпараттандырудың қазіргі жағдайында білімгердің кәсіби тұлғалық міндеттеріне
2) ақпараттық-компьютерлік және математикалық модельдеу саласынан замани ақпараттық технологиялардың
3) болашақ мұғалімнің интелектуалды, тұлғалық потенциялын дамытуға өздігінен кәсіби
4) қазіргі заманғы ақпараттық технологиялар мен компьютерлік педагогикалық құралдарды
Қазіргі заманғы ақпараттық технологиялар ЭЕМ қолдануға негізделген. Замани ЭЕМ-дер
Сондықтан қазіргі кездегі оқыту әдістемелерінде, маман даярлауда ЭЕМ мүмкіндіктері
Ақпараттық технологиялардың даму деңгейі мен оларды арнайы пәндерді, информатиканы
Математикалық модельдеуді біздің жұмысымызда ақпараттық модельдерді терең оқып-үйренудің белгілі
Объектілер мен олардың қасиеттерінің арасындағы қатынастарды белгілі бір математикалық
Математикалық модель – ақпараттық модельдердің негізгі қасиеттерін математикалық формада
Типтік математикалық модельдер нақты жағдайдағы табиғаттың фундаментальды заңдылықтарын өрнектейді.
Мынадай мысал қарастырайық. Жазу столының бетінің ауданын анықтау қажет
Математикалық модельді құруда сапалық қасиеттерден бастап абстракцияланады. Қарастырылған мысалда
Сонымен есептің математикалық моделін құру барысында:
қосымшаны сипаттауды анықтайтын ақпараттық модель құру;
қосымшадағы объектілердің қасиеттері мен олардың арасындағы қатынастарды абстракциялауға қатысты
қосымшаның баламалы математикалық теориясын анықтау, таңдалған математикалық теорияның ұғымдары
математикалық моделін құратын есептерді шешуде қосымшалардың тәуелсіз қасиеттері (аргументтер
нәтижені бастапқы мәліметтермен байланыстыратын математикалық қатынастарды (формулалар, теңдеулер, теңсіздіктер
Қорытынды кезеңде алынатын қосымшалардағы кейбір қатынастарды математикалық сипаттау қосымшаның
Келтірілген кезеңдерді болашақ мұғалімдерді дайындау барысында жүзеге асыру студенттердің
Модель объективті шындықты сипаттаудың нәтижесі ретінде пайда болады. Ол
Динамикалық (дескриптивті). Объект ретінде қарастырылатын құбылыстың қасиеттерінің мәнін және
Оптимизациялық (экстремальды). Модельдердің объектілері ретінде заттардың (үдерістердің) қасиеттерінің арасындағы
Ойын модельдері. Жүйенің объектілері стратегиялар мен ойын ситуацияларын сипаттайтын
Имитациялық. Мұндай жүйелердің объектілері – құбылысты оның құрамдас бөлімдерінің
Логикалық-лингвистикалық. Мұндай модельдердің объектілері символдар, символдық және логикалық өрнектер
Математикалық модельді жасау белгілі-бір математикалық теория шеңберінде құрастырылған ұғымдар
Ақпараттық модель-бұл сезімдік және теориялық ойлауға сүйенетін табиғи
Информатикада бізді ең алдымен қызықтыратыны компьютердің көмегімен құруға және
Күрделі жүйелерді жасау кезіндегі компьютерлік модельдеу – бұл ең
Кез-келген объектінің күйін имитациялауға болады, бірақ имитациялық моделдеу басқару
Графикалық интерфейстің және қолданбалы бағдарламалардың графикалық пакеттерінің дамуы, нәтижесінде
1) өзара байланысқан комьпютерлік суреттер, кестелер, сүлбелер, диаграммалар, графиктер,
2) объектіге әртүрлі, кездейсоқ факторлар (бағдарламаны қолданушы ұсынатын) әсер
Мұндай модельдерді имитациялық компьютерлік модельдер деп атайды. Оның мәні
Ақпаратты компьютерлік модельдеудің мақсаты әртүрлі болуы мүмкін, әдетте экономикалық,
Даму жолындағы қоғамда ең алдымен білім беру саласы дамуға
Білім тоқтаусыз, толассыз үдеріс. ХХІ ғасыр білімнің, адамның қызығушылықтарының
Даму да, білім де ешбір адамға қолдан беріле салмайтындығы
Болашақ мұғалімдердің білім алу үдерісі – жалпы білім жүйесінің
Педагогика ғылымы үшін «Әлеует» категориясы аса маңызды жалпы ғылыми-әдіснамалық
«Әлеуетті дамыту» түсінігі ең алдымен тұлғаның қабілеттерін дамытумен байланысты.
Мәселені осы тұрғыдан қарастыра отырып, тұлғадағы биологиялық әлеуеттің
Психологиялық әлеует – психикалық үдерістердің (есте сақтау, зейін, ойлау,
Мінездік әлеует – белсенділік, мақсаттылық, шешімшілдік, қатаңдық сияқты мінездегі
Тұлғаның тәжірибедегі әлеуеті оның өмір сүру барысында жинақталады. Қызмет
«Шығармашылық әлеует» ұғымының мазмұнын психологтар төмендегідей сипаттайды:
- жаңалықты сезінуге деген тұлғаның сезімдері, жаңалыққа ашықтық, ойлаудың
- тұлғаның шығармашылыққа бағытталған позициясы, бағыттылықтары;
- нақты мүмкіндіктер, білік, дағдылардың бірлігі - шығармашылық сипаттағы
Осы саладағы басқа да зерттеулер шығармашылық әлеуметтік тұлғаның субъектілігін
Мұғалімнің шығармашылық әлеуеті әрекетті іске асыруға негіз болатын оның
бұрынғы бар арқылы пайда болады, ол терістің ішіндегі дұрысты
Мұғалімнің шығармашылық әлеуетінің дамуы да жоғарыдағыдай үш модельде жүреді:
Диалектика заңына сәйкес кез-келген құбылыс өзінің жеткен дәрежесіне қанағаттаннып
Прогрессивті даму моделі шеңберінде мұғалімнің шығармашылық әлеуметтік бейімделу, өзін-өзі
Шығармашылыққа бейімделу кезеңі оған белсенді араласумен алмасады. Бұл
Өзін-өзі іске қосу кезеңі мұғалімнің шығармашылық әрекетті жүзеге асырудың
Мұғалімнің шығармашылық әлеуетін дамытуға қажетті факторлардың бірі-біліктілікті арттыру ісін
- тұлға-қайталанбайтын ерекше тұтастық, оны тұтас күйінде зерттеу керек;
- адам табиғатында оның өзін- өзі жетілдіру, дамытуға ұмтылысының
- тұлғаны өзін-өзі дамытуының қозғаушы күш - оның алдына
- «адамның ішкі әлемі сыртқы әсер етушілерге қарағанда оның
- тұлғаға жанама әсер ету керек, ол тұрпайылықты көтермейді.
Біліктілікті арттыру- мұғалімдердің құқықтары әрі міндеті білім беру
Бұл-білімде нәтижеге жету шарттарының бірі. «Нәтиже» ұғымы деп -
Бұл жағдайда осы кезге дейін мамандардың пәндік кәсіби аймақтары
Сонымен бірге әдіс таңдауға байланысты. Әдіс таңдаудың критерийлері толық
пәннің басты мақсаты мен оқыту әдістерінің сәйкес болуы;
оқыту міндеттері мен әдісінің сәйкестенуі;
әдістің жеке тақырыптың ерекшелігін танытуға қолайлылығы;
студенттің жасы мен психологиялық ерекшелігін ескеру;
оқытушының мүмкіндігіне сәйкес болу;
әдістің оқуда белгіленген уақытқа сыйымдылығы мен білім берудегі тиімділігі;
студенттің өзіндік дамуына жол ашудағы ықпалы.
Студенттердің өзін-өзі тануына, өзара дұрыс қарым-қатынасын орнықтыруға ықпал ету
Болашақ мұғалімдерді ақпараттық-компьютерлік және математикалық білім модельдеу негізінде кәсіби
Қазіргі заман талабы деңгейінде болашақа мұғалімді дайындау жұмысын жүзеге
а) болашақ мұғалім өз пәнін мектеп курсы аясынан әлдеқайда
ә) жоғары оқу орнының әрбір курсының ғылыми және әдістемелік
б) жоғары оқу орнының нақты арнайы курсы мен оған
в) жоғары оқу орнының әрбір кәсіби пәнінің әсерінің мүмкіндіктерін
өз пәнінің әдістемелік негізін білу, оқулық материалды
оқытудың жаңа технологияларын білу және т.б.
Мамандық пәндерді оқыту оқытудың түпкі мақсаты — болашақ мұғалімдерді
Бұл талаптарды қанағаттандыру үшін болашақ мұғалім білім беруді дамыту
2. Тұжырымдаманың мақсаты – болашақ мұғалімдерді кәсіби дайындауда
оқытудың жаңа педагогикалық технологияларын пайдалана отырып кәсіби білім беру
болашақ мұғалімдерді кәсіби дайындауда студенттерді оқытудың
жаңа педагогикалық технологияларын уақтылы оқу
мамандық пәндердің жаңа типтік бағдарламаларын жасау;
жаңа мультимедиялық оқулықтар мен оқу-әдістемелік қүралдар жасап, оларды тиімді
3. Тұжырымдаманың міндеттері.
Болашақ мұғалімдерді өз еңбектерін ғылыми негізде ұйымдастыра білуге, өздік
4. Тұжырымдаманың мақсатына сәйкес оның міндеттерін шешу
үшін мынадай жұмыстарды жүзеге асыру қажет болады:
болашақ мұғалімдерді ақпараттық-компьютерлік және математикалық модельдеу негізінде кәсіби дайындау
осы бағдарламаларға сәйкес оқу-әдістемелік кешендерін дайындау;
мамандық пәндерді оқыту жүйесіндегі пәндердің бағдарламалары мен оқу-әдістемелік құралдарына
информатика пәні мен мамандық пәндердің - пәнаралық, мамандық пәндердің
ақпараттық-компьютерлік және математикалық модельдеуге оқытуға арналған арнайы
курстардың мазмұны мен әдістемесін, ұйымдастыру және жүргізу
түрлерін жетілдіру;
оқытуда қолданылатын оқулық материалдарды іріктеудің кәсіби-педагогикалық
студенттердің мамандық пәндерді оқытудың практикалық бағыттылығын күшейтуге арналған
- АКММ-ге оқыту сабақтарын ғылыми, теориялық және әдістемелік тұрғыдан
- мамандық пәндерді оқыту бойынша жүргізілетін лабораториялық жұмыстардың тақырыптық
-болашақ мұғалімдердің АКММ іскерлігінің кәсіби-педагогикалық бағыттылығына үнемі талап қойып
- болашақ мұғалімдердің өз бетімен жұмыс істеу іскерлігін қалыптастыруды,
Біз ұсынған бұл тұжырымдамадағы бұл бағыттарды жүзеге асыру жоғары
Сондықтан осы тұжырымдамаға сүйене отырып келесі тармақта болашақ мұғалімдерді
2.1 Жоғары оқу орнында болашақ мұғалімдерді ақпараттық-компьютерлік және
Ел Президенті «Қазақстан-2030» стратегиясының бағдарламасында барлық қазақстандықтардың өсіп өркендеуі,
Осы бағытта оқытудың мазмұны Мемлекеттік білім стандарты, типтік оқу
Болашақ маманның кәсіби-әдістемелік даярлығын қалыптастыру үшін өзі таңдаған мамандығына
Жоғары оқу орнында оқып жатқан бүгінгі студент - болашақ
Сабаққа біртұтас дидактикалық мақсат қойылады. Мақсат дұрыс анықталмайынша, нәтижеге
Болашақ мұғалімдерді даярлауда, олардың теориялық даярлығын жетілдіру жолында білім
Көрнекілік ұстанымы – дидактикада ертеден келе жатқан ұстнанымдардың бірі.
Көрнекі құралдың жаңа жанрларынының бірі - мультимедиялық энциклопедия, электронды
Оқытудың – саналық және белсенділік ұстанымын жүзеге асыруға мынадай
Осы тұрғыда оқыту үдерісінде бағдарламалау тілінен студенттердің білімді саналы
.
Білім саласындағы ізгілендіру ұстанымы негізінде оқу үдерісінде студенттің жеке
Аталған дидактикалық ұстанымдар ЖОО-да оқыту үрдісінде студенттің оқуға деген
Соңғы жылдары білім беруді жаңартуға қатысты Еуропа Кеңесінің ұсыныстарына
Латын тілінен аударғанда компетенция дегеніміз өз ісін жетік білу,
Бүгінгі таңда Қазақстандағы білім беру жүйесі Ресей және Еуропаның
Болашақ мұғалімдердің кәсіби құзыреттілігі, яғни компетенттілігі бірқатар ғалымдардың еңбектерінде
Біліктілік компетенцияны қолдану тәжірибесін көздейді. Оны оқушылардың дайындығына қойылатын
Білім берудің түрлі аспектілеріне қатысты компетенциялар мен компетенттіліктердің қызметін
Маман тұлғасына қатысты:
маманның зерделенетін объектілерге қатысты жеке дара ойын бейнелейді және
маманның білім алудағы іс-әрекеттік біліктілігін, олардың қабілеттік дәрежесі мен
пәндік іс-әрекет тәжірибесін белгілейді;
күнделікті өмірдегі тұрмыстық мәселелерді ғана емес, өндірістік және әлеуметтік
маманның дамитын тұлғалық сапаларының барлық негізгі топтарын қамтиды;
- маманның дайындық сапасының біріктірілген сипаттамасын көрсетеді. Осылардың
2. Білім, біліктілік, дағдыға қатысты:
- ББД-ға кереғар келмейді; онымен салыстырғанда өзгешелеу, кейбір жағдайда
- ББД-ның нақтылы объектіге немесе процеске қатысты белгілі
- пәнаралық білім, біліктілік, дағды және іс-әрекет тәсілдері
- тұлғалық-іс-әрекеттік сипаты бар кешенді білім беру ретін
3. Білім берудің мазмұны мен құрылымына қатысты:
білім берудің мақсатын, білім мазмұны (білім беру стандараттары) мен
метапәндік, яғни әр түрлі оқу пәндері мен білім салаларындағы
білім мазмұнының құралдары арқылы қалыптасады.
Іс-әреект тәсілдеріне қатысты:
нақтылы бір міндеттерді шешу үшін теориялық білімдерін пайдалануға мүмкіндік
мамандардың оларды меңгеру жетістігін тексеруге арналған айқын өлшеуіштер құруға
белгілі бір кешенді іс-әрекеттерді орындау процесі кезінде көрсетіледі.
Осы аталған функциялардың көпшілігі білім компетенцияларын анықтау үшін негіз
Білім компетенциясы – бұл білім, біліктілік, дағды және іс-әрекет
«Компетенция» ұғымын «білім беру компетенциясы» ұғымынан ажыратып алуымыз керек.
Білім беру жүйесін ақпараттандыру, оқытудың жаңа технологияларын ендіру және
Жоғары кәсіби білім беретін арнайы пәндер саласындағы ақпараттандыру үдерісі,
объектілердің әр түрлі экрандық моделдерін, олардың динамикалық кескінделуін салу
есептеу үдерісінің, ақпараттарды іздеу әрекетінің және оқылатын объектілер, құбылыстар
оқытуда ақпараттық-компьютерлік және математикалық модельдеуді қолданудың қолданбалық бағытының жүзеге
компьютерлік және диагностикалық әдістерді қолдану туралы білімдерді игерту өте
Болашақ мұғалімдердің педагогикалық іс-әрекетінде ақпараттық-компьютерлік және математикалық модельдеу құралдарын
1) Оқыту үдерісінде ақпараттық-компьютерлік және математикалық модельдеу құралдары мүмкіндіктерін
2) Білім беруді ақпараттандыру жағдайындағы оқу-тәрбие процесінің ерекшеліктері, оның
3) Білім беруге арналған электронды, мультимедиялы құралдарды жасау мен
4) Пәндерден білім мен біліктіліктерді бақылауға бағытталған компьютерлік бақылау,
Келер ұрпаққа қоғам талабына сай тәрбие мен білім беруде
Жоғары білім беру кезеңінде біз қолданған технология негізінде үздіксіз
Қарастырылған ғалым-әдіскерлердің пікірлерін және басқа да оқу-әдістемелік әдебиеттердегі көзқарастарды
Біздің пайымдауымызша, модельдеу дегенді зерттеушінің меңгеруіне қолайлы түрде жинақтап
Педагогикада модельдеу мына жағдайларда қолданылады:
а) педагогикалық міндеттерді және педагогикалық жағдаяттарды моделдеу;
ә) оқыту, тәрбие, үйренушілерді дамыту процесін модельдеу;
б) білім беру мекемелерін басқару жүйесі жағдайын модельдеу.
Болашақ мұғалімді АКММ негізінде кәсіби дайындау моделі – ЖОО-да
Болашақ мұғалімнің моделін құрастыруда біз модель мыналарды бейнелейді деген
талаптарды, олар қоғам тарапынан болашақ мамандарды кәсіби даярлаудың сапасына
зерттеулердің негізгі идеяларын, олар болашақ мұғалімдердің кәсіби іскерліктерін, АКММ
студенттерде АКММ іскерлігін қалыптастыру жоғары оқу орындарында оқытудың біртұтас
оқыту мазмұнын, ғылыми, жалпы кәсіби және арнайын кәсіби
негізгі өлшемдерді және деңгейлер көрсеткіштерін, болашақ маманды даярлаудың сапасын
Барлық модельдер әртүрлі формада өз объектілерін бейнелей отырып жалпы
Педагогикадағы модель – оқып-үйренетін объектінің сипаттамаларын (компоненеттерін, элементтерін, қасиеттерін,
ететін, таным объектісі туралы ақпаратты бірмәнді түрлендіретін, тәжірибелік тексеру
Болашақ мұғалімдердің ақпараттық-компьютерлік және математикалық модельдеуді қолдануға даярлығын қалыптастыру
Модель болашақ мұғалімдердің сапасына қойылып, зерттеу идеясын болашақ маманды
Сурет 7 - Болашақ мұғалімді АКММ негізінде кәсіби дайындау
Мотивациялық компонентке танымдық қызығудың негізгі қалыптастыру бейнесі жатады. Оған
Мазмұндық компонентке болашақ мұғалімнің жалпы мәдениеттілік дайындығы мен пәндік
Оған біртұтас педагогикалық үдерістің теориялық негіздерін меңгеруі, жеке тұлға
Іс-әрекеттік компонент болашақ мұғалім өзінің кәсіби іс-әрекетін инновациялық тұрғыда
Операционалдық компонент болашақ мұғалім өзінің кәсіби іс-әрекетін ұйымдастыруда модельдеуді
Сонымен, болашақ мұғалімдердің ақпараттық-компьютерлік және математикалық модельдеуді қолдануға даярлығы:
Модельдің негізінде біз әртүрлі көрсеткіштерді сипаттайтын деңгейлерді (төмен, орташа,
Төмен деңгей: кәсіби шеберлігінде ақпараттық және компьютерлік технологияны қолдануға
Кесте 2 - Болашақ мұғалімдердің ақпараттық-компьютерлік және математикалық модельдеуді
Компоненттер Өлшемдер Көрсеткіштер
Мотивациялық -Өзінің кәсіби шеберлігін ақпараттық-компьютерлік технология бойынша дамытуға талпынуы
-ақпараттық-компьютер-лік және математикалық модельдеуге қызығушылық таныту -Кәсіби жеке біліктілік
-Ақпараттық және компьютерлік технология бойынша инновациялық іс-әрекетке ұмтылуы
-Ақпараттық жүйелерді модельдеу, компьютерлік модельдеу туралы мотивтер
-Мультимедиялы технологияларды қолдануға ұмтылуы
Мазмұндық -Өзінің ақпараттық және компьютерлік технология бойынша сауаттылығы
-ақпараттық-компьютер-лік және математикалық моделдеу туралы білімдер жүйесі
-Педагогикалық іс-әрекет теориясының кәсіби біліктілік тұрғысындағы негіздерін білуі
-Барлық мүмкіндіктерді ескере отырып, инновациялық іс-әрекеттің көбіне нәтижелі болғандығын
-Ақпараттық жүйелерді модельдеуді, компьютерлік модельдеуді түсінуі
-Мультимедиялық технологиялар туралы түсінік
-Пән сабақтарында компьютерлік модельдеуді қолдану керектігін түсіне білуі
Іс-әрекеттік -Өзінің кәсіби іс-әрекетін инновациялық тұрғыда меңгеру
-Ақпараттық-компьютер-лік және математикалық модельдеуді қолдану іскерлігі -Ақпараттық-компьютерлік технология негізінде
-Ақпараттық жүйелерді модельдеуді меңгеру
-Компьютерлік модельдеуді игеруі
- Мультимедиялы технологияларды қолдана алуы
-Пән сабақтарында ақпараттық-компьютерлік модельдеуді қолдану мүмкіншілігін меңгеруі
Операционалдық -Өзінің педагогикалық іс-әрекетін ұйымдастыруда модельдеуді қолдануы
-АКММ мұғалімнің ақпараттық және алгоритмдік іс-әрекетінің негізгі элементі ретінде
-Ақпараттық-компьютерлік және математикалық модельдеу негізінде оқыту құралдарын жасауы
-Модельдерді сандық және сапалық бағалауды жетік меңгеруі
-Оқу үдерісінде АКММ іскерліктері мен дағдыларын еркін қолдануы
бермейді. Осы ақпараттық-компьютерлік және математикалық модельдеу іскерлігін қалыптастырудың төмен
-белгілі бір информатикалық ұғымдардың анықтамаларын, ережелерді біледі, бірақ ақпараттық-логикалық
- оқулықтағы оқу материалының тарауын,
дидактикалық тұрғыдан талдай алмайды;
- объектілер мен құбылыстарға байланысты мәселерді ақпараттық-компьютерлік және
- қарапайым мультимедиялық, электронды көрнекі құралдарды қолдана алмайды;
нақты кәсіби ақпаратты оқып үйрену үшін, қажетті әдебиетті және
Орта деңгей: кәсіби шеберлігінде ақпараттық және компьютерлік технологияны қолдануға
Болашақ мұғалімінің ақпараттық-компьютерлік және математикалық модельдеу іскерлігінің қалыптасуының орта
белгілі бір информатикалық ұғымдардың анықтамаларын, ережелерді, алгоритмдерді, модельдерді, ақпараттық
оқулықтағы оқу материалының тарауын,
дидактикалық тұрғыда талдай алады;
ақпараттық мәселелерді модельдеу арқылы шешуді іздестіруді ұйымдастыра біледі;
информатикалық ұғымдарды қалыптастыру, информатикалық тұжырымдарды дәлелдеу, белгілі бір ережені
анықтамалық құралмен, кестемен және басқа да дидактикалық материалмен жұмыс
оқушылардың білімін тексеру мақсатында сұрақтар жүйесін, өзіндік жұмыстар мен
білімгердің ақпараттық-компьютерлік және математикалық модель құру жұмыстарын тексеріп, бағалайды
ақпараттық-компьютерлік және математикалық модельдердің дәптерге
жазылу мәдениетін біледі және компьютер үшін бағдарлама құра алады.
Жеткілікті деңгей: Өзінің кәсіби шеберлігінде ақпараттық және компьютерлік технологияны
Бұл деңгейдегі болашақ мұғалімдер - қалыптастырылған жекелеген, кейде, тіпті,
Болашақ мұғалімнің ақпараттық-компьютерлік және математикалық модельдеу іскерлігін қалыптастырудың жеткілікті
нақты ақпараттық оқу материалын, оқыту мақсатын анықтай біледі;
осы мақсаттың негізінде оны логикалық-дидактикалық тұрғыдан
талдай алады (өзекті материалды, тақырыптың
модельдерді типке бөле білу және т.б.);
нақтылы материалды (тақырыпты,
оқу мақсатын айқын қою және оған сәйкес келетін іс-қимыл
амалдарды іріктей алады;
оқушылардың іс-әрекетін ұйымдастыра алады және оқу үдерісінде
оны басқара біледі;
оқу материалын ақпараттық-логикалық талдау негізінде күнтізбелік жоспарын жасай алады;
қарапайым мультимедиялық, электронды көрнекі құралдарды дайындай алады;
оқушылардың жауаптарын талдап, оны әділ бағалай біледі.
Жоғары деңгей: болашақ кәсіби іс-әрекетінде, инновациялық іс-әрекетінде ақпараттық-компьютерлік технологияны,
Жоғары деңгей - жоғары дамыған ақпараттық-компьютерлік және математикалық модельдеу
Болашақ мұғалімнің ақпараттық-компьютерлік және математикалық модельдеу іскерлігін қалыптастырудың жоғары
логикалық-дидактикалық тұрғыдан мектеп оқулығын талдау, сол
сияқты белгілі бір ақпараттық идеялардың, бағыттардың сол оқулықта қалай
курсты, пәнді, нақты тақырыпты, оқыту мақсатын анықтау, сол
мақсаттарға қол жеткізу жүйесін құра біледі;
оқытудың мақсаттары мен нақты
ақпараттық-компьютерлік және математикалық модельдеуге оқыту әдістемесінің бірнеше нұсқаларын жасай
сапалы бағдарламалық, мультимедиялық, электронды көрнекі құралдарды дайындай алады.
Ал мамандық пәндерді оқыту ақпараттық-компьютерлік және математикалық модельдеу негізінде
Білім, жалпы кәсіби, техникалық арнайы болып бөлініп, кәсіппен ұштасады.
Іс-әрекет - әрекеттен, операциядан, қимыл-қозғалыстан тұрады. Бұл үдерістің орындалып,
Болашақ ұстаздың инновациялық мүмкіндігін дамыту – оның оқыту үрдісін
Мектепке осындай инновациялық даярлықпен келген жас маман болашақта оқу-тәрбие
Жоғарыда аталған міндеттерді шешуде педагог маңызды роль атқарады. Болашақ
идеялы-саяси топ: қоғамдық белсенділігі, идеялы-саяси көз жетушілігі, принциптілік, кәсіби
өнегелік қасиеттері: қайырымдылық, мейірбандылық, әділеттілік, әдептілік, арнамыстылық, өзін-өзі сынау
ерік-жігері мен сезім әрекетіне байланысты ұйымдастырылған топ: жұмысқа қабілеттілігі,
ұйымдастырушылық қабілеттігі: ынталылық, ұйымшылдық, тәртіптілік, кәсіби жауапкершілік, кәсіби дербестік,
ойдың мүдделеріне байланысты ұйымдастырылған топ: кәсіби-педагогикалық ойлау қабілеті, техникалық
психодинамикалық топ: жалпы белсенділігі, сезім әрекетінің тұрақтылығы, біркелкілік, әсемділік,
коммуникативтік қабілеттері: адамдармен қарым-қатынасқа түсу, әрекеттестікке, қызметтестікке талаптану, басқа
шығармашылық қабілеттері: қызметтегі жаңалыққа, стандарттық емес тәсілдерге қабілетті, істі
басқара білу қабілеті: басқару нәтижесін және белгісіз ситуациялардағы мәселелерді
Жоғары дәрежелі педагог болу шарттарының бірі жеке тұлғада кәсіби
Кәсіби іскерлік қасиеттер – бұл кәсіби іс-әрекетті ойдағыдай табысты
Болашақ мұғалімдер ақпараттық-компьютерлік және математикалық модельдеуге оқыту барысында өз
ҚОРЫТЫНДЫ
Болашақ мұғалімді ақпараттық-компьютерлік және математикалық модельдеу негізінде кәсіби дайындау
1. Қоғам дамуының қазіргі кезеңі адам қызметінің басым бөлігін
Қоғамдық прогрестегі табысты жаңалықтар болашақ ұрпақтың білімі мен тәрбиесіндегі
Болашақ мұғалім пәнді жақсы білумен қоса, негізі информатика болатын
Болашақ мұғалімнің іс-әрекетінің ерекшелігі – оның құрылымы кәсіби және
3. Болашақ мұғалімдердің ақпараттық-компьютерлік және математикалық модельдеуге кәсіби даярлаудың
4. Ақпараттық-компьютерлік модельдеу және математикалық модельдеу бойынша оқу үдерісін
Ақпараттық-компьютерлік және коммуникациялық технологияларды дамыту және оларды бiлiм беру
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан. Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың
2. Андреев В.И. Диалектика воспитания и самовоспитания творческой личности:
3 Бабанский Ю.К. Проблемы повышения эффективности педагогических исследований. -
4 Кузьмина Н.В. Методы исследования педагогической деятельности. -Л.: Изд-во
5 Сериков В.В. Личностно ориентированное образование //Педагогика, 1994. -№5.
6 Сластенин В.А. Формирование личности учителя в процессе профессио-альной
7 Усова А.В. Психолого-педагогические основы формирования у учащихся научных
8 Хмель Н.Д. Теоретические основы профессиональной подготовки учителья. –
10 Исаева З.А. Формирование профессионально-исследовательской культуры в системе университетского
, 1996. -354 с.
59 Абдуллина О.А. Общепедагогическая подготовка учителя в системе высшего
63 Оспанов К.С. Теория и практика формирования профессионально значимых
64 Өстеміров К.Ө. және т.б. Кәсіптік педагогика. –Алматы, 2006.
87 Ыбыраимжанов Қ. 1861-1930 жылдардағы Қазақстанда бастауыш білім берудің
Лапчик М.П. и др. Теория и методика преподования информатики.
Захарова И.Г. Информационные технологии в образовании. –М.: Издательский центр
Бидайбеков Е.Ы. Информатизация образования в Казахстане. – Алматы, 1998.
Нұрғалиева Г.К. Ценностные ориентации личности: методология, теория, практика, формирования.
Накесбеков Б.Қ., Халықова Г.З. Паскаль тілінің негіздері. –Алматы, 1998.
Азаматов С.А., Камардинов О. Информатика негіздері. – Алматы: Республикалық
Камардинов О. Информатика.- Шымкент, 2000. -322 б.
Әбдиев Қ.С., Беркімбаев К.М. Экологиялық информатиканы оқытудың әдістемелік жүйесі.
Бөрібаев Б. Информатика және компьютер. - Алматы, 1995.-250 б.
Исаев С.Ә., Мухамади А., Ахметова О.С. Жаңа информациялық технологияларды
Қазақстан өз дамуындағы жаңа серпіліс жасау қарсаңында. Қазақстанның әлемдегі
Конституция Республики Казахстан. - Алматы: Казахстан, 1995.- 87 с.
Қазақстанның Республикасының Білім туралы заңы (баптары бойынша түсіндірмелерімен) және
Закон Республики Казахстан Об образовании. - Астана, 2007. №
68
- Қазақстан мен әлемдік білім берудің даму тенденциялары
- Қазақстанның басқа мемлекет-термен білім беру саласын-дағы сыртқы байланыстарын
- оқыту мен тәрбиелеу үдерісінде кәсіби білім беру міндеттерін
- еңбек талаптары мен ерекшеліктерін меңгеру арқылы кәсіби қызмет
Болшақ мұғалімнің кәсіби бейімделуі
Болшақ мұғалімнің кәсіби іс-әрекетке қатысуы
Ақпараттық
Мотивациясы
Мақсаты
Мазмұны
Өз мамандығы туралы білім, оларды оқу материалымен жұмыста қолдана
Оқу-тәрбие үдерісін ұйымдастыруға қажет ақпараттық орталар кешені
Білімгерлердің психологиялық ерекшеліктері туралы білімдер жиынтығын меңгеру
Педагогикалық үдеріс жағдайларында кәсіби іс-әрекетін іске асыру қабілеті
Кәсіби іс-әрекеттердің қалыптасу критерийлері
- өз бетінше жұмыс істеуге ұмтылуы;
- теориялық білімдерін практикалық қызметінде қолдану қабілеті;
- оқыту мен тәрбиелеудің әдістемесін, жаңа технологияларын меңгеру;
- туындаған кәсі-би қайшылықтар-ды шешу іскерлігі;
--- өзін-өзі тану қабілеті;
- педагогикалық қарым-қатынастың тиімді түрлерін таңдау іскерлігі;
- білімін жетілдіру үшін қажетті кәсіби байланыс-тар
Практикалар
Қоғамдық-мемлекеттік тапсырыс
2. Оқыту және тєрбиелеу мақсаттары
Студенттер
3. Оқыту жєне тәрбиелеу мазмұны
4. Дидактикалық әдістер
5. Оқытушы немесе
ОТҚ
6. ұйымдастырылған формалар
Дидактикалық міндеттер
Талапкерлер
Бітірушілер
Оқыту технологиясы
Қоғамдық-мемлекеттік тапсырыс
3. П
е
д
а
г
о
г
а
р
2. С
т
у
д
е
н
т
е
р
1. Оқыту жєне тәрбиелеу мақсаттары
Талапкерлер
Бітірушілер
6. Ұйымдастыру формалары
5. Оқыту және тәрбиелеу ортасы
4. Оқыту және тәрбиелеу мазмұны
7. Педагогикалық үдерістер
ұйымдастырылған оқыту формалары
Оқыту әдістері
Оқыту орталары
Оқытушы әрекеті
Оқыту мақсаты
Оқытушы әрекеті
Оқыту мақсаты
Оқу материалының мазмұны
Маманның кәсіби біліктілігі деңгейіне коғамның талабы
ЖОО-да болашақ мұғалім дайындауға әлеуметтік тапсырыс
Тұлғаның бәсекеге қабілетті білімдер алуға талабы
Білім беру саласында кәсіби ісерліктерді қалыптастыру
АКММ іскерліктерін қалыптастыру
Болашақ мұғалімнің АКММ бойынша қойылатын талаптар деңгейі
Болашақ мұғалімнің АКММ бойынша білім, іскерлік, дағдыларының қалыптасқан деңгейі
Студенттерге АКММ негізінде
оқу үдерісін ұйымдастыру
Құраушылары:
Оқытушы
Студент
Оқу ортасы
Қызметі:
Бейімделу
Мақсаты: АКТ
негізінде АКММ-ге дайындық деңгейін қалыптастыру
АКММ ісерлігін қалыптастырудың оқу-технологиялық ортасы
Компоненттер Өлшемдер Көрсеткіштер
Оқытушының іс-әрекеті
Студенттердің
іс-әрекеті
АКММ іскерлігін қалып-тастыру технологиясы
Мақсаттары
Орталары
Мазмұны
НӘТИЖЕ
( Болашақ мұғалімдердің АКММ іскерлігі қалыптасуының талап етілген деңгейі)
Оқыту технологиясы
Педагогикалық технология туралы
Оқытудың қазіргі технологиялары
Озат және педагогикалық тәжірибе туралы түсінік
Деңгейлік саралап оқыту технологиясы
Бітібаеваның дамыта оқыту технологиясы
Оқытудың дәстүрлі технологиялары
Оқыту үрдісінде педагогикалық технологияларды ұтымды пайдалану
Дәстүрлі технологиялар мен инновациялық технологиялардың аражігі
Оқыту технологиясы мен әдістері