Мәліметтер базасының құрылымын жобалау
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 7
1 ПӘНДІК АУМАҚТЫ ТЕОРИЯЛЫҚ ТАЛДАУ. ТАПСЫРМАНЫҢ ҚОЙЫЛЫМЫ 10
1.2 Жұмыс оқу жоспарын автоматизациялауға арналған программалар 15
1.3 Пәндік аумақты теориялық талдау 16
1.4 Тапсырманың қойылымы 17
1.5 Жұмыс оқу жоспарын өңдейтін автоматтандырылған ақпараттық жүйенің сипаттамасы
1 тарау бойынша қорытынды 18
2 ЖОБАЛАУ БӨЛІМІ. БАҒДАРЛАМАЛЫҚ МҮМКІНДІКТЕРДІ ТАҢДАУ 19
2.1 Мәліметтер базасы туралы жалпы мәлімет 19
2.1.1 Мәліметтер базасының кең түрде қолданылуының алғы шарттары 20
2.1.2 Мәліметтер базасын пайдаланушылар мен олардың деңгейлері 20
2.1.3 Мәліметтер базасы әкімшілігінің функциялары 21
2.1.5 Мәліметтер базасы администраторының байланыстары 23
2.1.6 Мәліметтер базасын жобалау 24
2.1.7 Мәліметтер базасын жіктеу 25
2.1.8 Мәліметтер базасының жұмыс режимі 26
2.2 MySQL мәліметтер базасы 27
2.3 Apache Web-сервері 28
2.4 HTML гипермәтіндік тілі 28
2.4.1 HTML тілінің атқаратын қызметі 29
2.4.2 HTML тілінің командалары 29
2.4.3 Tег атрибуттары 30
2.5 PHP – Web-қосымшаларды құру тілі 30
2.6 РhpMyAdmin 31
2.7 Notepad++ кодтау редакторы 31
2.8 ER – диаграмма құру 31
2.9 Реляциялық модельді құру 32
2.10 MySQL-де мәліметтер базасын құру мен мәліметтер базасын phpMyAdmin
2 тарау бойынша қорытынды 38
3 ӨҢДЕЛІНЕТІН АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕНІҢ АРХИТЕКТУРАСЫН ҚҰРУ 39
3.1 РНР серверлік сценарий тілі арқылы web-қосымша құру
3.2 Тіркеуден өтетін форманы құру 40
3.3 Мәліметтер базасы MySQL мен PHP арасына байланыс орнату
3.4 Мәліметтер базасындағы мәліметтерді Web-интерфейсі арқылы экранға шығару 43
3.5 Мәліметтер базасындағы кестелерге мәліметтер қосу 44
3.6 Мәліметтер базасындағы мәліметтерді өзгерту 45
3.7 Мәліметтер базасындағы кестелердің мәліметтерін өшіру 46
3.8 Мәліметтер базасындағы кестелердің мәліметтерді баспаға жіберу 47
3.9 Мәліметтер базасындағы жұмыс оқу жоспарына жаңа жол қосу
3 Тарау бойынша қорытынды 50
4 ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ ЖӘНЕ ЖОБАНЫҢ ТЕХНИКО-ЭКОНОМИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕЛУІ 51
4.1 Жобаның техникалық – экономикалық негізделінуі 51
4.1.1 Экономикалық тиімділікті бағалау 51
4.1.2 Программалық өнімді құрастыру қиындылығын есептеу 52
4.1.3 Машина уақытының құнын есептеу 53
4.1.4 Программалық өнімнің өзіндік құнын есептеу 54
4.1.5 Қосымша программаның құнын шығару 54
4.1.6 Программалық өнімді ендіргеннен кейінгі экономикалық тиімділікті есептеу 55
4.2 Өнеркәсіптік санитарлық жағдай. Жұмыс аумағының ауасына қойылатын жалпы
4.2.1Жұмыс орындарындағы микроклиматтың оптимальді және шекті көрсеткіштері 56
4.2.2Өндірістік және зиянды факторларды талдау 57
4.2.3 Программистің еңбек ету ортасына сипаттама 58
4.3 Қорғау шаралары 59
4.3.1 Өндірістік санитария 59
4.3.2 Еcептеу орталығының өндірістік жарықтамасы 60
4.3.3 Шу мен дірілден қорғану 62
4.3.4 Электромагнитті сәулелену әсерінен қорғану 64
4.4 Электрлік қауіпсіздігі 64
4.4.1 Өрт қауіпсіздігі 65
4.5 Дыбысты изоляциялау 66
4.5.1 Компьютерлік бөлмеде жасанды жарықтануды есептеу 68
4 Тарау бойынша қорытынды 69
ҚОРЫТЫНДЫ 71
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 73
КІРІСПЕ
Жоғарғы оқу орнының көсбасшы ұстанымы бірінші кезекте ақпараттық технологиялар
Елбасының «Қазақстан әлемнің дамыған бәсекелесуге қабілтті 50 елдер қатарына
Елбасының «Қазақстан әлемнің дамыған бәсекелесуге қабілтті 50 елдер қатарына
Ақпараттық технологиялардың дамуы мен кең қолданылуы әлемдік бірлестіктің даму
Жоспарлау, есепке алу, бақылау және бiлiм беретiн мекеменiң қызметiнiң
Жоғарғы оқу орынның оқу процессіне телекоммуникациялық технологияны енгізу бірнеше
Жаңа білім беру модельінде қазіргі заманғы ақпараттық технологиялар негізінде
Бүгінгі таңда елімізде білім саласында көптеген программалық қамтымалар қолданыс
Компьютеризациялау процессінен педагогикалық технология қалып отырған жоқ. Сондықтан, ақпараттық
Компьютерлік технологияны білім беру процессіне пайдалану жаңа мүмкіншіліктер мен
Дипломдық жобаның өзектілігі: офис-тіркеушісінің жұмысын жеңілдетіп, жұмыс уақытын үнемдететін
Бұл дипломдық жобаның мақсаты: «Тұран» университетінің магистратура, докторантура және
Алдыға қойған мақсатқа жету үшін орындалатын тапсырмалар:
Пәндік аумақтың талдауы
Мағлұмат жинау мен оны талдау
Бағдарламаларға шолу
Мәліметтер базасының құрылымын жобалау
Ақпараттық жүйенің құрылымын жобалау
Ақпараттық жүйенің кодталынуы
Ақпараттық жүйе жұмысын тестілеу. Нәтижелерін талдау
Автоматтандырылған ақпараттық жүйе түсінігі, кіріспе
Дипломдық жоба құрылымы: бұл жұмыс кіріспеден, төрт тараудан, қорытынды,
1 ПӘНДІК АУМАҚТЫ ТЕОРИЯЛЫҚ ТАЛДАУ. ТАПСЫРМАНЫҢ ҚОЙЫЛЫМЫ
ХХ ғасырдың екінші жартысы ақпараттық қауымға өту жүйесі болды.
Ақпараттық жарылыс көптеген проблемаларға соқтырды, ол проблемалардың бірі ақпаратты
1.1 Негізгі түсініктер
Автоматизация — өзін реттейтін техникалық мүмкіндік, экономика-математикалық әдістер мен
Қосымша датчиктерді (сенсорлар), енгізу құрылғыларын, басқару құрылғыларын (бақылаушылар), шығару
Автоматтандырылады:
Өндірістік процесстер;
Жобалау;
Ұйымдастыру, жоспарлау мен басқару;
Ғылыми ізденістер;
Бизнес-процестер.
Автоматизациялаудың мақсаты — еңбек өнімділігін арттыру, өнімнің сапасын жақсарту,
Автоматтандырылған ақпараттық жүйе (ААЖ) адамды және ақпаратты өңдеу процесі
Автоматтандырылған АЖ, басқару процесін ұйымдастыру кезінде кең қолданыс тапқан,
Автоматтандырылған АЖ. Автоматтандырылған ақпараттық жүйе адамның қатысуынсыз-ақ ақпаратты өңдеуге
Ақпараттық жүйе автоматтандыру дәрежесі бойынша төмендегідей жіктелінеді [11]:
1-сұлба. Ақпараттық жүйе автоматтандыру дәрежесі бойынша жіктелінуі
Білім берудің кредиттік жүйесі – білім беру жүйесі, өздігімен
Білім берудің кредиттік технологиясы – еліміз үшін жаңа, ал
Білім берудің жаңа принциптері мен ережелері:
Студенттің жеке білім беру траекторяисын құру;
Пәнді оқу барысында студенттің өзіндік жұмысын жасай алу керектігі;
Өзіндік жұмыстың нәтижелерін жүйелі түрде бақылау;
Оқу барысындағы жетістіктерді бағаларды жинау жүйесінде есептеу.
Білім берудің кредиттік технологияда ұйымдастырудың негізгі принциптері 1-суретте көрсетілген.
Кредитттік технологияның жоғарыда аталған принциптерін іс-жүзінде қалай жүзеге асатындығына
1. Индивидуальды білім беру траекториясын құру. Бұл принципке сәйкес
Жеке оқу жоспары міндетті және таңдау пәндерінен тұрады. Міндетті
1-сурет. Кредиттік технология бойынша оқытуды ұйымдастырудың негізгі принциптері.
2.Пәнді оқу барысында студенттің өзіндік жұмысты жасай алу керектігі.
Жоғарғы оқу орнының негізгі тапсырмасы студент немесе магистранттың өзіндік
3. Өзіндік жұмыстың нәтижелерін жүйелі түрде бақылау. Оқыған пән
Қорытынды емтиханға 100 пайыздық шкаланы қолдану арқылы жүзеге асады.
Р1 – бірінші аралық бақылау бойынша пайыздық күйдегі баға;
Р2 – екінші аралық бақылау бойынша пайыздық күйдегі баға;
Э – емтиханның пайыздық күйдегі бағасы;
К% - пән бойынша пайыздық күйдегі баға;
Формуладан көріп отырғандай қорытынды баға аралық бақылаудан алған бағаларға
Қорытынды баға пайыздық күйден сандық және әріптік күйге келтіріледі.
1-кесте. Көпбалды санның әріптік жүйесі
Әріптік күйдегі баға Балл % күйде Дәстүрлі күйдегі баға
А 4 95-100 Үздік
А- 3,67 90-94
В+ 3,33 85-89 Жақсы
В 3 80-84
В- 2,67 75-79
С+ 2,33 70-74 Қанағаттандырарлық
С 2 65-69
С- 1,67 60-64
D+ 1,33 55-59
D 1 50-54
F 0 0-49 Қанағаттандырарлық емес
4. Оқу барысындағы жетістіктерді бағаларды жинау жүйесінде есептеу. Оқу
Мұндағы: Иц1, Иц2,…, Ицn – пән бойынша сандық жүйедегі
К1, К2:,…...Кn – оқылатын пәннің кредиттік көлемі;
n – оқу барысында оқыған барлық пәндер.
Егер есептелінген балл жоғарғы оқу орнының бекіткен балынан төмен
Оқу жоспары – оқу орнында оқылатын пәндер құрылымын анықтайтын,
Типтік оқу жоспары – мемлекет орнататын компонентке сәйкес біліми-профессионалды
Жұмыс оқу жоспары – белгілі бір жоғарғы оқу орынның
Жұмыс оқу жоспары оқу процесінің графигін орнатады, уақыт бюджетінің
Типітк жұмыс программасы – типтік оқу жоспарындағы белгілі бір
Жұмыс оқу программасы – белгілі бір жоғарғы оқу орынның
Түлектерді дайындау дәрежесіне талап қоятын міндетті біліми-кәсіпті программаның минимум
Мамандарды дайындау мазмұнының жалпы қасиеті, яғни біліми-кәсіпті программа, пәндер
жалпы әлеуметтік-гуманитарлы пәндер циклі (ӘГП);
жалпы табиғиғылыми пәндер циклі (ТҒП);
бағыты бойынша дайындау жалпы-кәсіпті пәндер циклі (ОПП);
Арнайы пәндер циклі (АП);
Оқитындардың басқа да жұмыс түрлері (тәжірибе, әскери дайындық, факультативтер
Жоғарғы кәсіпті білім деңгейін меңгеру келесі мемлекеттік стандарт көрсеткіштеріне
1) ӘГП циклі программаның жалпы көлемінен тек 20%-дан кем
12. Жоғарғы оқу орнымен бекітілетін пәндер, студенттер таңдаған курстар
2) Программаның жалпы көлемінен 5 тен 30%-ға дейін табиғиғылыми
Жоғарғы оқу орындық компонентті жүзеге асыру үшін біліми-кәсіпті программа
3) Жалпы-кәсіпті пәндер циклі 20 дан 25%-ға дейінгі жалпы
4) Арнайы пәндер циклі 15 тен 25% аралығында жалпы
1.2 Жұмыс оқу жоспарын автоматизациялауға арналған программалар
Қазіргі уақытта программалық қамтыма сектор нарығында жұмыс оқу жоспарын
2-кесте. Оқу процессін автоматизациялауға арналған программалар
Аталынуы Қысқаша сипаттама
Кешендіі ақпараттық жүйелер Жүйенің мәліметтері мен ядросын автоматтандырылған генерация
UIS Manual Оқу жоспарымен жұмыс
Naumen University Ақпаратты-аналитикалық жүйелер жоғарғы және орташа білім беру
МИСиС Жоғарғы оқу орнында оқу процессін басқарады.
Tandem University Оқу процессін бақаратын жүйе.
Көптеген жоғарғы оқу орындарында және басқа да көптеген білім
1.3 Пәндік аумақты теориялық талдау
Магистратура, докторантура және халықаралық бірлестік департаменті. Жоғарғы оқу орыннан
«Тұран» университетінің жоғарғы оқу орыннан кейінгі білім беру жүйесін
Университет жұмысының негізгі принципін іске асыру үшін – «зерттеу
Департаментте бейіндік, ғылыми-педагогикалық және халықаралық пен іскерлік басқару атты
Департаменттің жұмысын төрт қызметкер атқарады:
Бөлімше бастығы (магистратура, докторантура және халықаралық бірлестік департаментінің директоры);
халықаралық бірлестік бөлімшесінің жетекшісі
оқу-әдістемелік жұмыс бойынша офис-тіркеуші (оқу процессін, жұмыс оқу жоспарын
магистратура программасының координаторы.
Магистратура бөлімшесі – жоғарғы оқу орынның бір бөлімшесі, магистратура
Департаменттің негізгі функциясы – бекітілген оқу жоспары графигі негізінде
Бөлімшенің орындайтын тапсырмалары:
Мамандықтардың типтік және жұмыс оқу жоспары негізінде оқу процессінің
Магистранттардың өзіндік жұмыстарын ұйымдастыру және сынақ-емтихандық сессия қорытындылары мен
Факультеттер мен кафедраларға оқу, өндірістік, педагогикалық тәжірибені ұйымдастыруға көмектесу
Магистранттардың 1-курсқа қабылдану нәтижесін қорыту, материалдарды дайындау мен жұмысты
Мемлекеттік емтихан комиссия құрылымын құрастыру жайындағы факультеттердің ұсыныстарын қарастыру
Оқу жұмысын ұйымдастыру жайында факультеттердің ұсыныстары мен жоспарларын үйлестіру.
1.4 Тапсырманың қойылымы
«Тұран» университетінің магистратура мамандықтарына жұмыс оқу жоспарын өңдейтін автоматтандырылған
Оқу процессімен, сабақ кестесімен, оқу карталарымен және т.б. істермен
Әр мамандықтың кафедра меңгерушілері берген мәліметтерді, дәлірек айтқанда, жұмыс
Ақпараттық жүйенің функциялары:
Әр мамандықтың оқу пәндері болатын мәліметтер жүйесін құру;
Есептер құру;
Оқытушыларды оқытатын пәндерімен біріктіру;
Шыққын есептер нәтижелерін MSExcel-ге импорттау;
Мәліметтер жүйесіндегі ақпаратты өзгертуге мүмкіндік беру (өшіру, қосу, өзгерту);
Нәтижені баспаға беру;
Кестенің әр ұяшығына әр мамандықтың оқитын пәндері мен ол
Әр кафедрадан кафедра меңгерушілері берген жұмыстық оқу жоспарын топтастырылған
Бұл кестеде бар әр мамандықта бір семестрде қандай пән
Кафедра меңгерушілеріне беретін форма болу керек, сол формалардағы (11
1.5 Жұмыс оқу жоспарын өңдейтін автоматтандырылған ақпараттық жүйенің сипаттамасы
Жұмыс оқу жоспарын өңдейтін ақпараттық жүйе келесі қасиеттерге ие:
икемділік– офис-тіркеушінің қалаған уақытында іске асыра алу мүмкіндігі;
модульдылық – бір-біріне тәуелсіз оқу курс-модульдерінен оқу жоспарын құрып
қамту– түрлі ақпарат көздеріне бір уақытта үндеу жасай алу
үнемділік – оқу кестесін құруға уақыттың үнемділігі және уақытты
технологиялық – білім беру процессінде ақпараттық және телекоммуникациялық технологияларды
1 тарау бойынша қорытынды
Бұл тарауда негізгінен автоматизация, ақпараттық жүйелердің автомизациялануы бойынша жіктелінуі
2 ЖОБАЛАУ БӨЛІМІ. БАҒДАРЛАМАЛЫҚ МҮМКІНДІКТЕРДІ ТАҢДАУ
Бұл тарауда ақпараттық жүйені жүзеге асыру үшін таңдалынған бағдарламалық
Енді осы таңдаған Apache Web-сервері, РНР проограммалау тілі, MySQL
2.1 Мәліметтер базасы туралы жалпы мәлімет
Мәліметтер базасы (МБ) – белгілі бір арнаулы аумаққа
Мәліметтер базасы бұл ақпараттарды сақтау үшін арналған ұйымдастырылған құрылым.
Егер, мысалы, оқу процессін алатын болсақ, бұл анықтаманы оңай
Мәліметтер базасы түсінігімен мәліметтер базасын басқару жүйесі түсінігі тығыз
Әлемде көптеген мәліметтер базасын басқару жүйелері бар. Олардың әр
2.1.1 Мәліметтер базасының кең түрде қолданылуының алғы шарттары
МБ-ның айқын басымдылықтары мен объективті алғы шарттары оның кең
нақты өмірдің объектілері өзара күрделі қарым-қатынаста болады. Бұның бәрі
әртүрлі пайдаланушылардың ақпараттық қажеттіліктері өзара қиылысады, ал бұл бір
ақпараттық қорды құру мен жүргізу функциялары және қажетті мәліметтерді
техникалық және программалық қамтымасыз етудің дамуының қазіргі заманғы деңгейі,
2.1.2 Мәліметтер базасын пайдаланушылар мен олардың деңгейлері
Мәліметтер базасымен оның құру мен функционалдау процесінде әр түрлі
Пайдаланушылардың негізгі категориясы болып түпкілікті пайдаланушылар, яғни, олардың қажеттіліктері
Мәліметтер базасын функционалдау мәліметтер базасын құруды, функционалдауды және дамытуды
2.1.3 Мәліметтер базасы әкімшілігінің функциялары
Мәліметтер базасының администраторларының тобының құрамында олардың атқаратын функцияларына байланысты
Мәліметтер базасының әкімшілігінің құрамында жүйелік аналитиктер, мәліметтер базасына қатысы
Мәліметтер базасының администраторлары жан-жақты функциялардың үлкен шеңберін орындайды. Әрі
Пәндік облыс талдауы: пәндік облысты жазбаша суреттеу, толықтылықты шектеуді
Мәліметтер базасының құрылымын жобалау: мәліметтер базасының файлдарының құрамы мен
Мәліметтер базасы мен МБ-н өңдеу шараларының құрылымын жазбаша суреттеу
Мәліметтер базасын алғашқы жүктеу мен жүргізу: мәліметтер базасын алғашқы
Мәліметтерді қорғау.
Жүйеге пароль арқылы кіруді қамтымасыз ету: пайдаланушыларды тіркеу, парольдарды
Нақты мәліметтерді қорғауды қамтымасыз ету: пайдаланушылар топтарының және жеке
Мәліметтерді қорғау жабдықтарын тестілеу.
Ақпаратқа енудің қарастырылмаған жолдарын анықтау/тіркеу.
Мәліметтерді қорғауды бұзудың пайда болған жағдайларын
МБ-н қайта қалыптастыруды қамтымасыз ету: МБ-н қайта қалыптастырудың программалық-технолгиялық
МБ-на пайдаланушылардың жолдауның талдауы: пайдаланушылардың МБ-на жолдауының статистикасын жинау,
МБ-ның жұмыс жасау тиімділігінің талдауы мен жүйенің дамуы: жүйенің
Пайдаланушылармен жұмыс жасау: пәндік облыстағы өзгерістер туралы ақпарат жинау,
Жүйелік программалық жабдықтарды дайындау және қолдау: МББЖ және ҚПП
Ұйымдастырушылық-әдістемелік жұмыс: МБ-н жобалау әдістемесін таңдау немесе құру, жүйенің
Әдебиеттерде жиі-жиі пайдаланушылардың тәуелсіз категориясы ретінде қолданбалы программистерді бөліп
2.1.5 Мәліметтер базасы администраторының байланыстары
МБ-ң администраторы өз қызметінің барысында мәліметтер базасының басқа пайдаланушыларымен,
Ең алдымен егер мәліметтер базасы қандай да бір кәсіпорынды
Мәліметтер базасы пәндік облыстың динамикалық ақпараттық көрінісі болып табылатындықтан
Ұйым басшылығы мен МБ-ның администраторы МБ-н құрудың негізгі
МБА-ның МБ-ның бүкіл өмірлік циклінің кезеңдеріндегі өте тығыз байланыс
Соңғы уақыттарда мәліметтер базасының түпкілікті пайдаланушылары мен администраторлары арасында
Егер мәліметтер базасы қандай-да бір оны қосушы автоматтандырылған ақпараттық
МБ-ның администраторлары оған қатысты мамандардың сыртқы топтарымен де және
МБ-сын мамандандырылған жобалық ұжымдармен бүтіндей немесе МБ жобалаудың өзіндік
2.1.6 Мәліметтер базасын жобалау
Мәліметтер базасын басқару теориясы дербес пән ретінде шамамен алғанда
Объект – деп мағлұматтары
Атрибут – объектінің қасиеттерін ақпараттық бейнелеу. Әрбір объект атрибуттардың
Мәліметтердің басты элементі – деп мәліметтердің баска элементтерінің мәндерін
Алғашқы кілт – объектінің (жазбаның) әрбір данасын бірегей түрде
Екіншіреттегі кілт - бірнеше жазбалар (объект даналары) үшін мәні
МББЖ – жаңа база құрылымын құруға арналған программалық құралдар
Кез келген МББЖ мәліметтермен төрт қарапайым операция орындауға мүмкіндік
■ кестеге бір немесе бірнеше жазбаны қосу;
■ кестеден бір немесе бірнеше жазбаны жою;
■ кейбір өрістердің бір немесе бірнеше жазбаларындағы мәндерді жаңарту;
■ берілген шартты қанағаттандыратын бір немесе бірнеше жазбаларды табу.
МББЖ-ның тағы бір функциясы – мәліметтерді басқару. Мәліметтерді басқару
2.1.7 Мәліметтер базасын жіктеу
Мәліметтер арасындағы байланыстарды орнату әдістері бойынша былайша ажыратылады: реляциялық,
Реляциялық МБ кесте түрінде мәліметтерді ұсынудың қарапайым және әдеттегі
Реляциялық МБ-ның артықшылық қасиеті – оны қолдаудың аспаптық құралдарының
иерархиялық және желілік МБ қайсыбір ортақ белгісі бар мәліметтер
Мәліметтердің әрбір элементі құрамында кейбір басқа элементтердің сілтемесі болуы
Кейбір МББЖ туралы мәліметтер кестеде келтірілген:
3-кесте.Кейбір мәліметтер базасын басқару жүйесі
МББЖ атауы МБ типі
MS Access Реляциялық
Clipper Реляциялық
DBase Реляциялық
xBase+ Желілік
FoxPro Желілік
IMS/VS Иерархиялық
Oracle Реляциялық
Paradox Реляциялық
2.1.8 Мәліметтер базасының жұмыс режимі
Мәліметтер базасын басқару жүйесінің екі жұмыс режимі бар: жобалаушылық
Жобалаушы кесте құрылымдарын мәліметсіз жасайды және оны тапсырыс берушімен
Базаны құрушылар базаны нақты мәліметтермен толтырмайды (тапсырыс беруші оларды
Базаны пайдаланушы – формалардың көмегімен оны ақпаратпен толтырады, мәліметтерді
Кестелер – мәліметтер базасының негізгі объектілері. Біріншіден кестелерде базада
Сұрау салулар – кестелерден мәліметтер алу үшін және оларды
Формалар көмегімен базаға жаңа мәліметтер енгізетін немесе бәрі қаралатын
Форманың көмегімен мәліметтерді енгізіп қана қоймай, бейнелеуге де болады.
Есептер – мәліметтер ұсынудың ерекше формасы. Әдетте, есепті қалыптастыру
Ақпарат (мәлімет) мәліметтер базасында объект ретінде, яғни бір-бірімен байланыстағы
2.2 MySQL мәліметтер базасы
MySQL – SQL мәліметтер базасының сервері, Интернет сайттарының SQL-қозғалтқышы
MySQL – реляциялық мәліметтер базасын басқаратын жүйе. Реляциялық мәліметтер
Алғашында MySQL сервері үлкен көлемді мәліметтер базасын басқару үшін
MySQL жүйесі дамыған артықшылыққа ие, ол мәліметтер базасын, кестелерін
Жылдамдығы бойынша MySQL SQL серверлерінің ішінен көшбасшы болып табылады.
2.3 Apache Web-сервері
Сервер — бұл кез-келген компьютерді басқаратын және оған құжаттарға
Көптеген серверлер Unix платформасында жұмыс істейді. Сондықтан да Web
Қазіргі заманғы Web-сервер Apache - NCSA серверінің бір түрі,
2.4 HTML гипермәтіндік тілі
Интернетке түрлі қызметтердің жиынтығы әсер етеді. Солардың бірі
Гипермәтін – бұл қосымша элементтерді басқару мақсатында
Гипермәтін бөлу негізіне құжаттың әрбір элементі тегтерімен қоршаған
2.4.1 HTML тілінің атқаратын қызметі
Web – парақтары экранда ықшам түрде безендіріліп, көрсетілгенмен, HTML
2.4.2 HTML тілінің командалары
HTML тілінің бастапқы мәтінді белгілейтін командалары тег (tag) деп
HTML тіліндегі әрбір тег бір арнаулы қызмет атқарады. Олардың
2.4.3 Tег атрибуттары
Көбінесе ашылу тегтерінің тигізетін әсерлерін түрлендіретін олардың атрибуттары
Түсініктемелер. Бағдарламалау тілдерінде түсінік беретін сөздер – комментарийлер
2.5 PHP – Web-қосымшаларды құру тілі
PHP – Perl және Си тілдерінің қасиеттеріне ие, арнайы
РНР интерпретаторының артықшылығы: бағдарламаның орындалуы барысында қатені табу жеңілдетіледі.
Белгіленген жадыны босату туралы ойламай-ақ қойса да болады. Интерпретатор
Құрылған программаны жазып, сол сәтте басқа программаны орындау мүмкіндігі
Айнымалылардың типтерін ойластырудың да қажеті жоқ. РНР түрлі мәліметтер
Мәліметтер базасын қолдайтын толық емес тізімі: Adabas D; InterBase;
РНР-ды барлық IMAP, SNMP, NNTP, POP3 және HTTP протоколдары,
2.6 РhpMyAdmin
РhpMyAdmin – РНР-де жазылған қосымша және браузер арқылы MySQL
MySQL-дің веб-бағдарламалауда үздіксіз қолдануы оның өзектілігіне себепші болды, ұғымды
2.7 Notepad++ кодтау редакторы
Блакнотта қарапайым сценарилерді құруға және өңдеуге болады, ал егер
Қазіргі заманғы редакторлер кеңейтілген функцияларға ие, мысалы, конструкцияға РНР-кодын
Notepad++ редакторын қолдану өте ыңғайлы. Ол көптеген тілдердің синтаксисін
Notepad++-тың артықшылығы оның универсалдылығында. Оны РНР-кодын редакторлау үшін қолдануға
2.8 ER – диаграмма құру
Мәліметтер базасының оптималды құрылымы ақпараттың қайталануына жол бермейді, мәліметтерді
Мәліметтер базасының логикалық моделін құрғаннан кейін (ER-диаграмманы) оның физикалық
2-сұлба. Мәліметтер базасындағы кестелердің қарым-қатынас схемасы
2.9 Реляциялық модельді құру
Реляциялық мәліметтер базасының құрылымын схемадағыдай құру керек, яғни ER-модельді
Алынған қатынастарға сәйкес, мәліметтер базасының кестелерінің құрылымын жобалаймыз. Кестелердің
Университет (уникалды университет кодынан, университеттің толық атауынан, адресі және
Факультет (факультеттің уникалды кодынан, факультет атауынан, қай жерінде орналасқан
Кафедра (кафедраның коды, атауы, орналасқан орны, телефон, қай факультетке
Мамандық (мамандықтың уникалды коды, атауы, бөлімше және қай кафедраға
Оқытушылар (әр оқытушыға уникалды кодынан, аты-жөні, телефонынан, қызметінен (немесе
Аудитория (аудиторияның уникалды коды, атауы, аудитория типінің коды, көлемі,
Пән (пәннің уникалды коды, толық атауы, қай кафедра оқитындығы
Пән блогы (пән блогының уникалды коды, блоктың атауы).
Группа (группаның кодынан, атынан, қай бөлімнен екендігі, нешінші курста
Аудитория түрлері (аудитория түрінің коды және аталынуы).
Жұмыс оқу жоспары (ЖОЖ) (ЖОЖ-дың уникалды коды, ЖОЖ-дың аталынуы,
Жаңа кесте (пән блогының уникалды коды, пәннің уникалды коды,
2.10 MySQL-де мәліметтер базасын құру мен мәліметтер базасын phpMyAdmin
Клиенттік бөлікте MySQL-файлын C:\MySQL\BIN\mysql.exe қосып, MySQL командасын жазуға болатын
CREATE DATABASE rup_mag; – командасын теру арқылы «rup_mag» атты
USE rup_mag; – командасы арқылы мәліметтер базасын таңдап алу;
Браузерді қосып, localhost – локальды желісін таңдап, оның ішінде
phpMyAdmin қосымшасынан «rup_mag» МБ-ны таңдап, арнайы меню арқылы кесте
Құрайтын мәліметтер жүйесінде 11 кесте болатындығын жоспарланған. phpMyAdmin қосымшасынан
2-сурет. Мәліметтер базасы құрылымындағы кестелер тізімі
Мәліметтер базасы құрылымындағы кестелер және де кесте құрамындағы кестедегі
4-кесте. Universitet кестесінің құрылымы
Өріс атауы Типі Нөл Қандай өріс Комментария
Kod_univera mediumint(9) Жоқ Кілттік Шифірі
Name varchar(100) Жоқ Атауы
Adres_univera varchar(50) Жоқ Адресі
telephone char(9) Нөл телефон
5-кесте. Facultet кестесінің құрылымы
Өріс атауы Типі Нөл Қандай өріс Комментария
ID_Facul mediumint(9) Жоқ Кілттік Шифірі
Name_Facul varchar(50) Нөл Атауы
Adres_Facul varchar(25) Жоқ Орны
Phone_Facul char(9) Жоқ телефон
FK_Kod_univera mediumint(9) Нөл Индекстік Университет коды
6-кесте. Kafedra кестесінің құрылымы
Өріс атауы Типі Нөл Қандай өріс Комментария
Kod_Kafedri mediumint(9) Жоқ Кілттік Кафедра коды
Name_kafedri varchar(50) Жоқ Атауы
Adres_kafedri varchar(20) Нөл Орны
telephone_kafedri char(9) Нөл телефон
FK_Facul mediumint(9) Жоқ Индекстік Факультет коды
7-кесте. cpesialnost кестесінің құрылымы
Өріс атауы Типі Нөл Қандай өріс Комментария
Kod_cpes char(8) Жоқ Кілттік Шифірі
Name_cpes varchar(30) Нөл Атауы
Otdelenia varchar(10) Нөл Қай бөлімнен
FK_Kod_Kafedri mediumint(9) Жоқ Индекстік Кафедра коды
8-кесте. Prepodavateli кестесінің құрылымы
Өріс атауы Типі Нөл Қандай өріс Комментария
id_prepod mediumint(9) Жоқ Кілттік Оқытушылар коды
FIO varchar(50) Жоқ Аты-жөні
Telephone char(9) Нөл Оқытушылардың телефоны
doljnost_prepod varchar(30) Нөл Қызметі
FK_Kod_kafedri mediumint(9) Жоқ Индекстік Кафедра коды
9-кесте. auditory кестесінің құрылымы
Өріс атауы Типі Нөл Қандай өріс Комментария
Id_auditory mediumint(9) Жоқ Кілттік Аудитория
Name_auditory varchar(5) Жоқ Атауы
Volium varchar(10) Жоқ Көлемі
FK_Kod_Kafedri mediumint(9) Нөл Индекстік Орналасқан орны
FK_Type_auditory mediumint(9) Нөл Индексті Аудиторияның типі
10-кесте. discipline кестесінің құрылымы
Өріс атауы Типі Нөл Қандай өріс Комментария
Kod_discipline mediumint(9) Жоқ Кілттік Пәннің коды
Name_discipline varchar(50) Жоқ Толық атауы
FK_Kod_Kafedri mediumint(9) Жоқ Индекстік Кафедра коды
11-кесте. block_discipline кестесінің құрылымы
Өріс атауы Типі Нөл Қандай өріс Комментария
Id_block_dis mediumint(9) Жоқ Кілттік Пәннің блогы
Name_block varchar(10) Нөл Атауы
12-кесте. gruppa кестесінің құрылымы
Өріс атауы Типі Нөл Қандай өріс Комментария
ID_Grup mediumint(9) Жоқ Кілттік Топтың коды
Name_grup text Жоқ Топтың аталынуы
Otdelenia text Нөл
Бөлім
Kurs int(1) Нөл Курс
FK_ID_Edvaizer mediumint(9) Нөл Индекстік Эдвайзер
Kol_stud int(20) Нөл
Студенттер саны
FK_Kod_Kafedri mediumint(9) Нөл Индекстік Кафедра коды
FK_ID_Cpes char(9) Нөл Индекстік Мамандық коды
13-кесте. rup кестесінің құрылымы
Өріс атауы Типі Нөл Қандай өріс Комментария
Id_RUP mediumint(9) Жоқ Кілттік ЖОЖ-дың коды
Name_rup Varchar (50) Жоқ
ЖОЖ-дың аталынуы
Table_rup Varchar (50) Нөл
құрылған кестенің атауы
FK_Kod_kafedri mediumint(9) Нөл Индекстік Кафедра атауы
14-кесте. $table_rup кестесінің құрылымы
Өріс атауы Типі Нөл Қандай өріс Комментария
Id_RUP mediumint(9) Жоқ Кілттік ЖОЖ-дың коды
Fk_Block_dis mediumint(9) Жоқ Индекстік Пәннің блогы
Kod_discipline mediumint(9) Нөл Индекстік Пәннің коды
Kol_Creditov char(3) Жоқ Кредиттер саны
Total_hours mediumint(5) Нөл Барлық сағат
Lecture varchar(2) Нөл Дәріс
Laboratory varchar(2) Нөл Лобараториялық
Seminar varchar(2) Нөл Семинар
CRMP varchar(2) Нөл МОӨЖ
CRM varchar(2) Нөл MӨЖ
Form_kontr varchar(10) Нөл Бақылау формасы
FIO_Prepod mediumint(9) Нөл Индекстік Оқытушының аты-жөні
FK_Kod_kafedri mediumint(9) Нөл Индекстік Кафедра атауы
Осы кестедегі мәліметтер МБ-да қалай байланысқандығы төмендегі сұлбада келтірілген
3-сұлба. Мәліметтер базасындағы кестелердің қарым-қатынас сұлбасы
SQL сұраныстарының көмегімен МБ-дағы кестелерге ақпарат енгізу үшін INSERT
Университет кестесі үшін мәлімет енгізу SQL-командасы:
Insert into `universitet` (`Name`, `Adres_univ`, `telephone`)
Values('КазНУ имени Аль-Фараби', 'Темирязева 65', '267-56-89')
Insert into `universitet` (`Name`, `Adres_univ`, `telephone`)
Values('незвисимый университет "Туран"', 'Л.Чайкиной 12А', '387-36-36')
Факультет кестесі үшін мәлімет енгізу SQL-командасы:
Insert into `facultet`(`Name_Facul`, `Address_Facul`, `Phone_Fac`, `FK_Kod_univera`)
Values('Гуманитарно-Юредический', '517', '387-36-36', '1006')
Кафедра кестесі үшін мәлімет енгізу SQL-командасы:
Insert into `kafedra` (`Name_kafedri`, `Address_kaf`, `telephone_kaf`, `FK_facul`)
values('Информационных технологий', '4 этаж, 411', '387-0947', '2')
Мамандық кестесі үшін мәлімет енгізу SQL-командасы:
Insert into `cpesialnost` (`Kod_cpes`, `Name_cpesial`, `Otdelenia`, `FK_kafedri`)
values('050700','Информационные системы', 'рус', '1')
Оқытушылар кестесі үшін мәлімет енгізу SQL-командасы:
Insert into `prepodovateli` (`FIO`, `Telephone`, `doljnost_prepod`, `FK_kafedri`)
values('Жаныспаева Кульмира Бекзатовна', '87026826734', 'преподователь магистр', '1')
Аудитория кестесі үшін мәлімет енгізу SQL-командасы:
Insert into `auditory` (`Name_auditory`, `Volium`, `FK_kafedri`, `Type_auditory`)
values('308', '34', '1', 'Компьютерный класс')
Пән кестесі үшін мәлімет енгізу SQL-командасы:
Insert into `discipline` ( `Name_discipline`, `FK_kafedri`)
values('Физика', '1')
Пәннің блогы кестесі үшін мәлімет енгізу SQL-командасы:
Insert into `block_discipline` ( `Name_block`)
values('БДКВ')
Оқу жұмыс жоспары кестесі үшін мәлімет енгізу SQL-командасы:
Insert into `rup` (`FK_Block_dis`, `FK_kod_discipline`, `Kol_Creditov`, `Total_hours`, `Lecture`, `Laboratory`,
2 тарау бойынша қорытынды
Екінші тарауда программалық қамтымаларды таңдау, олардың түсініктеріне тоқталып, мәліметтер
Жобалаған мәліметтер базасында қандай кестелер болатындығы және кестенің әр
3 ӨҢДЕЛІНЕТІН АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕНІҢ АРХИТЕКТУРАСЫН ҚҰРУ
ЖОЖ-ды өңдейтін интерфейстің құрылымы. Максимальды эффект алу үшін өңдеуші
Алдымен, осы менюге кірмес бұрын логин және пароль сұрайтындай
3.1 РНР серверлік сценарий тілі арқылы web-қосымша құру
РНР тілінің артықшылығы – бір web-құжатында РНР командалары мен
Серверде алдымен РНР-командалар орындалады. Олар мәліметтер базасына, файлдармен жұмысқа
Сонымен тапсырмаға қайта оралатын болсақ, біз «Тұран» университетінің магистратура,
Бағдарлама барысында өткен тарауда мәліметтер базасын жобалауға тоқталсақ, енді
3.2 Тіркеуден өтетін форманы құру
МБ-да жаңа «user» атты жаңа кесте құру керек. Ол
15-кесте. user кестесінің құрылымы
Өріс атауы Типі Нөл Қандай өріс Комментария
Id Int(11) Жоқ Кілттік Қолданушының коды
login varchar(15) Жоқ Қолданушының логины
password Varchar(15) Жоқ
Қолданушының парольі
Скриптің орындалу принципі мынадай:
4-сұлба. Тіркеуден өтудің орындалу принципі
Басты бетке өтуге арналған index.php файлының суреті төменде ал
3-сурет. Логин және пароль сурайтын, бағдарламаға кіретін алғашқы бет
Қолданушы өзінің логины мен парольін енгізгенде testreg.php атты файлға
4-сурет.Тіркелуден өтпеген жағдайда қате шағаратын бет
Тіркелудің формасы төмендегі суретте келтірілген, ал коды Ә-қосымшасында көрсетілген:
5-сурет. Бағдарламаға кіру үшін тіркеден өтудің формасы
Тіркеуден өту барысында МБ-да сондай логинмен сақталған қолданушы бар
6-сурет. Енгізген логин және пароль дұрыс болған жағдайдағы шығатын
Программаның басты беті төмендегі суретте келтірілген, коды Б-қосымшасында келтірілген:
7-сурет. Негізгі бет
3.3 Мәліметтер базасы MySQL мен PHP арасына байланыс орнату
phpMyAdmin қосымшасында МБ-ны құрып алғаннан кейін Web-интерфейспен байланысын орнатуға
MySQL серверіне қосылу
МБ-ны таңдау
МБ-ға сұраныстарды орындау, яғни:
МБ-ға мәліметтерді енгізу
МБ-дағы мәліметтерді өшіру
МБ-дағы мәліметтерді өзгерту
МБ-дағы мәліметтерді баспаға жіберу
Сұраныстар нәтижелерін алу
МБ қосылуды тоқтату
Мәліметті қосу, өзгерту немесе өшіру және мәліметті таңдау кезінде
mysql_connect синтаксисі:
ресурсы mysql_connect ( [server жолы
[, username жолы [, password жолы]]])
Бұл функция MySQL серверімен байланысты орнатады және байланысқа көрсетушіні
server = 'localhost'
username = процессор серверінің иесінің қолданушы аты
password = пароль
Осы синтаксисті қайталапа жазбас үшін бағдарламада МБ-ға қосылатын бір
Include операторы. Include оператор көрcетiлген файл болатын код қосып,
include 'файл_аты';
include $file_name;
include ("файл_аты");
3.4 Мәліметтер базасындағы мәліметтерді Web-интерфейсі арқылы экранға шығару
«rup_mag» атты МБ-да 11 кесте бар (user-ді санамағанда).
8-сурет. Кестедегі мәліметерді экранға шығару
9-сурет. Кестедегі мәліметтерді экранға шығарғаннан кейінгі жалпы көрініс
3.5 Мәліметтер базасындағы кестелерге мәліметтер қосу
Сонымен, МБ-дағы кестелерге мәліметтерді енгізу керек. Ол үшін алдымен
МБ мен байланыс орнату;
МБ-ын таңдау;
Кестедегі жолдардың тізімін алу;
Кестедегі мәліметтерді HTML-формада көрсету;
Жаңа форма құру;
Жаңадан құрылған форма РНР-командалары арқылы өңдегіш файлға жіберу, яғни
Кестелерді мәліметтермен толтыру үшін Insert деген SQL-сұранысын қолдануға болады.
10-сурет. Кестеге жаңа ақпарат қосудың формасы
3.6 Мәліметтер базасындағы мәліметтерді өзгерту
МБ-дағы кестелерге мәліметтерді өзгерту үшін оның құрылымына HTML-форма енгізу
МБ мен байланыс орнату;
МБ-ын таңдау;
Кестедегі жолдардың тізімін алу;
Кестедегі мәліметтерді HTML-формада көрсету;
Кестедегі қай жолды өзгерту үшін таңдап алу формасын құру;
Таңдалынған жол келесі формада өзінің ескі мәліметтерімен шығатындай етіп
МБ-дағы мәліметтерді өзгерту үшін сәйкесінше SQL-сұраныс қажет. Ол үшін
Өзгерісті енгізу үшін де арнайы екі форма құру керек.
11-сурет. Кестедегі мәліметтерді өзгерту үшін таңдап алу формасы
Осы формадан өзгертуге қажетті жолды тізімнен таңдап алу арқылы
12-сурет. Кестедегі мәліметтерді өзгертудің формасы
Осы формадан керекті ақпаратты өзгертіп, өзгерту батырмасын басқанда, МБ-ға
3.7 Мәліметтер базасындағы кестелердің мәліметтерін өшіру
МБ-дағы кестелерге мәліметтерді өшіру үшін оның құрылымына HTML-форма енгізу
МБ мен байланыс орнату;
МБ-ын таңдау;
Кестедегі жолдардың тізімін алу;
Кестедегі мәліметтерді HTML-формада көрсету;
Кестедегі қай жолды өшіру үшін таңдап алу формасын құру;
Таңдалынған жол өшу үшін форма құру.
МБ-дағы кестедегі мәліметтерді өшіру үшін SQL-сұранысының DELETE операторы қолданылады.
13-сурет. Өшіру үшін кестедегі жолды таңдап алу формасы
14-сурет. Өшіру үшін таңдап алынған жолдың өшкеннен кейінгі көрінісі
3.8 Мәліметтер базасындағы кестелердің мәліметтерді баспаға жіберу
МБ-дағы кестелерге мәліметтерді баспаға шығару үшін оның құрылымына HTML-форма
МБ мен байланыс орнату;
МБ-ын таңдау;
Кестедегі жолдардың тізімін алу;
Кестедегі мәліметтерді HTML-формада көрсету;
Баспаға шығару батырмасын басқанда жаңа терезе шығатындай форма құру.
Шыққан жаңа терезеден «Файл» – «Баспаға жіберу» командаларын қолдану.
МБ-дағы кестедегі мәліметтерді баспаға жіберу үшін шығатын жаңа терезені
Баспаға жіберу батырмасын басқанда жаңа терезенің пайда болу көрінісі
15-сурет. Баспаға жіберу батырмасы арқылы жаңа терезенің пайда болу
Ол терезеден «Файл» – «Баспаға жіберу» командасын орындағанда шығатын
16-сурет. Баспаға жіберу
3.9 Мәліметтер базасындағы жұмыс оқу жоспарына жаңа жол қосу
Жұмыс оқу жоспарына жаңа жол қосу үшін жаңа кесте
МБ мен байланыс орнату;
МБ-ын таңдау;
Кестедегі жолдардың тізімін алу;
Кестедегі мәліметтерді HTML-формада көрсету;
Жаңа кесте құратын батырма құру.
Құрылған жаңа кесте ЖОЖ тізімінде көрсетілуі керек.
Және құрылған кестеге өзгеріс енгізуге, өшіруге, баспаға шығаратын мүмкіндіктері
МБ-ға жаңа кесте құру үшін қолданылатын SQL синтаксисі мынадай:
CREATE [TEMPORARY] TABLE [IF NOT EXISTS] tbl_name [(create_definition,...)]
[table_options] [select_statement]
Толық программаның коды З-қосымшасында келтірілген. Программалау барысында шыққан нәтиженің
17-сурет. Жаңа кесте құру
18-сурет. ҚҰрылған кестеге мәліметтер енгізу
19-сурет. ЖОЖ-дың көрінісі
Осы құрылған ЖОЖ-ды өңдейтін жүйенің көрінісі төменде келтірілген, бұл
20-сурет. Оқу жоспарының өңделген күйі
3 Тарау бойынша қорытынды
Бұл тарауда біз мынадай тапсырмаларды: МБ мен байланысты орнату,
4 ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ ЖӘНЕ ЖОБАНЫҢ ТЕХНИКО-ЭКОНОМИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕЛУІ
4.1 Жобаның техникалық – экономикалық негізделінуі
Нарықтық экономика жағдайындағы, ғылыми техникалық прогрессті жеделдетудің өндіріс тиімділігін
Адам іс-әрекеттерінің барлық салаларында қолданылатын электронды есептеу техникасыз бұл
Әлемде, әртүрлі электронды–есептеу құралдарын зерттеумен және жобалаумен айналысатын
Компьютер жылдамдығын қалыптастыруда ЭЕМ-нің орталық процессірінің арифметика-логикалық құрылғысы маңызды
Енді жоғарыда техникалық деңгейде келтірілгеннің бәрі техника-экономикалық негізге ауыстырып,
4.1.1 Экономикалық тиімділікті бағалау
Жасалынған жүйенің экономикалық тиімділік талдауының маңызы өте зор. Дер
Автоматтандыру жүйелерін енгізудің тиімділігін ұйымдастырушылық, ақпараттық және экономикалық сипат
Ақпараттық фактордың тиімділігі ақпараттық қызмет деңгейінің жоғарлауымен сипатталынады [12].
Экономикалық фактор объектінің күйі, өз кезегінде көрінуі мен толық
Экономикалық тиімділік екі негізгі компоненттен құралған:
қаржылық, өндірістік және шаруашылық қызметтерді жетілдіру;
есептеу операцияларын өткзу шығындарын қысқарту [37].
4.1.2 Программалық өнімді құрастыру қиындылығын есептеу
Программалық өнімнің өңдеуінің қиындықтарын есептеу үшін уақыттың типтік нормаларында
Жобалау материалдарын құрудың келесі кезеңдерін қамтиды:
тапсырманың қойылымы мен программаның алгоритмін құру;
алгоритмдерді бағдарламалау тілінде жазу.
Алдымен құрастырылып отырған тапсырма қандай ішкі жүйеге жататындығын анықтау
16- кесте. Программалық өнімді жүзеге асырудағы қиындықты есептеуге қажетті
Сипатталудың аталынуы Мағынасы
Программалық өнімнің құру ішкі жүйесі Есепті орындау
Алгоритмнің күрделілігі МБ-на сұранысты іске асыратын программаның алгоритмі
Қолданылатын ақпарат түрі Мәтіндік
Бағдарламалау тілі РНР және HTML
Құрасытру мерзімі 3,5 ай
17-кестеде программалық өнімді құру қиындылығын есептеу сатылары көрсетілген.
17- кесте. Программалық өнімді құру қиындылығын есептеу
Жобаны құру сатылары Уақыт шығыны (адам-күн)
Тапсырманың қойылымы 5
Программаның алгоритмін құру 20
Алгоритмнің бағдарламалау тілінде жазылынуы 41
Программалық интерфейстің құрылуы 10
БАРЛЫҒЫ: 76
18-кестеде талқылау мен енгізуге кеткен уақыт шығынын есептері келтірілген.
18-кесте. Талқылау мен енгізуге кеткен уақыт шығынын есептеу
Жобаны құру сатысы Уақыт шығыны (күнмен)
Талқылау 9
Енгізу 5
БАРЛЫҒЫ: 14
4.1.3 Машина уақытының құнын есептеу
Машина уақыты – ЕЭМ-нің белгілі бір комплексті есептеу жұмысына
Бір машиналық сағаттың құны төмендегі формуламен анықталынады:
Мұндағы Э – эксплуатациялық жылдық шығын (тг.),
Тф – барлық машиналардың жылдық сағат саны (сағ.).
Эксплуатациялық жылдық шығын құрамына енеді:
Жабдықтың амортизациясы (Аж). Негізгі және қосымша жабдық құнынан жабдықтың
Негізгі жабдық құны төмендегі формула бойынша анықталынады:
(тг)
мұндағы k – жабдықтың тасымалдануы мен монтажын ескеретін коэффициент
n – компьютерлер саны – 1 дана,
S1 – бір компьютердің құны – 75 000 тг.
Қосымша жабдықтың құны негізгі жабдық құнының 10%-ын құрайды:
(тг)
Жабдықтың жалпы құны:
(тг)
Амортизациялық есептеулер құрайды:
(тг).
Жабдықты жөндеуге кеткен шығын (Жж). Жабдықты жөндеуге кеткен шығын
(тг).
Машинаның жылдық жұмыс сағаты:
Тф = n * Ф,
мұндағы n – компьютерлер саны (1 дана),
Ф – жабдықтың жылдық жұмыс фонд уақыты тең:
Ф = (Nжк–Nдем–Nмейр)* kк* Fжұ * kжүк * (1
мұндағы Nжк – бір жылдағы күндер саны – 365
Nдем – бір жылдағы демалыстар күні – 104 күн;
Nмейр – бр жылдағы мейрам күндер – 11 күн;
kк – кезектесу коэффициенті – 1;
Fжұ – жұмыс күнінің ұзақтығы – 8 сағ.;
kжүк – жабдықтың жүктеліну коэффициенті – 0,7;
kжөн – жабдықтың жөндеу кезінде жоғалтқан уақыт коэффициенті –
Онда Ф = (365 – 104 – 11)* 1
Сонымен бір машинаның сағатық жұмысының құны:
Zм-сағ = Э/Тф = (Аж + Жж ) /
4.1.4 Программалық өнімнің өзіндік құнын есептеу
Программаның құны төмендегі формула бойынша есептелінеді:
мұндағы Tқұр – құруға кеткен уақыт шығыны - 76
Тақы – орташа төлем ақы - 100 000 тг.;
nк - бір айдағы жұмыс күндері - 22
tмаш – талқылау мен енгізуге кеткен уақыт шығыны -
Zм-сағ – машина сағатының құны - 51 тг.
Сонымен, (тг).
4.1.5 Қосымша программаның құнын шығару
Программалық өнімді дайындаудың өзгешелігі құруға кеткен шығын бір қасиетке
Мұндағы - программалық өнімнің өзіндік құны-тг.;
- рентабельдылық коэффициенті – 0,2;
- НДС-ты ескеретін коэффициент – 0,18 [35].
4.1.6 Программалық өнімді ендіргеннен кейінгі экономикалық тиімділікті есептеу
Қарастырып отырған өнімнің экономикалық тиімділігі келесі факторлар негізінде құрылуы
Сабақ кестесін құруда уақыттың үнемділігі;
Есеп құрудағы уақыттың үнемділігі.
Жалпы экономикалық тиімділік тапсырманы орындауға кететін уақыттың үнемделуімен сипатталынады.
Қазіргі кезде барлық оқу мекемелерінде сабақ кестесін құруға статистика
Онда жарты жылдың ішінде (4-5 ай) программалық өнімнің орны
19-кесте. Программалық модельді енгізбей тұрып және енгізгеннен кейінгі шығындар
Программалық модельді енгізбей тұрып көрсеткіш Программалық модельді енгізгеннен кейінгі
3 360 000 тг. 617 500,608 тг.
Жалпы алғанда экономикалық тиімділік программалық өнімнің енгізуіне дейінгі шығын
Онда жылдық экономикалық тиімділік суммасы төмендегі формула бойынша есептелінеді:
Эт=Ше-Шж=3 360 000 – 617 500,608=2 742 499,392 тг.
мұндағы Ше – тапсырманы ескі әдіспен шығару шығыны
Шж – тапсырманы жаңа әдіспен шығару шығыны.
4.2 Өнеркәсіптік санитарлық жағдай. Жұмыс аумағының ауасына қойылатын жалпы
ГОСТ 12.1.005-92 құжаты кәсіпорындағы жұмыс зонасының ауасына қойылатын талаптарды
Микроклиматқа қойылатын талаптар жер асты және кен орындары, транспорттық
Стандарттың радиоактивті залалдану кезінде жұмыс орнының ауасына қатысы болмайды.
4.2.1Жұмыс орындарындағы микроклиматтың оптимальді және шекті көрсеткіштері
Микроклиматты сипаттайтын көрсеткіштер:
ауа температурасы;
ауаның салыстырмалы ылғалдығы;
ауа қозғалысының жылдамдығы;
жылулықтың интенсивтілігі.
Оптимальді көрсеткіштер жұмыс зонасының микроклиматына орындалады, ал шекті көрсеткіштер
20- кесте. Жұмыс орнындағы микроклиматтың оптимальды және шекті
Жыл периоды Жұмыс категориясы Температура, 0С Салыстыр-малы ылғалдылық Ауа
Оптимальді Шекті Оптимальді Тұрақты және тұрасқсыз Оптимальді Тұрақты және
Жоғарғы шек Төменгі
Шек
Жұмыс орындарында
Тұрақты Тұрақсыз Тұрақты Тұрақсыз
Сал-
қын Жеңіл – Іа
Жеңіл – Іб 22-24
21-23 25
24 26
25 21
20 18
17 40-60
40-60 75
75 0,1
0,1 < 0,1
< 0,2
Жы-лы Жеңіл – Іа
Жеңіл – Іб 23-25
22-24 28
28 30
30 22
21 20
19 40-60
40-60 55
60 0,1
0,2 0,1-0,2
0,1-0,3
Микроклиматтың шекті көрсеткіштері, жұмыс орнында технологиялық талаптар оптимальді нормаға
Кабинеттерде, пульттер мен технологиялық процестерді басқару посттарында, есептеу техникасы
Микроклиматтың оптимальды және шекті көрсеткіштерін орнату кезінде жыл периоды
4.2.2Өндірістік және зиянды факторларды талдау
Бұл дипломдық жобада құрамында еселегіш сұлбасы бар ондық сандарды
ЭЕМ операторларына, программисттерге және басқа да жұмысшыларына мынадай қауіпті
метеорологиялық жағдайлардың қолайсыздығы;
жарықтандырудың жеткіліксіздігі;
рентгендік және электр магниттік сәулелену;
шу деңгейінің жоғары болуы;
психофизиологиялық факторлар;
электр тоғымен зақымдану;
өрт қауіптілігі.
Өндірістік ортаның метерологиялық жағдайына – температура, салыстырмалы ылғалдылық, ауаның
Ақпараттың 90% -ындай біздің миымызға көз арқылы түседі. Сондықтан
Машиналық залда жұмыс істейтін персонал, яғни сәулелену көздерімен тікелей
21-кесте. Сәулеленудің шекті рұқсат етілген дозасы
Категория Топ ЖРД
А 2 0,15 Дж/кг
Шу адамның негізгі өмірлік маңызды жүйелеріне әсер етеді және
Қызметкерлердің ойлау, көру және есту мүшелеріне жүктеме еңбек бірсарындылығы,
Электр тоғымен зақымдану машиналық залдағы қауіпті факторлардың негізгісі. Есептеу
4.2.3 Программистің еңбек ету ортасына сипаттама
Ғылыми-техникалық прогресс ой еңбегімен жұмыс жасайтын жұмысшылардың еңбек жағдайының
Қазіргі уақытта компьютерлік техника адам өмірінің барлық салаларында кеңінен
Компьютермен жұмыс үрдісінде еңбек етудің ережесін және дұрыс демалуды
4.3 Қорғау шаралары
4.3.1 Өндірістік санитария
Машиналық залдың көлемі жұмысшылар саны мен ол жерде орналасатын
Залдың микроклиматына әсіресе сонда орналасқан жылу көздеріне жататындар мыналар:
Осылардың ішінде жылуды ең көп шығаратыны ЭЕМ – нің
Залдағы шағын климат параметрлері санитарлы-гигиеналық және ЕО-ның өндірістік бөлмесінің
ауаның жұмыс температурасы – 20-24 0С;
ауаның салыстырмалы ылғалдығы – 40 -60%;
ауаның шаңдануы 0,5мг/м3-тан аспайды.
Машиналық залдың ауданы үлкен және жылу шығару көздері көп
Машиналық залда бір жақ қабырғалы табиғи жарық ұйымдастырылған және
Машиналық залда жасанды жарықтандыру міндетті түрде болады. Залдың жасанды
22-кесте – Температураның, салыстырмалы ылғалдықтың және ЕО-ның өндірістік бөлмесінің
22- кесте. Температураның, салыстырмалы ылғалдықтың және ЕО-ның өндірістік
Темпе-ратура Сыртқы ауа, 0С Тұрақты жұмыс орнындағы ауаның параметрі
Тиімді Рұқсат етілген
Темпе-ратура, 0С Салыс-тырмалы ылғал-дық, % Ауаның қозғалу жылдам-дығы м/с,
+100 төмен 22-24 40-60 0,1 21-25 75 артық
Емес 0,1
Жоғары +100 23-25
23-25 40-60
30-40 0,1
0,3 22-28 240С және төмен болғанда -70,
250С-65,
270С-55
280С-50 0,1-0,2
4.3.2 Еcептеу орталығының өндірістік жарықтамасы
Машиналық залда бір жақ қабырғалы табиғи жарықтандыру ұйымдастырылған және
Сонымен қатар есептеу орталығында жасанды жарықтама қолданылады. Және осы
Ғимаратты жасанды жарықтандырған кезде люминесцентті шамдарды пайдаланады. Шамдардың жарық
Бейнетерминалдармен жұмыс жасайтын операторлар мен программистерге жұмыс үстінде жалпы
Жарық көздерін жұмыс орнындарына қатысты адамдардың көздеріне тік жарықтардың
СНиП РК 2-04-05-2002 құжаты негізінде табиғи емес жарықтандыру шарттары
Кәсіпорындық ғимараттарды жарықтанудың жоғары болуы жұмыс жағдайына дұрыс әсерін
Авариялық жарықтану, жалпы жарықтанудан 5%-ға аз жарықтануды қамтымасыз етуі
Эвакуациялық жарықтану, адамнның қауіпті деген өтетін жерлеріне орналасады, ол
Табиғи жарықтама оптикалық спектр аумағында көзге көрінбейтін инфра және
Ультракүлгін сәуле шашу адам организіміне биологиялық оң әсер етеді,
23- кесте – Жарықтану нормасы
Жұмыс орны Жарықтандыру беті, еденнен биіктігі Жарықтану нормасы, лк
артық емес
Комбинациялық жарықтану Жалпы жарықтану
Машиналық зал
ЭЕМ эксплуатациялық зал
Техникалық қызмет көрсету залы
Ақпарат тасығыш құралдарды сақтау залы
Г – 0,8
Г – 0,8
Г – 0,8
–
750
750
750
–
400
400
400
300
15
15
15
20
Табиғи жарықтану тек көзге әсер етіп қана қоймайды, сонымен
Табиғи жарықтама – бұл сыртқы шектейтін конструкцияларға жарықтық тесіктер
Авариялық жарықтану, жалпы жарықтанудан 5%-ға аз жарықтануды қамтымасыз етуі
24- кесте. Жарықтық климат m және күн климатының
Жарық климатының белдеуі Жарық түсетін орындарға сәйкес с
m Ғимарат қабырғасының сыртында Төртбұрышты және трапеция тәріздес шамдарда
IV 500 солтүтік ендік және оңтүстікке қарай (Алматы, Қарағанды)
4.3.3 Шу мен дірілден қорғану
Шу адам организіміне көп жағымсыз әсер етеді.Жұмыс орындарындағы дыбыс
Шу ортасында ұзақ жұмыс жасайтын жұмысшылар: бас ауруларына, ашуланшақтыққа,
Математиктер, программистер және операторлар жұмыс орындарында шу деңгейі –
Есептеу орталығындағы дірілді арнайы дірілизоляторлармен (виброизолятор) төмендетуге болады.
Жұмыс орындарында тұрақты шу сипаттамасы, 31.5, 63, 125, 250,
– дыбыс қысымының орташа квадраттық мәні, Па;
– дыбыс қысымының мәні. Ауада =
Жұмыс орнында тұрақсыз шу сипаттамасы интегральді критерий арқылы анықталады
Жұмыс орындарында дыбыс қысымының октавты қабат жиілігінде, дыбыс деңгейі
кеңполоскалы тұрақты және тұрақсыз шу – кесте бойынша мәндерге
тональді және импульсті шу – кестеде көрсетілгеннен 5дБ төмен
25- кесте. Дыбыс деңгейі мен дыбыс деңгейіне балама
Жұмыс орны Орташа геометрикалық
жиіліктегі октавті қабаттарда, Гц,
дыбыс қысымының деңгейі, дБ. Дыбыдыбыс деңгейііііі
31,5 63 125 250 500 1000 2000 4000 8000
1 2 3 4 5 6 7 8 9
Шығармашылық жұмыстар, аса маңызды басқару жұмыстары, ғылыми жұмыстар, жобалау
ғимараттағы жұмыс орындар, дирекция, жобалау-құрастыру бюро, есеп жүргізу орындары,
Ойлауды талап ететін жоғары деңгейлі жұмыстар, әкімшілік басқару қызметі,
цехтік басқару аппаратындағы жұмыс орындар, конторлық ғимараттардаға жұмыс орындар,
Акустикалық сигналдарды қабылдау мен айналысатын жұмыс орындар, тұрақты акустикалық
диспетчерлік қызмет атқаратын жұмыс орындар, телефонмен байланыс жасайтын бақылау
Бақылау мен қашықтық басқару жұмыстарымен қатар аса маңызды циклдік
Кәсіпорын территориясында барлық жұмыстар (1-4 тізіміндегі жағдайлардан
4.3.4 Электромагнитті сәулелену әсерінен қорғану
Компьютерлік техникамен жұмыс кезінде электромагниттік сәулелену байқалады [40]. Электрмагниттік
26- кесте. Сәулеленудің ең рұқсат етілген дозасы
Сәулелену категориясы ЕРД жыл
Критикалық органдар тобы
I II III IV
А – проффессионалдық сәулелену 5 15 30 75
Б – тұрғындардың кейбіреулері 0.5 1.5 3 7.5
Дисплейдің электрмагнитті сәулеленуі ең басты мәселе болып табылады. Манитордың
4.4 Электрлік қауіпсіздігі
Қазіргі кезде ЭЕМ-де электронды сұлбалардың элементтерін өте тығыз орналастырған
ЭЕМ-нің барлық құрылғыларының корпустерінде машиналық залдағы қорғау жерлендірме шинасына
Машиналық залда портативті компьютерлерді пайдаланғанда, оларды бір ұшы корпусқа,
Ал статикалық электр тоғынан қорғау үшін ауа ылғалдығын сақтап
Электрлік изоляция күйін бақылау үшін периодты түрде изоляцияны сынау
Қорғау құралдарының дұрыстығы әр бір пайдаланылар алдында тексеріледі және
ГОСТ 12.1.038-89 құжаты негізінде 400 Гц-ге дейін жиілікте тұрақты
Стандарт жарылысқа қауіпті зоналар, электр транспорттар, кемелер, металликалық резервуарларда,
4.4.1 Өрт қауіпсіздігі
Машиналық зал өртке қауіпсіздігі дәрежесі бойынша В категориясына жатады
27-кесте. Құрылыс конструкцияларының минимальді өртке қарсы шыдамдылығы
Құрылыстың өртке қарсы деңгейі Қабырғалар Колонналар Баспалдақ Плиталар Төсеу
Жүктеу-ші Өзіндік жүктеуші Сыртқы Ішкі
Плиталар Балкалар
І
ІІ
2,5
2
1,25
1
0,5
0,25
0,5
0,25
2,5
2
1
1
1
0,75
0,5
0,25
0,5
0,25
ГОСТ 12.1.004-92 құжаты әртүрлі объекттердің қорғаныс жағдайы бойынша өмір
Бұл нормаларға сәйкес келмейтін объекттерге, стандарт, өрт қауіпсіздігін құрылыс,
Машиналық залдағы кабельді, желілердің барлығы, өртке тұрақтылығы 0,5 сағат
4.5 Дыбысты изоляциялау
Берілген дипломдық жобада өлшемдер ұзындығы – 25м, ені –
Бөлме көлемі ;
Бөлмені шектейтін ішкі беттердің қосынды ауданы ;
Шудың спектры 4.1 суретте көрсетілген.
Бөлме үшін рұқсат етілген деңгейі ПС-85 сай болуы керек.
Онда қаптама ауданы
Қаптама конструкциясы ретінде Э-0,1 әйнек-мата қабатымен және қалыңдығы 2мм
63 Гц октавты жолағындағы шудың азаюын табайық.
1000Гц жиілігінде бөлме тұрақтысы келесі формула бойынша анықталады:
Вш1000 = V / 10 = 2687,5 / 10
Жиілікті көбейткіш (63=0,5 (көлемі 1000 м3-тан асатын бөлмелер үшін).
В63 = (63 * Вш1000 = 0,5 * 268,75
Қаптаманы орнатқанға дейінгі бөлмедегі дыбыс сіңірудің орташа коэфициенті мына
(63 = В63 / (В63 + S) = 134.375
Берілген конструкцияның дыбыс сіңіру коэффициенті:
(обл63 = 0,14;
Қаптамамен қосылатын қосымша дыбыс сініру келесі формуламен анықталады:
(А63 = (обл63 * Sобл = 0,14 * 1680=
Дыбыс сіңіретін қаптамасы жоқ беттердің дыбыс сіңіруінің эквивалентті ауданы:
А163 = (63 * (S – Sобл) = 0,07
Қаптамасы бар бөлменің дыбыс сіңіретін орташа коэффициенті мына формуламен
(163 = (А163 + (А63) / S = (64,05
Қаптамадан кейінгі бөлме тұрақтысы келесі формуламен анықталады:
В163 = (А163 + (А63) / (1 - (163)
Дыбыс қысымының төмендеу деңгейі мына формуламен анықталады:
(L63 = 10 * lg(B163/B63) = 10 * lg
Акустикалық өңдеуден кейінгі бөлмедегі шу деңгейі:
L63 - (L63 = 86 – 4,33 = 81,67
63Гц октав жиілігінде L – (L мәні бойынша 21-суретте
21-сурет. Шудың (Х) графигі
f, Гц
63
70
63 Гц октава жиілігіндегі бөлмедегі шуды бағалау. ПС-85 –
Есептің нәтижесі бойынша Э-0,1 әйнек-мата қабатымен және қалыңдығы 2мм
4.5.1 Компьютерлік бөлмеде жасанды жарықтануды есептеу
Жалпы есептелуі екі әдіспен жасалады: пайдалану коэффицент әдісі және
Нүктелік әдіспен жалпы локальдық жарықтану, көлеңкесі бар жалпы біркелкі
Келтірілген әдіс есептелу бетіне түсетін жарық ағымының жарық құралдың
Есептің берілгені: ұзындығы 25м, ені 25м, биіктігі 4,3м болатын
28- кесте. Өндірістік бөлмелердің (пот, (ст мәндері
Төбенің күйі (төбе., % Қабырғаның күйі (қаб. %
Жаңадан ақталған 70 Ақ перделермен жабылған,
жаңадан ақталған терезелермен 70
Ылғалды бөлмеде ақталған 50
Таза бетонды 50 Перделерсіз терезелері бар,
ақталған 50
Ашық ағашты (боялған) 50
Терезелері бар бетонды 30
Лас бетонды 30 Штукатурленген кірпіштік 10
Кір 10 Кір 10
Ілінудің есептелген биіктігі – жұмыс беті еденнен 6м биіктікте
Жарықтанудың ауданы төменгі формула бойыша есептелінеді
кесте бойынша жарық ағынының пайдалану коэффициентін табамыз:
.
УСП 35 шамшырағына өте пайдалы қатынпас
Бөлмеде шамшырақтар ұзынынан орналасқан. Қабырғалар арасындағы және соңғы қатарда
ЛБ80 Фл=4320 лм лампаның номинальды жарық ағыны, онда шамшырақ
.
Онда керекті шамшырақтар саны:
дана
Ұзынынан бір шамшырақтың типі УПС 35 ЛБ 80=1,27м лампасымен
Жарықтанудың таза қуаты келесі формуламен анықталады:
– бір лампаның қуаты (80Вт).
Сонымен, жарықтанудың таза қуаты тең [43]:
4 Тарау бойынша қорытынды
Төртінші тарауда жүйені енгізу мен қолданудың экономикалық тиімділігі есептелінді.
Мұндай жобаларға инвестициялар қызметкерлерді оқыту мен нақты бір жағдайларға
Ұйымдастырулық әсер жұмысшылардың ескішілдікке негізделген операциялардан, есептеу мәліметтерін жүйелендіру
Тапсырмалардың комплексін эксплуатациялау тәжірибесі негізінде тіркеу-есептеу жұмыстарын автоматизациялау жеке
Сонымен қатар, өндірістегі адамға қауіпсіз факторлар қарастырылды. Компьютерлі техникамен
Компьютермен жұмыс кезіндегі адамның тіршілік қауіпсіздігін қамтымасыз ету факторларына
ҚОРЫТЫНДЫ
Әлемдегі ақпаратты-техникалық жағдай, негізінен Кеңестен кейінгі кеңістіктен соңғы жылдары
Білім жүйесінде жаңа жобалардың пайда болуы байқалды, ол жобалар
Берілген дипломдық жобада «Тұран» университетінің магистратура мамандықтарының жұмыс оқу
Бірінші тарауда пәндік аумақтың талдауы, тапсырманың қойылымы, негізгі түсініктер,
Дипломдық жобаның технико-экономикалық қойылымы экономикалық эффектінің шамасын анықтау болып
Осы дипломдық жобада қазіргі күнгі программалық қамтыманы енгізу мақсатына
Программалық қамтыманы қолданудың экономикалық тиімділігі 2 742 499,392 тг
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
10 қаңтар 2004 жылғы № 1471 Қазақстан Республикасының Президенті
13 қазан 2006 жылғы №995 елбасы қаулымен бекітілген.
Закон Республики Казахстан «Об образовании». – Астана: ИКФ «Фолиант»,
Закон Республики Казахстан «Об образовании». - Справочная правовая система
Роберт И.В. Современные информационные технологии в образовании. - М.:Школа-Пресс,
Мұхамбетжанова С. Т. «Білім беру мекемелері қызметкерлерін ақпараттық –
Государственная программа развития образования в РК на 2005-2010 гг
EdNet. Образование на основе кредитных часов (Система кредитных часов,
Трудовой Кодекс Республики Казахстан. Астана, Акорда, 15 мая 2007
Автоматизированные информационные технологии в экономике. Под ред. Титаренко. М.:
С. Колесников, статья «Бизнес процесс реинжиниринг и внедрение автоматизированных
Атертон П. Справочные пособие по информационным системам и службам.
М.А.Скиба, статья «Обеспечение выборности образовательной траектории студентов в рамках
Кредитная система обучения в вузе: структура, процедуры и организация.
Когаловский М.Р. Перспективные технологии информационных систем. — М.: ДМК
Стассман Поль А. Информация в век электроники: (Проблемы управления):
Дейт К. Введение в системы баз данных: Пер. с
Методы анализа и синтеза структур управляющих систем. Под ред.
Гусева Т.И., Башин Ю.Б. Проектирование баз данных в примерах
Ахтырченко К.В., Леонтьев В.В. Распределенные объектные технологии в информационных
Литвиненко М.В. Конспект лекций по курсу «Базы данных» обучающей
Ладыженский Г. Системы управления базами данных - коротко о
Хомоненко А.Д., Цыганков В.М., Мальцев М.Г. Базы данных: Учебник
Карпова Т.С. Базы данных: модели, разработка. - СПб.: Питер,
Apache + Perl + PHP4 + MySQL: Руководство по
Реализация языка SQL в СУБД MySQL
М. Каба. MySQL и Perl – СПб.: Питер, 2001.
Артем Подстрешный. Работа с Web-сервером Russian Apache.
А.А. Дуванов. HTML-конструирование (материалы Роботландского университета). //Информатика, №21-22, 2000.
Гончаров А. Самоучитель HTML. – Москва, 2002.
Ратшиллер Т., Геркен Т. PHP4: разработка Web-приложений. - СПб:
Томсон Л., Веллинг Л. Разработка Web-приложений на PHP и
Букварь по PHP и MySQL
Тиори Т., Фрай Дж. Проектирование структур баз данных: В
Звешинский С.М. Эффективность системы информационного обеспечения. Львов: 1987
«Методы определения экономического эффекта от IT-проекта.» – материалы Internet-ресурса
Арманов А.И. «Основные экономические показатели» // Журнал «Деловой мир»,
Крымова В. «Экономическая теория». Алматы 2002г.
Астреина Л.А., Балдесов В.В., Беклешов В.К. и др. «Технико-экономическое
Белов С.В. «Безопасность жизнедеятельности: Учебник для ВУЗов.» Москва, Высш.
«Безопасность жизнедеятельности», Учеб. пособие, книга 1 и 2. –
Бабалиев С.У. «Охрана труда на предприятии», Алматы, 2009 г.
для ВУЗов»; под ред. В.К.Беклешова. М.: Высшая шк.,1999-176с.
СНиП 2 08.02-89 Строительные нормы и правила. Общественные здания
СанПиН 1 10.076-94 Санитарные нормы и правила для работников
СНиП Н-68-78 Строительные нормы и правила Высшие учебные заведения.
СанПиН 1.01 004 01 Гигиенические требования к организации и
http://ru.wikipedia.org/wiki/
http://intuit.ru/web/intro.html
http://php-myadmin.ru/doc/ability.html , русскоязычный сайт PhpMyAdmin
Қосымша – Ә
index.php
Главная страница
Главная страница
Ваш логин:
Ваш пароль:
Зарегистрироваться
testreg.php
Мәліметтер базасын басқару жүйесі
Мәліметтер базасының схемасын құру
МББЖ Access
«Кітапхана бөлімінің Мәліметтер Базасын құру(ұйымдастыру)»
MS Access
Деректермен жүргізілетін операциялар. мб құрылымын жоспарлау және құру
Мәліметтер базасын жобалау
Мәліметтер қоры кестесімен жұмыс
Деректер базасының модельдері
Деректер базасына информациялық талдау