Экономика туризма
Жоспар
Кіріспе........................................................................................................3
І Туризм экономикасы: мәні және түсінігі
1.1 Туризм экономикасы туралы түсінік..............................................4-5
1.2 Туризмнің экономика сферасына әсері...........................................5-6
1.3 Туризм динамикалық, экономикалық, қоғамдық шаруашылық жүйе ретінде............................................................................................6-8
1.4 Туристік шаруашылық..................................................................8-11
ІІ Қазақстандағы туризм нарығы
2.1 Туризм индустриясы және туристік нарықтың ерекшелігі......11-15
2.2 Туристерге сұраныстың географиялық ерекшеліктері мен мәні.......................................................................................................15-16
2.3 Туристерге көрсететін қызметтің сапасы мен мәні...................17-19
2.4 Халықаралық туризмнің дамуының негізгі факторлары мен шарттары..............................................................................................20-21
ІІІ Қортынды............................................................................................22
ІV Қолданылған әдебиеттер...................................................................23
Кіріспе
Біздің елімізде саяхатқа шығып, аралап көретін көрікті жерлер
Бүгінгі таңда белсенді танығудың кең тараған түрлерінің арасында
Қазақстанның ұшы-қиырсыз кең даласында саяхаттың саналуан түрін дамытуға
Қай жер туралы аңыздың көбірек туғанын айту қиын.
I Қазақстан туризмнің экономикасы
1.1 Туризм экономикасы туралы түсінік.
Қазіргі шақтағы туризм жұмысының экономикалық механизмі
Қоғамның экономикалық өмірі күрделі де, әр қилы және
Шаруашылық сферасының барлық деңгейде туризм экономикасы адамдардың мінез
Ұлттық шаруашылықтың құрамының бір бөлігі ретінде, басқа өзгерістермен
Тарихи жағынан қарасақ, туризм дегеніміз бұл сонау көне
Орта ғасырда христиан діні мен сауданың дамуына байланысты
Ұлы географиялық ашулар дәуірінде саяхатшылардың, теңізде жүзушілер
Өндірістік төңкеріс дәуірінде ішкі және халықаралық туризмнің дамуының
XX ғасырда туризм адам тұрмысының нақты бір факторына
1.2 Туризмнің экономика сферасына әсері
Қазіргі экономикада туризмнің ролі үнемі өсіп және өзгеріп
Экономикалық жағынан туризм былайша қарастырылады:
өнімді өндіру, айырбастау және бөлу сферасындағы қоғамдық қатынастардың
белгілі бір өндіріс саласы мен экономикалық іс-әрекеттерді қосып,
туризмді елдің немесе аймақтың шаруашылық саласы сияқты зерттейтін
туристік өнімді өндіретін, оны қолданатын, бөлетін және айырбастауды
туристік экономика жүйесінің барлық деңгейіндегі адамның мінез-құлқын зерттейтін
Фундаметальді эканомика жағынан қарасақ, туризм дегеніміз ол экономикалық
Нарық экономикасында өндірістік қорлардың заттық факторлар қозғалысы құндық
Заттық және құндылық формаларының бірлігін ескере отырып, өндірістік
Өндірістік жабдықтардың элементтерінің құнын жоғарылату жаңа өнімдер түрін
Турфирманың қаражатының тұрақтылығы түсетінін табыстың мөлшерінде түгелімен тәуелді.
өтеу сомасы;
өтеудің орташа мөлшері;
өтеу коэффициенті;
шығынсыздық нүктесі;
табыс шегінің нүктесі;
мықтылық беріктілік.
1.3 Туризм динамикалық, экономикалық, қоғамдық шаруашылық жүйе ретінде
Кеңестік география ғылымында территориялық рекреация жүйенің моделі жасалынған.
Бұл жүйе шеңберінде туристер сұранушылар немесе сатып
Туристік шаруашылық екі бөлікке бөлінеді: туристік ресурстар және
Туристік индустрияның басты құрамы-бұл туристік мекемелер. Туристік мекеме
Туристік мекемелер өз қызметтерін ұсынып, халықтың туристік қажеттілігін
Туристер негізгі, қосымша және қосалқы қызметтерді тұтұнушылар есебінде
Негізгі қызметтер туристік жолдамалар келісіммен шектеледі. Ондайларға жататындар:
Қосымша қызметтер туризмнің инфрақұрлымы дамыған жағдайда жалпы кірістің
Қосалқы қызметтерге жататындар: сувенир өнімдерімен қамтамасыз ету, туристік
Қосымша және қосалқы көрсетілетін кызметтердің арасында айырмашылық жоқ.
Туристік мекемелер туроператорлар және турагенттер болып жіктеледі. Туроператор
Туризм жүйесінде ең күрделі орын алатын – туристік
Туристік ұйымдар жоспарлауға және туризмнің дамуын басқаруға өте
Жаңа рекреациялық территорияны игеру, туристік іс-әрекетті кеңейту, жаңа
Туристік сұраныстың көбеюі капитал салуды өсіруді және туристік
Туристік жүйе – оны қоршаған ірі орталармен бірге
Туризм еліміздің белгілі бір территориясының халық шаруашылық саласының
1.4 Туристік шаруашылық
Туристердің келуінен шаруашылыққа түсетін пайданы адамдар өте ерте
Туристік шаруашылық дегеніміз әр түрлі бөлімдердің белгілі бір
Туристік шаруашылық тура және жанама түрге бөлуге болады.
Қандай бір саяхат болмасын ол туристерді орналастырудан басталады.
Туристердің азық түлік пен сусындарға сұранысын қанағаттандырудың да
Туристік орталықтарда қоғамдық тамақтандыруды ұйымдастырғанда жабық, ашық және
Тамақтандырудың жабық түрі ұйымдастырылғн демалыс мекемелер үшін қажет.
Қоғамдық тамақтанудың аралас түрінде ұйымдасқан түрдегі демалушыларға арнайы
Туристердің жүріп отыруында көліктің атқаратын рөлі өте күрделі.
Көліктерде ұйымдастырылған демалыстың түріне сәйкес, В.И.Азар (1972) мынандай
Халықаралық туризмде көп жылдар бойы теңіз арқыл тасымалдау
Круиздік туризм 1950 жылдардың соңынан бастап қаулап дами
Көлік, түнеу және тамақтанудан басқа да туристік қызметтердің
Бірінші топқа жататындар – ғимарат құрылыстар, туристерге сол
Қосалқы қызметтің екінші тобына жататыны – туристердің спортпен
Үшінші топты құрайтын – туристердің көңілін көтеруді ұйымдастыру.
Төртінші топқа жататындар: туристерге толық тұрмыстық қызмет көрсететін
Бесінші топқа кіретіндер: туристерге керек-жарақ пен сувенирлер шығаратын
Алтыншы топ – бұл ақпараттар желісі немесе туристік
Жетінші топты құрайтындар: туристік қозғалысты басқаратын ұйымдар.
Аймақтағы шаруашылық іс-әрекеттерді белсенді жүргізу үшін, көрсетілетін қызмет
2.1 Туризм индустриясы және туристік нарықтың ерекшелігі.
Турист энциклопедиясында туризм индустриясы туралы мынандай анықтама берілген:
Туризм индустриясының мекемелері мен орталықтарын, кәсіпорындарын үш топқа
Демалыс орындары мен маршруттардағы туристік экскурсиялық қызмет көрсету
Демалыс орындарындағы туристерге, жергілікті халыққа тұрмыстық, мәдени-танымдық, сауда
Материалдық техникалық базаларды құру мен пайдалануды қамтамасыз ететін
Туризм айрықша қасиеттерімен ерекшеленеді: біріншіден, туристік мекемелердің орналасуындағы
Экономикасының саласы ретінде, туризмнің өзіне тән бірқатар айрықша
Туристік қызмет көрсетудің түпкі мәнін түсіну үшін, туристік
туристерге әр түрлі технологиялық өндіріс пен қызмет көрсетудің
туристік қызмет көрсету материалдық – техникалық базаларда
туристерге ұсынылған тауарлар мен қызметтер әр түрлі іс-әрекет
Қызмет әр түрлі кәсіптік дайындықтағы және білім деңгейіндегі
Туризмде ұсынылған қызметтер территория бойынша бөлінеді. Туристерге қызметтердің
Қызмет көрсетуді туристерге бағыттап, үлгі бойынша былай бөлуге
Қызмет пен тауарларға тарту.
Олардың туристік өнімге қызығушылығын тудыру.
Ұсынылған тауар мен қызметтерді пайдалануға қызығушылықтарын тудыру.
Туристік қызмет пен тауарларды пайдалануда тура шешім қабылдауға
Туристік индустрия дегеніміз өнім шығарушылар, солар арқылы халықтың
Қандай бір фирма болмасын оның нарықтағы табысы шығаратын
Өнімнің экономикалық категория ретінде терең мазмұны бар, бірақ,
Туризмде өнім болатыны көрсетілетіні кешенді қызмет, яғни бір
Атақты ағылшын туризмологы В. Мидлтонның анықтамасы бойынша, кешенді
Туристік өнім құрамы жағынан үш бөлімге бөлінеді:
тур;
қосымша туристік – экскурсиялық қызметтер;
тауарлар.
Тур дегеніміз клиентке біртұтас таратылатын және туроператордың еңбегімен
Турдың құрамы келесідей болады: 1) туристік пакет және
Туристік пакеті туроператорлар ұсынады және маршрутта міндетті түрде
туристерді көлікпен демалыс орнына апару және алып келу:
трансфер;
орналастыру және тамақтандыру;
міндетті түрдегі экскурсиялық және мәдени бағдарламалар.
Туристік өнімнің туристік пакеттен айырмашылығы – нақтылы міндетті
Туроператор туризмде маңызды роль атқарады. Өйткені ол әр
Тураген – туроператордын туристік өнімін іске асыратын, туристік
Туристік өнім элементтері бойынша туристің шығынын келесідей білуге
тур-50%
қосымша туристік-экскурсиялық қызметтер – 30%;
тауарлар – 20%;
Қосымша туристік – экскурсиялық қызметтер дегеніміз – бұл
Тауарлар дегеніміз туристік өнімнің арнайы бөлігі, оған жататындар:
Туристік индустрияда өндірілетін туристік өнім екі әдіспен бағалануы
барлық шығынның жинағы есебінде;
туристердің барлық шығынның жинағы немесе туризмнен түскен кіріс
Қандай бір әдіспен бағаланса да, сөз туристік индустрияда
Өзінің арналуына қарай туристік қызметтер мен тауарларды үш
Туристік сұраныс және ұсыныс туристік құрлыстың экономикалық элементі
Туристік нарықтық өзінше ерекшеліктері бар. Егер дүниежүзілік нарықта
2.2 Туристік сұраныстың географиялық ерекшеліктірі мен мәні
Белгілі бір жерде және белгілі бір уақытта тұтынушылар
Турстік сұраныстың өзіндік сипаты болады: динамизмі, көптүрлілігі мен
Туристік сұраныс – динамикалық категория. Туристік қажеттіліктер, яғни,
Туристік қозғалыс жылдам, бірақ біркелкісіз дамыды. Кейбір жылдары
Туристік сұраныс көптүрлі және кешенді түрде болады. Саяхат
Туристік қозғалысты оятқан басқа бір бөлігі – соған
Туристік сұраныстың әртүрлілігі мен кешенділігі жиынды туристік қызметке
Туристік сұраныстағы икемділік. Жоғарыда айтылғандай туристік сұраныс тұтұнушының
Демек, туристік сұраныстың икемділігі дегеніміз бір нәрсенің өзгеруімен
Туристік сұраныстың уақыт пен кеңістікте шоғырлануы. Жылдың белгілі
Туристік белсенділіктің шыңы мезгіларалық және өлі мезгілімен алмасып
Туристік сұраныстың кеңістікте шоғырлануы туристік ағымдардың географиясы арқылы
2.3 Туристерге көрсететін қызметің сапасы мен мәні
Туризмде туристерге сапалы қызмет көрсету – халық
Әр түрлі категорияда көрсетілген сапаға талдау жасау оның
Туризмдегі сапалы қызмет екі түрлі игілікпен (тауарлар және
Сапалы туристік қызметтің өлшем белгісі бір немесе көп
Орналастыру ортасының көрсеткіштері:
туристерді қонақ үйге, мотельге, кемпингке, жеке пәтерге тез
ұйымдасқан туристерді қонақ үйге, кемпингке, міндетті түрде алдын
орналастыру ортасында тыныштық сақтау;
кең көлемде туристерге қосымша қызмет көрсету(ақшасыз немесе ақшамен).
Тамақтандыру сферасындағы қызметтің сапасының өлшемдері-
нің көрсеткіштері:
берілетін тағамдары көркемдік жағынан көрсету дәрежесі, оның температурасы,
кулинарлық азық-түліктің аралас түрлері;
туристерге жылдам және сыпайы түрде қызмет көрсету;
тапсырманы орындау жылдамдығы;
келушілердің тамақтануы кезіндегі көрсетілетін қызметтің мөлшері және барлық
тамақтану залыңдағы тазалық пен жайлы жағдайды ұстап тұру
қоғамдық тамақтандыру мекемесіндегі мәдени тәртіптері,міндетті фирмалық киімдерді және
көрсетілген баған бойынша тағамдардың және ішімдік сусындардың құрамы
Туристерге ұсынылатын азық-түлік және өнеркәсіп заттарын
сататын сауда орнындағы қызметтің сапасының көрсеткіші.
клиенттерге құрметпен қарау,жылдам қызмет көрсету;
сапалы заттарды ғана сату;
гигиенаны сақтап,дүкендерді таза ұстау.
Экскурсиялық қызметтің сапасын анықтайтын көрсеткіштер. Мынандай жағдайларды ескеру
экскурсия жүргізуші туристік топпен жұмыс істегенде нақтылық, көңіл
экскурсия жүргізуші туристік іс-әрекеттің бөлімшелерінің жұмысшылары жағынан қызмет
экскурсия жүргізуші экскурсиялық іс-әрекет кезінде жүргізудің
жаңа түрімен әдістерін қолдана білу керек;
4) экскурсия жүргізуші туристерге көрсетілетін қызметтердің сапасына бақылау
5) экскурсия жүргізуші өзінің жұмыс уақытын туристердің түнеу
Туристік кешендегі, объектідегі (қонақ үй, мейрамхана, дүкен және
2.4 Халықаралық туризм сыртқы экономикалық қатынастың бір түрі
Халықаралық туризм – бұл өте күрделі және сирек
Қандай бір ел болмасын оның ең күрделі экономикалық
Халықаралық туризм сыртқы экономикалық байланыстың бір түрі болғанымен,
Халықаралық туризмде турист өзінің елінен шығып, басқа бір
ДТҰ туристік құжаттарды толтыруды қысқартып, реттеуіне ерекше маңыз
паспорт формальдылықтары: паспорт қызметін бір орталықтан босату; шетелдік
виза формальдылықтары: рұқсатсыз кіру үш айға дейін; визаның
кедендік формальдықтар: кірерде және шығарда туристерге салық салу;
Бұндай ұсыныстар, туристік формальдылықтарды қысқартудың негнізгі қағидалары Будапешт
Туристік формальдылықтар мемлекеттік шекараны кесіп өтумен байланысты халықаралық
Халықаралық туризмге сыртқы саудада қалыптасқан операциялар түрі тән:
Қорытынды
Бұл қортынды шараның басты мақсаты – осы сияқты
Жорықтан кейін ең жақсысы бір жұма тынығып, күнделікті
Үйдегі белсенді тынығудан кейін бұл саяхатта талдау жасап
Қойылған мақсатты орындаудағы жорықтың мазмұндылығына, жорықтың күрделілік дәрежесіне
Жорық әзірлену оны өткізу уақытында қатысушылар әрекетінің жағымды
Егер маршрут алғашқы жүріп өткен табылса, онда маршрутты
Толық мәтінді есепті жекеленген туристердің күнделік жазбаларын пайдалана
Жорықты көрнекті насихаттауға көбіне маршрутқа тән фотоматериалдар басты
Қолданылған әдебиеттер
Алиева.Ж.Н. Туризмология негіздері Алматы, 2004 жыл Қазақ университеті.
Алия Ж.Н. Экологический туризм. – Алматы, 2002.
Менеджмент туризма: Экономика туризма. – М. Финансы и
Энциклопедия туриста. – М.,1993.
Ердавлетов С.Р. География туризма: история, теория, методы, практика.
Қазіргі кездегі туризм
Туристік кәсіпорындардың маркетингтік жарнама негіздері
Туризм индустриясын дамыту негіздері
Қазақстандағы экскурсиялық қызметтің қалыптасуы
Экзотикалық туризм түрлері
Туристік шаруашылық
АЛАКӨЛ-АҚШИ ДЕМАЛЫС АЙМАҒЫ БОЙЫНША ҚЫЗМЕТ КӨРСЕТУ АҚПАРАТЫН АВТОМАТТАНДЫРУ
«Navigant Travel» ЖШС-нің маркетингтік қызметімен экономикалық құндылық анализі
Туристік бизнестің отандық шетелдік тәжірибесіне салыстырмалы экономикалық талдау диплом жұмысы
Туризм индустриясы