Мұнай қоры

МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 10
1 ТЕХНИКА-ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ 11
1.1 Өзен кен орны туралы жалпы мағлұматтар 12
1.2 Кен орнының геологиялық құрылымы 14
1.2.1 Стратиграфиясы 16
1.2.2 Тектоникасы 20
1.3 Мұнайгаздылығы 23
1.3.1 Сулылығы 26
1.4 Өзен кен орнын жобалау және игеру тарихы
1.5 Кен орнын игерудің жағдайы 31
1.5.1 Өзен кен орны бойынша ұңғылар қорының жағдайы 39
1.5.2 Қабат қысымын ұстау жүйесінің
1.5.3 Ұңғы өнімдерін жинау және дайындау жүйесі 43
1.5.4 Кен орнында игеру технологиясын
1.6 Өзен кен орнындағы XIII горизонттың энергетикалық жағдайының
1.7 Өзен кен орнындағы ортадан тепкіш электрлі сораппен
1.8 ОТЭС-қа арналған жабдықтарды таңдау және оның түсірілу
1.8.1 Сорапты құбырлар диаметрін таңдау 73
1.8.2 ОТЭС-тың қажетті арынын анықтау 74
1.8.3 Сорапты таңдау 76
1.8.4 Кабельді таңдау 77
1.8.5 Қозғалтқышты таңдау 78
1.8.6 Агрегаттың негізгі диаметрін анықтау 79
1.8.7 Автотрансформаторды таңдау 80
1.8.8 Бір тонна сұйықты өндіруге кететін электр энергиясының меншікті
1.8.9 Қысымның таралу қисығын тұрғызу арқылы сораптың түсірілу тереңдігін
2 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ 94
2.1«Өзенмұнайгаз» акционерлік қоғамының ұйымдастырушылық-өндірістік құрылымы 94
2.1.1 Негізгі және қосалқы өндірісті
2.1.2 Техникалық жабдықталуы. Автоматтандырылуы мен телемеханикаландырылу
2.1.3 Материалдық-техникалық жабдықтауды ұйымдастыру 96
2.1.4 Кәсіпорынның көлік құралдарын ұйымдастыру 97
2.1.5 Ұңғыларды жөндеуді ұйымдастыру 98
2.1.6 «Өзенмұнайгаз» АҚ бойынша еңбек және еңбек ақыны ұйымдастыру
2.2 Жаңа техника мен технологияны енгізудегі жылдық экономикалық тиімділікті
2.2.1 Іс-шараны енгізгеннен кейінгі өнім өндіру көлемін есептеу әдісі
2.2.2 Еңбек ақы қорының есебі 103
2.2.3 Қабатқа жасанды әсер ету бойынша шығындарды анықтау 103
2.2.4 Қосымша материалдарға кететін шығындар 104
2.2.5 Суды технологиялық дайындауға жұмсалатын шығындар 104
2.2.6 Энергетикалық шығындарды есептеу 105
2.2.7 Мұнайды технологиялық дайындау мен тасымалдауға кететін шығындар 105
2.2.8 Ағымдағы жөндеуге кететін шығындар 105
2.2.9 Еңбек ақы қорынан төленетін төлемдер 106
2.2.10 Басқа да ақшалай шығындар 106
2.3 Мұнай өндірудегі жаңа техниканы енгізудің жылдық экономикалық тиімділігін
3 ЕҢБЕК ҚОРҒАУ БӨЛІМІ 108
3.1 Батырмалы ортадан тепкіш электросораптарды пайдалану кезіндегі қауіпті және
3.2 Қорғаныс шаралары 110
3.2.1 Өндірістік санитария 111
3.2.2 Батырмалы ортадан тепкіш электросораптармен жабдықталған ұңғыларды пайдалану
3.2.3 Электр қауіпсіздігі 114
3.2.4 Өрттік-жарылыстық қауіпсіздік 114
4 ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ БӨЛІМІ 119
4.1 Өндірістің биосфераға әсерін талдау 119
4.1.1 Атмосфераға әсері 120
4.1.2 Гидросфераға әсері 121
4.1.3 Литосфераға (топырақ және жер қойнауына) әсері 122
4.1.4 Мүмкін апаттық жағдайларды бағалау және олардың салдары 122
4.2 Ұйымдастырылған шаралар 123
4.3 Техникалық шаралар 123
4.3.1 Атмосфераны қорғау 123
4.3.2 Гидросфераны қорғау 125
4.3.3 Литосфераны (топырақ пен жер қойнауын) қорғау 126
4.3.4 Инженерлік қорғаныс және табиғи қорғау шаралары 129
4.3.5 Радиациялық қауіпсіздік 130
4.4 Батырмалы ортадан тепкіш электрлі сорапты (ОТЭС) қолдану кезіндегі
4.4.1 Топырақ жабындысы 132
4.4.2 Сораптарды пайдалану нәтижесінде түзілетін қалдықтардың әсері 132
ҚОРЫТЫНДЫ 134
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 135
КІРІСПЕ
Республикамыздың басты байлығы саналатын мұнай және газ шикізаты ел
Елімізде көптеген ірі мұнай және газ кен орындары бар.
Өзен кен орны Қазақстан Республикасындағы, сонымен қатар бұрынғы КСРО-дағы
1993 жылдан бастап өндірудің төмендеу қарқыны 6-8 есеге ұлғайды.
Қазақстан Республикасының үкіметі қабылдаған Өзен кен орнын қалпына келтіру
Жоғарыда аталынып өткендей мұнай алуды қарқындандыру мақсатында кен орнында
Дипломдық жобамен батырмалы ортадан тепкіш электроосорапты қондырғыны қолданудың
1 ТЕХНИКА-ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 Өзен кен орны туралы жалпы мағлұматтар
Республикамыздағы Өзен кен орны Маңғышлақ түбегінің геологиялық әдебиеттерде
Әкімшілік жағынан кен орны территориясы
Орографиялық жағынан Оңтүстік Маңғышлақ ауданы теңізге қарай оңтүстіктен батысқа
Орталық бөлігін Өзен және Түнқарақшы
Өзен ойпаты 500 км² ауданды
Кен орны ауданы топырағы мен өсімдіктерінің
Аудан климаты күрт континентальді, шөлейтті, тәуліктік
Атмосфералық жауын-шашын сирек және негізінен көктем-күз мезгілінде түседі,
Өсімдіктері мен жануарлар әлемі мол, олар шөлейтті және шөлді
Аудан табиғи ауыз су көздеріне тапшы. Ал, қолда бар
Оңтүстік Маңғышлақ өңірлеріндегі көп қабатты, мұнайлы-газды Өзен, Жетібай және
Экономикалық тұрғыдан қарағанда аудан ахуалы нашар болып табылады. Ауданның
Қазіргі уақытта ауданның елді мекендерін тас
Оңтүстік Маңғышлақ өңірі жергілікті әктас-бақалшақты құрлыс материалдарына өте бай
Кен орнында өндірілген мұнай Атырау
1.2 Кен орнының геологиялық құрылымы
Өзен кен орны Қазақстан Республикасындағы, сонымен қатар бұрынғы КСРО-дағы
Өзен кен орны – көп қабатты, өте күрделенген геологиялық
XIII-XVIII горизонттарының өнімді қалыңдығы (өзіне 48 қабатты қосқанда)
XII-XVIII горизонттардағы кеніш тұтас сумұнайлы жапсары бар массивті қалыңдықтан
Мұнайлылықтың негізгі қабатындағы өнімді горизонттар (XIII-XVIII) кеуектіліктің 22-27 %
Кен орнының тұтқырлығы негізінен 3,7-4,7 мПа·с болатын қабаттық мұнайының
Кен орны мен жеке өнімді горизонттар бойынша мұнайдың бастапқы
Бірінші жобалық құжаттарда мұнай алудың түпкілікті коэффициенті негізгі өнімді
Кен орнының дамуының негізгі болашағының (перспективаларының) бірі – геолого-физикалық
Көпқабаттылық , еш жерде кездеспейтін геологиялық құрылым, өнімді горизонттардың
Отанымызда және де шетел тәжірибесінде Өзен кен орнына ұқсас
Кен орнын пайдалану жобалық құжаттар негізінде жүзеге асырылады. Олардың
1.2.1 Стратиграфиясы
Жер қабатының үздіксіз өсуін, оның пайда болған уақытын зерттейтін
Стратиграфия – (латынша стратюм – төсеніш қабат және графо
Өзен кен орнында терең барлау
Өзен кен орнының мұнайгаздылығы юра және кейде бор
Кен орнының геологиялық қимасында бор және юра шөгінділеріне
Пермь-триас жүйесі (РТ). Жоғарғы пермь терең метаморфизм іздері
Оленек және орта триас жыныстары құмтастар мен қышқылды
Юра жүйесі (J). Юра жүйесі шөгінділерінде барлық үш бөлім
Төменгі бөлім (J1). Қиманың төменгі юра бөлігі құмтастар, алевролиттер
Құмтастар мен алевролиттер цементі сазды
Ортаңғы бөлім (J2). Оңтүстік Маңғышлақтың орта
Аален ярусы (J2 а). Аален ярусы негізінен мортсынғыш,
Ярустың жалпы қалыңдығы 330 м. Аален мен байос ярустары
Байос ярусы (J2 b). Байос шөгінділері ең көп
Төменгі байос (J2 b1). Бұл подярустың шөгінділерінің жалпы
Өзен кен орнының төменгі байос шөгінділерінде XXII, XXI, XX,
Жоғарғы байос және бат ярустары (J2 b2+bt). Олардың
Алевролиттер сазды, құмтасты, ірі түйіршікті және құрамы айқын
Жоғарғы бөлім (J3). Жоғарғы юра бөлімінде негізінен теңіз
Келловей ярусы (J3 k). Құмтастар, алевролиттер
Оксфорд-кембридж шөгінділері (J3O-km). Юра шөгінділерінің мұнайгаздылығын бағалағанда оксфорд-кембридж
Бор жүйесі (K). Бор жүйесінің шөгінділері жоғарғы юра
Кайнозой тобы (KZ). Кайнозой тобында палеоген және неоген жыныстары
Палеоген жүйесі (P). Палеоген шөгінділеріне эоцен және
Неоген жүйесі (N). Неоген шөгінділері тортон және сармат ярустарының
Төрттік жүйесі (Q). Төрттік жүйе эллювиаль-деллювиаль текті құмдар, саздар,
1.2.2 Тектоникасы
Оңтүстік Маңғышлақ ойыстары жүйесінің солтүстік қанатына жататын Жетібай-Өзен
Солтүстігінде Өзен құрылымы оңтүстік-шығыс антиклиналь аймағымен шектеседі,
Өзен кен орны ірі брахиантиклиналь қатпарына жатады, оның
Өлшемдері үлкен емес Парсымұрын күмбезі
Қатпар периклиналі де симметриялы емес. Солтүстік-батыс периклинальдің оңтүстік
Құрылым өсінің ундуляциясы назар аудартады, оның нәтижесінде
XIX-XXV өнімді қабаттар мұнай-газдылықтың төменгі қатарына жатады. Оларды
XIII-XVIII қабаттардың геологиялық құрылымының жалпы сипаттамасы жобадағы берілгенмен салыстырғанда
1.1 кесте – Жоғарғы қатардағы өнімді қабаттарының сипаттамасы
Р/Н Қабаттар Орташа орналасу тереңдігі Түрі Орташа тиімді қалыңдығы
Кеніш Өткізгіш
СМШ ГМШ
0 1 2 3 4 5 6 7
1
2
3
4
5
6 XIII
XIV
XV
XVI
XVII
XVIII 1080
1200
1200
1240
1280
1370 Қабат суы
Терригенді 100
253
153
195
242
178 1126
1136
1140
1140
1141
1145
1036
Мұнай газдылығының төменгі қатарындағы XIX-XXIV өнімді қабаттардың геологиялық құрылысы
1.2 кесте – Төменгі қатардың өнімді қабаттарының сипаттамасы
Р/Н Қабаттар Орташа орналасу тереңдігі Түрі Орташа тиімді қалыңдығы
Кеніш Өткізгіш
СМШ ГМШ
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11 XIX А
XIX Б
XX А
XX Б
XXI А
XXI Б
XXII А
XXII Б
XXIII
XXIV
XXV 1390
1480
1490
1560
1607
1640
1690
1730
1780
1840
1990 Қабат суы
Газды
Қабат суы Терригенді 3,3
8,4
5,2 1150
1372
1520
1569
1608
1533
1593
1731
1807 1153
XIX-XXIV қабаттардағы қабат жағдайындағы мұнай жеңіл, аз тұтқырлықты.
1.3 Мұнайгаздылығы
2003 ж. Өзен кен орнынан шамамен 6,17
XIII-XIV горизонттар айдау скважиналары қатарларымен
Өзен кен орнының газдары метандық газ типіне жатады, тереңдеген
Алаң бойынша қабат коллекторларының таралуы тиімді мұнайлы қалыңдықтар,
Өзен кен орнының өнімді шөгінділері коллекторлардың ерекше түріне –
Егер кварцтық құмтастарда кварц шамамен 95 %
Негізінен қаңқа фракциясын бекітуге, тығыздауға
1.3 кесте – Геофизикалық мәліметтермен анықталған
Горизонттар
m,%
XIII
21
XIV
22
XV, XVI
23
XVII, XVIII 24
Өткен жылдар зерттеулері негізінде үлгітасты
1.4 кесте – Бөліктер мен горизонттар бойынша есептеу нәтижелері
Горизонттар Kор,мкм2 Ұңғы саны hм.ор.,м
XIII 0,206 458 10,8
XIV 0,290 349 24,0
XV 0,167 373 15,5
XVI 0,207 311 18,4
XVII 0,76 96 23,4
XVIII 0,178 63 19,8
Бөліктер бойынша өткізгіштік шамасы 0,72-0,384 мкм2. Өткізгіштіктің орташа
XVІ горизонт құрылысында белгілі
XIII-XVIII горизонттар мұнайларының қасиеттері аномальдік сипатқа ие:
мұнайда парафин (29 %) мен асфалтенді-шайырлы заттардың (20 %)
мұнайдың парафинмен қанығу температурасы бастапқы қабат температурасына
құрылым күмбезінде мұнайдың газбен қанығу қысымы мен бастапқы
газсыздандырылған мұнайдың орташа қату температурасы
1.3.1 Сулылығы
1965 ж. Өзен кен орнының қимасында стратиграфия, литология мәліметтері
Юра кешенінің сулылығы. Юра кешендерінің қабаттарында екі сулы кешен
Терригендік сулы кешен. Жалпы қалыңдығы 800-1000 м болатын неогендік
Өзен кен орнының юралық сулары үшін аммонидің құрамы едәуір
Карбонаттық сулы кешен. Кешен литологиялық қатынаста сазды-мергельді қалыңдықтан бөлінген
Су сульфатты-натрилі түрге (типке) жатады. Оңтүстік Маңғышлақ жағдайлары үшін
Бор кешені. Бор қабаты 700-800 м болатын құмтасты-алевролитті
Альб-сеноман сулы кешенінің қабаттық сулары неокомнан гөрі жақсырақ зерттелген.
Өзен кен орнындағы қабаттық сулардың химиялық құрамы екі топқа
Бор горизонтының сулары негізінен минералдылығы 10 мг./л-ге дейінгі сульфатты-натрилі
Юралық өнімді горизонттардың (XIII-XXIII) қабаттық суларының минералдылығы – 130-170
Сулар сульфатсыз және де бромның кәсіпшілік құрамы 500 мг./л-ге
Суда еріген газ 80-90 %, метан 4-8 %, ауыр
Қабаттық сулардың тығыздығының орташа мәні 1081-ден (XIII горизонт) 1105
Қабаттық сулардың физикалық қасиеті, минералдылығы – 140 г/л., қабат
1.4 Өзен кен орнын жобалау және игеру тарихы
Маңғыстауды зерттеу өткен ғасырдың
1937-1941 жж. С.Н.Алексейчик далалық геологиялық зерттеулер жүргізгенде
1950 ж. ВНИГРИ Б.Ф.Дьяков, Н.Н.Черепанов және
1951 ж. «Казахстаннефтеразведка» тресінің геологиялық-іздестіру басқармасы (директоры
1957-1961 жж. Маңғыстаудың өндірістік мұнайгаздылығы жөніндегі
Өзен кен орнын өнеркәсіптік меңгеруді жеделдету
1965 ж. ВНИИ Өзен кен орнын игерудің
кен орнын игерудің басынан бастап қабат қысымы мен
4 пайдалану обьектілерін бөліп алу: І обьект – XIII+XIV
негізгі пайдалану обьектілері (І-ІІ) бойынша
барлық обьектілерді біруақытта жеке
ІІІ обьектіні нұсқа сыртынан су
IV обьектіні қабат қысымын көтерусіз,
Бірақ кен орнының су айдауға
Өзен кен орнының барлық өнімді горизонттары бойынша
Негізгі алаңдар мен горизонттар
1974 ж. жасалған игеру жобасында
әрбір горизонт жеке игеру обьектісі
өнімді горизонттар ені 2км блоктарға айдау ұңғылары қатарларымен
жаңа ұңғылар әрбір горизонтта жеке бұрғыланады;
ыстық су айдаудың жобалық көлемі
Соңғы шарттың орындалуы қосымша 49,3 млн.т. мұнай алуға
Өнімді горизонттардан мұнайды алу ерекшеліктері мұнайдың қорын
Қазіргі кезде ыстық су айдау
1.5 Кен орнын игерудің жағдайы
Кен орнын пайдалануға бергенде үлкен қиыншылықтар тап болды. Қабаттағы
Кен орнының өнімді қабаттарына 1980 жылы
Мұнай өндірудің түсу коэффициенті 1976 жылы
Жобаның негізгі жағдайы мыналардан тұрады:
әр қабат жеке игеру обьектісі өзіне
өнімді қабаттар ені 2 км блоктарға айдау ұңғылары арқылы
жаңа жобалық ұңғылар әр өнімді қабаттарда
қозғалыстағы ұңғылар торын тығыздау арқылы бір ұңғыға келетін
жобалық ыстық су айдау көлемін
1977 жылы кен орны бойынша қозғалыстағы қорда 1422 ұңғы,
Осыдан кейінгі жылдары, яғни мұнай өндірудің
Ұңғыларды бұрғылау жұмыстары жалғастырылып, негізінен коллекторлық қасиеті
1990 жылдан бастап мұнай өндіру
Мұнай өндірудің негізгі құлауының себебі:
қозғалыста тұрған мұнай ұңғыларының азайып, қозғалыссыз қорының
қабат қысымын ұстау жүйесінің бүлінуі және технологиялық қондырғылардың
жаңа-ұңғылар бұрғылауды, ұңғыларды, қондырғыларды күрделі жөндеу жұмыстарын жүргізуді қысқарту,
қабатқа су айдау жүйесін қайта құрастыру-жайластырудың қаралмағаны
мұнай кәсіпшілігі қондырғысының және арнайы
01. 01. 1994 жағдайы бойынша жылдық мұнай өндіру
1987 жылдан бастап кенорынды игеру, соңғы рет жасалған игеру
Бұрғылау жұмыстарының көлемінің азаюуы, мұнай, су айдайтын ұңғылардың
Механикалық тәсілмен мұнай өндіруге, техникалық
Нәтижесінде мұнай өндірудің, ұңғыларды бұрғылаудың жобалық көрсеткіштері қалыптасқан
Бастапқы баланстық қоры 1152млн. м³
1.5 кесте – Өзен кен орнының 2001-2002 жж. салыстырмалы
Көрсеткіштер Өлшемі
2001 ж. 2002 ж. Ауытқуы,
+,-
Мұнай өндіру мың тонна
3606,1
4137
+530,9
Оның ішінде: жаңа ұңғылар бойынша
5,6
74,5
+22,9
2. Сұйықты өндіру
14451,5 19574,3 +5122,8
3.Жылдық сулану
% 75 78,9 +3,9
4.Орташа тәуліктік мұнай шығымы
т/тәулік
3,9
4,1
+0,2
5.Орташа тәуліктік сұйық шығымы (дебиті)
15,4
19,6
+4,2
6. Игеру басынан мұнай өндіру
мың/т
282652
286789
7.Игеру басынан сұйық өндіру
570659
590234
8. Игеру басынан су айдау
мың м³
1016462
1050358
9. Бір жылда су айдау
25672,6
33895,7
+7323,1
1.5 кестенің жалғасы
Көрсеткіштер Өлшемі
2001 ж. 2002 ж. Ауытқуы,
+,-
10. Ағымдағы алынатын қордан өндіру қарқыны
%
1,75
2,01
+0,26
11. Бастапқы алынатын қордан өндіру қарқыны
%
0,73
0,84
+0,11
12. Жылдық су айдау компенсациясы
%
166,9
145,5
-21,4
Игеру басынан % 148,4 144,7 -3,7
13. Мұнай ұңғыларының пайдалану қоры
ұңғы
3493
3466
-27
14. Өндіру ұңғыларының қозғалыссыз қоры
2862
2932
+70
15. Қозғалыссыз қор
631 533 -98
16. Су айдау қоры
1265 1330 +65
17. Қозғалыстағы су айдау
қоры
720
959
+239
18. Қозғалыссыз қор
545
371
-174
19. Су айдау ұңғыларын енгізу
17 19 +2
20. Жаңа өндіру ұңғыларын енгізу
35
61
+26
21.Пайдалану коэффициенті
0,935
0,950
+0,015
22.Қолдану коэффициенті
0,749 0,805
+0,056
Осы кестеде көрсетілгендей 2001 ж. мұнай
Осы сияқты жетістікке қосымша мұнай өндіру барысында қол жеткізілген
Осымен қатар жинақталған мұнай өндіру бастапқы
1.6 кесте – 2003 жылғы қосымша мұнай
Атауы
2002 ж.
2003 ж.
Ұңғы саны Мұнай өндіру мың тн. Ұңғы саны
Геологиялық-техникалық шараның есебінен қосымша мұнай өндіру
3131
957,471
2670
1218,597
1 Бұрғылаудан енгізілген ұңғылардан мұнай өндіру
33
51,583
61
74,469
2 Қозғалыссыз қордан енгізілген ұңғ.мұнай өндіру
402
152
137
54,61
3 Алдыңғы жылы енгізілген ұңғылардан биылғы жылы мұнай
7
16,884
28
58,903
4 Алдыңғы жылы қозғалыссыз қордан енгізілген ұңғ-н биылғы жылы
518
317,674
396
319,354
5 Қабат зонасына әрекет ету есебінен өндірілген мұнай
973
52,5
1098
188,4
5.1 Еріткіштермен өңдеу
ЭКВ
ВУВЭ
ВУС
НCL 806
284
306
209
7 16,1
7,2
7,5
1,3
0,05 698
328
283
85
2 22,8
13,062
8,864
0,637
5.2 Қабатты қайта ату 102 19,8 212 68,262
5.3 Қабатты жеткізе ату 38 14,9 77 38,840
1.6 кестенің жалғасы
Атауы
2002 ж.
2003 ж.
Ұңғы саны Мұнай өндіру мың тн. Ұңғы саны
5.4 Жаңа технология енгізу
СПС
РИР
АРСиП
Депрессиялық перфорация 27
13
-
14
- 1,7
0,75
-
1,0
- 111
38
9
44
20 58,5
23,435
4,731
20,965
9,356
01.01.2004 жылдың жағдайы бойынша кен орнынан 196,35 % баланстық
17 жыл игерілгеннен кейін 1992 жылы күрт және глобальді
Мұнай өндірудің төмендеу қарқынын азайтуға кен орнында мұнайбергіштікті көбейту
1998 жылы 2915,9 мың тн. мұнай өндірілді, 1997 жылға
Қазіргі кезде Өзен кен орнын игеру айтарлықтай қиын жағдайда.
1.5.1 Өзен кен орны бойынша ұңғылар қорының жағдайы
1.01.2003 ж. жағдай бойынша Өзен кенорнында барлығы – 6089
Қозғалыссыз қордағы өндіру ұңғыларының құрылымы төмендегідей:
жер асты жабдығы апаты
суланғаны
пайдалану тізбегіндегі ақау
басқа қабатқа аударуды күту
күрделі жөндеуден кейін
қалдырылғаны және физикалық
жоюды күтіп тұрғаны
1.01.2003 ж. жағдай бойынша айдау ұңғыларының
1.7 кесте – «Өзенмұнайгаз» ААҚ бойынша 2002-2003 жылдардағы ұңғы
Атауы
2002 ж. 2003 ж. Ауытқуы
1.Мұнай қоры
Пайдалану қоры 3493 3466 - 27
А) Қозғалыстағы 2867 2932 +70
оның ішінде, фонтандық 23 21 - 2
Газлифтілік 0 0 0
ШТС 2839 2911 + 72
Қозғалыста тұрған қорлар 167 139 - 28
Фонтандық 0 0 0
Газлифтілік 0 0 0
ШТС 167 139 - 28
Д ) Қозғалыссыз қор 631 533 - 98
Оның ішінде, фонтандық 5 3 0
Газлифтілік 39 29 - 10
ШТС 587 501 - 86
Игеру 0 1 + 1
1.7 кестенің жалғасы
Атауы
2002 ж. 2003 ж. Ауытқуы
2.Айдайтын қор
Пайдалану қоры 1265 1330 + 65
Тұрғандары 48 85 + 37
3. Бақылау ұңғыларының қоры 495 326 -196
4.Жойылған ұңғылар
қоры 743
955
+ 212
5.Су өндіретін ұңғылар
қоры 12 12 0
Барлығы:
Өзен + Қарамандыбас
6008
6089
+ 81
Су айдайтын ұңғылардың негізгі қозғалыссыз қордағы тұрған себебі
жерасты жабдығының апаты
пайдалану тізбегінің ақауы
сыйымдылықтың жоқтығы
күрделі жөндеуден кейін
тасталғаны және физикалық
жоюды күту
ату интервалының жабдығы
Қозғалыстағы ұңғы қорының пайдалану тәсілі – терең
Өзен кен орнында бастапқы игеру кезеңінен бері 1.01.2003 ж.
1.01.2002 жылды 1.01.2003 жылмен салыстырғанда, қозғалыстағы
Өзен кен орнындағы ұңғылардың түбіндегі бос
1.5.2 Қабат қысымын ұстау жүйесінің
Қабат қысымын ұстау жүйесі негізінен кен орнында 60-шы жылдардың
Технологиялық қажетті су айдау көлемі қабаттық жағдайдағы сұйық
Қабатқа айдаланатын судың көп шығынға
Қабатқа айдауға пайдаланатын су өте
Қабат қысымын ұстау жүйесіне таза су айдауды бақылау төмендегіні
1) механикалық қоспалары жоғары мөлшерлі –
2) бұралқы судың қабатқа айдалатын
Қабатқа айдалатын судың механикалық қоспалардан тазаланбауынан,
Су айдау қысымының төмен болуы
Өзен кен орнында қабатқа су
01.01.2003 ж. жағдай бойынша Өзен кен
2003 ж. қабатқа айдалмай қалған, мұнай
«Өзенмұнайгаз» бойынша қабат қысымын сақтау үшін су айдау
1.8 кесте – Су айдау үшін қолданылатын су көздері
Атауы
2001 ж.
2000-2001 жж. орындалуын салыстыру.
жоспар нақты %
«Өзенмұнайгаз» ААҚ
Барлығы
соның ішінде:
Теңіз суы
Бұралқы су
Қаланың суы
32940
20160
5440
-
33869
16008
4861
531
103
0,82
0,89
-
+503,9
1.5.3 Ұңғы өнімдерін жинау және дайындау жүйесі
Өзен кен орнында ұңғылардың өнімдерін
Топтық қондырғыда ұңғылардың шығымы (дебиті)
Мұнай кәсіпшіліктерінің өндірген мұнайын өлшеу үшін мұнай дайындау,
Кен орнындағы пайдаланылып тұрған мұнай жинау
Алдын-ала суда айыру қондырғысы құбырлардағы коррозияны азайтып,
1.5.4 Кен орнында игеру технологиясын
Күрделі термобарлық жағдай, парафиннің көп
Жаңа технология ішінде: ыстық су айдау, сатылы термальді, фигуралық
1.6 Өзен кен орнындағы XIII горизонттың энергетикалық жағдайының
Бүкілодақтың Ғылыми Зерттеу институты құрған игерудің бас нұсқасы бойынша
Бас нұсқаның негізгі шарттары мыналар:
төрт ірі обьектілерді шығару: I обьектіге – XIII-XIV горизонттар,
I, II, III пайдалану обьектілері үшін қабат қысыммен температурасын
өздігінен игерудегі блоктарды бөлу: I обьект бойынша – 9,
I обьект бойынша әр блокта 5 қатардан орналасқан және
I обьект бойынша пайдалану ұңғыларының жалпы саны – 481,
1972 ж. ВНИИ директоры профессор Вахитов. ГГ басшылығымен бір
Ромашкинский, Арланский, Мухановский және т.б. кен орындарының игеру
Коллегиямен бекітілген және қарастырылғандай, жоғарыда көрсетілген ұсыныстардың бірі –
Орталық коммисияның шешімі бойынша мұнай кенорындарын игеру жобасында әрбір
Барлық обьектілер үшн ҚҚҰ мақсатында нұсқа ішімен сулану жүйесі
XIII горизонтты ені 4 км блоктарға бөлу кезінде айдау
Мұнайлылықтың сыртқы контуры бойынша үлкен ауданды алып жатқан XIII
XIII горизонт үшін блоктарды былай белгілейді: айдау ұңғыларының
Ұңғылардың горизонттар бойынша орналасу картасына қарағанда әр блок батыстан
Әр блок үшін мұнайлылық контурының есептері ішкі және сыртқы
Әр горизонттың блоктарында пайдалану ұңғысының қатары бар. Блоктардағы пайдалану
Жобада негізінен XIII горизонттың пайдалану ұңғысының тығыздығы бойынша игерудің
Ескере кететіні, XIII горизонт үшін ұңғылар торының тығыздығы бойынша
1.9 кестеде көріп отырғандай ұңғылар саны көп 3 вариант
1.9 кесте – XIII горизонтты игерудің варианттары
Горизонт
Горизонт Вариант
Ұңғылардың максималь саны. Мұнайлы-лық ауданы/ұң. 1 ұңғыға шаққандағы
алынған қоры мың/тонна.
Пайдалану Айдау Пайдалану Айдау пайдалану Пайдалану Пайдалану
(уақытша мұнай
беріп тұрған айдау ұңғыларының
қорын алып) тастағанда) Пайдалану
айдау (уақытша өнім беріп тұрған)
XIII 1 392 291 61,5 35,3 176,3 172,7 134,9
2-3 470 318 51,3 30,6 147,02 144,0 117,1
Ұңғылар торының тығыздығы бойынша жоғарыда көрсетілген варианттарда қабаттарды нұсқа
Жоғарыда айтылған варианттар үшін XIII горизонты игерудегі техникалық көрсеткіштерін
Барлық варианттарда бастапқы денгейдегі қабат қысымын ұстау қарастырылған. Христианович
Мұнай-су ауысу зонасындағы өткізгіштіктің фазалық өзгеруі лабораториялық тәжірибенің қортындысы
Пайдалану ұңғыларында түп қысымының өлшемдері (Ртүп) горизонттар үшін әртүрлі
Әр блок үшін бөлек горизонт бойынша оның ені мен
Кәсіпшілік-геологиясы көрсеткіштерінің қабылданған қортындысының дұрыстығын тексеру үшін XIII горизонт
XIII горизонтта көрсетілген блоктар үшін игерудің көрсеткіштері бойынша нақты
XIII горизонттың игерудің технологиялық көрсеткіштерінің есептелуі ұңғылар торының
Игерудің технологиялық көрсеткіштері әр горизонттың әр бөлігі үшін, барлық
1) қисық ығыстырулар құрылады (әр горизонт блогын ыстық және
2) мұнай және сұйық көлемінің жиналған нақты мәні ұңғы
3) бұрғылау кезеңінің соңында сұйық бойынша ұңғылардың дебиті былай
4) ұңғыдағы сұйықтың нақты шығыны сұйықтың көлемін анықтайтын жыл
Қисық бойынша Qk = t [Qж] сұйықтың көлеміне сәйкес
Берілген уақыт ішінде әр блок қатарындағы пайдалану ұңғыларынан алынатын
Ыстық және суық су айдауда горизонттарды игеру кезінде мұнайбергіштіктің
Горизонт Мұнайбергіштік коэффициенті Мұнайдың бастапқы баланс қоры, миллион тонна
Суық су айдау кезінде Ыстық су айдау кезінде
Суық су айдау кезінде Ыстық су айдау кезінде
XШ 0,23 0,38 192,0 44,2 73,0
1.10 кесте – Мұнайбергіштіктің ақырғы өлшемдері
Ұңғыларды бұрғылау және пайдалануға енгізу 2 вариант бойынша 1973
Ыстық су айдау үшін суландыру жүйесінде және бұрғылаудың соңында
(III Б варианты бойынша XIII горизонтты игерудің негізгі технологиялық
Ары қарай қабат қысымын ұстау жүйесін суық су айдау
Игеру кезінде бүкіл кен орын үшін мұнайбергіштің коэффициенті суық
1.7 Өзен кен орнындағы ортадан тепкіш электрлі сораппен
Мұнай ұңғыларын пайдалану, өндіруде қолданылатын жабдықтарды жетілдіру және әрдайым
Өзен кен орнында ОТЭС-ты алғашқы сынақтық-өнеркәсіптік енгізу шамамен 3-4
1.1 график – ШТС және ОТЭС кезіндегі парамертлерді салыстыру
Енді сол жоғарыда айтылып өткен ОТЭС-қа жалпы сипаттама бере
Қондырғы екі түрде жасалынады:
қарапайым;
коррозияға төзімді.
Қондырғының шартты белгіленуінің мысалы:
УЭЦНМ5-125-1200 ВК02 ТУ 26-06-1486-87;
техникалық құжаты мен жазбаларында: УЭЦНМ5-125-1200 ТУ 26-06-1486-87, мұндағы У
Коррозияға төзімді етіп жасалған қондырғы үшін сорап тобы белгісінің
Техникалық және энергетикалық тиімділік көрсеткіштері 1.11 кестеде келтірілген. Қондырғы
1.11 кесте – ОТЭС-тың техникалық және энергетикалық көрсеткіштері
Қондырғылар Номи
налды бер
гіш
тігі, м3/тәу Номинал
ды ары
ны, м Қуа
ты, кВт П.Ә.К % Сорап
тың
П.Ә.К
% Сумұнай
лы қоспаның макси
мальді тығызды
ғы, кг/м3 Сипаттаманың жұмысшы бөлігі
Бергіш
тігі, м3/тәу Арыны, м
УЭЦНМ5-50-1300 50 1360 23 33,5 43 1400 25 -
УЭЦНМК5-50-1300
1360 23 33,5
1400
1400 - 1005
УЭЦНМ5-50-1700
1725 28,8 34
1340
1780 - 1275
УЭЦНМК5-50-1700
1725 28,8 34
1340
1780 - 1275
УЭЦНМ5-80-1200 80 1235 26,7 42 51,5 1400 60 -
Айдау ортасы бойынша тағайындау көрсеткіштері келесілер:
орта – қабат сұйығы (мұнай, ілеспе су мен мұнай
арыны мен П.Ә.К. өзгерусіз қалатын сораптың жұмысын қамтамасыз ету
ілеспе судың сутектік көрсеткіші рН 6,0 – 8,5;
қатты бөлшектердің максимальді массалық құрамы – 0,01% (0,1 г/л);
бөлшектердің микроқаттылығы – Моос бойынша 5 балдан көп емес;
ілеспе судың максимальді құрамы – 0,99 %;
қозғалтқыштың негізіндегі еркін газдың максимальді құрамы – 25 %,
күкіртсутегінің максимальді концентрациясы: қарапайым түрде орындалған қондырғы үшін –
батырмалы агрегаттың жұмыс аймағындағы айдалатын сұйықтың температурасы – 90
Ұзартқыш ретінде КФСБ маркілі жылуға төзімді кабель орнына КПБП
32 кВт қуатты қозғалтқышты УЭЦНМ5 және УЭЦНМК5 үшін –
45 – 125 кВт қуатты қозғалтқышты УЭЦНМ5, 5А және
90 – 250 кВт қуатты қозғалтқышты УЭЦНМ6 және УЭЦНМК6
Сумұнайлы қоспаның максимальді тығыздығы 11-кестеде көрсетілген. Сораптың П.Ә.К-і мен
Сорап және сорапты агрегаттың салмағы мен габариттік өлшемдері 1.12
1.12 кесте – Сорап және сорапты агрегаттың салмағы мен
Қондырғы Сорапты Сораптың Салмағы, кг, көп
агрегаттың ұзындығы, мм, көп емес ұзындығы, мм, көп емес
тың
УЭЦНМ5-50-1300 15522 8252 626 280
УЭЦНМК5-50-1300 15522 8252 633 287
УЭЦНМ5-50-1700 17887 10617 705 359
УЭЦНМК5-50-1700 17887 10617 715 369
УЭЦНМ5-80-1200 16232 8252 602 256
УЭЦНМК5-80-1200 16232 8252 610 264
УЭНЦМ5-80-1400 18227 9252 684 290
УЭЦНМК5-80-1400 18227 9252 690 296
УЭЦНМ5-80-1550 19592 10617 720 326
УЭЦНМ және УЭЦНМК қондырғылары келесілерден тұрады (1.1 сурет):
батырмалы сорап агрегатынан, жиналған кабельмен 6;
жер үсті электроқондырғысынан – трансформаторлы жинақталған бекеттен (дара КТППН
1.1 сурет – ОТЭС
Бекет орнына трансформатор және жинақталған құрылғыны қолдануға болады. Батырмалы
Электроқозғалтқышқа электр энергиясын беруді қамтамасыз ететін кабель сорап құрамына
Жинақталған трансформатор бекеті (трансформатор және жинақталған құрылғы) кабельдегі кернеу
Сорап – батырмалы ортадан тепкіш, модульді.
Кері клапан 1 тоқтап қалу кезінде СКҚ тізбегіндегі сұйық
Жібергіш клапан 2 ұңғыдан сорапты агрегатты көтеру кезінде СКҚ
Клапанды сораптан жоғары орнатуға сораптың кіріс модулінің торындағы газқұрамына
1.2 сурет – Батырмалы сорап
Қозғалтқыш – батырмалы асинхронды, үшфазалы, қысқатұйықталған, екі полюсті, маймен
Қондырғылар қабат сұйығының температурасы мен қысымын бақылау
Мұндай кезде қондырғылар жинақталған ШГС 5805-49ТЗУ1 құрылғысымен жабдықталуы керек.
Сорапты агрегаттың жиналу бірлігін қосу – фланецті (болттармен және
Қозғалтқышты қосқандағы кабельдің қосылысы кабельді енгізу муфтасының көмегі арқылы
Қосқыш шығарылмалы пункт КТППН (КТППНКС) немесе жинақтау құрылғысында кабель
Ұңғы сағасының жабдығы шегендеу тізбегінің фланецінде жиналған сорапты агрегат
Батырмалы ортадан тепкіш модульді сорап көп сатылы тік орындалады.
Сорап кіріс-модулінен, секция-модулінен, кері және жібергіш клапандардан тұрады (1.2
1.3 сурет – Газайырғыш: 1 – бас; 2 –
Газайырғыш кіріс-модулі мен секция-модулінің арасына орнатылады. Газайырғыштардың екі конструкциясы
кері токты газайырғышы;
ортадан тепкіш немесе роторлы газайырғыш.
Reda сораптарының бірінде қолданылатын бірінші тип үшін газайырғыш қа
Ресейлік қондырғыларда, сонымен қатар СENTRILIFT және Reda фирмаларының сораптарында
Модульдердің өзара және кіріс-модулінің қозғалтқышпен жалғануы – фланецті. Қосылыстар
Секция-модулі білігінің өзара қосылысы, секция-модулінің кіріс-модулінің білігімен, кіріс-модулі білігінің
Газайырғышының білігі, секция-модулі және кіріс-модулі өзара шлицті муфталар көмегімен
Тұлға ұзындығы бірдей (2, 3 және 5) барлық сорап
Қарапайым орындалған сораптың секция-модулі мен кіріс-модулінің білігін әдетте калибрленген
Қарапайым орындалған сораптар үшін жұмысшы дөңгелектер мен бағыттаушы аппараттар
Модуль-бас (модуль-головка) бір жағынан кері клапанға жалғауға арналған ішкі
5 және 5А тобы сорабының модуль-басында сорапты компрессорлы тегіс
6-шы топ сорабының модуль-басы екі түрде орындалады: 73 мм
73 мм-к бұрандалы модуль-бас номиналды бергіштігі 800 м³/тәу-ке дейінгі
Секция-модулі тұлға, білік, сатылар пакетінен (жұмысшы дөңгелектер мен бағыттаушы
1.13 кесте – Секция-модулінің саты саны
сорап көрсеткіштері секция-модулінің саны саты саны
Бер
гіштігі м3/тәу. Ары
ны, м Қуа
ты, кВт Со
рап
тың П.Ә.К % Жал
пы № 2 № 3 № 5 Жал
пы Секция-модулінде
№ 2 № 3 № 5
ЭЦНМ5-50-1300 50 1360 17,94 43 2 1 - 1
ЭЦНМК5-50-1300
1360 17,94
2 1 - 1 264 72 - 192
1.13 кестенің жалғасы
сорап көрсеткіштері секция-модулінің саны саты саны
Бер
гіштігі м3/тәу. Ары
ны, м Қуа
ты, кВт Со
рап
тың П.Ә.К % Жал
пы № 2 № 3 № 5 Жал
пы Секция-модулінде
№ 2 № 3 № 5
ЭЦНМ5-50-1700
1725 22,76
3 - 3 - 336 - 112 -
ЭЦНМК5-50-1700
1725 22,76
3 - 3 - 336 - 112 -
ЭЦНМК5-80-1200
1235 21,77
2 1 - 1 269 73 - 196
Ескерту. Секция нөмірі тұлға ұзындығын білдіреді, м.
Секция-модулі өзара, сонымен қатар бұрандалы қосылыстар және тұлға мен
Кіріс-модулі қабат сұйығын өткізуге арналған тесіктері бар тұлғадан, подшипникті
Кабельді бекітетін белбеуше болат сымнан және оған бекітілетін болат
1.14 кесте – Бекіткіш белбеушелер
Жабдық Белбеуше коды Белбеуше ұзындығы, мм
Сорапты компрессорлы құбыр 60 және 48 ЭН-21/1 300
Сорапты компрессорлы құбыр 73 ЭН-21/2 350
Сорапты компрессорлы құбыр 89 ЭН-21/3 390
5, 5А және 6 тобының сорабы ЭН-21/4 460
Батырмалы қозғалтқыштар. Батырмалы қозғалтқыштар электроқозғалтқыш пен гидроқорғағыштан тұрады (1.4
1.4 сурет – Бірсекциялы электроқозғалтқыш: 1 – қақпақ; 2
Қалыпты және коррозияға төзімді етіп жасалынған ПЭД сериялы жетілдірілген,
Қозғалтқыштар температурасы 110 ºС-ге дейінгі қабат сұйығы
Моос шкаласы бойынша бөлшектердің салыстырмалы қаттылығы 5 балл механикалық
күкіртсутегі: қалыпты орындалған түрі үшін – 0,01 г/л-ден көп
еркін (бос) газ (көлемі бойынша) – 50 %-дан көп
ПЭДУСК-125-117ДВ5 ТУ 16-652.029-86 қозғалтқышының шифрында келесі белгіленулер қабылданған: ПЭДУ
ЭДК45-117В электроқозғалтқышының шифрында келесі атаулар қабылданған: ЭД – электроқозғалтқыш;
ПК92Д гидроқорғағышы үшін келесілерді білдіреді: П – протектор; К
Қозғалтқыштың типі, номиналды параметрлері 1.15 кестеде келтірілген. Қозғалтқышты қосу,
1.15 кесте – Қозғалтқыштың типі және номинальді параметрлері
Қозғалтқыш Номиналды қуаты, кВт Номиналды кернеу, В Номиналды
1 2 3 4
ПЭДУ16-103В5 ПЭДУ16-103ДВ5 ПЭДУК16-103В5 ПЭДУК16-103ДВ5 16 530 26
ПЭДУ22-103В5 ПЭДУ22-103ДВ5 ПЭДУК22-103В5 ПЭДУК22-103ДВ5 22 700 27
ПЭДУ32-103В5 ПЭДУ32-103ДВ5 ПЭДУК32-103В5 ПЭДУК32- 103ДВ5 32 1000 27,5
ТМС-3 термоманометриялық жүйе. ОТЭС-пен жабдықталған ұңғылардың кейбір технологиялық параметрлерін
ТМС-3 жүйесі қысым мен температураны трансформациялап жиілікті манипулирленген электр
Қысым мен температураны қалыптастыратын электроқозғалтқыштың төменгі бөлігіне орналастырылатын және
Байланыс желісі мен ПДТ электр қорегі ретінде батырмалы электроқозғалтқыштың
Батырмалы электроқозғалтқыштың гидроқорғағышы. Гидроқорғағыш электроқозғалтқыштың ішкі жағына қабат сұйығының
Қозғалтқыштың жетілдірілген сериясы үшін гидроқорғағыштың екі түрлі конструкциясы (1.5
ашық типті – П92, ПК92, П114, ПК114;
жабық типті – П92Д, ПК92Д (диафрагмалы), П114Д, ПК114Д.
Гидроқорғағышты төмендегідей шығарады:
қарапайым;
коррозияға төзімді («К» әріпі болады) етіп жасалған.
Қарапайым орындалған гидроқорғағыш ФЛ-03-К (ГОСТ 9109-81) грунтовкасымен қапталған. Коррозияға
ПЭД жинағы үшін гидроқорғағыштың негізгі түрі (типі) болып ашық
Жоғарғы камера барьерлік сұйықпен толтырылған, ал төменгі – диэлектрлік
Жабық типті гидроқорғағыштарда резиналық диафрагма қолданылады, қозғалтқыштағы сұйық диэлектрлік
1.5 сурет – Ашық (а) және жабық (б) типті
Гидроқорғағыштың негізгі сипаттамалары 1.16 кестеде көрсетілген:
1.16 кесте – Гидроқорғағыштың негізгі сипаттамалары
Гидроқорғағыш Камералардың сыйымдылығы, л Берілетін қуат,
кВт Монтаждық ұзындық, мм Массасы,
кг
МА-ПЭД майы Барьерлік сұйықтық
П92, ПК92 5 2 125 2200 + 5 53
П92Д, ПК92Д 6,5 0,15 125 2200 + 5 59
П114, ПК114 5 4 250 2300 + 5 53
П114Д, ПК114Д 8 0,25 250 2300 ± 5 59
КТППНКС жинақталған сериялы трансформаторлық бекеттер. КТППНКС ұңғы шоғырынан мұнай
5КТППНКС-650/10/1,6-85УХЛ1, ВН-6 кВ шифры келесі мағынаны білдіреді: 5 –
КТППНКС-тің негізгі параметрлері 1.17 кестеде келтірілген:
1.17 кесте – КТППНКС-тің негізгі параметрлері
КТППНКС Күштік трансформаторлардың суммарлық қуаты, кВА Жоғарғы кернеу жағындағы
5КТППНКС-650/10/1,6-85УХЛ1, ВН = 6 кВ 650 6 1,6 63
5КТППНКС-650/10/1,6-85УХЛ1, ВН = 10 кВ 650 10 1,6 40
5КТППНКС-1250/10/2,4-85УХЛ1, ВН = 6 кВ 1250 6 2,4 125
Кабель. Батырмалы сорап қондырғысының электроқозғалтқышына электр энергиясын жеткізу үшін
Арналуына байланысты кабельдік желілерге мыналар кіреді:
негізгі кабель ретінде – КПБК, КТЭБК, КФСБК маркілі дөңгелек
ұзартқыш ретінде – КПБП немесе КФСБ маркілі жалпақ кабельдер.
Кабельді енгізу муфтасы – дөңгелек типті. Полиэтиленді КПБК және
КТЭБК және КТЭБ кабельдері термоэласто-қабаттан жасалады. Бұл кабельдер қоршаған
ОТЭС-ты ұңғыға тағайындау. ОТЭС-ты тағайындау бұрғылау кезінде енгізу, механикалық
Есептер МГӨБ-ның қолда бар төмендегідей барлық ақпарат негізінде шешіледі:
берілген ұңғының өнімділік коэффициенті (ұңғыны гидродинамикалық зерттеу нәтижелері бойынша);
инклинометрия мәліметтері;
газ факторы;
қысым – қабат
қанығу қысымы;
өндірілетін өнімнің сулануы;
шығарылатын бөлшектердің концентрациясы.
Бұл ақпараттардың дұрыстығын мұнай өндіру цехының бас геологы өз
Таңдау үрдісі кезінде МГӨБ-мен қабылданған әдісті жетекшілікке алу қажет.
Таңдау нәтижесінде мыналар белгілі болады:
есептік тәуліктік шығым (дебит);
сорап арыны;
пайдалану тізбегінің минимальді ішкі диаметрі;
түсіру тереңдігі;
есептік динамикалық деңгей;
ОТЭС көтергіші участогы мен түсіру аймғындағы жинау қисығының максимальді
Пайдаланудың ерекше жағдайлары:
көтергіш аймағындағы сұйықтың жоғары температурасы;
сораптың қабылдауындағы еркін газдың есептік пайыздық құрамы;
механикалық қоспалар мен тұздың құрамы;
айдалатын сұйықтағы көмірқышқыл газы мен күкіртсутегнің болуы паспорт-формулярға енгізіледі.
Қондырғыны ұңғыға түсіруге дайындау:
жинақталған ОТЭС желісінің нөмірі мен типі пайдалану паспортына енгізіледі.
қозғалтқыш, сорап, гидроқорғағыш, кері клапан, кабельдік желі ТУ бойынша
қыс мезгілінде ұңғыға жөнелтілуге дайын тұрған қозғалтқыш пен гидроқорғағыш
ОТЭС-ты монтаждау:
ОТЭС-ты ұңғыға жеткізу тек қана желілерді бекіткіші бар, барлық
ОТЭС-ты тиеу-түсіру жұмыстары ТКРС (ұңғыны ағымдағы күрделі жөндеу) бригадасымен
ОТЭС-ты ұңғыға түсіру, саңылаусыздандыру және сынамалы қосу. ОТЭС-ты түсіру
Түсіру жұмыстары аяқталысымен бригада сальникті енгізгішті саңылаусыздандырғанға дейінгі және
Кабель қорғағышының бос жатқан ұшын сағалық арматураның төменгі фланеціне
Сынамалы қосу кезінде мыналар жүзеге асырылады:
40 кг/см²-қа тең қысымға дейін ОТЭС-пен жұмыс істейтін лифтті
сағалық арматураның саңылаусыздығы мен құбыр сыртындағы кері клапанның жұмысы
өшіру сұйығын жинау.
ОТЭСҚ-мен жабдықталған ұңғы мұнайының физика-химиялық қасиеттері 1.18 кестеде келтірілген:
1.18 кесте – ОТЭСҚ-мен жабдықталған ұңғы мұнайының физика-химиялық қасиеттері
№№ Физика-химиялық қасиеттері Ұңғы № Орталанған көрсеткіштер
453 462 4752 3167 3086 5767
1 Н2О, % 64,0 52,0 79,0 97,0 95,0 56,0
2 Қату Т=0С 29,0 32,0 31,0 28,0 29,0
3 Р60 мұнай г/см3 0,821 0,827 0,821 0,823
4 V60, Сст 9,6 11,7 9,8 10,2 11,7
5 n60 мпа·с 7,9 9,7 8,0 8,4 9,7
6 Балқу Т=0С 57,0 58,9 59,0 60,0 54,0 57,9
7 Ағу Т=0С 32,0 35,0 34,0 31,0 32,0
8 Қайнаудың басталу Т=0С 79,0 79,0 79,0 76,0 74,0
1.8 ОТЭС-қа арналған жабдықтарды таңдау және оның түсірілу
Дипломдық жобаның негізгі мақсаты – ОТЭС-пен жабдықталған ұңғыны пайдалану
1.8.1 Сорапты құбырлар диаметрін таңдау
Сорапты құбырлар диаметрі олардың өткізгіштік қабілеті және де кабель
1.2 график – Сорапты құбырлардағы арын шығынының қисығы
Құбырлар диаметрін анықтау үшін шығым (дебит) нүктесінен әртүрлі диаметрлі
1.8.2 ОТЭС-тың қажетті арынын анықтау
Қажетті арын ұңғының шартты сипаты теңдеуінен анықталады:
Нс = hст+ (h + hтр + hг +
Мұндағы hст = 200 м – статикалық деңгей; (h
;
Мұндағы L – сорапты түсіру тереңдігі, м; L=hд
Бірфазалы сұйықтың құбыр бойымен қозғалысы кезіндегі гидравликалық кедергі коэффиценті
Re = (ср ( d/( = 14,7·10-6 Q/d( ;
мұндағы d – 48мм-к құбырлардың ішкі диаметрі, d=0,0403
Rе = 14,7(10-6(120/0,0403(4,95(10-6 =8843
Құбырлардың салыстырмалы тегістігі:
кs=d/2(;
Бұл жердегі d – құбырлар диаметрі, мм; ( -
кs = 40,3/2·0,1 = 201,5
Анықталған Rе және кs мәндері бойынша 1.3 графиктен табатынымыз:
Үйкелістер мен жергілікті кедергілерден болатын арын шығынын келесі формуламен
(4)
немесе 97,45 м сұйық бағанасы бойынша.
1.3 график – Рейнольдс саны мен құбырлардың салыстырмалы тегістігіне
Берілген жағдайдағы сораптың қажетті арыны төмендегі өрнек (1) бойынша
Нс = 200 + 158 + 97,45 + 2,5
1.8.3 Сорапты таңдау
Пайдалану тізбегінің диаметрі және ұңғы шығымынан (дебитінен) тәуелді болатын
ОТЭС-тың сипаттамасын негізге ала отырып ұңғыға арналған сорапты ұңғы
Q=120 м3/тәу шығымды және сұйық бағанасы бойынша 626,37 м-ге
Жұмыс сипаттамасын көрсететін қисыққа сәйкес, бұл сорап және оның
Сораптың сипаттамасын ұңғының шартты сипаттамасына лақтыру желісіндегі орнатылған штуцер
Бірінші әдіс кезінде шығым (дебит) мен арын сораптың жұмыс
1.6 сурет – 1ЭЦН6-100-900 сорабының жұмыс сипаттамасы
Қажетті арынды алу үшін сораптан алынып тасталынатын саты саны
(5)
Сәйкесінше 1ЭЦН6-100-900 сорабының 125-19=106 сатысы болуы тиіс. Алынып тасталған
1.8.4 Кабельді таңдау
ОТЭС-қа арналған таңдалатын дөңгелек және жалпақ кабельдер қосымшада көрсетілген.
Ұзындығы 100 м болатын КрБК3х25 кабеліндегі электр энергиясының шығыны
,
мұндағы I – ПЭД-35-123 электроқозғалтқышының статорындағы ток күші, I=70
Ұзындығы 100 м кабельдің кедергісін мына өрнек бойынша анықтауға
Мұндағы ρt – Тк температурасы кезіндегі кабельдің меншікті кедергісі,
Тк=313 К кезіндегі кабельдің меншікті кедергісі:
Ом·мм²/м, (7)
мұндағы ρt=0,0175 Ом·мм²/м – Т=293 К кезіндегі мыстың меншікті
Сәйкесінше кедергі R төмендегі формуламен есептелінеді:
R=100·0,019/25=0,076 Ом
Кабельдегі электро энергиясының шығыны төмендегі өрнек бойынша мынаны құрайды:
Кабельдің жалпы ұзындығы сорапты түсіру тереңдігі L=808 м
кВт.
Агрегаттың негізгі диаметрін кішірейту үшін ұзындығы 6,5 м болатын
1.8.5 Қозғалтқышты таңдау
Сораптың жұмысы үшін қажетті қозғалтқыштың қуатын келесі формуламен анықтаймыз:
(8)
мұндағы (н = 0,5 – сораптың П.Ә.К-і (оның жұмыс
Дөңгелек кабельдегі 10,08 кВт қуат шығыны кезіндегі қозғалтқыштың қажетті
Nп= 19,14+ 10,08=29,22 кВт.
ОТЭС-қа арналған кеңінен қолданылатын электроқозғалтқыштар мен протекторлалдың техникалық сипаттамасы
Қуаты 35 кВт-қа тең ПЭД-35-123 электроқозғалтқышын таңдаймыз, оның диаметрі
1.8.6 Агрегаттың негізгі диаметрін анықтау
Қозғалтқыштың сорап пен көтергіш құбырлардың сыртқы диаметрі берілген диаметрдегі
1.7 сурет – Батырмалы агрегаттың, сорапты құбыр мен кабельдің
Түсіру тереңдігін, ұңғының қисаюын және пайдалану тізбегінің жағдайын біле
Кабельді қорғау үшін және де агрегаттың пайдалану тізбегінде қысылып
Батырмалы агрегаттың ең үлкен негізгі өлшемі пайдалану тізбегі
Жалпақ кабельді ескергендегі агрегаттың негізгі диаметрі:
Мұндағы Dэд – электроқозғалтқыштың сыртқы диаметрі; Dн –
Сәйкесінше (22) формула бойынша:
Сорапты құбырлар мен дөңгелек кабельді қоса есептегендегі агрегаттың негізгі
Мұндағы dм – 48 мм-ге тең сорапты құбырға келетін
Осы шамаларды ескере отырып, келесі формуласы бойынша алатынымыз:
Егер А max > D max болса, яғни сорапты
1.8.7 Автотрансформаторды таңдау
Автотрансформатор басқару станциясынан электроқозғалтқышқа дейінгі кабельдегі кернеудің жоғарылауы мен
Автотрансформаторды таңдау және оның екінші орамындағы кернеу шамасын анықтау
(9)
Мұндағы r0 – кабельдің белсенді меншікті кедергісі, Ом/км; х0
Кабельдің белсенді меншікті кедергісі мына формула бойынша анықталады:
соs ( шамасы – ПЭД-35-123 электроқозғалтқышы үшін 0,82-ге тең,
Кабельдегі кернеу шығынын мына өрнектен табамыз:
Трансформатордың екінші орамындағы кернеу электроқозғалтқыш кернеуі 465 В мен
Екінші орамдағы кернеу бойынша автотрансформатор таңдаймыз және де бірінші
Мұндағы Uсет – вольтметр бойынша желінің нақты кернеуі, В;
465 В кернеулі ПЭД-35-123 электроқозғалтқышы үшін кабельдегі шығындарды (жоғалтуларды)
1.8.8 Бір тонна сұйықты өндіруге кететін электр энергиясының меншікті
Электрлік сорапты қондырғының энергетикалық көрсеткіштері болып 1т сұйық өндіруге
(10)
Мұндағы Н – сұйық беру биіктігі, Н=808 м; (об=(тр((н((дв((к((ав
(об = 0,94( 0,5 ( 0,76 ( 0,825 (
Электр энергиясының меншікті шығыны төмендегі өрнек бойынша мынаны құрайды:
Э = 2,73 ( 808 ( 10-3 / 0,283
Көтеру биіктігінің әсерін ескермеу үшін кейде электр энергиясының меншікті
Э' = 2,73 /(об = 2,73 / 0,283 =
ОТЭС-пен 1 т сұйықты көтеруге кеткен электр энергиясының меншікті
1.8.9 Қысымның таралу қисығын тұрғызу арқылы сораптың түсірілу тереңдігін
Мұнай өндірудің көптеген мәселелерін шешу, соның ішінде мұнайды жер
Ұңғыдағы газсұйық қоспасының қозғалысын гидродинамикалық есептеудің реттілігі:
а) қысым өзгеруінің (Рқан–Рс) жалпы аралығын (диапазонын) (Р аралығына
(11)
Сағадан төмен, тізбек қимасындағы бірнеше қысымды аламыз:
ә) ағынның температуралық градиентін есептейміз:
Мұндағы Тбқ - бейтарап қабаттағы температура, К
Белгісіз температура және бейтарап қабаттың шөгу тереңдігі кезіндегі ұңғының
;
одан әрі сағадағы температураны есептейміз:
б) берілген Рi қысымына сәйкес ағын температурасын Тi анықтаймыз:
(15)
в) мұнайдың газсыздану үрдісі есебінің формуласы бойынша сәйкесті жағдайлар
г) әр қимадағы сәйкесті Рi, Тi кезіндегі газсұйықты ағынның
bм- мұнайдың көлемдік коэффициенті;
Vгв-қалыпты жағдайға келтірілген мұнайдан бөлінген газдың меншікті көлемі;
д) сұйықты, газды фазамен газсұйық фазасының келтірілген жылдамдығын келесі
ж) саға нүктесіндегі, яғни Н = 0, Р =
з) қысым градиенттеріне (dH/dP)с кері (dP/dH)i шамасын есептейміз;
и) Рi-1-ден Рi-ге дейінгі қысымдар диапазонындағы қоспалар қозғалатын көтергіш
Бұл кезде (dH/dP)о = (dH/dP)с.
Нi ұзындықтары Рi қысымдарына сәйкес төмендегідей болады:
ұңғыдағы газсұйық учаскесінің толық ұзындығы;
к) есептеулер нәтижесі бойынша газсұйық қоспаның қозғалыс учаскесіндегі қысымдар
л) егер Lұ ( Lгсқ болса, онда Ртүп (
Поэтман–Карпентер әдісінде негіз ретінде wcұй тиімді жылдамдықпен қозғалатын, қоспаның
СКҚ-дағы қысымды есептеу теңдеуі:
мұндағы f – барлық тығындарды ескеретін жалпы корреляциялық коэффициенті.
Газсыздалған мұнайдың бірлік көлеміне қатысты қоспаның меншікті салмағы
Газсыздалған мұнайдың бірлік көлеміне қатысты, ағын қимасындағы берілген Рi
Қысым теңдеуіне кіретін қоспаның идеалды тығыздығы классикалық физикада қабылданғандай,
Енді сол Поэтман-Карпентер әдісін қолдана отырып ортадан тепкіш электросораппен
Qсұй = 120 м3/тәу; ρм газ. = 858
1) қысымның өзгеру қадамының шамасын ΔР = 0,1∙7,7 ≈
Сәйкесінше, берілетін қысымның саны n = 7, ал олардың
МПа; МПа; МПа;
МПа; МПа; МПа;
МПа; МПа;
2) ағынның температуралық градиентін (13) бойынша есептейміз:
К/м;
3) ұңғының сағасындағы температураны (14) бойынша анықтаймыз:
К;
4) берілген қысымдарға (1.19 кестені қара) сәйкес келетін ағынның
К;
К;
К;
К;
К;
К;
К;
5) Vгв = f (P), bм = f (Р)
Газдың сығымдылық коэффициентін z А.З Истоминнің формуласы бойынша анықтаймыз:
Мұндағы
кг/м3;
МПа;
К;
; ; ;
; ; ;
; ;
Одан әрі келтірілген температураны анықтаймыз:
; ;
; ; ; ;
Газдың сығымдылық коэффициенті келесідей анықталады:
;
;
;
;
;
;
;
;
6) сәйкесті термодинамикалық жағдайлар кезінде газсұйық қоспасының меншікті көлемін
мұндағы Vгв, Rг – сәйкесінше мұнайдың, бөлінген газдың
Ұңғы сағасының термодинамикалық жағдайлары кезіндегі Тс = 311 К,
м3/м3;
м3/м3;
м3/м3;
м3/м3;
м3/м3;
м3/м3;
м3/м3;
м3/м3;
7) стандарттық жағдайлар кезіндегі қоспаның меншікті салмағын (29)-шы формула
кг/м3.
8) (31)-ді қолдана отырып, газсұйық қоспаның идеалды тығыздығын анықтаймыз:
кг/м3; кг/м3;
кг/м3; кг/м3;
кг/м3; кг/м3;
кг/м3; кг/м3;
9) (28)-інші формула бойынша қысымның қайтарымсыз шығынынан корреляциялық коэффициентті
.
10) Рқан-нан төмен (1.19 кестені қараңыз) берілген қысым нүктелеріндегі
МПа/м;
МПа/м;
МПа/м;
МПа/м;
МПа/м;
МПа/м;
МПа/м;
МПа/м.
11) тізбек қимасындағы сұйықтың келтірілген жылдамдығын есептейміз, бұл жерде
м/с.
Р > Рқан кезіндегі мұнайдың көлемдік коэффициенті басқа да
12) Р = 7,8 Мпа кезіндегі бір фазалы ағынның
13) ағынның гидравликалық үйкеліс коэффициентін (26)-шы формула бойынша анықтаймыз:
14) қималардағы қысымның градиентін (20)-шы формуламен есептейміз, бұл жердегі
Р = 7,8 МПа;
МПа/м;
Р = Ртүп = 10 МПа:
МПа/м
15) dH/dp-ны есептейміз:
;
м/МПа; м/МПа;
м/МПа; м/МПа;
м/МПа; м/МПа;
м/МПа; м/МПа;
16) dH/dp = f(р) тәуелділігінен (22)-ші формула бойынша сандық
Р=Р0=3 МПа: Н0=0;
Р=Р1=3,8 МПа: Н1=0,8·[(160,9+144,72)/2]=122,25 м;
Р=Р2=4,6 МПа: Н2=0,8·[(160,9+134,57)/2+144,72]=233,96 м;
Р=Р3=5,4 МПа: Н3=0,8·[(160,9+127,68)/2+144,72+134,57]=338,86 м;
Р=Р4=6,2 МПа: Н4=0,8·[(160,9+123,33)/2+144,72+134,57+127,68]=
=439,27 м;
Р=Р5=7 МПа: Н5=0,8·[(160,9+120,83)/2+144,72+134,57+127,68+123,33]=
=536,93 м;
Р=Р6=7,8 МПа: Н6=0,8·[(160,9+118,47)/2+144,72+134,57+127,68+
+123,33+120,83]=632,65 м.
Интегралдау нәтижелерінде (1.19 кестені қараңыз) газсұйық ағыны қозғалатын есептік
17) бір фазалы ағын учаскесінің ұзындығын анықтаймыз. Бұл учаскені
м.
Қысымы Pс =3 МПа-дан Pтүп = 10 МПа-ға дейінгі
Несеп = 632,65 + 259,13 = 891,78 м.
Қысымның таралу қисығы қосымшада келтірілген.
1.19 кесте – Поэтман–Карпентер әдісі бойынша қысымның таралу есебінің
Р, МПа Т, К V, м3/м3 bм z Vқос,
3 311 20,5 1,122 0,81 1,752 936,98 534,8 0,01
1.19 кестенің жалғасы
Р, МПа Т, К V, м3/м3 bм z Vқос,
3,8 313 16,5 1,13 0,77 1,513 936,98 619,28 0,01
4,6 315,14 13,2 1,137 0,73 1,378 936,98 679,95 0,01
5,4 317,21 10 1,143 0,69 1,291 936,98 725,78 0,01
6,2 319,28 7,5 1,145 0,66 1,238 936,98 756,85 0,01
7,0 321,35 5,5 1,150 0,63 1,208 936,98 775,64 0,01
7,8 323,42 3 1,1525 0,61 1,180 936,98 794,05 0,01
10 329,12 1 1,157 0,55 1,164 936,98 804,96 0,01
2 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ
2.1«Өзенмұнайгаз» акционерлік қоғамының ұйымдастырушылық-өндірістік құрылымы
Мұнай кен орындарын игеру кезінде
Қазіргі кезде келесідей басқару құрылымдары жұмыс істейді: «Казтрансгаз» ҰМК,
2.1.1 Негізгі және қосалқы өндірісті
«Өзенмұнайгаз» акционерлік қоғамы құрамында сегіз мұнай және
Қосалқы өндірістің ең маңызды міндеттері:
негізгі өндірістік қорларды күту және қалыпты ұстау, оның ішінде
кәсіпорын мен оның бөліктерін энергиямен, сумен, бумен жабдықтау;
керекті шикізат, материалдар мен дайын өнімді тасымалдау және сақтау;
мұнай мен газдың сапасын техникалық
Мұнай-газ өнеркәсібінде, сондай-ақ осы саланың
Қазіргі кәсіпорындардың негізгі қорлары миллиардтаған теңгелермен бағаланатын кезде,
Мұнай-газ өнеркәсібінің өндірістік-шаруашылық іс-әрекетінің тиімділігі энергиямен, сумен жабдықтау қызметінің
Кәсіпшіліктерде ұңғыларды күнделікті және жерасты жөндейді. Ұңғыларды жерасты жөндеу
Күрделі жөндеу – істеп тұрған ұңғылардың жұмыс қабілетін арттыру,
Тұрған ұңғыны іске қосудың маңызы зор.
Мұнайгаз өндіру кәсіпорындарының ең маңызды
2.1.2 Техникалық жабдықталуы. Автоматтандырылуы мен телемеханикаландырылу
Ортадан тепкіш сораптарды автоматтандыру үшін БМА-19
сорап агрегатын орталық бекеттен телебасқару;
электрқозғалтқыштың, подшипниктер мен статор орамдарының қызып кетуінен автоматты қорғау
апаттық күй туралы орталық бекетке
Сорап агрегаттарын автоматты бақылау және басқару келесі
Мәселенің маңыздылығы өндірісті басқарудың, мұнай және газ өндірудің
2.1.3 Материалдық-техникалық жабдықтауды ұйымдастыру
«Өзенмұнайгаз» акционерлік қоғамының материалдық-техникалық жабдықталуы –
Материалдық-техникалық жабдықтаумен материалдық-техникалық жабдықтау бөлімі айналысады,
2.1.4 Кәсіпорынның көлік құралдарын ұйымдастыру
Кәсіпорындар мен ұйымдардың жаңа шаруашылық
Мұнай кәсіпшіліктерінің жолсыз және жан-жаққа таралуы жағдайында технологиялық көлікке
технологиялық көлік және арнайы техника (ТК және АТ)
техникалық жабдықтауды, ТК сенімді жұмыс қабілетін индустрияландыру;
табиғи-климаттық жағдайы күрделі аудандарда пайдаланудың рационалды қорлары мен
Көліктік шығындар кәсіпорын есеп қағаздарында жеке бапта көрсетілмеген,
2.1.5 Ұңғыларды жөндеуді ұйымдастыру
Ұңғыны жөндеуді орындауды ұйымдастыру – бекітілген және келісілген жоспарлар,
Ағымдағы жөндеу бригадасы келмей тұрып әр 3-5 күнде ұңғыны
2000 ж. «Өзенмұнайгаз» акционерлік қоғамында 49 мұнай ұңғысы,
Бір жөндеудің орташа ұзақтығы – 48 сағат. Негізгі
2.1 кесте – «Өзенмұнайгаз» ААҚ бойынша жерасты жөндеу жұмыстарының
Жөндеу түрі
Жөндеулер саны
Жоспар Нақты
Өндіру қоры 8345 9084
Айдау қоры 933 1176
Барлығы 9278 10260
Негізгі жөндеудің орташа ұзақтылығының созылуы
2.2 кесте – Жерасты жөндеу бригадаларының
Бригаданың бос тұруы
Бос тұрудың сағаттық ұзақтылығы
1. Көтергіштерді жөндеу
3720
2. Техниканы күту
5918
3. Нұсқаулар күту
354
4. Табиғи жағдайлар
байланысты 1778
5. Мұнай-газ атқылауы
1360
6. Құрал-жабдықтарды
күту 1532
7. Жұмысқа шықпай қалу
1532
БАРЛЫҒЫ
16853
Бір жөндеудің орташа ұзақтылығының созылуына
2.1.6 «Өзенмұнайгаз» АҚ бойынша еңбек және еңбек ақыны ұйымдастыру
01.01.2002ж. жағдай бойынша «Өзенмұнайгаз» АҚ-ның құрамына заңды тұлғалық құжаты
Жұмыскерлердің орта тізімдік саны барлығы – 8962 адамды құрайды.
УУБР және УУНС филиалдары бойынша жұмыс уақытын пайдаланудың коэффициентінің
Өндірісті үздіксіз қамтамасыз ету үшін арнайы техниканың жоспардан тыс
Материалдық-көмек төлемдері және әлеуметтік жеңілдіктерді ескергенде айдың орташа еңбек
Сый ақы туралы жағдайға сәйкес «Өзенмұнайгаз» АҚ-дағы сыйақының орташа
Еңбек заңы және қазіргі кездегі жағдайларға сәйкес әртүрлі қосымша
«Өзенмұнайгаз» АҚ бойынша төлемдер сыныбы мен жоғары квалификациясы үшін
2.2 Жаңа техника мен технологияны енгізудегі жылдық экономикалық тиімділікті
Жаңа техника мен технологияны енгізудегі батырмалы ортадан тепкіш электросораптың
Ортадан тепкіш электросорап қондырғысын қолдану ұңғының орта тәуліктік шығымын
Мақсаты: мұнай өндірудің жаңа және анағұрлым жетілдірілген механикалық өндіру
Өзен кен орнында электрлі ортадан тепкіш сораптар 2003 жылдың
Есептеуге қажетті алғашқы берілгендер төмендегі 2.3 кестеде берілген.
2.3 кесте – Алғашқы берілгендер
Ұңғы қоры, Nұңғ дана. 11
Ұңғы шығымының өсуі п, % 100
Орта тәуліктік шығым, т/тәу. 5
Жөндеу жүргізу уақытының қысқаруы (Тж , сағ. 900
Айдалатын су көлемі Qсу, т 1200
ОТЭС-қа жұмсалатын шығындар Рм , т • МЭ
Материалдардың құны Цм, тг/т 1300000
Мұнайдың меншікті өзіндік құны С1, тг/т 13000
ӨӨП саны, адам 50
Мұнайды дайындауға және тасымалдауға кететін шығындар Цт с, тг/т
2.2.1 Іс-шараны енгізгеннен кейінгі өнім өндіру көлемін есептеу әдісі
Іс-шараны енгізуге дейінгі мұнай өндіру көлемі:
Q1 = q1 · Nұңғ · Тж · Кп;
мұндағы q1 – шараны енгізгенге дейінгі ұңғы шығымы, т/тәу;
Nұңғ – жұмыс істеп тұрған ұңғылар саны, дана;
Тж – жұмыс істеп тұрған ұңғылардың жұмыс істеу мерзімі,
Кп – ұңғыны пайдалану коэффициенті;
Тж =360 тәулік.
Q1 = 5 · 11 · 360 · 0,93
Ұңғы шығымының өзгеруі әсерінен мұнай өндіру көлемінің өзгеруі:
(Qд = Тж · Кп · (q1 –q2);
мұндағы q1, q2 – шараны енгізгенге дейінгі және кейінгі
q2 = 10 тн.
(Qд = 360 · 0,93 · (10 – 5)
Ұңғылар қорының жұмыс ұзақтылығының өзгеруі әсерінен кейінгі мұнай өндіру
(Qв = q2 · (Тж/24;
мұндағы q2 – жаңа техниканы енгізгеннен кейінгі бір ұңғының
(Тж – жөндеу жүргізу уақытының қысқаруы, сағат.
(Qв = 10 · 900/24 = 375 т/тәу.
Пайдалану коэффициентінің өзгеруі салдарынан болатын мұнай көлемінің өсуі:
(Qк = 5 · 360 · (0,96 – 0,93)
Әртүрлі факторлар әсерінен мұнай өндіру көлемінің жалпы өзгерісі:
(Q = (Qк + (Qв + (Qд ;
(Q = 54 + 375 + 1674 = 2103
Жаңа техниканы енгізгеннен кейінгі мұнай өндіру көлемі:
Q2 = (Q + Q1;
Q2 = 2103 + 18414 = 20517 т/жыл.
2.2.2 Еңбек ақы қорының есебі
Негізгі еңбек ақы бойынша шығындардың өзгерісі есептеледі, егер де
ЕАҚ = Минимальді еңбек ақы · Тарифтік коэффициент ·
Бұл коэффициенттер төмендегі 2.4 кестеде көрсетілген.
2.4 кесте – ЕАҚ есептеуге қажетті көрсеткіштер
ҚР минимальді еңбек ақы, тг 9200
Тарифтік коэффициент ИТЖ 7,39
ӨӨП 5,95
Айлар саны 12
Аудандық коэффициент 1,1
Территориалық коэффициент 1,14
Қосымша еңбек ақы коэффициенті 1,25
ӨӨП саны, адам 50
ЕАҚ1 = 9200 · 7,39 · 12 · 1,1
Әр ИТЖ-ға келетін еңбек ақы – 106571 теңге.
ЕАҚ2 = 9200 · 5,95 · 12 · 1,1
Әр ӨӨП-ға келетін еңбек ақы – 85805 теңге.
ЕАҚ = ЕАҚ1 + ЕАҚ2 = 6394271 + 46334673
2.2.3 Қабатқа жасанды әсер ету бойынша шығындарды анықтау
Қосымша су айдау ҚҚҰ цехының қуатын арттыруды талап етеді,
ЗэҚҚҰ = Qсу · Энв · Цэ;
мұндағы Qсу – айдалатын су көлемі, м³;
Энв – 1 мЗ суды айдауға кететін электр
Цэ – 1 кВт · сағ. электр энергиясының бағасы
ЗэҚҚҰ = 1200 · 23 · 6,38 = 176088
2.2.4 Қосымша материалдарға кететін шығындар
Мұнай өндірудің анағұрлым жетілдірілген механикалық әдісі үшін жаңа жабдықты
Шығындалатын материалдар: Зэм = Рм ·
Зэм = 2 · 1300000 = 2600000 тг.
Рм – ОТЭС-қа кететін материалдар шығыны;
Цм – материалдың бағасы, тг.
2.2.5 Суды технологиялық дайындауға жұмсалатын шығындар
Мұнайды жинау, тасымалдау және дайындаудың көлемін жұмысшылардың саны мен
Суға кететін шығындар:
Зсу = Qсу · Цсу;
мұндағы Qсу – айдалатын судың көлемі, мЗ;
Цсу – судың (ағын) бағасы – 20 тг/мЗ.
Зсу = 1200 · 20 = 24000 тг.
2.2.6 Энергетикалық шығындарды есептеу
Мұнайды өндіруге кететін энергетикалық шығындардың өзгеруі шараларды енгізу нәтижесінде,
2.5 кесте – Электр энергиясын есептеуге қажетті көрсеткіштер
Жоспарланған мұнай өндірудің өзгерісі (Q, т. 2103
1 т. мұнайды көтеруге кеткен электр энергиясының меншікті шығыны
1 кВт(сағ. электр энергиясының Ц, тг. 6,38
3Э = (Q · Э · Ц;
Зэ = 2103 · 7,79 · 6,38 = 104519
2.2.7 Мұнайды технологиялық дайындау мен тасымалдауға кететін шығындар
Бұл шығындар мұнай өндіру көлеміне (шараны енгізгеннен кейінгі) пропорционалды
Зэтас = (Q · Сментас;
мұндағы (Q – шараны енгізуден кейінгі мұнай көлемі, т;
Сментас – 1 тонна мұнайды тасымалдауға және қамтамасыз етуге
Зэтас = 2103 · 450 = 946350 тг.
2.2.8 Ағымдағы жөндеуге кететін шығындар
Жер асты және жер үсті жабдығын ағымдағы жөндеу көптеген
Зжөн =(Тж · S;
Зжөн = 900 · 1500 = 1350000 тг.
2.2.9 Еңбек ақы қорынан төленетін төлемдер
ЕАҚ-нан мемлекеттік бюджетке – 10 %, ал жинақтаушы зейнетақы
Т төлем = ЕАҚ · 0,20;
мұндағы Т төлем – ЕАҚ-нан төленетін төлемдер.
Т төлем = 52728944 · 0,20 = 10545788 тг.
2.2.10 Басқа да ақшалай шығындар
Басқа да ақшалай шығындар ЕАҚ-ның 25 %-ын құрайды:
Збасқ = 52728944 · 25 / 100
2.3 Мұнай өндірудегі жаңа техниканы енгізудің жылдық экономикалық тиімділігін
Өзен кен орнындағы мұнайды алудың түпкі коэффициентін жоғарлататын және
;
мұндағы С2 – жаңа техниканы енгізу нәтижесіндегі пайдалану шығындарының
Δ С = ЗэҚҚҰ + Зэм + Зсу
+ 104519 + 946350 – 1350000 = 2500957 тг.
Содан соң:
тг.
Э = (С1 – С2) · Q2 ;
Э = (13000 – 11789) · 20517 = 24846087
Алынған есептеулер нәтижелеріне сүйене отырып, батырмалы ортадан тепкіш электросораптарды
2.6 кесте – Жаңа техниканы енгізгенге дейінгі және енгізуден
№ Р/Н Көрсеткіштер Енгізгенге
дейінгі Енгізуден кейінгі
1. Жылдық мұнай өндіру, мың т 18,414 20,517
2. Орта тәуліктік шығым, т/тәу. 5 10
3. Ағымдағы пайдалану шығындары, тг.
Соның ішінде: су айдауға
көмекші материалдарға
24000
2600000
24000
2600000
4. Мұнайдың меншікті өзіндік құны, тг/т 13000 11789
5. Экономикалық тиімділік, тг 24846087
Жобаның экономикалық бөлімінде мұнай өндіруді жоғарлату үшін, жаңа техника
Есептеу барысында, жаңа техниканы енгізудегі барлық шығын түрлері бойынша
2.6 кестедегі нәтижелерден көріп отырғанымыздай, жылдық мұнай өндіру ШТС
Қорытындылай келе, қарастырылып отырған жобадағы, яғни жаңа техника мен
3 ЕҢБЕК ҚОРҒАУ БӨЛІМІ
3.1 Батырмалы ортадан тепкіш электросораптарды пайдалану кезіндегі қауіпті және
Өндірісте еңбектің қолайлы жағдайларын қамтамасыз ететін профилактикалық жұмыстарды жүргізу
Электросорап, арнайы батырмалы, майға толы, ауыспалы тогы бар электроқозғалтқыштан,
Батырмалы ортадан тепкіш электросорапты пайдалану кезінде, мынадай өзіне тән
Желілік барабан механизмін рама-шаналарына қондырады, оның бүйірінде барабан желісін
Жоғарыда аталған БОТЭС-тың қысқаша сипаттамасына тоқтала келе, оны пайдалану
БОТЭС электр тогымен жұмыс істейтінін ескерсек, яғни одан туатын
Электрлік жарақаттардың пайда болуының мынандай негізгі жағдайлары бар:
электр тогына қосылған электр қондырғыларына қол сұққанда электр қондырғыларындағы
электрлік оқшауландыруы дұрыс емес орындарының немесе ток жүргізетін бөліктердің
Техника қауіпсіздік ережелерін сақтамаған жағдайда, түсіру-көтеру операциялары аса қауіпті
Жабдықты дұрыс пайдаланбағанда, жөндеу жұмыстарын жүргізгенде және оны жұмыс
Тасымалдауға жабдықты дайындаған кезде, тасымалдаудың қауіпсіздік ережелері сақталмаса, айналасындағы
Көмірсутектер, эфирлер, спирттер, альдегидтер, ілеспе газдар сияқты және тағы
3.2 Қорғаныс шаралары
Қондырғыларды пайдалану, монтаждау және демонтаждау бойынша барлық жұмыстарды жүргізуде,
Ток жүретін бөліктерге жақындау мүмкіндігімен байланысты аппараттардың бекітілуінің сенімділігі
Трансформатордың кабелін, басқару станцияларын сол сияқты кабельдің сауытын (броня)
Қондырғыны басқару станциясының есігінің сыртында орналасқан «қосу» және «тоқтату»
Басқару станциясынан ұңғы сағасына дейінгі кабельді жер бетінен 400
Қондырғы оқшаулануының кедергісі 1000 Ом-ға дейінгі қуатты мегаллетрмен өлшейміз.
Басқару станциясының есігінде құлып болуы керек, оның кілті қондырғыға
Ұңғы сағасынан шығатын сауытталған кабель трассаның әрбір 50 м-де
Кабельде көтеру-түсіру операциялары кезінде қандай да бір жұмыстарды жүргізуге
3.2.1 Өндірістік санитария
Өндірістік кәсіпорындарды жобалаудың санитарлық нормалары, кәсіпорынның аумағына, ондағы сумен
Жұмыс орнының метеорологиялық жағдайын стационарлық және ашық жерде деп
Ашық алаңда жұмыс істейтін жұмысшылар тобы үшін кәсіпшіліктің әрбір
Химикаттар дайындау және олармен жұмыс жасау кезінде көзілдіріктер, шаңға
Электросораптар орналасқан территорияда әртүрлі жарықты талап ететін едәуір алаңды
Жарықтандыру территориясында тым жағымсыз көлеңкелер пайда болады, олар заттарды
3.2.2 Батырмалы ортадан тепкіш электросораптармен жабдықталған ұңғыларды пайдалану
Батырмалы сораптардың қондырғыларын пайдаланудың, демонтаждаудың, монтаждаудың барлық жұмыстары «Мұнай
Жобамен жұмыстарды жүргізудің қауіпсіздігі бойынша келесідей шаралар қарастырылады:
аппараттардың бекітілу беріктігін, жер үсті электрожабдықтың байланысын тексеру
трансформатордың (автотрансформатордың), басқару станциясының және желінің қорғанысы жерлендірілген болуы;
ұңғының шегендеу тізбегінің жерлендірілуі, контурмен немесе нөлдік желімен қосылуы;
басқару станциясындағы релелі аппараттарды және өлшеу құралдарды орнатқан кезде,
басқару станциясынан ұңғы сағасына дейін, арнайы тіректер арқылы жер
қондырғы жұмыс істеп тұрған кезде оған қол сұғудың болмайтындығы;
қондырғының оқшаулану кедергісінің шамасының 1000 В-қа дейін болуы;
басқару станциясындағы рубильник блогын ауыстырғанда және жөндегенде станциядағы ток
батырмалы агрегаттың бөліктерін қосқан кезде, шлицті муфтаны қолмен ұстаудың
жер үсті электрожабдықты, желінің электроқозғалтқышқа бекітілген жерін қарауды және
мұнарада немесе үшаяқта (треногада) белбеуге, ал мачтаның аяғына хомутпен
Ұңғының түбіне батырмалы электросорапты түсіру кезінде келесідей талаптарды орындаған
батырмалы сораптағы электрожабдықты токтан ажырату;
сорапты түсіру жылдамдығын 0,5 м/сек-тан асырмау;
желінің көтеру құбырлар тізбегіне бекітілуі;
барабаннан желіні жіберу және оны ораудың механикалық түрде жүргізілуі.
барабансыз желіні тасымалдамау;
ұңғы сағасында батырмалы электрлі ортадан тепкіш сорап арнайы хомуттармен
батырмалы электрлі ортадан тепкіш сораптармен жабдықталған ұңғыларды қалыпты пайдалану
3.2.3 Электр қауіпсіздігі
Кернеулі токты бөлікке адам жақындаған жағдайда, оны токтың әсерінен
Егер кернеулі қондырғыдан тез ажырату мүмкін болмаса, зақымданғанда токты
Көмек көрсетуші өзі токқа түспеуі үшін, өзінің қолдарын алдын-ала
1000 В кернеулі электроқондырғыларда көмек көрсетуші өзінің қауіпсіздігін қамтамасыз
Жөндеу жұмыстарын бастауға дейін электросораптың жетегі сөндіріледі, ал қосатын
Жерлендірілген электроқондырғы үшін ұңғының кондукторын пайдалану керек.
3.2.4 Өрттік-жарылыстық қауіпсіздік
Жаңа ұңғыларды бұрғылау барысында, оларда ашық фонтандаудың алдын алатын
Жобамен төмендегілер қарастырылады:
мұнай мен суды дайындайтын, айыратын және жинайтын жүйенің толық
лақтыру желісінің жарылу жағдайы кезінде, ұңғы жұмысының автоматты түрде
МДОҚ-ғы газмұнайлы қоспаны тасымалдайтын құбырларды ішкі және сыртқы коррозиядан
ТӨҚ-ның, СС-дың, ұңғының түсуін ескеру;
ұңғыдан топтық қондырғыларға және басқа нысандарға дейінгі өртке қарсы
топтық қондырғылардан өртену көздеріне дейінгі қашықтықтың 100м болуы;
вагондардың арасындағы қашықтықтың 3 м-ден кем болмауы;
газдалған аймақты аптасына 1 рет тексеру;
қысыммен жұмыс істейтін жабдықтардың және демалу, реттеу клапандарының күнделікті
өртенбейтін материалдар мен жабдықтарды жылудан оқшауландыру;
ұңғы қондырғыларының, сораптардың бұрандамаларының жағдайын бақылау;
жанармайларды арнайы белгіленген жерлерде сақтау;
мұнайды қыздыратын пештердегі температураны реттейтін қондырғылардың бақыланып тұруы;
ұңғыны монтаждағанда және демонтаждағанда лақтырыстың болдырмауын қарастыру;
қолайсыз климаттық жағдайларда қауіпті жұмыстарды тоқтату;
өрт болған жағдайда жұмысшыларды қауіпті аймақтан алып кету, құтқару
Жобада өндірістік ғимараттар мен жабдықтар территориясына қойылатын төмендегідей талаптар
барлық өндірістік объектілер, сонымен қатар өндірістік ғимараттар территориясының таза
өндіріс және ғимараттар территориясының майланбауы, тез тұтанғыштармен, ыстық сұйықтармен,
өндірістің жанатын қалдықтарының жойылуы, ал тез тұтанғыш пен ыстық
МГӨБ-ның әрбір объектілерінде майланған материалдар мен шүберектерге арналған, қақпағы
өрт-жарылыс қауіпті алаңдар мен объектілер және құрылымдардың маңайында орналасқан
топтық қондырғылар, жеке және топталған резервуарлардың жобаға сәйкес және
объектілердегі таңба-көрсеткіштердің түнгі уақыттарда жарықтандырылуы;
өрттік гидранттардың қатып қалмауы үшін жылумен қамтамасыз етілуі;
өрт-жарылыс қауіпті объектілер, цехтар, қоймалар территориясында темекі шегуге тыйымның
топтық қондырғы және басқа да аймақтарда от жағуға, шөпті,
құрылымдарға, өрттік гидранттар мен өрт сөндіру құрылғыларына баратын жолдар,
өрт-жарылыс қауіпті территорияларға енудің арнайы рұқсат арқылы жүзеге асырылатындығы.
сорапты станция, мұнай жинау және дайындау пунктіндегі, тауарлы резервуарлар
жабдықтардың саңылаусыздығына қатаң түрде бақылаудың жасалуы, егер саңылау анықталса,
қатып қалған аспаптарды, құбыр желілерін, ысырмаларды жылыту тек қана
өндірістік объектілер мен ғимараттардың жанғыш конструкцияларын (ағаштан жасалған құрылымдар),
арнайы киімдерді ғимараттың арнайы киім сақтауға арналған жеке шкафтарында
мұнаймен, тез тұтанғыш заттармен ластанған киімдерді кептіру үшін бу
едендерді, қабырғаларды, сонымен қатар киімді жууға және жабдықтарды тазалауда
мұнайы бар резервуарлар мен аспаптарды қараудың табиғи жарық немесе
резервуарлар мен аспаптардың ішінде шамды қосып немесе өшірудің болмайтындығы.
әр телефондық аппаратта өрт пайда болуы кезінде, өрт қызметін
Статикалық электрден қорғану шаралары. Найзағайдан қорғағыш құрылғылардың істен шығуына
4 ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ БӨЛІМІ
4.1 Өндірістің биосфераға әсерін талдау
«Қоршаған табиғи ортаны қорғау» бөлімі – «Өзен мұнай
топырақтық-өсімдік жамылғысы мен жануарлар әлемінің қазіргі жағдайын бағалау;
ауа бассейнінің қазіргі жағдайын бағалау;
жер асты сулары мен Каспий теңізінің беттік суларының қазіргі
Мұнай кен орнын меңгерумен байланысты өндірістік факторлардың жағымсыз әсерін
Өзен кен орнындағы мұнай кәсіпшілігіндегі газ өңдеуші зауыт, көмекші
Мұнайдың негізгі элементтері көміртегі және сутегі болып табылады. Мұнайдың
Ілеспе газ құрамында шамамен метан – 82,6 %, этан
Бұл жоғарыда аталған заттар қоршаған орта мен адам өміріне
Көмірсутектердің шекті рұқсат етілетін жарылу концентрациясы төмендегі 4.1 кестеде
4.1 кесте – Жұмыс аймағындағы ауадағы шекті рұқсат етілетін
Заттар
ШРК Заттар ШРК
об.% мг/м 3 мг/л.
об.% мг/м 3 мг/л.
Аммиак 0,75 5500 5,50 Н – пентан 0,07 2050
Бензол 0,07 2250 2,25 Пропан 0,11 1900 1,90
Бутан 0,09 2250 2,25 Метан 0,30 4600 4,60
Метан 0,25 1650 1,65 Этан 0,15 1800 1,80
Керосин 0,07 3700 3,70 Этилен 0,15 1700 1,70
4.1.1 Атмосфераға әсері
Өзен кен орнында мұнай мен газды өндіру технологиясы ұңғы
Айырғыштан бөлінген газ салқындатылғаннан кейін және де конденсаттан бөлінгеннен
Факелдер – атмосфералық ауаны ластаудың негізгі көзі болып
Факелде жану өнімдері мыналар: көмірсутектер, азот оксидтері, көміртегі оксиді,
Мұнайды жинау кезінде жабдықтардан бөлінетін зиянды заттардың негізгі көздері
Ластау көздері ұйымдастырылған және ұйымдастырылмаған болып бөлінеді.
Ұйымдастырылған ластау көзіне: ілеспе газды факелдерде жағу, жану өнімдері
Ұйымдастырылмаған ластау көздеріне: сораптар, ұңғылар, буферлік сыйымдылықтар, айырғыштар, арматураның
4.1.2 Гидросфераға әсері
Топырақ сулары 5,5м тереңдікте жатады.
Мұнай кәсіпшілігі беттік және жер асты суларына өзінің әсерін
Мұнай кәсіпшілігіндегі төмендегідей ағынды сулар жиналады:
өндірістік-шаруашылық, мұнаймен, мұнай өнімдерімен және басқа заттармен ластанған;
шаруашылық-тұрмыстық, органикалық заттармен ластанған.
Беттік және жер асты суларының ластану көздері:
тазаланбаған немесе толық тазаланбаған өндірістік және тұрмыстық ағындар;
беттік ағынды сулар;
дренажды ағындар;
апаттық ағындар және ағынды сулардың тасуы;
минералдылығы жоғары ілеспе-қабат суларын булану алаңына төгу;
сыйымдылықтардан, құбыр желілерінен және басқа да ыдыстардан зиянды сұйық
атмосфераға зиянды заттардың шығуы (шаң, аэрозоль);
апаттық лақтырыстар мен шығарылымдар (мұнай төгілуі, газ тазалау өнімдері,
материалдар мен қалдықтарды сақтау орны және тасмалдау алаңшалары;
ұйымдастырылмаған қоқыстар.
4.1.3 Литосфераға (топырақ және жер қойнауына) әсері
Территорияның өсімдік әлемі мал шаруашылығы үшін пайдасы жоқ. Трассалар,
а) мұнай желілері – 9,7 га, олардың ішінде:
- 30 жылға дейінгі уақытқа қолданыста
- 3 жылға дейінгі уақытқа қолданыста
б) алаңдар – 1,67 га олардың ішінде:
- 30 жылға дейінгі уақытқа қолданыста
- 3 жылға дейінгі уақытқа қолданыста
в) автожолдар – 0,61 га, олардың ішінде:
- 30 жылға дейінгі уақытқа қолданыста
- 3 жылға дейінгі уақытқа қолданыста
г) ВЛ – 6кВ – 3,64
- 30 жылға дейінгі уақытқа қолданысы
- 3 жылға дейінгі уақытқа қолданысы
4.1.4 Мүмкін апаттық жағдайларды бағалау және олардың салдары
Кен орнын пайдалану кезінде қоршаған ортаға зиянды әсерін тигізетін
Апаттық жағдайлар келесі түрлерге бөлінеді:
технологиялық «істен шығу»;
механикалық «істен шығу»;
ұйымдастыру-техникалық «істен шығу»;
газ мұнай желілерінің ұзақ мерзімділігімен байланысты.
Технологиялық реттіліктер бұзылған кезде мұнай және газ айырғыштарынан мұнай
Осылайша, тәуліктік мұнай өндіру 300 м3/тәу-ке дейін болған апаттық
Механикалық істен шығу. Фонтандық арматура ысырмасының бұзылуы ұңғы маңындағы
Ұйымдастыру-техникалық істен шығу. Бұл механикалық істен шығу қызметкерлердің төмен
4.2 Ұйымдастырылған шаралар
Қазақстан Республикасында қоршаған табиғи ортаны
Қоршаған ортаны қорғау жауапкершілігі қоршаған ортаны
4.3 Техникалық шаралар
4.3.1 Атмосфераны қорғау
Атмосфераның ластануын шектеу үшін келесі негізгі
ТУ-39-РК 1168001-97-ге сәйкес таулық өнімдегі күкіртсутегінің мөлшері келесіні құрайды:
тауарлық мұнайда 10 ррм-нен артық емес, меркаптандар мөлшері
құрғақ газда 2 г/100нм3 шамасында,
меркаптанды күкірт ЖККФ-да 0,025 %;
күкіртсутегінің мөлшері 0,003 %;
этанды фракциялар 0,003 %-дан артық
тауарлық күкірт 10 ррт-н артық
Атмосфералық ауадағы зиянды заттардың ШРК-ң
Атмосферада жайылу жағдайын қамтамасыз ету
Атмосфераға күкіртті қоспалардың жалпы тасталуын
Клаус-Сульфрен үрдісі орнына Клаус-Скотт үрдісін қолдану қосымша
Зауыттар тоқтап қалған жағдайда, газдарды түсіруде түзілетін күкіртсутекті
Атмосфералық ауаға зиянды заттардың мүмкін
4.3.2 Гидросфераны қорғау
Гидросфераны сенімді қорғау үшін осы жобада келесілер қарастырылған:
өндірістің жоғарғы тиімді үрдістерін, сондай-ақ қалдықты және қалдықсыз су
су қорларын тиімді пайдалану;
бұралқы суларды тазалау мәселелерін алдыңғы қатарға қою;
грунттық және жер үстіндегі сулардың өндірістік қалдықтармен ластануын болдырмаудың
бұралқы сулардың апат кезінде тасталуының алдын-алу үшін инженерлік шараларды
өндірістік алаңның жоғарғы бетіне өндіріс өнімдерінің және оларға
Жобада қаралған су қорларын қорғау және оларды тиімді
Бұралқы суларды тазарту үшін қазіргі заманға сай механикалық және
Жасанды сұрыпталған, қимылсыздандырылған ыдыратқыш-микроағзаларды суда қолдануға негізделген амины
Тазалау технологиясы анаэробты және аэробты микроағзаларды қолдануды
Жобада бұралқы сулардың жер бетіне тасталуы қаралмайды.
Судың ластануының алдын-алу шаралары. Шөгінділер есебінен
4.3.3 Литосфераны (топырақ пен жер қойнауын) қорғау
Жер қойнауын қорғау. Өзен кен орнын игерудің технологиялық сұлбасы
Жер қойнауын қорғау бойынша негізгі ережелер. Қабаттардың уақытынан бұрын
Топырақты қорғау. Кен орнын игеру үрдісінде технологиялық үрдістің жетілмегендігінен
Өзен ауданы негізінен эрозияға оңай түсетін топырақтан тұрады:
сұр-қоңыр суглинокты;
сұр-қоңыр құмтасты;
солонецті;
құмды, ұлутасты.
Кен орнын игеруге бөлінген жерлер жайылымға жарамсыз. Топырақтың
теңіздегі құбылыстар;
рельефте мұнайдың төгілуі;
қабат суының төгілуі;
техника мен транспорттың тәртіпсіз қозғалысы;
өндіріс қалдықтарын рұқсат етілмеген орындарда орналастыру;
Топырақтың ластануын төмендететін шаралар:
ұйымдастырушылық;
технологиялық;
жобалық-конструкторлық;
санитарлық-эпидемияға қарсы.
Ұйымдастырушылық:
кен орны территориясы және одан тыс аймақтарда автокөлік
тиімді қозғалыс сұлбаларын жасау және оларды дұрыс орындау.
жем дайындаумен, шөп жинаумен байланысты рұқсат етілмеген жұмыстарды жою.
экологиялық бақылау қызметін ұйымдастыру.
Технологиялық. Келесі жұмыстар кезіндегі рельефтің ластануымен байланысты жүргізілетін жұмыстарды
бұрғылауда;
ҚҚҰ жүйесін жөндеу және пайдалануда;
мұнай тасымалдауда;
жер жұмыстарын жүргізуде;
технологиялық қалпына келтіруде (рекультивация).
Жобалық-конструкторлық:
жобалық жұмыстарды бақылаушы табиғатты қорғау қызметтері мен СЭС-да сәйкестендіру
топырақ ластануын төмендетуге бағытталған тиімді жобалық-конструкторлық шешімдерді таңдау.
Санитарлық-эпидемияға қарсы:
кәсіпшілік және тұрмыстық қалдықтарды сақтау үшін бөлінген учаскелерді
өте қауіпті инфекциялардан қызметкерлердің эпидемияға қарсы қорғанысын ұйымдастыру.
Кен орны территориясының ауылшаруашылығына жарамсыз, топырақтың төмен бонитеті әсерінен
металлоломды жинау;
территорияны жоспарлау;
қалдықтарды сәйкесті орындарда жинау және орналастыру.
Кен орны ауданының топырағы ҚР ҰҒА-ның топтастыруы бойынша 1-ден
жоғарғы горизонттардың босауы;
төменгілердің тығыздалуы;
0,20 м-ден құрылымның өзгеруі;
дефляция.
Құрлыс кезінде және құрлыс аяқталғаннан кейін, жобаға сәйкес стандарттық
Кен орнының территориясы қоныс аударушы құстар миграциясының ауданы болып
Жобада төмендегілер қарастырылады:
қоршаған фаунаға шу факторын максимальді мүмкін болғанша төмендету;
құстардың қоныс аудару маршрутын жасау;
кен орны ауданында браконерьлікті жоюға арналған шараларды ұйымдастыру;
ВА-да құс қорғау құрылғыларын орнату.
4.3.4 Инженерлік қорғаныс және табиғи қорғау шаралары
Зиянды заттарды шығарумен байланысты апаттардың алдын-алу үшін кен орнында
құбыр желілері мен жабдықтардың коррозияға қарсы қорғанысы;
мұнайға арнайы реагенттерді қосу;
өндірілетін шикізатты өңдеудің жылулық және басқа тәсілдері.
Күкіртті газ және азоттың оксидтері салмалық әсерлі эффектке ие.
Атмосфералық ауаның ластануын бақылау бойынша зерттеулер экспресс- әдістер мен
Қалыпты метожағдайлар кезіндегі атмосфералық ауаның ластануы бақылау ауданы үшін
Зиянды заттардың атмосфераға тарау есептері және төлеу есептері кен
Санитарлық-қорғаныс аймағы. Өзен кен орнын игеру сұлбасында ұңғыларды сызықтық
Атмосфераға зиянды заттардың таралуын бастапқы өлшеуді ұйымдастыру ережесіне сәйкес
Вахталық поселка желдер әсері жиі аймақтан тыс орналасады. Оның
4.3.5 Радиациялық қауіпсіздік
Кен орнында радиоактивті жыныстарды ашу және бұрғылау қарастырылмайды. Олардан
Жоба бойынша ұңғыларды міндетті түрде геофизикалық радиокаротаж (РК) арқылы
«Радиоактивті заттармен және басқа да иондаушы сәулелендіргіш көздерімен жұмыс
рұқсат беруші органдардан ұңғыны әрі қарай тереңдетуге рұқсат алады;
ай сайын бұрғылау ерітіндісінің, шламның, қабат сұйығының, бұрғылау және
В тобының қызметкерлері үшін сәулеленудің шегі (ионизирлеуші сәулелену көздерімен
0,5 БЭР күнтізбелік.
4.4 Батырмалы ортадан тепкіш электрлі сорапты (ОТЭС) қолдану кезіндегі
Батырмалы ортадан тепкіш электросораптар мұнай ұңғыларынан қабат сұйығын айдауға
Ұңғыны батырмалы қондырғымен пайдалану үрдісі кезінде қоршаған ортаның төменде
Жабдық бірлігіне келетін зиянды заттар шығарылымының меншікті шамасы 0,08-0,26
Сораптардың жұмысы кезіндегі ауаға тарайтын көмірсутегі мен күкіртсутегінің мөлшері
Шекті рауалық концентрация (ПДК): көмірсутегі (мг/м³) максимальдік-бір рет –
4.4.1 Топырақ жабындысы
Өзен кен орнының топырақ жабындысы сұр-қоңыр, солонецті-солончакты жабындылы VI
Топырақтағы көмірсутегі және күкіртсутегінің шекті рауалық концентрациясы шектеуші көрсеткіш
4.4.2 Сораптарды пайдалану нәтижесінде түзілетін қалдықтардың әсері
Қалдықтар қоршаған табиғи орта компоненттеріне өзінің кері әсерін тигізеді,
Атмосфераға тасталынатын зиянды және ластаушы заттардың тізімі 4.2 кестеде
4.2 кесте – Атмосфераға тасталынатын зиянды және ластаушы заттардың
Коды Заттың аталуы Критер. орындалуы Критер. мәндері,
мг/м3 Қауіптілік класы опас-ност и Заттың тасталуы,
г/с Заттың тасталуы, т/жыл
1 2 3 4 5 6 7
123 Темір тотығы ШРК с/с 0,04000 3 0,15700 0,65710
301 Азоттың қос тотығы ШРК м/р 0,08500 2 5,50990
304 Азот тотығы ШРК м/р 0,4000 3 18,16360 418,8366
322 Күкірт қышқылы Н28О4
ШРК м/р 0,30000 2 0,000750 0,010990
328 Күйе ШРК м/р 0,15000 3 1,557800 34,09310
330 Күкірттің қос тотығы ШРК м/р 0,50000 3 1,730400
333 Күкіртсутегі ШРК м/р 0,00800 2 0,000125 0,00343
337 Көміртегі тотығы ШРК м/р 5,00000 4 37,57650 1023,664
342 Газтәрізді фторидтер газообразные ШРК м/р 0,02000 2 0,00174
410 Метан ОБУВ 50,0000 0 8939,395 131,4866
621 Толуол ШРК м/р 0,60000 3 0,00800 0,02400
703 Бенз(а)пирен ШРК м/р 0,000001 1 0,000001 0,000006
1042 Н-бутил спирті ШРК м/р 0,10000 3 0,00800 0,02400
4.2 кестенің жалғасы
Коды Заттың аталуы Критер. орындалуы Критер. мәндері,
мг/м3 Қауіптілік класы опас-ност и Заттың тасталуы,
г/с Заттың тасталуы, т/жыл
1061 Этил спирті ШРК м/р 5,0000000 4 0,01200 0,00800
1210 Бутилацетат ШРК м/р 0,1000000 4 0,0190000 0,0600000
1301 Акролеин ШРК м/р 0,0300000 2 0,2090000 2,8540000
1310 Альдегид ШРК м/р 0,0150000 3 0,0375000 0,1905000
2704 Көмірсутегі ШРК м/р 5,0000000 4 49,9556000 1496,134372
2735
мұнайлы майлар ОБУВ 0,0500000 0 0,0010000 0,0120000
2760 Вулканизациалық газдар ШРК м/р 0,0200000 0 0,0000100 0,0001000
2902 Теңестірілген заттар вещества ШРК м/р 0,5000000 3 0,0560000
2909 Бейорганикалық шаңдар 20 % дейін 8Ю2 ШРК
2936 Ағаштық шаңдар ОБУВ 0,1000000 0 0,1300000 0,8300000
8011 Пісіру аэрозольдері ШРК м/р 0,0400000 3 0,0140000 0,1440000
Жалпы заттар: 24 9053,30552 3209,902922
Соның ішінде, қаттысы: 6 1,8671000 13,8139000
Сұйық/газтәрізді: 18 9051,43842 3196,089022
Суммация эффектісіне ие заттардың топтары:
6009 (2)301 330
6039 (2) 330 342
6041 (2)322330
6043 (2)330333
Теңестірілгендерінің суммасы
900 (9) 123 14332829092936
3,3601000 47,6067000
ҚОРЫТЫНДЫ
Дипломдық жоба мұнай ұңғыларын пайдалану, өндіруде қолданылатын жабдықтарды жетілдіру
Дипломдық жобаның техника-технологиялық бөлімінде ОТЭС-тың сипаттамасы және де оның
Жобада, сонымен қатар батырмалы ортадан тепкіш электросорапты қондырғыны қолданған
Қоршаған ортаны қорғау бөлімінде БОТЭС-ты қолдану кезіндегі оның биосфераға
БОТЭС-ты енгізудің жылдық экономикалық тиімділігі 24846087 теңгені құрады.
Алынған барлық нәтижелерді қорытындылай отырып, БОТЭС-тың мынадай артықшылықтары бар
мұнайдың тұтқырлығы судың тұтқырлығына жақын, өте қатты суланған ұңғылардан
үлкен тереңдіктерден мұнайды көтеруге қажетті өте үлкен арынды тудыру
жөндеу аралық кезеңінің ұзақтығы;
аз ғана радиалды өлшемі мен металсыйымдылығының аздығы;
Дипломдық жоба техника-технологиялық тұрғыдан да, экономикалық тұрғыдан да тиімді
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Протокол ГКЗ №7192. 1990 г.
Уточнение строения залежей нефти на месторождении Узень. Коростышевский М.Н.,
Дополнение к технологической схеме разработки месторождение Узень. Минибаева
Мұнай және газды өндіріп, өңдеу. Нұрсұлтанов Ғ.М., Абайұлданов Қ.Н.,
Гиматуддинова Ш.К. Эксплуатация и технология разработки нефтяных и газовых
Середа Н.Г., Муравьев В.М. Основы нефтяного и газового дела.
Оркин К.Г., Юрчук А.М. Расчеты в технологии и технике
Тайкулакова Г.С. Экономическая эффективность внедрения новой техники и технологических
Бренц Н.Л., Тищенко В.Е. и др. Организация, планирование и
Охрана труда в нефтяной промышленности. Сулейменов и др., Москва:
Экологически аудит нефтяного месторождения Узень. ТОО «КАПЭ», 1997 г.
Охрана окружающей среды. Степаненко А.С., Москва: 2000 г.
Г. С. Тайқұлақова. Дипломдық жобалауға арналған әдістемелік нұсқау. Алматы:
ҚОСЫМША
Қысымның таралу қисығы
9

қан
Р
0,1
=
Р

Р
Р
i
i
с
қан
с
i
N







Р ,
i
=
1,2,3,
.
.
.
N ;
Р
= Р
+
P
;
(
12)
1




а
Q
D
сұй
қ





(
,
,
)
'
,
0
0034
0
79
1
10
20
2
67
,
(13)
Т
Т
Н
с
қаб
а




;
(14)




Q
Q
b
Q
V
Q
z
Р
Т
Р
Т
сұй i
сұй
с
м i
сұй
с
гв i
с
сұй
i
о
i
i
о














1
1



,
(16)
V
,
(17)
г i
w
Q
V
w
w
сұй
с i
г i
сұй
гп
р
i
г i
қос i
i
i
F
;
w
F
,
(18)
w
.
(
19)






dP
dh
g
dP
dh
қос
т
сұй
г
г
г






















cos
р
(20)
(21)
қос
1
Р
P
Р
i
қан
N










i
(22)
,
2
1
Р
dp
Н






Р
Р
L
L
g
w
D
k
түп
қан
ұ
гсқ
с
с
с
қ




































cos
р
2
0,2
сұй
қ
с
с
,
(2
5)
=
0,067
158
Re
(26)
Re
=
w
D
,
1
2
2




dP
dH
g
f
Q
М
D
қос
сұй
с
қос
қос
қ

















10
1
2
3
10
6
2
2
2
15
5
cos
,
,
МПа
м
(27)


f
Q
М
D
сұй
с
қос
қ

























10
19
66
1
0
99
10
1
1
17
773
5
0,25



,
,
(28)
,
lg
,
,


М
Г
қос
м
гс
с
с
с











1
,
кг
м
(29)
3


V
b
V
z
Р
Т
Р
Т
қос
м
гв
о
о
с
с










1
,
м
м
(3
0)
3
3

қос
қос
қос
М
V

(31)




а
Q
D
с
Т





(
,
,
)
'
,
0
0034
0
79
1
10
20
2
67
,
(13)










3
3
с
с
0
0
с
г
гв
м
қос
м;
/
м
1
/
Т
Р
/
Т
P
z
1
/
R
V
b
V
































dH
dP
dP
dH
dP
dH
P
P
i
i
i
i
1
1
H
k
i
i
i
1
2
i
H
H
H
H
.
(23)
(24)











1
.
.
.
.
.




Ұқсас жұмыстар

---

Мұнай мен табиғи газды игеру

---

Отын - энергетикалық ресурстар

---

Қазақстан кен орындарының әлемдегі және экономикадағы орны

---

Қазақстанның мұнай-газ потенциалы

---

Әлемдік мұнай әлемдік үлесі өндірісіндегі үлесі

---

Қазақстан Республикасының мұнай газ саласының қазіргі жағдайы

---

Республикада мұнай және газды өндірудің қазіргі және болжамдық көлемі

---

Каспий теңізі жағалауындағы елдердің мұнай – газ проблемалары

---

Отын энергетикалық кешені

---

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ МҰНАЙ – ГАЗ САЛАСЫНЫҢ АЛҒАШҚЫ КЕЗЕҢІМЕН ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙЫ

---