Негізгі құралдардың тозуы
Мазмұны
Кіріспе №
І бөлім. Негізгі құралдар есебінің экономикалық маңызы және
1.1. Кәсіпорынның негізгі құралдарының экономикалық маңызы.
1.2. Ғалымдар мен тәжірбиешілердің еңбегіндегі негізгі құралдар
ІІ бөлім. “Дәнқамту” ААҚ-ның экономикалық сипаттамасы және
2.1. “Дәнқамту” ААҚ-на – экономикалық сипаттама беру
2.2. Қаржы жұмысы мен есебінің ұйымдастырылуы.
ІІІ бөлім. Негізгі құралдардың түсуі мен шығысының
3.1. Негігі құралдар есебін ұйымдастыру және оның алдындағы
3.2. Негізгі құралдардың түсуі.
3.3. Негізгі құралдардың шығуынан қаржылық нәтижие.
3.4. Негізгі құралдардың тозуы.
Қортынды
Қолданылған әдебиеттер
Қосымшалар
Кіріспе
Нарықты қатынастар кеізнде кәсіпорындар мен ұйымдардың қызметтерін үздіксіз
Кез келген өнеркәсіп, өндіріс түрлері еңбек күші, еңбек
Өндіріс тиімділігін анықтауда негізгі құралдардың түсуі мен
Сондықтан оның есбін дұрыс ұйымдастырмай, ішкі бақылауы
Осы жұмыстың тақрыбын ала отырып, алға қойылған негізгі
Курстық жұмысты орындау кезінде шешуін табуға тиісті
Негізгі құралдардың түсінігі мен экономикалық мазмұны;
Олардың есебін жетілдіруде ғалымдар мен тәжірибиешілердің еңбектеріне;
Кәсіпорынның ұйымдық – экономикалық және есеп қаржылық жұмысына;
Негізгі құралдардың түсуі мен тозуына;
Олардың қозғалысын құжаттауға;
Синтетикалық және аналитикалық есебі мен аудитіне сипаттама беру
Жұмысты орындау кезінде Қазақстан Республикасының “Бухгалтерлік есеп туралы
Жұмыстың теоретикалық және әдістмелік негізі болған ғалымдардың және
Тақырып бойынша жұмыс жүргенде келесі әдістер қолданылды: салыстыру,
Күтілетін нәтижие болып негізгі құралдардың есебімен мен аудитін
І бөлім. Негізгі құралдар есебінің экономикалық маңызы және
Кәсіпорынның негізгі құралдарының экономикалық маңызы.
Әрбір шаруашылықта бекітілген құралдар үздіксіз қозғалыста болады.
Өйткені, олар арқылы еңбек бұйымдарын өңдеп, материалдық
Кәсіпорында негізгі құралдардың есебі № 6 бухгалтерлік
Осы стандарт негізгі құралдардың есебін жүргізудің субьектіге жататын
Негізгі құралдардың есебін дұрыс ұйымдастырудың басты шарты
Өндіріс процесіне қатысу сипатына байланысты негізгі құралдар
Негізгі өндіріс құралдарына өндіріс процесіне тікелей қатысатын
Негізгі өндірістік құралдардың пайдаланылуын сипаттайтын экономикалық көрсеткіші
Өндірістік емес негізгі құрал - жабдықтар тұтынуға
Иелігіне қарай негізгі құралдар меншікті және жалға алынған
Меншікті дегеніміз - бұл кәсіпорынның меншігіндегі және оның
Жалға алынған – бұл басқа кәсіпорыннан белгіленген мерзімге
Оларды жалға берушінің балансында есептейді, жалға алушы
Пайдалану сипатына қарай негізгі құралдар жұмыс істеп тұрған,
Қолданыстағы жұмыс істеп тұрған негізгі құралдар, әрекет етіп
Қорда тұрғандар болып жұмыс істеп тұрған құрал
Мүліктік (заттай) көрінісі бар, яғни санауға және
Мүліктік еместерге пайдаланылатын жер, орман алабы, су ресурстары
Әр субъектіде негізгі құралдар пайдалану мақсатына және
Жер; үйлер; ғимараттар; өткізгіш тетіктер; машиналар және құрал
Келтірілген негізгі құралдардың әрқайсысының құрамына енетіндер: жер -
Үйлер - халыққа еңбек етуге, тұруға, әлеуметтік –
Ғимараттар - еңбек заттарын өзгертуге қатысы жоқ белгілі
Өткізгіш тетіктер - электр, жылу немесе механикалық
Машиналар мен жабдықтар - күш беретін машиналар және
Күш беретін машиналар мен жабдықтар - жылу және
Жұмыс машиналары мен жабдықтар – еңбек өнімдерін
Өлшеу және реттеу приборлары, қондырғылар мен лабораториялық жабдықтар
Есептеу техникасы - процестерді жылдамдату және автоматтандыруға арналған
Басқадай машиналар мен жабдықтар – машиналар, аппараттар және
Көлік құралдары - адамдар мен жүктерді тасымалдауға
Құрал – сайман - қол еңбегінің механикаландырылған немесе
Шаруашылық мүлік – кеңсе және шаруашылық мекемелерінің заттары
Жұмысқа пайдаланылатын және өнім беретін мал - ат,
Көп жылдық өсімдіктер – қолдан егілген, көп
Басқа да негізгі құралдар - кітапхана қорлары, спорт
Негізгі құрал - жабдықтардың бастапқы, ағымды, баланстық,
Бастапқы құны - негізгі құралды сатып алуға немесе
Негізгі құралдардың бастапқы құны мынадай жолмен анықталады:
Жер участкелері бойынша меншік немесе тұрақты пайдалану
Үйлерді, жерді немесе ғимараттарды біртұтас мүлік ретінде
Жер сатып алынған объектіге жатады. Тозығы жеткен үйлерді
Мердігерлік әдіспен тұрғызылған үйлер мен ғимараттар бойынша
Құрылтайшылардың жарлық капиталына салынған негізгі құралдар -
Тегін алынған негізгі құралдардың объектілері бойынша - құжаттарда
Жас малдарды негізгі табынға аударған кезде - малдарды
Жас өсімдіктер бойынша - өсімдіктерді еккен сәттен
Жерді жақсартуға жұмсалған күрделі шығындар бойынша - жүргізілген
Ағымдағы құн - бұл негізгі құралдардың басты бір
Баланстық құн - бұл бухгалтерлік есепте және қаржылық
Сату құны - негізгі құралдарды өзара айырбастауына мүмкіндік
Жою құны - тиімді қызмет ету мерзімі біткен
Амортизацияланған құн - негізгі құралдардың бастапқы және
Ғалымдар мен тәжірбиешілердің еңбегіндегі негізгі құралдар есебін
Нарықтық экономикаға көшу еліміздің алдында жаңа талаптар қойды.
Профессор , экономика ғылымының докторы Н.А. Сафронованың (22)
Материалдық шығындарды үнемдеуге көмектеседі және де
Кәсіпорынның негізгі қорларын жетілдірудегі резерв жүйесі төмендегідей
Еңбек құралдарын техникалық жетілдіру:
комплексті автоматтандыру базасында техникалық қайта қарулану.
зерттеудің дамуы.
Машиналармен құрал жабдықтардың жұмыс уақытын көбейту:
жұмыссыз тұрған құралдарды арендаға өткізу т.б. беру.
құралдарды жөндеу уақытын қысқарту.
Өндірісті басқаруды және ұйымдастыруды жетілдіру:
жобалық өндірушілікке жетуді жылдамдату, қайта енгізілген өндірістік жүйе
материалды техникалық ресурстармен қамтамасыздықты жетілдіру
ғылыми еңбек ұйымы мен өндірісті ендіру
ЭВМ жүйесінде өндірісті басқаруды жетілдіру
өндірісте тиімділікті жоғарлату үшін жұмысшылардың материалдық жағдайын жақсарту.
И.Хегай (28) “Хегай и К” ЖШС директорының пікірі
Жаңғырту – қазіргі талапқа сай жетілдіруді енгізу. Алғашқы
Пайдаланудың нормативтік мерзімін және тозуды есептеу әдісін белгілеу.
Есеп саясатын енгізу үшін күрделі және күрделі емес
негізгі құралдарды түгендеуді жүргізуге қатысу.
Негізгі құралдар объектісі бойынша сатып алынған және де
Экономика ғылымының кандидаты, профессор И.В. Сергеевтің ()
Кәсіпорынның қаржылық нәтижесі ол көбіне негізгі
Т. Рысқұлов атындағы КазЭУ доценті В.Назарованың (17) пікірі
Мысалы: істен шыққан құралдарға, компьютерлерге т.б. Оларға шығын
Сондықтанда резервтік қордың маңызы зор. Бірақта кәсіпорын одан
Экономика ғылымының кандидаты, профессор В.Я. Горфинкельдің (8) пікірінше:
Және де негізгі қорларды тиімді пайдалану жетілген экономикалық
Негізгі құралдарды экстенсивті түрде жетілдіру, біржағынан календарлық
Негізгі құралдарды және өндісітік қуаттарды интенсивті түрде жетілдіру.
Қолданудағы машиналармен механизмдерді, оларға оптимальды жұмыс режимін орнату
Экономика ғылымының докторы, профессор А.С. Пелихтың (18)
Елдердің экономикалық дамудың маңызды көрсеткіштерінің бірі негізгі қорлардың
Негізгі қорлардың тиімді қолданылуы өндірістің барлық жақтарына сәйкесінше
Капиталдық салым көлеміне.
Жинақтау қорымен ұлттық пайда аралығындағы ара қатынас.
Қолдану құралдарының өндірісімен өндіріс құралдарының даму деңгейіне.
Елдің еңбек ресурстары мен оның өнімділігін пайдалану деңгейіне.
Шығарылған өнім сапасына.
Жұмысшылардың материалдық қажеттілігінің өсуіне.
Негізгі құралдары тиімді пайдалануды жоғарлату негізінен өндірістік кәсіпорынның
Негізгі құралдарды пайдалану тиімділігі негізінен қандай да бір
Негізгі құралдарды кәсіпорында тиімді пайдаланудың критериясы болып өндірістің
Ғалымдар мен тәжірибиешілердің ойын қорта келе, яғни
Өйткені өнім сапасы, нарықтық жағдайларға сай болмаса,
Ал бұл өндіріске кері әсер етеді. Сондықтан мезгіл
ІІ бөлім. “Дәнқамту” ААҚ –ның экономикалық сипаттамасы
2.1. “Дәнқамту” ААҚ –ға – экономикалық
“Дәнқамту” ашық акционерлік қоғамы 1995 жылы мамыр айында
1. Қоғамдық заңды мәртебесі:
Ашық үлгідегі “Дәнқамту” АҚ аталынған қоғам мұнан бұлай
Қоғам заңды тұлға болып табылады.
Қоғамның өзінің атауы жазылған елтаңба мөрі бар.
Қоғам өзінің қызметін осы жарғы және Қазақстан Республикасының
2. Қоғам қызметінің мақсаты мен бағыттары:
Қоғам қызметінің мақсаты пайда табу және оны
2.2. Қоғам қызметінің бағыттары:
нан өнімдері жүйесіндегі кәсіпорындарды материалды техникалық жабдықтау;
нан өнімдері реалбазасының қызметін орындау;
халық тұтынатын тауарлар өндіру;
азықтық қоспа өндіру;
коммерциялық қызмет;
тұрғындарға қызмет көрсету;
сыртқы экономикалық қызмет;
заң тиым салмайтын басқада кез келген қызмет түрлері.
3.Қоғамның басқарушы органдары
3.1. Қоғамның басқарушы органдары жоғары басқарушы орган- акционерлердің
Басқарушы орган – Байқаушы кеңес.
Атқарушы орган - Басқарма.
Бақылаушы орган – Байқаушы кеңес.
4. Қоғамның бағалы қағаздары.
4.1. Қоғамның бағалы қағаздарды шығару тәртібі, тіркеуі, орналастыру
4.2. Қоғам мыналарды шығарады:
акциялар;
облегациялар;
акция сертификаттары.
4.3. Қоғам акция шығарудың мынадай түрлері мен көлемін
Акционерлерге оларға тиісті акцияның орнына сертификаттар берілуі мүмкін.
4.4. Қоғам шығаратын жеңілдетілген акциялар 50 пайыз көлемінде
“Дәнқамту” ААҚ-ның экономикалық жағдайын сипаттау үшін келесі кестелерді
Кесте 1
“Дәнқамту” ААҚ-ның өндіріс көлемі
мың тенге
Көрсеткіштер 2004 ж. 2005 ж. 2006 ж. Орташа
Тауарды сатудан кіріс 4758,7 1756,5 7852,8 165
Негізгі құралдар құны 9661,0 7680,2 5827,6 60,3
Жұмысшылар саны 21 22 25 119
Жұмысшылардың жылдық еңбек ақы қоры 1905,8 2325,1 2592,4
Жарғылық қор 10566,0 10566,0 10566,0 -
Таза кіріс 5896,7 7800,8 7075,6 120
Дебеторлық борыштар 182,8 626,1 304,3 166,5
Кредиторлық борыштар 472,5 484,4 1633,5 345,7
1 кесетеден көріп отырғанымыздай “Дәнқамту” ААҚ-ның өндіріс көлемі
Ал жұмысшылар санының көдеюі кәсіпорынның қызмет өрісінің өсуіне
Дебеторлық борыштар 2004 жылы 2006-ші жылға қарағанда 66,5
Соның салдарынан кәсіпорын осы 2005 жылды шығынмен аяқтаған
2 кесте
“Дәнқамту” ААҚ негізгі қорлары құрлама
Көрсеткіштер 2004 ж. 2005 ж. 2006 ж.
1.Негізгі өндірістік қор, барлығы 9661,1 7680,2
Соның ішінде:
Ғимараттар 11604,7 5695,5 4132,1 35,6
Машина және жабдықтар 16,3 10,3 7,8 47,8
Басқадай құрылғылар 3990,1 1974,4 1687,7 42,3
Өндірістік шығындары 5949,1 - - -
Жоғырыда келтіріген кесетеден көріп отырғанымыздай қоғамның негізгі
Оның себебі, көп жылдан бері қолданылып келе
Соның ішінде: ғимараттар 64 пайызға, машиналар 53 пайызға,
Бұл жағдайларға қоғамның жыл сайын жаңа өндіріс
3 кесте
“Дәнқамту” ААҚ-ның қаржылық нәтижие есебі
Көрсеткіштер 2004 ж. 2005 ж. 2006 ж. Орташа
Өнімді өткізуден табыс 4758,7 1756,5 7852,8 165
Өткізілген өнімнің өзіндік құны 5803,8 1274,1 1405,2
Жалпы табыс -1045,1 482,4 6447,5 617
Шығындар 4585,9 7757,0 6281,2 137
Негізгі қызметтен табыс 5631,0 -7274,6 166,3 2,9
Негізгі емес қызметтен табыс (зиян) 5896,7 6044,3 6909,3
Салық салынғанға дейінгі табыс 265,7 -1230,3 7075,6 2663
Табыс салығы 79,7 - 2122,7 2663,8
Салық салынғаннан кейінгі табыс 186,0 - 4952,9
Таза табыс 186,0 -1230,3 4952,9 4766,9
Ашық акционерлік қоғамның қаржылық нәтижесін талдайтын болсақ ,
Кәсіпорнның өнімді өткізуден табыс санасы 2004 жылы 4758,7
Оның себебі жоспарлаған өнім көлемін ала алмауына байлансыты.
Ал өткізген өнімнің өзіндік құны жылма-жыл төмендеп келе
Кезең шығындары да ауытқып отыр. 2006 жылы 2004
Салық салынғаннан кейінгі таза табыс 2006 жылы 2004
Жалпы табыс көлемінің көп болуымен және өнімнің өзіндік
“Дәнқамту” ААҚ-ның қаржы шаруашылық қызметінің басты көрсеткіштері
Көрсеткіштер Өлшем бірлігі өткен жыл Есепті
Тауарды сатудан кіріс Мың теңге 4758,7
Өткізілген өнімнің өзіндік құны Мың теңге
Жалпы табыс Мың теңге -1045,1 6447,5
Кезең шығындары Мың теңге 4585,9 6281,2
Салық салынғанға дейінгі табыс Мың теңге
Рентабельділік деңгейі % 81,9 558,8 476,9 682,2
Қызметкерлер саны Адам 21 25 4
Еңбек өнімділігі Мың теңге 226,6 314,1
Негізгі құралдардың орташа құны Мың теңге
Қор қайтарымы Мың теңге 0,49 1,35 0,86
Еңбек өнімділігіне жұмысшылар саны әсер етеді,яғни бір
2.2. Қаржы жұмысы мен есебінің ұйымдастырылуы.
“Дәнқамту” ААҚ-ы өзінің есеп жұмысын Қазақстан Республикасы
Кәсіпорында журналды - ордерлі форма
Кәсіпорының бухгалтерлік есебінің негізгі міндеттері болып:
Субъектіні, тағыда басқа қызығушы тұлғаларды кәсіпорынның
Субъектілердің шаруашылық қызметтерін Қазақстан Республикасының заңдылықтарына сай
Кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп - есептеу, үздіксіздік, түсініліктілік,
Бухгалтерлік есептің қызметін ұйымдастыру өткізетін шаруашылық операцияларға ішкі
Бұл үшін бухгалтерлік есепті ұйымдастыру және жүргізу
Бас бухгалтердің орынбасарының міндеттері: бухгалтерлік операцияларды нормативтік құжаттар
Материалдық стол бухгалтері келесідей қызметті атқарады: Орталық қойма
Есеп айырысу столының бухгалтері еңбекақы есебін, сатып алушы
Кассир кассаға нақты ақшаны қабылдау, беру, есеп айырысу
Кәсіпорынның қаржы жұмысынң негізгі бөлімдері мыналар:
Қаржылық жоспарлау. Бұл жерде қаржылық жоспардың баланстық
Жабдықтаушылармен есеп айырысу. Бұл жерде жабдықтаушылармен келісім шарт
Қаржы органдарымен есептесу. Бұл жерде бюджеттен есеп айырысу
Айналым қаражаттары. Бұл жерде айналым қаражатын пайдалану тиімділігі
Несиелендіру. Мұнда несиені алу және қайтаруға байланысты есептеулер
Кассалық операциялар. Кәсіпорындағы қаржы жұмысының дұрыс ұйымдастырылуына оның
Кәсіпорынның таңдаған бухгалтерлік есептегі шаруашылық іс- әрекетінің
Есеп саясатын қалыптастыру - бухгалтерлік есепті жүргізудің
Бухгалтерлік есеп жүйесінің жалпы ұстамдарын кәсіпорынның есеп саясатында
кәсіпорынның мүліктік жағдайы;
кәсіпорын қызметінің үздіксіздігі;
есеп саясатын жүргізген кезде шаруашылық операциясын көрсетудің қабылданған
Есеп саясатының басты тапсырмасы – шаруашылық қызметін жоғары
“Дәнқамту” ААҚ-ның қаржылық қызметінің алдындағы тұрған басты
кірісті өсірумен рентабельділікті көтерудің жолдарын іздестіру;
кәсіпорын органдарымен кредиторлардың алдындағы міндеттемелерді толық және уақытында
қаржыландыру, несиелендіру мақсатында алынған қаражаттарды мақсатты пайдалану.
айналым қаражатын тиімді пайдалануды қамтамасыз ету.
ІІІ бөлім. Негізгі құралдардың түсуі мен шығысының
3.1. Негігі құралдар есебін ұйымдастыру және оның алдындағы
Негізгі құралдардың есебін дұрыс ұйымдастыру үшін ғылыми
Негізгі құралдарды жіктеу мынадай:
Халық шаруашылығы салалар бойынша негізгі құралдар: өнеркәсіптік, ауыл
Міндеттеріне қарай негізгі құралдарды жіктеу:
үйлер, ғимараттар, егіс құралдары, машиналар, өндірістік инвентарлар, өнім
Тиістілігіне қарай негізгі құралдар:
- меншіктік және арендаға алынған.
Пайдалануына қарай негізгі құралдар: пайдаланудағы, запастағы, консервациядағы болып
Негізгі құралдың есебінің негізгі міндеттеріне мыналар жатады:
Құжаттарды дұрыс толтыру, есеп регистрлеріндегі негізгі құралдардың
негізгі құралдардың тозуын есепте дұрыс көрсетіп, есептеу.
Негізгі құралдарды жөндеуге шығындарға, олардың сақталуна және оларды
Негізгі құралдардың есебін дұрыс ұйымдастырудың маңызды шарты оларды
Бастапқы құн - негізгі құралдарды салу, орнату, сатып
Баланыстық құн - бұл тозу шығарылған бастапқы
Сату құны - бұл негізгі құралдарды ауыстырғанда пайда
Есептің автоматтандырылған жүйесін ұйымдастыру үшін электронды есептегіш машинаны
Есеп ақпаратын өңдеуді автоматтандыру бухгалтерия қызметінің өзгеруіне
Негізгі құралдардың есебі бойынша бухгалтерияның автоматтандырылған жұмыс орны
Негізгі құралдардың бары мен қозғалысының есебі.
Амортизация және тозу есептердің есебі.
Негізгі құралдарды жөндеуге кеткен шығындардың есебі.
Негізгі құралдардың түсуі
Негізгі құралдар негізінен өндірістік ғимараттарды және тұрғын үйлерді,
Негізгі құралдардың түсуі мынадай құжаттармен рәсімделеді:
Негізгі құралдарды қабылдау - тапсыру (орын ауыстыру) актісі;
Негізгі құралдарды рәсімдеу кезінде субъект жетекшісінің өкілімен
Алыс - беріс актісінде, міндетті реквизиттермен қоса, комиссия
Негізгі құралдардың кәсіпорын ішіндегі орын ауыстыруын рәсімдеу үшін
Алушының және тапсырушының қолдары қойылған 1-ші данасы бухгалтерияға
Негізгі құралдарды басқа субъектіге сату кезінде актінің үш
Егіс алқабын қорғайтын өсімдіктерді қабылдау “Егіс алқабын қорғаушы
Малдардың төлдерін негізгі табынға ауыстыру ферма меңгерушісі
Егер негізгі табынға мүйізді ірі қара малын, шошқа
Ешкінің, қойдың және басқа ұсақ малдардың төлдері жалпы
Негізгі құралдар бірдей өндірістік немесе шаруашылық жұмыстарға арналған,
Бұл карточканы бухгалтерияға келіп түскен негізгі құралды жабдықтаудың
Мүліктік карточка бухгалтерияда әр объектіге немесе жекелеген объектінің
Бухгалтерияда келіп түскен объектіні материалдық жауапты адамға
Негізгі құралдар келіп түскен кезде мынадай шоттар
Негізгі құралдарды заңды және жеке тұлғалардан сатып алғанда
122-125
671
Олардың негізгі құралдар бойынша заңды тұлғаның салықтық шотынада
331
671
Жабдықтаушыларға бережақ аударылғанда 671 441
Құрылыс нәтижиесінде қабылданған объектіге 122-125 126
Құбылыс жұмысына жұмсалған құрылыс материалдарына
126
208
Құрылыстағы жұмысшыларға еңбек ақы есептеледі
126
681
Құрылыс жұмыс аяқталғанда акт негізнде негізгі құралдарды қабылдағанда
122
126
Егерде негізгі күш құралдар тегін берілсе (түссе) 122-125
Негізгі құралдарды жарна ретінде қабылданғанда 122-125 511
Кәсіпорынның өзінде дайындалған негізгі құралдар:
А) негізгі өндіріс цехында 122-125 900
Б) қосалқа өндіріс цехында 122-125 920
Негізгі құралдарды басқа субъектіге тапсыру кезінде негізгі құралдардың
Құрылысты салып бітіру, жабдықтап тіркеу, қайта құру және
“Объектінің қысқаша жеке сипаттамасы бөлігінде негізгі объектінің
Егерде объектінің сандықта және сапалықта көрсеткіштері айтарлықтай
Бухгалтериядағы толтырылған мүліктік карточкалардың негізінде негізгі
Карточка мынадай бөлімдерден тұрады: Қолданыстағы негізгі құралдар “Үйлер”,
Негізгі құралдар жөндеуден немесе жалға алушылардан оралғаннан кейін,
Шығып кеткен негізгі құралдар бойынша картотекаларды “Архив” бөлімшесіне
Салық салу мақсаты үшін субъектілер мүлік карточканың 2-ші
Салық төлеуші өз қалауы бойынша амортизацияның басқа,
Негізгі құралдардың шығуынан қаржылық нәтижие.
Шаруашылықты жүргізуші субъект қолданылып жүрген заңдарға сәйкес,
Негізгі құралдарды есептен шығару табиғи және моральдық тозуына
Субъектінің балансынан жою тәртібіне сәйкес, пайдалану
Негізгі құралдардың жарамсыздығын анықтау үшін, қажетті құжаттарды дайындау
Негізгі құрал жабдықтардың кейбір бөлігін баланстан шығарғанда
Тұрақты жұмыс істейтін комиссиялар есептен шығарылатын объектілермен танысып,
Үйлер мен ғимараттардың негізгі құрастырушы бөліктері тозғанда
Негізгі құрал жабдықтарды есептен шығару негізгі құрал
Негізгі құралдардың әрбір жіктік тобы бойынша бір айдағы
Осы мәліметтер негізінде негізгі құралдардың нақты бары және
Субъектінің материалдық жауапты адамға бекітілген негізгі құралдардың
Тізімдер материалдық жауапты адамдарда сақталады және жедел мақсаттар
Баланыстан автокөлік құралдарының барлық түрін есептен шығару “Автокөлік
Ол автокөлік техникасын есептеп шығарудан, кейін қалған материалдық
Негізгі құрал - жабдықтарды есептеп шығарудың сондай-ақ жою
Басы артық пайдаланлымайтын құрал - жабдықты, көлік құралдарын,
Негізгі құрал - жабдықтарды бір кәсіпорыннан екіншіге
Акт негізінде мүлікті түгендеу карточкалары мен негізгі
Негізгі құралдардың субъектінің өз ішінде орын ауыстыруы
Негізгі құрал - жабдықтарды жою туралы дайындалған актілер
Негізгі құралдардың қозғалысын есепке алу карточкалары және “Негізгі
Негізгі құралдардың есептен шығарылуы жөніндегі шоттардың корреспонденциясы.
Негізгі құралдарды есептен шығару объектінің есептелген тозу
Объектінің қалдық құнына 132
842 123
123
Объектіні бөлшектеу үшін еңбек ақымен қоса
а) еңбек ақы сомасына
б) әлеуметтік салық пен зейнетақы қорына төлемдер
842
842
681
634
Негізгі құралдарды жоюдан түскен материалдар кіріске алынғанда
Жыл аяғында кіріс пен шығыс “Жиынтық табыс
а) Негізгі құралдарды жою шығындары
б) Негізгі құралдарды жоюдан түскен табыс
571
722
842
571
Негізгі құралдар жетіспегенде кінәлі адамдардан ұсталған сомасына
Қайтадан әншейін берілгенде 842 122-123
Сатылған құрал жабдық үшін сатып алушыдан төлем талап
а) Сатылу құнына
б) ҚҚС сомасына
301
301
722
633
Негізгі құралдарды жою 12 “Негізгі құралдар”
Негізгі құралдардың тозуы.
Негізгі құралдар өндіріс процесіне қатысуымен, жылдар мерзімінің әсерімен,
Негізгі құралдардың табиғи тозуы олардың өндіріс процесіне қатысу
Негізгі құралдардың сапалық тозуы техникалық прогреске, өндіріс әдістерін
Машиналардың, жабдықтардың, үйлер мен ғимараттардың барынша жаңа, неғұрлым
- өндірісте немесе жабдықтарды жаңартудағы жаңалықтар;
техникалық процесті жетілдіру.
Жаңа технология қолданылған кезде пайдаланудағы машиналар мен жабдықтар
Моральдық тозудың әсері нәтижесінде табиғи тозу мерзімі келгенге
Моральдық тозуды болдырмау мақсатында негізгі құрал - жабдықтар
Амортизация – тозудың құндық көрінісін білдіреді. №6–шы “Негізгі
Амортизацияланған құн бастапқы құн мен жою құнының арасындағы
Толығымен амортизацияланған негізгі құрал бойынша амортизацияны есептеу қорлардың
131 “Үйлер мен ғимараттардың тозуы”; 132 “Машиналар мен
12-ші бөлімшенің шоттарында (122-125) есептелген негізгі құралдар ай
Негізгі құралдар бойынша есептелген амортизациясы:
а) өндіріс цехында
б) басқару әкімшілігіндегі объектілерде 821 131-134
в) өнімді сату бөлімінде
Негізгі құралдардың амортизациясын есептеудің әртүрлі әдістері бар.
құнын бір қалыпты жолмен есептеу;
құнын орындалған жұмыстың көлеміне пропорционалды етіп есптеп
жеделдетп есептеп шығару;
қалдығын азайту жолымен есептеп шығару;
құнын сандардың жиынтығы бойынша есептеп шығару.
Негізгі құралдардың құны бойынша амортизацияны бірқалыпты есептеу әдісі,яғни
Бұл әдіс негізгі құралдардың тозуына оның қызмет ету
Шаруашылық субъектісіндегі белгіленген нормалар, салық заңдылығының нормасынан
Негізгі құралдардың амортизациясының бірқалыпты әдісі мына формула
Бастапқы құннан жойылу құнын шегіріп, пайдалану мерзіміне бөлеміз.
Амортизацияланы орындалған жұмыстардың көлеміне пропорционалды түрде есептеу
Бастапқы құнынан жойылу құнын шегеріп, орындалатын жұмыстың болжамды
Амортизацияны есептеудің жеделдетілген әдістері. Бұл әдіс өндірістік мақсатта
Оның 2 түрі бар: кумулятивтік және азайтып отыратын
Кумулятивтік әдіс – сандарды қосудың көмегімен тозудың сапасы
Азайтып отыратын қалдық әдісі. Бұл әдісте кумулятивтік әдістің
Қорытынды мен ұсыныстар
Нарықтық экономикаға көшу еліміздің алдында көптеген мәселелерді шешуді
Нарықтық даму кезінде кез - келген экономикалық бірлік
Сондықтан өндіріс прцесін, қаржы есеп жұмысын дұрыс, тиімді,
Кәсіпорынның қаржы есеп жұмысына тоқталатын болсақ онда кәсіпорынның
Кәсіпорында негізгі құралдардың есебі бекітілген алғашқы құжаттар
Жасалған жұмыс негізінде негізгі құралдар есебін жетілдеру жолдары
Негізгі құралдарды тиімді пайдалану;
Есепті толық компьютерлендіру ;
Бухгалтерия қызметкерлерінің білім деңгейін жоғарлату;
Жаңа бағдарлама келісімдерін қолдану.
Осылардың барлығы орындалса есеп сапасы жоғарлайды деп ойлаймын.
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Қазақстан Республикасында Қазақстан Республикасының Президентінің “Бухгалтерлік есеп туралы”
Қазақстан Республикасы Қаржы министірлігінің Бухгалтерлік есеп әдістемесі және
Закон РК “Об аудиторской деятельности в РК” от
“Аудит и анализ финансовый отчетности” Алматы “Қаржы қаражат”
Андреев В.Д. “Практический аудит”. Справочное пособие. Москва. Экономика
Волкова С. Изучение программу “Алтын - основные средства”
Васильева Н. “Негізгі құралдарды есепке алу”. Бухгалтер бюлетені.
Греков П.С., Соколов П.А. “Бухгалтерский учет основных средств”,
Дюсенбаев К.Ш. “Аудит и анализ в системе
Ержанов М.С. ”Есеп саясаты”. Алматы 1997 ж.
Ержанов М.С. “Теория и практика аудита”. Алматы. Ғылым
Искакова Б.Г. “Учебно методический материал ЗКАУ”. Уральск
Кеулімжаев К.Қ., Әжібаева З.Н. “Қаржылық есеп” Алматы. Экономика
Кондратьев Н.П. “Бухгалтерлік есеп”. Москва 1996 ж.
Киевский С.В. Самоучитель в работе с программой 1С-Бухгалтерия.
Малькова Г.Н. “Теория и практика международного бухгалтерского учета”.
Назарова В. Л. “Негізгі құралдарды жөндеудің шығыстары
Назарова В.Л. “Бухгалтерский учет хозяйствующего субъектов”. Алматы. Экономика
Подольский В.И. “Аудит” Москва –Юнити 2007
Родостовец В.К. “Кәсіпорында бухгалтерлік есеп” Алматы 2005 ж.
Родостовец В.К. “Теория и практика аудита” Алматы 1995
Сафронова Н.А. “Экономика предприятия”. Москва 2000 г., издательство
Сәтмырзаев А.А., Укашев Б.Е. “Аудит теориясы” Алматы
Сейдахметова Ф.С. “Современный бухгалтерский учет”. Алматы. Экономика. 2000
Учет основных средств. Заочная школа бухгалтера 2007 г.
Қосымшалар
Негізгі құралдардың есептен шығарылуы жөніндегі шоттардың корреспонденциясы.
Негізгі құралдарды есептен шығару объектінің есептелген тозу
Объектінің қалдық құнына 132
842 123
123
Объектіні бөлшектеу үшін еңбек ақымен қоса
а) еңбек ақы сомасына
б) әлеуметтік салық пен зейнетақы қорына төлемдер
842
842
681
634
Негізгі құралдарды жоюдан түскен материалдар кіріске алынғанда
Жыл аяғында кіріс пен шығыс “Жиынтық табыс
а) Негізгі құралдарды жою шығындары
б) Негізгі құралдарды жоюдан түскен табыс
571
722
842
571
Негізгі құралдар жетіспегенде кінәлі адамдардан ұсталған сомасына
Қайтадан әншейін берілгенде 842 122-123
Сатылған құрал жабдық үшін сатып алушыдан төлем талап
а) Сатылу құнына
б) ҚҚС сомасына
301
301
722
633
Негізгі құралдар келіп түскен кезде мынадай шоттар
Негізгі құралдарды заңды және жеке тұлғалардан сатып алғанда
122-125
671
Олардың негізгі құралдар бойынша заңды тұлғаның салықтық шотынада
331
671
Жабдықтаушыларға бережақ аударылғанда 671 441
Құрылыс нәтижиесінде қабылданған объектіге 122-125 126
Құбылыс жұмысына жұмсалған құрылыс материалдарына
126
208
Құрылыстағы жұмысшыларға еңбек ақы есептеледі
126
681
Құрылыс жұмыс аяқталғанда акт негізнде негізгі құралдарды қабылдағанда
122
126
Егерде негізгі күш құралдар тегін берілсе (түссе) 122-125
Негізгі құралдарды жарна ретінде қабылданғанда 122-125 511
Кәсіпорынның өзінде дайындалған негізгі құралдар:
А) негізгі өндіріс цехында 122-125 900
Б) қосалқа өндіріс цехында 122-125 920
Негізгі құралдар туралы
Негізгі құралдардың тозуы және оларға амортизациялық аударым мөлшерін есептеу
Жылдамдатып есептен шығару әдісі
Негізгі құралдар, оларды жіктеу және бағалау
Негізгі құралдардың амортизациясы және тозуының есебі
Негізгі құралдарды жөндеу
Негізгі құралдар қозғалысының есебі
Негізгі құралдарды бағалау
Негізгі құралдардың экономикалық мәні мен маңызы
НЕГІЗГІ ҚҰРАЛДАРДЫҢ ҚҰРАМЫ МЕН ОЛАРДЫ ЖҮЙЕЛЕП ТОПТАСТЫРУ ЖӘНЕ БАҒАЛАУ