Ақша жиыны
ЖОСПАР
КІРІСПЕ
I-ТАРАУ.Ақша туралы түсінік.
1.1 Ақша айналысы заңы.
1.2 Негізгі ақша агрегаттары.
1.3 Ақша жиыны туралы түсінік.
II-ТАРАУ.Ақша ұсынысының үрдісі.
2.1 Орталық банктің ақша айналысын
2.2 Орталық банк және
2.3 Ақша ұсынысының үлгісі. Ақша
2.4 Коммерциялық банктердің ақша
III-ТАРАУ. Ақша сұранысы.
3.1 Келісімдер жөніндегі сұраныс
3.2 Монетарлық жиынтық құрауыштары
3.3 Ақша – қаржы жаңалығы
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Кiрiспе
Ақша туралы осы уақытқа дейiн талай – талай
Сонымен, ақшаны ешкiм ойлап тапқаны жоқ,
Егер ақша айналысы болмаса, онда тауар айналысы
Сондай-ақ қоғам дамуының әр түрлi формациясында ,
Сондықтанда мен курстық жұмысымның тақырыбын “Ақша теориясының
Мен жұмысымды екi бөлiмге, яғни бiрiншi бөлiмде жалпы
Сондай-ақ елiмiздiң егемендiгiн алып, нарықтық қатынастарға өту үстiнде
Жалпы мемлекеттiк заңдармен реттелген елдегi ақша айналысың ұйымдастыру
I-ТАРАУ.Ақша туралы түсінік.
Ақша дегеніміз – тауардың жалпы
Біріншіден, тек ақшаға айырбастау
Екіншіден, әр адамның еңбектегі,
Үшіншіден, айырбас үрдісіне ақшаның
Тауарлар дүниесінің тауар және
1.1 Ақша айналысы заңы
Ақша айналысы заңы – құн
М = Р ∙ Ү
V
Ақша айналсы заңының мәні
Ақша тек айналыс құралы
Экономикада сатылған тауарлар бағасынан
Сөйтіп, айналысқа қажетті ақша
несиенің даму деңгейі, егер тауардың
қолма-қол ақшасыз есеп айырысудың
ақша айналысы санының өсуі.
Айналысқа ақша екі түрде
айналымдағы банкноттар және ұсақ
Ақша айналымының екі жағының
1.2 Ақша агрегаттары
Өнеркәсібі өркендеген мемлекеттерде ақша
М1 – айналыстағы қолма-қол ақша (банкноттар,
мемлекеттерде қазыналық билеттер) және
қаражат (депозиттер) жатады;
М2 - оған М1 агрегаты
М3 - оған М2 агрегаты
L - оған
сертификаттары қосылады.
Қорыта айтқанда, әрбір келесі
1.3 Ақша жиыны
Ақша жиыны нақты әр мемлекеттің
Қазақстан Республикасының ақша жиынының
М1 – айналыстағы қолма-қол ақша;
М2 - құрамына М1 агрегатын
Ақша агрегаттарының құрылымы тұрақты
Ақша жиыны бірнеше жолмен
банкноттар мен тиындарды эмиссиялау
Орталық банктен коммерциялық банктердің несие
мемлекеттік бюджеттің кемшілігін жабу
беруімен;
Орталық банктің асыл металдары,
қағаздарды сатып алуымен;
чек шығаруымен немесе коммерциялық банктердің
қарыз беруімен (депозиттер негізінде
Ақша жиыны көлемінің өзгеруіне айналыстағы
Ақша жиыны айналымының баяулауы
R
S Ұсыныс
D Сұраныс
Мх
(Орталық банктің ақшаға бақылау жасауы)
Ақша айналысының баяулауы шаруашылық
Айта кететін жайт, «ақша
II-ТАРАУ.Ақша ұсынысының үрдісі.
Басқа да нарық секілді,
2.1 Орталық банктің ақша айналысын
Ұлттық банк – заңды төлем
Ұлттық банк банкноттар мен
Қазақстан Республикасында шығарылған банкноттар
Валютаны өзгертуге тек қана
Ұлттық банк Қазақстан Республикасының
Қолма-қол ақшаның айналымы олардың банк
Қазақстан Республикасында ақша банкноттарын
Эмиссия – мемлекет тарапынан банкноттардың,
Қолма-қол ақша түріндегі эмиссия –
Депозиттер қалай жасалады. Депозиттік
Дрезднер банкі
Актив
Резервтер
Депозиттер
+10000
Несие мен
бағалы қағаздар
+9000
(а)
(ә)
Коммерциялық банк
Актив
Резервтер
+900
Несие мен
бағалы қағаздар
+8100
+7290
(б)
(в)
2.2 Орталық банк және
Ақша базасы – Ұлттық банк
Міндетті резервтер – бекітілген нормативке
Артық резервтер дегеніміз банктердің Ұлттық
Ол ақша-несие саясатының құралдарын пайдаланумен
2.3 Ақша ұсынысының үлгісі. Ақша
Ақша ұсынысы (Мs) екі қосындыдан
Мs = C + D
Қазіргі замандағы банк жүйесі
Несие мультипликаторы – коммерциялық банктер
Қосымша ақша ұсынысының жалпы
Мs = __ 1__ D
rr
Мұндағы rr - банк
D - алғашқы салым
1 - банк мультипликаторы
rr
Ақша ұсынсының жалпы үлгісі
Ақша базасы Орталық банкте сақталатын
МВ = С + R
Мұндағы МВ – ақша базасы.
С - қолма-қол ақша
R - резерв.
М s = С + D
Мұндағы Мs - ақша ұсынысы
С - қолма-қол ақша
D - депозиттер.
Ақша мультипликаторы (m) – ақша
m = М s =
МВ C+R
Бөлшектің алымын да, бөлімін
m = cr + 1
cr + rr
Сонымен, ақша ұсынысы ақша
Ақша мультипликаторы – ақша базасы
Ақша мультипликаторының мөлшері міндетті
Бұл айналымдағы қолма-қол ақшаның
Экономикада ақша айналысының жылдамдығы
Ақша айналысының жылдамдығы экономиканың
Монетарлық деңгей 1989 жылы
Ақша базасы төмендегі кестеде
Орталық банк
Актив
Шетелдік активтер Коммерциялық
Коммерциялық банктерге несие беру Банктен
міндеттемелері Мемлекет депозиттері
Меншік капитал
Мемлекеттік және банктік емес
Актив
Банкноттар
Мемлекеттік және жеке сектор
қарыздары
Жеке сектор депозиттері
Мемлекет депозиттері
Банктік сектордың меншікті капиталын қосқандағы
Меншікті капитал
Коммерциялық банктер
Актив
Орталық банктегі өтелмеген қарыз
Кассалық қаражат пен орталық банктегі
Жеке сектордың депозиттері
Несиелер және бағалы қағаздар
Меншікті капитал
1995 ж. 1 қарашадағы Буддесбанк
Актив
Алтын және шетел
резервтері
Банктерге талап
Мемлекетке талап
Басқа активтер
(ғимарат т.б)
Жиыны
резерві
Коммерциялық емес банктер
қаражаты
Мемлекет депозиттері
Басқа депозиттер мен
пассивтер
Меншікті капитал
Жиыны
Ақпарат көзі Deutsche Bunderbank
Резервтің өсуі
Резерв
Депозиттік өсуі
Депозит
Депозит және ақша жиыны
2.4 Коммерциялық банктердің ақша
Уақытша бос ақша қаражаттарын
Басқа кәсіпорындармен салыстырғанда осы
Соңғы уақттарға дейін республикамызда
Депозиттік операциялар мынадай қағидалармен
банктік пайда алуға немесе болашақта
депозиттік операциялар әрекет етуі керек;
банк балансының жеделдік өнімділігін
банк балансының өтімділігін жоғары
депозиттік операциялар мен қарыз беру
депозиттерді тартуға әрекет ететін
III-ТАРАУ. Ақша сұранысы.
Ақша сұранысын талқылағанда біз
1. Нақты ақша сұранысы
2. Атаулы ақша сұранысы баға
Өзгерістер байқалмаған жағдайды төмендегіше
Жинақталған тәжірибеге сүйене отырып,
Теориялық тұрғыдан алғанда, ақша
Ақша сұранысын айқандайтын нгізгі
Сөйтіп, төмендегі үш теория
Келісімдер мотиві, мұнда ақша
Сақтық аргументі: ақша сұранысы күтпеген
Жалдаптық дәлел: жеке адамдар
Келісімдер мен сақтық дәлел
айтамыз, себебі М2 мен М3
Ақша сұранысын талқылағанда 2
монетарлық;
кейнстік;
Классиктер ақша сұранысын мына
MV = PY
M - айналымдағы ақша
V - ақша айналымының
Р - баға деңгейі;
Ү - өнім шығару
Сандық теория тұрғысынан ақшаға сұраныс
Мәміле жасау үшін
тауар жиынының көлемі;
баға;
жиытық табыс;
ақша айналымының жылдамдығына
Бірақ басты фактор табыс болып
Мd t = f {Y }
Бұл жерде Мd t -
Ү - жиынтық
Сұраныстың 2-мотиві сақтық мотиві
Мd I = f {Y}
Бұл жерде Мd I – ақшаға
Ү - жиынтық табыс.
Сұраныстың 2-мотиві салық мотиві
Мd I – сақтық мотиві бойынша
Бұл 2-сұраныс пайыз мөлшеріне
Дж. Кейнс ақша сақтаудағы
Жалдаптық сұраныс кезінде ақша
Бағалы
қағаздар бағамы
i
MdtI
0
(a)
i
Md
i1o
0
(б)
Ақша сұранысы
а- трансакциялық, ә-жалдаптық, б-жалпы
Классикалық және кейнстік тұжырым
табыс көлемі Ү;
пайыз мөлшерлемесі і;
Мd = f { Ү, і }
Классикалық теория ақша сұранысын
мөлшерлемесімен байланыстырады.
Инфляция факторын жою үшін
(М\Р)d = f (Ү і)
Жалпы ақшаға сұраныс қисығы
Мұқтаждықты қанағаттандыратын ақша басқаға
Ақша басқа активтерге қарағанда
Бұл тұстағы ақша құны
3.1 Келісімдер жөніндегі сұраныс
Келісімдер жөніндегі сұраныс қашанда
Келісімдер жөніндегі сұранысты қарастыра
Z=YN
Z=YN/2
0
(a)
Мұны ақшадан түскен табыс
Ай саыйнғы қолда бар
E
tc
MB
n*
Кассаны үйлесімді реттеу - орынды
Жоғарыдағы суреттен екі маңызды
Табыстың өсуімен алғанда, мына
(1) формуласы бойынша (оны
М* = √ts x YN
2і
Теңдеу келісімдердің ақша сұранысы
Ақша сұранысының икемділігі
Теңдеуде табыстың өсуіне
Табыс икемділігі ақша
Табыс артқан кезде адам
∆ (М/Р) ∆Ү
М/Р
Бұл өз кезегінде келісісмдердің
«Делдалдық құны» (tс-кассадан алу
3.2 Монетарлық жиынтық құрауыштары
Төменде монетерлық жиынтық
Валюта ақшадан және айналымдағы
Сұраныстағы депозиттер – коммерциялық
Саясатшылардың чегі банкте
Басқа тексерілетін депозиттер – пайызды
М1 = (1) + (2) + (3)
5. Тез арадағы қайта
алады. Банк валютаны
да, оны ертесіне қайтадан
6. Жедел жұмсалатын еуродолларлар,
болатын депозиттер АҚШ банктерінің
7. Ақша нарығындағы
қысқа мерзімді активтерді
мекемелерде бар, бұлардың қорында
8. Ақша нарығындағы
жүргізіледі. Мұның артықшылығы - олар
9. Сақтық кассадағы
мекемелеріндегі депозиттер чек
кассасына ақша салушыда жеке
10. Аз мерзімді
ол соған дейін төленуі
айтамыз.
М 2 = М 1 + (5) +
11. Ұзақ мерзімдегі депозиттер
айтамыз. Мұнда МММҒ-тің
жиынтығында екі рет
12. Қайта сату
М 3 = М 2 + (11)
13. Басқа да, еуродоллар
14. Сақтаулы облигациялар -
сататын облигациялары.
15. Банктік акцептері
жөніндегі тапсырысы, әдетте
16. Коммерциялық іс-қағаздар – бірлестіктердің
17. Қысқа мерзімдік
қағаздар (12 айдан аз
L = M3 + (13) + (14) +
3.3 Ақша – қаржы жаңалығы
Ақша қаржы ұсынысы
Ақша жүйесіндегі жаңалық
Ақша - кең қолданылатын
Ақша айырбас құралы бола тұра,
Әдетте ақшаның төрт
Баға қоры дегеніміз -
Ақшаның есеп бірлігінде баға
Мерзімі ұзартылған төлем
Ақша атқаратын төрт қызметінің
Өткен жылдарда ақшаның неше
Ақшаның келісімділік және сақтық
Адамның ауқаттылығы – оының әр
Өтімсіз акивтерге қарағанда берік
Ақша иемденудің пайдасы мен
Сол себептен алыпсатарлық мақсатын
Көптеген адамдар шағын
Ақша басқа активтерге қарғанда
Сонымен, біз жүргізген теориялық
Ақша сұранысы - нақты
Сонымен қатар, ақша сұрынысы
Ақша сұрансы қызықты
ҚОРЫТЫНДЫ
Жұмыс барысында ақша басты экономикалық категориялардың бiрi екендiгiне
Қорыта келгенде, ақша – жалпыға бiрдей эквивалент,
Сондай – ақ ақшаның тағы да бiр басты
Экономикалық категория ретiнде ақшаның мәнi оның үш
Жалпыға тiкелей айырбасталу;
Айырбас құнның жеке формасы;
Еңбектiң сыртқы заттың өлшемi;
Сондай – ақ ақшаның жалпы құрылымы ,
Ақшаның әсiресе мемлекет үшiн маңызы зор, ол
Елiмiзде ақша жүйесi 1993 жылы 15 қарашадан бастап
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Ақша, несие, банктер: Оқулық /
С.Б. Мақыш , Оқу құралы / “Ақша
Деньги, кредит, банки: Учебник
Абрамова М.А., Александрова Л.С. /
Баян Көшенова , Оқу құралы / Ақша,
Бункина М.К. / Деньги, банки,
“Қ.Р-да ұлттық валютаны енгiзу туралы” Қ.Р. Президентiнiң
“Қ.Р-ның ақша жүйесi туралы” Қ.Р-ның Заңы //
“Валюталық реттеу туралы” Қ.Р –ның заңы
10.Экономическая теория./ А.И. Добрынина, Л.С. Тарасевича. Саннк-Петербург 2001.
11. Аубакиров Я. А. Байжұманов Б.Б.
Ақша жиыны
Ақша агрегаттары
Ақша айналысы заңы
Қаржылық есеп беруді жасау бойынша түгендеу және басқа да дайындық жұмыстары
Баға белгілеу және қаржы айналымы
Қаржылық қорытынды есебі
Қаржылық есеп беру туралы сипаттама
Қазақстанда ақша айналымының жағдайы
Ақша нарығы жайлы
Ақша ұсынысының үрдісі