Қара нан
ЖОСПАР
Кіріспе 2
Витаминдер жөнінде жалпы түсінік 3
Витаминдер туралы ілімнің даму тарихы 6
Суда еритін витаминдер 10
В2 витамині рибофлавин 13
В6 витамин пиридоксин, адермин 17
В12 витамині цианкобаламин, антианемиялық витамин 19
Қорытынды 23
Қолданылған әдебиеттер 24
Кіріспе
Көмірсу, азот және күл элементтерінен басқа
Витаминдер деп негізі өте төмен концентрацияда,
Барлық витаминдерді әдетте екі үлкен топқа
Кейбір топырақ саңырауқұлақтары (Penіcіllum, Aspergіllus, Fusarіum,
Витаминдер жөнінде жалпы түсінік
Витаминдер дегеніміз – барлық тағам мен
Егер үнемі тамақты бір түрімен ғана
Азық-түлігінде жүгері өнімдері басым болатын кейбір
Олардың едәуір бөлігінің құрамында амин тобы
Адамның және жануарлардың организмінде, өсімдік тектес
Витаминдер жетіспеген жағдайда организм ауруға шалдығады.
Витаминдер, сол сияқты жоғары дәрежелі өсімдіктер
Организмге тағамдар арқылы келіп түсетін белоктардың,
Ерте көктемде адамдардың әл-қуаты азайып, тез
Осы жоғарыда аталған себептердің адам организміне
Әрине, болады.
Қазіргі кезде көпшілік адамдардың ерте көктемде
Витаминдердің адам организмі үшін биологиялық мәні
Азық-түлікте, жем-шөпте ұзақ уақыт бойы витаминдер
Авитаминоз ауруларын витаминдерді көбірек беру арқылы
Витаминнің жетіспеуі жиі кездеседі. Мұндай кезде
Кез келген витаминді (әсіресе В және
Жүргізілген ғылыми жұмыстардың қорытындыларына қарағанда, ой
Басқа тағамдарға қарағанда сүтте жеткілікті мөлшерде
Негізгі қоректік заттармен /белоктар, майлар, көмірсулар,
Сөйтіп витаминдер - әр түрлі химиялық
Витаминдер туралы ілімнің даму тарихы
Витаминдерді зерттеуді ең алғаш орыс оқымыстысы
1913 жылы Макколлум және оның шәкірттері
1928 жылы Сент-Дьердьи С витаминін ашты
1948 жылы Смит, Фолкерс т.б. В12
Соңғы жылдары Совет Одағында А.В. Палладин,
Қазіргі кезде барлық витаминдердің химиялық құрамы
Д витамині – кальциферол деп аталады,
Сол сияқты витаминдерді ол жетіспеген кезде
Сөйтіп, витаминдердің тағамдық заттарда жетіспеуінен болатын
Әріппен белгілеу ескіру салдарынан ыңғайсыздық тудыра
алифатикалық витаминдер қатары /аскорбин қышқылы/;
алициклды витаминдер қатары;
ароматикалық витаминдер қатары;
гетероциклды витаминдер қатары.
Осылардың ішінде табиғат пен күнделікті тіршілікте
Суда еритін витаминдерге: тиамин, рибофлавин, пантотен
Майда еритін витаминдерге: ретинол, кальциферол, токоферол,
Қазіргі кезде 30-дан астам витаминдер түрлері
Витаминдер организмде тотығу-тотықсыздану реакциясына түседі. Витаминдерге
Суда еритін витаминдер
В1 витамині (тиамин, антиневриттік витамин, аневрин).
Азия және Оңтүстік Америка материктерінде тұратын
Организмде В1 витаминінің жетімсіздігінен нервтердің жарақаттануының
В1 витамині зат алмасуға, әсіресе көмірсулардың
В1 витаминінің организмнің түрлі зиянды әсерлерге
«Бери-бери» ауруымен ауырғанда адамның жүру қабілеті
В1 витаминінің кейбір тағам құрамындағы мөлшері
Тағам түрлері
1 В1 витамині
2
Сыра ашытқысы
Нан ашытқысы
Бұршақ
Сұлы жармасы
Қарақұмық жармасы
Сиыр еті
В1 – авитаминозы кезінде қарында және
Табиғатта таралуы. Тиамин өсімдіктер тектес өнімдер
В1 витаминінің күйіс қайыратын малдың қатпаршақ
Тиамин адам организмі үшін тәуліктік қажеттілігі
В2 витамині рибофлавин
В2 витаминінің жалпы формуласы – С17Н20N4О6.
В2 витамині тотығу және тотықсыздану реакцияларына
В2 витамині әсіресе клетканың, яғни организмнің
С витамині жеткіліксіз болғандағыдай, рибофлавин гиповитаминозында
Сондай-ақ бұл витаминнің ана мен баланың
Туғаннан кейін жүре пайда болатын катарактаға
Катарактаның әуелгі белгілері мынадай: көздің көру
Кәріліктен болатын катаракта көбінесе бір көзден
Катаракта әр адамда әр түрлі уақытқа
Катарактадан алдын ала сақтану үшін егде
Организмде С витаминін жинау үшін жаз,
Демек, күнделікті ішіп-жейтін тамақтың құрамында көкөніс,
В2 витамині сиырдың сүті, жұмыртқа, картоп,
Катаракта иондалған радиоактивтік заттардан шыққан сәулелердің
Рибофлавин картопта, капустада, қара нанда, ашытқыда,
3 кесте
В2 витаминнің кейбір тағамдардың құрамындағы мөлшері
Тағамдар В2 витамині
Ақ ірімшік
Капуста
Картоп
Ашытқы
Жұмыртқа
Қара нан
Сүт
Ақ нан
Ет, балық 0,5
0,05
0,05
4,0
0,8
0,2-0,3
0,2
0,05-0,07
0,1-0,3
Авитаминоз. В2 – авитаминоз ауруы витамин
В2-авитаминоз сырқатына тән құбылыс көз ауруынан
В2-авитаминоз кезінде үй құстарының жұмыртқалуы нашарлайды.
Табиғатта таралуы. Рибофлавинді өсімдіктер мен жануарлар
Ол витаминді шошқаға, тауықтарға және итке
Адамға әр тәулікке қажет мөлшері 2,0-2,5
В6 витамин пиридоксин, адермин
1926 жылы Гольдбергер қолдан жасалған диеталық
В6 витамині организмге өте қажет-ақ. Өйткені
В6 витаминін табиғи заттардан бөліп алу
Пиридоксиннің туындылары – фосфопиридоксаль мен фосфопиридоксамин
1937 жылы Совет ғалымдары: А.Е.Браунштейн мен
Пиридоксиннің жеткіліксіздігінен көптеген амин қышқылдарының айналысы
Авитаминоз В6-авитаминозы кезінде – терінің сал
Табиғатта таралуы. В6 витаминінің жасыл өсімдіктер
Жануарлардың қажет етуі. В6 витамині өсімдік
Оның бір тәулікте ересек адамға қажетті
В12 витамині цианкобаламин, антианемиялық витамин
XXI ғасырдың ортасында асқазанның сілекей қабаттарының
1948 жылы бауырдан структурасы жағынан қан
В12 витаминінің химиялық құрамында Дороти Ходжкин
В12 витамині су мен спиртте жақсы
В12 витаминінің биохимиялық ролі тіптен де
В12 витамині ацетилдену реакцияларына да қатысады,
Сондай-ақ В12 витамині пурин мен пиримидин
В12 витамині жануарлар денесінде майдың жиналуын
В12 витамині аздап болса да, микроорганизмдер
Цианкобаламин өсімдік тағамдарында аз да, ал
В12 витамині жануарлар тканьде коферменттік қызмет
Авитаминоз. В12 – авитаминозы кезінде қатерлі
Осы ауру кезінде жілік майында жүретін
В12 витамині фоли қышқылымен өзара әрекеттесіп,
Табиғатта таралуы. Азық-түлік құрамында кобальт болса,
В12 витаминінің адам организміне керекті мөлшері
Қорытынды
Сонымен қорыта келе витаминдер деп химиялық
Қолданылған әдебиеттер
А.А.Покровский. Тағам туралы талдау. – Алматы,
Ә.Өмешұлы. Салауатты өмір – денсаулық кепілі.
Ж.Ж.Жатқанбаев. Валеология. – Алматы, 2003.
Н.М.Амосов. Денсаулық туралы толғаныстар. – Алматы,
Т.К.Мустафина. Основы валеологии. – Алматы, 1999.
Х.Қ.Сәтбаева. Основы валеология. – Аламаты, 1998.
Х.Қ.Сәтбаева, Ж.Б.Нілдібаева. Валеология. – Алматы, 1999.
1
Қара нан
Нан және нан өнімдерінің жіктелуі
Қара бидай нанын өндіру әдісі
Нан өндірісінің даму тарихы
Мемлекеттік нан инспекциясы (МНИ). МНИ лабораториясы
Нан өнімін өндіру
Нан және нан өнімдері
Нан - біздің отанымыздың байлығы ,халықтың негізгі тамақтану өнімі
Нан-тоқаш өнімдерінің өндірісінде сүт сарысуын қолдану
Бидай ұнының газ түзілу қабілеті