Буддизм мен джайнизм

ЖОСПАР
Кіріспе 2
ІІ. Негізгі бөлім 3
§1. Үндi-будда мәдениетi 3
§2. Дін және философия 4
§3. Буддизм мен джайнизм 7
§4. Үндістандағы мұсылман мәдениеті 18
ІІІ. Қорытынды 29
ІV. Қолданылған әдебиет 30
Кіріспе
Үндістан — адамзат баласының ең көне мәдени ошақтарының
Біздің курстық жұмысымызда бұл өте күрделі де қызықты
ІІ. Негізгі бөлім
§1. Үндi-будда мәдениетi
Жер шарындағы қасиеттi де, құдыреттi мәдениеттердiң бiрi -
Үндi жерiне келген арийлер өздерiмен бiрге б.з.б. 2000
§2. Дін және философия
Шамамен б.з.б. 6000 жылында қалыптасқан упанишадтар үндi –
Үндi-будда мәдениетiне тән қасиет дiн мен философияның өзара
Бiр-бiрiмен өзара тығыз байланысты, iрi табиғи бірлiкте болуына
Кей жағдайларда жоғарыда атап көрсеткен “мимансаны” атеистiк iлiмге
“Веданта” брахманизмде ерекше орын алады. Тiптi қаншама ғасыр
“Санкхья” материалдық дүниенi де рухани дүниенi де мойындайды.
“Ньяя” логика заңдарына сүйенедi. Оны ұғынып-бiлу адамның жан
“Вайшешика” адам өмiрiне пайдалы шындықтың алты түрiн көрсетедi
Брахманизмде о дүниемен салыстырғанда адам өмiрiнiң өткiншi екендiгi
Б.з.б. VI ғасырда үндi елiнде, кейiннен дүниежүзiлiк дiнге
§3. Буддизм мен джайнизм
Буддизммен қатар джайнизм ағымы да дами бастады. Оның
Будда өзiнiң дiни уағыздарында брахманизидi де, джайнизмдi де
Ал джайнизмдегi аскетизм Будданы қанағаттандырмады, сондықтан да ол
Буддизм бойынша, өмiрдiң азаптары жайындағы қасиеттi шындық мынадай:
Будда iлiмi адам бойындағы iзгiлiк, адамгершiлiк қасиеттердi одан
Будда дiн жолына шын берiлген адамдарды төрт қағиданы
Будда iлiмi үндi халқының сүйiспеншiлiгiне бөленiп, кең қолдау
Будда дiнiнiң кеңiнен таралуы жағдайында оның екi тармағы
Қытайда будда дiнiнiң идеялары б.з.б. 1- шi ғасырды
Тибетте буддизм ламаизм түрiнде қалыптасты. Ламаизм бойынша жоғарғы
Қытайда буддизм конфуцийлiк-даосистiк дiнмен қатар өмiр сүрдi. Буддизм
“Дзэн-буддизм” кейiннен Жапонияға да тарай бастады. Жауынгер-самурайлардың ықпалымен
Жоғарыда атап көрсеткенiмiздей, махаяна үндi халқының дәстүрлi дiни
Өкiмет тарапынан барынша қолдау тауып, қаншама шiркеулер тұрғызып,
Мемлекеттiң басшылық орындарында кшатрийлер отырды, бiрақ олардың билiгiн
Касталық құрылыс жағдайында қалыптасқан ережелердi мүлтiксiз орындау талап
“Буддизм” осы касталардың iшiнде кшатрийлердiң дүниетанымы ретiнде қалыптасты,
“Индуизм” - бiр-бiрiнен тәуелсiз бiрнеше дiни наным-сенiмдерден тұратын
“Вишну” - адамдардың адал қамқоршысы, көмекшiсi. Ол адамдарды
“Шива”- қатал да, қорқынышты құдай. Оның үш көзi
Үндi халқының санасындағы құдайлардың басқа дiндердегi (христиан, ислам)
Үндi-буда дiнiндегi бұл дүниеге көзқарастар қарама-қайшылықтарға толы болып
“Дхарма” - будда дiнiндегi моральдық заңның басты бөлiгi
“Артха” – адамның күнделiктi тұрмыс-тiршiлiгiндегi iс-әрекеттердiң нормалары болып
“Кама” - адамның көңiл-күйiнiң талаптарын қанағаттандыру ұндылықтарын анықтайды,
“Мокша” - торығып-түңiлген, жалғыздықтан қала құтылу жөнiндегi iлiм.
Дхарманың құндылығы-шындық пен ахимасқа шын берiлгендiкке тығыз байланысты.
Бұл дүниедегi өмiрдiң рахаты мен қызығын, мән-мағынасын түсiндiруде
Үндi-будда мәдениетiнiң қалыптасып, одан әрi дамуына касталық құрылыс
Үндi елiнде әлеуметтiк құндылықтарды бағалауда адамдардың қоғамдағы iс-әрекеттерiне
Будда дiнi бойынша халық құрметiне ие болу -
Үндi қоғамында ғасырлар бойы қалыптасқан мұндай жағдай, дәлiрек
Ағылшындардың үстемдiгi кезiнде шетел басқыншылар өз армияларын солтүстiк
Индуизм мен буддизмнiң бiр-бiрiмен өзара тығыз байланыстылығына және
Буддизмнiң касталық құрылыстың мүдделерiн қорғау мәселесiне ешбiр қатынасы
Үндi-будда мәдениетiнiң қойнауында Үндiстанда Махатма Гандидiң (1869-1948) реформаторлық
М.Ганди сатьяграха (“сат”- шындық, ал “аграха” – табандылық
Индустар қауымы дiни фанатизiмге жан-тәнiмен берiлiп қана қоймай
Қоғамдағы қалыптасқан ахуалға байланысты сорақы қылықтар белең алды.
М.Гандидiң бүкiл саналы өмiрi үндi-будда мәдениетiнiң құндылықтарын сақтауға,
Үндi өнерi Брахманизмнiң, буддизм мен индуизмнiң дiни-өнегелiк құндылықтарының
Д.Неру үндi халқының көркемдiк мәдениетiн Батыс Еуропа өнерiмен
Бiрiншiден, үндi халқының көркемдiк мәдениетi дiнмен және философиямен
Екiншiден, үндi өнерi қарапайым шаруаларға өте жақын болып
Үшiншiден, поэзиямен, прозамен, драмамен, музыкамен айналысушы өнер адамдары
Төртiншiден, үндi өнерiнiң дамуына құдайларды мадақтауға қарсы бағытталған
Б.з. VII- VIII ғасырларында Үндiстанда Эллора үңгiрінде Кайлас
Көне үндi әдебиетiнiң асыл мұраларының бiрi – “Махабхаратта”
“Бхагавадгита” – “Махабхраттаның” бiр бөлiмi. Бұл шағын бөлiм
Поэмада Кришна Арджунаға былай дейдi “Бұл дүниеде өлiм
Эпикалық “Рамаяна” поэмасының да үндi-будда мәдениетiнде алатын орны
Ведалар, упанишадтар, “Махабхаратта” және “Рамаяна” поэмалары үндi халқының
Үндiнiң көркемдiк мәдениетiнде махаббат мәселесi мен әйелдер табиғатына
Махаббат құдайы Кама мен оның әйелi Рати үндi
Буддизмде мұндай эротикалық сарындағы еңбектер жазуға жол
Үндiстанда театр мен драмалық әдебиет кең түрде дамыды.
Бiздiң заманымыздың VI ғасырында өмiр сүрген Калидастың шығармашылығы
“Рамаяна” тақырыбына жазылған “Махабирачарита”, “Уттарарамачарита” және “Малатимадхава” драмаларының
Үндi әдебиетiнiң алып тұлғаларының бiрi-ауыз әдебетiне негiзделiп жазылған
Ағылшын отаршылығы кезеңiнде үндi-будда мәдениетiнiң дамуы қарқыны бәсеңдей
Х1Х ғасырда Үндiстанда мәдениеттiң жаңа сатыға көтерiлiп, гүлденуiне
Үндi-будда мәдениетi жүйесiнде ғылыми бiлiм қалай дамыды? Осы
Әрине, үндi-будда дiнiнiң бiлiмге үлкен құрметпен қарағандығын ешкiмде
Үндi математиктерi, дәрiгерлерi араб, парсы және Орта Азия
“Ноль” белгiсi мен санаудың ондық жүйесiн ойлап тапқан
Үндi химиктерiнiң химия саласындағы жаңалықтары бояу, дәрi және
Өз тарихына немқұрайды қарау, нақты өмiрден алшақтау, өмiрге
§4. Үндістандағы мұсылман мәдениеті
Мұсылман жаулап алушылары Үндістан шекарасына тым ертеден-ақ, мәселен
Алайда, ислам Үндістанды тұтастай бағындыра да алмады, бүкіл
XI ғасыр басындағы бұл тонаушылық пен талқандаулар, жаулап
Алайда, тіпті, мұсылман өкіметі бақылауында болған үнді облыстарының
Тек қана өкімет басына келген моғолдар бірнеше рет
Кутб-Минар өзіндік ерекшеліктерге бай және мейлінше әсем-ақ. Оның
Бұл жерде Делидегі өзіміз суреттеп отырған Кутб-Минар сәулет
Ал бұл белгінің бүгінгі жағдайда өз мағынасын сақтай
Ислам сәулетінің көне ескерткіштері қатарына Аджмердегі (Раджастхан) мешітті
Үнді сәулет өнерінің одан бұрынғы даму тарихы үшін
Мұсылман мектептері (медреселер) құрылысы жағынан мешіттерге ұқсас, алайда
Бұл тәрізді жалпылама ескертпелерден кейін Үндістандағы ерте исламдық
Дәл Ахмадабад сәулет ескерткіштерінен мұсылман әкімдері өз бағыныштыларының
Бұл жерде Үндістандағы көптеген ерте исламдық сәулет ескерткіштерін
Сасарамдағы Шер-шаһ (1540-1543) мавзолейі мейлінше әсем және жақсы
Тағдыры әрдайым өзгеріске ұшырап, біресе үнділік өкіметке, біресе
Ал Оңтүстік Үндістанда, осы еңбекте де әлденеше рет
Елде сақталған ескі аңыздарға қарағанда, Виджаянагар қаласы негізін
ІІІ. Қорытынды
Міне біз осы жұмысымызды қорытындылай келе үнді мәдениетінің
Ұлы эпостар (Махабхарата мен Рамаяна) туғызған, әлемге дана
ІV. Қолданылған әдебиет
Ғабитов Т. Мәдениеттану.
Ғабитов Т. Мәдениеттану негіздері
Гегель Соч.Л., 1972. Т.9.
Попов Е.В. Введение в культурологию.М., 1995.
Неру Д. Открытие Индии.Кн М.1981.
Социология науки. РОстов н/д.1968.
Васильев Л.С. История Востока. Т.2 М., 1993.
Ганди М.К. Моя вера ненасилие.Вопросы философии.1992.
Гегель Соч.Л., 1972. Т.9.С. 116
Попов Е.В. Введение в культурологию.М., 1995. С.167
Неру Д. Открытие Индии.Кн М.,С.223-224
Васильев Л.С. История Востока. Т.2 М., 1993,С.72
Ганди М.К. Моя вера ненасилие.Вопросы философии.1992. 3.С.66
Намбудирипад Е.Махатма Ганди и гандизм М., 1960. С.157
Попов Е.В.Индо-буддийский тип культуры. В кн. Введение в
Социология науки. РОстов н/д.1968.С.21-22
2

Ұқсас жұмыстар

Ежелгі Үнді діни-философиялық ілімдердегі адам мәселесі

Ертедегі Шығыс философиясы

Грек философиясының негізгі сұрағы

Буддизм және джайнизм

Ежелгі үнді философиясы

Философияның тарихи типтері жайында

Ежелгі Шығыс философиясының ерекшелігі

Ежелгі Шығыс философиясы

Будда философиясы