Республикалық бюджет
Кіріспе-------------------------------------------------------------------------------- 3
Негізгі бөлім:
1.тарау. "Қаржы жүйесі" мәні
"Қаржы жүйесі" ұғымы, оның
Қазақстан республикасының бюджет жүйесі,
Қаржы жүйесін ұйымдастыру қағидаттары-------------------- 15
1.4. Мемлекеттің қаржы жүйесінің қызметі----------------------------
2.тарау. Экономикадағы қаржы жүйесінің
2.1. Қазақстан Республикасының қаржы жүйесінің
2.2. Қаржы жүйесінің
2.3. Қаржы жүйесінің
2.4. АҚШ- тың қаржы жүйесінің
3.тарау. Қаржы жүйесін
3.1. Қазақстан Республикасының
бюджетін жетілдіру--------------------------------------------------- 35
Қорытынды------------------------------------------------------------------------ 38
Қолданылған әдебиеттер тізімі--------------------------------------------- 41
Кіріспе
Курстық жұмыстың тақырыбы: "Қазақстан
Біз білетіндей, 14 жыл
Курстық жұмыс барысында, мен
Қаржы жүйесі – бұл қаржы қатынастарының
Қаржы жүйесі - бұл қаржы
1) Қаржы қатынастары;
2) Ақша қаражат қорларының жиынтығы;
3) Қаржы басқару аппараты жиынтығы.
Осығын сәйкес қаржы жүйесі
1) Функционалды қасиет;
2) Қаржы қатынастарына қатысушы қаржы субъектілігі.
Бірінші белгісі бойынша функцоналды қасиет немесе қызмет ретінде:
Екінші белгісі бойынша былай бөлінеді: жергілікті бюджет, коорпарация
Ал, бірінші бөлімде: «Мемлекеттік қаржы жүйесі» туралы мәселелерді
Жалпы, қаржы жүйесінің қалыптасуына
Мен білетіндей 1995 жылдары
Біздің ендігі мақсатымыз осы
Әлемдік практиканы өз елімізге
Негізгі бөлім
1. тарау.
1.1. «Қаржы жүйесі»
Жалпы, қаржы жүйесі
Қаржының мәні, оның
Елдің біртұтас қаржы
Сонымен бірге жалпы
Өзінің тарихи дамуында
Қаржы жүйесі
1. қаржы қатынастарының
2. ақша қорларының
3. басқарудың қаржы
Ақша қорларының қозғалысына
Қаржы қатынастары негізінен
1) мемлекеттік бюджетке
байланысты болатын экономикалық
2) кәсіпорындардың орталықтандырылмаған
Қаржы қатынастары өзінің
Қаржы қатынастарының буындарына
Қаржының материалдық мазмұны
Қаржы жүйесі интеграциялық
Қаржы жүйесін сыныптаудың
Буындардың сипаттамасының матасылған
Қаржы жүйесін құрайтын
Қазақстан Республикасының қаржы
Қазақстан Республикасының қаржы
Жалпымемлекеттік қаржы Шаруашылық жүргізуші субъектілер
Мемлекеттік бюджет Арнаулы бюджеттен тыс
Республикалық бюджет Жергілікті бюджеттер:
Орталықтандырылған қаржылар
Мемлекеттің қаржысы. Мемлекеттің
Экономикалық мәні жағынан
Субъектілері: мемлекет (өзінің
Мемлекет қаржысының функциялары
Алайда бөлгіштік функциядағы
орналастыру;
қайта бөлгіштік;
тұрақтандыру қосалқы функциялары.
Мемлекет қаржыларының экономикалық
Егер қаржы қатынастарын
Қазақстанның мемлекеттік қаржысының
Қазақстан Республикасының мемлекеттік
Республикалық қаржы
Бюджет
Бюджеттен тыс қорлар
Мемлекеттік кредит
Кәсіпорын қаржысы
Мемлекеттік бюджеттен тыс қорлар –
Қалыптастыру көздері:
арнаулы мақсатты салықтар, қарыздар;
бюджеттен берілетін субсидиялар;
қосымша табыстар мен үнемделген
ерікті жарналар мен қайырмалдықтар.
Бюджеттен тыс қорлар толық
Мемлекеттік кредит–мемлекеттік билік органдарының
Материалдық өндіріс сферасының шаруашылық
Өндірістік емес сфера қаржысы
Халықтың ( үй шаруашылығының) қаржысы
1.2. Қазақстан Республикасының бюджет жүйесі, маңызы.
Мемлекеттік бюджет –экономиканы, әлеуметтік-мәдени мұқтаждарды,
Құндық бөліністің айрықшалықты
1. мемлекеттен жалпы қоғамдық
2. құнды жасау және
3. қоғамдық өнімнің оның
Мемлекеттік бюджет, кез-келген
Мемлекеттік бюджет экономикалық
Мемлекеттік бюджеттің сан қырлы
Мемлекеттік бюджет ұлттық экономиканы
Ақырында, мемлекеттік бюджет орындалуы
Бюджет жүйесінің құрамы елдің
Қазақстан Республикасында жиынтығында мемлекеттік
республикалық бюджет;
облыстық бюджет, республикалық маңызы
ауданның (облыстық маңызы бар
Қазақстанда төтенше немесе соғыс
1991 жылы Қазақстан Республикасының
Қазақстан Республикасы мемлекеттік
Республикалық бюджет---бұл салықтық және
Жергілікті бюджет---облыстық бюджет, республикалық
Төтенше мемлекеттік бюджет республикалық
Қазақстан Республикасының бюджет жүйесі
Бюджет кодексіне сәйкес бюджеттің
кірістер: салықтық түсімдер;
салықтық емес түсімдер;
негізгі капиталды сатудан түскен
ресми трансферттер түсімдері;
шығындар;
операциялық сальдо;
таза бюджеттік кредит беру:
бюджеттік кредиттерді өтеу;
қаржы активтерімен жасалатын операциялар
мемлекеттің қаржы активтерін сатудан
бюджет тапшылығы (профициті);
бюджет тапшылығын қаржыландыру: қарыздар
Қазақстан Республикасының бюджет жүйесі бюджет құрылымының унитарлық типімен
Қазақстан Республикасында жиынтығында мемлекеттік бюджетті құрайтын бекітілетін, атқарылатын
республикалық бюджет;
облыстық бюджет, республикалық маңызы бар қаланың, астананың бюджеті,
ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) бюджеті.
Қазақстан Республикасының бюджет жүйесі (3 сызба)
Қазақстан Республикасының бюджет жүйесі
Мемлекеттік (төтенше мемлекеттік) бюджет
Ұлттық қор
Республикалық бюджет
Жергілікті бюджет
Облыстық бюджет
Астана бюджеті
Республикалық маңызы бар қала бюджеті
Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) бюджеті
Ауылдық ок- ругтер менкент тердің бюджеті
Астана ауданның бюджеті
Реыпубликалық маңызы бар қала ауданның бюджеті
Қазақстанда төтенше немесе соғыс жағдайында төтенше мемлекеттік бюджеттің
1.3. Қаржы жүйесін ұйымдастыру қағидаттары.
Қаржы жүйесін құрудың негізіне
Қаржы жүйесін ұйымдастыруда централизм
Бұл қағидат жергілікті қаржы
Салалық қаржыларды басқарудағы демократиялық
Кәсіпкерлік секторда қаржы дербестігі
Ұлттық және аймақтық мүдделерді
Қаржы жүйесі бірлігінің қағидаты
Қаржы жүйесінің жеке құрамды
Қазіргі кезде қаржы жүйесі терең өзгерістерге ұшырап, қайта
1.4 Мемлекеттің қаржы жүйесінің қызметі.
Қаржы жүйесінің қызмет атқару механизмдерін зерттеу үшін оның
Мемлекет пен шаруашылық субъектілерінің арасындағы өндірістік қорларды иемдену,
Мемлекет пен шаруашылық субъектілерінің пайданы, таза табысты және
Мемлекет пен халықтың, азаматтардың табыстарын қалыптастыру, бөлу және
Мемлекет пен шаруашылық субъектілерінің мемлекеттік орталықтандырылған ақша қорларын,
Мемлекеттің өндірістік емес бюджеттен қаржыландырылатын ұйымдар мен мекемелердің
Қаржылық банктік жүйе институттарының арасындағы қатынастар;
Шаруашылық субъектілерінің өзара қатынастары, сондай – ақ олардың
Мемлекеттің сыртқы экономикалық ғылыми – техникалық қызмет процестерінде
Қаржылық қатынастардың жиынтығы қазіргі кезде “салықтар” атты экономикалық
Сонымен, қаржылар тұтас тұрғыда сипатталады. Алайда, осы тұтастық
Қаржылық механизмнің негізгі элементтеріне мыналар жатады:
Қаржылық бюджеттік жоспарлау және болжамдау;
Қаржылық ресурстарды тікелей басқару және жан жақты бағдарлау;
Қаржылық ресурстардың құрылуына, бөлінуіне және пайдаланылуына бақылау жүргізу;
Қаржылар мен салықтардың, бюджеттің өндіріске және халықтың әл
Сонымен қаржы жүйесін экономикалық тұрғыда қарастырайық, оның мынадай
Қаржылық қызмет деп өз меншігіне ақша қаражаттарын жұмылдыру
Ақша қаражаттарын олардың иелерінен мәжбүрлі және қайтарылмайтын түрде
Ақша қаражаттарын олардың иелерінен мәжбүрлі, бірақ қайтарылатын түрде
Ақша қаражаттарын ерікті және қайтарылмайтын түрде жұмылдыру (өз
Ақша қаражаттарын ерікті және қайтарылатын түрде жұмылдыру. Мысалы,
Қор ұстаушының (иесінің) өз комерциялық қызметінен түскен табыстарын
Эмиссия, айналымға жаңадан ақша (немесе бағалы қағаздар) шығару.
Ақша қорларын бөлудің негізгі әдістері:
Қаржыландыру, яғни, белгілі бір қордан нақты алушыға бөлінетін
Кредиттеу (несиелеу), яғни, белгілі бір қордан нақты алушыға
Қор ұстаушының (бұл жерде мемлекеттің) өз қаржылық міндеттерін
Ақша қорларын пайдалануды ұйымдастыру әдістері:
Ақша қорларын пайдаланудың тәртібін белгілеу;
Ақша қаражаттарын пайдаланудың лимиттерін және қаржылық нормативтерін белгілеу;
Ақша қаражаттарын пайдалану жоспарларын жүзеге асыру;
Ақша қорларын пайдаланылуына бақылау жүргізу;
Мемлекеттің қаржылық қызметі нақты құқтық нысандар бойынша жүзеге
Мемлекеттік органдар қаржылық қызметті жүзеге асару кезінде өздерінің
Қаржылық-құқтық актілер мазмұнына қарай нормативтік және жекелеген түрлерге
Нормативтік қаржылық – құқтық акті жалпы ережелерді құрайды.
Жекеленген қаржылық – құқтық акті белгілі бір мәселені
Осындай актілерді қабылдау мемлекеттің қаржылық қызметінің құқтық нысаны
2.тарау. Экономикадағы
2.1. Қазақстан Республикасының қаржы жүйесінің моделі
Қазақстан Республикасының қаржы жүйесінің модельдерін оқыту ұстамдық ерекшеліктерін
Күрделі жүйелі дағдарыс жағдайында дербестікті иелену. Қазақстан Республикасының
Ақша қаржы жүйесінің қалыптасу процесінің аяқталмауы, тәуелсіздіктің он
Қабылданған ақша – қаржы жүйесінің моделінің ашықтылығы. Ол
Жалпы меншік құрылымындағы коорпоративтік инвесторларды иелену. Халықтың менталитетіне
Тұрғындардың нақты сектордан қаржылық сектордың бөлінуі.
2.2. Қаржы жүйесінің құрылымын жылдық
1995 жылғы республикалық бюджет
КІРІСТЕР
1. ққс
2. акциздер
3. табысқа салық
4. халықтан алынған салық
5. салықтық емес түсімдер
ЖАЛПЫ ТҮСІМ
ШЫҒЫСТАР
1. халық шаруашылығын қаржыландыру
2. мәдени саланы қаржыландыру
3. ғылымды қаржыландыру
4. қорғаныс шығындары
5. басқару шығындары
6. құқық қорғау органдарына
7. сыртқы экономика шығыны
8. басқа да шығындар
ЖАЛПЫ ШЫҒЫНДАР
БЮДЖЕТ ДЕФИЦИТІ
2004 жылғы республикалық бюджет
түсімдердің атауы
ТҮСІМДЕР
1. КІРІСТЕР
салықтық түсімдер
корпаративтік табыс салығы
ққс
акциздер
салықтық емес түсімдер
капиталдан алынатын кірістер
2.РЕСМИ ТРАНСФЕРТТЕР
3.КРЕДИТТЕРДІ ҚАЙТАРУ
Кестеден көріп тұрғандай, кірістердің
Республикалық бюджет шығыстарының көлемі мен
млн. теңге
ШЫҒЫСТАР
ШЫҒЫНДАР
1.жалпы мемлекеттік қызмет
көрсетулер
2.қорғаныс
3.қоғамдық тәртіп пен қауіпсіздік
4.білім беру
5.денсаулық сақтау
6.әлеуметтік қамтамассыз ету
7.тұрғын үй коммуналдық шаруа/қ
8.мәдениет, спорт, туризм т. б.
9.отын-энергетика кешені және жер
қойнауын пайдалану
10.ауыл, су, орман, балық шаруа/ғы
және қоршаған ортаны қорғау
11.өнеркәсіп және құрылыс
12.көлік және байланыс
13.басқалар
14.борышқа қызмет көрсету
15.ресми трансферттер
КРЕДИТТЕР
Әр бюджетте оның кіріс
Бюджеттік процесс– бюджетті жоспарлау, әзірлеу,
Бюджеттің жобасын уақтылы және
Бюджеттік жоспарлау жоспарланып отырған
Бюджет бір қаржы жылына
Республикалық бюджеттің жобасын әзірлеу
Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітетін
Республикалық бюджет жобасын әзірлеу
1. Бюджеттік жоспарлау жөніндегі орталық
2. Республикалық бюджет шығыстарының лимиттерін
Республикалық бюджет комиссиясы ағымдағы
3. Республикалық бюджеттік бағдарламалар әкімшілерінің
-бірыңғай бюджеттік сыныптама;
-ағымдағы бюджеттік бағдарламаларға арналған
-басым бюджеттік инвестициялық жобалар
-өткен қаржы жылында Республикалық
-орта мерзімді жоспар;
-орта мерзімді фискалдық саясат
Алдағы үш жылдық кезеңге
4. Республикалық бюджеттік бағдарламалар әкімшілерінің
Республикалық бюджеттік бағдарламалардың әкімшілері
5. Бюджеттік жоспарлау жөніндегі
Операциялық сальдо бюджет кірістері
Бюджет шығындарының бюджет кірістерінен
Ағымдағы бюджеттік бағдарламалардың жалпы
Бюджет тапшылығы (профициті) таза бюджеттік
Теріс белгімен алынған шама
Бюджет тапшылығының жол берілетін
Бюджет тапшылығын қаржыландыру---қарыз алу
Бюджет профицитін пайдалану---қарыздар бойынша
Алдыңғы қаржы жылына арналған
Жоба Парламент палаталарының бірлескен
Талқылау Үкімет уәкілеттік берген
Алдағы қаржы жылына арналған
Парламент ағымдағы жылдың 1
Алдағы қаржы жылына арналған
Бюджеттік жоспарлау жөніндегі жергілікті
Алдағы қаржы жылына арналған
Жергілікті бюджет жобасы тиісті
Тиісті мәслихаттың сессияларында жергілікті
Тиісті қаржы жылына арналған
Бюджетке түсімдердің түсуін,
Бюджеттің атқарылуы ағымдағы
Бюджет кодексінде көзделген
Республикалық бюджеттің атқарылуын
Бюжеттік түсімдер бойынша
Бюджет түсімдерін қысқартуды
Бюджетті атқару кезінде
2.3. Қаржы жүйесінің әлемдік тәжірибесі
1995 жылдары республика бюджеті
Бірақ республикадағы қаржы жүйесі
1995 жылғы жобада жалпымемлекеттік
Реформалау талпыныстары еш өзгеріс
Бюджеттік жүйедегі табысты тартудың
-мемлекеттік басқару дәрежесі бойынша
-әрбір мемлекеттік басқару дәрежесі
-жалпымемлекеттік және жергілікті салық
Бюджетті құрастырғанда осы тәсілдерді
Сондықтан, салықты және кірісті
Менің ойымша, бұл механизм
облыс және аудан территорияларындағы
бюджеттік ресуртар салмағын бағалау;
территорияда қалыптасатын бюджеттік ресурстың
осы көрсеткіштер арқылы бекітілген
Жалпы, әлемдік тәжірибе республиканың
1. 2005 жылы салықтан түскен
негізгі капиталды сатудан түскен
ресми трансферттер кірісі 95008515
2. шығыстар---1089469412 мың теңге,
3. операциялық сальдо---38975350 мың теңге,
4. таза бюджеттік несиелендіру---54090076 мың
бюджеттік несие: 64512908 мың теңге,
бюджеттік несиені жабу: 10422832 мың
қаржы активтері операциясы сальдосы---86296814
мемлекеттің қаржы активтерін сатудан
дефицит---101411540 мың теңге немесе
бюджет дефицитін қаржыландыру--- 101411540 мың
Мемлекеттің орталықтандырылған ақша қорын
Бюджеттің түсімдері кірістер, бюджеттік
Республикалық және жергілікті бюджеттерді
Үкіметтің, жергілікті атқарушы органдардың
төтенше резервтері;
шұғыл шығындарға арналған резервтері;
облыстық бюджеттердің, республикалық маңызы
Үкіметтің және жергілікті атқарушы
2.4. АҚШ- тың қаржы жүйесінің ерекшеліктері
АҚШ- тың қаржы жүйесінің құрылымы
Қазіргі кездегі мемлекет қаржысының жүйесі төмендегідей көрсеткіштерден тұрады:
Федерациялардың қаржы жүйесі;
50 штаттардың қаржы жүйесі;
12,7 мың әкімшілік, шаруашылық кәсіпкерліктердің, мәдени және т.б.
Арнайы қорлардың;
Мұндай мемлекеттік қаржыны ұйымдастыру жүйесі орталықтандырудың жоқтығын көрсетеді.
Федералды үкімет қаржы жылын 1- ші қазаннан
АҚШ- тың мемлекеттік қаржы жүйесіндегі басты рөлді федерациялардың
Федералды органдар жалпы ұлттық деңгейдегі шығындарды басқарады (әскери
АҚШ- та бюджет дотациялар мен шығындар арқылы басқарылады.
3 тарау.
Президенттің жолдауында бюджет қорын
1. кіріс мөлшерін, шығыс,
2. бюджетті қаржыландыруда
3. негізгі бюджеттік
4. несиелік қарыздарды
5. бюджеттік тапшылықты
6. мемлекеттік қаржыны
7. қаржылық жоспарлауда методология
Үкіметтің бағдарламасы тәжірибе жүзінде
Үкімет бағдарламасы бюджет
Дамыған елдерді қарастырсақ,
Дамушы елдерде бағдарлы-мақсатты
Бағдарлы-мақсатты бюджеттеу
Жаңа зеландия
Ұлыбритания
Швеция
Нидерланды
Франция
Словакия
Латвия
Эстония
Болгария
Ресей
Камбоджа
Украина
Бюджеттік жоспарлау тәсілдерін енгізудегі
Бағдарлы мақсатты бюджеттеуді
1. effectiveness– нәтижелілік немесе
2. efficiency–экономикалық тиімділік.
3.1. Қазақстан Республикасының мемлекеттік
Қаржылық жүйе белгілі бір қаржылық - экономикалық институттардың
Елдің тұрақты әлеуметтік - экономикалық дамуын қамтамасыз
1. Мемлекеттің жинағын құру.
2. Республикалық және жергілікті бюджеттің
Қазақстан Республикасның ұлттық қоры
Осылайша осы жылы жасалған
Бюджеттік қаражат
Кірістер: салықтық тізімдер, салықтық емес
Қорытынды
Қаржылық жүйе мемлекеттің пайда болуының ең басты мақсатының
Жоғарыда айтып кеткендей,
Белгілі профессор өзінің
Бүгінде Қазақстанның қаржы жүйесінің құрамы қаржы қатынастарының біршама
мемлекеттік бюджет жүйесі;
мемлекеттік несие;
жергілікгі қаржылар;
шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржылары;
халықтың (үй шаруашылығының) қаржысы.
Қаржы қатынастарының алғашқы екі бөлігі жалпымемлекеттік, яғни орталықтандырылған
Жергілікті қаржылар мемлекеттің қаржы жүйесінің маңызды сферасы болып
Халықтың (үй-шаруашылығының) қаржысы қаржы жүйесінің ерекше бөлігі болып
Халық (азаматтар) өзінің ақша қаражаттарымен жалпымемлекеттік қаржы жүйесімен,
Азаматтардың жеке-дара және шағын кәсіпкерлікпен айналысуымен байланысты бұл
Нарықтық қатынастарға кешу барысында қаржы жүйесінің рөлі мен
маңызы шұғыл артады.
Қаржы және ең алдымен бюджет жүйесі жалпы ішкі
Терең экономикалық өзгерістер,
Содан бері Қазақстан
Үкіметтің заң енгізу
Қаржы жүйесін
Республиканың бюджеттік кірістерін
Қаржы жүйесін тек
Экономиканың қаржы жүйесіне, шаруашылықтың – бірлестіктер, трестер, ассоцияциялар,
Мемлекеттік қаржы – бұл мемлекеттің өзіне міндетті қызметін
Экономиканың алғашқы буындарының қаржылары – бұл кәсіпорынның өндіріс
Сондықтан барлық қаржы жүйесінде мемлекеттік қаржы шешуші роль
Мемлекеттің қаржы жүйесінің
Елімізде қаржы жүйесі
Қолданылған әдебиеттер тізімі:
Оқулықтар:
1. “ Қаржы” /оқулық/
2. “ Финансовая система: экономическое
3. “ Финансы” /учебник для
4. “ Общий курс финансов”
5. “ Қазақстан экономикалық, әлеуметтік және саяси
6. “ Экономикалық теория “ Әубәкіров
7. “ Финансы “ . Омирбаев С.М. Астана
8. “ Статистический ежегодник Казахстана: Статистический сборник“ /
9. “ Финансовое право Республики Казахстан“. Худяков А.И
10. Назарбаев Н., Казахстан 2030, Алматы: "Билим", 1997
11. “ Жалпы экономикалық теория“ Шеденов Ө.Қ.,
12. «Қазақстан цифрларда» статистикалық жинақ , 2005 жыл
Журналдар:
1. “ Қаржы қаражат”
2. “ Қаржы қаражат” финансы
3. “ Финансы Казахстана”
Газеттер:
1. “ Егемен Қазақстан” – 2005.
2. “ Казахстанская правда” – 2004.
41
Жергілікті бюджет
Республикалық бюджет
Мемлекеттік несие
Бюджет жүйесі
Коммерциялық кәсіпорындар мен мекемелердің қаржысы
Қоғамдық ұйымдардың қаржысы
Қазақстанның қаржы жүйесінің құрамы
(4 сызба)
Мемлекеттік және жергілікті қаржылар
Шарашылық жүргізуші субъектілердің қаржылары
Мемлекеттік бюджеттің экономикалық мәні мен ролі туралы
Бюджет жүйесі туралы
Мемлекеттік бюджет жүйесі және бюджет құрылысы
Бюджет баланысы. Бюджет тапшылығы
Бюджет жүйесі және бюджет құрылысы
Мемлекеттік бюджеттің кірістері мен шығыстарының құрамы мен құрылымы
Бюджет жүйесі және бюджет құрылымы
Мемлекеттік бюджет жүйесі және оның теориялық негіздері
Мемлекеттік бюджетті жоспарлау мен болжаудың теориялық және методологиялық негіздері туралы
Республикалық және жергілікті бюджеттердің жобаларын қарау және бекіту рәсімі