Мәліметтер қорын құру
Мазмұны
Кіріспе
I-тарау. Мәліметтер қоры - информацаялық жүйенің негізі
1(1( Информациялық жүйе және оның жіктелуі, мәліметтер
1(2( Мәліметтер қорын басқару жүйесі (МББЖ), мәліметтер
II-тарау. Мәліметтер қорын оқытудың ерекшеліктері
Мәліметтер қорын оқыту әдістемесі.
Мәліметтер қорын оқытудың тиімділігі.
Әдістемелік талдаулар мен нұсқаулар
ІІІ – тарау. Тәжірибелік жұмыс
3.1. Мәліметтер қоры және ақпараттық жүйе
3.2. МҚБЖ ортасындағы оқушылардың негізгі
3.3. Кесте құру, сұраныс жасау, есеп беру.
3.4. Мәліметтер қорын құру
Қорытынды
Әдебиеттер.
Қосымшалар.
Кіріспе
ҚР президентi Нұрсұлтан Әбiшұлы Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауында,
Әртүрлi құжаттар үшiн керектi ақпаратты табу үшiн, мамандарға
Қазiргi уақытта әр түлi мамандықтың саласында, ойлауды және
Біз өмірде әр түрлі анықтамаларды (телефон желісі, теміржол,
Информацияны ЭЕМ кегімен ұйымдастыру әдістерінің жан-жақты таралған түрінің
Мәлiметтер қорын ұйымдастыру үшін компьютерлік бағдарламалар бар, оларды
Бұл мәлiметтер қорын басқару жүйесінің білім беру саласында
Біздің өмірімізде орын алатын, қазіргі кезде өміріміздің көптеген
Мәлiметтердің педагогикалық банкісін сәтті қолдануды қамтамасыз ету үшін,
Қазіргі заманғы қылыстармен обьектілер массивтерінің негізгі принциптерінің құрылымдарымен
Мәлiметтер базасының басқару жүйесiмен жұмыс жасаудың негiзгi мақсаты:
Оқушылардың ойлау қабiлетiн арттыру;
Оқушыларға ақпараттандыру құралдарын, ақпараттық техналогияларды меңгерту;
Оқушыларды өмiрге, еңбекке және бiлiмдерiн жалғастыруға даярлау.
Практикалық бөлiмде жасалынған дидактикалық материалдар төңiректiк ауқымда жасалынған.
XXI ғасырдың әрбiр мұғалiмi мен оқыушысы компьютерлiк техналогия
Мектеп оқушылары мен бiз ұстаздар бәрiмiз бiр үлкен
Жұмыстың мақсаты – фактографиялық информациялық жүйемен танысып, Мәліметтер
Осы мақсатқа жету үшін жүргізілетін жұмыстар:
Информациялық жүйе түрлерімен танысу.
Мәліметтер қорының жұмыс режимін сипаттау.
Қазіргі кездегі информациялық жүйе ерекшеліктерін сипаттау.
Ескерту.
Бұл жұмыста бұдан былай Мәлiметтер базасынын басқару жүйесі
I-ТАРАУ. МӘЛIМЕТТЕР ҚОРЫ – ИНФОРМАЦИЯЛЫҚ ЖҮЙЕНІҢ НЕГІЗІ
Ақпараттық жүйе және оның жіктелуі
Қазіргі заманғы құбылыстар мен объектілер массивтерінің негізгі принциптері,
Информациялық жүйелерді шартты түрде фактографиялық және документальды деп
Фактографиялық – информациялық жүйеде өмідегі барлық объектілер туралы
Ал, документальды – информациялық жүйелердің фактографиялық жүйелерден біршама
Мәлiметтер қоры жайлы жалпы түсінік
Мәлiметтер деп, біз ЭЕМ-ның жадысында немесе ЭЕМ-ға енгізуге
Информацияларды дайындау оны жалпылау, кодтау және машинаның тіліне
Мәлiметтерді өңдеу деп, мәлiметтер массивін түрлендірұді жүзеге асыратын
Мәлiметтер комплексін шешу үшін мәлiметтерді өңдеудің өзара байланысқан
Мәлiметтерді басқару деп, мәлiметтердi өңдеу есебiн жетiлдiре қалыптастыру
МӨЕ-нiң (Мәлiметердi өңдеу есептерi) шешiлуiнiң әдiстерiнiң дамуы 60-
Мәлiметтер базасы деп келесi шарттарды қанағаттандыратын мәлiметтер жиынын
Жалпы есепке байланысты қойылған мақсатқа бағытталғандылық.
Өмiр шындығына қатысты әлдебiр облысты бейнелейтiн құрылымдылық шарты
Өзара байланыстылық.
Жинақталған информацияның басқа қолданбалы программалардан тәуелсiздiгi.
Мәлiметтер базасы негiзiнде кейбiр пәндiк облыстардың өзара байланысқан
Мәлiметтер базасың ұғымына байланысты кейбiр нақты жағдайларды көрсетейiк.
Мәлiметтер базасын сақтау үшiн қандай жады жарамды?
Бұл жады келесi қасиеттердi меңгере алуы керек:
МӨЕ-нiң мiндеттерi ккөбiнесе қайталана шешiледi, мұнда бiр есептiң
Бұл жағдайларда мәлiметтер базасы «мәлiметтер банкы» рольiн атқара
Мәлiметтер базасының жадысы өте кең көлемдi болуы керек
МБ-сында қолданылатын информациялардыiздеу методы мәлiметтерге тура қатынасты талап
Магнит лентелерындағы сыртқы жады МБ-ның көшiрмесiн түсiру үшiн
МБ-сын қолдану процессiнде, мәлiметтер керектi мөлшерде ЭЕМ-нiң оперативтi
ЭЕМ-нiң ақпаратты құралдарының дамуы негiздерiнде МБ-сын сақтауға жаңа
Мұндай құрылғылар жоғары жылдам қозғалыстарды меңгередi.
II. Базалардың бiркелкi мәлiметтерi көптеген қолданбалы есептердi шешуге
III. Мәлiметтер базасы сыртқы әлемiнiң кейбiр пәндiк облыстарымен
Сонымен, МБ-сында барлық мәлiметтер байланысқан.
Мәлiметтердi ұйымдастырудағы қажеттiлiктер.
МБ-сын жақсы құрастыру тек қана оның ұйымдастыруындағы кейбiр
Мәлiметтердi бiрге қолдану.
Бiрдей базаның мәлiметтерi бiрнеше пайдаланушылармен қолданыла алады. Мұнда
МБ-сының кеңейтiлуi.
МБ кеңеюге қабiлеттi болуы керек, бұлар мыналар негiзiнде
Бiр типтi мәлiметтердiң сандарын арттыру.
МБ-сына жаңа типтес объектiлердi немесе байланыстың жаңа типi
МБ-мен жұмыстың қарапайымдылығы.
Мәлiметтердi өңдеу күрделi жүйенiң және шығарушының жағдайында, МБ-сның
Мәлiметтердiң құрылысы логикалық және анық болуы керек/
Мәлiметтерге тиiмдi оерация анық және жақсы сызылған функциялрмен
Көп еңбектi қажет етпей, әртүрлi қамтамасыз ету операциялары
Мәлiметтер қорымен жұмыс iстеудiң қарапайымдылығы программалауға кететiн уақатты
МБ-сының ену үнемдiлiгi.
Үнемдiлiк деп, мұнда мәлiметтерге оперативтi жадының алатын көлемiнiң
МБ-сына ену үнемдiлiгi өте қажет. Қазiргi уақытта мәлiметтер
МБ-сының тұйықтығы.
МБ-сының тұйықтығы деп, оның жұмысқа дайындығы түсiнiледi. МБ-сының
Кейбiреуiн көрсетейiк:
Физикалық тұйықтығы, мәлiметтер үлгiсiнiң әдептiлiгi және магниттi тасушылардағы
2. Логикалық тұйықтық , бұл базада мәлiметтердiң сөзге
3. Мәлiметтердiң маңыздылығы немесе заттардың нақты жағдайына
МБ-сының тұйықтылығын жоғалту ЭЕМ-ның аппаратурасының жұмыстан шығуына программамен
Мәлiметтердiң бағдарламаға тәуелсiздiгi
Мәлiметтердi өңдеудiң кез-келген жүйесi үзiлiссiз дамиды-жаңа мiндеттер бар
Мәлiметтердiң тәуелсiздiк принципi әртүрлi модификациялау кезiнде мәлiметтер базасын
1.2. Мәлiметтер қорын басқару жүйесi (МҚБЖ)
Бiздiң сөз етiп отырғанымыз мәлiметтердiң компьютерлi базасы жайлы
МББЖ-нiң шешетiн мiндеттерiне тоқтала кетейiн.
МҚ-сын құру үшiн, онда әрине қандай мәлiметтер сақталатынын
МҚБЖ–нiң келесi мiндетi компьютер жадысына мәлiметтердi енгiзумен қамтамасыз
Бұл этапта МҚБЖ–сi енгiзiлетiн информацияның дұрыстығына бақылау жасауды
МҚ-сын пайдалануда қолданушының алдына қандай міндеттерпайда болады?
Ең басты міндеті МҚ- сын жаңарту немесе ескірген
Өз сұпанысымен ол МҚБЖ-сін ұсынады. Бұл үшін сұрақтардың
Егер мәліметтер базасын бір мезгілде бірнеше адам қолдана
МҚБЖ – сі мұндай өңдеуді қамтамасыз етуі керек.
Барлық осы айтылғандардан бізде екі жақты пікір қалыптасады.
Олар программасыз қолданушының барлық қажеттілігін өтей алуы керек.
МҚБЖ-сі келесі әрекеттерді орындауғ мүкіндік беретін программалар пакеті:
Қолданушының тілдік құрылымдарымен қамтамасыз ету және мәліметтерді басқаруға
Мәліметтердің логикалық моделін құптау.
Мәліметердің толық сақталынуы, мәліметтерді қорғау және оларды өңдеуге
МҚБЖ-нің қолдданылу түрлері олардың моделімен тығыз байланысты. Практикада
МҚ-ның құрылымы
Өзіндік мәлiметтер базаңды құру үшін , ең алдымен
Қолданушының көп бөлігі компьютерде жқмыс істеуді бастағанда алдымен
А) текстік редакторды текстерді манипуляциялау инструмент ретінде
Б) текстік файлдар тобын өңдеу объектісі ретінде қолданған.
Келесі этапта адамдар текстік файлдарды амбарлы кітапша ретінде
Осындай амбарлы кітапшаларды мәлiметтерді көрсету мен орналастыруды қолданушы
Информациялық жүйе деп белгілі әдіспен структараланған мәлiметтер мен
Объект – аты болатын және объектілірдің бір-бірінен айырмашылығы
Қарапайым екі өлшемді құрылым
Мәлiметтерді таңдап алғанда осы мәлiметтерді қосып қою керек
Реляциялық бағыт дегеніміз не?
Мәліметтердің кез келген құрылымын қарапайым екі өлшемді кестеге
Екі өлшемді кестеден татын мәліметтер базасын реляциялы МБ
Реляция сөзі ағылшын тілінен алынған «relation»- қатынас дегенді
Реляциялық мәлiметтер базасының теориясы өте күрделі математикалық пән.
Терминологияны мына кестеден көрсетейін.
Кесте 1
МБ теориясы Реляциялық МБ Біздің келісім
Қатынас (Relation)
Кортеж (Tuple)
Атрибут (Atribute) Таблица (Table)
Жол (Row)
Баған (Column) Кесте
Жол
Өріс (Field)
Бірақ- та бұл таблицаға қосарымыз да бар.
МБ-ның теориясында «Атрибут» терминімен қоса (кейде бұл терминнің
Кесте жолын көбінесе жазу (record) деп те атайды.
Сонымен реляциялық МБ-ның негізгі ұғымдарына тоқталып өтейін.
Реляциялық МБ-сында кез келген мәлiметтер жиынтығы екіөлшемді кесте
Әрбір кесте белгіленген мөлшерде жолдан және бірнеше бағаннан
Әрбір баған нақты мәлiметтерді көрсетеді.
МҚ тілінде бағанды өріс деп атау қабылданған және
а) Өрістің бірегей аты;
б) Өрістің типі;
в) Қосымша мінездеме.
Кестенің әрбір жолы компьютердің тілінде жазу деп аталады.
Әрбір өріс бірнеше кестеге де кіре алады.
Информацияны кодтау
Информациялық жүйеде атау мен қатар олардың цифрлық және
Біріншіден, енгізілген информацияның көлемі ұлғаяды. Екіден, бір атты
Қазіргі кездегі жүйелерде мәлiметтерді автоматты түрде кодтау қарастырылған.
Алғашқы кілт екі қасиетті қанағаттандыруы қажет:
Жазудың бірмәнді идентификациясы, яғни жазу кілттің мағынасын толық
Артықтықтың болмауы: кілттен ешқандай өрісті алып тастауға
Информациялық жүйелердің ең қарапайымы және атақты жүйелердің бірі
Неге біз алғашқы кілт дейміз? Кестенің екінші кілті
Ия, алғашқы кілттен басқа кестенің қарапайым кілттерін біз
Кестелердің толтырылуы мен машинаға енгізілуін адам жүргізетін болғандықтан,
Логикалық өзара байланыстылықтың бұзылуы – бұл информациялық жүйе
Қазіргі заманғы МҚБЖ-сінде мәлiметтердің бүтіндігін қолдайтын құралдар бар,
Сондай-ақ, қазіргі кездегі информациялық жүйелерде шартты түрде көрсетіп
Информацияны іздеу және іріктеп алу
Біз мәлiметтердің электрондық көрсетілуін қарастырдық. Бұдан басқа, машинаның
Информациия іздеу дегеніміз не?
Мысалы, біз кітапханадан бір жазушының кітабы туралы
козіміз жетеді. Алдын ала іздеудің критериі мен
Егер бізге қандай да бір анықталған жанрдағы кітапты
драмалар, детективтер болек орналасқан жүйелік каталогтан іздейміз. Бұл
Қазіргі кездегі информацияларды іздддеу мен іріктеп алу
кез келген сұраққа жауап бере алу
Мәлiметтерді іздеу мен іріктеп алу4 үшін
Кестенің кез келген жолын оқығанда информациялық жүйе
Егер кесте оте үлкен болмаса, жүйе ешқандай
Бірақ-та, егер кесте мың, жүз мың жазулардан тұрса,
MS Access-те фильтерде, SGL-де қолданылады. Озімізге қажетті
Бұл дегеніміз не?
Қарапайым жағдайды қарастырайық: кесте алғашқы кілттің мәнініңөсуі бойынша
Алдымен жүйе кестенің орта жолына көз салады және
Бұл жазудағы телефон номері ізделінді телефон номеріне тең
Номер ізделінді номерден үлкен болса, онда ізделінді телефон
Номер ізделінді номерден кіші болса, онда ізделінді телефон
Келесі жазу кестенің төменгі және жоғарғы бөлігінің орта
Бұл өте қарапайым әдіс және ол екілік деп
Мысалы, фирма қызметкерлерінің тізімі әртүрлі кілт бойынша реттелген
Реттеу кілті бірнеше мәлiметтерден тұрады. Сұрыптау кілті бірнеше
Информациялық жүйеде жазуларды қалай реттеуге болады?
Ереже бойынша кестеге тиіспей ол үшін арнайы мәлiметтер
Индекс-кілттің мәні бойынша реттелген кесте жолына нұсқаулар жиыны.
Іздеу принципі мына түрде болады: алдымен жүйе индекстің
Мәлiметтердің негізгі типтері
Енді информациялық жүйе жұмыс істейтін мәлiметтердің типтерін сипаттап
Текстік мәлiметтер. Әрбір текстік мәлiметтердің мәні кез келген
Сандық мәлiметтер. Осындай типтегі мәлiметтер атрибуттарды көрсету үшін
Мерзім және уақыт типті мәлiметтері. Мерзім типті мәлiметтер
Бірінші рет көргенде – бұл текстік мәлiметтердің дербес
Логикалық мәлiметтер. Мәлiметтердің бұл типі мына екі қарама-қарсы
OLE объектісінің өрісі. Бұл өте қызықты тип. Мұндай
Қолданылатын типтер. Көптеген жүйелерде қолдануға мәлiметтердің өзіндік типін
IІ-ТАРАУ. МӘЛIМЕТТЕР ҚОРЫН ОҚЫТУДЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
2.1. Мәліметтер қорын оқыту әдістемесі.
Бұл тақырыпқа оқушылардың қызығушылығын арттыру үшін МҚБЖ –
МҚБЖ - калькулятор. МҚБЖ-нің негізгі арналған мақсатына қарамастан,
STORE 2*3 to a2
Бұл А2:=2*3 екенін көрсетеді, яғни 2*3-ті А2 арқылы
Командалар
STORE 8 TO S
STORE 5.000 TO X
STORE (X+S/X)/2 TO X
STORE (X+S/X)/2 TO X
Басқа тілдерде кездеспейтін ерекше команда «макроқою» (макроподстановка) итерация
F=”STORE (X+S)/2 TO X” формуланы Ғ
Ғ
Ғ
Егер (мәліметтер қорын) МҚБЖ-нің пайдаланылып отырған нұсқасында математикалық
МАТ – мен ұқсастығы. Егер МАТ DBASE –
PROC PERIMETR
Нақ A,B,C,D
PROC A TO 3
STORE B TO 4
STORE C TO 5
STORE A+B+C TO P
?P
RETURN
DBASE ортасында шамаларға мәндер меншіктеуді бейнелеуде ұқсастық бар
Тағы да мысал келтірейік:
PROC EUOB
PARAMETRS A,B
DO WHILE AB
IF A>B
STORE A-B TO A
ELSE
STORE B-A TO A
ENDIF
ENDDO
RETURN
Диалогты алгоритм. Диалогты алгоритмдер оқушыларды қызықтырып қана қоймай,
PROC GERON
SET DECI TO 8
STORE 0.00000000 TO X
STORE ” ” TO C
INPUT “ Түбір неден алынады:
INPUT “ Бастапқы жуықтау:
DO WHILE .T.
STORE (S/X+X)/2 TO X
? “ Жуықтау: ”, X
ACCEPT “қысқарту”;
(Пробелды басыңыз)? “TO C
IF C= ” ”
EXIT
ENDIF
ENDDO
RETURN
Бұл прорамма оқушыларға МАТ – мен байланыс негізінде
Сондай-ақ бұл оқушылар үшін адам ашық түрде араласатын
Мұндай әдістемелік тәсілге төмендегідей тұжырым жасауға болады:
көзге көрінбейтін массив элементтерін алдын ала енгізуге арналған
оқушылар қайталау санын басқара отырып, әзір қайталану командасы
Мұғалім бұл мәзірге мәліметті индекстеуді, жаңа мәлімет құруды
Сондай- ақ командаға оқушылардың көңілін аудармай – ақ
Оқыту реті. МҚБЖ-нің қызметі мен мүмкіндіктері жөніндегі әңгімеден
Одан кейін дәл сондай программамен диалог орындалады. Нұсқау
Нұсқау бойынша меңгеру мен практикалық орындау берілген программа
Мәліметтер қорында ізеуге арналған шарттың толтырылу дұрыстығын
Мысалы, газетке жазылудағы айлардың мөлшері 12-ден артық болуы
LOCATE FOR. NOT. (NK=18
Бір базаның көршілес жолдарынан терілген шартты өрнектер өзара
[Балл]=8 OR [Балл]=12
Параметрлі сұраным
Дербес жағдайда, сұранымды жобалай отырып, біз одан өзіндік
Конструктор режимінде сұранымды ашамыз.
Үшінші баған ретінде “категория” бағанын қоямыз.
Бұл бағанды экранға шығаратын жалаушаны өшіріп, ал таңдау
Сұранымды жадыға сақтаймыз.
Енді бұл сұранымды ашқанда, экранда шақырудың диалогтық терезесі
Есеп берулер мен макростар құрудағы ерекшеліктер.
Есеп берулер – баспаға шығаруға арналѓан мәлiметтерді көрсетудің
Есеп берулер өзіне мынадай бөлімдерді енгізеді:
1. Есеп берудің басы есеп берулермен жұмыс істеуді
2. Жоғарғы колонтитул әрбір беттің басында есеп беру
3. Топтың басының облысы әрбір топтың бірінші жазуынан
бұрын бейнеленеді.
4. Мәлiметтер облысы есеп беруге кіретін ірі жазу
5.Топтың ескертулер облысы әрбір топтың соңғы жазуының
6. Төменгі колонтитул әрбір беттің соңында беріледі.
7. Есеп берулердің ескертулер облысы есеп берудің соңында
Есеп берудің қалыптасуы кезінде баспа үшін немесе алдын-ала
Егер есеп беруде есеп беру аты мен топтық
Access-те жазуларды топтау үшін өріс пен өрнекті қолдана
Топта немесе есеп беру бойынша жазуларды номерлеуге болады.
Есеп берудің мәлiметтер облысына байланысты емес өріс қосамыз.
“Вид” менюінен “Свойства” пунктін таңдап алу арқылы немесе
“Данные” қасиетіне барып және =1 деп енгіземіз.
“Сумма с накоплением” қасиетіне барып және “Для всего”
Егер біз әрбір топқа жеке номерлеу жүргізгіміз келсе,
Access-те кестелі есеп беру құрудыњ қарапайым тәсілдері бар.
Есеп берудің мәлiметтерінің көзі ретінде қолданғымыз келген кестені
Есеп берудің тезірек құрылуы үшін, “Простой отчет” кнопкасын
Ол үшін:
1. МБ-сы терезесінде тұрып файл менюін таңдап алып,
2. ”Имеющиеся библиотеки” тізімінен “Мастера по разработке форм
3. ”Настройки” тізімінен “Настройки простого отчета” пунктін таңдап
4. “Табличное расположение” таңдап аламыз.
5. “ОК” кнопкасын басып, сосын “Закрыть”.
Осыларды орындағаннан кейін, МБ-сының терезесінен кестелер немесе сұранымдарды
Access-те бір есеп берулер басы, бір есеп берудің
Бұл функция кез келген бос мәндерді нольге
Макростар. Макростар Access-те құрылған барлық шараларға әрекет етеді.
Макростарда арнайы терминдер қолданылады. Олар:
Макрокомандалар – макросқа орындау қажет әрекеттерді бейнелейді.
Шарт – бұл макрокомандалардың әрекет ету облысын анықтайтын
Макрос макрокомандалар жиынынан тұрады. Макростар МБ-сының жекелеген объектілеріндей
Макрос – Access-ке орындау қажет тапсырмалар тізімі. Бұл
Формалар мен есеп берулерде қолданылатын басқару элементтері
Басқару элементтері форма немесе есеп берудің ќандай түрде
Формалар мен есеп берулерде ќолданылатын басќару элементтерініњ типін
Қол – бір жазудан екіншісіне көшкенде өзгермейтін текстік
Өріс бір жазудан екіншісіне көшкенде текстерді бейнелеу немесе
Топ-топтың рамкасынан және оның ішінде орналастырылған жалаушалардан, ауыстырып
Өшіруші – “Режим формы” дене “Режим таблицы” кнопкаларына
Ауыстырып қосқыш – таңдап алынған немесе таңдап алынбаған
Жалауша – оны таңдап алған жағдайда диоганаль бойынша
Тізімі бар өріс ашылған тізімдерді бейнелейді. Формада осындай
Тізім элементтің барлық тізімін бейнелейді. Тізімнің таңдап алынған
Диаграмма кесте немесе сұраным негізінде құрылған диаграмманы бейнелейді.
Бағынышты форма (есеп беру) енгізілген форма немесе есеп
Объектінің рамкасы OLE объектісін қамтитын басқару элементін қосады.
3.4. Мәліметтер қорын құру
1. Көрсетілген іске қосу тәсілдерін пайдаланып, Access-ті жүктеңіз.
Жаңа мәліметтер қорын құрыңыз. Қорда өз топтарыңызда оқитын
Жұмысты орындау технологиясы.
1. Access-ті іске қосыңыз
2. Файл > құру (создать) бұйрығын орындаңыз немесе
Мәліметтер қорының терезесінде Кесте > Құру (Таблица-Создать) бұйрықтарын
4 сурет. Кесте құру терезесі
Кесте құратын болсақ, Жаңа кесте (Новая таблица) терезесі
3. Бірінші өрісті анықтау үшін Өрістің аты (Имя
5 сурет. Таблицаның құрылым терезесі
Кестенің барлық өрістерінің атын және олардың сипаттамалан анықтағаннан
Орындалған әрекеттердің нәтижесінде Код студента өрісінің бойында кішкене
Кестені СТУДЕНТ деп сақтаңыз. Ол үшін Файл -
Имя поля Тип данных Размер Обязательность Индексирование совпадения
Номер Счетчик Келісілгендей қалдырыңыз Да Да (совп. не
Код студента Текстовый 5 Да Да (совп. не
Фамилия Текстовый 14 Да Нет
Имя Текстовый 10 Да Нет
Отчество Текстовый 10 Нет Нет
Дата рождения
Краткий формат даты Да Нет
Адрес Текстовый 50 Нет Нет
2. 1. СТУДЕНТ кестесіне өз топтарыңыздағы (5)
2. Қысқаша анықтаманы пайдаланып, кесте тәртібіндегі берілгендерді өзгерту
Жұмысты орындау технологиясы.
СТУДЕНТ кестесін ашыңыз. Ол үшін мәліметтер қорының терезесіндегі
Ескерту: Кестені тағы бір әдіспен ашуға болады, ол
Мәліметтерді кестеге енгізу процесімен қысқаша анықтаманы пайдаланып танысыңыз.
Анықтаманы пайдаланып, кесте бойынша жылжу әдістерімен танысыңыз.
Кестедегі бұрын енгізілген мәліметтерді өзгертіңіз:
Кестенің екінші жазуындағы Фамилия өрісінде көрсетілген деректерді
Кестенің бірінші жазуында жыл-ай мерзімі өрісіне басқа деректерді
Соңғы жазбаны өшіріңіз
Файл- Жабу (Файл-Закрыть) арқылы кестені жабыңыз.
3. 1. СТУДЕНТ кестесіндегі деректерді енгізу және өзгерту
Деректерді үлгі арқылы енгізу мүмкіндіктерімен танысыңыз.
Жұмысты орындау технологиясы
Файл- Ашу (Открыть) командасын орындап, өз қорыңызды екі
Қарапайым үлгі құру үшін мәліметтер қорының терезесінде Үлгі
Үлгі құру сұхбаттасуында Жаңа үлгі (Новая форма) терзесінде
Қысқаша анықтаманы қолданып, кестеге үлгі арқылы бірнеше жазбалар
Үлгі бойынша жылжу әрекеттерімен танысыңыз.
Құрылған үлгіні сақтаңыз. Ол үшін Файл-Сақтау немесе ....
Мәліметтер қорын жабыңыз. Access-тен шығыңыз.
4. Тышқан тетігі (мышь) мен пернелер тақтасын (клавиатура)
Access 97-те жұмыс істегенде тышқан тетігі мен пернелер
Access-тің негізгі терезесі
Жалпы Access-тің барлық жұмыстары оның негізгі терезесінде орындалады.
Төменде Access-тің негізгі терезесінің кейбір элементтерінің қысқаша
кесте
Тақырып жолы (Строка заголовка) Әдетте бұл қатарда екпінді
Жұйелік менюдің шартбелгісі (Пиктограмма системного меню) Бұл батырма
Жию батырмасы (Кнопка свернуть) Батырманы басқанда Access-тің терезесі
Қалыпқа келтіру/Кеңейту (maxmize) батырмалары (Кнопка)восстановить/развернуть Егер Access-тің терезесі
Жабу батырмасы (Кнопка закрыть) Батырма басылғанда Access терезесін
Бұйрықтар жолы (строка команд) Бұйрықтар жолында бітреше пункттер
Ақпарттар панелі (Панель инструментов) Бұйрықтар жолынан төмен бірнеше
Енді Көрініс (Вид)-Аспаптар панелі (View-Tool Bars) бұйрықтарын орындап,
Сондай-ақ, осы бұйрықтың көмегімен батырмалардың кіші немесе
Қалып-күй жолы (Строка состояния) Қалып-кұй жолы Access терезесінің
Мәліметтер қорының терезесі (Окно базы данных) Мәліметтер қоры
Объектілер батырмалары (Кнопки объектов) Бұл батырмалар мәліметтер қоры
Бұйрықтар батырмасы (Кнопка команд) Объектілерді құру, ашу,
Объектілер тізімі (Список объектов) Тізімді мәліметтер қоының таңдап
Жаналық! Объектілердің экрандағы көрінісін Түрі-Вид бұйрығының пункттерінің көмегімен
Үлкен белгішелер (Крупные значки) Объектінің көрінісін үлкен шартбелгі
Кіші белгішелер (Мелкие значки) Объектінің көрінісін кіші шартбелгі
Тізім (Список) Стандартты түрдегі көрініс
Кесте (Таблица) Объектінің аты, оның сипаттмалары, құрылған уақыты
Кесте тәртібінде жұмыс істеу
Кесте ашылғаннан кейін, экранға бағандар мен жолдарда орналасқан
кесте
Перне Мәні
(((немесе(((
(((немесе((( Көрсеткішті бір бағанға жылжыту (сол немесе оң
(Pg Up(немесе(Pg Dn( Көрсеткішті экран көлемінде бір бетке
(CTRL+Pg Up(немесе(CTRL+Pg Dn( Көрсеткішті экран көлемінде бір бетке
(Home( Екпінді жазудың алғашқы бағанына жылжу.
(End( Бір бағанға оң жаққа жылжу
(Tab( Бір бағанға сол жаққа жылжу
(Shift+Tab( Бірінші жазбаның алғашқы бағанына жылжу.
(CTRL+End( Соңғы жазбаның соңғы бағанына жылжу.
Кесте бетінде тышқан тетігінің көмегімен жылжу өте
Терезенің төменгі жағындағы сол бұрышында бірнеше бағыттаушы батырмалары
Кестемен Конструктор тәртібінде жұмыс істеу
Енді кестемен Конструктор тәртібінде жұмыс істеуді қарастырайық. Бұл
Конструктордың терезесі екіге бөлінген. Терезенің жоғарғы бөлігінде өрістердің
Кестелерде пайдаланылатын жылжу әдістерін бұл терезеде де қолдануға
Конструктор терезесінің төменгі бөлігінде өрістердің қасиеттері көрсетілген. Әрбір
Енді үлгілермен жақын танысайық. Алдымен кесте Конструкторының терезесін
Мәліметтер қорының негізгі терзесіне қайтадан оралайық.
Үлгіні көрінісі.
Үлгіні ашу әрекеттері кестенің ашылуына ұқсас. Мәліметтер қорының
Қажетті үлгіні таңдаңыз
Ашу (Открыть) батырмасын басыңыз
Мәлімкттерді үлгілер арқылы қарап шығу және өзгерту ыңғайлы.
Үлгінің “ішкі” көрінісін қарап шығу үшін, Аспаптар (Инструменттер)
Терезенің оң жағында тік орналасқан эламенттер панелін көруге
Енді деректерді қорға енгізудің екі түрлі әдісімен танысқаннан
Сұранысты қарастырмай тұрып, алдымен үлгіні жабайық: файл –
Сұраныс құру.
Сұраныстар арқылы мәліметтер қорында сақталған деректер туралы әртүрлі
Тапсырма. Жай сұраныс құрудың әдісімен танысыңыз.
Сұраныспен жұмыс істеу үшін келесі әрекеттерді орындау керек:
Мәліметтер қорындағы Сұраныс- Запрос объектісін тауып, жұмысқа қосыңыз;
Жаңа – Новый батырмасын басыңыз. Терезеге Access
-тін құрамына кіретін Сұраныс шеберлерінің тізімі шығады келісім
«ОК» батырмасын басқанда, кестелерді қосу – добавление таблицы
қажетті кестені көрсетіп тұрып, жұмысқа қосыңыз;
Қосу – добавить батырмасын басыңыз;
Жабу- закрыть бұйрығын орындаңыз
Орындаған әрекеттердің нәтижесінде экранға сұраныстың бос терезесі шығады.
Сұранысты іске қосу үшін аспаптар панеліндегі Жіберу –
Құрылған сұранысты жабу үшін Файл- жабу – Закрыть
Қорытынды есептің көрінісі.
Сұраныстьар мен кестелерді баспаға даярланған қорытынды есеп түрігнде
Мәліметтер қорының терезесіне өту үшін аспаптар панелінен Жабу
Түйін.
Мұнда негізгі терминдер анықталып, Access-те жұмыс істеудің
Access-тің терезесінде тықан тетігін пернелер тақтасын пайдаланып, экран
Мәліметер қорының терезесі ашылғанда, қордың құрамына кіретін барлық
Мәліметтер қоры кестенің терезесі ашылғанда, сақталған деректер экранаға
Енгізу әрекеттерін қордағы кестелерге сәйкес құруға үлгілер арқылы
Кестелерден қорда сақталған деректер туралы әртүрлі мәліметтер алуға
Сұраныстың орындалуының нәтижесін сақтауға, қарап шығуға және қорытынды
ҚОРЫТЫНДЫ
Қазіргі кезде кез келген саналның жұмысын дұрыс ұйымдастырудың
Қазіргі кезде компьютерлердің қолданылмайтын саласы жоқ деуге болады.
Ақпараттарды ЭЕМ кегімен ұйымдастыру әдістерінің жан-жақты таралған
Мәлiметтер қорын ұйымдастыру үшін компьютерлік бағдарламалар бар, оларды
Бұл мәлiметтер қорын басқару жүйесінің білім беру саласында
Мәліметтер қорын қолдану процессiнде, мәлiметтер керектi мөлшерде ЭЕМ-нiң
Мәлiметтердi бiрге қолдану.
Бiрдей базаның мәлiметтерi бiрнеше пайдаланушылармен қолданыла алады. Мұнда
Мәліметтер қорының кеңейтiлуi.
МБ кеңеюге қабiлеттi болуы керек, бұлар мыналар негiзiнде
Бiр типтi мәлiметтердiң сандарын арттыру.
МБ-сына жаңа типтес объектiлердi немесе байланыстың жаңа типi
Диплом жұмысым кіріспе бөлінен, үш тараудан, қорытынды бөлімнен,
Бірінші бөлімде мәліметтер қоры жайлы жалпы түсініктерге
Екінші бөлімде мәліметтер қорын басқару жүйесін оқыту әдістемесі
Үшінші бөлім мәліметтер қорын басқару жүйесі ортасындағы оқушылардың
Қортындылай келгенде, осы бітіру жұмысымда мектепте мәліметтер қорын
Пайдаланған әдебиеттер тізімі:
Золотова С.И. Практикум по Access . М.: Финансы
Бекаревич Ю.Б., Пушкина Н.В., СУБД Access для Windows
Острейковского В.А., Лабораторная практикум по информатике
Қосымша 1
САРАМАНДЫҚ ЖҰМЫС №1.
«МӘЛІМЕТТЕР ҚОРЫН ҚҰРУ ЖӘНЕ ТОЛТЫРУ».
Тапсырма №1.
MS Access-ті іске қосып, пайда болған мәліметтер қорының
Windows-тың втоматы әдістерін қолдана отырып, мәліметтер
Создать батырмасын шертіңіз. СНГ.mdb мәліметтер қорының терезесі ашылады.
Тапсырма №2.
Государства кестесінің құрылымын жасаңыз. Ол үшін:
Мәліметтер қоры терезесіндегі Таблица астарлы бетіне көшіп, Создать
Имя поля бағанына курсорды орналастырып, клавиатурадан бірінші
Төменде келтірілген кесте фрагментінің үлгісін және 1.1. кестесіндегі
1.1.-кесте. Государства кестесінің құрылымы.
Өрістің атауы Мәліметтердің типі Өлшемі Үтірден кейінгі сандар
Код Счетчик Длинное целое
Государства Текстовый 30
Площадь (тыс.кв.м.) Числовой С плавающей точкой (4 байта)
Население (тыс.чел.) Числовой С плавающей точкой (4 байта)
Столица Текстовый 20
Дата принятия Конституции Дата/Время Длинный формат даты
Государства кестесінің конструктор режиміндегі фрагменті.
Кестенің кілтін құрыңыз. Ол үшін курсорды кілттік өріске
Құралдар тақтасындағы Сохранить батырмасын шерту арқылы
Тапсырма №3.
Кестені жазбалармен толтырыңыз, ол үшін Государства кестесін таблица
Тапсырма №4.
Главные реки кестесінің құрылымын жасаңыз. Ол үшін
Таблицы астарлы бетіне көшіп, Создать батырмасын шеріп, пайда
Төменде келтірілген кесте фрагментінің үлгісін және 1.2. кестесіндегі
1.2.-кесте. Главные реки кестесінің құрылымы.
Өрістің атауы Мәліметтердің типі Өлшемі Үтірден кейінгі сандар
Реки№ Счетчик Длинное целое
Государство№ Числовой Целое 0
Название реки Текстовый 20
Общая длина в км Числовой С плавающей точкой
Главные реки кестесінің конструктор режиміндегі фрагменті.
Тапсырма №5.
Главные реки кестесін жазбалармен толтырыңыз, ол үшін кестені
Тапсырма №6.
Морские порты кестесінің құрылымын жасаңыз. Ол үшін 1.3.
1.3.-кесте. Морские порты кестесінің құрылымы.
Өрістің атауы Мәліметтердің типі Өлшемі Үтірден кейінгі сандар
Порт№ Счетчик Длинное целое
Государство№ Числовой Целое 0
Название порта Текстовый 25
Название моря Текстовый 25
Морские порты кестесінің конструктор режиміндегі фрагменті.
Морские порты кестесін жазбалармен толтырыңыз, ол үшін кестені
Порт№ өрісін кілттік өріс ретінде тағайындаңыз.
Қосымша тапсырма:
Формат менюінің командасын қолданып, Государства кестесі қаріптерінің өлшемін
Сұрақтар мен тапсырмалар:
Мәліметтер қорын жобалау қандай кезеңдерден тұрады?
Өріс қасиеттеріне мысал келтіріңіз.
Қосымша 2
САРАМАНДЫҚ ЖҰМЫС №2.
«БАЙЛАНЫСТАРДЫ ОРНАТУ, СҰРАНЫМДАР ҚҰРУ»
Тапсырма №1.
СНГ.mdb мәліметтер қорын жүктеңіз.
Государства, Главные реки және Морские порты кестелерінің арасында
-Сервис/Схема данных командасын орындаңыз. Access Схема данных және
1.1-сурет
-Государства кестесін таңдап, Добавить батырмасын шертіңіз.
Тура осы әдіспен қалған екі кестені де қосыңыз.
-Закрыть батырмасын шертіңіз, бұдан кейін Схема данных терезесі
-Государства және Главные реки кестелерінің арасында байланыс орнатыңыз,
Өз беттеріңізбен Государства және Морские порты кестелерін байланыстырыңыз.
Мәліметтер сызбасындағы өзгерістерді сақтау қажет пе?-деген сұраққа «Ия»
сурет
СҰРАНЫМДАР ҚҰРУ
Сұранымдар әртүрлі әдістермен мәліметтерді көру, өзгерту және талдау
MS Access-тің басқа объектілері сияқты сұранымдарды шебер көмегімен
Тапсырма № 2.
Ауданы 200 мың шаршы шақырымнан кем мемлекеттерді анықтауға
СНГ.mdb мәліметтер қорын жүктеңіз.
Мәліметтер қорының терезесінде Запросы астарлы бетін шертіп, Создать/Конструктор/ОК
-сұранымға Государство өрісін қосыңыз, ол үшін (1-әдіс) терезенің
-сұранымға Площадь (тыс.кв.км) өрісін қосыңыз, ол үшін (2-әдіс)
Площадь (тыс.кв.км) өрісінің Сортировка жолында По убыванию командасын
Құралдар тақтасының сохранить батырмасын шертіңіз, пайда болған сұхбат
Площадь более 200 сұранымын кесте режимінде қарап шығыңыз.
2.1-сурет
2.2-сурет
2.3-сурет
Тапсырма № 3.
Каспий теңізінің жағалауында орналасқан порттар және сол мемлекеттердің
Мәлiметтер қорының терезесiнде Запросы астарлы бетін шертіңіз, Создать(Конструктор(ОК
3.1-суретте көрсетілген үлгі бойынша сұраным құрыңыз.
Порты Каспийского моря деген атпен сұранымды сақтаңыз.
Кесте режимiнде сұранымды қарап шығыңыз. (3.2-сурет).
3.1-сурет
3.1-сурет
3.2-сурет
Сұранымдарды құру кезiнде жазбаларды таңдаудың шарттарын дұрыс енгізе
Тапсырма № 4.
Қара теңіз жағалауында орналасқан порттардың және олардың мемлекеттер
Сұрақтар мен тапсырмалар:
Кестелер арасындағы байланыс не үшін қажет(
Сұранымдар не үшін құрылады(
Есептелiнетiн өрiстерi бар сұранымдар қандай ережелер бойынша құрылады(
Сұраным көмегiмен белгілі-бір өрістер бойынша кестедегі жазбаларды қалай
Сұрыптаудың қандай 2 типін білесiздер(
Жобалау
Мәліметтерді талдау және мәліметтер қорының құрылымын құру
Мәліметтерді еңгізу
Мәліметтер қорын басқару жүйесінің мүмкіндіктерін пайдаланып, мәліметтерді өңдеу
1-ші кесте
Данные о студенте
2-ші кесте
Родители
3-ші кесте
Результат сессии за
1 семестр
MS Access жүйесiн жүктеу
Жаңа мәлiметтер базасын, яғни МДВ кеңейтiлген файл құру;
Немесе берiлген мәлiметтер базасын ашу.
Мәліметтер қорын құру
Мәліметтер базасының обьектілері
Мәліметтер қоры туралы ақпарат
«Toyota» автосалон деректер қорына навигациялық тәсілдерді қолдану
Автопарк мәліметтер қорын құру
Мәліметтер қоры сервері
Деректер қорын үйлестіру
Мәліметтер қоры және мәліметтер қорын басқару жүйелері
Delphi ортасында мәліметтер қорын құру
ДЕРЕКТЕР ҚОРЫН ЖОБАЛАУ