Таяу Шығыс және АҚШ - тың әлемде алатын орны
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ..................................................................................................................6
І ТАРАУ Таяу Шығыс және АҚШ-тың әлемде
алатын орны.................................................................................................13
1.1 Таяу Шығыс аймағының халықаралық қатынастар жүйесіндегі
орны және стратегиялық маңыздылығы.............................................................13
1.2 АҚШ-тың әлемдегі орны, сыртқы саяси принциптері................................26
ІІ ТАРАУ ақш-тың таяу шығыстағы геостратегиясы және джордж
2.1 АҚШ-тың Таяу Шығыстағы геостратегиясы................................................37
2.2 АҚШ — тың Ұлттық қауіпсіздік стратегиясы және
2.3 АҚШ – тың Ирақтағы әскери операциясы және
ҚОРЫТЫНДЫ....................................................................................................71
ПАЙЛАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ......................................................74
КІРІСПЕ
Тақырыптың өзектілігі. Таяу Шығыс елдерінің қазіргі халықаралық қатынастар
Бір мезгілде Таяу Шығыс аймағы өзінің үздіксіз қақтығыс
ХVIII ғасырдың соңынан бастап араб әлемі ұлы державалар
ХХ ғасырдың екінші жартысында аймақ елдері орталық тәуелділіктен
Бүгін әлемде ұлы географиялық ашулар заманындағы геосаяси өзгерістерге
Қазіргі танда әлемдік державалардың және Таяу Шығыс мемлекеттерінің
Біздің пікірімізшіе, аймақтағы жүргізіліп отырған реформалау саясаты бұл
Мұсылман әлемінде көмірсутегінің шоғырлануы батыс мемлекеттерінің энергоресуср қорларына
Бұл аймақ өзінің геосаяси және энерго қорларының шоғырлануына
Қазіргі жаһандану жағдайында Таяу Шығыс сияқты әлемдік маңызы
Жұмыстың мақсаты: АҚШ-тың сыртқы саясатындағы таяу-шығыс бағытының негізгі
Осыған байланысты жұмыс келесі міндеттерді орындауға бағытталған:
Таяу Шығыс аймағының әлемде алатын орны мен стратегиялық
Таяу Шығыс аймағына қатысты АҚШ-тың сыртқы саясатына тарихи
АҚШ-тың Таяушығыстағы геостратегиясын толық зерттеп ашу;
2002 жылғы АҚШ- тың Ұлттық қауіпсіздік стратегиясы және
Құрама Штаттардың Ирактағы әскери операциясы және оcы бейбіт
АҚШ-тың аймақ елдерімен ынтымақтастық мәселелерін қарастыру;
Зерттеудің нысаны АҚШ-тың сыртқы саясатындағы Таяу Шығыс бағыты
Зерттеу пәнін АҚШ мен Таяу Шығыс елдері арасындағы
Бітіру жұмысының хронологиялық шеңбері ХХ ғасырдың соңы
Бітіру жұмысының деректік негіздері. Зерттеу жұмысындағы міндеттерді орындау
Деректердің бірінші тобын АҚШ-тың ұстанымына қатысты екіжақты және
АКШ пен Үлкен Таяу Шығыс елдері арасындағы ұжымдық
Деректердің екінші тобын белгілі саяси қайраткерлердің жасаған мәлімдемелері,
Бұл дерек көздерінде мемлекет басшыларының аймактық саясаттағы ұстанымдары
Деректердің үшінші тобын статистикалық мәліметтер құрайды[13-16]. Статистикалық мәліметтерді
Деректердің төртінші тобын зерттеу жұмысының тақырыбына тікелей байланысты
Деректерді пайдалану жұмыстың алдына қойған мәселелерді мейлінше толық
Тақырыптың ғылыми зерттелу деңгейі. Бүгінгі таңда әлемдік маңыздылыққа
АҚШ-тың Таяу Шығысқа қатысты сыртқы саяси бағдары
Бірінші топқа шетелдік авторлар еңбектерін жатқызуға болады. АҚШ-тың
Американдық зерттеушілер АҚШ - тың Таяу Шығыстағы сыртқы
АҚШ-тың сыркы саясатындағы ядролық қаруды таратпау мәселесі, Орта
Екінші топқа кеңестік-ресейлік авторлар еңбектері жатады. Кеңестік тарихшылар
Үшінші топқа отандық авторлар еңбектері жатқызылады. Бітіру жұмысы
Бітіру жұмысының әдістемелік негізі. Зерттеу жұмысынын теориялык негізін
Алға қойылған міндеттер тарихи-салыстырмалық және сараптамалық тұрғы негізінде
Зерттеу жұмысында саяси құбылыстарға баға берудің тағы бір
Бітіру жұмысының құрылымы. Жұмыс кіріспеден, негізгі бөлімнен, қорытындыдан
І ТАРАУ Таяу Шығыс және ақш-тың әлемде алатын
Таяу Шығыс аймағының халықаралық қатынастар жүйесіндегі орны және
Таяу Шығыс жөнінде айтпас бұрын әуелі бұл аймақты
Географиялық жағынан «Таяу Шығыс» Батыс Азияда орналасқан. Бұл
Культурологиялық және өркениеттік тәсілдер өркениеттер бірлігі және Таяу
Әлемдік саяси және экономикалық процестердің жаһандануы жағдайында
Кеңестік және ресейлік шығыстану және саяси ғылымдарда қалыптасқан
Батыс дереккөздеріне келетін болсақ, олар әдетте «Middle East»
БҰҰ мәдени-географиялық принципке негізделетін аймақтық жүйені қолданады. Бұл
«Үлкен Таяу Шығыс» («Greater Middle East») АҚШ президенті
Сонымен, Таяу Шығыс аймағын құрайтын елдерді анықтауда бірегей
Таяу Шығыс қауіпсіздік тұрғысынан әлемнің шиеленіскен аймақтарының бірі
Таяу Шығыстың әлемдік маңыздылығы жоғары, ол екі бағытта
1 кесте
Таяу Шығыс елдерінің макроэкономикалық көрсеткіштері*
Мемлекет аты Аумағы (км2) Халық саны ЖІӨ көлемі
Бахрейн 665 656,397 26.970 млрд $ (2008) 34,605
Кувейт 17,820 3,100,000 137.190 млрд $ (2008) 39,849
Оман 212,460 3,200,000 66.889 млрд $ (2008) 24,153
Катар 11,437 793,341 94.249 млрд $ (2009) 85,867
Сауд Аравиясы 1,960,582 23,513,330 593.385 млрд $ (2008)
БАӘ 82,880 5,432,746 184.984 млрд $ (2008) 38,830
Йемен 527,970 18,701,257 55.433 млрд $ (2008) 2,412
Газа секторы 360 1,376,289 770 млн $ (2008)
Ирак 437, 072 24,001,816 102.3 млрд $ (2007)
Израиль 20,770 7,029,529 200.630 млрд $ (2008)
Иордания 92,300 6,507,470 32.112 млрд $ (2008) 5,314
Ливан 10,452 3,677,780 49.514 млрд $ (2008)
Сирия 185,180 23,027,000 110.320 млрд $ (2008) 4,748
Египет 1,001,449 77,498,000 442.640 млрд $ (2008) 5,898
* Дереккөз: International Monetary Fund , April 24,
Таяу Шығыс аймағы елдерінің басым көпшілігін (Ирак, Иран,
Ұзақ уақыт бойына араб мемлекеттерінің экономикасы мұнайға ғана
Инвестициялық қызметтің ірі орталығы – Кувейт. Бұл ел
Экономиканы либерализациялауға бет алу мен әлемдік экономикалық қатынастардың
Ірі энергетикалық ресурстарға иеленіп, Парсы шығанағы монархиялары әлемнің
Парсы шығанағы елдерінің қаржы рыноктары дамып келе жатқан
Таяу Шығыс елдерінің қазіргі халықаралық қатынастар жүйесінде алатын
Араб әлемінің экономикалық маңыздылығы, ең алдымен, бұл аймақта
2 кесте
Ірі мұнай қорларына ие елдер, 2010ж.*
Ел Қоры, млрд. баррель Әлемдік қордағы үлесі %
Сауд Аравиясы 264,1 21,0
Иран 137,6 10,9
Ирак 115,0 9,1
Кувейт 101,5 8,1
Венесуэла 99,4 7,9
ОАЭ 97,8 7,8
Ресей 79,0 6,3
Ливия 43,7 3,5
Қазақстан 39,8 3,2
Нигерия 36,2 2,9
АҚШ 30,5 2,4
Канада 28,6 2,3
Катар 27,3 2,2
Қытай 15,5 1,2
Ангола 13,5 1,1
ОПЕК мүшелері 955,8 76,0
Бүкіл әлем 1258,0 100,0
*Дереккөз: BP Statistical review of world energy 2010
Таяу Шығыс аймағының мұнай экспорттаушы араб елдерінің барлығы
1 Диаграмма
OAPEC мүше-елдерінде игерілген шикі мұнай қоры, млрд. баррель,
2010 ж.*
*Дереккөз: Organization of Arab Petroleum Exporting Countries (OAPEC),
2 Диаграмма
Игерілген шикі мұнай қорлары, млрд. баррель,
2010 ж.*
*Дереккөз: Organization of Arab Petroleum Exporting Countries (OAPEC),
Диаграмма
Араб елдерінің әлемдік мұнай қорындағы үлесі, %*
*Дереккөз: Organization of Arab Petroleum Exporting Countries (OAPEC),
Таяу Шығыста Еуропаны Азия және Тынық мұхиты аймағымен
Араб әлемі үш құрлық түйісінде, араб-мұсылман және батысеуропалық
Таяу Шығыс әлемнің анағұрлым тұрақсыз аймақтарының бірі болып
Тұрақсыздықтың жоғары деңгейі кең ауқымды қару-жарақ жарысын тудырады.
Араб әлемінің спецификалық ерекшелігі ретінде сахнада «ойыншы» ретінде
ХVIII ғасырдың соңынан бастап араб әлемі ұлы державалар
Еуропалық елдерге келетін болсақ, олардың араб саясатындағы негізгі
Еуропалық Одақтың Левант және Мағриб елдерімен ынтымақтастығы 1995
«Қырғи-қабақ соғыс» жылдарында Таяу Шығыс мемлекеттері, оның ішінде
Таяу Шығыстағы геосаяси жағдай үш жақты ықпал негізінде
Парсы шығанағынан Атлант мұхитына дейін созылған араб әлемі
Таяу Шығыста араб елдерінің сыртқы саясатына бірден бір
Араб елдерінің сыртқы саясатын діни фактор және оған
Араб елдерінің сыртқы саясатының ажырамас бөлшегі ретінде Таяушығыстық
Араб елдері Жерорта теңізі бағдарын өзінің сыртқы саясатының
Ирактағы жағдайға байланысты араб мемлекеттерінің басым көпшілігі Иракқа
Араб мемлекеттерінің сыртқы саясатында түрлі деңгейде халықаралық істерде
Таяу Шығыстағы саяси жағдай, аймақ мемлекеттерінде қалыптасқан режимдер
аймақтың әлемдік экономиканы көмірсутек тасымалдаушыларының орасан зор қорының
аймақ мемлекеттерінің өнеркәсібі дамыған елдердің капитал салымдарының, өнім,
аймақ мемлекеттері тобының АҚШ және Батыс Еуропаның қаржылық
қазіргі қоғамдағы соңғы жылдары мұсылмандардың әлемнің түрлі аймақтарында
қазіргі ғаламдық қауіп-қатерлердің бар болуы жағдайында ерекше маңыздылыққа
ІІ дүниежүзілік соғыстан кейінгі аса созылмалы және өткір
азаматтық соғысқа жақын Ирактағы жағдай және онда орналасқан
ядролық қару қаупінің шоғырлануы мен оның келешекте әлемнің
аймақ мемлекеттерінде халықаралық лаңкестіктің ірі тірек базаларының орналасуы
Осылайша, қазірде Таяу Шығыс геосаяси және стратегиялық тұрғыдан
1.2 АҚШ-тың әлемдегі орны, сыртқы саяси принциптер
XXI ғасырдың алғашқы он жылдығының соңына қарай, Америка
Бірақ, АҚШ-тың қуаттылығын сөзсіз мойындай отыра, оның әлемдік
АҚШ-тың саяси және академиялық элитасының бір бөлігі, болып
Бұл Американың сыртқы және ішкі саясатындағы проблемалардың нақты
Әрине, Обаманың сыртқы саяси бағыты тек көпірме сөз
Обама өзінің саяси мансапының бастапқы кезеңінде Американың сыртқы
2009 жылы шілденің басындағы Обаманың Мәскеуге сапары оптимизммен
Америкны мессиандық рөлі ретіндегі құдай таңдаған держава принципін
Көптеген американдық ұлы саясаткерлерінің айтқан сөздерінен Америка өзінің
ХХІ ғасырдын басына қарай шын мәнінде АҚШ империялық
Басымдылық, тіпті оқшауланбау сыртқы саяси принципі «Американын әлемдік
Вашингтонның қазіргі басшыларының пікірінше бұл мәселе бірден бір
«Американың әлемдік көшбасшылығы» атты доктринасы бірнеше міндеттердің жиынтығы
Негізінде әр бір мемлекет халықаралық аренада өзінің ұлттық
БҰҰ-ның үні шықпай қалған уақытта, халықаралық қатынастарда американың
2001 жылы 11 қыркүектегі американдық қалаға қарсы бағытталған
2001 жылы 20 қыркүйекте америка басқа мемлекеттердің және
2002 жылы 20 қыркүйекте Буш әкімшілігі теоретикалық және
2001 жылдың 11 қыркүйегінде болған оқиға АҚШ билігіне
2003 жылы «Ел ішіндегі жағдай» атты өзінің конгреске
Буш Доктринасы – алғашқы соққыны алдына алу доктринасы
Бірақ неоконсерваторлардың пікірінше тек бірполярлы яғни әлемдегі американың
Неге американың басшылары өздерінің сыртқы саяси қимылында шабуылдау
Бір жағынан АҚШ-тың билеуші топтарының пікірінше ХХ ғасырдың
Екіншіден, келесі тарихи кезеңде әлемдегі ұлы держава атағын
ХХІ ғасырдың бас кезінде бұл жағдайға бірнеше әрекет
Үшіншіден, АҚШ-тың жаунгерлік сыртқы саяси бағыты үлкен
Төртіншіден, АҚШ-тың жоғарғы сыртқы саяси агрессиясы америка
АҚШ-тың саяи элиталарының санасына терең тамыр жайған және
Әлемде басқада орталықтарымен қиылысуын қаламайтын АҚШ-тың геосаяси қызығушылық
ХХІ ғасырда АҚШ-тың белсенді стратегиялық басқыншылық саясатын
АҚШ, Ұлыбритания, Франция, Испания, Германия және Италияда «Гаррис
АҚШ-тың жоғарғы қарқынды сыртқы саяси басқыншылығы бүгінгі таңда
«Қырғи-қабақ соғыс» аяқталғаннан кейнгі АҚШ-тың агресивті – басқыншылық
АҚШ-тың қазіргі агрессивты – шапқыншылық сыртқы – саясаты
Бүгінгі таңда америка үкіметі әлемдегі жалғыз ұлы держава
АҚШ «қырғи – қабақ соғыста» жеңіске жетті және
АҚШ әлемдегі жетекшілігін сақтапқалуға мүдделі, себебі ол әлемді
Халықаралық қатынастар жүйесіндегі АҚШ – тың саясаттағы қол
Әлемдегі бір ғана державаның басым болуы сол державанытұғырыққа
ІІ ТАРАУ АҚШ-ТЫҢ ТАЯУ ШЫҒЫСТАҒЫ ГЕОСТРАТЕГИЯСЫ
2.1 АҚШ-тың Таяу Шығыстағы геостратегиясы.
XX г. соңгы ширегі мен XXI ғ.
XX г. мен XXI г. басын қамтыған аралықта
Соңғы жылдарда Таяу Шығыстың геосаяси жағдайында елеулі өзгерістер
Глобализация үрдістері жүріп жатқанда, трансұлттық экономикалық өзара байланыстардың
Халыкаралық істерде американдық үстемдікті алға жылжытатын АҚШ билеуші
2003 жылы АҚШ жағымды шарттарды пайдаланып,
Бұл тұрғыдан қарағанда, Ирак пен басқа елдердегі оқиғалармен
2001 жылғы мамырда жарық көрген Дж. Буштың энергетикалық
Америка экономикасы басынан өткізіп жатқан дағдарыс алдындағы
жағдайдан шығу жолдарын тандауды айқындайтын АҚШ-тьң жаңа Ұлттық
кауіпсіздік стратегиясы. Әлемнің өзекті ресурстық аймақтарына бақылау
орнатып, езі мен өзіне берік елдер үшін мұнайға
Еске салуға болар жәйт, 1939-1945 жж. екінші дүниежүзілік
Ирандағы 1979 ж. Ислам революциясының аймактағы Америка ұстанымдары
XX ғ. 80-жылдарында бүкіл әңгіме тек Иран мен
Таяу Шығыс аумағында геостратегиялық жағдайдың өзгеру процесі Ирактың
Солайша, бүгін әлем Ирак айналасындағы кезекті дағдарыспен бетпе-бет
Ядролык фактордың аймактағы рөлі өз қозғайтын болсақ, Ирактағы
Бірінші дәреже ретінде Таяу Шығыстағы араб елдерінің ынтымақтастық
Таяу және Орта Шығыстағы қауіпсіздік жүйесінің жағдайын сараптау
Таяу Шығыстың алты монархиясы кіретін қауіпсіздік моделінің бірінші
Екінші дәреже шеңберінде Израиль, Туркия, Мысыр мен Сирияның
Қауіпсіздік мәселесінің үшінші дәрежесіне жататын иран-ирак факторы
2003ж, дейін ССАГПЗ елдері үшін ерекше қауіп төндірді.
Ирак парсы шығанағы аймағында гегемонияға жетуге ұмтылды. САМ
сыртқы саяси амбицияларын көршілес бес монархия мен ғана
«Араб алтылығы» өзінің егеменді, тәуелсіздігі мен территориялық қауіп
Өнеркәсібі дамыған алдыңғы қатарлы елдер сыртқы дәрежені құрай
Халықаралық қатынастрдың қазіргі кездегі бірполярлы жүйесінде Таяу және
Биполярлы жүйеге қарағанда тұрақтылығы кем болғанымен, халықаралык қатынастарыдң
2.2 АҚШ — тың Ұлттық қауіпсіздік стратегиясы және
2001 жылғы қыркүйекте Бүкіләлемдік сауда үйінің алып ғимаратына,
11 қыркүйектегі террористік оқиғанын негізгі себебі исламдык экстремистік
АҚШ-тың ресурстарға зәрулігі 11 қыркүйектегі терактінің себебі болды
Террактіге 4 самолеттің бірден болып атылуы, олардың Нью
2001 жылғы 11 қыркүйектегі террактіге «еврей лобби» жауапты
АҚШ әлемдік гегемондық саясатын сатылап іске асырып жатса
XXI гасыр басында терроризмге қарсы күрес ұранын бетке
Ирак Республикасына АҚШ алдымен экономикалық қысым көрсетіл бағындыруға
АҚШ-тың қазіргі имиериялық саясаты американ қоғамының дамуы табиғатынан
Әлемдік саяси ахуалда осындай позицияның үстем болуы алдағы
АҚШ-тың Иракқа карсы агрессиясын қатардағы американдыктардың басым көпшілігінің
Ирак басшылығының саясаты, онын АҚШ-тын экономикалык және саяси
Шикізатты сатудан түскен пайда алдымен Саддам Хусейн режимі
АҚШ-пен оның ең сенімді одақтасы Ұлыбритания әлемдік бейбітшілікке
2002 жылғы АҚШ - тың Ұлттық қауіпсіздік стратегиясына
Осы баяндамаларды кейбіреулері жаңа администрацияның ұлттық қауіпсіздік стратегиясына
адами қасиетке ұмтылысты қорғау.
коалицияны күшейту арқылы глобальды терроризмнің үстін алып бізге
басқа да мемлекеттермен біріге аймақтық шиеленістерді бақылап ;
еркін нарық және еркін сауданы дамыту арқылы экономиқаға
қауіпсіздік инфраструктурасын құру арқылы даму саласын кенейту.
басқа да негізгі глобальды күш орталығымен бірегей жұмыс
Сонғы тарауында АҚШ-тың
Әлбетте Буш администрациясы бұдан қашатыны анык өйткені Нюрнберг
Иракты, дәлірек айтқанда Саддам Хусейнді американдықтардың жек көруі
Б.Клинтон және Буш стратегиясын салыстыра карағанда Ресейге карсы
Орталық және Оңтүстік Америкамен саяси диалогпен қатар экономикалық
2001 жылдың 11 қыркүйегінде америкалық және экономикалық
«Зұлымдық осі» терминін өз кезегінде Джордж Буш
Ал, штаб басшылары комитетінің төрағасы Петер Пейс Қытайдан
Ал, Қытай туралы өз ойымды білдірсем- XXI ғасыр
Нақтырақ айтқанда, Ливия-ядерлық; Сирия-химиялық; Куба-биологиялық қаруды шығару мүмкіндіктеріне
АҚШ Конгресінде айтылып өтті. Бұл Конгресте Кубиндік лидер
АҚШ шенеунігі Джон Болтон, мемлекеттерді «жаксы», «жаман»,-деп бөліп
АҚШ Кеңес Одағын «зұлымдық империясы» деп атаса, 2002
1986 жылы Рональд Рейган Михаил Горбачевпен кездескенде бұдан
Ресейлік эксперттердің айтуы бойынша АҚШ әскери жабдықтанудың жаңа
2006 жылдың басында тек 5 ғана мемлекет миллиондаған
Қытай: халқының саны 1млрд.293млн, ал әскері 2млн.239мың.
АҚШ: халқының саны 286млн, әскері 1млн.414мың.
Үндістан: халқы 1млрд 25млн, әскері 1млн.300 мың.
Ресей: халқы 145млн, әскері 1млн.240мың.
Солтүстік Корея: халқы 24млн, әскері 1млн.100мың.
Бұл мемлекеттердің жауынгерлері мен жай тұрғындарының арақатынасы мынадай
Осының бәрін ескере отырып, АҚШ президенті Солтүстік Кореяны
Бұл қауіп ҚХР -на төнбейді, яғни ҚХР -сы
Егер Иран мен
2.3 АҚШ – тың Ирақтағы әскери операциясы және
2001 жылғы 11 қыркүйек күні болған оқиғалардан кейін
2003 жылғы 17 наурыз күні Джордж Буш Саддам
Соғыстың барысы:
20 наурыз – соғыстың басталуы Ирактың әскери объектілерін
21 – 26 наурыз – антиирактық коалиция
22 наурыз – Басраны алу.
23 – 26 Наурыз – эн - Наджаф
8 – сәуір 51 ирак дивизиясының капитуляциясы
9 сәуір – Бағдатты алу.
10 сәуір – Киркуканы алу.
11 сәуір – Мосуланы алу.
1 мамыр – Президент Буш басты әскери операциялардың
Соғыс басталмас бұрын АҚШ пен Ұлыбритания қарулы күштерінің
Экономикалық, әскери басымдылықтар арқылы АҚШ әлем халықтарын өз
Иракқа шабуылға жұмсалатын шығынның 80 пайызы әскерлердің жалақысына,
Джордж Буш Иракқа келді. Ал, Ұлыбритания әскері Басрадағы
Мұндай мәліметті АҚШ-тың үкіметтік есеп басқармасы бүгін жариялады.
Соңғы үш жылда Иракта бейбіт халық арасынан 151
Америка әскерлерінің алдына қойған ең басты мақсаты орындалды.
Ескертетін жағдай, АҚШ агрессиясының жан-жақты барлаушылық, әскери-техникалық, ақпараттық
Соғыс басталмас бұрын АҚШ пен Ұлыбритания қарулы күштерінің
Экономикалық, әскери басымдылықтар арқылы АҚШ әлем халықтарын өз
Қазіргі кездегі бейбіт реттеу мәселесіне тоқтала кетсек. Белгілі
Хусейннің әскери операциясына қарсы әрекеттерде Қазақстан басқа әлемдік
«Ақ үйдің» С.Хусейнге қарсы операция афганистан сценариін қайталап,
Жалпы алғанда, АҚШ-тың әскери операциясында авантюризмнің үлкен элементтері
Багдадты алғаннан кейін бір жарым жылдан кейінгі Ирактағы
Оптимистті, Саддам режимінің құлауынан кейін елдегі жағдайды жағымды
Пессимистік, жағдайды мүлдем пессимистік тұрығдан сипаттай отырып, Ирактағы
Бұл ұстанымдар АҚШ-тың сайлау кампаниясына да байланысты болды,
Барлық ирактық кампанияның басты жетістігі, С.Хусейннің жеңілуі, кейіннен
Сол кездегі режимнің негізгі символдары тартып алынды, режимнің
Американдық оккупацияға қарамастан көптеген ирактықтар сөз бостандығын қайтарды.
Мемлекет азаматтық соғыс қаупі төнбеді. Қиын этникалық және
Позитивті пікірді ұстанатын тұлғалардың ойынша, Саддамды ұстаудан кейін
2005ж. Иракта алғаш рет президенттік сайлау өтті. Сонымен
Негізгі ішкі саясаттағы жетістіктерге Негізгі заң немесе мемлекеттік
Негізгі заң қазіргі кездің өзінде Таяу Шығыс аудандарда
Мұнай өндіру, электр қуатымен қамтамасыз ету соғыс алдындағы
Ирак халқы әскери жағдайда толық өнідірістік бостандыққа ие
Сұранған ирак халқының айтуынша, олардың өмірлері қазірдің өзінде
Тағы да бір ирактық компанияның жағымды жағына, оның
Негативті факторлар. Халықаралық заңдарды бұзу негізінде жаппай қырып
Елде терроризм кең етек жайды, күнделікті ондаған адам
Ішкі түсініспеушіліктер қиындай түсті. Американдықтардың этникалық және конфессионалдық
АҚШ-тың мемлекеттік секретарі К.Паэулдің Таяу Шығыстағы негізгі мемлекет-Египет
Оған дейін белгілі болғандай, американдықтар және Ирактың жаңа
Бүкіл тарих бойы билік етіп келе жатқан оңтүстік
Қабылданған негізгі заң бірнеше сұрақтар туғызады. Оппозиция, соның
Халықтың 60% жұмыссыздық халінде болып қалуды. Елде миллиондаған
Американдықтардың ең негізгі қолдаушылары да олардың Иракқа қатысты
Елдің экономикасы әлі де толығымен жанданбаған, керекті қаражат
Американдықтардың да жағдайы қиындай түсуде. Багдадты күштеп алудан
Қазіргі таңда, американдықтар болжағандай, Ирак басқа аудандар үшін
АҚШ-тың әлемдегі статусы қиынға ұшырады. Американың кез-еклген кері
Осылайша, оккупациялық әрекеттерден кейін, Ирактағы жағдай айтарлықтай түсініспеушілік
Оккупацияның басында, американдықтар өздерінің жоспарларын бірнеше рет өзгертті,
Американдықтардың екінші, тағы да бір қатесі, билікті жүргізудің
Американдықтар оның 1,5 жылдан кейін оның қандай болатыныхалықаралық
Сонымен қатар қазіргі таңдағы Ирактың негізгі саяси ағымының
Лоялистер – оккупациялық әскер толығымен қолдайтын, баасистер мен
Көнбейтіндер – мүлдем оккупацияға қарсы тұрады, барлық шетел
Үшінші топты көпшіліктің бейбіт лагері деп аталатын топ
Әрине лоялистер де, көмбейтілерден да, Ирактың болашағынан орын
Бұл күрестің өсуіне байланысты, ирактық қоғамда жаңа 2
АҚШ-тағы 2004ж президенттік сайлау тікелей Ирак жағдайына байланысты
Ирактағы билікті ресми түрде Уақытша Үкіметке беруден кейін
Соңғы жылдардағы ірі сот процесі басталғаннан кейін, Саддам
Саддам өзін әлі де «Ирактың заңи президенті» деп
Ол уақытта көптеген алам құқықтары туралы халықаралық ұйымдар
Багдад режимінің қылмыстарына байланысты сот істерінің басталуы Ирактың
Көптеген араб лидерлері өздерінің бұрынғы әріптесін байланысты сөз
Болашақ мемлекетті реттеуге байланысты әрекеттер халықаралық одақ БҰҰ-ң
Мемлекетті экономикалық жандандыруға байланысты шығым шамамен
Ирак бойынша Ұлыбританияның арнайы өкілі британ кампаниясының Иракты
2004жылы шілде айында Жапонияда «Иракқа гуманитарлық және қайта
АҚШ-тың Қорғаныс Министрлігі Иракты жандандыру істеріне байланысты Меморандум
Тендерлер өткізу мен келісімшарттарды қарастыру, жобаларды басқару офисіне
Бейбітшілік пен қауіпсіздікті қамтамасыз етуде халықаралық міндеттерді орындау
Ирак тарихындағы мұндай шиеленісті өзгерістер Ирак халқына жаңа
Қазіргі кезде елдің негізгі міндеттері, елдің экономикасын нығайту,
Қазақстан, Ирактың толығымен тұрақтанғаннан кейін, АҚШ-қа байланысты стратегиялық
Республикада шығарылатын өнімдер; құрылыс материалдары, металдар, дайын конструкция,
Ирактағы өмірге қажетті негізгі инфроқұрылымын қайта жандандыруға Қазақстан
Географиялық тұрғыдан Ирак – араб елдерінің ішінен Қазақстанға
Иракта керекті мөлшерде мұнай қоры (9,3млрд тонна), табиғи
ҚОРЫТЫНДЫ
Таяу Шығыс аймағының әлемдік маңыздылығы екі бағытта көрініс
Францияның Таяу Шығыс аймағына деген қызығушылық білдіруіне бірнеше
Францияның таяушығыстық сыртқы саясатында Сирия, Ливан ерекше рөл
Франция басшылығы Таяу Шығыс аймақ елдерімен әскери-саяси ынтымақтастығының
Францияның Таяу Шығысқа қатысты саясаты Н.Саркози билік басына
2007 жылы Францияның билік басына келген президент Н.Саркозидің
Францияның таяушығыстық қақтығысқа ерекше көңіл бөлуі бұл қақтығыстың
Францияның Таяу Шығыста қазірде жүргізіп жатқан теңгермелі саясаты
Пайдаланған әдебиеттер тізімі
Примаков Е. Конфиденциально: Ближний Восток на сцене и
Жүніс Қ. Ә. Мұнайды экспортқа шығаратын елдер ұйымы
Олбрайт М. Религия и мировая политика. – М.,
Олимпиев А.Ю. Ближний и Средпий Восток: актуальные проблемы
United States Constitution. АҚШ Конгрессінің ресми сайты. //
National Security Concept USA 2002. Ақ үйдің ресми
National Security Concept USA 2006. Ақ үйдің ресми
Выступление президента Барака Обамы Каирском университете. 04.06.2009. //
Прощальное выступление президента Буша в ООН . 23.09.2008.
Вступительное заявление Генерального секретаря на Международной конференции по
Заявление Генерального секретаря по Ираку. Нью-Йорк, 20 марта
Заявление Генерального секретаря по выборы в местные органы
International Monetary Fund , April 24, 2009, PPP
World Bank , July 1, 2009, PPP GDP
BP Statistical review of world energy 2009
Annual Statistical Report of Organization of Arab Petroleum
Международная жизнь, 1995-2010
Мировая экономика и международные отношения, 2000-2011
Вести Европы, 1990-2000
Қоғам және Дәуір, 2004-2010
Континент 2003-2010
Азия и Африка сегодня, 2005-2010
Вестник КазНУ, 2000-2009
Новое поколение, 2000-2007
Аш-шарқуль аусат, 2007-2010
Аль-ахрам, 2004-2010
США-Канада, 2000-2010
ИТАР-ТАСС
РБК-Daily
TREND-NEWS
. الدور في منطقة الشرق الأوسط عمر
أمير طاهري.محاولة لتقييم سياسة فرنسا تجاه العرب
Киссинджер Г. Дипломатия. М., 1997.
Бжезинский З. Великая шахматная доска. М., 1998.
Воскресенский А.О. Восток/Запад. Региональные
Олимпиев А.О. Ближний и Средний Восток: актуальные
международных отношений: Монография. - М.: ЮНИТИ-ДАНА, 2004.
Васильев Л .С. «История востока» - М., 1999г.
Дугин А. «Основа геополитики» М., 1997г.
Ушаков В. «Персидский залив», «Амбициозные планы Тегерана» 1999г.
Агаев С.Л. «Ирак между прошлым и будущим» -
Примаков Е.Н. Ближний
Иванов.Новая российская дипломатия. М., 2002.
Гусейнов В.А., Денисов А., Савкин Н., Демиденко С.
Восток. М., 2007.
Арбатов А.Г. Угрозы режиму нераспространения ядерного оружия
Уткин А.И. Правда об Ираке или битва в
Шурлов С. Иракский капкан для США. М., 2009
Назарбаев Ә.Н. Сындарлы он жыл. Алматы, 2003.
Тоқаев П.Қ. Беласу. Алматы, 2003.
Кожахметов К.К. Движение солидарности и борьба Арабских народов
Лаумулин М.Т. Центральная Азия в зарубежной политологии и
Надиров Н.К. Мы курды-казахстанцы. Алматы, 2003.
Кожирова С.Б. Внешняя политика Стран Востока с 1945
Пастухов З.Е. Верхушка курдского айсберга // Континент. 26
Байзакова К.И. История международных отношений в новейшее время
Жүніс Қ. Ә. Мұнайды экспортқа шығаратын елдер ұйымы
Исаев Г.Г. Что такое «Ближний Восток»? // www.nm2000.kz/news/2009-05-20-16632
Большая советская энциклопедия // dic.academic.ru/dic.nsf/enc3p/73882 www.un.org/ru/
Peters R. Blood borders. How a Better Middle
Peters R. Blood borders. How a Better Middle
الأوسط الكبير بين الصهيونية العالمية والإمبريالية الأمريكية -
الشرق الأوسط // www.ar.wikipedia.org
Егорова Ю. Роль стран Персидского залива в мировой
Запасы нефти // www.wikipedia.org
Подцероб А.Б. Место арабских стран в системе международных
Евдотьева М. Европейские страны, Ближний Восток и проблемы
Александров И.А. Монархии Персидского Залива. Этап модернизации. М.,
www.arableagueonline.org
Богучарский Е. Некоторые вопросы становления дипломатии арабских государств
Бакланов А. Ближний Восток на рубеже ХХI века:
Middle East Monitor. November 1998
Ергин Д. Добыча. Всемирная история борьбы за нефть,
Прощальное выступление президента Буша в ООН . 23.09.2008.
Выступление президента Барака Обамы Каирском университете. 04.06.2009. //
National Security Concept USA 2002. Ақ үйдің ресми
Коргуп В. Ирак: время непростых решении // Азия
Иванов.Новая российская дипломатия. М., 2002. – C. 53
Воскресенский А.О. Восток/Запад. Региональные
Киссинджер Г. Дипломатия. М., 1997.- C. 42-58
Уткин А.И. Правда об Ираке или битва в
Дугин А. «Основа геополитики» М., 1997г. –
Ушаков В. «Персидский залив», «Амбициозные планы Тегерана» 1999г.
0лбрайт M. Религия и мировая политика. - М,
Ашимбаева М.С., . Шоманова А.Ж. Старны и
Яковлев А.И. Нефтяные монархии на пороге XXI века.-Институт
Мелихов И.А. Арабские монархии Персидского залива на
Аль Хамид Джабайль. США и Персидский залив: способы
Бжезинский 3. Аналитический доклад.// Евразийский вестник.-2003.-№22.
Ивашов Л.Г. Что стоит за планами войны США
Борисов А.Б. Арабский мир: Прошлое и настоящее. М.,-2002.
Скот Джонс (Scott Jones) и Терелл Остин (Terrell
Братерский М. Иран и Арабские страны: традиционный конфликт
Лаумилин М. Казахстан в современных международных отношениях: безопсность,
Примаков Е. М. США после 11 сентября. –
Тодд Э. Pax Americana - начало конца. -
Ибрашев Ж.О., Баизакова К.Е., Кукеева Ф.Т. США и
Иванов И.С. Россия в современном мире. Ответы на
http://www.unic.ru/bill/index.shtml?0607/27
Сержан Ф. США скованы поддержкой, которую они оказывают
Олимпиев А.Ю. Ближний и Средний Восток: актуальные
Гусейнов А.В., Денисов А., Савкин Н.,
Бюссар С. Новая гонка воружений // Le Temps,
http.//www.analitvka,org .
Amaud de Borchgrave. Pakistan,Saudi Arabia in Secret Nuke
Эволюция угрозы от оружия массового поражения на Ближнем
Угрозы режиму нераспространения ядерного оружия на Ближнем и
Simon English. Saudi Threat to Withdraw Billions in
5
Таяу Шығыс және АҚШ - тың әлемде алатын орны
Шығыс Азиядағы халықаралық қатынастар
Халықаралық қатынастардың қазіргі проблемалары
Халықаралық қатынастардағы аймақтық қауіпсіздік мәселелеріндегі орта шығыс
Египет және Таяу Шығыста қалыптасқан геосаяси жағдай
Әлемдік мұнай мен газ нарықтары-ның қалыптасуын көрсету, оның негізгі қатысушыларын және де еліміздің осы нарықтағы орнын анықтау
Әлем елдерінің мұнайгаз кешені
XXI ғасыр басындағы Қазақстан-АҚШ өзара ынтымақтастығына энергетикалық әлеуеттің ықпалы және мәні
АҚШ және Халықаралық қауіпсіздік жүйесі
Халықаралық қатынастар