Жеке тұлғаның дамуына ортаның әсері
КІРІСПЕ........................................................................................................3
І ТАРАУ. ЖЕКЕ ТҰЛҒАНЫ ЗЕРТТЕУДІҢ ҒЫЛЫМИ-
1.1. Философиядағы тұлға түсінігі.............................................................5
1.2. Психологиялық тұлға туралы түсінік.................................................7
1.3. Педагогикадағы жеке тұлға туралы түсінік......................................17
ІІ ТАРАУ. ЖЕКЕ ТҰЛҒА ДАМУЫНЫҢ ЕРЕКШЕЛІГІН ҚАЛЫПТАСТЫРУ
2.1. Жеке тұлғаның дамуына тұқымқуалаушылықтың әсері..................22
2.2. Жеке тұлғаның дамуына ортаның әсері.............................................27
2.3. Жеке тұлғаның дамуына өзіндік бейімделудің әсері.......................32
ҚОРЫТЫНДЫ ...........................................................................................40
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ...............................................................................42
КІРІСПЕ
Тақырыптың өзектілігі. Жеке тұлғаның мінез-құлқы мен өмір салтында
Қазіргі дүниеде адамдар қиын, ал кейде кездейсоқ болатын
Біздің қарастыратын мәселеміз қазіргі жағдайдағы жеке тұлғаның психологиялық
Қурстық жұмыстың мақсаты :
тұлғаны зерттеудегі психологиялық педагогика теориялар негіздерін анықтай
Қурстық жұмыстың міндеттері:
тұлғаны зерттеудегі философиялық, психологиялық, педагогикалық теориялар негіздерін қарастыру;
психологиялық тұлғаның тарихы;
психологиялық тәрбие түсінігін, мазмұнын түсіндіру;
психологиялық тәрбие қағидалары;
тұлға психологиялық тәрбие субъектісі ретіндегі қарастыру.
Психологиядағы тұлғаның дамуына байланысты проблемалар
Тұлғаның даму процесіндегі іс-әрекеттер
Даму диагностикасы және қоршаған ортаның әсері.
Қазақстан Республикасының тұғырлы тәуелсіздік алуы, әлемдік деңгейде егеменді
Жеке тұлғаның психологиясының объектісі – адамның өмірлік іс-әрекеті,
Белгілі жағдай қиын субъективті-объективті ақиқат ретінде қарастырылуы мүмкін.
І ТАРАУ. ЖЕКЕ ТҰЛҒАНЫ ЗЕРТТЕУДІҢ ҒЫЛЫМИ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ
1.1. Философиядағы тұлға түсінігі
Даму – адамның сандық жəне сапалық өзгерістерінің жүрісі
Егер адам сана жəне өзіндік санаға ие болып,
Адам дамуы – бұл өте күрделі, ұзақ мерзімді
Тұлғаның қалыптасуына әсер ететін факторлар өте көп
Тұлға бас кеңістікте емес ұжымда, қоғамда әрекет ететіндіктен
1.2.Психологиялық тұлға туралы түсінік
XIX ғасырдың ортасында К.Д.Ушинскийдің және Л.Н.Толстойдың қоғамда тұлғаны
Тұлғаның психологиялық жағдайда тұлға болатынын С.И.Гесен де «Основа
Психологиялық педагогиканың дамуына С.Т.Шацкий өз үлесін қосты.Ол тұлғаны
Жаңа туған нәресте “адам” деп аталғанымен, “тұлға” деген
Имандылықтың ерекше бір көрінісі халқымыз ерекше қастерлейтін кісілік
Кісіліктің түрлеше деңгейі болады.Оның жаман, жақсысы, көргенді, көргенсізі,
Тұлғаның түрткілері мен қасиеттері
Адамды әрекетке бағыттайтын,қажетін өтеуге талаптандыратын бір түрткі болады.бұл
Қызығу, дүниетаным, сенім, мұрат
Қызығу-шындықтағы заттар мен құбылыстарды белсенділікпен танып,білуге бағытталған адамның
Адамда қызығудың жөнді көрінбеуі оның өмірін мазмұнсыз етеді.Мұндайда
Адамдардың дүниетанымы ұжымшылдықты, гуманизмді
1.3. Педагогикадағы жеке тұлға туралы түсінік
Жеке тұлға бұл инттегративті жүйе әлдебір ыдырамайтын тұтастық
Жеке тұлғаның қалыптасуының факторы туралы идеялар келесі дәурлердің
Жеке тұлғаның маңызды белгілері - оның сапалығы ,
термині жиі қолданылады. Бұл жеке тұлғаның дамуының нәтижесі
Егер адамның құндылықтар жүйесінде төмендегі ұстанымдары бар болса:
табиғат, табиғат заңдылықтары және олардағы тіршілік белгілері;
адам және оның денсаулығы;
Отан, туыс, жанұя, тіл, психологиялық тұрмыстың түбірі болып
еркін еңбек және оның нәтижелері, олардың мәдени және
адамзат қатынасы мен адамзаттың өмір сүруін қамтамасыз етуші
сұлулық пен үйлесімділік, шындық пен қайырымдылықтың критерийі ретінде.
Осы айқындалған мазмұн бойынша гуманистік тәрбие беру мән-мағыналармен,
Отандық және шетелдік педагогикада гуманистік дәстүрлер әрқашанда адам
Тəрбие процесінің жалпы құрылымынан байқағанымыздай, дұрыс ұйымдастырылған тəрбиенің
Наным-сенімге оқушыны əрқилы əдістермен жеткізу мүмкін. Өткен ғасыр
Сонымен, сана қалыптастыру əдістері тұлғаның ізгілену тəрбиесінде маңызды
ІІ ТАРАУ. ЖЕКЕ ТҰЛҒА ДАМУЫНЫҢ ЕРЕКШЕЛІГІН ҚАЛЫПТАСТЫРУ
2.1. Жеке тұлғаның дамуына тұқымқуалаушылықтың әсері
Жоғары мектеп педагогикасы бүгінгі күні көптеген жалпы ғылымилық,
Оқу-тәрбие процесін гуманитарландыру арқылы болашақ маманға бүкіладамзаттық құндылықтарды
ХХ ғасырдың соңы мен ХХІ ғасырдың басында бұрынғы
Классикалық педагогикада «тәрбие» ұғымына үш түрлі түсініктер берілген
Бұл түсінік бойынша тәрбие процесінің үздіксіздігі, олардың құрылымдық
Тәрбиені педагогикалық процесс деп түсіндіретін деңгейде «тәрбие- адамның
«Тәрбие» ұғымының түрлі анықтамалары мен түсініктерін қазіргі тәрбие
Тәрбиеге гуманистік сипат беру мақсатында біраз ғалымдар оны
Жоғарыда келтірілген анықтамалар мен түсініктерге жасалынған талдау, тәрбиенің
Тәрбиені осылай түсіну тәрбиеленушіде өз өміріне қажетті мәселелерді
Осындай түрде келтірілген мақсат педагог-тәрбиеші үшін басқа мазмұнға
Бұл жағдайда сөз талап етілетін қасиеттер мен сипаттамалардың
Тәрбие мақсатында осындай көзқарас ХХІ ғасырдағы адам тұлғасының
Гуманистік тәрбие беру көзқарасының түрлі сипаттамаларына, олардың түрлі
Рухани даму, яғни адамзаттық құндылықтарды жеке адамның өмірлік
2.2. Жеке тұлғаның дамуына ортаның әсері
Даму – адамның сандық жəне сапалық өзгерістерінің жүрісі
Егер адам сана жəне өзіндік санаға ие болып,
Адам дамуы – бұл өте күрделі, ұзақ мерзімді
Дамуды қозғаушы күш – қарама-қарсылықтар тайталасы. Қарама-қарсылықтардың арқасында
Неліктен кей адамдар өз дамуында өте биік нəтижелерге
Дамуға нəсілдіктің, қоршаған ортаның жəне тəрбиенің ықпалына қосымша
Тарих тұңғиығынан іс-əрекет бабында небір дана бақылаулар бізге
Іс-əрекет барысында адамның жан-жақты жəне біртұтас тұлғалық дамуы
Жеке тұлға лар мен жасөспірімдердің іс-əрекеттерінің негізгі түрлері
Іс-əрекет сипаты бойынша белсенді (актив) жəне енжар (пассив)
Белсенділік оқу барысында шəкіртке тезірек жəне табысты əлеуметтік
Белсенділіктің барша көріністерінің негізінде бір ғана тұрақты дерек
Əрбір адамның өзіндік белсенділігі оның қабілеттері мен дарынының
Іс-əрекет сияқты тұлға белсенділігі де таңдамалы сипатқа ие.
Тұлғаның белсенділігі дамудың тек алғы шарты емес, оның
Сонымен, адамның дамуы сандық жəне сапалық өзгерістердің желісі
2.3. Жеке тұлғаның дамуына өзіндік бейімделудің әсері
Жеке тұлға психологиясын психология тарихында ең алгаш
Рубенштейннің дүниетанымында жеке тұлға тәрбиелеу және оқыту
Жалпы жеке тұлға психологиясының қалыптасуына екі негізгі
Биологиялық.
Әлеуметтік факторлар.
Биологиялық фактор - табиғи, тұқым қуалаушылық факторлар;
Ал әлеуметтік факторлар - өмір шарты қоршаған орта,
Биологиялық факторға тұқым қуалаушылық жатады.
Тұқым қуалаушылық арқылы жеке тұлға ның жүйке жүйесі,
психологиялық негізі қалыптасады. Жас жеке тұлға ның ең
Жас жеке тұлға ең алғаш отбасында тәрбиеленіп,
Әр кезеңде жеке тұлға ның психологиялық дамуы іс-әрекет
Бұған Ю.Б. Ельконинның еңбектері дәлел бола алады.
Бірінші Нәрестелік кезең. Туғаннан 1 жасқа дейін, жетекші
Екінші Сәбилік кезең (1 жастан 3 жасқа) дейінгі
Үшінші. Мектептегі жасқа дейінгі кезең (3 жастан 7
Төртінші кезең. Бастауыш сынып оқушылары (7 жаспен -
Бесінші кезең. Жетекшілік жас (11 жаспен — 15
Алтыншы кезең. Балғын жастық шақ (15- 17жас) аралығы.
Осы кезеңдерде жеке тұлға ның психологиясы әртүрлі сатыда
Осы кезеңде жеке тұлға ның психолгиясы әртүрлі сатыда
Жеке тұлға нің психологиясының қалыптасуында көптеген мәселелер бар.
Отбасынан тыс тәрбиеленген жеке тұлға көбіне ата-анасы
Бұл негізде негізгі мәселе жеке тұлға психологиясының
Бұл өзгеріс өмірдің мәнді кездерін, нәрестенің ойларынан бірнеше
Отбасында және отбасынан тыс жас жеке тұлға ның
Жалпы жеке тұлға психологиясын қалыптасуы көбіне екі
Дамудың қай қырлары адамның өзіне тəуелді жəне қай
Белгілі болғандай, адамның даму процесі мен оның нəтижесі
Адамның жүйке жүйесі, мінезі, психикалық процестердің өту ерекшелігі
Нəсілдік бағдарламаның ауыспалы бөлімі адамға тіршілік жағдайларының өзгермелі
Барша қалыпты адамдар табиғатынан өзінің ақыл жəне танымдық
Ақыл-ой əрекетіне негіз –жалпы нышандармен бірге арнайы нышандар
Педагогикалық практикада оқушының даму деңгейіне байланысты жетістіктерді дер
Диагностика (грек сөзі: диа – ашық, айқын жəне
Оқушының тəн-дене дамуын диагностикалау қиындық тудырмайды. Бұл үшін
Рухани, əлеуметтік дамуды диагностикалау үлкен қиындық тудырады. Бұл
ҚОРЫТЫНДЫ
Көбіне осындай ортада тәрбиеленетін жеке тұлға ларға көп
Жеке тұлға психологиясының негізгі мақсаты – оқушылар
осы уақытқа дейiн зерттелген еңбектерге төмендегiдей сараптама бойынша
1.Психологиялық тәрбие теориясына қатысты еңбектер (Контор И.М, Қоянбаев
2.Қазақ этнопедагогикасындағы ұлттық Психологиялық тәрбие мәселелерi (Жарықбаев Қ.Б,
3.Ұлттық Психологиялық тәрбиенiң моделі мен терминологиясы жөнiнде (Бөлеев
4.Оқушылар ұжымындағы Психологиялық тәрбие мәселелерi (Коротков И.М,Гончаров Н.К,
5.Ұйымдық Психологиялық тәрбиенiң теориялық аспектiлерi (Ильина Е.Г, Батракова
6.Оқушыларға сыныптан тыс Психологиялық тәрбие берудiң әдiстемелерi (Құнантаева
7.Оқушылардың қоғамдық бiрлестiктерiндегi Психологиялық тәрбие жұмыстары (Иржанова
8.Халық педагогикасы материалдары негiзiнде оқушыларға ұлттық тәлiм-психологиялық тәрбие
Қорытындылай айтар болсақ, оқушылар ұйымының ұзақ жылдар бойы
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Жарықбаев Қ «Жалпы психология» Алматы:
2 . Сарбасава Қ А Шаушекова
3 . Д. Кішібеков. Ұ. Сыздықов
4. Г. М. Андреева « Социальная психология
5. И. С. Кон « В
6. Педагогика: Оқулық / Абай атындағы Ұлттық Педагогикалық
7. Агафонов А.Н., Меңлібаев В.Н. “Жастармен
8. Практическая психология образования / И.В.
9. Ушинский К.Д., Человек как предмет
10. Гуревич П.С. Культурология : Оқу
11. Абрамова Г.С. Возрастная психолсгия : Оқу
12. Добрынин Н.Ф., Бардиан А.М., Лавров Н.В.
13. Менлібаев К.Н., Туганбекова К.М., Черная Г.Т.,
14. Государственная молодежная политика Республики
15. Андареев И.П. «заказное самоубийство: Ритуальный уход из
16. Арефьева Т., Дюргейм Э. «Социологический этюд» //
17. Арон Р. «Этапы развития социалогичиской мысли// Москва:
18. Волцех В.Ф. Факторы риска повторных суицидальных попыток.
19. Жетпісбаев Б.А., Айтпаев А.К. Концептуально-теоретические проблемы девиантного
20. Дементьева И.Ф. Приемная семья – новая модель
21. Игумнов С.А. Основы психотерапии детей и подростков:
22. Менеджмент в образовании в контексте компетентностной педагогики
23. Еникеев Д.Д. «Пограничные состояние у детей и
24. Педагогика: Оқулық / Абай атындағы Ұлттық Педагогикалық
25. Ушинский К.Д., Человек как предмет
3
Тұлғаның дамуы
Тұқым қуалаушылықпен ортаның жеке адамды қалыптастырудағы орны, рөлі
Тәрбие — жеке түлғаны қалыптастырудың ең маңызды факторы ретіңде
Субъектінің әрекеті - жеке тұлғаның дамуының факторы ретінде
Жеке тұлға - өзінің қалыптасу барысында өзіндік дамуының объектісі
Карл Роджерстың тұлғааралық ізгілік теориясы
Жеке тұлғаның қалыптасуының философиялық-әдіснамалық негіздері
ЖЕКЕ ТҰЛҒАНЫҢ ҚАЛЫПТАСУЫ
Заманауи тұлға теориялары. тұлға және индивидуалдылық
Тұлғаның тәрбиесі, қалыптасуы