Коммерциялық банктердің пассив операциялары
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ..............................................................................................3
БӨЛІМ 1 КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕРДІҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МӘНІ
1.1Коммерциялық банктердің ұйымдастырылу құрылымы..........5
1.2Коммерциялық банктер қаржы делдалдары ретінде.................9
БӨЛІМ 2 КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕРДІҢ ҚЫЗМЕТТЕРІ МЕН ОПЕРАЦИЯЛАРЫ
2.1 Коммерциялық банктердің пассив операциялары..................13
2.2 Коммерциялық банктердің актив операциялары....................18
Қорытынды:.......................................................................................23
Қолданылған әдебиеттер тізімі........................................................25
Кіріспе.
Қазапқстан Республикасының банк жүйесінің қызмет етуі тұрақталды десекте,кейбір
Бірақ, банкротқа ұшырады деген кейбір банктер (Агроөнеркәсіп банкі)
Экономистердің есептеуінше бүгінгі күні халық қолында банк жүйесіне
Коммерциялық банктердің өздеріндегі бар несие ресурстарын сұранысқа ие
депозиттік салымдар көлемінде қысқа және орта мерзіміндегі салымдар
ұзақ мерзімге қаражаттарды инвестициялау экономикалық тұрақтылықтықтың нағыз орнаған
Қазақстан Республикасының Коммерциялық банктері қазіргі уақытта жеке және
1 БӨЛІМ КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕРДІҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МӘНІ.
1.1 Коммерциялық банктердің ұйымдастыру құрылымы.Банктің басқарылу құрылымы.
Банк жүйесін ұйымдастыру белгілеріне қарай филиалсыз банктерге
Ұлттық банктің рұқсатымен банктер Қазақстан Республикасы аумағында және
Банк филиалы -бұл бас банктің берген құқықтары
Банк өкілдігі-депозит таратудан басқа белгілі бір банктік операцияларды
Еншілес банк-жарғылық қордың 50%-нан астамы бас банкіге тиесілі,заңды
Қазақстан бұрынғы КСРО-ның монополиялық банктік жүйесін қабылдады.Бұрынғы мамандырылған
құрды(мысалға,Қазкоммерцбанк,Ценрткредитбанк,Темірбанк және т.б.)
Әлемдік банктік тәжірибеге қарағанда,бөлімшелері бар банктердің артықшылығы-олар бас
Бірақ,мамандандырылған банктердің күрделі иерархиялы құрылымы болады..Олардың бас кеңсесі
Шетелде банк филталдары заңды тұлға болуға және дербес
Қазақстанға соңғы уақыттарда құрылған барлық коммерциялық банктер филиалсыз,яғни
Батыс еуропа банктік жүйесінде ірі банктердің азғана топтары
1988 жылы Германияда 6 ірі коммерциялық банктердің 3108
АҚШ-тағы банк жүйесі біршама өзгеше құралған.Штаттардың заңында жекелеген
береді, өзгелері-штатттың аумағында ғана ашуға,ал үшіншілер
бөлімшердің ашылуына мүлдем тиым салады.Бірде-бір банк өз штатынан
Банк бөлімшелерін ашуға қойылатын шектеулер штаттағы сепаратизм Думанәстүрінен
(өндірісті орталықсыздандыру,автомобиль жолдарының дамуы,қаладан тыс жерлерде сауда орталығының
Бөлімшелермен филиал тораптарының кеңірек таралуы банкке:бас банктің толық
Теріс жағы ретінде мұнда бас кеңсе тарапынан бақылаудың
Банкті ұйымдастырудың осындай және өзге де формасын таңдау
Қазіргі тәжірибеде банк торабын орталықсыздандырылған түрде басқару қолданылады,себебі
Банктің ұйымдастырылу құрылымы және соған сәйкес операциялары орталықсыздандыру
бөлімшесі болатын болса,онда орталықтан басқаруды жүзеге асыру
Банктің ұйымдастырылу құрылымы басты екі әдіспен анықталады-банктің басқарылу
Басқару органының тағайындаудың мақсаты-банктің негізгі қызметін іске асыру
Банктің ұйымдастырулуына,ондағы жетекші мен бағыныштыларының қарымқатынасына оның оның
Банктің басқарудың құрылымын анықтау,басқару органдарын бөліп қарауды,олардың банк
Коммерциялық банктің басқару құрылымына оның жарғылық қорының
Қазіргі уақытта коммерциялық банктер көбіне акционерлік қоғам формасында
жарғыны,баланс пен есепті бекітеді, банктік саясаттың бағыты мен
мақсатын анықтайды,басқарма мүшелері мен төрағасын сайлайды,банктің ревизиялық комиссия
Банк құрылымын ұйымдастырудың ұтымдылығын талдау-жалпы банктегі еңбекті тиімді
Банктер әр түрлі нарықтық жағдайларына әрекет етеді,әр түрлі
1.2 Коммерциялық банктер қаржы делдалдары ретінде.
Кредиттік жүйенің төменгі буыны халық шаруашылығына тікелей көрсететін
«Коммерциялық банк» термині банк ісінің ертеректегі даму кезеңінде,банктердің
Бүгінгі коммерциялық банктер өз клиенттеріне 200-ге жуық әр
Бір операциялардан болған зиян,екінші бір операциялардан түсетін пайда
Депозиттік-қарыздық операцияларды жүзеге асыра отырып коммерциялық банктер қаржы
Шынында да,банктер мұндай операцияларын пайда көреді.Олар салымдарға төлейтіндеріне
Жалпы қоғамға көмек,оларға банктен алған қарыздары есебінен өнімдерін
Осы уақытта дейін Қазақстанда несиелер үкіметтің қажеттілігіне (Үкіметтің
Коммерциялық банктер өз клиенттерінің ақшаларын сақтауға қолайлы әртүрлі
Банктік несие-ең қолайлы және көптеген жағдайда орны ауыстырылмайтын
Қазіргі коммерциялық банктер туралы сөз қозғағанда,несиенің жүйенің басқа
Коммерциялық банктердің басқа қаржы институттарынан айырмашылығы және ерекше
Банктер өз қызметінде ақшаның бір бөлігін жоятыны
1985 жылы АҚШ-та 15 мыңнан астам коммерциялық банктер
үкіметтен чартер (рұқсат) аоған банктер,10 мыңнан астамы штаттардың
ФРЖ-ге қабылдауға өтініш жасайтын және оған мүше болуға
Депозиттік мекемелерді реттеу және ақша айналысына бақылау,Банктердің ФРЖ-нің
2 БӨЛІМ КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕРДІҢ ҚЫЗМЕТТЕРІ МЕН ОПЕРАЦИЯЛАРЫ.
2.1 Коммерциялық банктердің пассив операциялары.
Банктердің экономикадағы маңызды олардың атқаратын операциялары анықтайды.Коммерциялық банктердің
Пассив операциялары-олар өз қарауына әр түрлі салымдарды тартып,басқа
салым қабылдау (депозиттер);
клиенттерге шоттар (оның ішінде корреспондент-банктерге )ашу және оларды
өзінің бағалы қағаздарын шығару(облигация,вексель,депозиттік және жинақ сертификаттары);
банкаралық несие алу,оның ішінде орталықтанған несие ресурстарынан;
репо операциялары;
еуровалюталық несие алу;
Банктің капиталы өз қаражаты,тартылған қаражат және
эмиссиялаған қаражаттарды құрады.Бантің өз қаражатына акционерлік және резерв
Банктің резерв капиталы ағымдағы пайдадан бөлінген сомадан құрылады.Ол
Бөлінбеген пайда шоты деген- ол арадағы транзит шоты.Онда
капиталы мен тартылған капиталдың арасында әртүрлі болады.Ол нормативтер
Басқарылатын ресурстар банкке тартылған мерзімдік депозиттерді және банкаралық
Ағымдағы пассивтер есептесу,ағымдағы және корреспонденттік шоттардағы қалдықтардан тұрады.
Салым (депозит)-ол белгілі бір шартпен иесінің банкке сақтауға
Талаппен алынатын салымдарда есептесу,ағымдағы және бюджеттік шоттарда белгілі
Мерзімді салымдар-ол салыну мерзімі және проценттік өсім төлеу
Депозиттік сертификат-ол белгілі бір соманы банкке салғандығы туралы
сертификат кемі 100 мың долларға.ал Ұлыбританияда 50 мыңнан
250 мың ф.ст. дейін шығарылады.Депозиттік сертификат заңды тұлғаларға
Сонымен депозиттер-коммерциялық банктер ресурстарының маңызды көзі.Банктегі оның құрылымы
байланысты.Сондықтан несие ресурстары нарығындағы банктер
арасындағы бәсекелестік оларды депозит тартуға мүмкіндік беретін
Қазіргі кезде коммерциялық банктер қосымша ақша қаражатын тарту
Коммерциялық банктердің пассив операцияларына олардың орталықтанған несие ресурстарынан
Соңғы жылдары коммерциялық банктердің пассив операцияларының бірі еуровалюталық
Еуровалюталық несие-ол шетел банктерінен еуровалютамен алынатын несие.Әлемдік қарыз
2.2 Коммерциялық банктердің актив операциялары.
Банктік жинақталған ресурстарын табыс табу және өнімділігін қамтамасыз
Актив операциялары негізінен төрт топқа бөлінеді:
Несие-есептеу операциясы,оның нәтижесінде банктің несиелік портфелі қалыптасады.
инвестициялық операциясы,ол инвестициялық портфельдің негізін құрайды;
кассалық және есептесу операциялары-банктің клиенттерге көрсететін қызметтерінің бірі;
басқа операциялар.
Несие-есептесу операциялары-ол банктің несие ресурстарын орналастыру қызметінде
несие беру операциясы.Банк табысының көп бөлігі осы операцияларды
Коммерциялық банктердің клиенттеріне беретін қарызын біраз белгілерге байланысты
борышқордың типіне байланысты-кәсіпорынға,үкіметке және жергілікті үкімет органдарына,халыққа,басқа банктерге
пайданылатын мерзіміне байланысты-қысқа мерзімді (1 жылға дейін ),
қызмет ету ортасына байланысты-өндіріс аясына берілген қарыз және
борышқордың қай салаға тиіситілігіне қарай-өнеркәсіпке,саудаға,ауыл шаруашылығына,транспортқа берілетін қарыз;
қамтамасыз етілуі бойынша-кепілді,қорғаулы,қауіпсіз және қамтамасыз етілмеген (бланкктік);
өтеу тәсіліне қарай-бір уақытта және бөлік-бөлікпен өтелетін қарыз.
Несиені банктер несилеудің мына негізгі принциптері (қағидалары) сақталғанда
Көптеген мемлекеттерде қарыз белгілі бір несиелік шектеумен (лимит)
Мысалы,АҚШ-та,Германияда,Голландияда,Бельгияда борышқорға ашылатын контокоренттік шот бойынша лимит бекіту
Ал кейбір мемлекеттердің (Ұлыбритания,Канада) банктері несиені шектеуді овердрафт
қанағаттандыруға берілетін несие.Несие үшін ақы жұмсалған нақты қарыз
Берілген несиенің көлемі көптеген мемлекеттерденесие линиясының мөлшерін (лимит)
Банктік несиелеуді ұйымдастырудың келесі бір түрі-несиелік шотты пайдалану
Ағылшын және швейцария банктерінің тәжирибесінде банк топтарының (синдикат)
Банктердің несие беру операциялар тобына факторинг және лизинг
Қарыз беру мәселесін шешерде банк жеткізушінің несие қабілеттілігін
Лизинг операциясы деген жалдаушы кәсіпорындардың ұзақ мерзімге машиналарды,жабдықтарды,қозғалмайтын
да несиелеуі мүмкін.Шарт мерзімінің соңында жалдаушы лизинг обьектісін
туындайтын шығын қауіпін төмендетеді.Оған қоса,банк жалға беретін мүлікке
Коммерциялық банктер келесі маңызды операциясы бағалы қағаздармен жүргізіледі:банк
Соныменкоммерциялық банктердің активінің бұрыннан қалыптасып және қазіргі кезде
инвестициялау масштабы көбіне банктің уеқытша бос капитал мен
Қорытынды.
Қазақстан Республикасы экономикасының қарқынды өсіп дамуы қаржы мекемелерінің
Коммерциялық банктерменен мерзімді салымдар бойынша депозит сертификаттарды шығарып
Осының бәрі бізге банк салымдарының гаммасын кеңейтудің қажет
Микроэкономика деңгейде де –«банк-клиент» деңгейінде-бұл мәселе банктің халыққа
Осы мақсаттарға жету үшін ұйымдастырушының және техникалық мәселелерді
Сол арқылы қоғамдағы бәсекелестік қабілеттілігін сақтайды.Біздің еліміздің тұрғындарында
Халықтың қолма-қол ақшасыз есеп айырысуын дамыту мәселелерін актуалды
Қолданылған әдебиеттер тізімі:
«Ақша,несие,банктер».Оқулық Сейтқасимов Ғ.С Алматы 2006ж
«Қаржы теориясы» Құлпыбаев С. Алматы 2001ж
«Экономикалық теория» Әубәкіров А. Алматы.Қазақ Университеті 1999ж
«Коммерциялық банктерді несиелендіру» Бохаев Д.Т. Алматы 2001ж
«Банк және нарық» Әкімұлы Е. Алматы 2000ж
«Ақша,несие,банк,валюталық қатынастар» Көшенова Б. Алматы Экономика 2000ж
Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы ҚР
5
Коммерциялық банктер операциялары-қоғамдық экономикалық дамуында негізгі факторы
Мемлекетің бағалы қағаздары
Коммерциялық банктердің экономикалық мәні
Коммерциялық банктердің жіктелуі
Коммерциялық банктердің актив және пассив операциялары
Коммерциялық банктердің нарықтық экономика жағдайындағы мәні
Қазақстан Республикасының банк жүйесі жайлы
Банктердің пассив операциялары
Темірбанк АҚ − ның 2007, 2008 және 2009 жылдарындағы баланс активтерінің құрастырылу көздерінің құрамы мен құрылымының динамикасын талдау
Коммерциялық банктер. Коммерциялық банк туралы ұғым және оның типтері