Педагог - психологтың ақпараттық мәдениетін қалыптастыру жолдары
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ЖАЛПЫ ЖӘНЕ ЭТНИКАЛЫҚ ПЕДАГОГИКА КАФЕДРАСЫ
БІТІРУ ЖҰМЫСЫ
Ауыл мектебіндегі педагог – психолог қызметінің ерекшілігі
ТҮЙІН
Зерттеудің мақсаты: Қазіргі ауыл мектептердегі педагог-психолог қызметі ерекшеліктерінің мазмұны
Зерттеу объектісі: ауыл мектептеріндегі педагог-психологтың қызметінің жүйесі.
Зерттеу пәні: оқушылармен педагог-психологтың атқаратын қызметінің міндеті.
Зерттеудің болжамы: Егер, ауыл мектептердегі педагог-психолог қызметінің ғылыми мазмұны
Зерттеудің міндеттері:
Қазіргі ауыл мектептердегі барлық сынып оқушыларынаь педагогикалық-психологиялық жеке көмек
педагогикалық, психологиялық ғылыми еңбектерді негізге ала отырып, оқушылардың жас
мектеп әкімшілігімен сынып жетекшілерінің және ата-аналардың сұраныстары бойынша
Зерттеудің негізгі ойы. Қазіргі ақпараттық ғасырда ауыл мектептерінде қызмет
Зерттеудің теориялық мәні және ғылыми жаңалығы:Ауыл мектептерге педагог-психолог
Жұмыс көлемі: 67
Әдебиеттер тізімі: 60
Сурет:1
Кесте: 5
Қосымша: 3
Мазмұны
Кіріспе..........................................................................................................................4
І. Ауыл социумының психологиялық-педагогикалық проблемалары және ауыл мектептеріндегі білім
1.1 Қазақстан Республикасының білім беру жүйесіндегі ауыл мектептерiне қатысты
1.2 Мектеп пен ауыл социумының өзара қарым-қатынасындағы әлуметтік-психологиялық
ІІ. Ауыл мектебіндегі педагог-психолог қызметі ерекшеліктерінің ғылыми-әдістемелік негіздері
2.1. Білім берудегі психологиялық қызметтің теориялық негіздемелері.............30
2.2. Жас ерекшелігіне байланысты мектеп психологының балалармен жүргізілетін жұмыстары...........................................................................................37
2.3.Тәжірибелік-педагогикалық эксперименттің нәтижесі мен ғылыми әдістемелік ұсыныстар..............................................................................................54
Екінші тарау бойынша тұжырым.............................................................................58
Қорытынды.................................................................................................................59
Пайдаланған әдебиеттер тізімі.................................................................................61
Қосымшалар...............................................................................................................64
КІРІСПЕ
Зерттеу жұмысының өзектілігі. Қазіргі нарық жағдайындағы ауыл мектебіне,
Адам бойындағы ұлттық мінез-құлық қасиеттерін, өз халқының рухани дүниесін
Жалпы білім беретін ауыл мектептерінің қала мектептерімен салыстырғанда айырмашылықтары
2006 жылы Республикадағы 779 мектептің 4-сыныптарында 33811 оқушыдан ашық
Кез келген мемлекетттiң өркениеттiлiгi онда өмiр сүретiн халықтың бiлiм
Ауылдағы бiлiм мекемелерін реформалап, оны нарықтық экономика
Қазіргі өркениетті заманда жан-жақты, рухани, үйлесімді, жоғары мәдениетті адамды
Мұндағы зерттеуіміздің мақсаты, ауылды қайта көркейтіп, дамыту және жастарды
Ауыл мектептерінің жұмысы мен олардың дамуын тарихи аспектіде қарастырған
Педагогика ғылымында оқушыларды адамгершіл құндылықтарға тәрбиелеу мәселелері көптеген ғылыми
Өткен ғасырдағы педагогика тарихына көз жіберсек әл-Фараби, Ибн Сина,
Қоғамдағы саяси және идеологиялық өзгерістер еліміздегі психология ғылымы дамуына
Қазақстандағы ауыл мектептері дамуы туралы зерттеулерді Шұғаева Г.Қ. өзінің
Осы анықтамаларды басшылыққа ала отырып, өз тарапынан Үтебаева А.Т.
Мемлекетіміздің білім беру жүйесін тұлғаға бағытталған парадигмаға ауыстыру сатысында,
Психологиялық-педагогикалық қызмет көрсету саласымен бірге мектептерде кәсіби әрекеті баланы
Білім берудегі психологиялық-педагогикалық қызмет, мемлекетіміздің білім беру жүйесінің
Жоғарыда педагог және психолог ғалымдардың еңбектерімен таныса келе, біз
Зерттеудің мақсаты: Қазіргі ауыл мектептердегі педагог-психолог қызметі ерекшеліктерінің мазмұны
Зерттеу объектісі: ауыл мектептеріндегі педагог-психологтың қызметінің жүйесі.
Зерттеу пәні: оқушылармен педагог-психологтың атқаратын қызметінің міндеті.
Зерттеудің міндеттері:
Қазіргі ауыл мектептердегі барлық сынып оқушыларынаь педагогикалық-психологиялық жеке көмек
педагогикалық, психологиялық ғылыми еңбектерді негізге ала отырып, оқушылардың жас
мектеп әкімшілігімен сынып жетекшілерінің және ата-аналардың сұраныстары бойынша
Зерттеудің болжамы: Егер, ауыл мектептердегі педагог-психолог қызметінің ғылыми мазмұны
Зерттеудің негізгі ойы. Қазіргі ақпараттық ғасырда ауыл мектептерінде қызмет
Зерттеудің теориялық мәні және ғылыми жаңалығы:Ауыл мектептерге педагог-психолог
- Ауыл мектептерінің психологиялық - педагогикалық мәселелерін анықтау
- Қазақстан Республикасының білім беру жүйесіндегі нормативтік құжаттарға аналитикалық
- Нарықтық экономика жағдайындағы ауыл социумының қазiргi даму
- Мектеп пен ауыл социумының өзара қарым-қатынасындағы психологиялық-педагогикалық
- Ауыл мектебіндегі педагог-психологы жұмысының ұйымдастырылуын жүйелеу,
- Мектеп оқушыларының жас ерекшеліктеріне жеке сипаттама беру,
- Ауыл мектеп психологының «тәуекел», «қиын балалар» тобына оқушылармен
- Ауыл мектептерінің педагогикалық-психологиялық қызметінің моделін жасау, мен
Зерттеудің ғылыми болжамы:
Егер Қазақстан Республикасындағы ауыл мектептерінің психологиялық-педагогикалық мәселелері ғылыми теориялық
Зерттеудің әдіснамалық және теориялық негізі: Жеке тұлғаны қалыптастырудағы іс-әрекеттің
Зерттеу жұмысының теориялық-педагогикалық маңыздылығы: ҚР білім беру жүйесіндегі ауыл
Зерттеу барысында алынған нәтижелерді ауыл мектебіндегі психологиялық-педагогикалық қызметінде, ауыл
Зерттеудің тұжырымдамалық базасы: Қазақстан Республикасының конституциясы, білім туралы
Зерттеудің теориялық мәні және ғылыми жаңалығы:
Ауыл мектебіндегі педагог-психологы жұмысының ұйымдастырылуын жүйеленді.
Ауыл мектебіндегі педагог-психологының міндеті атқаратын жұмыс бағыттарын анықталып, ғылыми
Мектеп оқушыларының жас ерекшеліктеріне жеке сипаттама берілді.
Ауыл мектебіндегі педагог-психологының диагностикалау жұмысының ерекшелігі анықталды.
Психологиялық диагностикалау әдістемелер жиынтығы жасалды.
Ауыл мектеп психологының «тәуекел», «қиын балалар» тобына оқушылармен жүргізілетін
Баланың тұлғалық және таным ерекшелігін зерттеу әдістемелері қазақ ауыл
Ауыл мектептерінің педагогикалық-психологиялық қызметінің моделі жасалды.
Ауыл мектептері педагог-психолог қызметінің ерекшеліктері негізінде психологиялық-педагогикалық шарттары айқындалды.
Зерттеудің практикалық мәні:
Ауыл мектебіндегі педагог-психолог қызметі процесіне пайдалануға байланысты әдістемелік ұсыныстар
Жұмыстың нәтижелелерін орта мектептердің, лицей мен гимназиялардың және педагогикалық
Қорғауға ұсынылады:
«ауыл мектебі» ұғымының мәнін аша келе, «психологиялық-педагогикалық қызмет», -
психологиялық-педагогикалық қызметтің теориялық моделі;
ауыл мектебіндегі психологиялық-педагогикалық қызмет көрсетудің педагогикалық шарттары.
Зерттеу нәтижелерінің дәлелдігі мен негізділігі: ауыл мектебіндегі педагог-психолог қызметі
Зерттеудің нәтижелерін сынақтан өткізу және ендіру: Зерттеу
Зерттеу жұмысының құрылымы: кіріспеден, екі тараудан, қорытынды мен пайдаланған
Зерттеу жұмыстарының әдістері: салыстырмалы талдаулар, жинақтау, зерттеу,
Алынған нәтижелер:
ҚР ауыл мектептеріне қатысты нормативтік құжаттарға жасалған аналитикалық
- ауыл мектептерiнiң қазiргi құрылымдық жүйесiне және
- нарықтық экономика жағдайындағы ауыл социумының қазіргі даму
І. Ауыл социумының психологиялық-педагогикалық проблемалары және ауыл мектептеріндегі білім
1.1 Қазақстан Республикасының білім беру жүйесіндегі ауыл мектептерiне қатысты
Қазiргi кезде әлемдiк қауымдастық Қазақстан Республикасын нарықтық экономика елi
Ғылыми-зерттеу жұмысында ауылдың әлеуметтiк педагогикасының негiзгi ғылыми обьектiсi ретінде
Социум –(латын тiлiнде Socium- жалпы, бiрлестiкте ) адамдардың бiрiгiп,
Әлеуметтiк орта - адамдардың нақтылы бiрлiкте, белгiлi
Ауыл әлеуметі (ауыл социумы) - халықтың мәдени- тарихи өмірін
Социумның қоғамдағы қызметі мекендік орналасу жағдайларына байланысты әлеуметтiк-тарихи, әлеуметтiк-
Ауыл социумын барынша сипаттайтын ерекшелiктер қатарына жерге, табиғатқа айрықша
Еліміздің кең -байтақ дархан даласын алып жатқан
Қазiргi ауыл мектептерi- ұлт мектебiнiң негiзiн қалаушы, Қазақстан Республикасының
Ауыл мектебi- қазiргi кезеңдегi ауыл дамуының негiзi болып табылатын
Ауыл мектептеріндегі бiлiм беру қызметiн ұйымдастырудың ең өзектi жағы
Ауыл мектебiнiң даму моделiнде жас ұрпақты қазақстандық патриотизмге тәрбиелеу,
Ауыл мектептерi- елдi мекендегi бiлiм ошағы ғана емес,
Ауыл мектептерiнiң оқу- материалдық базасының нығаюы көбiнесе
1. Ауылдың әлеуметтiк жағдайын көтеруде халықтың шаруашылық- тұрмыс жағдайын
2.Мәдени орта құрушы тұрғындардың салауатты өмiр салтын ұстануға, демалысын
3.Жеке тұлғалардың адамгершiлiк қадiр- қасиеттерiнiң қалыптасуына,
өзiн-өзi шығармашылықпен айналысуға, өмiрде өз орнын табуға, әрқайсысының бiлiм
4. Педагогикалық-психологиялық тұрғыдан оқушылардың ұлттық сана-сезiмдерiн тәрбиелеу, әлемдiк деңгейге
Бұл шаралардың атқарылуы ауылдағы үздіксіз білім беру үрдісінің бала-
- ауыл мектебiнiң ғылыми-теориялық, әдiстемелiк негiзiн әлемдiк бiлiм деңгейiне
- этнопедагогика, этнопсихология, әлеуметтік педагогика және
- ана тiлі, ұлттық дiл, мәдениет пен тарихты өркениет
- ұрпақтың тәрбиесi мен дамуын қаржылық,
Осы бағыттар негізінде ауыл мектебінің
- ауылдық елді мекендердегі білім мекемелерінде оқушыларға
- ауыл мектебіндегі оқушылардың денсаулығын сақтау мен
- ауыл социумының әлеуметтік жағдайы мен мектеп арасындағы
- оқушыларға және олардың ата-аналарына әлеуметтік- психологиялық және
- оқушыларды ауыл шаруашылық жұмыстарына бейімдеуге бағдар жасау;
- оқушылардың таңдаған мамандықтарына сай өмірден өз орындарын
Ауыл мектептеріндегі психологиялық-педагогикалық жұмыстарын ұйымдастырудың төмендегідей сипаттары:
Ауылдағы тұрмыс- тiршiлiктің ірі орталықтардан айырмашылығы; ауыл экологиясы мен
Ауыл мектептерi әрбiр адам, отбасы, ауыл қоғамдастықтары өмiрiнде маңызды
М.П. Гурьянова ауыл мектебiне төмендегідей анықтама бередi: “Бұл ауыл
Ал, ғалымдар Л. Ф. Стерлин мен Е.С. Зайцев
Ауыл мектебiнiң жұмыс жасау жағдайы еңбек ресурстары мен мемлекеттiк
Сөйтіп жоғарыда келтірілген ой-пікірлер негізінде ауыл мектебiне мынадай анықтама
Ғылыми-зерттеу жұмысында ауыл мектептерінің әлеуметтік- педагогикалық және психологиялық мәселелерін
“Қазақстан Республикасында бiлiм берудi дамытудың 2005- 2010 жылдарға
“Бiлiм туралы “ Заңда атап көрсетiлгендей “Ауылда бiлiм
“Ауыл мектебi” бағдарламасында (2003-2005 жылдарға арналған Қазақстан Республикасы
“Бiлiм” мемлекеттiк бағдарламасында (Қ.Р.Президентiнiң жарлығы № 448,30.09.2000ж.Астана) ауыл мектептерiндегi
Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына арналған Жолдауында «Ауыл дегенiмiз -сайып
Сол сияқты бұл Жолдауда «Бiз қазақ халқының сан ғасырлық
Ғылыми-зерттеу жұмысында ауыл мектептерiнiң қазiргi құрылымдық жүйесi жалпы
Жалпы орта бiлiм беретiн орта мектеп үздiксiз бiлiм берудiң
Кесте-1 Жалпы бiлiм беретiн орта мектептер саны жөнiнде статистикалық
Мектептердiң құрылымы
2000ж 2005 ж 2000-2005
ж.ж барлық мектеп саны
2000-2005
ж.ж ауыл мектептерi саны
Барлығы Ауыл барлығы ауыл артқан Кемiген артқан
Мемлекеттiк жалпы бiлiм беретiн мектептер саны 8153 6251 8157
235
Бастауыш мектеп 1388 1323 1203 1133
185
90
Дамуы шектеулi балаларға арналған мектептер саны 101 11 100
1 1
Мұғалiмдер саны 271 900 155 800 286 345
6864
Жеке мектеп 153 7 136 2
17
5
Ғылыми-зерттеу барысында 2000-2005 жылдардың аралығында ауыл мектептерiнiң саны 235-
2001жылдан бастап 104 мектепте 12 жылдық жалпы орта бiлiм
Ауыл мектептерiндегi балалардың 8449-ы жетiм және ата-аналарының қарауынсыз қалғандар
Қазақстанның жалпы орта бiлiмi жалпы бiлiм беретiн мектептер санының
Қазақстан Республикасында нарықтық экономика жағдайындағы мектеп пен ауыл
1.Алматы облысы, Еңбекшiқазақ ауданы, Асы- Саға аулы,Т.Қабылов атындағы орта
2.Қызылорда облысы. Сырдария ауданы, С.Баймағамбетов атындағы
3. Қарағанды облысы, Қарқаралы ауданы, Бесоба аулы, №8 мектеп.
4.Шығыс Қазақстан облысы, Глубоков ауданы, Степнов ( шағын
5. Қостанай облысы, Қостанай ауданы, Заречная орта мектебi (қазақ-
6. Ақтөбе облысы, Шалқар ауданы, Жылтыр аулы, Т. Шалов
Зерттеу барысында бірқатар ғылыми еңбектерді, құжаттарды зерделей келе, ауыл
- ауыл мектебі жастарды ауыл шаруашылығына бейімдейтін негізгі орталық
- ауылдық мектептердің әлеуеті оқушылардың бiлiм, бiлiк, дағдыларына жаңа
1.2 Мектеп пен ауыл социумының өзара қарым-қатынасындағы әлуметтік-психологиялық
Елiмiздiң әлеуметтiк- экономикалық дамуы қоғам өмiрiнiң барлық саласында енуi
Мектеп пен ауыл социумы өзара қарым- қатынасындағы
-жеке тұлғаның өздiгiнен әрекет ету деңгейiн, өзiнiң өмiрiн бақылау
- өзiнiң жеке тұлға ретiндегi заң жүзiндегi құқықтарын пайдалануға
- жеке тұлғаның қоғамда бейiмделуi және қайта бейiмделуiне
( реадапация) тәрбиелеу;
- адам өзiнiң дене зақымдануына, жан күйзелiсiне және өмiрдегi
Әлеуметтiк дегенiмiз - адамдардың өзара әрекетi, адам мен
Ғылыми-зерттеу жұмысында ауыл мектептерi мен социумның арасындағы қарым- қатынастардың
Жеке тұлға өзiн қоршаған ортамен, басқалармен өз бетiнше қарым-
Мектеп өмiрiнде оқушыларды қоғамдық пайдалы еңбек түрлерiне араластыру,
Оқушылар бойында еңбектiң мәнi, оның адам мен қоғам өмiрiндегi
әрбiр жастың қабiлетiне мен икемдiлiгiне сай белгiлi мамандықты таңдауға
Қазiргi нарықтық талаптар мен сұраныстарға сай қажеттi экономикалық бiлiм
Ауыл социум мен мектеп арасындағы қарым-қатынаста белең алып отырған
1.Мектеп ұйымдарының мектептен тыс, балалар мекемелерiмен заң және
2. Мектептiң қазiргi кезеңдегi ғылым мен техниканың дамуына байланысты
Кесте - 2
Мектеп Социум
оқу- бiлiм- тәрбие
Кәсиби бiлiктiлiк
Ғылымды, техниканы, өнердi меңгеруi
Ұлттық тәлмдiк салт- дәстүр.
Мiнез- құлық пен тәртiптiлiк нормаларын.
Инабаттылықты меңгеру Қоғамдық құбылыстар
Еңбек, шаруа түрлерi
Күнделiктi тұрмыстық жағдай отбасы, қоршаған орта, аула, көше, топ.
Мәдени және эстетикалық құндылықтар
Жас өспiрiмнiң толыққанды жетiлген, қоғамдық өмiрге лайықты, өмiр сүре
Кестеде көрсетiлген факторлар өзара жүйелi орайласқанда жас ұрпақты
Қазiргi нарықтық экономика жағдайындағы ауыл социумының бiлiм
жеке тұлғаның білімділікке және дарындылыққа ынталандыру;
білім басқыштарының сабақтастығын қамтамассыз ететін білім беру процесінің үздіксіздігі;
білім беру мекемелерінің ұйымдастырылуы-құқұқтық және қызмет бағытының әр түрлілігі;
білім берудің ізгілікті және дамытушылық сипаты;
білім берудің құқұқықтық және экологиялық бағыттануы;
білімнің зиялылық сипаты;
оқыту мен тәрбиенің тығыз байланысы;
білімнің, ғылымның және өндірістің өзара кірігуі;
білім жүйесін ақпараттандыру.
Білімді басқарудың демократиялық, мемлекеттік-қоғамдық сипаты және білім беру мекемелерінің
Яғни, Білім заңында әрбір азаматтың білім алуға құқұқтығын негізге
Осы орайда жаңа ғасырдағы оқыту технологиясының өркендеу, жаңашыл білім
Қазіргі жағдайда мамандарды кәсіби даярлаудың белгілі бір деңгейдегі сапасы
Осымен байланысты кәсіби даярлық процесінде жоспарлау, білім алу, өзінің
Қазақстандағы жалпы әлеуметтік, саяси экономикалық, тәрбиелік және білімдік, мәдениеттік
Адамзаттың пайда болу тарихын түсіндіруге әртүрлі көзқарастардың бар екені
Қазіргі кезеңде- жеке тұлға мен қоршаған орта арасындағы қарама
XXІ ғасырдың басындағы ғылыми революциялық жалықтардың ашылуы, оның соңынан
Жеке адам еңбексіз дамымайды. Еңбек арқылы адамның дене бітімі,
Болашақ маманның еңбекке тәрбиелеудің жалпы міндеттері:
психологиялық және практикалық тұрғыда даярлау;
ұжымдық еңбек дағдыларын қалыптастыру;
еңбек мәдениеті дағдыларын дарыту;
ынтасын және қабілетін дамыту;
өз бетімен өз еркін пайдаланып отыруға дағдыландыру.
Бұл процесс екі фактордың ықпалымен жүзеге асырылады: объективтік фактор
А) білім деңгейі;
Б) адамның жеке қасиеттері, қабілетін, мүмкіншілігін дамыту бейімділігінің арнайы
Қазақстандағы жалпы әлеуметтік, саяси экономикалық, тәрбиелік және білімдік,
жаңаша реңге ие болуы, жеке тұлғаны оқыту, білім беру,
Қазіргі жағдайда мамандарды кәсіби даярлаудың белгілі бір деңгейіндегі сапасы
Өмірге көзқарасы, дүниетанымы кең болуы керек. Дүниетаным - ғылыми,
Сенім мен дүниетаным қатарласып жүрсе ғана адам санасы нұрлана
Адамзаттың сан ғасырлық тарихында адамгершілік пен имандылықтың ұлы қозғаушы
ағартушылық - ғылыми дүниетаным адам үшін қоғам мен
табиғат әлемін анықтайды да ағартылушылық сананы қалыптастырады. Ол философиялық
тәрбиелілік - қабылданған көзқарастар мен сенімдер нәтижесі
адамнан шындыққа негізделген моралдық-ерік бастамаларымен эстетикалық қатынастарды талап етеді.
дамытушы – дүниені қабылдау мазмұнын меңгеру арқылы,
ішкі рухани қозғалыс әсері ойлауды белсенді әрекет етуге итермелейді.
ұйымдастырушылық - адамдардың тәжірибелік іс-әрекеті
барысында қолайлы позиция болып табылады.
болжамдық - ғылыми дүниетаным ғылыми теориямен
тәжірибенің меңгеру тенденциясын айқындай отырып, бүгінгі мен болашақты құру
тәрбиелік мақсат – баланың тұлғалық құрылымының
тұрақтылығы мен сенімді орталық ұйымының қалыптасуын қадағалайды да, табиғатқа,
Осы барлық міндеттердің шешімі өнегелі, мәдени, экономикалық және экологиялық
Дүниетанымы жоғары, дүниеге көзқарасы кең адам әр уақыттада өзінің
Гуманизм мен гуманитарлық білімнен саяси, экономикалық, экологиялық, құқықтық, өнегелік,
Тұлға мәселесі психологияда көбіне орталық мәселе болып табылады. Қазіргі
Кәсіби білім беретін оқу орындарындағы болашақ маманның даярлығының сапа
Нарықтық қатынастың мәнін анықтайтын өзекті түсінік - бәсеке түсінігі.
Техникалық (мамандық және мамандандандыру:
бағдарламаның сағаттық, пәндік, үлгілік негізгі көлемі стандартқа сәйкес даярлық
Экономикалық (барлық шыққан шығынды есепке алғандағы
маманның даярлығына жіберілетін шығын).
әлеуметтік-ұйымдастырушылық (тұтыну құрылымының
әлеуметтік есебі, яғни, бітірушілер мен жұмыс берушілердің, сол сияқты
Болашақ мұғалімнің ақпараттық мәдениетін қалыптастыруда құқықтық мәдениет, компьютерлік іскерлік,
тұлғаның білім алу қажеттілігін қанағаттандырудағы кәсіби
білім беру ролінің артуы,
білім берудің әралуандылығының тиімді түрін іздеу және
таңдау;
оқу орындары ұсынатын қосымша білім беру қызметі
саласының дамуы;
сәйкес мөлшерлік-құқылық база және психологиялық-
педагогикалық қолдауды қамтамасыз етуді қалыптастыру арқылы студенттердің өз бетімен
оқыту мен оқудың тәсілі мен жүйесін дамыту;
Кәсіптік білім беру кейде кәсіптік ақпарат деп те аталады.
Маман даярлау ісінің сапасын арттыру – үздіксіз білім беру
ІІ. Ауыл мектебіндегі педагог-психолог қызметі ерекшеліктерінің ғылыми-әдістемелік негіздері
2.1. Білім берудегі психологиялық қызметтің теориялық негіздемелері.
Бұрынғы КСРО кезеніңдегі психологиялық қызметінің, адам психикасының әлеуметтік
Адам психикасы Л.И. Божович, Л.С. Выготский, А.В. Запорожец, К.Леоньтев,
Психиканың дамуы Л.С. Рубинштейннің айтуынша тек қана
Баланың психикалық дамуының алғышарты және негізі оның өзінің іс-
Баланың кез келген іс-әрекетті меңгеруі,
Үлкендермен қарым- қатынас жасау баланың тұлғалық
қалыптасуының әрбір сатысына тән ерекше қызмет атқарады.
Зерттеудің ғылыми және практикалық маңыздылығы
Ғылыми тұрғысы - мектеп
Бұл жерде негізгі мәселе- қазіргі білім беру жағдайында психологиялық
Тәжірибелік тұрғысы – психологиялық қызмет көрсетудің бұл тұрғысын білім
Қолданбалы тұрғысы – білім беру жүйесіндегі қызметкерлердің психологиялық білімді
Ұйымдастыру тұрғысы – нақты жұмыс жасап жатқан, ұйымдастыру.
Білім берудегі психологиялық қызмет мақсаты:
Бала мәселелері бойынша, практикалық психологтардың кездесетін сәтсіздіктері, күмәндары, қиындықтары
Психологиялық қызметтің негізгі бағыттары:
Психологиялық жұмыстың негізгі жұмыс қызметі болып табылады.
Психологиялық ағарту – педагогикалық ұжымның, оқушылардың және ата-аналардың психологиялық
а) мұғалімдерді және ата-аналарды жас ерекшелік, педагогикалық және әлеуметтік
ә) жаңа психологиялық зерттеулер қорытындыларын тарату және түсіндіру;
б) психологиялық білімге деген қажеттілікті қалыптастыру, оларды баламен жұмыс
Психологиялық алдын-алу – баланың психикалық және тұлғалық дамыуындағы болуы
а) мектеп оқушының әрбір жас кезеңінде толыққанды психикалық және
ә) баланың зерделік және тұлғалық дамуындағы белгілі қиындықтар мен
б) оқушылардың келесі жас кезеңіне өтуіне байланысты туындайтын клеңсіздіктердің
Психологиялық алдын-алу жұмысы білім беру үрдісіне қатысушыларының барлығымен жүргізіледі.
Психологиялық диагностика – оқушыларды, тәрбиеленушілерді терең психологиялық-педагогикалық зерттеу, тұлғаның
Психологиялық түзету – балалық шақтағы тұлғаның қалыптасу үрдісіне және
Психологиялық кеңес беру – оқу үрдісінде кездесетін дамыту, тәрбиелеу
Әлеуметтік сұраныс бойынша жұмыс – негізгі жоспарланған жұмыстардан тыс
Психологтардың құқықтары мен міндеттері.
Психолог құқылы:
Оқушылармен және олардың ата-аналарымен, өкілдерімен «әрі қарай мектеп мұғалімдері,
Оқу мекемесінің әкімшілігіне және оның қоғамдық ұйымдармен психологиялық қызметтің
Ұйымдастыру және оқу-тәрбие процестерінің құжаттарымен, оқушылардың, оқытушылардың және оқу
Оқу мекемесінің жеке тұлғалары мен оқу топтары ұжымдар құру
Оқу мекемесі ұжымында топтық және жеке психологиялық зерттеулер жүргізуге.
ЖОО-ның, ҒЗИ-ның психология кафедраларымен, лабораторияларымен және оқу мекемелерінің практикалық
Әкімшілікке педагогикалық ұжым мүшелерінің жұмыс орнын ұтымды орналастыру жөнінде;
Психолог міндетті:
Өзінің барлық іс-әрекеттерінде үкіметтік және нормативтік құжаттарды ҚР БҒМ
Сұрақтар мен шешімдерді қатаң түрде өзінің кәсіптік құзырлығы мен
Тұтастай психология ғылымының, оның ішінде әлеуметтік, тәжірибелік, жас ерекшелік
Құзырлы емес, арнайы кәсіптік дайындығы жоқ тұлғалардың оқу мекемесінде
Оқу мекемесінің әкімшілігіне және педагогикалық ұжымына оқушылардың толыққанды психологиялық
Кәсіптік құпияны сақтауға. Қатысқан және оның айналасындағы адамдарға жүргізілген
Оқу мекемесінің педагогикалық кеңесі мен басшылығы қабылдаған оқу және
Оқытушы-оқушы, оқушы-оқушы, оқытушы-оқытушы, оқытушы-ұйымдастырушы деңгейіндегі тұлғааралық қарым-қатынастарды талдауға, оқытушы
Оқытушылармен бірігіп оқушылардың оқу мекемесіндегі өмір жағдайына бейімделуі жөнінде
Оқу мекемесіндегі өзін-өзі басқарудың қалыптасуы мен жұмыс атқаруының ғылыми
Оқу мекемесініңоқытушылары, тәрбиешілері және оқушылары арасында психологиялық-педагогикалық білімдерге үгіт-насихат
Педагогикалық ұжымның, консилиумның, комиссияның жеке тұлғаларға қатысты шешімдеріне негіз
Психолог жауапты:
Кабинеттегі құрал-жабдықтарды ұқыпты ұстауға және мақсатына сай қолдануға.
Осы ережеде көрсетілген жұмыс уақытына сүйеніп жұмыс істеуге. ҚҚ
Педагог-психологтың жұмыс уақыты туралы
Психологтың жалпы жұмыс уақыты аптасына 36 сағат, бір жылда
Осы құжатқа сәйкес психологтың жалпы жұмыс уақыты аптасына 36
18 сағат – оқушылармен жеке, топпен алдын-алу, диагностика, түзету,
18 сағат – нәтижелерді өңдеуге, оқушылармен, тәрбиеленушілерменжүргізген жеке және
Сондай-ақ оқу мекемесі әкімшілігінің сұраныстарына сәйкес жұмыс түрлерінің араласып
Осылайша, педагог-психологтың жұмыс түрлеріне байланысты іс-әрекеттерінің оқу жылы ағымындағы
Жеке зерттеу 100-150 адам;
Топты зерттеу 10-20 сынып;
Жеке кеңес беру 100-150 кеңес;
Жеке сабақ жүргізу 100-150 сағат;
Топпен сабақ жүргізу 200 сағат;
Үлкендермен ағарту жұмыстарын жүргізу 40 сағат;
Консилиумдарға, комиссияларға, әкімшілік жиналыстарға қаьтысу 10 отырыс.
Ғылыми-зерттеу жұмысының аралық кезеңінің мақсаты:
диагностикалық жұмыс жүргізу бөлімінің мақсаты кездесетін педагогикалық-психологиялық әлеуметтік олқылықтарды
жас ерекшелігіне байланысты балалардың нормадағы және патологиялық даму деңгейінің
әлеуметтік норма қағидаларына сай келмейтін іс-әрекет жасайтын балалардың жан
Зерттеудің берілген кезеңдерінің міндеттері:
Әрбір жас ерекшелігінің мүмкіндігін толық ашу.
Баланың дара тұлғалық ерекшелігін дамыту – қызығушылығы, икемі, қабілеті,
Білім беру мекемелерінде (бала-бақша, мектеп, интернат және т.б) үлкендермен
2.2.Жас ерекшелігіне байланысты мектеп педагог-психологының ауыл мектептеріндегі балалармен жүргізетін
Бала өмірінің ерекше бір кезеңі, оның мектепке дейінгі тәрбиеден
Бастауыш сынып оқушылары дамуында анатомиялық-физиологиялық жетілу үрдісі жүріп, дененің
Бастауыш сынып оқушыларының бұлшық еттері мен сіңірлері жылдам қатаяды,
6-7 жасқа дейін баланың заттарды, дүниені, қоршаған ортаны қабылдау
Атап көрсетілгендей, баланың психикалық дамуының әрбәр кезеңі оның іс-әрекетінің
Алты-жеті жасар бала мектеп табалдырығын аттасымен-ақ оқушы болады. Оның
Бірінші сынып оқушылары бастан кешіретін қиыншылықтардың негізгі түрлері. Көбінесе
Олардың біріншісі жаңа мектеп тәртібіне байланысты тиісті дағдылар
Бірінші сынып оқушыларының бастан кешіретін қиыншылықтарының екінші түрі
Қиыншылықтардың үшінші типін бірінші сыныптағы көптеген оқушылар оқу жылының
Сонымен қатар тәрбие жұмысына ерекше назар аудару қажет. Тәрбие
Маман тұлғасының ақпараттық мәдениетін қалыптастырудың алғышарттарының бірі өз сүйіп
Педагогикалық шеберлік дегеніміз болашақ мұғалім тұлғасының жеке дара, психологиялық,
Ал, кәсіби шеберлік –мамандығы және өзін-өзі ұйымдастыру шеберлігін қалыптастыратын
Педагогикалық шеберліктің құрылымы: [7.23].
-гуманитарлық бағыттылығы: қызығушылықтар, құндылықтар, идеялар;
-кәсіби білімдері;
-педагогикалық қабілет: коммуникативтілік, перцептивті қабілеттер, динамизм, эмоционалды тұрақтылық, креативтілік;
-педагогикалық техника: өзін-өзі бағдарлау.
Педагогикалық міндеттерді шешуде қарым-қатынас жасай алу (дидактикалық біліктілік, ұйымдастырушылық
Кәсіби-педагогикалық мәдениеттің құрылымы төмендегідей негізгі үш топқа бөлінеді:
аксиологиялық компонент
адами құндылық қасиеттердің жиынтығы. Олар объективті
(тарихи тұрғыда қалыптасқан). Бірақ адамның оларды игеру барысында
әлеуметтік кәсіби құндылықтар. (нормалардың, ережелнрдің
идеялардың жиынтығы).
Жеке кәсіби мақсаттар, міндетте, маманның дүниетанымдық
көзқарасы.
технологиялық компонент
кәсіби іс-әрекеттің технологиясы. Кәсіби іс-әрекеттің түтас
жүйеде жүзеге асуы.
Жеке шығармашылық компонент
маманның психологиялық саланы меңгеруі. Бұнда тұлғаның
кәсіби түрде ойлау қабілеттілігімен анықталады: жоғары белсенділік, жауапкершілік, ұйымдастырушылық
Ауыл мектептеріндегі педагогикалық шеберлік, педагогикалық компетенттілік т.б. қасиеттер
Әлқожаева Н.С. “Ақпараттандыру технологиясының болашақ маманның коммуникативтік компетенциясын жетілдіруге
Жаңа технолдолгиялардың қарқынды дамуы, адам мен қоғам арасындағы қарым-қатынасты
Олай болса ақпараттық технология жоғары оқу орындарында терең оқытылса,
Бізде университетте болашақ мамандардың ақпараттық мәдениетін қолдануға мүмкіндіктер бар
Нарықтық қатынастар орныға бастаған тәуелсіз еліміздегі білім мекемелерінің алдына
ХХІ ғасыр қоғам талабына байланысты білімдендіру ғасырына айналуда. Қазақстан
Міне біз үшінші мыңжылдыққа аяқ басып жаңа дәуір табалдырығын
Аталмыш сауалдарға жауап іздеп көрерік. Қазір қоғам алдындағы негізгі
Бүгінгі таңда жас ұрпақты өз халқының тарихын, тегін, салт-дәстүрін,
Жалпы айтқанда әрбір жеке адам қоғам тұлғасы ретінде жеке
Ұлттық тәрбие арқылы болашақ маманның тұлғасының танымдық қасиеттер
Маман жеке тұлға болып қалыптасуы үшін – ол қоғамдық
Тәрбие сөзінің мағынасы – дүниеге келген қорғауды қажет ететін,
Ел басшымымыз Н.Назарбаев ''ғасырлар тоғысы'' атты ғылыми еңбегінде
Педагог-психологтың тұласының бойына ұлттық тәрбие мен ұлттық мәдениетті
Мәдениеттің өмірдегі көрінісі - ұлттық тәрбиенің жемісі. Әдебиет –
Әрбір мәдениетті, білімді адам өзінің кәсіптік, дүниетанымдық деңгейін ұлттық
Мектептегі, жоғарғы оқу орындарындағы ұжымдық, әдептілік дәстүрлері де этнопедагогиканың
Қазіргі таңдағы елімізде жоғары оқу орындарында этнопедагогика пәні оқытылып,
Әр халықтың тәлім-тәрбиелік мұрасы- ұлттық мәдениетінің маңызды белгісі
Қазақтар “Балаңды өз тәрбиеңмен тәрбиелеме, өз ұлтыңның тәрбиесімен тәрбиеле”-
Ал қазіргі заманда болашақ маманға, яғни болашақ кәсіп иесін
Университет табалдырығында студент ақпараттық мәдениетті төмендігідей іс-шаралар арқылы меңгереді:
Сонымен қатар, жоғары оқу орындарындағы барлық ғылыми сабақ түрлері
Өзіндік жұмыс астарынан, білімді іздеудегі ой қортындылауды, оны бекітуді,
Өзіндік жұмыс дидактикалық құбылыс ретінде, бір жағынан, студенттің әрекет
Студенттің өзіндік жұмысы бұл оқытудың құралы, ол төмендегі көрсетілгендерден
әрбір нақты жағдайды қорыту, нақты мақсат пен тапсырмаға сәйкес.
белгілі бір танымдық тапсырмаларды шешудегі студент білімінің көлемі мен
жаңа танымдық тапсырмалар шешуде студенттер өз білімінің жүйелік қорындағы
Психология-педагогикалық ғылымда білімді өздігімен меңгеру ақыл дамуының бірден-бір көрсеткіші.
Өзіндік жұмысқа мыналар жатады:
оқу әдебиеттерімен жұмыс;
қосымша әдебиеттермен жұмыс;
сөздіктер мен энциклопедияларды еркін бағдарлау;
библиографиялармен жұмыс істеу;
коллоквиум мен семинарларда өз көзқарасын білдіру;
интернет материаларын өңдеу;
эссы, шағын шығармашылық жұмыстар жазу;
электронды оқулықтарды пайдалану;
бұқаралық, мерзімдік басылымдарды пайдалану т.б. жатады.
Студенттердің өзіндік жұмысы оқу процесінің бір бөлігі болып табылады.
Білімге ұмтылу және өзіндік білімін жетілдіру, белгілі дәрежеде
Болашақ мұғалім өзіндік кәсіби біліктілігімен, ақпараттық мәдениетін қалыптастыруда өзіндік
Мысалы аудиториядан тыс әртүрлі өзіндік білім алатын СӨЖ-ның түрлері
дәріс материалдарын конспектілеу және оқулықтарды жүйелі талдау;
түп деректерді конспектілеу;
симинар сабақтарына дайындық жасау;
үй жұмыстарын орындау;
сынақ және емтиханға дайындық жасау;
баяндамалар мен хабарламаларға дайындық жасау;
реферат жазу;
олимпияда және әртүрлі сайыстарға қатынасу;
студенттік конференцияларына қатынасу;
өндірістік және басқа да тәжірибелер кезінде мекемелерде дәріс оқу
Аталған мәселелерге ғылыми тұрғыдан дайындықпен келуі үшін әрбір өзіндік
Адам бойына жақсы адамгершілік қасиеттерінің қалыптасуына, өнер-білімді игеруі- тәрбиеге,
Қазіргі таңда тәлімгер ұстаз оқушылардың тәрбие жұмысын ұйымдастырушы болып
1. Тәрбие жұмысын үйлестіріп отыру;
2. Сыныпта оқушылармен бүкіл тәрбие жұмысын ұйымдастырып, оған бағыт
3. Мектеппен отбасының байланысын жасау;
Аталған мәселелерді меңгеру қиын, яғни мұғалім мамандықы өте қызық,
Ал түрлі бағдардағы кәсіби мамандық беретін орта оқу орындарында
Шартты түрде осылай бөлінгенмен де көп жағдайда бірін-бірімен алмастырып
Мұғалімнің кәсіби мамандығы мемлекеттік стандартты жүзеге асыруға сәйкес және
Сол құрметті адамға қойылатын талаптар педагогикалық ғылыми әдебиеттерде және
Сондай мұғалім үлгісі қандай боу керек оған бірінші қарым-қатынас
Қарым-қатынас іс-әрекеттің бір түрі іспеттес. Қарым-қатынас
түрлері мен құрылымы. Адамдар үшін қарым-қатынас –оның
ортадағы мекені.
Қарым-қатынас-белсенділігі арқылы адам жолдастары
мен, адамдармен қарым-қатынас жасайды. Қарым-қатынас
белсенділігі арқылы адам жолдастарымен, адамдармен қарым-
қатынас жасайды.
Қарым-қатынас белесенділігінің нәтижесінде жеке адамның бойындағы адамгершілік қасиеттері (қамқорлық,
Қарым-қатынас қызметі. Педагогикалық қарым-қатынас қызметіне мысалдар келтіріңіз.
Қарым-қатынас мазмұны- ақпараттық, жеке даралық байланыстар арқылы басқа субъектілермен
Қарым-қатынас құрылымы мен іскерлік қарым-қатынастарын бірнеше топтық этаптарға бөлу.
Педагогтың үлгісін жасау, маманның аудиториямен қарым-қатынас жасаудағы келбетін көрсету
Болашақ мұғалім қарым-қатынас мәселелерін толық меңгерумен қатар оның атқаратын
Қарым-қатынас түрлері мен атқаратын негізігі қызметі төмендегідей топтарға
Қарым-қатынастың негізгі қызметті
ақпараттық-қатынас
(информационно-каммуникативная) (ақпараттарды қабылдау және ұсыну);
реттеуші коммуникативтік
(өзара бақылау әрекеттік үрдісіндегі біріккен іс-әрекет)
3) аффективті-каммуникативтік (эмоционалдық қатынасты беру). Ал,
кәсіби-педагогикалық қатынас да бірнеше топтарға бөлеміз.
Ақпараттық қызмет - ғылыми-зерттеушілік, ізденушілік, оқу-әдістемелік және тағы басқаны
Әріптестің қатынас құндылығымен, бастамашы адамның қарым-қатынас қызметі.
Қарым-қатынас арқылы баланың сөйлеу қаблетін ашу қызметі.
Әріптеске көмек беруге қатынасу қызметті. (оқушы) оның
Тәрбиелік қызмет- қарым-қатынас арқылы адамнның өсуін қоғамдық жүйедегі
Адамдардың бір-бірімен танымдық қызметті.
Пәндік іс-әрекетті басқа көмек беру және ұйымдастыру қызметті:
Басқа адамдармен (контакты) қатынастағы қажеттілікті реттеу. (достық қатынас, балалық
Тәжірибедегі әріптестік қарым-қатынас қызметті және бастаушы адам қатынасының
Маманның коммуникативті мәдениеті. Іскерлік қарым-қатынас
принциптері.
"Мәдениет" ұғымы қарапайым түсінікпен қарағанда білім
мен адамның жүріс-тұрысының жиынтығы. Сондықтан да маманның
маманның комуникативтік мәдениетіне төмендегідей мәселелерді енгізу
керек:
Адамдармен қарым-қатынас жасаудағы қызығушылықпен ашықтық;
Кәсіби әріптестермен қарым-қатынастағы өзіндік талпынысы;
ұйымдастырушылығы, өзіндік кәсіби беделі, өзіндік беделін
көтерумен бекітуге талпыну;
білім және ақыл-ой: қарым-қатынас дегеніміз не, қарым-қатынас
қарым-қатынас түрлері, қарым-қатынастың құрылымы мен қызметі,
қарым-қатынастың қажеттілігі, қарым-қатынас стилі т.б.
Болашақ мұғалімнің ақпараттық мәлениетін қалыптастыру үшін
тәрбиелік іс-шараларды, аудиториядан тыс жұмыстармен қатар студент
өз шығармашылығын өз бетінше әр түрлі ақпараттар арқылы дамытады.
Педагог-психологтың тәрбиелік іс-шараларды ұйымдастыру.
Сондықтан ойынды сабақта, сабақтан тыс уақытта пайдалану үлкен
В.А.Сухомлинскийдің [22,Б.76] сөзімен айтар болсақ “Ойынсыз ақыл-ойдың қалыпты дамуы
Ұлы педагог А.С.Макаренко [26 52] ойынға үлкен мән бере
Ойынды зерттеу мәселесімен педагогтар мен психологтар ғана емес, философтар,
Қазіргі таңда әдіс-тәсілдермен бірге оқыту технологияларының пайда болуымен, оларды
Педагогикалық технология-тиісті мақсатқа жетудің нақты тәсілдері мен құралдары арқылы
Педагогикалық технология-тиісті мақсатқа жетудің нақты тәсілдері мен құралдары арқылы
Мұғалімдердің оқушыларға оқу мақсаты, оқу түрткісі бойынша қоятын қосымша
Болашақ мұғалімнің шығармашылық мәдениетінің қалыптасуы оның шығармашылық қабілетіне тікелей
Шығармашылық жұмыстар танымдық әрекет пен дербестіктің жоғары деңгейін анықтады.
Сонымен қорыта келгенде, зерттеу мәселесі жайында жарық көрген ғылыми
-гуманитарлық және әлеуметтік-экономикалық ғылымның негізгі базалық қағидаларымен терең таныс
Еліміздегі білімдендіру жүйесінің дамуының қазіргі кезеңінде жоғары мектеп оқытушысын
Педагогикалық білгірліктің құрамдас бөліктері ретінде кәсіби маңызды қасиеттері мен
Қазіргі таңда оқыту жаңа технологиясы педагогикалық процеске ендірілуі оқушылар
Шығармашылық жұмыстар – оқушының білім-танымдық дәрежесін, пікірін жүйелі жеткізе
Шығармашылық жұмыстар танымдық әрекет пен дербестіктің жоғары деңгейін
Өзіндік шығармашылық жұмысты дербестік әркеттің ерекшелігін негізгі категория ретінде
Аталған тақырыпты бүгінгі талқылауға алып отырған себебім оқушылардың білім
Қазіргі таңда тұлға бойына шығармашылық қабілетті қалыптастыру өзекті
Оқушылардың бойына шығармашылық, ізденушілік қабілетін қалыптастырудың бірнеше түрлері бар.
Мектеп оқытушысы өз пәнін жете меңгеріп, оқыту технологияларын шебер
Олай болса, мектеп оқытушысы өзінің терең және жан-жақты білім
Адамның құндылық дүниесінің мазмұны терең, күрделі құбылыс болғандықтан, тұлғаның
Тұлғаның қандай да ғылымды меңгеруі оның дүниетанымдық, қызығушылық, шығармашылық
Тұлғаның шығармашылық қабілетін қалыптастырудың әр түрлі факторларына әлеуметтік,
Педагогикалық компетенттігі оның кәсіби білімінің деңгейімен жеке басының
Педагогикалық қызметті жақсы орындауға және тиімді нәтижеге жетуге мүмкіндік
Осы айтқандарды жинақтай келе болашақ мұғалімнің ақпараттық мәдениетін қалыптастыру
Ауыл мектептеріндегі педагог-психологтың ақпараттық мәдениетін қалыптастыру жолдарын айқындау барысында
Ғаламдық интернет жүйесін меңгеру арқылы дүниенің төрт бұрышындағы жаңалықтар
Екіншіден, алынған ақпараттарды тиімді пайдалана білу қазжеттілігі туындайды, бұл
Педагог-психологтың мәдениетін қалыптастыру жолдарының үлгісі
Педагог-психологтың ақпараттық мәдениетін қалыптастыру жолдары
ПЕДАГОГИКАЛЫҚ
Үшіншіден инновациялық (жаңашылдық) процесті меңгеру қазіргі таңда болашақ
Төртіншіден электронды оқулықтарды пайдалана білу оқушылар қызығады, мұғалім де
Бесіншіден қазіргі таңда ақпарат алу құралы көп, оны кейде
Алтыншыдан, болашақ мұғалім жан-жақты хабардар болуы керек сол себепті
Жетіншіден болашақ мұғалімнің психологиялық-педагогикалық даярлықта болуы қажет
Мұғалімнің ақпараттық мәдениеті мен педагогикалық компетенттік білімдендіру қызметінің барысында
Ақпараттық мәдениеттілікті қалыптастыру жолында барған сайын көлемі өсіп, ұлғайып
а) шығармашылық қабілеттерін дамыту: ғылыми, көркем-өнер, техникалық , спорттық
ә) өзін-өзі ұйымдастырудың дағдыларын қалыптастыру. Оған магистранттардың психалық жағынан
б) денсаулығын сақтауға бағытталған дағдылар.
Болашақ мұғалімді білімдендіруге бағытталған іс-әрекетінің негізгі бағыттарының тағы бірі
2.3.Тәжірибелік-педагогикалық эксперименттің нәтижесі мен
ғылыми әдістемелік ұсыныстар
Ауыл мектебіндегі педагог-психологтің ақпараттық мәдениетін қалыптастыру оқу-тәрбие жүйесінің құрамды
Мамандарының ақпараттық мәдениетін қалыптастыруға педагогикалық технология пәнінің маңызы
Педагогикалық технологиялардың түрлеріне тоқталып өтер болсақ:
- дәстүрлі оқыту технологиясы;
бағдарлап оқыту технологиясы;
модульдік оқыту технологиясы;
топтық оқыту технологиясы;
іскерлік ойындар технологиясы;
проблемалық оқыту технологиясы;
қашықтықтан оқыту технологиясы;
ақпараттық технология;
инновациялық оқыту технологиясы;
кредиттік-модульдік технология және т.б.
Оның ішінде ақпараттық технологияға тоқталып өтер болсақ:
Ақпараттық технология.
Соңғы жылдары "компьютерлік технологиялар" деген ұғым"ақпараттық технологиялар" ұғымы
Оқыту үрдісі жүргізілетін ортаның сипаттарын жан-жақты есепке алу: педагогикалық
Бітіру жұмысыма байланысты ғылыми-зерттеу практикада Алматы қаласындағы индустриалды-педагогикалық колледжде
Болашақ мұғалімдердің ақпараттық мәдениетін қалыптастыру мақсатында төмендегідей жоспар бойынша
ЭКСПЕРИМЕНТ БАДАРЛАМАСЫ
№ Бағдарлама бөлімі Мазмұны
1 Эксперимент тақырыбы Ауыл мектептеріндепедагогикалық-психологиялық мәдениетті қалыптастыру жұмыстарын
2 Тақырыптың көкейтестігі Ауыл мектептерінде педагогикалық-психологиялық жұмыстарын жүргізудің
3 Нысаны Ауыл мектептеріндегі педагог-психологтың жұмыстары.
4 Пәні Педагог-психологтардың жұмыстарын ұйымдастыру үрдісі.
5 Мақсаты Педагог-психологтың (техникалық құралдар, интернет т.б.) жаңаша жолдарын
Педагог-психологтардың жұмыстарын жетілдіру және бүгінгі таңдағы осалдық жақтарын қарастыру.
6 Міндеті Педагог-психологтардың жұмыстарының қазіргі жағдайын зерттеу, жетілдіру жолдарын
7 Болжам Егер педагог-психолог қызметінің мәселесін бір жүйеге
8 Диагностикалық құрылымы Сауалнама, тест, бақылау
9 Мерзімі 06.02.07 – 05.03.07
10 Кезеңдері Педагог-психологтың ақпараттық деңгейін анықтау
Сөйлесу, сұхбаттасу, дәріс беру арқылы ақпараттық мәдениетін қалыптастыру
11 Кері әсер ететін қорытынды болжам Педагог-психологтардың ақпараттық мәдениетін
12 Кері әсер ететін жайларды түзету жолдары Педагог-психологтардың ақпараттық
кесте - Қалыптастыру экспериментінің нәтижесі (қалыптастырушы кезең %
№ Кезеңдер Эксперименттік дейін Эксперименттен кейін
студент Сұрақ саны Дұрыс жауап Жар. дұрыс жауап Дұрыс
1 Бастапқы кезең
75
13
75 113
2 Дамыту кезеңі
75
13
75 113
2
3 Қалыптас
тыру кезеңі
75
13
75 113
2
“Педагог-психологтың ақпараттық мәдениетін қалыптастыру” атты арнаулы курс бағдарламасы бойынша
1 Ақпараттық мәдениеттің сипаттарының қалыптасуын қалай түсінеміз?
3 Ақпараттық мәдениеттің қалыптастырудың педагогикалық-психологияның алғышарттары туралы не
4. Ақпараттық мәдениет ұғымын қалай түсінесіз?
5. Болашақта өзіңіздің мұғалімдік қызметіңізді қалай елестетесіз?
Сауалнама жүргізгеннен кейін арнайы курс бағдарламасын дайындап, бағдарлама негізінде
“Ауыл мектептерінде педагог-психологтың қызметінің ақпаратық мәдениетін қалыптастыру жолдары” атты
Практикалық сабақтар ретінде шығармашылық тапсырмаларды орындау, сайыс, пікірталас,
1 кесте Педагог-психологтың ақпараттық мәдениетін қалыптастыруға арналған арнайы курс
Тақырыптар Сағат саны Ескерту
Теория Практика
1 “Ауыл мектептеріндегі педагог-психолог қызметінің ақпаратық мәдениетін қалыптастыру жолдары
2 Педагог-психологтың ақпараттық мәдениетінің қалыптасуы туралы жалпы ұғым және
3 Тәрбие сағатын ұйымдастыружүргізілу жолдары мен технологиясын талқылау
4 Алтын қазан (тәрбие сағаты 2 -
Қорытынды пікір -талас 2
Барлығы 10 сағат
2 тарау бойынша тұжырым
Білім-тәрбие жетілдіру саласында болашақ мұғалімдердің ақпараттық мәдениетін қалыптастыру маман
Сонымен қатар, жалпы педагогикалық дамудың, оның ішінде іс-тәжірибелердің ғылыми-зерттеу
Болашақ мұғалімнің ақпараттық мәдениетін қалыптастыру қалыптастыру жолдарының психологиялық-педагогикалық алғы-шарттары
- әлемдік, отандық ғалымдарымыздың еңбектерін сараптап, зерттеу проблемамамыз жөніндегі
Ауыл мектептеріндегі педагог-психологтың мәселелерінің педагогикалық мүмкіндіктері анықталып, бүгінгі қоғамдағы
ҚОРЫТЫНДЫ
Ауыл тұрғындарының арасында өмір сүруге қажетті тұрақты әлеуметтік қатынас
Ауыл мектебінің жұмысын жақсарту мен жандандыру мектептің құрылымдық-мазмұндық
Қазіргі ауыл мектептерінің құрылымдық жүйесі оқушы санына ғана
мемлекеттік деңгейде қарастырылуы қазақ халқының даму болашағында
Ауыл мектебінің мәртебесін көтере отырып, біз өркениетті елдің ер-азаматтарын
Ауыл мектебінің өзіндік ерекшеліктерін сөз еткенде көбінесе оқыту үрдісі
Мұғалiмнiң қазiргi технологияларды өзi оқып үйренуi үшiн
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
1 Бондаревская Е.В., Пивненко П.П. Ценностно-смысловые орентации и стратегические
2 Гурянова М. П. Российская сельская школа как социокультурный
3 Стерлин Л.Ф., Зайцев Е.С. Трудовое воспитание в
4 Қазақстан Республикасының Президентi Нұрсұлтан Назарбаевтың Қазақстан халқына
5 Ауыл мектебi 2005-2010 жылдарға арналған бағдарлама (Қазақстан Республикасы
6 Ертаев М.Ә. Еңбек және еңбекке жаңаша қатынастардың әлеуметтiк
7 Баланың құқығы туралы Конвенция. А.,1995.
8 Нұсқабаев О. Мектеп- жас ұрпақты әлеуметтендiру институты Алматы,
9 Адилгазинов Г.З. Теоретические основы совершенствования подготовки учителя к
10 Педагогикалық сөздік. М.1968.
11 Наторп П. Социальная педагогика. СП б. 1911.
12 Адилгазинов Г.З. Теоретические основы совершенствования подготовки учителя к
13 “Қазақстан Республикасында бiлiм берудi дамытудың 2005- 2010 жылдарға
14 Ауыл мектебi 2005-2010 жылдарға арналған бағдарлама (Қазақстан Республикасы
15 Қазақстан Республикасының Президентi Нұрсұлтан Назарбаевтың Қазақстан халқына
16 Мижериков В.А. Словарь –справочник по педагогике. Творческий
17 Абдиев К.С. Казахстан в цифрах.Агентсво по статистике РК.Алматы,2005.
18 Статистические данные о государственных и негосударственных учреждениях на
19 Шамшидинова К.Н. Малокомплектная школа:проблемы, поиски, решения. Издательства ВКГУ,2002.
20 Қазақстан Республикасы шағын жинақталған мектептердi дамыту тұжырымдамасы.
21 Основные тенденции развития образования в мире и пути
22 Мудрик А.В. Введение в социальную педагогику - М.
23 Аязбекова Г. Әлеуметтiк- педагогикалық қызметтiң үлгi ережесi.
24 Комаров М.С. Введение в социологию.- М., 1994.
25 Бочарова В.Г. Педагогика социальной работы.- М., 1994.
26 Баенова Д.Б. Ауыл мектебіндегі гендерлік әлеуметтендіру мәселелері «ХХІ
27 С.Сайлаубекова. Ауыл баласының білімі неге төмен? //
28 Семенов В.Д. Социальная педагогика: История и современность. Екатеринбург,
29 Мұқанов М.М. Жас және педагогикалық психология. – Алматы,
246-бет.
30 Сақтағанова Т.С. Өркениетті білім беру жүйесіндегі педагогикалық-
психологиялық қызмет // Мектептегі психология, 2006, №2, 6-бет
31. Обухова Л.Ф. Возрастная психология. М.: Изд-во МГУ, 1997.-15-21
32. Кон И.С. Психология старшеклассника. М: 1980.-31-33б.
33. Слободчиков В.И., Исаев Е.И. Основы психологической антропологии. Психология
34.Кон И.С. Психология старшеклассника. М: 1980.-31-33с.
35. Личко А.Е. Психопатии и акцентуации характера у подростков.-М.:
36. . (Кон И.С. Психология ранней юности. М:1980.106-107б.)
Краковский. А.П. О подростках. М.: Педагогика, 1970.-19-26.
37. (Фельдштейн Д.И. Психология развития личности в онтогенезе. М:,1989.-55-63б.)
38.Шмель. В. Основы психодиагностики. М:, 1996.-79-100 с.
39. Психология современного подростка / Под. Ред. Фельдштейн Д.И.
Педагогика, 1987.-39-43 с.
40. Формирование личности старшекласника. / Под. Ред. Дубровиной И.В./М:,
41. (Цукерман М. Психология саморазвития.М:, 1998.-166-169б.)
42. ( Школа и психическое здоровье учащихся. /Под. Ред.
43. (Веселова В.В. Билет в будущее. М:, 1990 7-10-18б.)
44. (Захаров Н.Н. Профессиональное самоопределение школьников. И:, 1988 7-78-85б.).
45. ( Мұқанов М.М. Педагогикалық және жас ерекшелік психологиясы.
46. (Мұқанов М.М. Педагогикалық және жас ерекшелік психологиясы.
47. (Абулханова-Славская К.А. Стратегия жизни. М:, 1990.)
48. /Под. Ред. С.М. Громбаха. М.: Медицина, 1988.-169-171б.).
49. (Выготский Л.С. Вопросы детской психологии. СПб: Союз, 1997.-40-41б.).
50 Методические рекомендации и материалы к профессиограмме
современного учителя /под ред. Г.А.Бордовского. - Л., 1987
51 Стефановская Т.А. Педагогика: наука и искусство. – М.,
52 Есаулова М.Б., Лобанова Н.Н. Самоанализ профессиональной
педагогической деятельности. - СПб. 1999
53 Поляков В.А. Технология карьеры. – М., 1995.
54. Рогов Е.И. Личность учителя: теория и практика. –
55. Сорина Н. Необходимый имидж. – М., 1999.
56. Радионова Н.Ф. Взаимодействие педагогов и старших школьников. -
57. Бурбаев Т.К .Этномәдени архетип - ұлт менталитетінің
58. Дүйсембекова.Ш.Д. Мұғалімнің жеке тұлғасы және оның кәсіби мәдениеті.
59. Макаренко А.С. Педагогикалық шығармалар. - Алматы.1954.
60. Сухомлинский В.А. Балаѓа жүрек жылуы - Алматы.1987.
ҚОСЫМША
Ауыл мектебiнiң көбісі қазақ мектептері болғандықтан ата-бабалардан мұра
Білім сапасын жоғары деңгейге көтерудің тиiмдi тәсiлдерiн анықтау, мектепке
1. Ауылдық елді мекендердегі білім мекемелерінде оқушыларға
2. Ауыл мектебіндегі оқушылардың денсаулығын сақтау мен нығайтуды дұрыс
3. Ауыл социумының әлеуметтік жағдайы мен мектеп арасындағы өзара
4.Оқушыларға және олардың ата-аналарына әлеуметтік- психологиялық , педагогикалық тұрғыда
5.Оқушыларды ауыл шаруашылық жұмыстарына бейімдеу, кәсіби мамандануға
Ауыл мектептерінің құрамдас бөлігі ретінде шағын жинақталған мектептердегі
Қазiргi уақыт талабына сай республика облыстарында шағын
Ауыл мектебінің дамуында оның мазмұндық-құрылымдық негізін
Бiлiм беру жүйесiн мен ауыл социумының өзара қарым-қатынасын қалыптастырудағы
Сонымен, «Ауыл мектебіндегі педагог-психолог қызметінің ерекшеліктері» атты зерттеу жұмысының
66
Àқïàðàòòàðäû òèiìäi ïàéäàëàíà áiëó
ғàëàìäûқ èíòåðíåò æүéåñií ìåңãåðó
Èííîâàöèÿëûº (æàңàøûëäûº) ïðîöåñòi ìåңãåðó
Ïåäàãîãèêàëûқº áåéiìäiëiê, øåáåðëiê, iñêåðëiê ºқàáiëåòi
Ïñèõîëîãèÿëûº -ïåäàãîãèêàëûº äàÿðëûқòàðûí
æåòiëäiðó
Áұқàðàëûқº ìåðçiìäiê áàñïà àқïàðàòòàðûí ïàéäàëàíà áiëó
Ýëåêòðîíäû îқóëûқòàðäû ïàéäàëàíà áiëó
Ïåäàãîãèêàëûқº æàңà òåõíîëîãèÿëàðäû ìåңãåðó
Қазіргі ауыл мектептеріндегі педагог-психолог қызметі ерекшеліктерінің мазмұны мен әдістемесі
Ауыл мектебіндегі педагог-психолог қызметінің ерекшілігі
Көптілді білім беру жағдайында болашақ педагог - психологтардың кәсіби құзіреттілігінің әдіснамалық тұғырлары
Мектепте әлеуметтік-психологиялық кеңес беру
Педагог психологтың ата - аналарымен жүргізілетін жұмыстарының мазмұны
Болашақ бастауыш сынып мұғалімдерінің ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізуге байланысты құзырлықтарын қалыптастырудың педагогикалық негіздері
Қазіргі мектептердегі педагог-психологтың қызметі
Психологтың кәсіби қызмет үлгісі
Ауыл мектептеріндегі педагог-психолог қызметі
Кәсіби құзыреттілік ұғымының мазмұны