Кеніштің есептік қоры

МАЗМҰНЫ
1 Кен орнының геологиясы 2
1.1 Кен қабатының стратиграфиясы 2
1.2 Кен орналасқан тау- жыныстарының метоло - петрографиялық
1.3 Тектоникалық құрылымы 4
1.4 Кеннің минералдық құрылымы 5
1.5 Кенорынның гидрогеологиялық мінездемесі 6
2 Қазу әдісін таңдау 7
3 кеніштің басты шама шарттарын анықтау 8
3.1 Кеніштің есептік қоры 8
3.2 Кеніштің жылдық өнімділігі 9
3.3 Кеніштік қызмет ету мерзім 10
3.4 Оңтайлы шахты алабының ұзындығын табу 10
4 тиімді ашу және даярлау тәсілдерін таңдау 11
5 Қазбаларды ұңғымалау 20
5.1 Оқпан пішінін таңдау 20
5.2 Бекітпеге түсетін тау қысымын анықтау 21
5.3 Бетон бекітпесін есептеу 22
5.4 Оқпанды жүргізу технологиясын таңдау 22
5.5 Жұмысты ұйымдастыру 23
5.6 Ұңғылау көтергі қондырғысын таңдау 23
5.7 Арқан түрлерін таңдау 24
5.8 Цикл ұзақтығын есептеу 25
6 Қазу жүйесі 27
6.1 Тиімді кен қазу жүйесiн таңдау 27
6.2 Қазу жүйесінің жүргізілетін үдірістері мен тасмалдау
6.3 кенді тиеп жеткізу. 36
6.3 Төбені қарнақылармен бекіту 37
6.4 Техника үнемдемелік көрсеткіштер 37
6.5 Кеннің жүйелік өз құнын анықтау 39
7 Арнайы бөлім 42
7.1 Жұмыс орнындағы кеніш ауасын жақсарту аспектілері 42
8 Кеніш көлігі және оқпан албары 46
8.1 Көлік түрін таңдау 46
8.2 Жылжымалы құрамның массасын анықтау 47
8.3 Тарту күшін және жылдамдықты анықтау 48
8.2 Оқпан албары 54
8.3 Көліктің экономикалық көрсеткіштері 55
9 Стационарлық қондырғылар 58
9.1 Көтерім қондырғылары 58
9.2 Көтерім машиналарын таңдау 60
9.3 Сутөкпе қондырғысының есебі 61
10 Кенішті электрмен жабдықтау 63
11 Кеніш аэрологиясы 75
11.1 Тазалап қазу жұмыстарының керекті ауа мөлшерін есептеу
11.2 Колориффер қондырғының есептелуі 78
11.3 Техника -экономикалық көрсеткіштер 79
12 Табиғатты қорғау және еңбекті қорғау 80
12.1 Су ортасын қорғау 81
12.2 Жер ресурстарын қорғау 81
12.3 Жер қойнауын тиімді пайдалану және қорғау 81
12.4 Ауаны қорғау 81
12.5 Қауіпті және зиянды факторларды таңдау 82
12.6 Ұйымдастыру шаралары 83
12.7 Аттыру жұмыстарының жалпы қауіпсіздік ережелері 83
12.8 Жерасты жарылғыш заттар қоймасын орналастыру орны және пайдаланудағы
12.9 Санитарлық денсаулық шаралары 85
12.10 Шумен күрес жолдары 86
12.11 Шаңға қарсы күрес жолдары 87
12.6 Жарықтандыру 87
12.7 Өртке қарсы шаралар 88
12.8 Су шығынын есептеу 89
12.9 Күнделікті тұрмыс қызметі 89
12.10 Апатты жою шаралар жоспары 90
12.11 Тау-кен апаттарынан құтқару қызметі 90
13 Өндіріс алаңы және жер бетінің жоспары 93
14 Экономика және өндірісті ұйымдастыру 94
14.1 Кеніштің жұмыс істеу режимі 94
14.2 Кенішті басқару және ұйымдастыру 94
ҚОРЫТЫНДЫ 102
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 103
1 Кен орнының геологиясы
Кен орны Қ.И.Сәтбаев болдауы бойынша гидротермалды генезисті, құмтасты
1.1 Кен қабатының стратиграфиясы
Орталық Жезқазғандағы Жезқазған кен қабаты жыныстарын 36 металды
Свитаның жалпы қалыңдығы (257) №1 (Тасқұдықты) кенділік горизонты
Орталық Жезқазғанның солтүстік бөлігінде (Т-7 қабаты) бытыраңқы кен шоғырлары
№3 (Покровский) кенділік деңгейжиегіне қалыңдығы 25-30м Т-15
1.2 Жезқазған свитасы – С2-3 dg
Қалыңдығы 385м 6 кенділік деңгейжиегін біріктірген қызылтүсті
№4 (төменгі Раймунд) кенділік горизонты 2 қабаттан тұрады, олардың
Орталық Жезқазған раймунд түріндегі конгломераттар сұр түсті
№8 (Акчи) кенділік массасы екі қабатты (Д-22; Д-24)
Жезқазған кенді қабатының тау жыныстарының қасиеттері мынадай сипатқа
Кендер тек күкіртті тотықты тау жыныстарында болады, олар далашпатты
Кендік сұр құмтастарға орталық Жезқазған щегіндегі паралель қабаттастығы
Т-13; Т-15; Д-3; Д-5; Д-7; Д-9; рудалы қабаттардың құрамына,
Қызыл аргелиттердегі және алевролиттердегі жиі темір гидрототықтары сорғытылмаған.
1.2 Кен орналасқан тау- жыныстарының метоло - петрографиялық
Шөгінді кешенінде кенділік қабатындағы тау-жыныстарының әр түрлі
1.3 Тектоникалық құрылымы
Жезқазған кенділік қат қабаты Ұлытау белдеуінің ендік созылымы бойынша
Ауданның қыртысты құрылымында үш қабатқа бөлінеді: төменгі полеозой, орта
Орташа құрылымдық қабат. Оның құрылымына девон, тас көмір және
Кен орнының ауданында төрт аймақтық тереңдіктегі опырылыстар
Жезқазған кен алаңы Кеңгір, Жанай және Жыланды тракантиклиналды
Жезқазған ауданындағы айырмашылық бұзылыстар меридианды және ендікті бағытта
1.4 Кеннің минералдық құрылымы
Жезқазған басты байлығы мыс. Ол кеңінен тараған халькопирит, борнит,
Баланстан тыс кен баланстық кендердің жалпы морфологиялық
Минералданудың бірінші фазасына:
сұр полмикті тақталардың қиыршықтастарының топырақты – карбонатты цементпен ұштастыруы;
цемент және қиыршықтар кен қоспаларының ауыстырылуы нәтижесінде
Минералданудың бірінші фазасында шөккен кен минералдарын құрайтын миннералдарға
Екінші фазаның маңызды ерекшелігі болып желі тәрізді минералдардың
Туынды байыту аймағының құрамына келесі минералдар кіреді: малахит,
Олар мыс құрамында және бірнеше жекеленген түрде
1.5 Кенорынның гидрогеологиялық мінездемесі
Тау жыныстарының су сиымдылық қасиеті, өнімді свиталардың орналасу тереңдігі
Өнімді свиталардың түзілімдерінің жер асты су көздері
Аса көп су молдылығымен кварцты-далашпатты құмтастар сипатталады.
Қазіргі уақытта кен орынның орталық кен алаңында, кеніштің ұзақ
Орталық кен алаңының қазымдау тереңдігі өскен сайын
Жезқазған кен орынның шахталарының су төкпесінің жалпы көлемі
Кен орны аймағында жер асты сулар кен таралғанда. Олардың
Орталық кен алаңының қазымдау тереңдігі өскен сайын
2 Қазу әдісін таңдау
Кен орнының геологиялық және кен техникалық жағдайларын ескеріп, сондай-ақ
,
мұнда m=12 кен сілемінің орташа қуаты;
, ашық кеніш жағдайларының, яғни төнбе
Кш – аршудың шектік коэффициент
(2.2)
мұнда Сж - жерасты тәсілімен қазылған 1м3 кеннің өзіндік
Са - ашық тәсілмен қазылған 1м3 кеннің
Сар- 1м3 аршу жұмысының өзіндік құны.
Өндірісте карьер тереңдігі 36м болып анықталды. Жоба бойынша кеніш
3 кеніштің басты шама шарттарын анықтау
3.1 Кеніштің есептік қоры
Есептік қор кеніш қуатын айқындайтын басты кен –
Қорды тік қималар әдісімен есептейміз. Кен сілемін
Әр блоктың ауданын келесі формуламен анықтаймыз.
(3.1) Қималар жазықтығымен шектелген әрбір блоктың көлемін мына
;
мұнда - қималардағы кен сілемдерінің аудандары,м2;
l – қималардың арақашықтығы,м;
Осы анықталған көрсеткіштерді 1-ші кестеге тіземіз.
Кесте - 3.1. Кеніштің есептік қоры
Қималар
№ Қима ауданы, м2
S Қималар арақашықтығы,м L Кен көлемі,м3
V Кен қоры,т
Q
1-1 7800 300 2340000 6084000
2-2 10800 300 3240000 8424000
3-3 10800 300 3240000 8424000
4-4 10200 300 3060000 7956000
5-5 6240 300 1872000 4867200
6-6 13500 300 4050000 10530000
7-7 8280 300 2484000 6458400
Барлығы
20286000 52743600
Осы есептік қорды анықтау қорытындысында, жобаланып отырған кен орнының
Есептік қорды қолдана отырып өндірістің түсім қорын анықтаймыз.
(3.3)
мұнда Qе- өндірістің есептік қоры,т;
Кт- түсім коэффициенті ол жоба бойынша 0,85-ке тең;
p- құнарсыздық коэффициенті.ρ=0,08.
Кеніштің түсім қоры Qт =48730550 т тең.
3.2 Кеніштің жылдық өнімділігі
Кеніштің жылдық қуаты шахтының басты шама-шарттарының бірі, шахтының
Кеніштің тау-кен мүмкіншілігіне байланысты шахтының жылына беретін жоғарғы көрсетіші.
Тазартпалап қазу жұмысының шебі, яғни жылдық жылжуына байланысты анықталады.
(3.4)
мұнда тазартпалап кен алудың жылдық орташа жылдық жылжуы,
В – барлық атзартпалап қазудың жұмыс шебінің ені, м;В=110м
- кеннің тығыздығы, т/м3;
Кт – түсім коэффициенті;
m- кен алабының нақты қалыңдығы 12 м;
V аус -тазартпалап кен алудың бір ауысымда жылжуы
т/жыл
3.3 Кеніштік қызмет ету мерзім
Кеніштің қызмет мерзімі шахтының жылдық өнімділігі оның тиімді қызмет
(3.5)
мұнда tд- кеніштің даму мерзімі, жыл;
tө- кеніштің өшу мерзімі, жыл.
Кеніштің жылдық өнімділігіне қарай кен қазып алудың қолайлы қызмет
3.4 Оңтайлы шахты алабының ұзындығын табу
Кеніш алабының ұзындығына төмендегі геологиялық айғақтар әсер етеді:
кеніштің созылым ұзындығы,жату тереңдігі,кеніштің қуаты, құлау бұрышы, кен мен
Оңтайлы кеніш алабының ұзындығын табу үшін 1 м кенге
, (3.6)
мұнда: - м бас оқпанның тереңдігі;
- м желдетпе оқпанның тереңдігі;
nж - желдетпе оқпан саны;
- бас оқпанның 1 м өту құны;
– желдетпе оқпанның 1 м өту құны;
– кеніштің құлама бағытындағы биіктігі;
- кеніштік қуаты;
- кеннің тығыздығы. т/м3;
- түсім коэффициенті
- оқпан албарын өту құны;
- қылуеттің ұзындығы.
Кеніштің оңтайлы ұзыңдығын кенішіті ашудың тиімді нұсқасын анықтап алғаннан
4 тиімді ашу және даярлау тәсілдерін таңдау
Тиімді ашу тәсілін таңдау жұмыстарын нұсқалық әдіспен орындайды. Бұл
I- КЕЗЕҢ
Бірінші кезеңде кеннің геологиялық жағдайын ескере отырып, ықтимал болады-ау
Қолдануға мүмкін ашу тәсілдерінің нұсқалары:
І.Сырғу алабынан тысқары түскен бас және екі көмекші оқпанмен,
ІІ. Кен сілемін тысқары орналасқан бас оқпаны және қапталдан
ІІІ. Сырғу алабынан тысқары бас оқпанмен, қапталдан түскен екі
IV.Кен сілемі қапталдан бір тік көмекші, желдетіс және
V. Кен сілемі көлбеу оқпанмен және қапталынан желдетіс, тік
Артықшылығы:
І Ашу жұмыстарының қарапайымдылығы, жазық жатқан кенішті ашу жолының
ІІ Ашу қазбалары тұтас бос тау жыныстарымен жүргізілуі
V Көлбеу оқпанмен ашудың артықшылығы кенді қазу үдірістерді автоматтандыруға
Кемшіліктері:
ІІ Кенге дейінгі өтілетін қазбалардың күрделілігі ;
V Ашудың ұзақтығы және техника-экономикалық тұрғыдан тиімсізкөлбеу оқпанды өтудің
Осы 5 нұсқаны сараптамадан өткізіп ішінен
Келесі кезеңде сұрыптап алынған нұсқаларды техника-үнемдемелік салыстыруға саламыз.
II- КЕЗЕҢ
ТЭК бәсекелес I- нұсқаның іріленген көрсеткіштерін графикалық тсәлмен
I.Күрделі қаржы
1. Бас оқпанды өту қаржысы
,
2. Көмекші оқпанды өту қаржысы
(4.2)
3. Желдетпе оқпанды өту қаржысы
,
4. Жазық қазбаларды өту қаржысы
,
5.Күрделі өрлемелерді өту құны
,
6. Оқпан абарын өту қаржысы
,
5. Жер бетіндегі ғимараттарды салу
,
6. Жалпы күрделі қаржы жиынтығы
,
7. 1т түсім қорына шаққанда
(4.9)
8. Меншікті күрделі қаржы
(4.10)
II.Тұтынымдық шығындар
1.Бас оқпанды күтіп ұстау шығыны
,
2. Көмекші оқпанды күтіп ұстау шығыны
,
3. Желдеткіш оқпанды күтіп ұстау шығыны
,
3. Жазық қазбаларды күтіп ұстау шығыны
,
4. Жазық қазбалармен кен тасмалдау шығыны
,
5. Кенді жоғары көтеріп төгу шығыны
,
6. Кеніш суын жер бетіне тарту шығыны
,
7. Жерүсті ғимараттарын күтіп ұстау шығыны
,
8. Тұтынымдық шығындар жиынтығы
,
9. 1т түсім қорына шаққанда
,
10. Ашу бойынша өзіндік құны
,
11. Келтірілген шығыс
,
ТЭК бәсекелес IІ- нұсқаның іріленген көрсеткіштерін графикалық тәсілмен
I.Күрделі қаржы
1. Бас оқпанды өту қаржысы
,
2. Көмекші оқпанды өту қаржысы
3. Желдетпе оқпанды өту қаржысы
,
4. Жазық қазбаларды өту қаржысы
,
5.Күрделі өрлемелерді өту құны
,
6. Оқпан абарын өту қаржысы
,
7. Жер бетіндегі ғимараттарды салу
,
8. Жалпы күрделі қаржы жиынтығы
,
9. 1т түсім қорына шаққанда
10. Меншікті күрделі қаржы
11.Тұтынымдық шығындар
1.Бас оқпанды күтіп ұстау шығыны
,
2. Көмекші оқпанды күтіп ұстау шығыны
,
3. Желдеткіш оқпанды күтіп ұстау шығыны
,
4. Жазық қазбаларды күтіп ұстау шығыны
,
5. Жазық қазбалармен кен тасмалдау шығыны
,
6. Кенді жоғары көтеріп төгу шығыны
,
7. Кеніш суын жер бетіне тарту шығыны
,
8. Жерүсті ғимараттарын күтіп ұстау шығыны
,
9. Тұтынымдық шығындар жиынтығы
,
10. 1т түсім қорына шаққанда
,
11. Ашу бойынша өзіндік құны
,
12. Келтірілген шығыс
,
ТЭК бәсекелес IІІ- нұсқаның іріленген көрсеткіштерін графикалық тәсілмен
I.Күрделі қаржы
1. Бас оқпанды өту қаржысы
,
2. Көмекші оқпанды өту қаржысы
3. Желдетпе оқпанды өту қаржысы
,
4. Жазық қазбаларды өту қаржысы
,
5.Күрделі өрлемелерді өту құны
,
6. Оқпан абарын өту қаржысы
,
7. Жер бетіндегі ғимараттарды салу
,
8. Жалпы күрделі қаржы жиынтығы
,
9. 1т түсім қорына шаққанда
8. Меншікті күрделі қаржы
II.Тұтынымдық шығындар
1.Бас оқпанды күтіп ұстау шығыны
,
2. Көмекші оқпанды күтіп ұстау шығыны
,
3. Желдеткіш оқпанды күтіп ұстау шығыны
,
4. Жазық қазбаларды күтіп ұстау шығыны
,
5. Жазық қазбалармен кен тасмалдау шығыны
,
6. Кенді жоғары көтеріп төгу шығыны
,
7. Кеніш суын жер бетіне тарту шығыны
,
8. Жерүсті ғимараттарын күтіп ұстау шығыны
,
9. Тұтынымдық шығындар жиынтығы
,
10. 1т түсім қорына шаққанда
,
11. Ашу бойынша өзіндік құны
,
11. Келтірілген шығыс
,
Осы есептеген шығындарды 4.1-кестеге жинаймыз.
Кесте - 4.1. Бәсекелес ашу тәсілдерінің ТЭК-тері
Қаржы шығындары Пайдаланылған формула Нұсқалар
І ІІ ІІІ
І Күрделі қаржы
Бас тік оқпанды өту 85 85
Көмекші оқпанды өту қаржысы
170 85 170
Желдетпе оқпанды өту 107 107 107
Жазық қазбаларды өту 49 49 49
Күрделі өрлемелерді өту құны
,
Оқпан албарын өту 2 2 2
Жер бетіндегі ғимарат- тарды салу
Күрделі қаржы жиынтығы 446 364 440
1т түсім қорына шаққанда
,
Меншікті күрделі қаржы 223 179 136
ІІ Тұтынымдық шығындар
Бас оқпанды күтіп ұстау 15 15
Көмекші оқпанды күтіп ұстау 31 15
Желдетпе оқпанды күтіп ұстау 23 23
Жазық қазбаларды күтіп ұстау 35 35
Жазық қазбалармен кен тасмалдау 33,9 33,9
Кенді көтеріп төгу шығыны 51 51
Кеніш суын жербетіне көтеру 2 2
Жерүсті ғимараттарын күтіп ұстау 11 11
Тұтынымдық шығындар жиынтығы 200 185 201
1 т кеннің өзіндік құны
1т түсім қорына шаққанда
, 13,4 10,8 12
Келтірілген шығын 46 36 44
Тиімді ашу тәсілі анықталғаннан соң біз енді кеніштің оңтайлы
мұнда Д=9,2+3,23·2=15млн.тг;
F=0,06+0,045·2=0,15млн.тг.
Кеніштің оңтайлы ұзындығы 2050м деп қабылдаймыз.
Қорыта келгенде бәсекелес нұсқалардың келтірілген шығыстарын салыстырамыз.
Бас ашу қазбасы түсетін жерін анықтау
Бас ашу қазбасы түсетін жер, ашу тәсілдерін таңдау
Бас оқпанды түсетін орынды анықтауда ең бірінші ескеріліп, көңіл
Жерасты көлігі жұмысының ең аз мөлшерін қамтамасыз ететін негізгі
1. Академик А.Д. Шевяковтың графикалық және аналитикалық әдістері
2. Профессор С.К. Соболевскийдің графика-аналитикалық әдістері
Негізгі ашу қазбалары түсетін орынды профессор С.К. Соболевскийдің графика-аналитикалық
Практикада құлау бұрышы үлкен, қалыңдығы біркелкі емес, әрі жанастау
1. Көлденең жүргізілген M, N сызыққа кез-келген масштабпен l1,
2. Сызықта қарастырылған жүктің нүктесінен M, N сызығына перпендикуляр
3. Кез-келген масштабпен көмекші А, В көлденең сызық сызамыз.
4. А және В нүктелерінен перпендикуляр көшіріп ол перпендикулярға
5. "А" нүктесінен топтастырылған жүктердің орталығымен сәуле арқылы қосамыз.
6. Q1, Q2,Q3, …Qn топтастырылған жүктерді солдан оңға қарай
Сонымен бас оқпан кен орнының сол жағынан
5 Қазбаларды ұңғымалау
Жерасты қазбалары тар және қысылыс жағдайларда жүргізілетін
5.1 Оқпан пішінін таңдау
Оқпанның көлденең қимасының екі пішіні болуы мүмкін
Оқпанның ішкі диаметрін мына формула арқылы анықтауға болады.
(5.1)
мұнда Rі – оқпанның ішкі радиусы,м.
(5.2)
мұнда а-жабдықтардың орналасу ені,м;
0,2- жабдықтардың шығыңқы жері мен бекітпенің арасындағы саңлау.
(5.3)
мұнда а1-көтергіш ыдыстар мен кергіштің арасындағы саңлау (а1=200мм);
а2- кергіштің қалыңдығы (а2 =240мм);
а3- клеттің ені,мм;
а4- скиптің ұзындығы,мм.
Оқпанның ішкі көлденең қима ауданы:
(5.4)
Оқпанның сыртқы көлденең қима ауданы:
(5.6)
мұнда Dс- оқпанның сыртқы диаметрі, м.
(5.7)
мұнда бетон бекітпенің қалыңдығы ( ).
Оқпанды жүргізгендегі көлденең қима ауданы:
5.2 Бекітпеге түсетін тау қысымын анықтау
Тік қазбалардың бекітпелеріне түсетін тау қысымы бірнеше факторларға:
Кез келген жыныс қабатының оқпан бекітпесіне түсетін қысымын мына
(5.8)
мұнда F – жыныстардың орташаландырылған көлемдік салмағы, Н/м3;
А-жыныстардың көлденең керу коэффициенті);
5.3 Бетон бекітпесін есептеу
Оқпанның қызмет ету мерзімі 10 жылдан артық болған
Бетон бекітпе қалыңдығы мына формула арқылы анықталады.
(5.9)
мұнда оқпанның ішкі радиусы,м;
- бетоннның сырғылуға көрсететін қарсылық кернеуі,Па; Бұл көрсеткішті бетонның
- бекітпеге түсетін ең үлкен қысым,Па.
Техникалық нормаға байланысты оқпан бекітпесінің қалыңдығы 400 мм
5.4 Оқпанды жүргізу технологиясын таңдау
Кен кәсіпорындарын салу жұмыстарының ішіндегі ең ауыр және
Қазбаны қазу, бекіту және арқаулар (көтергіш ыдыстардың жүрісін
Оқпанның біріктірілген түрін таңдап аламыз. Біріктірілген сұлбасы тұрақты
КС-2У/40 жүк тиегіштің техникалық сипаттамасы:
Өнімділігі 72м3/сағ,
Грейфер сиымдылығы 0,65м3,
Цикл ұзақтығы 30-40с,
Қысылған ауа шығыны 72 м3/мин,
Пайдалану өнімділігі,60-78 м3/мин,
Сығылған ауаның жұмыстық қысымы 0,6
Грейфер жүк көтергіштігі 5000кг.
5.5 Жұмысты ұйымдастыру
Протодяков шкаласы бойынша тау жыныстарының бекемдігі f >10,
ПР-30к перфоратордың техникалық сипаттамасы:
минуттағы поршен соққысының саны п=1600;
поршен соққысының энергиясы А=38,8 Дж;
перфоратор салмағы М=30к.
Оқпанды жүргізу үзіліссіз атқарылады. Үзіліссіз жұмыс істейтін жұмысшылардың
Бригада тәулігіне 6 сағат жұмыс істейтін звеноға
(5.10)
мұндағы Sм – ұңғылау қимасы,м2;
Бұрғылаудағы адам саны бір уақытта істеп тұрған перфораторлар санына
5.6 Ұңғылау көтергі қондырғысын таңдау
Көтерме қондырғысының өнімділігін жүктиегіштің тұтынымдық өнімділігін
Көтергі өнімділігі:
(5.11)
мұндағы Gт =72 м3/сағ тиегіштің техникалық өнімділігі, КС2У-40;
0,6-тиеу үдірісіндегі үзілістерді ескеретін коэффициент.
Тау жыныстарын көтеруге БПС-2,5 өзі төңкергіш қауғаларды қабылдаймыз.
5.7 Арқан түрлерін таңдау
Арқанға түсетін жүктеме:
(5.12)
мұндағы - -қауғаның, тау жынысының,судың бағыттауыш раманың және
(5.13)
Судың салмағы:
(5.14)
мұндағы Рв- 1,2 т/м3 -ластанған су тығыздығы;
Арқанның беріктігі:
(5.15)
Беріктік қоры ұңғыма көтергінің мg >7,5 талаптарын қанағаттандырады,
Көтеру көліктерін таңдау. Жер бетіне көтеру көліктерін қондырғанда олардың
(5.16)
мұнда В-жер бетіне қауғаны көтергендегі барабанға оралған орамдар саны;
Осы көрсеткіштерге сүйене біз барабан түрін таңдадық Ц-2,1,5. Оның
Электр қозғалтқыш қуаты:
(5.17)
мұнда F- тиелген қауғаны арқанмен бірге көтеру үшін қажетті
V- көтеру максималды жылдамдығы, м/с.
5.8 Цикл ұзақтығын есептеу
Циклдің ұзақтығы жоспарланбаған жұмыстар мен ұңғымалау циклінде жоспарланған жұмыстардың
, сағат
мұндағы - жыныстарды тазартпалауға дайындау, тазартпалау бекіту, бұрғыларға
Бұрғылау уақытының ұзақтығы
(5.19)
мұнда L-теспе тереңдігі,м;
tзаб –бұрғылау уақыты,мин;
vc – таза бұрғылау ұзындығы,м/мин;
Бұрғылау кезіндегі АЗ шығыны. АЗ ретінде №1 тасты аммонитті
(5.20)
мұнда q-0,7 кг/м3-АЗ меншікті шығыны;
Бір теспеге кететін АЗ шығыны
(5.21)
мұнда Е-бір шпур сиымдылығы;
lш=2м- шпур тереңдігі;
Кз=0,65-АЗ толтыру коэффициенті;
Іп=0,25-патрон ұзындығы;
qn= 0,38 патрон салмағы.
Бұрғыланатын теспе саны
(5.22)
Жыныстарды тазалау ұзақтығы:
,
Осыдан келе циклдің ұзақтығын табамыз, ол ауысымның ұзақтығына барынша
Жұмыс басталар алдында әр ауысымда кен шебері және бригадир
Жабдықтардың сенімділігі мен дұрыстығы;
Оқпан қақпағының бар болуымен дұрыстығы;
Белгі бергіш пен жарықтандырудың іске қосылып тұруы;
Көтеру жұмыстарының сенімділігі;
Күн арада қауіпсіздік техникасы бойынша нұсқау жүргізіп тұру керек.
Рұқсат етілмейді:
Белгі беруші тұтқашыға қарамай машинистке белгі беруге;
Қауғада адамдармен жабдықтарды түсіруге;
Грейфердің жұмыс істеу уақытында жөндеуге және тексеруге;
Грейфердің жүк түсіру кезінде қауғаның қасында тұруға.
6 Қазу жүйесі
Кенді өндіруге қажет ең пәрменді қазу жүйесін сұрыптап, таңдап
тау- кен өндірісінің ең маңызды жұмысы болып саналады.
1.Еңбектің қолайлы жағдайы мен қауіпсіздігін қамтамасыз ету;
2.Көп еңбек күшін қажет ететін ауыр жұмыстар аз болып,өндірістік
3.Шығысты азайтып, қазылған кен өнімінің сапасын жоғарлату;
4.Кенішті жылдық жоспарлы өніммен қамтамасыз ету.
6.1 Тиімді кен қазу жүйесiн таңдау
Тиімді қазу жүйесiн таңдап алу екi кезеңге бөлiнедi.
Бiрiнші кезеңде: кеннің геологиялық, технологиялық жағдайларына негізделген айғақтарға
1.Панелдік - діңгекті қазу жүйесі.
2.Жазық кенүңгірлі толтырмалы қазу жүйесі.
3. Қатпарлап қазу жүйесі.
Жоғарыда көрсетілген қазу жүйелер бойынша тұрақты және құбылмалы айғақтарын
Кесте -6.1. Тұрақты және құбылмалы айғақтар
Қазу жүйесіне әсер ететін аймақтар Айғақтардың сипаттамасы Қолдануға мүмкін
І Тұрақты айғақтар
Кеніштің пішіні
Кеніштің қалыңдығы
Кенішпен тау жүйесінің түйісу өзгешелігі
Кеніштің құлау бұрышы Жазық
1
1,2,3
Орта қалыңдықты 18м кем емес.
Кені бекем
0-110
ІІ Құбылмалы айғақтар
Кеніш элементтерінің тұрақсыздығы
Кеннің тұрақтылығы
Тау жынысының тұрақтылығы
Кеніштің ішіндегі минерал-дардың бөліну өзгешелігі
Кеннің бағалығы
Кеннің жатып қалып жабысу, тотықтану, бейімділігі өздігінен жану қабілеттілігі
Тау жынысының минералдық құрамы
Қазу тереңдігі
Кенорнының су өтетін су сіңетін, су жинайтын, су тұтқыш
Жер бетінің және тау жыныстарының құлату, опырлу мүмкіншіліктері
Қазу жүйесін таңдауға әсер ететін басқа айғақтар
Тұрақты
Тұрақсыз
Минералсыз
Орташа бағалы
Жабыспайды, жанбайды, тотығады
Минералсыз
300-600м
980 м
Құлатуға, опыруға болмайды
Тас жолы, байту фабрикасы бар электр қуаты жеткілікті
1,2,3
1,3
1,2,3
Екiншi кезеңде. Алдын ала таңдауға түскен қолдануға мүмкiн деген
6.2 кесте - Салыстырма әдісін орындау реті
Оңтайлы белгілердің аталуы Қазу жүйелерінің түрі
1 2 3
Кенжаршылардың өнімі, т/аус 45 27 8
Кеннің өзіндік құны, теңге/т 1600 2200 2700
Түсім коэффициенті, б.ү. 0,85 0,85 0,82
Құнарсыздық коэффициенті, б.ұ. 0,08 0,08 0,08
Кеннің жалпы бағалығы 353222 353222 290067
Жоғалым зардап мөлшері 37153 16631 23417
Құнарсыздық зардап мөлшері, теңге/т 4120 4106 4224
1 т кеннің қазу, байыту, балқыту жалпы өз құны,
Тиімділігі, % 13,8 13,6 10,3
Қазу жүйесінің пәрменділік коэффициенті 6,3 16,6 9,5
Бұл кестенi толтыру үшiн төмендегi көрсеткiштердi есептеп, анықтап
1.1т кеннiң жалпы бағалығы есептеледi:
,тг/т
мұнда αд – кеннiң металл мөлшерi,%;
Еө - металдың өндiрiстiк түсiм еселеуiшi,
Р – 1т металдың сату- алу бағасы,тг/т.
Бірінші қазу жүйесі
Екінші қазу жүйесі
Үшінші қазу жүйесі
Жоғалымның үнемдiлiк зардабын:
(6.2)
мұнда, d-жоғалған кеннiң бағалығы,тг/т;
- жоғалым мөлшерi;
(6.3) мүнда П-жоғалым мөлшерi,%.
R- құнарсыздық еселеуiшi.
Сd – геологиялық қаржының 1 т шаққандағы тозу жарнасы,
Q – жоғалған 1 т кеннiң бағалығы, тг/т.
Өп – кеннiң өндiрiстiк бағалығы, тг/т.
φ – жоғалған кендi қазып алу, байыту, балқыту шығындарының
φ = 0.3-0.5.
Өд – 1т кеннiң өз құны.
Бірінші қазу жүйесі
Екінші қазу жүйесі
Үшінші қазу жүйесі
Құнарсыздық зардап мөлшерiн Р.П. Каплуновтың әдiстемесiнен табамыз:
(6.4)
αм – қазылмаған кеннiң металл бөлшектерi;%.
αф – қазылған кеннiң мталл бөлшектерi,%.
Δ – құнарсызданған 1 т кендi қазуға, байытуға, балқытуға
W – құнарсызданған кеннiң түсiм еселеуiшiнiң төмендеген мөлшерi;
P΄ - кендегi процент металдың сату-алу бағасы,тг/т;
Бірінші қазу жүйесі
Екінші қазу жүйесі
Үшінші қазу жүйесі
Қазу жүйесiнiң пәрмендiлiк еселеуiшiн келесi формуладан табамыз:
(6.5) мұнда,Өм = Σ Б – кеннiң өндiрiстiк
Өс – қазу жүйесiнiң қорытынды пәрмендiлiк көрсеткiшi.
Өд- кеннiң толық өз құны,тг/т;
Өп – жоғалымның зардап мөлшерi, тг/т.
Бірінші қазу жүйесі
Екінші қазу жүйесі
Үшінші қазу жүйесі
Қазу жүйесiнiң тиiмдiлiгiн мына формуламен табамыз:
(6.6)
Бірінші қазу жүйесі
Екінші қазу жүйесі
Үшінші қазу жүйесі
6.2-кестенiң көрсеткiштерiн анықтап алғаннан кейiн олардың iшiнен ең
Есептеме көрсеткiшiмен оңтайлы белгiлердiң арасындағы ауған мөлшерiн
1.Кенжаршының өнімі бойынша:
(6.7)
2.Кеннің өзіндік құны бойынша:
3.Түсім еселеуіші бойынша
.
4.Құнарсыздық еселеуіші бойынша
.
5.Кеннің жалпы бағалығы бойынша
6.Жоғалымның зардап мөлшері бойынша
7.Құнарсыздық зардап мөлшері бойынша
8. 1 т кенді қазу, байыту, балқыту жалпы өз
9.Тиімділігі бойынша
10.Қазу жүйесінің пәрменділік еселеуіші бойынша
Жүйенің үш түрін салыстырғанда әр жүйенің оң көрсеткіштерін пайдалансақ
Ауған матрицасында келтірілген мәліметтерді пайдаланып қазу жүйесінің ең төменгі
,
Бірінші қазу жүйесі
Екінші қазу жүйесі
Үшінші қазу жүйесі
Сайрақтың ең төменгі мөлшері, жобалап отырған Жезқазған бірінші
6.2 Қазу жүйесінің жүргізілетін үдірістері мен тасмалдау
Жоғарғы кемерді төрт кенжармен қазамыз. Әрбір кенжардың ұзындығы
м
Екі кенжарда бұрғылау жұмыстары жүріп жатса екі кенжарда тиеп-жеткізу
Жоғарғы кемердегі кенжардың (забойдың) ауданы:
м2
Төменгі кемерді үш кенжармен (50 м) қазамыз. Бірінші кенжарда
Төменгі бір кенжардың ауданы:
,
м2
Теспенің көлемі:
,
мұнда = 42мм - теспенің диаметрі;
=5 м – теспенің тереңдігі;
= 0,7-0,85 теспені оқтау еселеуіші;
= 1,2 кг/дм3 – АЗ тығыздығы;
= 0,85-0,95 кг/дм3 оқтаудың тығызыдығы.
дм3
Жоғарғы кенжарлардағы теспелердің саны
,
теспе
Төменгі кенжарлардағы теспелердің саны:
теспе
Жоғарғы кемерді тілме жұмысына жатқызылады. Есепті төменгі кемерге байланысты
Бір теспенің ауданы:
,
мұнда - төменгі бір кенжардың ауданы, м2;
- төменгі кенжардағы теспелердің саны.
мм2
Теспелердің орналасу торы; биіктігінде 5 қатар, бір қатарда 50
Бір кенжарға АЗ шығыны:
,
кг
Бір атылыста уатылған кеннің көлемі:
,
т
АЗ 1тоннаға шықанны:
,
кг/т
Бір кенжардағы теспелердің жалпы ұзындығы:
,
м
Екі бұрғылау күймесі УБШ-532 әр қайсысы ауысымында 250 м
аус.
Теспелерді оқтауға қажетті уақыт:
аус.
Сонымен, бұрғылауға, оқтауға және аттыруға желдетуге бөлінген уақыт:
ауысым
мұнда 0,5 ауысым – есептелмеген жұмыстар мен кенжарды желдетуге
6.3 кенді тиеп жеткізу.
Эксковатор ЭО-5112 ауысымдық өнімі былай есептелінеді:
,
мұнда = 6 сағ. – ауысымның
- уақытты пайдалану еселеуіші;
= 1,25 м3- ожаудың көлемі;
= 0,8- ожауды толтыру еселеуіші;
= 36 сек – ожауды кенге енгізіп, толтырып, тиеу
- қопсу еселеуіші.
т/аус.
Кенді-тиеп жеткізу уақыты:
(6.13)
аусым
6.3 Төбені қарнақылармен бекіту
Кенүңгірдің төбесі болатты полимерлі қарнақылармен бекітіледі.
Қарнақыларды орнату теспенің тереңдігі 2м, қарнақының орналасу торы 1,5х1,5м.
қар/адам-аус
Панельдің төбесін бекітуге керекті қарнақы саны:
,
мұнда - панельдің ауданы, м2;
- тіреу тыңдарының ауданы, м2;
- бір қарнақының ауданы, м2.
қарнақы
Қарнақыларға теспелерді бұрғылауға, оларды орналастыруға бүкіл панель бойынша
адам-аус.
6.4 Техника үнемдемелік көрсеткіштер
Еңбек шығыны (адам-ауысым);
Бұрғышылардың
Қопарушылардың
Тіреушілердің
Тиеушілер-жеткізушілердің 1 · 2 =2
Электржөндеушілердің
Барлығы:
Кенжаршының ауысым өнімділігі:
(6.15)
т/аус.
Панельдің бойында кенжар бар. Олардың тәуілік өнімділігі:
т/тәу.
Панельдің қорын қазғанда шыққан еңбек шығыны:
Дайындық қазбаларын өту:
ад/аус.
Тілме қазбаларын өту:
ад/аус.
Кенжаршының ауысым өнімділігі:
т/аус.
Панельдің қоры қазу кезендеріне сәйкес бөлінгені 1-кестеде келтірілген. Кеннің
Кесте-6.1. Кеннің жоғалымын және құнарсыздығын есептегенде панельдің қазу қоры.
Қазу кезеңдері және қазбалар-дың аталуы қазба-лар-дың саны Ұзындығы, м
өндірістік қор, т
Біреу-інің Жалпы
Біреу-інің Жалпы
Біреу-інің Жалпы
І Дайындық қазбалары
1 Панельдік қылует 2 300 600 12 24 2400
2 Тасмалдау қуақаз 2 150 300 12 24 1800
3 Желдету қылуеті 1 300 400 12 12 4800
4 Жыйнақ желдету қуақаз 1 150 150 12 12
5 Кен құдығы 5 10 50 3 15 30
Қосындысы
1700
51480
ІІ Тілме қазбалары
1 Кірме оймасы 8 12 96 12 96 144
2 Кесу өрлемесі 2 13 26 4 8 -
3 Кесу саңлауы 2 270 540 260 520
4 Жоғарғы кемер 1 20 20 3000 3000 60000
Қосындысы
682
170622
ІІІ Тазалап қазу
1 Жоғарғы кемерді қазу 1 380 380 750
375000
975000
2 Төменгі кемерді қазу 1 394 394 1200
600000
1560000
3 Панельдік тыңдарды қазу 144 13 1872 20
2880
73476
Қосындысы
2646
2608476
Кесте-6.2
Қазу кезеңдері және атаулары Өндірістік қор, т Еселеуіштер
б.ү.
Түсім Құнар-сыздану
1 Дайындық жұмыстары 51480 1,0 0 51480 51480
2 Тілме жұмыстары 170622 1,0 0 170622 170622 0,002
3 Тазалап қазу
3.1 Жоғарғы кемерді қазу 975000 0,80 0,06 828750 975585
3.2 Төменгі кемерді қазу 1560000 0,80 0,06 1326000 1560936
3.3 Панельдік тыңдарды қазу 73476 0,70 0,10 56576 73549
Қосындысы
2832172 1,00
Шахтының тәуілік өнімін қамтамасыз ететін панельдің саны:
,
мұнда - түсім еселеуіші;
- шахтының тәуілік өнімділігі, т;
- панельдің тәуілік өнімділігі, т/тәу;
- қосымша блоктар еселеуіші, 1,15-1,25 немесе блоктың өнімділігі жоғары
панель
6.5 Кеннің жүйелік өз құнын анықтау
Кеншілердің жалақысы 3-кестеде көрсетілген.
6.3-кесте
Кеншілердің мамандығы Дәрежесі Белгіленген баға, теңге Кеншілердің саны Жалпы
1 Бұрғышы 6 1200 8 9600
2 Бұрғышының көмекшісі 5 820 8 6560
3 Экскаваторшы 6 840 4 6560
4 МоАЗ жүргізуші 6 840 4 6560
5 Қопарғыш 4 730 2 1460
6 Жөндеуші 4 680 2 1360
7 Төбетіреуші 5 730 2 1460
Қосындысы
33560
Аудандық еселеуiш ,
10068
Қосымша жалақы, 10 %
3356
Сыйлық мөлшері, 30 %
10068
Зейнетақы салығы 10 %
3356
Мемлекеттік сақтандыру қоры, 15 %
5034
Барлығы
65442
, (6.17)
тг/т
Заттар шығыны 4-кестеде келтірілген.
6.4-кесте
Заттардың аталуы өлшемі 1т-ға шыққаны, теңге Біреуінің бағасы, теңге
1 №6 аммонит кг 0,311 15 4,66
2 Демеуіш пілте сан 0,5 90 45
3 Элктр қалпақша сан 0,5 60 30
4 Отбергіш пілте м 0,04 20 0,8
5 Бұрғылау болаты кг 0,04 2700 108
6 Берік қорытпа гр 1,0 24 24 7
Қосындысы
220,98
Есептелмеген заттар
20 %
44,2
Барлығы
265,18
Қуат шығыны 5-кестеде келтірілген.
6.5-кесте
Қуатты пайдалан-ушылар Саны Қуаты Жалпы қуаты Тәуілік
1 Томрок-вискари 1010 5 22 110 10 23400 5
2 ЭО-5112 2 10 20 10 12000 5 60000
3 СП-80 1 6 6 10 3600 5 18000
қосындысы
195000
Есептел-меген қуат 10%
19500
Барлығы
214500
Қуат шығыны тарауы бойынша 1т кеннің өзіндік құны:
,
тг/т
Жабдықтардың тозу жарнасы 6-кестеде келтірілген.
6.6-кесте. Жабдықтардың тозу жарнасы.
Жабдық-тардың аталуы Саны Бір жабдық-тың бағасы, теңге Жалпы бағасы,
теңге
1 Томрок-вискари 1010 2 34000000 68000000 3 204000000 30600000
2 ЭО-5112 2 800000 1600000 3 4800000 720000 5520000
3 МоАЗ-6401 5 2000000 10000000 3 30000000 4500000 34500000
4 СП-8А 2 1200000 2400000 5 12000000 1800000 13800000
5 ST-500 2 9500000 19000000 2 38000000 5700000 43700000
қосындысы
Есептелмеген
Жабдықтар 15%
Барлығы
Жабдықтардың тозу жарнасының тарауы бойынша 1т кеннің өз құны:
,
тг/т
Даярлау-тілме қазбаларының тозу жарнасы:
,
тг/т
Бес тараудың өзіндік құнын 6.7-кестеге жиынап 1т кеннің өзіндік
6.7-кесте.
Шығын тараулары 1т кенге шыққан шығын, теңге
1 Кеншілердің жалақысы 61
2 Заттар шығыны 265,18
3 Қуат шығыны 198,6
4 Жабдықтардың тозу жарнасы 1078,8
5 ДТҚ тозу жарнасы 9,89
Барлығы 1613,5
Панельді - діңгекті қазу жүйесінің 1т кеннің жүйелік өз
7 Арнайы бөлім
7.1 Жұмыс орнындағы кеніш ауасын жақсарту аспектілері
Кеніш ауасы деп жер бетінен тау кен қазбаларына
Атмосфералық ауа жерасты қазбаларымен қозғалыс кезінде едәуір өзгеріске ұшырайды,
Жерастылық қазбалардың механикалық қоспалармен ластануы жер үсті ауамен салыстырғанда
Тау кен қазбаларымен қозғалысы кезінде ауа құрамының өзгеруі дегенде
Кеніштегі шаңның пайда болуы, қазу, аттыру, тиеу үдірісі кезінде
1.Кен қазу,уату,тиеу үдірістері кезінде шаңның пайда болуы;
2.Кеніште қолданатын көлік кешендері;
Кеніштік шаңдар зиянды және зиянды емес болып екіге бөлінеді.
Улы зиянды шаңдардың әсерінен адам кәсіби ауруға шалдығады, көбінесе
Кеніш ауасының тазарту аспектілерінің бірі болып күрес дұрыс
Осы әдістердің ішінде ең пәрмендісі болып, шаңды пайда болған
Үйіндіге құйылатын су барлық жерге бір келкі тарап
Үйіндінің біркелкі дымқылдануын қамтамасыз етіп, тұңғыш рет судың тарау
(7.1)
мұнда Uх,Uу,UZ –кенорын жүйесіндегі Х,У,Z бойымен құйылған судың тарау
КC- су тарауылдылығының коэффициенті;
- пезометрлік қысым.
Кен үйіндісі ішіндегі су қозғалысы мен оның тоқтаусыз таралуы
(7.2)
Егер деп белгілеген болсақ, теңдігі былай
(7.3)
Судың тарауы екі осьті болса онда келесідей анықтаймыз:
(7.4)
Осы теңдеуді Н арқылы өрнектесек болады:
(7.5)
(7.5) теңдеуді шешу үшін 7.1 – сурет негізінде
(7.6)
(7.6) теңдеудің шеткі жағдайларына қарай қолданады. Осының нәтижесінде үйіндіге
Суреттен пьезометрлік қысым заңдылығының қалың жерге суды көбірек құю
Желдету ағымының жылдамдығы 4,0 м/с болғанда шаң
Уатылған кен массасының үйіндісін бірқалыпты дымқылдандыру, оның ылғалдылығын
(7.8)
мұнда В,С-кеннің дымқылдануын сипаттайтын эмпирикалық еселеуіш;
dорт-уатылған кен кесектерінің орташа диаметрі.
Уатылған кеннің максималды малекулалық ылғалсиымдылығы келесі өрнекпен анықталады:
(7.9)
мұнда W1,W2, ∆1, ∆2-сәйкесті ылғалсиымдылық уатылған кен массасының
Сонымен үйіндіні бір қалыпты дымқылдандыруға қажет су массасы келесідей
(7.10)
мұнда Qс – қажет су,л;
Wм – уатылған кеннің максималды малекулалық ылғалсиымдылығы,%;
Wt –кеннің табиғи ылғалдылығы,%;
Un- судың үйінді ішіндегі тарау жылдамдығы,м/с;
t - су құю мерзімі,мин;
S – су құйылатын үйінді беті,м2;
Су шығысын анықтау үшін үйінді бетінің ауданын S анықтау
,
Z- үйінді ұзындығы,м;
у'-АО а қисығының ұзындығының туындысы (7.1-сурет). Аоа қисығының ұзындығы
(7.12)
мұндаА1,В1 С1 – үйінді бетінің тегіс еместігін ескеретін коэффициент.
(7.13)
мұнда М- дымқылдатыратын кен;
8 Кеніш көлігі және оқпан албары
8.1 Көлік түрін таңдау
Тасымалдаудың технологиялық сұлбасы кен орнының тау кен техникалық
Элетровоз бен вагондарды түрлерін, өлшемдерін таңдауға бірнеше фактор әсер
Жүк тиелген (lг) және бос (Rn) бағыттағы тасымалдау учаскелерінің
Тасмалдық учаскідегі бос бағыттың арақашықтығы:
(8.1)
Тасмалдық учаскідегі жүкті бағыттың арақашықтығы:
(8.2)
Тасмалдаудың орташа ұзыңдығы:
(8.3)
Вагон сыйымдылығы мен электртасығышты таңдауға кеніштің жылдық өнімділігі 2,5т.жыл
8.2 Жылжымалы құрамның массасын анықтау
Жүк тиелген жылжымалы құрамның өрге қозғалғандағы қабысу
(8.4)
мұнда Рк = 14 т – электртасығыштың қабысу массасы;
- құм себілмегендегі қабысу массасы;
- жылжымалы құрамның айналыстағы массасының екпін коэффициенті;
м/с2 – жылжымалы құрамның орнынан қозғалғандағы үдеуі;
i = 2 – жолдың еңісі;
nс- электрқозғалтқыштың секция саны, дана;
Wж-жүк тиелген вагон қозғалысына негізгі үлесті кедергі, Н/кН
Жүк тиелген және бос вагондар қозғалысының негізгі үлесті кедергісі:
Н/кН,
Н/кН,
мұнда т –бос вагоның массасы;
- қабылдаған вагонның нақты жүккөтергіштігі,т.
Вагонның нақты жүк көтергіштігі мына формуламен анықтаймыз:
(8.7)
мұнда - қабылданған вагон сиымдылығы;
-үйінді кен тығыздығы;
Ктол =1 – вагон қорабын толтыру коэффициенті.
(8.8)
γ – кен тығыздығы,т/м3;
Кқоп = 1,5 – кенді қопсыту коэффициенті.
Жүккөтергіштігі 10т болғанда, рельсті жол еңісін 2% тең деп
Н/кН
Н/кН
Жылжымалы құрамдағы вагондар саны:
(8.9)
Жүк тиелген жылжымалы құрамның массасы:
,т,
бос құрамның массасы:
,т,
Жылжымалы құрамның пайдалы массасы
,т,
8.3 Тарту күшін және жылдамдықты анықтау
Жүкпен және бос құрамның қалыптанған жүрісі кезіндегі бір қозғалтқышқа
(8.13)
(8.14)
мұнда nқоз = 2 – электртасығыштың бір секциясындағы тарту
Fж(б)>0 болғанда жүкпен және бос құрамның жылдамдығы тарту қозғалтқыштарының
,м/с,
м/с,
аэ және вэ коэффиценттерінің мәндерін мына теңдеулермен анықтаймыз:
мұнда кВт – қозғалтқыштың қуаты;
м/с – сағаттық жұмыс кестесіндегі электртасығыш жылдамдығы;
- ұзақтық жұмыс кестесіндегі электртасығыш жылдамдығы;
Fсағ=27,кН сағаттық жұмыс кестесіндегі электртасығыштық тарту күші,Н;
Fұз= 14,кН ұзақтық жұмыс кестесіндегі электртасығыштық тарту күші,Н;
- электртасығыштың ұзақтық және сағаттық жұмыс кестесіндегі тарту күштері
- тиісті берілістер ПӘК-і.
(8.16)
(8.17)
(8.18)
(8.19)
мұнда және -
аэ және вэ коэффициентерінің мәндерін (8.12) және (8.13)
Электрлітасығыштың тарту мүмкіндігі бойынша жылдамдығы тежеу шарты бойынша жылдамдығынан
Механикалық тежеу кезінде тежеу күшін анықтаймыз:
(8.20)
мұнда - электровоздың тежеу массасы;
- тежеу режіміндегі ілінісу коэффициенті.
Жүктелген және бос құрамның үлесті тежеу күші:
(8.22)
(8.23)
Жүктиелген және бос құрамдарының тежеу баяулығы:
(8.24)
(8.25)
Жүк тиелген және бос құрамның тежеуге мүмкін жылдамдығы:
(8.26)
(8.27)
мұнда - тежеу уақыты;
- максимальды мүмкін тежеу алдындағы жол ұзындығы.
Алынған тарту және тежеу күштерінің жылдамдығының мәндерінен кішісін қабылдаймыз:
(VТ.ж. < Vж);
(VТ.б. < Vб).
Рейстің ұзақтығы
Деңгейжиекпен тасымалдаудың орташа ұзындығы 1000м болғандықтан, жүк тиелген және
(8.28)
(8.29)
Бос және жұк құрамының жүру ұзақтығы:
(8.30)
(8.31)
Рейс бойындағы поездардың жүру ұзақтығы:
(8.32)
Құрамды тиеу уақыты:
(8.33)
мұнда - бір вагонды тиеу уақыты.
Вагонаударғышпен құрамды түсіру уақыты:
(8.34)
мұнда - бір вагонды тиеу уақыты.
Рейстің толық ұзақтығы:
(8.35)
мұнда - мүмкін күту
Қозғалтқыштарды қызуға тексеру
Жүктиелген және бос поездар қозғалысы кезінде қозғалтқыштың тұтынатын тотығының
(8.36)
(8.37)
мұнда және
Эквивалентті тоқ тең болады
(8.38)
Электровоздардың саны және өнімділігі
Ауысым бойында бір электровоздардың мүмкін рейстерінің санын анықтаймыз:
(8.39)
мұнда Тсм = 6,5 с – ауысым бойында электровоздың
Негізгі жүкті (кен және жыныс) шығару үшін ауысымдағы қажетті
(8.40)
мұнда К=1,25 – аралық сиымдылық бар болған кездегі теңсіздік
Кж= 1,12 жынысты тасымалдауды ескеретін коэффициент;
Асм = 2186м – шақтының ауысымдық өнімділігі.
Ауысымдағы қажетті рейс санының қажетті жиынтығы
(8.41)
мұнда чл = 2 – адам тасымалдау рейстерінің саны;
чм = 2 – жабдықтар мен материалдарды тасымалдау үшін
Жұмыс электровоздарының есептік саны
(8.42)
Электровоздардың тізімдік саны
(7.43)
Негізгі жүк бойынша электровоздың орташа ауысымдық өнімділігі
ткм/см,
ткм/см,
Электровоздың ауысымдық өнімділігі:
ткм/см,
мұнда L = 1540м.
ткм/см,
Адамдарды, материалдарды және жабдықтарды тасымалдауды ескере отрып, ауысымдағы электровоздарды
(8.46)
Кен мен жынысты тасымалдау үшін вагондардың қажетті саны:
(8.47)
мұнда КВ = 1,25 – резевтегі және жөндеудегі вагондарды
КД = 2– оқпан албарындағы вагондарды ескеретін коэффициент.
Көлікті электрмен қамтамасыздандыруды есептеу
Орташа поездық тоқ мына формуламен анықталады:
(8.49)
мұнда nд = 2 – тарту қозғалтқыштарын параллельді
Тарту бекетінің ең жоғары қуаты:
кВт, (8.50)
мұнда Ко = 0,8 - электровоздардың бір мезгілде жұмыс
U = 275 В – тарту бекеттеріндегі кернеу;
J пус = 142 А – электровоз қозғалтқыштарының бастапқы
nс=1–электровзсекцияларыныңсаны.
Тарту бекетінің жұмыс қуаты:
(8.51)
мұнда Кпер = 1,5 – түрлендіру апаратының тиеу қабілеттілігінің
Жұмыс қуатында АТП ШС – 500/275 түрлендіру агрегатын қабылдаймыз.
Агрегаттың сипаттамалары:
137- қуаты, КВт
0,96- агрегаттың ПӘК
1,5-сағаттық тиеу қабеліттілігі
Бір рейстің қуат шығыны:
,
Орталық жерасты бекеттерінің түрлеріндегі ауысымдық қуат шығыны:
(8.53)
мұнда - түрлендіру қондырғысының ПӘК;
nc = 0,95 – электр көзінің ПӘК.
Қуаттың меншікті шығынын мына теңдеумен анықтаймыз:
(8.54)
Жылдағы энергия шығыны:
(8.55)
мұнда пау-тәуләктегі ауысым саны,
птау-жылдағы тәуліктердің саны,
8.2 Оқпан албары
Оқпан албары ол, шақтының әртүрлі өндірістік функцияларын орындауға арналған
Оқпан албарының негізгі функциялары ол - жүк қабылдау бойынша
Кеніштің жылдық өнімділігіне және кенорнын игерудің кентехникалық шарттарына сәйкес,
(8.56)
мұнда L = 20 м – кезекті локомотивтен түсіру
v = 1 м/с – түсіру кешеніне қарай жүретін
Сағаттық өткізу қабілеті
(8.57)
мұнда - шақтының беретін жыныс мөлшерінің,
Тәуліктік өткізу қабілеті
т/тәу,
мұнда Q- қозғалтқыштарының қажетті салмағы,т;
tтүс-аудармамен бір құрамды түсіретін уақыт,мин;
R-оқпан албарының жұмысы бір қалыпты еместігі еслеуіші;
Т- оқпан албарының тәуліктегі жұмыс ұзақтығы, сағ;
т/тәу,
ОА өткізу қабілетін, шақтының тәуліктік өнімділігімен салыстыра отырып, оқпан
Оқпан албарының кенүңгірлерінің өлшемдерін жобалық типтерге байланысты алынған.
8.3 Көліктің экономикалық көрсеткіштері
Кесте-8.1. Жабдықтардың амортизациясы
№
п/п Жабдықтардың аталуы Өлшем бірлігі Саны Бағасы, мың,
Бірлік Барлығы
1 Электротасығыштар
К-14 дана 6 1276000 76020000 18,6 14139x70
2 Жүк вагоны ВГ-10 дана 50 321000 16050000
3 Өртке қарсы вагон
7 460000 6450000 32,1 1014х6
4 Арнайы вагон
15 480000 650000 32,1 2070х45
5 Вагон аударғыш
2 2790000 5580000 26,7 14х9х60
6 АТПШС дана 1 950000 950000 14,8 146000
Қосындысы 85080х10
Құрал жабдықтар 10%%%% 850801
Құрастыру 20% 1701102
Барлығы: 9529413
Ескерілмеген шығындар (10%)
1 т кенді тасымалдау құнындағы жабдықтардың амортизациялық шығын үлесі
(8.59)
мұнда За = 9529413 тенге – амортизациялық жылдық
7.2 кесте - Жалақы
Жұмысшылардың мамандығы Жұмысшылар саны Жыл бойындағы ауысым саны Жалақының
Ауысымда Тәулікте
Электровоздың машинисі 5 15 4575 860 3843000
Электровозды жөндеуші слесар 2 4 1220 680 7364000
Вагон жөндеуші слесар 2 4 1220 650 7564000
Электр слесарі 2 4 1220 700 866900
Жол жұмысшысы 3 6 1830 600 100650
ОА операторы 1 3 915 680 849600
Барлдығы
Қосымша жалақы, 70% 6302090
Жиынтығы:
1 т өндірілген кенге есептелгендегі жалақыға жұмсалатын төлемдер
(8.60)
мұнда Зз.п. = 26890240тг - тәуліктегі бағасын есептеу;
Агод = 2,5 т/жыл. – шақтының электр қуатының шығыны.
Электр қуатының бағасын есептеу
Вагонаударғыштардың жылдық электр қуатының шығыны
мұнда nоп = 1 – вагонаударғыштың саны;
Nдв = 80 кВт – қозғалтқыштардың жалпы қуаты;
КВ = 0,7 – машина уақытының коэффициенті;
Тсм = 6с – жұмыс ауысымының ұзақтығы;
nсм = 3 – жабдықтардың жұмыс істеу ауысымның тәуліктегі
= 0,85 – қозғалтқыштық ПӘК;
= 0,8 – трансформатордың ПӘК.
Түрлендіру бекетінің жылдық электрқуатынның шығыны:
(8.61)
Электрқуатының жиынтықты жылдық шығыны:
,
Түрлендіру агрегаты үшін трансформатордың қуаты:
NТП = 160 кВА.
Вагонаударғыш үшін трансформатордың қуаты мына формуламен анықталады:
(8.63)
мұнда п0- вагон қозғалтқышының жалпы қуаты,кВт;
Трансформаторлардың жиынтықты қуаты:
(8.64)
мұнда Ко = 0,7 – қозғалтқыштардың бір мезгілде іске
- қуат коэффиценті.
Бекітілген қуатының төлемдерін ескере отырып жұмсалған электрқуатының бағасы
тг,
мұнда а = 4 тг/кВтс – 1 кВт сағат
В = 26,6 тг/кВАжыл – 1кВА бекітілген жылдық қуатының
тг
1т кенді тасымалдаудың жалпы бағасындағы электрқуаты шығындарының үлесі
(8.66)
Материалдар бағасын есептеу
Материалдардың бағасын (майлау, тазалау, сүрту және т.б.) электрқуаты бағасының
15% резервті ескере отырып, жұмысшылардың орташа саны:
чсп = чсут1,15= 39 х 1,15 = 49 адам
мұнда 39 адам – тәуліктегі адам саны.
7.3. Кесте – Материалдар
1 Тікелей материалдар 139776
2 Жабдықтардың қосалқы бөлшектері 447470
3 Төмен бағалы заттар мен материалдар 727576
4 Барлығы 1314822
Материалдарға жұмсалатын шығындар үлесі
(8.68)
7.4 кесте – Көлік бағасы
№ п/п Шығындар Бағасы, тг/т
1 Күрделі қаржылар мен амортизация 4,9
2 Жалақы 5,6
3 Электрқуаты 1
4 Материалдар
Барлығы: 19,80
9 Стационарлық қондырғылар
9.1 Көтерім қондырғылары
Жобаланып отырған кеніштің жылдық өнімділігіне байланысты скиптік көтеру қондырғысының
(9.1)
мұнда с- ауысым кезіндегі жүктердің бір қалыпты түспейтінін
Аж – кеніштің жылдық өнімділігі, т/ж;
В- бір жылдағы жұмыс күні;
t- тәуліктегі көтерудің уақыты,с.
,
Бір скиптік көтерім
(9.2)
мұнда Нп-көтеру биіктігі,м;
Скиптің керекті сиымдылығын анықтау
м3,
мұнда ρн – бос жатқан кен тығыздығы, кг/м3;
м3
Есептелген мәнге байланысты Vск =13,8м3 салыстыра УСН14,1 скипін
Таңдап алынған скиптің нақтылы жүк көтерімділігін келесі форуламен
(9.4)
мұнда β- скипті толтыру еселеуіші;
Vн –скиптің нақтылы сиымдылығы,м3;
ρн – қопсытылған күйдегі кеннің тығыздығы,кг/м3;
Арқандарды таңдау және есептеу. Көтеру қондырғысындағы арқанның беріктілігі бойынша
Арқанның соңғы ұшының жүк көтерімділігі мынаған тең:
(9.5)
мұнда Qс- скиптің салмағы,кг;
Арқанның салбырау ұзындығы
(9.6)
мұнда һк-копер биіктігі,м;
Арқанның ұшының 1м есептік салмағы мына формуламен есептейміз:
max= ,
мұнда[τ]-арқан сымдар, н/м2;
Zn-арқанның артық беріктік статикалық еселеуіші;
g- еркін түсу үдеуі;
ρо-үш жүкті арқанның болдамды тығыздығы,кг/м3:
max= ,
1м арқан ұшының есептік салмағы ГОСТ 3058-00 бойынша
Алынған осы арқан нақтылы беріктік қоры
(9.8)
мұнда Q- сәйкес арқан сымының үзілу күші;
м-12,03кг-1м арқанның нақтылы салмағы,кг;
9.2 Көтерім машиналарын таңдау
Көтеру машинасын таңдау арқан мен барабанның диаметріне байланысты
Бір арқанды көтеруге үнемі тығыздық өлшемі келесі
Көтеру көліктерін таңдау. Жер бетіне көтеру көліктерін қондырғанда олардың
Барабанның жалпы өнімділігі мына формуламен анықталады:
(9.9)
(9.10)
мұнда һрез- тексерістегі арқанның сыналатын резервтегі ұзындық қоры,м;
Нг- қабаттардың арасындағы ара қашықтық,м;
Пгр-үйкеліс орамалар саны;
Осы есептелген мәліметтерге байланысты ЦР-4х2,2/0,6 көтеру машинасын қабылдаймыз.
9.3 Сутөкпе қондырғысының есебі
Кенорнының гидрогеологиялық сипаттамасы Жезқазған кенорнының орташа сумолдылығы
Кеніштік су төгу қондырғыларының басты элементтері болып сорғыштар саналады.
Бастапқы берілістер
Қалыпты су ағыны, м3/сағ
Максимал су ағыны, м3/сағ
Шахты тереңдігі, м
Шахты өнімділігі, т/жыл
Сорғыш тәуліктік қалыпты ағынды 20 сағатта сыртқа шығаруы керек.
Қалыпты өнімділік
,
м3/сағ.
Максимал өнімділік
,
м3/сағ.
Сутөкпенің геодезиялық биіктігі
HГ = НШ + hПР + hЗАГ – hсв,
НГ = 490 + 1,5 + 4 – 2
мұнда НШ – шахты терендегі, м;
ҺПР=1-1,5–шахты оқпанының аузынан жоғары шығын тұрған төгу құбырының
ҺЗАГ=7–сорғыш құбырының горизонт деңгейінен төмен орналасқан бөлігі, м;
Һсв = 1,5-2 – тереңдетілген сору камерасының сору биіктігі,
Желіге жұмыс жасағанда манометрлік ағын күші геодезиялық биіктікпен ағын
НП = 5-15%
НМ = НГ + НП,
НМ = 485 + 71 = 556 м.
Ағын күшінің шоғынын НГ –ның 5%-ін азайтуға
,
Сорғыштың максималды өнімділігіне байланысты ЦНСК-500-560 тиіпті сорғыш қабылдаймыз. Сорғыштың
- сорғының жұмыс өнімділігі- 500, м3/сағ;
- су ағыны- 560, м су;
- айналма жиілігі- 1475 айн/мин;
- комплектеуші қозғалтқыштың қуаты – 900 кВт.
ЦНСК -500-560 сорғы қондырғысының графикалық сипаттамасы.
Сутөкпеге жұмсалатын орташа жылдық электр энергия мөлшері
,
кВт/сағ,
мұнда n1 – жылдағы қалыпты су ағыны болған күндер
n2 – жылдағы максимак су ағыны болған күндер саны.
10 Кенішті электрмен жабдықтау
Жезқазған кенорнын энергиямен жабдықтау желісі ретінде
Кернеуі 6кВ электрмен жабдықтау негізінен кабельді желілер
Электр қабылдағыштарды жабдықтау үшін жерасты қазбаларында оқшауланған
Жерасты электравоз көлігі тұрақты тоқпен 275В кернеуі
Электр энергияның жерастындағы негізгі тұтынушыларына: басты су төкпе қондырғылары,
Өнеркәсіп алаңында 6кВ кернеуге жатқызылған қуат 1000 кВА екі
Көтерулерде, компрессорларда, желдеткіштерде 6кВ төмендетуге тарату қондырғыларының ғимараттарын
Кеніштің жерасты бөлігін электрмен жабдықтау үшін
Сутөкпе сорғылары үшін кеніштік қалыпты орындалуы КРУН-6кВ
Іске қосқыш құрылғысы ретінде магнитті іске қосқыштар
Кеніштің жерасты бөлігінде электр энергияны тарату
ЛП 002, ЛП 003, ЛСП 02 түріндегі жарықшамдарды
Су төкпе бөлмелерін жарықтандыру НКУ-200 қыздыру шамды жарықшағымен
Кестеге келтірілген мәләметтер келесі формулалармен анықталады.
БТҚС шинасындағы септік жүктемесі:
, кВ·А,
мұнда ∑Ресеп , ∑Qесеп– активті және реактивті қуаттың қосынды
ксм = сұраныс коэффициенті 0,8-0,9 аралығында қабылдаймыз.
, кВ·А
Кеніш қуатының орташа өлшенген қуат коэффициенті:
,
мұнда ∑Wа- активті энергияның қосынды тәулік шығыны, кВт.сағ;
∑Wр- реактивті энергияның қосынды тәулік шығыны, кВАр.сек;
ТСДН 1000/110/6 трансформаторын қабылдаймыз. Трансформаторлың бөлек жұмыстарын қабылдаймыз,
Энергияның жылдық құны:
,тг/жыл,
мұнда ∑S- жүктеменің максимум мөлшері,кВт;
С- 1кВА бір жүйенің жалпы жылдық бағасы.
мұнда d – 1 кВт сағат төлем құны;
1 кВт сағат төлем құны:
тг/кВт,
Электр энергияның меншікті шығыны:
кВт.сағ/т, (10.5)
Электр энергияның тауарлық өнімге меншікті шығыны:
(10.6)
Еңбектің энергиямен жабдықтауы:
, ,
мұнда - кенішке бөлінген адам құрамы;
-1жылдағы жұмыс күні;
- ауысым уақыты, сағ.
,
Жеткізу деңгейжиегіндегі қазбаларды жарықтандыру есептеу (тасымалдау қуақаздары):
(10.8)
мұнда Еміп- БҚЕ бойынша минималды жарықтандыру;
К-жарыққайтарыммен төмендету қорының коэффициенті;
Іпр-300Вт қуатты қыздыру шамының жарық күші;
lм- тасмалдау қуақазының ұзындығы,м.
Қауіпсіздік техника талаптарына сәйкес тасмалдау қуақазының жарықтануы.
Негізгі тасымалдау қазбаларының электр жарықтандыруын есептеу.
Есеп дәлдік әдісімен жүргізіледі. Тасмалдау қазбаларын максимум жарықтандыру
Екі жарық шам арасындағы сәуленің табанға түсу бұрышы:
(10.9)
Тораптық 127В кернеуі және қуаты 40 Вт РНН –
(10.10)
Стандарты ағын 2400 лм-ді құрайды:
мұнда С=2,4- қабылданған шаманың жарық ағынының шартты шам жарығының
(10.11)
Кенүңгірлік қазбаларды жарықтандыруды есептеу, жарық ағыны әдісімен өндіріледі.
ОЖҚС-ны жарықтандыруды есептеу.
Минимал жарықтануды қамтамасыз ететін ағын:
(10.12)
мұнда S-панельдің ауданы,м2;
Z-табанның минимал орташа жарықтануының қатынасы;
η- жарық ағынын пайдалану коэффициенті.
(10.13)
Жарықтандыру үшін РНГ-200 жарық шамын қабылдаймыз. Еміп=75лк, Еор=3960лк, жарық
(10.14)
,
мұнда і- бөлме индексі.
Жарықшамдар саны:
(10.16)
Екі қатарға орналастырылған жарықшамдардың арақашықтығы:
(10.17)
Сорғылық камераны жарықтандыруды есептеу үшін РН-100 жарықшамын қабылдаймыз.
(10.18)
Жарықшамдар саны:
(10.19)
Шамдарды екі қатарға орналастырудағы ара қашықтық:
Күту кенүңгіріне РН-100 жарықшамын қабылдаймыз:
Электравоз депосы РН-100 жарық шамын қабылдаймыз
Жарықшамдар саны:
Жарықтандыру жүктемесінің кестесін құрамыз. Әр учаскіге жарықтандыру трансформаторларының
(10.20)
мұнда Рлн –қыздырушы шамдардың тұтыну қуаты;
ηс -0,92-0,95-тораптық ПЭК-і;
соsα-люминесцентті шамдар қуаттарының коэффициенті.
Қазбаларды және кенүңгірлерді жарықтандыру бойынша алынған есептеулерді кестеге
Жарықтандыру трансформаторының қуаты ОЖҚС трансформаторы;
Сорғы кенүңгірі:
Электравоз депосы, төнкергіш кенүңгірінің трансформаторлары:
Диспетчерлік және медпункт трансформаторлары:
Тасымалдау бөлімшесіндегі трансформатордың қуаты:
Әр бөлімшедегі жарықтандыру трансформаторларын таңдап аламыз: ОЖҚС: АБК-4х5,2дана,
Деңгейжиектің электрлік торабын жерге қосуды есептеу:
(10.21)
Кеніштегі жерге қосуды тарату, қатар жалғағанда 20м-ден аспауы керек.
Электродты жерге қосу кедергісі:
(10.22)
мұнда ρ - топырақтың меншікті кедергісі, ;
l - жерге қосу электродының ұзындығы l=2500мм;
d – электрод диаметрі, d = 3см.
Жалпы электрод кедергісі:
(10.23)
мұнда l – ұзындығы;
n-қалыңдығы;
Броньдалған кабель кедергісі:
Кабельді жалғастырғыш саны:
(10.24)
Тұтынушылар аталуы
Рорн, кВт
η
Рқос
Ртұт,
кВт
Кд
cos φ
Q
кВАр Тәулікт машин уақыт,
t, сағ
tg φ Тәуліктік шығын
WA, кВсағ
Wp, кВАр
Скип көтермесі 2х630 0,94 1340 938 0,7 0,95 309
Клет көтермесі 500 0,92 543 380 0,7 0,95
Скиптік көтеру (бос) 500 0,94 531
Желдеткіш жабдығы 1200 0,94 1276 1021 0,8 0,85 337
Компрессор жабдығы 3х570 0,93 1839 1471 0,8 0,85 485
Су төкпе 3х320 0,95 1010 808 0,8 0,95 501
Электр тарту 137 0,85 161 136 0,8 0,75
Өндіру учаскілері 2х400 0,82 973 180 0,85 0,84 499
Дайындау учаскілері 118 0,88 134 94 0,8 0,8 701
ОА тұтынушылары 250 0,82 310 218 0,7 0,65 253
ОКР тұтынушылары 250 0,83 310 187 0,7 0,7 190
Кеніш жарығы 72 0,98 73 73 0,8 0,92
Жерүсті технологиялық кешені 1000 0,94 1063,8 851 1 0,86
Жиынтығы 8577
6720
4302
129328 75505,4
Кесте-10.1. Кеніштегі тоқ қабылдағыштар.
Кесте 10.2 Жарықтандыру есебі.
Қазбаларадың аталуы Li, кВт Si,
A d i
A n
A Жарық шамдар түрі Қуат,N,кВт
А
1.ОЖҚС кенүңгірі
2. Сорғы
3. Медпункт
4.Электравоз депосы
5.Төнкергіш
6.Диспетчерлік
7.Қылует
8.Тасмалдау қылуеті 35
25
5
30
20
9,5
200
1700 140
100
20
126
200
28,5 1,3
1,3
1
6
4
2
6
6
54
39
10
10
10
15
34
366
РП-100
РП-100
РП-100
РП-100
РП-100
РП-100
РПЛ-40
РПЛ-40
5,4
3,9
0,4
1
1
1,5
1,36
14,6
Барлығы
36,76
Түтікті жерге қосу саны 12 түтікті және 12 жолақты,
Түтікті жерге қосу кедергілерінің қосындысы:
(10.25)
Жолақты кедергілердің қосындысы:
(10.26)
(10.27)
(10.28)
Жергілікті жерге қосу кедергісі:
(10.29)
Жерасты және барлық жергілікті деңгейжиекті жерлендірудің қосындысы кедергісі:
(10.30)
Rз- кеніш =0,9 Ом ‹ 2 Ом ҚЕ шартын
11 Кеніш аэрологиясы
Кенішті толық желдету мен тау-кен жұмысшыларының денсаулығы және жұмыс
Кенішті желдетуде біз “қапталдық желдетпе жүйесін” қолданамыз. Басты желдету
Қапталдық желдету жүйесінің артықшылықтары:
1) Сыртқа шығатын 3 шығу жолының болуы, тау-кен жұмыстарының
2) Оқпаннан кенжарға дейінгі ауаның жүру жолында ауа жоғалуына
3) Бүкіл жұмыс уақытында қысымның тұрақты болуы.
Кемшіліктері:
1) Қапталдық желдету оқпанын жүргізуге көп қаржының жүмсалуы;
Кеніштің жұмысқа кеш қосылуы.
Бірнеше желдетіс оқпандарының болуы.
11.1 Тазалап қазу жұмыстарының керекті ауа мөлшерін есептеу
Тазалап қазу жұмыстары үшін керекті ауа мөлшерін анықтау
Аттыру жұмыстары кезінде пайда болатын газдылық.
,
мұндаVк- желдету кен үңгірінің көлемі;
t- желдету уақыты,мин;
Кт- турбулентті диффузия коэффициенті;
А- бір уақытта желдету панел саны.
Шаңды шығару бойынша
,
мұндаVmin-жұмыс кезіндегі ауаның ағынының ең төменгі жылдамдығы,м/с;
S-кенжар кеністігінде көлденең қима ауданы,м2;
Өздігінен жүретін дизельді жабдықтардан бөлінетін улы газдар бойынша:
(11.3)
мұнда Кu-ауысымдағы жабдықтардың қолдану еселеуіші;
К0- жабдықтардың бір уақытта істеу еселеуіші;
Ем-қозғалтқыштың жалпы қуаты.
Өздігінен жүретін жабдықтардан бөлінетін газ факторлары бойынша, дайындық
Кенжардағы адам саны мен есептегенде:
,
мұнда n = 24 адам – панелдегі 1 ауысымдағы
q = 6 м3/мин – 1 адамға қажетті ауа
z = 1,2 – запастағы ауа коэффициенті;
м3/с;
Аттыру жұмыстары кезінде газдың бөлінуіне байланысты
Тілме және даярлау жұмыстарының керекті ауа мөлшерін есептеу:
,
мұнда В– Атылғыш заттың газдануы, м3/кг;
А – бір уақытта атылатын атылғыш зат мөлшері, кг;
Z – қазбаның тұйық бөлігіндегі ұзындығы,м;
k3 – ылғалдандыру еселеуіші;
Кутр – желдеткіш құбырлардағы ауаның келу коэфициенті;
Кенүңгірлердегі желдету үшін керекті ауа мөлшерін анықтау.
(11.6)
мұнда К1 – 1 сағаттың көлемінде керекті
Жанар жағар май қоймасы үшін
(11.7)
Ұстап тұру қазбаларына керекті ауа мөлшері
(11.8)
мұнда Үміп – қазбалармен жүретін ауа ағынының ең төменгі
S- қазбаның қима ауданы,м2.
Кенішке қажет ауа мөлшері
(11.9)
мұнда к-ауаның бір қалыпты бөлінбейтін есептейтін еселеуіші;
Желдеткіш қондырғының өнімділігі
(11.10)
мұнда КВ-сыртқы ауа ағынының жоғалуын ескеретін еселеуіші;
Жалпы шахталық депрессияны есептеу:
Әр қазбаның дипрссиясы мына формула бойынша есептелінеді:
,
мұнда - қазбаның аэродинамикалық кедергісінің коэффициенті;
Р – қазбаның периметрі,м;
Q - ауаның мөлшері, м3/c;
S – қазбаның көлденен қимасы, м.
Берілген көрсеткіштерді 1 кестеден көруге болады.
Кесте-1.
Қазба-ның атауы α S, м S3 P, м L,
max min
max min
Оқпан
0,002 50,2 126907 28 350 150 223,9 50131 10,6
Қылует
0,0017 17,9 5735 16 650 200 223,9 50131 15,1
Қуақаз
0,0017 17,9 5735 16 800 120 111,95 12532 47
Кенүңгір
0,0017 17,9 5735 16 450 60 55,9 3137 67
Желдету қуақазы
0,0013 12,2 1838,2 14 450 180 55,9 3133 13,9
Бас желдету қуақазы
0,0013 12,2 1838,2 14 300 180 111,95 12533 47,8
201,4 143
Желдеткіш өнімділігі:
,
м3/с.
Кеніш эквивалент саңылауы:
,
Желдеткіш қондырғысының кедергісі:
,
.
Желдеткіштің есептік депрессиясы:
.
Желдеткіштің жұмыстық режимі Qв=850 м3/с болғанда һ= 463,5 Па
Желдеткіш қозғалтқышының қуаты
(11.16)
Ц 40-24 қозғалтқышын қабылдаймыз.
Жылдық қуат шығыны
(11.17)
Электр қуатының меншікті шығыны
(11.18)
11.2 Колориффер қондырғының есептелуі
Ауа жылытқыштың жылу өткізгіштігі:
(11.19)
Ср – ауаның жылу жымдылығы:
.
Ауаның жылыту шататын массасы:
(9.21)
мұнда: tсм = ауа түсетін оқпанның
tр – 40 аймақтағы ең төмен температура;
tпод =+70 ауа жылытқышты қолданғандағы ең жақсы жылыған ауа
Бір қатардағы калорифр саны
(9.22)
ТСМ-10-20 калорифрін қабылдаймыз
11.3 Техника -экономикалық көрсеткіштер
Кесте-2. Еңбек ақы
Жұмысшының мамандығы Саны Разряд Тариф құны (ставка) Санақ жылдық
мың тг
Слесарь
Желдеткіш оқпандағы жұмысшы
Қосындысы:
Қосымша еңбек ақы 10%
4
IV
IV
1235
1235
1095
1095
40569,7
54095
94662,7
9466,2
47331
Барлығы:
1511460
Жалақы бойынша 1 т кеннің өзіндік құны:
тг/т
тг/т
Кесте-3. Жабдықтардың амортизациясы
Жабдық атауы Саны Бағасы құны, тг Жалпы құны, тг
1.Ауа жылытқыш (колорифер)
2. ВЦД-47 1
4 15000
500 000 1500
200 000 12
10 240000
252216
3.Электтрқозғалтқыш 4 90000 360 000 10 36000
4.УКВ апарат 2 15 000 30 000 10 3000
5.Ғимарат 2 20 0000 40 0000 15 20 000
Есептелмеген жабдықтар 10%
33260
Құрастыру және бөлшектер 20%
66520
Барлығы
4 323900
Тозу жарнасы бойынша 1т кеннің өзіндік құны:
тг/т
Кесте -5. Энергия
Тұтынушы атауы Саны Қуаты
кВт Жылдық
шығың кВт/сағ 1 кВт құны Жылдық ақша, тг
1. ВЦД-47 2 170 8671201 5 8671378
Барлығы
8671378
Санақта жоқ жабдықтар 15% - 459000 тг
Барлығы: 3519000
1 т кенге тг/т.
3. Материал шығының өтем құннан 20% деп аламыз.
Кесте -5.Жалпы шығын.
Шығын бабы 1 т- дағы шығын
Еңбек ақы
Өтем құны
Материалдар
Электроэнергия 1
2
2
4
Өзіндік құны 9тг/т
12 Табиғатты қорғау және еңбекті қорғау
12.1 Су ортасын қорғау
Жобалап отырған кенішті қазған кезде жерасты суларының
12.2 Жер ресурстарын қорғау
Кенді жерасты және ашық тәсілдермен қазған кезде шыққан бос
Бос тау жыныстары арнайы жобамен қарастырылып белгіленген тәртіпке сай
12.3 Жер қойнауын тиімді пайдалану және қорғау
Кенді қазу жұмыстарында жоғалыммен құнарсыздануын кеніштің кен өндірудегі
12.4 Ауаны қорғау
Бұл жобада жобаланып отырған кеніштің ауаны қорғау бөліміне сәйкес
ұстахана;
темірді электрмен пісіру цехы;
әртүрлі электрлі жабдықтарды жөндеу бөлімі.
Цемент қоймасы және әр түрлі бетон заттарын құю, комплексі
Кеніште және оның құрамына кіретін қосалқы өндірістік
Ол үшін осы зиянды заттардыңбөлініп шығатын әрбір цехқа міндетті
Өндірісітің қосалықы шаруашылық аудандарында жобаланбағандай төрт от жағу орнынан
Үйілген бос жыныстардың жылдар бойы жер бетінде жатылуынан күннің
Бұған қарсы күрес шараларының басты жолының бірі болып үйілген
12.5 Қауіпті және зиянды факторларды таңдау
Бұл біз жобалап отырған кенорнының жерасты тәсілімен қазу
1. Кен қазбаларының төбеснің опырылып құлауы
2. Қоршаған тік қазбаларға түсіп кету қауіпті
3. Электр тоқ көздері
4. Жерастындағы қауіпті аймақтар
5. Тасымалдау көліктері
6. Шаңдар
7. Газдар
8. Шумен және дірілмен күрес
9. Жарықтанудың жеткіліксіздігі
10. ауыз суыныңы сапасыздығы
11. Жерастындағы климаттық жағдайдың қолайсыздығына немесе жерастындағы қазбалардың ауа
Жоғарыда көрсетілген қауіпті және зиянды әсерлерін жою үшін жобаның
1. Ұйымдастыру шаралары
2. Техникалық шаралар
3. Саниралық денсаулық шаралары
4. Өртке қарсы шаралар
5. Тау-кен құтқару ісі, апатты жою жоспарлар
12.6 Ұйымдастыру шаралары
Барлық жұмысқа қабылданушылар жерасты және жерүсті жағдайларында жұмыс жасауға
Кеніште адамдардың түсіп, шығуға үнемі тіркеуге алып
Барлық пайдалану қазбалары таза және дұрыс ұсталуы қажет.
Бұл біз қарастырып отырған жобада техникалық шараларға қазбалардың төбесін
12.7 Аттыру жұмыстарының жалпы қауіпсіздік ережелері
Жарлығыш заттар мен жару жабдықтары бір – бірінен бөлек
Детонаторларды тек жарушы жұмысшылардың өздері тасмалдайды.
Бір қоржынмен 20 кг-ға дейін ЖЗ тасмалдауға болады.
Электродетонаторларды ағаш есікті арнайы вагонеткалармен тасмалдаған жөн.
ЖЗ-дан оқпан арқылы түсіреді. Ол уақытта жұмысшыларды жерастына түсіру
ЖЗ-ды көтеру және түсіру жылдамдығы 5 м/с аспауға тиіс.
Бұрғылау және қопару алдында кәдімгі ысқырықпен немесе басқа дыбысты
Екі созылыңқы ысқырық-жұтанатын білтелерге от қойылғаның, жару желісі электр
12.8 Жерасты жарылғыш заттар қоймасын орналастыру орны және пайдаланудағы
Жарылғыш заттар қоймасын қауіпсіз жерде оқпан албарына 100 метрден
кг
Жарылғыш заттардың оқпан арқылы түсіреді. Ол уақытта жұмысшыларды дерастына
Жарылғыш заттарды шахты күзетшілеріне тарату қоймаларына дейін зауыттан оралған
Жарлығыш заттарды тоқпен түйістіретін электрвоздарда тасмалдауда ЖЗ пен арнайы
Жерге қосу адамдардың электр тоғынан сақтауынан және де құбырлардың
Жермен қондырғылардың тоқ жүрмейтін бөліктерін қосылуы, жерге қосқыш
Жергілікті жерге қосу әр электр магнитті камераларда, әр тұрақты
Төменде жергілікті жерге қосудың бір мысалы келтірілген.
(12.1)
мұнда ρ- құмдақтардың сыбағалы кедергісі ρ = 800 Ом.м;
В- жерге қосу егер жерге қосу темірлі сызықтармен атқарылса
Ом
Кабельдік сауыты мен қорғасынды қабығының кедергілерін есепке алғандағы барлық
,
Ом
Зумфтағы орталық жерге қосқыштың өлшенген жалпы кедергісі:
,
Ом
Орталық жерге қосқыштың кедергісі Ом
,
Орталық жерге қосқыштың жалпы кедергісі:
,
Ом
Орталық жерге қосқыштың кедергісі 20м аспайды, яғни
12.9 Санитарлық денсаулық шаралары
Жерасты кен қазу өндірісінде кеншілердің денсаулығын сақтау үшін олардың
Жобаланушы объектіде, шахтыда метеориялық шарттар, температураның күрт өзгерілері байқалмайды,
Күнделікті тұрмыс қызметіндегі жұмыскерлерге арналған жуынатын орынды есептеу
л/адам (12.6)
мұнда адамға шаққандағы су шығыны
л/адам
мұнда л/сағ –1 жуынатын орынның сиымдылығы,
Моншадағы судың температурасын +60(С дейін киім қоятын шкафтың көлемі
12.10 Шумен күрес жолдары
Өндірістік шу табиғи жаратылысына байланысты үш топқа
Шумен күрескенде металл детандардан палстмассалық детальдарға көшу керек дыбыс
Тербелістің зиянды әсерінен қоғау үшін құралдарды конструкциялағанда вибражылдамдықты қажетті
Көлік ішіндегі шуды төмендету үшін дыбыс реттеуші және дыбыс
Кенжарларда желдеткіштердің шуын төмендету ұшін ГЖ-5 тұншықтырғыштары қолданылады. Қатерлі
Дірілмен күрес жолдары:
Жұмыс кешені мен операциялар санын азайту үшін технологиялық процесті
12.11 Шаңға қарсы күрес жолдары
Жобада температураның, ылғалдылықтың ауа толқынының жылдамдығы мен оның
Жұмыс істейтін қазбалар ауысымында зиянды газдар болмауы, ол ауа
Шаңмен күрес әрекеттері.
Кеніштік газбен ластануды шаң тозаңдануды төмендету үшін кеніш
- ауаның көп келіп тұрған жеріне кен түсіргіштер және
- бұрғылау кезінде шаңдануды азайту үшін ылғалдандырып бұрғылау
Кенжарда тозаңды басу үшін жарылыс кезінде ТК-1 тұман
12.6 Жарықтандыру
Барлық жұмыс орны оқпанның қабылдау ауданы, баспалдақтар, адамдар жүретін
Электр тізбегінен қоректенетін жарықтандырғыштардан келесі жерасты жерлері жарықтануы керек:
Жерасты қазбаларын жарықтандыру еңбек өнімділігінің артуына әсерін тигізеді.
Тау-кен қазбаларын жүргізгенде барлық қазбалар кернеуі 36В аспайтын
Диамеррі 6м тең оқпанды жарықтандыру үшін, егер шамның іліну
Егер шам оқпанның өзінде орналасса онда жарық көзінің tg
(12.8)
Ал ең алыс нүктедегі құлау бұрышы 340.
Жерасты қазбаларындағы кенүңгірлерді жарықтандыру Ен=мг шартына сүйене отырып және
Оған қажетті жарық күші төмендегідей болады:
(12.9)
Есептелген көрсеткіштер үшін каталог бойынша қуаты 200Вт жарықағыны F=3200мм
12.7 Өртке қарсы шаралар
Жобада өртке қарсы келесі шаралар ескеріледі: каперлар мен оқпан
Жерасты депо камерасы, майлау-жанғыш материалдардан сақтау атылғыш заттар қоймасы,
Кенішті суға жалғай салынатын ауа манистралы бар. Бұдан басқа
Өртке қарсы пайдаланатын заттарды сақтау үшін кеніште:
1. Шахты оқпаны мен теміржол арқылы жалғасқан жерүсті қоймасы;
2. Қабаттарда жерасты қоймалары салынған;
Әр қойма төмендегі кестеде көрсетілгендей өртсөндіру құралдарымен және аспаптарымен
Кесте- 12.1. Өрт сөндіру құралдарымен және аспаптарымен жабдықталады.
№ Кенүңгірлердің аталуы Өртсөндіргіштер, дина. Құм, м3 Күрес дана
1 Насос кенүңгірі 2 0,2 1
2 Электровоз депосы 4 0,2 2
3 ОТП 4 0,2 3
4 АЗ қоймасы 4 0,4 4
5
Жөндеу шеберхана
қоймасы 2 0,4 3
6 ЖММ (ГСМ) кенүңгірі 6 0,4 2
7 Дәріхана 2 - 1
8 Өзгерту станциясы 4 0,2 2
9 Жатыр кенүңгірі 2 0,2 1
12.8 Су шығынын есептеу
Берілген учаскінің су шығынын төмендегідей анықтаймыз. Кен қазбаларындағы
м3/сағ.
Құбыр магистралының шығынын өрт оқпанының бір бүрку диаметрі 19
м3/сағ.
Әр өрт қанаттарында бір тазалау блоктары, әр блоктың техникалық
м3/сағ.
ДВ учаскесінде су шығыны м3/сағ және
мм
ОА учаскесінде құбырдың ішкі диаметрі
СО учаскесіндегі құбырдың ішкі диаметрі
Торабтағы судың жалпы ытқуы
Өртке қарсы сужинақтың сиымдылығы
м2.
Мөлшерге сәйкес сораптап судың ытқуын 1500 Па аспауы керек.
12.9 Күнделікті тұрмыс қызметі
Жұмыскерлерге қызмет көрсетуде күнделікті тұрмыс комбинаты қолданылады. Оның құрамында
12.10 Апатты жою шаралар жоспары
Апатты ескерту және жою жоспары алдын-ала жасалып мыналардан құралады:
а) шапшаң бөлім
б) диспозиция
в) графикалық заттар, жадығаттар.
а) Шапшаң бөлімде апат болған жерлерден адамдарды шығару, өрт
ә) Диспозицияда жауапты қызметкерлердің міндеттері жазылып қойылады. Шахтыда өртті
б) Графикалық бөлімде
- апатты желдету шаралар сүлбесі
- сумен жабдықтау сүлбесі
- өртке қарсы қолданылатын құралдар
- тұрған орындар сүлбесі.
12.11 Тау-кен апаттарынан құтқару қызметі
Газданған қазбаларға шіберетін әскери тау-кен апаттарынан қутқару бөлімі бес
12.2 Кесте - Өртке қарсы күрес шараларының жоспар
Адамдарды құтқару және өртті жою шаралары Шаралардың орындалуына жауапты
1.Желдеткіштерді өшіру
Калориферлерді өшіру
2. Өрт болғаны туралы кеніш бойынша дабыл беріп адамдарды
3.Әскери тау-кен апатынан құтқару бөлімін шақыру
4. ОТП өшіру
5. Өртке қарсы күреске арналған есіктерді жабу Жауапты: Кеніш
Жауапты: телефоншы. Кеніш диспетчері.
Жауапты: телефоншы. Кезекші диспетшер
Жауапты: БАС энергетик, ОТП диспетчері
Жауапшы: Сораптық кезекші Барлық жұмысшылар өрт болған. Жерді
Адамдар өзіндік құтқару құралын қолданып қосалқы шығу қазбаларына кетеді
Қалып кеткен адамдарды құтқарып өрт сөндіру шараларын жасайды
Электр қуаттары өшіріледі
12.3 Кесте - Шапшаң бөлімінің алатты жою жоспар тәртібі
Адамдарды құтқару және апаттарды жою шаралары Жауапты адамдар және
1. Апатты жағдай болғаны тқралы нұсқау беру
2. Әскери тау-кен апатынан құтқарушылар бөлімін шақыру
3. Участок жабдықтарын опат салдарынан болған жағдайды жоюға даярлау
4. Барлық механика мамандырылған құралдарды апатты жоюға жеткізуге нұсқау
5. Орындауға кірісу
Жауапты: Бас инженер
Орындаушылар: Бас механик, участок бастықтары, кеніш диспетчері
Жауапты: Бас инженер
Орындаушы: диспетчер
Жауапты: Бас механик
Орындаушылар: участок механиктері
Жауапты: Бас инженер
Орындаушы: Бас диспетчері
Жауапты: Бас инженер
Орындаушылар: Әскери тау-кен апатынан құтқару бөлімі
Барлық жұмыс істеушілер олап болған жерді тастап кетуі керек
Қосалқы шығыстан адамдарды апат болған жерден алып шығу
13 Өндіріс алаңы және жер бетінің жоспары
Жер бетінің басты жоспарын жасау объектілердің бір біріне
Механикалық шеберханалар, электр жөндеу цехы бұларды толтыру, жөндеу
Ағаштар мен бау бақшалар атмосфераны өндірістік қалдықтардан қорғайды.
14 Экономика және өндірісті ұйымдастыру
14.1 Кеніштің жұмыс істеу режимі
Жұмыс күнін алты күн деп алатын болсақ кеніштің жылдық
Бір жылдағы жұмыс күндер саны:
күн,
мұнда N-бір жылдағы күндер саны, күн;
Nдем – демалыс күндерінің саны,күн;
Nмейр - бір жылдағы мейрам күндерінің саны,күн;
күн
Жерасты жұмысшыларының ауысым ұзақтығы 6 сағат, жерүсті жұмысшыларына 8
14.2 Кенішті басқару және ұйымдастыру
Кеніш үздікті аптасына жұмыс күндері алты күн. Бір жылдағы
Тізімдік құрамның коэффициенті:
(14.2)
мұнда Дк-бір жылдағы календарлық күндер саны;
Дд-бір жылдағы демалыс күндерінің саны;
Дпр- мейрам күндерінің саны;
0,04-жұмысшылардың себепті жағдайы мен жұмысқа келмеуін есекретін коэффициент
14.1е - Әкімшілік шаруашылық шығындар
Мамандық аталуы
Саны Жылдық еңбек акы коры
Айлық Сыйлық
Жиынтығы
% ∑
1 2 3 4 5 6 7
Кеніш бастығы
Бастықтың орынбасары
Кеңсе меңгерушісі
Бас инженер
Бас үнемдеу маманы
Үнемдеу инженері
Технология бөлім бастығы
Құрлыс инженері
Инженер-технолог
Бас геолог
Аға геолог
Участок геологы
Бас маркшейдер
Участок маркшейдер
Бас механик
1
1
1
1
1
1
1
1
1
2
1
1
3
1
2
1 650000
400000
252000
252000
576000
414000
288000
360000
324000
504000
414000
378000
978000
378000
648000
450000
54166
33500
21000
21000
48000
34500
24000
30000
27000
21000
34500
31500
25500
31500
27000
37500
15
10
10
10
15
15
10
10
10
10
15
10
10
15
10
15
95500
41400
25200
25200
86400
62100
28800
36000
32400
50400
62100
37800
97800
56700
64800
67500
799500
474900
277200
277200
862400
476100
316800
396000
356400
554400
476100
415800
1015800
434700
712800
517500
Өздігінен жүретін жабдықтарды жөндеу қызметі
Қызмет бастығы
Участок бастығы
Участок баст. орынбас.
Шебер 1
2
2
2 33000
31500
30000
27000 396000
378000
720000
324000 15
15
15
15 59400
56700
106000
48600 45540
43470
328000
37260
Шахта құрлыс, жөндеу қызметі
Қызмет бастығы
Участок бастығы
Участок баст. орынбас.
Механик
Энергетик
Шебер 1
4
2
2
2
3 33000
31500
30000
30000
30000
27000 396000
1134000
720000
720000
720000
972000
15
15
15
15
15
15 59400
170100
108000
108000
108000
145800 455400
1304100
828000
828000
828000
1117800
Жерасты колма-қол басқару бөлімі
Ауысым бастығы
Диспетчер
Блок бастығы 3
3
1 30000
24000
34500 1080000
264000
414000 15
15
15 162000
129600
62100 1242000
993600
476100
Қ.Т. және еңбекті қорғау
Қ.Т. жөнінде бас инжен.
Блок бастығы
Инженер
Табельщик 1
1
2
6 37500
34500
27000
18000
430000
414000
648000
1296000
15
15
15
15
67500
62100
97200
194400
577800
476100
745200
1490400
Жиынтығы: 60 232 131 000
Аудандық коэффициенті 30%
Қосымша еңбекақы 15%
Барлығы:
Әлеуметтік сақтандыру 20%
14.2 кесте – Тау кен күрделі жұмыстары
Тау кен қазбаларының атаулары Қазбалардың жалпы көлемі,м3 Бірлігінің сметалық
Скиптік оқпан 630 85 85
Клеттік оқпан 630 85 85
Желдетпе 2х600 53 107
Оқпан албары 2х3200 1 2
Тасмалдау қазбалары 1400 49 49
Күрделі өрлеме 980 3 21
Жиынтығы
260
Ескерілмеген жұмыстар 20%
52
Барлығы
312
14.3 кесте- Құрылыс жұмыстарының құны
Ғимараттар мен құрылыс атулары Жалпы көлемі,м3 Бірлігінің сметалық
ЭТК 209000 1400 292
Желдетпе қондырғылар 25000 1100 27
Қосалқы станциялар 47500 1100 52
Асхана
Колорифер ғимараты 40000 1200 46
Шахты үсті ғимараты 50000 1500 73
Котельная 57500 1100 63
Вагондарды жөндеу станциясы 55000 1000 55
Темір жолдары 28000 2500 70
Тас жолдары 30000 2500 75
Ескерілмеген жұмыстар 20% 9000 980 8
Барлығы
833
14.4 кесте – Электро механикалық қондырғылар құны
Қондырғылардың аталуы Саны Құны
млн, тг Жалпы кұны
млн, тг Өтем мөлшері,
% Жылдық қор,
млн, тг
І. Тазартпа жұмыстар
СБУ – 2к
МоАЗ – 6401
Сat - 9821
СП-18
ПТ-45
Барлығы
Желдеткіш
ВОД – 21
СДС 3-18-39 Двигателы
Колорифер
Барлығы
3
8
3
2
2
2
8
1
7
10
5
1
1,5
242800
70000
160000
3
82
17
2
3
971200
560000
160000
169120
25
25
20
25
25
20
20
20
5
20
3
1
1
30
142000
42100
32000
338240
Қондырғылардың аталуы Саны Құны
млн, тг Жалпы кұны
млн, тг Өтем мөлшері,
% Жылдық қор,
мын, тг
Көтерме
көтерме машинасы
скипті көтерме машина
ЦШ 3,25 – 4
ЦШ 3,25 х 4
Капер
Аркан
Барлығы
1
1
1
1
1
4000
6860000
3250000
358730
173980
2100000
3260
6860000
3750000
358750
173980
2100000
57600
49971600
25
25
4
4
2
25
329290
156000
173260
34032
400200
11500
17967900
Компрессор
БОТИП 130/200
Қозғалтқыштар
Автоматика
Құбырлар
Қосынды
Сутөкпе
ЦНСК-500-600
Кұбыр
Жиынтығы
2
3
4
6000
5
1100
255000
257050
380200
320000
719300
3564
510000
100000
152000
329000
3596500
3920400
10
10
15
10
20
12
3067504
189000
152000
410800
3449504
803160
470442
12544517
14.5 кесте - Кеніш жұмыскерлерінің орташа жылдық жалакысының шығыны
Мамандықтардың аталуы Жұмыскерлер саны Адам/
аус
жылына Күндік тариф мөлшері,
теңге Жылдық еңбек ақы коры
теңге
Жұмыс-та Тізім-де
1 2 3 4 5 6
І.Тазартпа жұмыстар
Бұрғышы
Аттырушы
Атырушының көмекшісі
ТТК Машинисті
Бекітуші
Тау-кен жұмысшысы
Ұңғымалаушы
Барлығы
Электрмен жабдықтау
ГПП кезекшісі
ИПП кезекшісі
Аға электр.слесар
Кезекші электрслесар
Көмекші
12
6
6
24
24
12
48
125
8
8
1
3
3
14
7
7
14
28
14
56
9
9
1
4
4
35420
17710
17710
35420
70840
35420
141680
219,3
219,3
277,2
198,2
198
308,2
3781
227,2
286,4
219,3
198
308,2
489,3
57,48
57,48
200,38
20938
3897900
3403800
2882250
7686005
1805520
2662250
1775100
28529700
1283,5
1283,5
1283,5
515,05
515,05
Кестенің жалғасы
Мамандықтардың аталуы Жұмыскерлер саны Күндік тариф мөлшері,
теңге Жылдық еңбек ақы қоры
теңге Жалпы жылдық еңбек ақы коры
Жұмыс-та тізімде
1 2 3 5 6 13
Кеніштік аэрология
Желдеткіш машинисті
Электрслесары
Барлығы 6
5
6
11 7
6
7
13 219,3
219,3
219,3
383,38
332,9
383,38 998,3
855,7
998,3
1354,01
Көтерім машинисті
Кезекші эл.слесар
Оқпандық машин.
Слесар. жөндегіш
Барлығы
Шаруашылық бөлімі
ЖМ жеткізу 6
2
2
6
16
4
7
3
3
7
20
5 219,3
198,1
219,3
186,3
1012 383,38
150,28
166,45
330,82
930 998,3
386,3
427,83
850,4
2664826
94116
Әлеуметтік сақтандыру 20%
Барлығы 23
27
237811817
кесте – Кенішті салу қаржысы және өтемдік шығарымдардың жиынтық
Күрделі жұмсалымдар Қызмет мерзімі Жалпы смета құны,
тг Жылдық төлем жиынтығы
Кен қазбалары
Үй ғимараттары
Электр.механик.жабд.
Инверт. Кұралдар
Жиынтығы 50
50
609165000
157800000
707091500
707091500
2187000000 11075727
51240780
18565047
18565047
129051628
14.7 кесте - Өзімдік құн элементтері
Аталуы Жалақы
Материал Энергия Жиынтығы 1т-ға шаққан шығын
Тазартпа жұмыстары
Даярлық жұмыстары
Жерасты көлігі
Көтерме
Компрессор
Сутөкпе
Желдетпе
Энергия жабдықтау
Жиынтығы
60916500
53353000
10282081
2575871
2164039
1054010
300000
2164039
2575871
4818990
300600
1769626
2477500
1025500
3697650
172500
18122180
28299573
15762523
94721638
52328356
11682533
6392160
3343108 83959876
36208065
110348478
65085806
13556019
3714504
17889334
4988969
232680000 859
24,3
73,6
43,39
19,1
20,5
43,8
40,6
137
Орындалатын жылдық өнім жиынтығы:
,
мұндағы Б КБ – 1 т кеннің көтерме сауда
млн.тг
Кәсіпорынның үстеме пайдасы
(14.5)
мұндағы млн.тг
с=16/т – тауарлық 1 тонна кеннің өзіндік кұны
П = 2093 – 1396 = 697 млн№тг
Жалпы пайдылылығы
(13.3)
мұндағы НК – негізгі кор кұны, млн. тг;
МАК = 0,15 – НК – нормалайтын айналым
Есептеме пайдылылығы
,
мұнда Пес = П – ППФ = 697 –
НКБ – төлемнен босатылатын негізгі кор
13.10 кесте – Жобаланған кеніштің техника – экономикалық көрсеткіштер
Көрсеткіштер Өлшемі Мөлшері
Өндірістің қуаты
Қызмет мерзімі
Жұмыс жасаушы адам саны
Мұның ішінде жұмысшылар
Еңбек өнімділігі: ңбеккерлерге
б) жұмыскерлерге
в) жерасты кеншілерге
г) кеншілерге
Орташа айлық табыс
ИТҚ
Жумысшылардық
Кенгірлердің
Құрлыс бойынша кұрделі қаржы
Меншікті күрделі қаржы салымдары
Энергия
Кеннің өзіндік құны
Жалпы пайдылылығы
Есептік тиімділігі
т/жыл
жыл
адам
т/ад.аулс.
тг/ай
млн. т
квт. сағ.
тг/т
%
%
558232
32
779
458
12,84
18,8
29,5
63,4
39820
47000
59000
206,91
80,16
809,5
17,8
16,1
ҚОРЫТЫНДЫ
Бестөбе кенорны жерасты кен қазу технологиясының басты-басты үдірістері зерттеліп
Көмекші үдірістердің де барлық сан есебі шығырылып оларды қазу
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Әбдіраман Ш.Ә. Жерасты кен қазу технологиясы. Алматы: Білім,
2. Баязит Н.Х., Әбдіраман Ш.Ә. Кенішті ашу және қазу.
3. Баязит Н.Х. Жерасты кен қазу жүйелері. Алматы: 1992
4. Баязит Н.Х. Кенді жерастында қазу және жобалау. Алматы:
5. Баязит Н.Х. Жерасты кен қазу жүйелерінің технологиясы.
6. Ильмухамедов Т.Г. Кен барлау қазбаларын жүргізу. Алматы: 1998
7. Қаражанов Д.Ж. Жерасты кен өндіру процестері. Алматы: 1998
8. Әбдіраман Ш.Ә. Жерасты кен қазу. Алматы: 1996
9. Байконуров О.А., Филимонов А.Т., Колошин С.Г. Комплексная механизация
10. Чулаков П.Ч. Обоснование удельного расхода воды для орошения
11. Чулаков П.Ч. Теория и практика обеспылевания атмосферы карьеров.
12. Қазақша-орысша терминологиялық сөздік, кен ісі және метоллургия. Алматы:
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ
БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Қ.И.Сәтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық университеті
Ө.А. Байқоңыров атындағы Тау- кен институты
Пайдалы қазбаларды жерастында игеру кафедрасы
ҚОРҒАУҒА ЖІБЕРІЛСІН
Кафедра меңгерушісі
техн.ғыл.канд., доцент
___________ Т.К.Кабетенов
«____»_____________ 2006ж
Дипломдық жобаға
ТҮСІНДІРМЕ ЖАЗБА
Тақырыбы: Жезқазған кен орнының жағдайында кен қазу жобасын
Арнаулы бөлім: Жұмыс орнындағы кеніш ауасын жақсарту аспектілері
Мөлшер бақылаушы
_________оқытушы_______
ғыл.дәрежесі,атағы
______________ М.Ж. Азбеков
«_____» ____________2006ж
Рецензент
_____________
ғыл.дәрежесі,атағы
____________________________
мамандығы
____________________________
тобы
«_____» ____________2006ж
Алматы 2006ж
Дипломдық жоба бойынша төмендегі тізілген бөлімдерге сілтеме беретін
№ Бөлім Қолы Түсіндіруші аты-тегі ғылыми дәрежесі
1. Кен орнының геологиясы
Жаркенбеков Т.Н
аға оқытушы
2. Ашу - даярлау
Әбдраман. Ш техн.ғыл.докт.,профессор
3. Қазбаларды ұңғымалау
Әбдраман. Ш техн.ғыл.докт., профессор
4. Қазу жүйесі
Әбдраман. Ш
техн.ғыл.докт., профессор
5. Арнайы бөлім
Әбдраман. Ш
техн.ғыл.докт., профессор
6. Кеніш көлігі және оқпан албары
Беймбетов М.У
техн.ғыл.конд.,доцент
7. Стационарлық қондырғылар
Искаков Б.И
техн.ғыл. ,профессор
8. Электрмен жабдықтау
Хидолда .Е
техн.ғыл.конд., аға оқытушы
9. Кеніш аэрологиясы
Рустемов С.Т.
аға оқытушы
10. Табиғатты қорғау және еңбекті қорғау
Кенеев .Т
техн.ғыл.конд.,доцент
11. Өндірістік алаң және жер бетінің жоспары
Әбдраман. Ш
техн.ғыл.докт., профессор
12. Экономика және өндірісті ұйымдастыру
Кабулбеков М.Г
техн.ғыл.конд.,доцент
13. Мөлшер бақылаушы
Азбеков М.Ж
Тапсырма берілген күні «___»_______________________________2006ж
Кафедра меңгерушісі __________________________________Т.К. Кабетенов
Жобаның жетекшісі ____________________________________Ш. Әбдраман
Тапсырма жасауға қабылдады студент ____________________Базарбаева З.С
ГИ-01-1қ
Күні «______» ______________________________2006ж




Ұқсас жұмыстар

---

Кеніштің өнімділігі және қызмет ету мерізімі

---

Кен қабатының стратиграфиясы

---

«Пайдалы қазба кенорындарынашу және даярлау». Пәннің оқу-әдістемелік кешені

---

Кеніштің жылдық өнімділігін анықтау

---

Майқайын кен орны жағдайында жер асты кенішінің электрлі механикалық бөлімінің жобасын жасау

---

Ақбақай кенорнының геологилық сипаттамасы

---

Хромтау

---

Кеніш ауданның оңтүстік аумағының мұнайғақанығу қалыңдығы

---

Пайдалы қазба қорының дәрежелері

---

Қазақстан Республикасының минералдық-шикізат базасын дамыту және қор ретінде сақтау - өзекті мәселелер

---