Мемлекет шығындарын қаржыландыру

Жоспар
Кіріспе 4
I бөлім. Мемлекет шығындарының экономикалық маңызы 6
1.1 Мемлекет шығындарының мәні және құрамы 6
1.2 Экономиканы дамыту шығындары 9
1.3 Мемлекет шығындарын қаржыландыру 11
II бөлім. Мемлекеттік шығындардың түрлері және қызметі 16
2.1 Әлеуметтік-мәдени шараларға жұмсалатын шығындар 16
2.2 Халықты әлеуметік қорғау және ғылыми-техникалық прогресс шығындары
2.3 Қорғанысқа және баскаруға жұмсалатын шығындар 29
III бөлім. Мемлекет шығындарын ұйымдастыру 34
3.1 Мемлекет шығындарын шектеудің аса маңызды критерийлері 34
3.2 Экономиканы қаржыландыру 37
Қорытынды 39
Қолданылған әдебиеттер 40
Кіріспе
Мемлекеттің, шығындары — мемлекеттің қаржы саясатының маңызды құралы,
Шығындарды қаржыландырудың көздеріндегі, нысандарындағы және әдістеріндегі айырмашылықтар осыған
Нарықтық экономикасы бар елдердің тәжірибесіне орай әлеуметтік қорғау
Алайда халықты әлеуметтік қорғаудың сферасына "әлеуметтік қамсыздандыру" мен
Сонымен бірге еңбекке қабілеттілігінен, асыраушысынан және жүмысынан айырылу
Бұл жұмыста мемлекет шығындарының ұғымы және оның міндеттері
I бөлім. Мемлекет шығындарының экономикалық маңызы
1.1 Мемлекет шығындарының мәні және құрамы
Мемлекеттің шығындары — бұл мемлекеттің жұмыс істеуімен байланысты
"Шығындар" үғымының қос мағынасы бар:
1. Ақша қаражаттарын олардың мақсатты арналымы бойынша пайдалану,
2. Айырбас процесінде қаражаттарды нақтылы жұмсаудан бөлгіштік
Бұл екі аспект "шығындар" ұғымының оның "шығындар" ұғымына
Шаруашылық жүргізудің әр түрлі жүйесінде (нарықтық және әкімшіл-әміршіл)
Мемлекет шығындарының құрамына мемлекеттік бюджеттің, мемлекеттік бюжеттен тыс
Мемлекеттік сектордың кәсіпорындары шығындарының құрамына мыналар кіреді:
1) өндірістік, шаруашылық-пайдалану қызметімен байланысты шығындар;
2) ұлғаймалы ұдайы өндіріске (негізгі құрал-жабдықтарға және
3) бюджетке және бюджеттен тыс қорларға төленетін
4) көтермелеу және ынталандыру қорларына аударылатын аударымдар.
Шығындардың бірінші тобы қорлардың (капиталдардың) толық айналымымен байланысты
Басқа категориялардың арасында мемлекет шығындарының жайы мемлекетгік меншіктің
Мемлекет шығындарының басым бөлігі қоғамдық тауарларды, игіліктерді және
Бағыттары мен мақсатты арналымы бойынша шығындардың барлық түрлерінің
Мемлекеттің шығындарын ұйъшдастыруға оларды болжау, сондай-ақ оларды қаржылаңдыру
1.2 Экономиканы дамыту шығындары
Экономиканы дамытуға жұмсалатын шығындар — бұл өндіріс көлемінің
Экономикаға жұмсалатын шығындарда басты орынды ұлттық шаруашылықтың барлық
1) құрылыс-монтаж жұмыстарының шығындары;
2) жабдық, сайман, аспап сатып алу шығындары;
3) өзге күрделі жұмыстар мен шығындар (жобалау-іздестіру, геологиялық-барлау
4) жаңа салынып жатқан кәсіпорындар үшін кадрларды
Күрделі жұмсалымдар мыналардың есебінен қаржыландырылады:
1) шаруашылық жүргізуші субъектілердің меншікті қаражаттары;
2) банктердің ұзақ мерзімді кредиттері;
3) халықтың жинақ ақшасы (тұрғын үй құрылысына);
4) бюджеттен қаржы бөлу.
Кәсіпорындардың меншікті қаражаттарының үлесі өсіп келеді, бұл шаруашылық
Жөндеуге жұмсалатын шығындар табиғи тозған және сапалық ескірген
Айналым қаражаттарының өсімі кәсіпорындардың меншікті немесе оған теңестірілген
Резервтер жасауға жұмсалатын шығындар қаражаттардың үздіксіз ауыспалы айналымын
Мемлекеттік резервтер — мемлекет жасайтын шикізаттың, материалдардың, отынның,
1.3 Мемлекет шығындарын қаржыландыру
Мемлекеттің шығындарын қаржыландырудың мақсатты сипаты мемлекеттің қаражатгарын қатаң
Даму жоспарларының (болжамдарының) орындалуына қарай қаржыландыру қаржы ресурстарын
Ресурстарды пайдалануда үнем режімін сақтау — мемлекеттің шығындарын
Мемлекеттің шығындарын ұйымдастырудың қажетті қағидаты оларды жабудың бюджет,
Мемлекет шығындарының жеке түрлері экономикалық маңызы мен мазмұны
Мемлекеттің шығындарын шектеудің (айырудың) аса маңызды критерийі материалдық
1) материалдық өндіріспен тікелей байланысты және
2) қызметтің өндірістік емес сферасындағы шығындар;
3) мемлекеттік резервтерді жасау шығындары; Шығындардың бірінші
Мемлекет шығындарының екінші тобы қоғамдық қажеттіліктерді қанағаттандыру үшін
Өндірістік емес сфераның қажеттеріне жұмсалатын шығындар тұтыну қорына
Мемлекеттің шығындарын қорлану қоры мен тұтыну қоры арасында
Үшінші топтың мемлекет шығындары — мемлекеттік резервтерді жасау
Предметтік (мақсатты) белгісі бойынша мемлекеттің шығындары экономикаға, әлеуметтік-мәдени
Аумақтық белгісі бойынша мемлекеттің шығындары экономикалық аймақтар бойынша
Мемлекеттің шығындары қаражаттарды ең жоғары тиімділікпен пайдаланған жағдайда
/. Шаруашылық есептегі кәсіпорындар мен ұйымдарды қаржыландыру меншікті
2. Сметалық-бюджеттік қаржыландыру. Сметалық тәртіппен ерекше құжаттардың —
Ерекше жағдайларда әдіс ретінде айналысқа қолма-қол ақша шығару
Бағдарламалар мен шараларға, халықты әлеуметтік қорғауды қамтамасыз етуге
Демеуқаржылар кезіндс ақша қаражаттары қайтарусыз тәртіппен бюджет пен
Субвенциялар — халықты әлеуметтік қолдауды қамтамасыз ету жөніндегі
Субсидиялар — үлестік негізде белгілі бір шараларды қаржыландыруға
Аталған нысандар (оларды қалыпты жүзеге асырған жағдайларда) трансферттік
II бөлім. Мемлекеттік шығындардың түрлері және қызметі
2.1 Әлеуметтік-мәдени шараларға жұмсалатын шығындар
Мемлекет шығындарының маңызды бағыты әлеуметтік-мәдени шараларға — оқу-ағартуға,
Бұл шығындар ірілендірілген түрде мынадай түрлерге бөлінеді:
1) білім беру және кадрларды кәсіпке даярлау;
2) мәдениет, өнер, спорт және бұқаралық ақпарат
3) денсаулық сақтау;
4) мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру және әлеуметтік көмек. Нарықтық
Соңғы уақытта слімізде әлеуметтік-мәдени шараларды қаржыландырудың жаңа қағидаттары
Білім беруге жұмсалатын шығындар мектепке дейінгі ұйымдарға, жалпы
Білім беру мекемелері бюджеттен тыс қаражаттарды және ресурстарды,
Қазақстан Республикасының "Білім туралы" заңына сәйкес гранттар және
Мәдениет пен өнерді қаржыландыру кітапханаларды, клубтарды, мәдениет үйлерін,
Бүқаралық ақпарат құралдарын ұстауга жұмсалатын шығындар мемлекет құрылтайшысы
Халыққа арналған бірқатар медициналық қызметтер бұрыннан ақылы жүйеде
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2000 жылғы қаңтардың 27-сіндегі №
Азаматтарға республикалық бюджеттің есебінен орындалатын тегін медициналық көмектің
1) денсаулық сақтау ұйымдарының жолдамасы бойынша ересектер мен
2) ВИЧ-инфекциясын жұқтырған ауруларға медициналық көмек көрсетуге;
3) шұғыл, төтенше жағдайларда пайда болған аурулар кезіндс
4) сот-медициналық сараптамаға бағытталады. Азаматтарға жергілікті бюджеттің
1) алғашқы медициналық-санитарлық көмекті; алғашқы медициналық-санитарлық көмек
ортодонтикалық көмектен басқа 18 жасқа дейінгі балаларға, жүкті
18 жасқа дейінгі балаларға физиотерапевтік көмекті;
2) жедел және шұғыл жәрдем көрсетуді;
3) шұғыл көмек көрсетуді;
алғашқы медициналық-санитарлық көмек көрсету мамандарының жолдамасы бойынша аурулардың
4) шұғыл, төтенше жағдайларда пайда болған аурулар кезінде
5) ВИЧ-инфекциясын жұқтырған ауруларға медициналық көмек көрсетуді
Басқа қалғандарының бәрі ақылы нысанда көрсетілуі тиіс, бұл
Мемлекеттік денсаулық сақтауды қаржыландырудың көздері мыналар болып табылады:
ұзақ мерзімді экономикалық нормативтер бойынша бөлінетін республикалық және
шаруашылық жүргізуші субъектілердің кірістерінен аударылатын аударымдар, министрліктің, ведомстволардың
арнаулы бағдарламалар бойынша халықаралық ұйымдардың қаражаттары;
республикалық және жергілікті валюта қорларынан бөлінетін валюталық қаржы;
жұмыс берушілерге нормативтсрден тыс медициналық және басқа қызметтер
ұйымдар мен азаматтардың, соның ішінде басқа мемлекеттердің қайырымдылық
Мемлекеттік денсаулық сақтаудың қаражаттары мыналарға бағытталады:
азаматтарға медициналық көмек көрсетуге;
денсаулық сақтаудың мақсатты кешенді бағдарламаларына;
мемлекеттік денсаулық сақтаудың материалдық-техникалық базасын дамытуға;
емдеу-профилактикалық және санитарлық-эпидемиологиялық мекемелерді ұстауға;
медициналық кадрларды даярлауға және олардың біліктілігін арттыруға;
медициналық ғылымды дамытуға және енгізуге;
жұқпалы аурулар эпидемияларын жоюға.
Денешынықтыру мен спортқа жұмсалатын шығындар мемлекеттік бюджеттің қаражаттары,
2.2 Халықты әлеуметік қорғау және ғылыми-техникалық прогресс шығындары
Қаржы жүйесінің дербес буыны ретіндегі сақтандыру әдетте ойда
Қазақстан Республикасының Конституциясы Қазақстан Республикасының азаматы жасына келген,
Халықты әлеуметтік қорғауга жұмсалатын шығындар мемлекет шығындарының жүйесінде
Әлеуметтік қорғау деп қоғамдық дамудың нақтылы жағдайларына сәйкес
Әлеуметтік қорғаудың қаржылық тұлғалауы арнаулы ақша қорларын қалыптастырумен
Еңтөмен әлеуметтік төлемақылар мөлшерін есептеудің негізі орта есеппен
Әлеуметгік шығындар зейнетақы төлеудің Мемлекетгік орталығы, қазіргі кезде
Халықты әлеуметтік қорғауға жұмсалатын шығындар қаржы құжаттарында, жоспарларда,
Халықты әлеуметтік қорғау санатына қосылатын ұғымдардың айырмашылықтары бар.
Әлеуметтік қамсыздандыру қоғамның еңбекке жарамсыз және жұмыс істемейтін
Әлеуметтік сақтандыру өзінің экономикалық табиғаты жағынан адамның еңбек
Тұрмысы төмендегілерге әлеуметтік көмек негізінен кедейлік шегінен арғы
Сөйтіп, әлеуметтік мұқтаждарды қаржыландыруға арналған қаражаттарды қалыптастырудың үш
Сақтық әдіс әлеуметтік телемақылардың түрлерін қаржыландыру үшін қайта
Бюджеттік әдіс кезіңде қаражаттар ақша ресурстарының жалпымемлекеттік қорынан
Қайырымдылық жарналары (қайыр көрсету) әдісі кезінде қаражаттардың тіркелген
Әлеуметтік сақтандыру көбінесе зейнетақымен қамтамасыз ету жүйесі, еңбекке
Зейнетақы — бұл зейнетақымен қамсыздандырылуға құқығы бар азаматтар
Жұртқа мәлім, 1998 жылға дейін зейнетақы кәсіпорындардың өз
Жинақтаушы зейнетақы жүйесі кезінде әркім өз табысынан (жалақысынан)
Салымшылар немесе жұмыс берушілер міндетті зейнетақы жарналарына қосымша
Зейңетақы төлемдері салымшының таңдауы бойынша Мемлекеттік жинақтаушы зейнетақы
емес жинақтаушы зейнетақы қорларына бағытталады, салымшыға
зейнетақы келісім шартының негізінде жеке зейнетақы шоты және
Қазақстанда 16 жинақтаушы зейнетақы қоры бар. Егер 30
Салымшылардың қордаланған жарналарын зейнетақы қорлары уәкілетті банк (кастодиан)
"Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы" заңға сәйкес Орталықтан
Толық емес көлемдегі жасына байланысты зейнетақы төлемдері азаматтарға
Төтенше және барынша радиациялық қатерлі өңірлерде 1949 жылғы
5 және одан да көп бала туып, оларды
Зейнетақы төлемдерін есептеуге арналған табысқа еңбекке ақы төлеудің
2002-2003 жылдары Зейнетақы төлеу жөніндегі мемлекеттік орталықтан төленетін
Азаматтарды зейнетақымен қамтамасыз ету негізінен "Қазақстан Республикасының зейнетақымен
Сонымен қатар, Үкімет мамандықтары бойынша анықтап белгілегендерге жұмыс
Осылайша отандық зейнетақы жүйесі біртіндеп дамып келеді. Зейнетақы
Жалпы, 2003 жылдың 1 желтоқсанындағы жағдай бойынша зейнеткер
Әлеуметтік сақтандыру жүйесінде әр түрлі жәрдемақылар маңызды орын
Әлеуметтік сақтандыру шеңберінде төленетін жәрдемақыларға сырқаттық бетшелер бойынша
2.3 Қорғанысқа және баскаруға жұмсалатын шығындар
Әрбір мемлекет өзінің қорғаныс қабілетін сақтап отыруы тиіс,
Басшылық пен басқаруды Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігінде орталықтандыру
Қорғанысты қаржымеи қамтамасыз ету мыналарды кіріктіреді:
а) қарулы күштерді қаржыландыру;
ә) ару-жарақтарды, соғыс техникасын, өңдірістік-техникалық арналымның өнімдерін әзірлеуге,
б) ғылыми зерттеулер мен қорғаныс сипатындағы зерттемелер;
в) әскери объектілердін, (аэродромдардың, полигондардың, баздардың, әскери
г) әскери қызметшілердің жеке басын міндетті мемлекеттік
сақтандыру;
д) бірнеше мемлекеттің әскери-саяси одақтарын қалыптастырған кезде
Қорғанысқа жұмсалатын шығындарды жоспарлаудың негізгі мәліметтері жауынгерлік және
Қорғаныс қырындағы шаруашылық есептегі өнеркәсіп орындары мен құрылыс
Қорғанысқа жұмсалатын шығындарды үкімет республикалық бюджет құрамында қарайды,
Қазақстанда "қорғаныс" функциялық тобы бойынша шығындарға табиғат және
Мемлекет шығындарының құрылымында шаруашылық құрылыста, әлеуметтік және экономикалық
Мемлекеттік басқару органдарының жүйесі дегеніміз барлық деңгейлердің заңнамалық,
Заңнамалық биліктің жоғары мемлекеттік органы Қазақстан Республикасының Парламенті
Облыс, қала, аудан аумағында атқарушы өкімгерлік органдар жергілікті
Қоғамдық тәртіп пен қауіпсіздікті сақтау органдарын ұстауға жұмсалатын
Тиісті салаға басшылықты жүзеге асыратын мемлекеттік басқарудың орталық
Соңғы уақытта функцияларды орталықтандырудын әр алуан дәрежесі бар
Мемлекеттік шаруашылық жургізуші субъектілердің басқару аппаратын ұстауға жұмсалатын
Мемлекеттік басқару органдарын ұстауга жұмсалатын шығындар барлық деңгейлердегі
Экономикалық сыныптамаға сәйкес басқару аппаратын ұстауға жұмсалатын шығындардың
Басқару аппаратын ұстауға жұмсалатын шығындарды анықтайтын басты құжаттар
Басқару органдары, кәсіпорындар, ұйымдар мен мекемелер штат кестесін
III бөлім. Мемлекет шығындарын ұйымдастыру
3.1 Мемлекет шығындарын шектеудің аса маңызды критерийлері
Мемлекеттің шығындарын шектеудің (айырудың) аса маңызды критерийі материалдық
1) материалдық өндіріспен тікелей байланысты және өндірістік сфераға
2) қызметтің өндірістік емес сферасындағы шығындар;
3) мемлекеттің резервтерді жасау шығындары;
Шығындардың бірінші тобы мемлекеттің шаруашылық қызметімен шартталған және
Мемлекет шығындарының екінші тобы қоғамдық қажеттіліктерді қанағаттандыру үшін
Өндірістік емес сфераның қажеттеріне жұмсалатын шығындар тұтыну қорына
Үшінші топтың мемлекет шығындары - мемлекеттік резервтерді жасау
Предметтік (мақсатты) белгісі бойынша мемлекеттің шығындары экономикаға, әлеуметтік
Аумақтық белгісі
Салалық белгісі бойынша материалдық өндіріс сферасында мемлекеттің шығындары
Мемлекеттің шығындары қаражаттарды ең жоғарғы тиімділікпен пайдаланған жағдайда
І. Шаруашылық есептегі кәсіпорындар мен ұйымдарды қаржыландыру меншікті
Ерекше жағдайларда әдіс ретінде айналысқан қолма-қол ақша шығару
Бюджеттік қаржыландырудың мынадай нысандары қолданылады: демеуқаржы, субвенциялар, субсидиялар.
Демеуқаржылар кезінде ақша қаражаттары қайтарусыз тәртіппен бюджет пен
Субвенциялар - халықты әлеуметтік қолдауы қамтамасыз ету жөніндегі
- Субсидиялар - үлестік негізде белгілі бір шараларды
Аталған нысандар (оларды қалыпты жүзеге асырған жағдайларда) трансферттік
3.2 Экономиканы қаржыландыру
Экономиканы дамытуға жұмсалатын шығындар - бұл өндіріс көлемінде
Экономикаға жұмсалатын шығындарда басты орынды ұлттық шаруашылықтың салаларының
1) құрылыс-монтаж жұмыстарының шығындары;
2) жабдық, сайман, аспап сатып алу шығындары;
3) өзге күрделі жұмыстар мен шығындар (жобалау-іздестіру, геологиялық-барлау
4) жаңа салынып жатқан кәсіпорындар үшін кадрларды даярлауға
Күрделі жұмсалымдар мыналардың есебінен қаржыландырылады:
1) шаруашылық жүргізуші субъектілердің меншікті қаражаттары;
2) банктердің ұзақ мерзімді кредиттері;
3) халықтың жинақ ақшасы (тұрған үй құрылысына);
4) бюджеттен қаржы бөлу,
Кәсіпорындардың меншікті қаражаттарының үлесі өсіп келеді, бұл шаруашылық
Жөндеуге жұмсалатын шығындар табиғи тозған және сапалық ескірген
Қорытынды
Сонымен, мемлекеттік шығындар жұмыс істеуімен байланысты ақша
Нарықтық қатынастар жағдайында тұтынудың бұрын қалыптасқан қоғамдық қорлардан
Әлеуметтік қорғаудың қаржылық тұлғалауы арнаулы ақша қорларын қалыптастырумен
Қолданылған әдебиеттер
1. Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы
2.. Мельников В.Д., Ли В.Д. Общий курс
3. Бабич А.М., Павлов Л.Н. Финансы. Учебник.-
4. Ілиясов Қ.Қ., Құлпыбаев С. Оқулық. -
5. Мамыров Н.К., Саханова А.Н. и др.
6. Финансы. Денежное обращение. Кредит. Учебник для
7. Берлин С.И. Теория финансов. Учебное пособие.
8. Гостенко Л.Н. Страхование. Учсбное пособие. —
9. Иншыкбаева С.Ж. Фискальная политика и ее
10. Құлпыбаев С. және басқалары. Қаржы
11. Радостовец В.К., Радостовец В.В., Шмидт О.И.
12. Финансы, Деньги, кредит. Учебник. Под.ред. О.В.
Kaori Hayashi Publ3c expenditures and developing countries //
3

Ұқсас жұмыстар

Мемлекет шығындары

Мемлекеттік мекемелердегі шығындар туралы жалпы түсінік

Бюджеттік тапшылықтарды қаржыландыру көздері

Жергілікті бюджет

Мемлекет шығыстарының экономикалық мазмұны

Бірыңғай бюджеттік жіктеу

Қазақстан музейлерінің дамуы

Бюджеттің экономикалық маңызы және оның кірістері мен шығыстары

Мемлекеттік шығын