Қытай реформасының нәтижелері

Кіріспе 2
1-тарау. «Қытай қайта түлеуде» 4
1.1 Рыноктық реформалардың алғашқы кезеңі 4
1.2 Реформаның бірінші кезеңінен екінші кезеңіне өту 8
1.3 Қытай реформасының нәтижелері 10
2 тарау. Баға саясаты – Қытайдағы рынок экономикасына
2.1 жоспардан рынокқа - баға саясатының үш сатысы
2.2 Шаруашылық жүйесін жетілдіру 14
2.3 Мемлекеттік кәсіпорындарды реформалау 19
Қорытынды 23
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі: 26
Кіріспе
Өзімнің курстық жұмысымда мен қытайдағы экономикалық реформалардың жетілу
Бұл үшін мен өзімді қызықтыратын жәйттерге арналған «Қытай
Бұл жұмыстың тақырыбы мені өте қызықтырды, себебі Қытай
ҚХР территориясының көлемі бойынша әлем жүзінде үшінші орын
ҚХР-дің теңіз жағалауына орналасу жағдайы өте қолайлы. Теңіз
Елдің әкімшілік-территориялық бөлінуі де ерекшеленеді: 22 провинция, 5
Қытай - әлемдегі ең ірі державалардың бірі. Оның
70-ші жылдары ҚХР дамуы экономикалық реформалар және ашық
Қойылған мақсаттар жетістігі екі шаруашылық жүйені: жоспарлы-үйлестіруші және
Шаруашылық механизмінің түрлендірілуі Қытайда уақыттың жүйелік ыңғайын талап
Алғашқыда, 70 жылдардың соңында реформалар «жоспарлы экономика –
1984-1990 жылдар аралығында түрлендірудің арнайы моделі социалистік тауар
Орталық роль өзгеріс жүйесі – бағасы орталық мемлекет
Баға реформасы бірнеше кезеңде жүргізілді. Алғашқыда әсер ететін
Екінші кезеңде өндірістік және тұтыну тауарлары шеңберін толықтыра
1990 жылдың басында реформаның рыноктық бағыты кеңейіп және
Қытай мамандарының ойынша, «социалистік рынок экономикасының» маңызды сипаттамасы
1-тарау. «Қытай қайта түлеуде»
2003 жылдың желтоқсан айында Қытайда ККП ОК 3-ші
«Реформа» термині қытай тілінде екі иероглифтермен – «гай»
1999 жылдың ақпанында Мәскеуге ҚХР Мемлекеттік кеңесінің премьері
Қытай реформасының бүкіл жиырмажылдық циклының ұзақтығы жөнінен бірдей
1.1 Рыноктық реформалардың алғашқы кезеңі
1958 жылы ККП 8-съезінің 2-сессиясы Мао Цзэдунмен ұсынылған
«Үлкен секіріс» (1958-1962ж.ж.) және «мәдени революция» (1966-1977ж.ж.) жылдары
ҚХР Мемлекеттік статистикалық басқармасының деректері бойынша жұмысшылар мен
Социализмнің құрылуы «үлкен секіріске» дейін репрессия лаңымен бірге
Елдің ішкі жағдайы бұл кезде биліктің ең шыңында
Билік шыңындағы күрестің күшеюі 1975 жылдың қарашасындағы оң
1976 жылдың 9 қыркүйегінде Мао қайтыс болды. Осы
Сол уақыттағы көзқарастарда жаңа күрделі келіспеушіліктер айқындала бастады
Дэн және оның маңайына топталған үлкен ұрпақ жұмысшылары
1978 жылдың көктемінде Дэн маңайына топталған күштер қажетті
Маоизм саяси мұрасының қайта бағалануында және жалпылай басқарудың
Бұл жерде екі лидердің (Хуа Гофэн немесе Дэн
1979 жылы Қытай басшылығы 1980 жылдардан келесі ғасырдың
Жаңа әлеуметтік-экономикалық стратегия өсіп бара жатқан дағдарысты жеңуге,
Реформаның жалпы бағыты бұрынғы жоспарлы жүйеге альтернатива ретінде
Реформистік лидерлер көбінесе «өзендегі аяқ астындағы тастарды сезініп
Қытай реформаторлары шаруалар тілектерінен қолдау таба отырып коммуналарды
Реформаның бірінші онжылдығында құрылған квазирыноктық жүйенің іргетасы шаруашылық
Реформаның бірінші онжылдығының нәтижелерін қортындылай отырып, кейбір қытай
Реформадан күткен шапшаң дамуға көшуі, өндіріс тұрақтылығын қамтамасыз
1986 жылдан бастап-ақ реформаға наразылық өсе бастады. әсіресе
Сыбайлас жемқорлық және басқа экономикалық қылмыстар халық наразылығын
КСРО демократиясының гүлденгені туралы хабардан өрби түскен қоғам
1.2 Реформаның бірінші кезеңінен екінші кезеңіне өту
Реформаның бірінші онжылдығы оның іске асу жолын таңдаудың
әртүрлі күштердің қарсы күресуіне Дэн Сяопиннің белсенді араласуы
Реформаның тереңдеу кезеңінің басты бағыттарының бірі -
1997 жылы өткен қалған ҚКП 15-съезінде ірі корпорацияларды
Орта кезеңі – кәсіпорындардың «коммерциялануы» деп аталынған, мұнда
Осылайша меншік дуалистикалық сипатқа ие болды. Кәсіпорын мүлкінің
Қорытынды кезең – мемлекеттік меншікте инфраструктураның едәуір қажет
1994 жылдың басында салық жүйесі саласында реформалар қатары
Салық реформасының тағы бір қажетті бағыты – орталық
1992 жылы ортақ мемлекеттік бюджет екі бөлікке бөлінді:
Несие-қаржылық жүйесінің реформасы жоспарында коммерциялық және коммерциялық емес
Соңғы онжылдық сыртқы әлемге қатысты ішкі рыноктың шапшаң
Біртіндеп әлеуметтік қамсыздандыру жүйесі реформасы ене бастады. 1986
Қызмет көрсету аясының кеңеюі және тұрғын үймен қамтамасыз
1.3 Қытай реформасының нәтижелері
Жоғарыда айтылғандарды қорытындылай келе экономика реформасының негізін құрайтын
Экономикалық реформалардың екі онжылдық көлемінде «үлкен секіріс» және
2 тарау. Баға саясаты – Қытайдағы рынок экономикасына
Экономиканың өтпелі түрінің сипаттаушы қасиеті болып баға жүйесіндегі
Бұрын қытайдың ресми экономикалық ғылымы өндіріс факторы құнның
20 жыл ішіндегі реформа кезеңінде баға орташа есеппен
2.1 жоспардан рынокқа - баға саясатының үш сатысы
Қытай басшылығының саясаты 20 жылғы реформа кезеңінде баға
Екінші кезеңнің (1992-1996 жж.) ерекшелігі «әлеуметтік рыноктық экономикасының
Реформаның дайындық кезеңінде (1979-1984) баға құрылымдық механизмінің өзгерісі
Баға өзгерістері жанұя жүйесінің енгізілуімен бір мезгілде жүргізілді
Келесі кезеңдегі (1984-1992жж.) баға саласының саясаты Қытай басқармасы
Кейінірек, жетінші бесжылдық (1986-1991) жоспар жобасында «жаңа типтегі
80-жылдардың екінші жартысында көне шаруашылық жүйеден жаңа бағалардың
Осы кезде, бағалардың “екі қадамдық” жүйесін жүзеге асырудың
“Екі қадамдық” бағалар жүйесін енгізу бағалар моделінің тез
Бірақ берілген жүйенің жұптылығы кейбір келеңсіз сәттерді туындатты.
Біріншіден, үлкен пайда беріп қайта сатушылар мен делдалдар
Екіншіден, қорларды бөлу және өнімді өткізу кезіндегі қатты
Үшіншіден, нарықтық бағалардың жоғары болуы және олардың тауар
Мұның бәрі бағалардың өсуі қолайлы шектерде ұсталатын, ал
Мұның бәріне тек бір ғана түсіндірме бар: бағалар
Баға саясатындағы келесі үшінші кезеңнің (1992-1996) негізгі
2.2 Шаруашылық жүйесін жетілдіру
Өзінің бағытталуы бойынша Қытайдағы экономикалық реформа бұрынғы өндірісті
Бірақ нарықтық және әкімшілік байланыстар элементін синтездейтін жаңа
Осы ережелер 1995 ж. үшінші өнеркәсіптік санақ жүргізу
Ең толық статистикалық басылым болып табылатын “Жыл сайынғы
Қазіргі кездегі, “қоғамдық меншік түрлерінің” өте аз позицияларына
Мемлекеттік кәсіпорындардың үлесі өнеркәсіптік капиталдың жалпы көлемінде өте
Кесте-1. Меншік түрі бойынша өндіріс кәсіпорындарының негізгі және
Жылдар Мемлекеттік кәсіпорындар Ұжымдық кәсіпорындар Шетелдік капитал кәсіпорындары
млрд.
юань % млрд.
юань % млрд.
юань % млрд.
юань %
1990 1192,5 67,0 544,4 30,6 33,0 1,9 9,5
1991 1368,3 68,4 577,1 28,8 44,7 2,2 12,3
1992 1794,8 65,1 824,2 29,9 116,0 4,2 22,1
1993 2546,2 60,9 1322,6 31,6 245,6 5,9 68,1
1994 2886,9 58,7 1576,8 32,1 312,3 6,3 144,8
1995 3166,4 58,1 1623,1 29,8 399,1 7,3 262,2
1996 3284,4 56,4 1726,5 29,6 441,5 7,6 375,2
1997 3624,9 58,2 1624,4 26,1 460,0 7,4 514,0
1998 3488,0 56,4 1512,5 24,4 467,3 7,6 719,8
1999 4351,0 60,8 1316,2 18,4 463,5 6,5 1028,7
Мемлекет макроэкономикалық үрдістерді басқаруды сақтап қалады, ал бизнес
Қытайдың аралас экономикасы, мемлекеттік және жекеменшік шаруашылықтың бірге
Осындай мемлекеттік-жекеменшік кәсіпорындардың тобының пайда болуы, Қытайда жапон
Реформа жылдары ішінде Қытай нарықтық экономиканы құру жолында
Кесте-2. Қытай экономикасының маркетизация дәрежесі (%).
Экономика сфералары және нарық түрлері 1979 ж. 1990
Өнеркәсіп кәсіпорындары 0 15 46.4 48.0
Тауар нарығы 2.25 54.5 84.5 85.0
Жұмыс күші нарығы 3.24 34.7 60.0 65.0
Қаржы нарығы 1.0 6.3 9.1 10.0
Тұрғын үй нарығы 0 22.8 39.3 40.0
Техника нарығы 0 54.1 70.8 71.0
Ауылшаруашылығы 7.67 51.6 65.0 66.0
Өнеркәсіп 0 37.3 49.9 50.0
Сыртқы сауда 1.5 22.3 41.4 54.4
1991-1997 ж.ж. бойынша алдын ала бағалар.
Бұл мәліметтер Қытай халық шаруашылығының тауарлануы туралы тек
Нарықтық қатынастарды енгізу көрсеткіші бойынша екінші орында ауыл
Соңғы жылдардың ең үлкен өзгерісінің бірі – “сатып
Нарықтық реформалар қаржы саласында абайлап жүргізілуде. Қытайдың (қазіргі
Соңғы 20 жыл ішінде ҚХР-дың сыртқы саудасы ішкі
Қазіргі кезде Қытайдың модернизациялау дәрежесін бағалаудың бірнеше жалпылама
Кесте-3. Қытайдың модернизация деңгейі.
Көрсеткіштер Модернизацияның стандартты деңгейі Қытайдың қазіргі жағдайы (1998
ЖІӨ адам басына шаққандағы көрсеткіші 3000 долл. артық
ЖІӨ ауылшаруашылығы-ның үлесі 12 – 15 % 18,0%
ЖІӨ-де қызмет көрсетудің үлесі 45% артық 32,8% 60%
Ауылшаруашылығы-нан тыс жұмыс істейтіндер үлесі 70% артық 50,1%
Қалалық тұрғындар 50% артық 30,4% 75%
Халықтың табиғи өсімі (промилле) 10 кем 9,53 7,0
Ересек халық арасындағы сауаттылар үлесі 80% артық 80%
Жастар арасындағы студенттер үлесі 10 – 15% 4%
Бір дәрігерге пациенттер саны 1000 адам. кем 645
Орташа күтілетін өмір ұзақтығы 70 жылдан астам 70
Жоғарыда айтылған “модернизация” деңгейінің “эталондық” көрсеткіштерінің төрт көрсеткіші
Жылдық халық санының табиғи өсуі (эталондық деңгейдің 83%,
Орташа күтілетін жас ұзақтығы (әлемде 46 орын);
Бір дәрігер қабылдайтын пациенттер саны (стандартты деңгейден 55%,
Ересек халықтың сауаттылығы (61 орын).
Басқа төрт көрсеткіш бойынша Қытай нормативті модернизация деңгейінен
Ресми Қытай статистикасы ұстанатын адам басына шаққандағы жалпы
ЖІӨ құрылымындағы қызмет көрсету саласының үлесі бойынша нормативтен
Жастар арасындағы студенттер үлесі бойынша (4% ғана, бұл
Урбанизация дәрежесі бойынша (31%), бұл Қытайды (47,5%) қояды.
Қытайлық ғалымдар модернизация дәрежесін 21 дамыған капиталистік елдердің
Демографиялық жағдай (4 көрсеткіш) – 0,55
Экономикалық деңгей (5 көрсеткіш) – 0,26
Әлеуметтік даму (3 көрсеткіш) – 0,40
Өмір сүру деңгейі (5 көрсеткіш) – 0,59
Білім деңгейі (4 көрсеткіш) – 0,29
Ғылымның даму деңгейі (5 көрсеткіш) – 0,25
Ақпараттану дәрежесі (4 көрсеткіш) – 0,04
Экологиялық жағдай (2 көрсеткіш) – 0,49
Комплекстік баға – 0,404
Жеке аймақтарға осындай көзқарас бәрінен бұрын, 2005 ж.
2.3 Мемлекеттік кәсіпорындарды реформалау
Мемлекеттік кәсіпорындар 80 жылдардың ортасындағы қаржылық өзгертулердің бірінші
1995 ж. сындарлы жыл болды, сол жылы мемлекеттік
Кесте-4. Мемлекеттік кәсіпорындардың табыстылығы және қарыздылығының динамикасы, 1993-2001
Жылдар Жылдық пайданың қаржының жалпы көлеміне қатынасы
1993 10,16 91,1
1994 9,77 88,7
1995 8,00 86,7
1996 6,54 82,0
1997 6,27 82,7
1998 0,77 70,2
1999 1,56 77,5
2000 3,52 74,1
Бұл кестенің көрсеткіштерінен бірінші көрсеткіштің төмен мәні көрінеді,
Американдық сарапшылардың пайымдауы бойынша, ақша ағынының тым аз
Соңғы жылдары мемлекеттік кәсіпорындардың қарыздану коэффициентінің азаюы байқалды,
Жалпы айтсақ, мемлекеттік кәсіпорындардың қарыздарының көлемі мемлекеттік коммерциялық
Мемлекеттік кәсіпорындардың қарызы мәселесін шешу - өте қиын
Мемлекеттік кәсіпорындардың көпшілігінің экономикалық тиімсіздігі қытайдың банк жүйесінде
дағдарыс жағдайы мемлекеттік коммерциялық банктер (“үлкен төрттік”) ҚХБ-нің
“Үлкен төрттік” банктерінің ҚХР-де жинаған “жаман” қарыздарының тура
Біріншіден, “үлкен төрттіктің” үмітсіз қарыздары таза шығындары, “жаман”
Екіншіден, олардың сандық мәндері ылғи өзгеріп отырады.
ҚХБ-нің төрағасы Дай Сянлун келтірген мәліметтерге сүйенсек, 2000
Зейнетақы төлемдері бойынша қарыздар ҚХР үшін жаңа нәрсе,
Қазіргі кезде тұрақты келісімшарттары бар мемлекеттік кәсіпорындардың барлық
Мемлекет төлемдер жасауға міндеттелген өтпелі кезеңде зейнеткерлікке шыққан,
Орталық үкімет 9-шы бесжылдық барысында бірнеше рет зейнетақы
2002 ж. мамырында ҚХР-дың қаржы министрі Сян Хуайчен
Жүргізілген сараптау (кесте-5) қытайдың мемлекеттік қарыздарының көлемі туралы
Кесте-5. ҚХР-дың ЖІТ көлеміне қатысты мемлекеттік қарызы.
Мемқарыздың компоненттері Қытай мәліметтері Мамандар бағасы
Сыртқы қарыз 14,8 15,8
Ішкі қарыз 16,4 21,73
Мемкәсіпорындар қарыздары - 18
Мемлекеттік коммерциялық банктердің қарыздары 18,9 44
Зейнетақы қорлары алдындағы қарыздар 18,9 52
Жергілікті үкіметтер қарыздары - 31,5
Мемқарыз, барлығы 69 183,03
Кестенің мәліметтері, орталық үкіметпен мойындалған несиелерді де ескере
Қорытынды
Қытай реформалары тақырыбына жүгінген кезде, біздің жас республикамыз
Қазақстанда, біздің реформаларға қытайлық модернизацияның жетістіктерін мысалға қойғанда,
Негізінде – бұл ұсыныстар тривиалды және табиғи. Сондықтан,
Сонымен қатар, қытайлық тәжірибе 1991 ж., шоктық терапия
Социалистік экономиканы маркетизациясындағы градуализм және саяси жүйенің трансформациясы?
Одан қызығырағы нарықтық экономиканың қытайлық моделінің қаржылық негіздерін
Бұл контексте қытайлық тәжірибенің Қазақстан үшін басты сабағы
Бүгін Қазақстан мен Қытай арасындағы айырмашылық, бәрінен бұрын,
Өз кезегінде Қытайға басқа есепті шешу керек –
Қытайлық тәжірибе біз үшін, мемлекетіміздің дамуы үшін жағдай
Біздің ойымызша, “жағдай жасау” амалдар мазмұны елдегі нақты
Бұл тезисті Қазақстан нақты қытайлық шешімдерді көшіру керек
Қытай тәжірибесінің Қазақстан үшін маңызды және қызықты ететін
Егер бүгін Пекинде бөлісетін сыртқы фактордың қолдануынсыз Қазақстанның
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Бергер Я.М. экономическая реформа и социальные группы \\
Гельбрас В.Г. Реформы в КНР: проблема оценки итогов//
Наумов И. «Проблемы Дальнего Востока» №4 2001 г.
Переломов Л.С. Историческое наследие в политике китайского руководства//
Султанов К.. Бекбергенов пробуждение гиганта (Очерки о китайских
«Мировая экономика международные отношения» стр.7 1999г, №3
«Китай между прошлым и будущим» журнал 1998 г.
«О новой пятилетке Китая» стр.87 – 90. В.Михеев.
Журнал «Китаеведение» 2001 г.
«Международная жизнь» №2. Стр.9
Азия и Африка №4 ,02 стр.2
Общественно – политический еженедельник ИТАР – ТАСС, «Эхо
Страноведение Китая. Учебная хрестоматия , Кочергин И.В., Щичко
Древнекитайская философия. Собрание текстов. 2 тома 1973 г.
Information Office of the State Council of the
«Китай между прошлым и будущим» стр.48 Алматы
«Китай между прошлым и будущим» стр.49 Алматы
- «Китай сбрасывает старую кожу» стр. 15. «Междуародная
«Китай между прошлым и будущим» стр.50 Алматы
«Проблемы Дальнего Востока» №4, 2001г.
-«Проблемы Дальнего Востока»
7 – Международная экономика и международные отношения стр.
7 Доклад по состоянию частных предприятий в Китае
2

Ұқсас жұмыстар

Қытай экономикалық реформасының басталуы және оның кезеңдері

Экономикалық реформа нәтижелері

ҚХР-ның экономикасын реформалаудың теориялық аспектілері

Рыноктық реформалардың алғашқы кезеңі

Қытай экономикасының дамуы және әлемдік экономикадағы рөлі

Қытай модернизациясы

АҚШ экономикасы

Экономикалық монографияға талдау жасау

Түргеш монеталарын зерттеу мәселесі