ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК ҚОРҒАУ ЖҮЙЕСІН ЖЕТІЛДІРУ БАҒЫТТАРЫ
Мазмұны
кіріспе
1.ХАЛЫҚТЫ ӘЛЕУМЕТТІК ҚОРҒАУ МЕН ӘЛЕУМЕТТІК САҚТАНДЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
Халықты әлеуметтік қорғау ұғымы және маңыздылығы
1.2 Әлеуметтік сақтандырудың экономикалық мәні және мазмұны
2.МІНДЕТТІ ӘЛЕУМЕТТІК САҚТАНДЫРУ ЖҮЙЕСІНІҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕРІН ТАЛДАУ
2.1 Міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесінің көрсеткіштерін талдау
3. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК ҚАМСЫЗДАНДЫРУ ЖӘНЕ САҚТАНДЫРУ
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИТЕТТЕР ТІЗІМІ
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев ұсынған “Қазақстанның әлемдегі бәсекеге
Қаржы жүйесінің дербес буыны ретіндегі сақтандыру әдетте ойда
Міндетті әлеуметтік сақтандыру – әлеуметтік саладағы мемлекет саясатының
Елдегi нарықтық қатынастардың дамуы барысында әлеуметтік қамсыздандыру мен
1 ХАЛЫҚТЫ ӘЛЕУМЕТТІК ҚОРҒАУ МЕН ӘЛЕУМЕТТІК САҚТАНДЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ
Халықты әлеуметтік қорғау ұғымы және маңыздылығы
Өтпелі экономикадағы елдер үшін «әлеуметтік қорғау» деген термин
Әлеуметтік саясаттың негізінде әлеуметтік қорғаудың тиімді жүесін кұру
Бұл түсінікті анықтауда әр түрлі әдістер қолданылады. Ресейдегі
1. Тұрғындардың әр түрлері және топтары мен олардың
2. Әлеуметтік қорғаудың тетігі болып қоғамның өзінің әр
3. Әлеуметтік қорғаудың жүйесі әр бір деңгейде интеграцияланған
Басқа авторлар әлеуметтік қорғаудың тетігінің қызметін әлеуметтік кепілдікті
4. Кең мағынада әлеуметтік қатынастардың жүйесі туралы, бұл
5. Тар мағынада өзінің жағдайларын өз күшімен
Әлеуметтік қорғау кең мәнде өмір сүру үшін қажетті
6. Еңбекке кабілетті азаматтарға олардың еңбекке деген өзіндік
7. Әлеуметтік әлсіз топтар үшін мемлекет есебіне көмек
Әлеуметтік қорғау жүйесі тар мағынада - нарыктық катынастар
Әлеуметтік қорғау нарыктық экономика жағдайында мемлекеттік саясат өзіне
Әлеуметтік бағытталған нарықтық жүйе барлық әрекетке -
Әлеуметтік қамсыздандыру - мемлекеттің тұрғындарының әлсіз тобына
Әлеуметтік көмек мемлекеттің нысаны үшін көмекті олардың
Әлеуметтік көмектің принципі бюджеттен қаржыландыруға және оның
Әлеуметтік қорғау жүйесінің құрылымы.
Әлеуметтік қорғау жүйесі
Қызметі
Субъектілері
Формасы
Нысандары
Сурет 1
Ескерту: Финансы икредиты 2006 №7 45 б.
Әлеуметтік қорғау жүйесінің өзіндік кұрылымы бар 1 сурет,
1.2 Әлеуметтік сақтандырудың экономикалық мәні және мазмұны
“Міндетті әлеуметтік сақтандыру туралы” Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес
Міндетті әлеуметтік сақтандыру — азаматтарды еңбек ету қабілетін
Әлеуметтік қамсыздандыру және әлеуметтік сақтандыру категорияларының іс-әрекетінің объективті
Әлеуметтік арналым қорларын қалыптастырудың екі қағидаты бар:
1) ұрпақтар ынтымақтастығының негізінде; жұмыс істейтін ұрпақ жұмыс
2) әлеуметтік қорларға, көбінесе әлеуметтік қорға азаматтардың дербес
Бірінші қағидатқа негізделген және Қазақстанда 1998 жылға дейін
1) зейнетақымен қамсыздандыруға мемлекеттік монополия;
2) әлеуметтік қамсыздандыру қорларына түсетін міндетті зейнетақы
3) жүйе ішінде қаражаттарды қайта бөлу.
Мұндай жүйе жоспарлы директивалық экономика, еңбекке қабілетті халықтың
90-жылдардың басы мен ортасындағы экономиканың дағдарысы әлеуметтік сақтандыру
Жұмыс істейтін қызметкерлерді қоспағанда, қызметкерлер, Қазақстан Республикасының аумағында
Шектеулілігі жағдайында әлеуметтік төлемақыларды өнбойы индексациялап отыру қажеттігін
Қазақстанда жүргізіліп жатқан зейнетақы реформасының негізіне қойылған екінші
1) зейнетақымен қамтамасыз етуді мемлекеттік реттеу;
2) зейнетақы қорын қалыптастыруға қатысқан 30 жастан
3) зейнетақы жинақ ақшасын және әлеуметтік қамсыздандырудың
4) зейнетақы қорларын қалыптастыруға еңбек етуге қабілетті
5) еңбек етуге қабілетті азаматтардың қартайғанда өзін
6) инвестициялаудың тиімділігін және зейнетақы жинақ ақшасының
7) жинақтаушы зейнетақы қорларындағы қорланымдарға азаматтардың мұралану
8) қосымша ерікті зейнетақымен қамсыздандыруға азаматтарға құқық
9) зейнетақы жинақ ақшасын экономикаға инвестициялау, бұл
Міндетті әлеуметтік сақтандыру мынадай түрлерге бөлінеді:
еңбек ету қабілетін жоғалтқан жағдай;
асыраушысынан айрылған жағдай;
жұмысынан айрылған жағдай;
Мыналар міндетті әлеуметтік сақтандырудың негізгі қағидаттары болып табылады:
Қазақстан Республикасының міндетті әлеуметтік сақтандыру туралы заңнамасын сақтау
әлеуметтік төлемдерді қамтамасыз ету үшін қолданылатын шараларға мемлекеттің
міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысудың міндеттілігі;
заңға сәйкес әлуметтік аударымдарды әлеуметтік төлемдерге пайдалану;
әлеуметтік төлемнің көзделген шарттар бойынша міндеттілігі;
әлеуметтік төлемдердің мөлшерін саралау;
міндетті әлеуметтік сақтандыруды қамтамасыз ететін мемлекеттік органдардың қызметіндегі
2.МІНДЕТТІ ӘЛЕУМЕТТІК САҚТАНДЫРУ ЖҮЙЕСІНІҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕРІН ТАЛДАУ
2.1 Міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесінің көрсеткінтерін талдау
Міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушылар үшін әлеуметтік сақтандырудың
2005 жылдың 1-ші қаңтарынан бастап — әлеуметтік
2006 жылдың 1-ші қаңтарынан бастап — әлеуметтік
2007 жылдың 1-ші қаңтарынан бастап — әлеуметтік
Қазақстан Республикасының салық заңнамасына сәйкес арнаулы салық режимі
Еңбек ету қабілетінен айрылған жағдайда әлеуметтік төлем өзі
Еңбек ету қабілетінен айрылған жағдайда ай сайынғы әлеуметтік
Бұл ретте табысты алмастыру коэффициенті — 0,6 болады.
Еңбек ету қабілетінен айрылу коэффициенті: жалпы еңбек ету
Қатысу өтілінің коэффициенті міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесінің өзі
Алушы жасына қарай зейнетақы төлемдерін алуға құқық беретін
Қайтыс болған (сот хабар-ошарсыз кетті деп танылған немесе
1) он сегіз жасқа толмаған болса, олар он
2) жасына және еңбек қабілеттілігіне қарамастан, ата-анасының
Өздері үшін міндетті әлеуметтік аударымдар жүргізілген ата-ананың міндетті
Бала кезінен I немесе II топтағы мүгедектер деп
Қайтыс болған асыраушысының асырауында болған, асыраушысынан айрылған жағдайда
Асыраушысынан айрылған жағдайда ай сайынғы әлеуметтік төлемдердің мөлшері
Асырауындағылар санының коэффициенті міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне өзі
Бұл ретте табыстарды алмастыру коэффициенті мен қатысу коэффициенті
Жұмысынан айрылған жағдайда берілетін әлеуметтік төлем жұмыспен қамту
Міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушы үшін әлеуметтік аударымдар
алты айдан он екі айға дейін — кемінде
он екі айдан жиырма терт айға дейін —
жиырма терт айдан отыз алты айға дейін —
отыз алты айдан жоғары – төрт ай бойы
Өзі үшін әлеуметтік аударымдар жүргізілген міндетті әлеуметтік сақтандыру
Дүниежүзінің көптеген елдерінде жұмысынан айрылғанда әлеуметтік қорғау шаралары
Жұмысынан айрылғандар қысқартылғандар және жұмыссыздар мәртебесіне бөлінуі мүмкін.
Жұмыс іздеуші, жұмыспен қамтудың мемлекеттік службасында тіркелген және
Жұмыссыздарға жұмыссыздық бойынша берілетін жәрдем-ақылар төленеді. Жәрдемақы жұмыссыз
Қазақстан Республикасының әлеуметтiк қорғау жүйесi.
ҚР-ң әлеуметтiк қорғау жүйесi (бүгiнгi күн)
Республикалық бюджет
Жергiлiктi бюджет
Жас бойынша зейнетақы
Мемлекеттiк атаулы әлеуметтiк жәрдем
Мүгедектiк бойынша жәрдем
Тұрғын үй үшiн жәрдем
Отбасын бағушыны жоғалту бойынша мемлекеттiк жәрдем
Төлем жасалатын қоғамдық жұмыстар
Уақытша жұмыссыздық бойынша жәрдем
Кәсiби дайындау және қайта жайындау
Екiқабаттық және босану бойынша жәрдем
Жұмысқа орналасу үшiн көмек
Шипажайлық емдеу
Медициналық көмектiң тегiн кепiлдiк көлемi.
Бала туу үшiн берiлетiн жәрдем
Жерлеу үшiн берiлетiн жәрдем
Арнаулы мемлекеттiк жәрдем
Сурет 2
Ескерту: Қаржы-қаражат 2004 №3 12б.
Мұқтаж адамдарда жұмыссыз мәртебесі болмаған жағдайда (мысалы, өтілі
Жұмысынан айрылғанда әлеуметтік қолдаудың ерекше өзгешеліктері оның уақытша
Қазақстан Республикасының "Міңдетті әлеуметтік сақтандыру" туралы заңына сәйкес
Қордың активтері әлеуметтік аударымдар төлеу мерзімін өткізіп алғаны
3. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК ҚОРҒАУ ЖҮЙЕСІН ЖЕТІЛДІРУ БАҒЫТТАРЫ
«Міндетті әлеуметтік сақтандыру туралы” Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес
Осылайша, қорға әлеуметтік аударымдарды төлеу әлеуметтік аударымдардың белгіленген
Әлеуметтік қорғау жүйесін дамытудың негізгі бағыттары халықаралық тәжірибе
Жаңа жүйе адам өмірде тап болуы мүмкін негізгі
Әлеуметтік саланы реттейтін заңнама әлеуметтік қатерлердің негізінде қалыптастырылады.
әділ - әлеуметтік қорғау құқығын іске асыру алушылар
әрбір азаматтың мемлекетке тәуелділігін емес, оның жеке жауапкершілігін
пәрменді - жәрдемақылар атаулы болуы тиіс, яғни оны
тиімді, яғни ашық және жақсы басқарылатын, шығыны аз
қол жетерлік, яғни белгілі бір мерзім ішінде халықтың
Осы айтылғандарды ескере отырып, әлеуметтік қатерлер негізінде қорғаудың
барлық азаматтарға әлеуметтік қатерлерге қарай бюджет қаражатының
есебінен бірдей деңгейдегі мемлекеттік төлемдер беру;
алғашқы кезеңде міндетті әлеуметтік сақтандыруды жұмыс берушілер
есебінен және келешекте еңбеккерлерді де аударымдары есебінен жүргізу;
жинақтаушы зейнетақы жүйесі;
әлеуметтік көмек және белгілі бар санаттағы азаматтарды бюджеттің
қаражаты есебінен қолдаудың арнаулы мемлекеттік бағдарламалары.
Бұдан басқа, азаматтардың әлеуметтік қатерлерден өздерін ерікті сақтандыруды
Ана мен баланы кең ауқымды әлеуметтік қамсыздандыру мемлекеттің
Мүгедектiк проблемаларын шешу бойынша іс-шаралар әзiрлеу, мүгедектердiң мұқтаждарына
Әлеуметтік қорғауды реформалауда әлеуметтік нормативтердің рөлін арттыру, ең
Әлеуметтік қатерлердің туындау мүмкіндігін болдырмау және оны қысқарту
Әлеуметтiк қорғаудың барлық жүйесi тiкелей немесе жанама түрде
Әлеуметтік қамсыздандыру жүйесін жетілдіру және оның деңгейін мемлекеттің
Көздеген мақсатқа жету үшін мемлекет, жұмыс беруші және
Реформа аяқталғанға дейiн мемлекет халықты әлеуметтiк қорғау жүйесiн
ҚОРЫТЫНДЫ
Әлеуметтік қамсыздандыру саласын реформалау, халықтың тұрмыс денгейін көтеру
Міндетті сақтандыру механизмі мемлекет экономикасының дамуын жеделдету
Міндетті сақтандыруға мемлекеттің қатысуының негізгі мақсаты оның жүргізілуіне
Міндетті сақтандыруды дамытудың мақсаты мемлекеттің, азаматтар мен шаруашылық
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Қазақстан Республикасының „Міндетті әлеуметтік сақтандыру туралы” Заңы 2003
Қазақстан Республикасы Еңбек және Халықты Әлеуметтік Қорғау Министрінің
Халықты жұмыспен қамту туралы Қазақстан Республикасының 2001 ж.
"Халықты жұмыспен қамту туралы" Қазақстан Республикасының 2001 жылғы
Қазақстан Республикасының Заңы «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006-2008 жылдарға арналған бағдарламасы.
Қазақстан Республикасының Халықты әлеуметтік қорғау тұжырымдамасы, ҚР Үкіметінің
ҚР әлеуметтік-экономикалық дамуының 2007-2009 жылдарға арналған орта мерзімді
Әлеуметтік реформаларды 2005-2007 жылдар аралығында одан әрі тереңдетуге
Қазақстан Республикасының сақтандыру нарығын 2004-2006 жж Дамыту
Жайлин ғ.А. Азаматтық құқық. Оқулық – Алматы, 2003
Құлпыбаев Қ.С. Қаржы. Оқу құралы – Алматы:
15
Қазақстан Республикасының ақпараттық қауiпсiздiк тұжырымдамасы
Орталықтар қызметінің тәртібі
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ХАЛЫҚТЫ ӘЛЕУМЕТТІК ҚОРҒАУ ЖҮЙЕСІНІҢ ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙЫ
Фискалдық саясатты іске асырудың негізгі бағыттары
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ САЛАСЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК БАСҚАРУ ОРГАНДАРЫНЫҢ ЖҮЙЕСІН ЖЕТІЛДІРУ
Қазақстан Республикасындағы әлеуметтiк-экономикалық дамуын талдау
Әлеуметтік сақтандыру – мемлекеттің әлеуметтік саясатын іске асырудың маңызды құралы
Халықты әлеуметтік қорғау жүйесін дамыту және кедейшілікті төмендету бағыттары
Қазақстан Республикасының әскери доктринасы
Мемлекеттік басқарудағы индикативтік жоспарлаудың теориялық негіздері