Көне Тараз тарихы
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
1 ТАРАЗ ҚАЛАСЫНЫҢ ШЫҒУ ТАРИХЫ МЕН ФИЗИКАЛЫҚ-ГЕОГРАФИЯЛЫҚ ОРНЫ
1.1 Географиялық орны
1.2 Көне Тараз тарихы
2 ТАРАЗ ҚАЛАСЫНДА ДАМЫҒАН РЕКРЕАЦИЯЛЫҚ РЕСУРСТАР
2.1 Тарихи - мәдени
2.2 Тараз қаласындағы археологиялық қазба жұмысы
3 ТАРАЗ ҚАЛАСЫНДА ТУРИЗМ ДАМУ ЖАҒДАЙЫ ЖӘНЕ МӘСЕЛЕЛЕРІ
3.1 Туризмнің қазіргі жағдайы мен болашағы
3.2 Тараз қаласындағы туризмнің даму мәселелері
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Кіріспе
Президент Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев Республикамыздың әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті
Жерінің кеңдігі жағынан тоғызыншы орында тұрған Қазақстанның табиғаты ешбір
Жедел қанатын жайып келе жатқан туризм индустриясы әлемдік экономиканың
Еліміздің туризмге тартымды өкілдерінің ішінде Тараз қаласы туристерді бірден-бір
Туристік өңір ретінде, ауа райының қолайлығымен, табиғаттың әсемдігімен, жануарлар
Саяси тұрақтылық, демократиялық өзгерістер біздің өлкенің беделін арттыруға қолайлы
Бай мәдени мұралар, ежелгі Тараз қаласын мекендеген түркі халықтарының
Тараз қаласы шғыс халықтарының меймандостығымен, аса бай ұлттық мәдениетімен,
Жұмыстың мақсаты: Тараз қаласының туристік мүмкіндіктерін анықтау.
Жұмыстың міндеті:
1 ТАРАЗ ҚАЛАСЫНЫҢ ШЫҒУ ТАРИХЫ МЕН ФИЗИКАЛЫҚ-ГЕОГРАФИЯЛЫҚ ОРНЫ
1.1 Көне Тараз тарихы
Қалалардың да адамдар секілді жастары болады. Олар ежелгі, жаңа,
Көптеген жылдар бойы ғалымдар Тараздың құрылған жылы жайында пікірталаста
Л.Н.Гумилевтің жазба деректерінде б.э.д. 55 жылы Ғұн мемлекеті солтүстік
1774 жылы Талас өзенінің жағасына Абылай хан қала тұрғызып,
1.2 Географиялық орны
Тараз қаласы Қазақстан Республикасының онтүстігіне орналасқан. 1939 жылы құрылған.
Тараз қаласында Қазақстан сүретшілері картиналарының салон-галереясы, облыстық тарихи-өлкелік мұражай
Плотность населения – 3459 чел. на кв. км
казахи – 57,6%
русские – 25,5%
узбеки – 5,7%
корейцы – 3,1%
другие национальности – 8,1%
1 сурет. Тұрғындардың этникалық құрамы
(2006 ж. 1 желтоқсандағы санақ бойынша)
2 ТАРАЗ ҚАЛАСЫНДА ДАМЫҒАН РЕКРЕАЦИЯЛЫҚ РЕСУРСТАР
2.1 Тарихи - мәдени
Көне деректерге сүйенетін болсақ, Тараз қаласы Талас өңіріндегі саяси
Бүгінде тарихымыздың діңгегі болған Тараз қаласының жұртынан бізге жеткен
Талас өзені ағысы деңгейінің төмендігі, биіктеу жерден табылған су
1939 жылы көрнекті археолог А.Н.Бернштам көне қаланың шығыс-терістік жағындағы
Қазба жұмыстары нәтижесіне қарағанда үш бөлменің қабырғалары геометриялық өрнектермен,
Археолог А.Н.Бернштам моншаның қабырғаларындағы геометриялы, шөп тәрізді ою-өрнектердің
1970 жылы Орталық базарда жабық базар құрылысын салу үшін
бөлмелердің астында жылу жүретін жолдар бар. Олардың үстін жалпақ
Моншаның батыс жағында екі жерден бір бағытқа тартылған ылас
Біз төртінші бөлменің батыс жағындағы астауға жақын, терендігі 4
Моншаға керекті ауыз суды құдықтан алып отырған. Бөлмелердің еденін
Соңдай-ақ, қазба барысында сол кездегі қала тұрғындарының тұрмыс-тіршілігінде көп
Тараз жұртынан табылған алғашқы моншаның қабырғаларын көмкерген ою-өрнек жақсы
Жуырда осы жоғарыда аталған моншалардың алғашқысы туралы «Егемен Қазакстан»
республикадағы бірден-бір мемлекеттік жөндеу-құрылыс және қайта қалпына келтіру басқармасының
Жалпы ортағасыр дәуіріндегі дәрігерлер моншаның адам өміріне тигізетін әсерін
Тараз моншасы сонау ата-бабаларымыздың аманат ретінде бізге қалдырған бірден-бір
Осындай қолда бар жәдігерлерді көрсету арқылы казақ халқын ықылым
Қали Жүніс моншасы – Тараз қаласында 19 ғасырдың басында
Моншаның ішіне тоқталатын болсақ, монша бірнеше бөлмелерден тұрады. Яғни
Қарахан кесенесі орта ғасыр дәуірінен бізге жеткен сәулет өнерінің
Дәуітбек кесенесі (XIII ғ.) ортағасырлық сәулет ескерткіші. Тараз
Тектұрмас - әлемдегі көне заман ескерткіштері сияқты ертедегі тарихи
Енді филология ғылымының докторы, профессор Жанғара Дәдебаевтың айтуы бойынша
Тағы да осындай жорамалдар баршылық. Біздің ойымызша, тектұрмас қандай
Сонымен, қорыта айтқанда, бұл жерде жерленген адам – атқарған
Айша бибі кесенесі – XI-XII ғасырлар. Айша бибі орта
ҚР Президенті Н.Ә. Назарбаевтың «2004-2006 жылғы мәдени мұралар» мемлекеттік
Жамбыл Жабаев ескерткіші Жамбыл алаңында орналасқан. 1961 жылы ақынның
Жамбыл Жабаев халық ақыны, Жамбыл облысы Мойынқұм ауданында туған.
Мұхамед Хайдар Дулати. Ескерткіш 1998 жылы Сүлейменов көшесіндегі университеттің
Мүсіншілер – Д.Ж. Әлдеков, Н.А. Рүстемов. Ескерткіштің биіктігі 3
Ол өз шығармасының кейіпкері, мемуаршы, осы қасиеттері орта ғасыр
Бауыржан Момышұлының ескерткіші 2000 жылы 12 қазанда Ұлы Жеңістік
2.2 Тараз қаласындағы археологиялық қазба жұмысы
Одан әрі қала тарихына және Талас аңғарында Көне заманнан
Ғасырлар тереңінен бізге жеткен көне Тараз қаласына академик В.В.
Осы жүргізілген кешенді ғылыми жұмыс барысында тұңғыш рет Шахристан
Соңғы жылдары Тараз қаласының орналасқан өңірі көп адам баласының
Жамбыл ауданы Ақбұлым ауылының маңындағы сақтардың жеті обасы мен
"Көне қаланың әр жерінді жүргізілген қазбалар «Тараз өмірінің әртүрлі
Қаланың негізінен гүлденіп дамыған кезеңі Х-ХІІ ғасырлардағы Қараханидтер дәуірі.
Ортағасырлық моншаларды зерттеушілердің пікірі бойынша, олар орта Азия қалаларында
Ал басқа авторларда моншаның адам денесіне әсерін сипаттай отырып,
Өмірдің негізгі күретамырына айналған Ұлы Жібек жолының бойындағы Тараз
Көрнекті арабис ғалым Ә. Дербісалиев Махмуд туралы ойын әрі
Араб тарихшысының мәліметінде "Орта Азиялық ойшыл тарихшы Әбу соғд
Біз үшін екінші айтарлық жаңалық Иақұттың еңбегінде Тараз қаласында
Көне Тараз қаласының тарихымен тығыз байланысты әлі де
1932-1933 жылдары қаланың түстік жағындағы Тектұрмас жотасында құрылысқа тастар
Ата-бабаларымыздың бізге мұра етіп қалдырған осы ежелгі қаланың тарихын
1997 жылы облыс басшылығының қолдауымен жүргізілген қазба жұмысы кезінде
Мұндай қаланың орнынан адам жерлейтін зираттың табылуы тарихта бұрын
Осы қазба барысында тарихымыздың діңгегіне айналып отырған Тараз қаласының
3 ТАРАЗ ҚАЛАСЫНДА ТУРИЗМ ДАМУ ЖАҒДАЙЫ ЖӘНЕ МӘСЕЛЕЛЕРІ
3.1 Туризмнің қазіргі жағдайы мен болашағы
Бүгінгі таңда туризм саласы ең тиімді табыс көзі болып
Біздің облысымызда туризм саласы кәсіпкерлер қызметі арасында енді-енді бас
Біздің облыс Тянь-Шань тауының оңтүстік-батыс бөлігінде ораналасқандықтан болар, табиғи
Облыс өзінің ерекше, сан түрлі табиғи жануарлар мен өсімдік
Облыста 4 мемлекеттік қорғауға алынған табиғи аймақтары бар. Ұлы
Туризм саласының дамуына жекеменшік туристік ұйымдар ықпалын тигізеді. Қонақ
Туристік компаниялар көлемді спекторлық қызмет түрін көрсетеді;
алыс және жақын шет елдерден туристерді қабылдау және оларды
ішкі туризм, Қазақстан пансионаттарында демалдыру және емдеу;
Қазақстандағы тарихи орындарға тур жасау, шөп тур тағы басқалары.
Облыс шеңберінде орта мектеп базасында жұмыс істейтін 2 экологиялық
Облысымызға келген қонақтарға, туристерге қызмет ететін 14 қонақ үй
“Жамбыл” – Тараз қаласындағы қонақ үй. Төле би даңғылы
“Тараз” қонақ үйі – Тараз қаласында, Жамбыл даңғылында орналасқан.
2003 жылы 24 қазанда Тараз қаласында « Евразия »
Керемет кинозал 100% қатысу эффектісін құрайтын жаңа кинопроекционалды және
Кинотеатрдың репертуарын ресейлік кинопрокатқа шығатын ең жақсы фильмдер құрайды.
2008 жылы 10 ақпанда « Евразия » көңіл көтеру
Көңіл көтеру кешенің 2-ші қабатында көңіл көтерудің толық паркі
Ең кішкентай қонақтар үшін ойын бөлмелері мен карусельдер,
Осымен қоса, міндетті түрде барлық адамдар жақсы көретін «
2005 жылмен салыстырғанда 2006 жылы келуші туристтер мен ішкі
Туристтік фирмалар өткен жылы 7494,0 мың теңгеге қызмет көрсетті.
2005 жылдан 2006 жылға дейінгі кезеңде шетелдің азаматтары мен
Шығу – 55%
Ішкі - 42%
Келу - 3%
3 сурет. Облыстың шығу, кіру, ішкі туризмінің көрсеткіші [
Түркия – 93,6%
БАӘ - 2,3%
Германия - 0,9%
Басқалары – 2,7%
4 сурет. Облыс тұрғындарының ең көп баратын мемлекеттері (пайыз
2006 жылы облыстың туристік фирмалары қызмет көрсеткен туристердің жалпы
Туристік фирмалардың басым бөлігі келу және ішкі туризмін дамыту
Мұндай жағдайдың орын алу себебі келесі факторларымен түсіндіріледі: туристік
Әлемдік туризмнің даму тәжірибесі көрсеткендей, барлық мемлекеттер бірінші кезекте
3.2 Тараз қаласындағы туризмнің даму мәселелері
Елбасы Н. Назарбаев өткен жылғы Қазақстан халқына Жолдауында ел
Осыған байланысты Үкімет туристік кластерін құру және дамыту бойынша
Туристік кластер — туризм индустриясы, онда негізгі қозғаушы күш
Біздің облысымызда туризм саласы кәсіпкерлер қызметі арасында енді-енді жанданып
келер еді.
Жамбыл облысы мәслихатының 2006 жылғы мындағы №17-9 шешімімен «Жамбыл
2006 жылдың 30-шы наурызындағы №89 облыс әкімиятының Қаулысымен туристік
Қазіргі таңда облыста 14 туристік фирма туроператорлық және турагенттік
Қаламызда туристердің қызығушылығын танытатын тарихи ескерткіштер, мәдени-тарихи ғимараттар саны
Облыс Тянь-Шань тауының оңтүстік-батыс бөлігінде орналасқан, кіріс туризімін дамытуға
Облысымызда 4 профилакториялық-санаторий және 10 қонақ үй бар. Тараз
Туризмнің дамүы көліктік инфрақұрылымның дамуымен тығыз байланысты. Бұның басты
Жамбыл облысы өкімиятының кәсіпкерлік және өнеркәсіп департаментінің алдында облысымыздағы
Туристік салада қызмет керсететін кәсіпкерлерп кәсіпкерлік және өнеркәсіп департаменті
«Жамбыл облысындағы туризмді дамытудың болашағы қандай?» деген сұрақ қойылуы
Туризм саласымен тығыз байланыста жатқан басқа салалардың дамуына негізделген
ҚОРЫТЫНДЫ
Туризм – әлемдегі талай елдің тасын өрге домалатып, өркенін
Облысымыз Ұлы Жібек жолы орналасқандықтан тарихы бай көптеген тарихи
2005 жылдан 2006 жылға дейінгі кезеңде шетелдің азаматтары мен
Туристік фирмалардың басым бөлігі келу және ішкі туризмін дамыту
Мұндай жағдайдың орын алу себебі келесі факторларымен түсіндіріледі: туристік
Әлемдік туризмнің даму тәжірибесі көрсеткендей, барлық мемлекеттер бірінші кезекте
Қарлы шыңдарын, кең далаларын, өзен-көлдерін, қала қалдықтарын осы аймақтан
Қазіргі кезде облыстың туристік қызмет көрсететін рыногында мемлекеттік лицензиясы
Қала табиғи рекреациялық ресурстарға бай. Бұл ресурстарды емделу үшін
Сол сияқты, бұл табиғи су жүрек-қантамыры ауруларына (жүректің I-II
Жамбыл облысында туризмнің барлық түрін дамытуға мүмкіншіліктер бар. Бастауын
Қолайлы табиғи-климаттық ахуал мен алуан түрлі мәдени-тарихи ресурстар танымдық,
Пайдаланылған Әдебиеттер тізімі
Тараз. Жамбыл облысының энциклопедиясы «Қазақ энциклопедиясының» бас редакциясы. --Алматы,
Дәдібаев Ж. Атыңнан айналайын Тараз. -- Алматы, 2002.
Бекболатов А.Ә. Жамбыл облысының экологиялық жағдайлары / Қоршаған ортаны
Туристерге жол бастар Жамбыл облысы. Жамбыл облысы әкімиятының кәсіпкерлік
Теңізбаев Ж.С. Капиталдық салымдар Жамбыл облысының экономикалық өсу факторы
Инвестициялық мүмкіндіктер. Жамбыл облысының экономика және бюджеттік жоспарлау Департаменті.
Ешмаханов М.К. Талас өзені алабының табиғи жүйесінің экологиялық орнықтылығы.
Кекілбайұлы Ә. Талайғы Тараз. -- Астана, 2002.
Баялиев К. Жасырған Жамбыл жерінде. -- Тараз, 2000.
Байпаков К, Байбосынов К. Ұлы Жібек жолы және Тараз.
Әбілдаұлы Б. Талас. Айша бибі, Қарахан. – Алматы: Санат,
Қазақстан Республикасының Тарихи және мәдение ескерткіштер жиынтығы. Жамбыл облысы.
Байпаков К. Қазақстанның ежелгі қалалары. -- Алматы 2005.
Байбосынов К. Жамбыл өңіріндегі тас мүсіндер. -- Алматы, 1996.
www. zhambyl.kz
Әбіл А., Мамыт А. «Жамбыл өңірінде жүзеге асырылып жатқан
Әлімбай С. Жадігерлер жинақталған киелі орын: облыстың тарихи өлкетану
Әмзаұлы Ә. Тарихи-мәдени ескерткіштердің бүгіні мен ертеңі //Ақ жол.
Әуелбеков З., Әлімбаев Б., Бар байлықты пайдалан білейік: Жамбыл
Бөкейханқызы Р. Туризм – мемлекеттің жарнамасы: елімізде туризм саласын
Ахметова Қ. Туризм – мемлкеттік имиджі: Жамбыл облысындағы туризмнің
Сарыбай Б. Туризм – табыс көзі (Тараз қаласы туралы)
Мауленов Б. Тарихын таспен жазған халықпыз: Тараз төңірегіндегі тас
Айдапкелов Серғали Шежірелі Сарысу. -- Тараз, 2003.
Мырзахметұлы М. Түркістан Тараз арасы. -- Астана, 2002 Жамбыл
Жамбыл облысының статистика бөлімшесі, 2007 жылғы мәлімет.
4
Тараз қаласының қысқаша тарихы
Тарих толқынындағы көне қалалар
ТАРАЗ - ҚАЗАҚ МӘДЕНИЕТIНIҢ АЛТЫН БЕСIГI
Тараз өңірінің архитектуралық ескерткіштері
Тарихи архитектуралық ескерткіштер тарихы
Тараз қаласының физика-географиялық орналасуы
Қарлұқ мемлекетінің мәдениеті
Ортағасырлық Тараздың экономикалық және саяси мәдениетi
Жасампаз қалам – Жамбылым
Ұлы Жібек жолының тарихына шолу