Банктің өтімділігін бағалау көрсеткіштері

 МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ........................... 8
1 ЕКІНШІ ДЕҢГЕЙЛІ БАНКТЕРДІҢ ТҰРАҚТЫЛЫҒЫН БАҒАЛАУ ЖӘНЕ ОНЫҢ
1.1 Екінші деңгейлі банктердің тұрақтылығы, оның мәні мен
1.2 Банк активтерінің саны мен сапасын бағалау ............
1.3 Екінші деңгейлі банктердің өтімділігін бағалау көрсеткіштері ....
2 ЕКІНШІ ДЕҢГЕЙЛІ БАНКТЕРДІҢ ТҰРАҚТЫЛЫҒЫН СИПАТТАЙТЫН ҚАРЖЫЛЫҚ ЖАҒДАЙЫН
2.1 Банктердің өтімділігін бағалау («Қазақстан Халық Банкі» мысалында)
2.2 Банктердің тұрақтылығын сипаттайтын қаржылық көрсеткіштерді
талдау (Альянс банк пен Каспий Банкі мысалында)......
56
3 БАНКТІҢ ТҰРАҚТЫЛЫҒЫН АРТТЫРУ ЖӘНЕ ҚАРЖЫЛЫҚ ЖАҒДАЙЫН ЖАҚСАРТУ
3.1 Қазақстан экономикасындағы банктердің қаржылық жағдайларын
жақсарту мәселелері......................
71
ҚОРЫТЫНДЫ ........................ 75
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ .............
Куанышбаев ЭФ-04-6к1
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасының нарықтық экономикаға көшумен байланысты банктер жүйесінде
Нарықтық экономикаға көшкен жылдар аралығында Қазақстан Республикасының банк
Қазақстанда банк жүйесінің қалыптасқан алғашқы кезеңдерінде сауатты, кәсіпкерлік
Реформаның құқықтық қамтамасыз етілуі және банк жүйесінің қалыпты
Қазақстан Республикасының банк жүйесінің тұрақтылығы, көбіне екінші деңгейлі
Несиелiк жүйенiң негізгі буыны xaлық шаруашылығына тiкелей қызмет
«Коммерциялық банк» термині банк ісінің ертеректегі даму кезеңінде,
Бүгінгі коммерциялық банктер өз клиенттеріне жуық әр алуан
Қазіргі таңда, коммерциялық банктер ел экономикасының маңызды салаларын
Серпінді дамып келе жатқан банк жүйесіндегі маңызды көрсеткіштердің
Жұмыстың негізгі мақсаты – экономиканың өскелең даму кезеңіндегі
Жұмыстың негізгі міндеті – Қазақстан экономикасының дамуының кепілі
1. ЕКІНШІ ДЕҢГЕЙЛІ БАНКТЕРДІҢ ТҰРАҚТЫЛЫҒЫН БАҒАЛАУ
1.1 Екінші деңгейлі банктердің тұрақтылығы, оның мәні мен
Нарықтық экономикада банктердің тұрақтылығы өте маңызды. Нарықта халыққа
Жалпы банктің дұрыс ұйымдастырылуын және банк тұрақтылығын
Банктің табыстарын басқару;
Банк пайдасының қалыптасуын бақылау;
Сандық және сапалық позицияларға байланысты банктің пайдалығы мен
Банк бөлімшелерінің рентабельділігін бағалау;
Банктің өнімдері мен қызмет көрсетулерінің пайдалығы мен нәтижелілігін
Банк қызметінің жекелеген бағыттарының тиімділігін бағалау.
Егер коммерциялық банктің борыштық және қаржылық міндеттемелерді уақытында
Банктердің тұрақтылығын сипаттайтын маңызды көрсеткіштердің бірі банктің өтімділігі.
Банк өтімділігі - бұл салымшылар мен қарыз берушілер
Банктің міндеттемелері нақты және потенциалды деп екіге бөлінеді.
Егер коммерциялық банктің борыштық және қаржылық міндеттемелерді уақытында
Банк өтімділігі аталған барлық міндеттемелерді, сонымен бірге болашақта
Осы аталған қаражат көздерін пайдалану банк үшін шығыстармен
Банк өтімділігі мынадай қызметтерді атқарады:
• депозиттерді алу мен несиелерге байланысты сұранысты қанағаттандыру;
• тиімділік тәуекелін азайту және банктің сенімділігін қамтамасыз
• активтерді зиянсыз сату;
• тартылған қаражаттары бойынша төлей алмау тәуекелі үшін
Банк тұрақтылығының екі формасы, яғни міндеттемелерді өз уақытында
Ішкі факторлар қатарына мыналар жатады:
• банк капиталының базасы;
• банк активтерінің сапасы;
• депозиттердің сапасы;
• сыртқы қаражат көздеріне орташа тәуелдігі;
• мерзімі бойынша активтер мен пассивтердің өзара сәйкестігі;
• сауатты менеджмент;
• банктің жоғары дәрежелі беделі.
Банк капиталының базасы - бұл салымшылар қаражаттары мен
Банк активтерінің сапалылығы мынадай төрт критерийлермен анықталады: өтімділік,
Активтердің өтімділігі - бұл қарыз алушының, міндеттемелерді өтеу
Активтердің өтімділік дәрежесі олардың айналымына байланысты. Ақшалай формадағы
Активтер тәуекелі критерийі, олардың ақшалай формаға айналдыру кезінде
Банк активтердің тәуекелі неғұрлым жоғары болған сайын, банктің
Активтердің табыстылығының критерийі ретінде: активтердің жұмыс жасау қабілеті,
Активтердің диверсификациясы критерийі банктің ресурстарын әр түрлі орналастыру
Банк өтімділігін анықтайтын фактор - банктің депозиттік базасының
Банк өтімділігі оның сыртқы қаражат көздеріне, яғни банкаралық
Банк активтері мен пассивтерінің арасында мерзім мен сома
Менеджмент, яғни жалпы банктің қызметін және өтімділігін басқару
• банк саясатының болуы және оның мазмұны;
• стратегиялық және ағымдағы міндеттерді жоғары деңгейде шешуге
• банктің активтері мен пассивтерін басқару механизмі;
• әр түрлі процедуралардың нақты мазмұнын анықтау;
• білікті мамандардың болуы;
• қажетті ақпарат базасының болуы;
• банк қызметін басқару жүйесінің ғылымилығы. Банктің беделі
Банк тұрақтылығының жағдайы бірқатар сыртқы факторларға, яғни банк
• елдегі жалпы саяси және экономикалық жағдай;
• бағалы қағаздар нарығының дамуы;
• банкаралық несие нарығының дамуы;
• қайта қаржыландыру жүйесін ұйымдастыру;
• Орталық банкінің қадағалау қызметінің тиімділгі.
Елдегі жалпы саяси және экономикалық жағдай банк операцияларының
Бағалы қағаздар нарығының дамуы өтімді қаражаттар құрудың оңтайлы
Банкаралық нарықтың дамуы уақытша бос ақшалай ресурстарды банктер
Орталық банкі коммерциялық банктерді қайта қаржыландыру жүйесі банктердің
Орталық банкінің қадағалау қызметінің тиімділігі өтімділікті басқарудағы коммерциялық
Қазақстан Республикасы Ұлттық банкінің екінші деңгейдегі банктер үшін
Банктің өтімділігі тұрақты өзгерісте болатын көптеген факторларымен анықталынатын
«Өтімділік» терминімен қатар банктік тәжірибеде, әдебиеттерде «төлемқабілеттілік» термині
Бүкіләлемдік банк әдебиеттерінде төлем қабілеттілік түсінігі меншікті капиталдың
Басқа елдерде банктің төлемқабілеттілігін жеткіліктілігінің капитал активтер тәуекелділігіне
Қазақстандық экономикалық әдебиеттерде төлемқабілеттілік банктің өтімділігіне қатысты барынша
Бұл көрсетілген өтімділік пен төлемқабілеттілік арасындағы қарым-қатынас тәжірибе
Банктердің қаржылық тұрақтылығын қамтамасыз ету, ақша-несие жүйесін тұрақтандыру,
Екінші деңгейлі банктердің қаржылық қызметін талдау банктердің қызметінің
капитал;
активтердің сапасы;
пайдалылық пен рентабельділік;
өтімділік.
Банк өтімділік жағдайы оның барлық қызметінің көрсеткіштеріне әсер
Кесте 1
Қазақстанның облыстарында тіркелген, жұмыс істеп тұрған банктер мен
кезеңнің соңына
Көрсеткіштер аталуы
2003 2004 2005 2006 2007
банктер филиалдар банктер филиалдар банктер филиалдар банктер филиалдар
1 2 3 4 5 6 7 8
Ақмола 0 24 0 22 0 23
Астана қ-сы 2 16 2 15 2 22
Ақтөбе 0 20 0 20 0 22 0
Алматы 0 23 0 23 0 24 0
Алматы қ-сы 29 21 28 24 29 27
Атырау 1 18 1 21 0 21
Шығыс Қазақстан 0 42 0 36 0 39
Жамбыл 0 18 0 18 0 17
Қарағанды 1 30 1 30 1 35 1
Қызылорда 0 18 0 16 0 15 0
Қостанай 1 31 0 29 0 30
Маңғыстау 1 15 1 16 1 17 1
Павлодар 2 24 2 24 2 27
Солтүстік Қазақстан 0 22 0 19 0 20
Батыс Қазақстан 0 19 0 18 0 20
Оңтүстік Қазақстан 1 26 1 23 1 25
Республика бойынша, барлығы 38 367 36 354 36
Дерек көзі:ҚР қаржы нарығын және қаржылық ұйымдарды реттеу
*Қазақстан Даму Банкін есепке ала.отырып
1 - кестеде Қазақстанның облыстарында тіркелген, жұмыс істеп
1994 жылы батыстық капитал жеткіліктілігі коэффициенттерін енгізу және
Кесте 2
Банктер және басқа да қаржы ұйымдары туралы мәліметтер
(2001-2007 жылдар аралығында)
кезеңнің соңына
Көрсеткіштер аталуы 12.01 12.02 12.03 12.04 12.05 12.06
1 2 3 4 5 6 7 8
Жұмыс істеп тұрған қаржы ұйымдары 203 213 252
1.Банктер 1) 44 38 36 36 36 34
оның ішінде
мемлекеттік 2 2 3 1 1 1
мемлекетаралық 1 - - - - - -
шетел капиталы қатысуымен 16 17 16 15 14
онда: - 100%/50%-тен аса 9/6 9/6 10/4 10/4
оның ішінде еншілес 11 11 10 10 9
2.Кредиттік серіктестіктер 19 29 52 83 93 -
3.Ломбардтар 45 52 66 75 77 - -
4.Ипотекалық компаниялар 2 2 2 2 3 10
5.Сақтандыру ұйымдары 38 34 32 36 36 40
-шетел капиталы қатысқан 5 3 6 6 6
-өмірді сақтандыру бойынша 1 1 1 2
6.Жинақтау зейнетақы қорлары 14 16 16 16 14
- ашық 12 14 14 14 13
- корпоративтік 2 2 2 2 1 1
7.Басқа ұйымдар 2) 41 42 48 46 47
Операциялар жүргізуге лицензиясы бар банктер:
- шетел валютасында 42 38 35 35 35
- бағалы металдармен 12 12 13 13
Филиал жүйелері бар банктер 25 24 24 26
Банк филиалдарының саны, барлығы 400 368 355 385
онда.: Қазақстан аймағындағы 399 367 354 384 397
оның ішінде
Халық Банкінің 166 167 149 148 148
«Каспийский» банктің - - 21 34 38 40
Казкоммерцбанктің - - - 23 23 23 22
Шетелдік 1 1 1 1 1 2
Банк операцияларын жүргізуге лицензиясы қайтарылып алынған банктер 3)
іс-әрекетін кешіктіргені үшін - - - - -
жұмысындағы кемшіліктері үшін 5 3 - -
Банкпен қосылды 1 - 2 - - -
қайта құрылуға байланысты 2 3 1 - -
басқа себептер бойынша - - - - -
Тарату процесіндегі банктер 39 24 15 14 14
мәжбүрлі соттан тыс түрде 18 3 - -
соттың шешімі бойынша 19 20 15 14 14
ерікті түрде 2 1 - - - -
Тарату процесіндегі банк филиалдары 24 - - -
Тарату процесі аяқталған банктер 3) 23 18 17
Тарату процесіндегі СҰ - 18 16 12 11
- мәжбүрлі түрде - 18 16 12 11
- ерікті түрде - - - - -
Тарату процесі аяқталған СҰ 3) - 5 4
Анықтама
Шетел банктерінің өкілдіктері 12 14 20 18 17
Шетел СҰ-ның өкілдіктері 2 2 2 2 2
Дерек көзі:ҚР қаржы нарығын және қаржылық ұйымдарды реттеу
Қазақстан Даму Банкі есепке алынды
Банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын, өкілетті органдар
2 - кестеде көрсетілгендей, банктер мен басқа да
2001 жылы банктер саны 48, 2002 жылы 44,
Кредиттік серіктестіктердің саны 2002 жылы 8, 2003 жылы
Ломбардтар саны 2002 жылы 42, 2007 жылы 77-ге
Ипотекалық компаниялар 2002 жылы болған жоқ, ал 2007
Сақтандыру ұйымдарының саны 2002 жылы 42, 2007 жылы
Жинақтау зейнетақы қорларының саны 2002 жылы 15, 2007
Кассалық есеп-айырысу бөлімі бар банктер саны 2002
Сақтандыру ұйымдарының филиалдарының саны 2002 жылы 266, ал
Тарату процесіндегі банктер 2002 жылы 60, 2007 жылы
Тарату процесіндегі банк филиалдары 2002 жылы 48, 2007
3 - кестеде аймақтар бойынша халыққа ипотекалық кредит
Кесте 3
Аймақтар бойынша халыққа ипотекалық несие беру көрсеткіштері
Млн.тенге, кезеңнің
Көрсеткіштердің аталуы 01.09.06 01.10.07
Барлығы Оның ішінде Барлы
ғы Оның ішінде
қысқа
мерзімді ұзақ мерзімді **
қысқа
мерзімді ұзақ мерзімді
ұлттық
валютада шетел валютада ұлттық
валютада шетел валютада
ұлттық
валютада шетел валютада
1 2 3 4 5 6 7 8
Барлығы 186 728 132 200 30 134
оның ішінде
Астана қ-сы 29 375 1 - 4 838
Алматы қ-сы 76 521 121 197 11 450
Ақмола 2 418 - 1 331 2
Көкшетау қ-сы 2 247 - 1 329 1
Ақтөбе 11 641 - - 2 632
Ақтөбе қ-сы 11 641 - - 2 632
Алматы 688 3 - 279 406 886
Талдықорған қ-сы 654 3 - 258 393 851
Атырау 7 659 - - 1 120
Атырау қ-сы 7 626 - - 1 110
Шығыс Қазақстан 11 066 2 - 2 551
Өскемен қаласы 8 823 1 - 2 024
Жамбыл 2 551 - - 817 1
Тараз қ-сы 2 547 - - 813 1
Батыс Қазақстан 4 354 1 - 586 3
Орал қ-сы 3176 1 - 504 2 671
Қарағанды 12800 - - 1 305 11 495
Қарағанды қ-сы 9138 - - 904 8 234
Қостанай 3027 - 1 678 2 348
Қостанай қ-сы 2928 - 1 584 2
Қызылорда 1185 - - 481 704 1
Қызылорда қ-сы 1185 - - 481 704 1
Маңғыстау 5280 - - 971 4 309
Ақтау қ-сы 5280 - - 971 4 309
Павлодар 4272 - - 1 003 3
Павлодар қ-сы 3599 - - 746 2 853
Солтүстік Қазақстан 3897 - 1 367 3 529
Петропавл қ-сы 3897 - 1 367 3 529
Оңтүстік Қазақстан 9991 4 - 722 9 265
Шымкент қ-сы 9991 4 - 722 9 265
Көрсеткіштердің аталуы 01.12.06 01.01.07
Барлығы Оның ішінде Барлы
ғы Оның ішінде
қысқа
мерзімді ұзақ мерзімді **
қысқа
мерзімді ұзақ мерзімді
ұлттық
валютада шетел валютада ұлттық
валютада шетел валютада
ұлттық
валютада шетел валютада
Барлығы 220 501 105 198 45 072
оның ішінде
Астана қ-сы 34 951 4 - 7 323
Алматы қ-сы 88 540 98 188 14 322
1 2 3 4 5 6 7 8
Ақмола 3 059 - - 658 2
Көкшетау қ-сы 5 678 - - 1 307
Ақтөбе 12 951 - - 3 644
Ақтөбе қ-сы 25 901 - - 7 288
Алматы 1 122 0 - 644 478
Талдықорған қ-сы 2 137 0 - 1 207
Атырау 9 261 1 0 1 605
Атырау қ-сы 18 422 2 0 3 157
Шығыс Қазақстан 13 665 1 - 4 303
Өскемен қаласы 21 771 2 - 7 004
Жамбыл 3 333 - - 1 153
Тараз қ-сы 6 657 - - 2 297
Батыс Қазақстан 5 177 1 0 1 097
Орал қ-сы 7 787 1 - 1 880
Қарағанды 14 578 0 - 2 161 12
Қарағанды қ-сы 20 713 0 11 2 952
Қостанай 4 846 - 3 1 281
Қостанай қ-сы 9 419 - 7 2
Қызылорда 2 263 - - 1 392
Қызылорда қ-сы 4 526 - - 2 783
Маңғыстау 6 334 - - 1 477
Ақтау қ-сы 12 663 - - 2 949
Павлодар 5 728 0 0 1 816
Павлодар қ-сы 9 753 - 0 2 874
Солтүстік Қазақстан 4 547 - 1 653 3
Петропавл қ-сы 9 093 - 2 1 305
Оңтүстік Қазақстан 10 147 1 - 1 545
Шымкент қ-сы 20 294 3 - 3 090
Дерек көзі:ҚР қаржы нарығын және қаржылық ұйымдарды реттеу
** 1 жылдан аса
3 – кестеде халыққа ипотекалық кредит беру, аймақтар
4 – кестеде банктердің шағын кәсіпкерліктің субьектілеріне берген
4 – кестеде банктердің шағын кәсіпкерліктің субьектілеріне берген
Бірінші орында саудаға 2004 жылдың қаңтар айында 93
Екінші орында ауыл шаруашылығы. 2003 жылдың қаңтар айында
Кесте 4
Банктердің шағын кәсіпкерліктің субьектілеріне берген несиелері
млн.тенге
кезеңнің соңына
Көрсеткіштердің атауы 01.12.04 01.12.05 01.03.06 01.06.06 01.08.06 01.12.06
1 2 3 4 5 6 7
Өнеркәсіп,
үлесі % 28 708
14,6 41 108
14,3 33 974
11,0 36 892
9,8 40 840
10,2 40 203
9,7
Ауыл шаруашылығы, үлесі % 29 636
15,1 29 862
10,3 34 389
11,1 38 108
10,1 38 515
9,6 39 484
9,6
Құрылыс
үлесі % 20 171
10,3 39 806
13,8 43 797
14,1 58 146
15,4 63 922
16,0 65 763
15,9
Көлік
үлесі % 2 141
1,1 5 125
1,8 6 797
2,2 8 180
2,2 9 103
2,3 9 242
2,2
Байланыс
Үлесі % 530
0,3 1 469
0,5 882
0,3 753
0,2 740
0,2 648
0,2
Сауда
Үлесі % 93037
47,4 119965
41,6 133 055
43,0 163 182
43,2 173 050
43,3 180 989
43,8
Басқалар
Үлесі % 21 990
11,2 51 032
17,7 56 759
18,3 72 006
19,1 73 309
18,4 76 657
18,6
Қысқа мерзімді кредиттер
Экономика салалары бойынша, барлығы
құрамында 80583 97552 100841 122207 130014 136524
Өнеркәсіп 6882 14182 10018 10996 12891 13441
Ауыл шаруашылығы
13324
11720
9338
10405
10129
11535
Құрылыс 6483 11357 14904 22421 24632 24372
Көлік 612 1486 2326 2095 2346 2390
Байланыс 281 398 92 148 131 49
Сауда 47653 49334 52873 62621 64993 68769
Басқалар 5348 9074 11290 13521 14922 15968
Ұзақ мерзімді кредиттер
1 2 3 4 5 6 7
Экономика салалары бойынша, барлығы
құрамында: 115629 190815 208812 255061 269464 276460
Өнеркәсіп 21826 26925 23956 25896 27949 26762
Ауыл шаруашылығы 16312 18142 25051 27702 28386 27948
Құрылыс 13688 28449 28893 35726 39289 41392
Көлік 1529 3639 4471 6085 6787 6852
Байланыс 249 1071 790 605 609 596
Сауда 45384 70631 80182 100561 108057 112220
Басқалар 16641 41958 45469 58486 58388 60690
Дерек көзі:ҚР қаржы нарығын және қаржылық ұйымдарды реттеу
Үшінші орында өнеркәсіп саласы. Өнеркәсіп саласына 2004 жылдың
Кейінгі орында құрылыс саласы. 2004 жылдың қаңтар айында
Осы жылы өнеркәсіп саласына бөлінген несиелер көлемі 30%-ға
Банк активтерінің саны мен сапасын бағалау
Банк активтері – пайда табу мақсатында банктік ресурстарды
Банктік активтердің құрылымы баланстың актив жағында көрсетілетін сапасына
Банктің несиелік портфельдің жағдайы – белгілі бір түрдегі
1. Стандартты несие – бұл қайтарылу мерзімі әлі
2. Стандартты емес – несиенің қайтарылуы 30 күнге
3. Қанағаттанарлықсыз несие – ұзартылу мерзімі ұзартылған қарыз
4. Күмәнді несие – қарыздың ұзартылған қарыздар шотына
5. Шығынды несие – ұзартылу мерзімі 90 күннен
Банктердің қарыз портфельдерінің жіктелуі, оның сапасының жоғарылауы және
Коммерциялық банктің активтерін негізінен мынадай төрт топқа бөлуге
касса және оған теңесетін ақшалай қаражаттар;
несиелер;
бағалы қағаздарға жұмсалынатын инвестициялар;
банктің ғимараты мен жабдықтары.
Активтердің сапасы олардың өтімділігіне, тәуекел активтердің көлеміне, толық
Банк өзінің міндеттемелерін күнделікті орындап отыруын қамтамасыз етуі
жоғары өтімді активтер;
өтімді активтер;
ұзақ мерзімді өтімді активтер.
Жоғары өтімді активтерге мыналар жатады:
кассадағы қолма-қол ақшалар;
орталық банктегі корршоттағы қаражаттар;
мемлекеттің қарыздық міндеттемелері;
ЭЫДҰ-на (экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы) мүше елдер,
ішкі валюталық облигациялық заемдарға салынған қаражаттар.
Банктің бұл қаражаттары банктің айналымынан қажет уақытында алуға
Банктің өтімді қаражаттарының құрылымына жоғарыда аталынғандарынан басқалары, яғни
Ұзақ мерзімді өтімді активтерге бір жылдан жоғары уақытқа
Активтердің тиімді құрылымын жасай отырып, банктер өтімділікке қойылатын
Кейбір шетелдік әдебиеттерде банк активтерін, олардың өтімділігі мен
Бірінші топқа алғашқы резервтер – бұл алынатын салымдарды
- касса;
- Орталық банктегі корршоттағы және өзге де шоттардағы
- инкассациялау процесіндегі чектер және өзге де төлем
- басқа да коммерциялық банктердегі корршоттағы қаражаттар.
Мұндай активтер банкке табыс әкелмейді, бірақ банктің өтімділігінің
Екінші топқа екінші реттегі резервтер – бұл банкке
- вексельдер және өзге де қысқа мерзімді бағалы
- талап етілетін несиелер (онкольдық);
- бірінші класты қарыз алушыға берілетін несиелер.
Бұл топтың активтерінің тағайындалуының басты мақсаты – алғашқы
Үшінші топқа банктік активтердің маңызды бөлігі – банктік
Төртінші топқа бұл топқа инвестициялық портфель жатады. Инвестициялық
Ерекше көңіл тартылған ресурстар құрылымын талдау мен салымдық
Тұрақтылық көзқарасынан депозиттер негізгі (тұрақты) және «ұшқыш» («летучий»)
Негізгі депозиттер талап етілгенге дейінгі депозиттер арасында, сонымен
Мұндай жағдайлар мерзімді және жинақ салымдары бойынша пайыздары
Депозиттердің үнемділігін, тұрақтылық деңгейін сипаттайтын көрсеткіш негізгі депозиттер
Депозиттік базаның тұрақтылығын бейнелейтін басқа көрсеткіш мерзімді және
Мерзімді және жинақ депозиттері жоғарыда айтылғандай, пайыз мөлшерінің
1.3 Банктің өтімділігін бағалау көрсеткіштері
Коммерциялық банктердің өтімділігіне көп факторлар әсер ететін сапалық
Өтімділікті есептеудің 2 әдісі бар:
а) баланс бойынша есептелетін және баланстың өтімділігін бейнелейтін
б) белгілі бір мерзімде баланстың активтері мен пассивтері
Коэффициенттік әдіс, баланс баптары арасында белгілі сапалық арақатынасын
Сонымен, АҚШ-та өтімділікті өлшеудің заңдастырылған жүйесі бар. Оны
банк қызмет ететін нарыққа;
банк типтері мен түрлеріне;
банктік операциялардың мазмұны мен жиынына.
Сонымен бірге, банктермен жиналған тәжірибие келесі көрсеткіштердің жиі
Көрсеткіштердің бірінші тобы өтімді активтер мен салымдардың қатынасын
Біріншілік резервтер (касса+Орталық банктегі (ОБ) корршот)
салымдар (4)
Біріншілік+Екіншілік (мемлекеттік бағалы қағаздар)
салымдар (5)
Көрсетілген көрсеткіштер арқылы орындалуға тиісті депозит түрінде міндеттемелер
Бірінші көрсеткіш деңгейі банк өтімділігін қамтамасыз ету үшін
Екінші көрсеткіш Жапонияда қолданылады, оның деңгейі 30%-дан кем
АҚШ-та өтімділікті бағалау үшін бірнеше көрсеткіштер қолданылады. Оның
Бір мезгілде активтердің бейнесі ретінде активтердің жалпы сомасында
Сонымен бірге өтімділікті бағалау үшін ақшаның қолма-қол ақшаға
Сонымен бірге өтімді активтерге кассадағы қалдық қаражаттар, жолдағы,
Шетел тәжірибесінде коммерциялық банктің өтімділігі мынадай екі әдіспен
- баланстың өтімділігін көрсететін және баланстар бойынша есептелінетін
- сәйкес кезеңдердегі банк балансының активтері мен пассивтері
Банктің ресурс базасының сапасын сипаттайтын көрсеткіштер тобы да
Депозиттердің тұрақтылық дәрежесін сипаттайтын көрсеткіш негізгі депозиттер (талап
Банктің ресурс базасының сапалығы коммерциялық банктің сыртқы көздеріне
Орталық банк және басқа да банктерден алынған қарыздар
Тартылған қаражаттар сомасы
Көптеген елдерде, мысалы Францияда, Ұлыбританияда, Германияда, коммерциялық банктің
Бұл көрсеткіштердің бағалануы бір жақты емес. Бірқалыпты төлем
а) қарыздар алу жиілігі;
б) қарыз алу шарттары (кепілмен және кепілсіз);
в) қаражаттарды тарту себептері;
г) қарыздар бойынша пайыздар.
Банк өтімділігі динамизм жағдайында болатындығын ескеріп, шетел сарапшыларының
Осы әдістің қиыншылығы - кейбір қаржылық құралдары бойынша
- активтер мен пассивтер бойынша төлем мерзімдері туралы
- банктің қарыздар мен депозиттер жағдайының өткен және
Осы әдіс Жапония, АҚШ және басқа да еуропа
Біздің тәжірибемізде пруденциялық нормативтер қатарындағы өтімділік коэффициенті көмегімен
Банктің өтімділік жағдайы оның барлық қызметінің көрсеткіштеріне әсер
Банктердің өтімділігін бақылап отыру үшін куратор банктің апта
Жалпы қаржылық жағдайды анықтауда банктің негізгі көрсеткіштерін және
CAMEL рейтинг жүйесі – қаржылық есеп беру мәліметтері
Рейтинг жүйесінің CAMEL атауы талданатын компоненттердің алғашқы әріптерінен
С – (capital adequacy) – капиталдың жеткіліктілігі, мұнда
А – (asset quality) – активтердің сапасы, мұнда
М – (management) менеджмент – банк қызметінің тиімділігне,
Е – (Earnings) – табыстылығы (пайдалылығы) – банктік
L – (Liquidity) - өтімділік, банктің ағымдағы және
CAMEL жүйесінің соңғы көрсеткіші – банктің өз міндеттемелерін
Активтердің сапапсын талдау жіктелінген активтердің орташа құны мен
Кесте 5
Активтер сапасын бағалау принциптері
Жіктелген активтер құнының капиталға қатынасы CAMEL рейтингісі
5% –дан кем емес Тұрақты
5%-дан 15%-ға дейін Қанағаттанарлық
15%-дан 30%-ға дейін Орташа
30%-дан 50%-ға дейін Шекті
50%-дан жоғары қанағаттанарлықсыз
Өз өтімділігін қадағалап отыратын банк өз міндеттемелерін шығынсыз
Банктердің қолма-қол ақшаға тез айналдыруға болатын артық өтімді
Өтімділікті басқару баланстың екі бөлігін де қамтиды. Өтімділік
Сонымен, әртүрлі банктердің өтімділігін бағалаудың ортақ формуласы жоқ
Жеке банктің өтімділігі келесілердің ескерілуі арқылы бағаланады:
а) депозиттердің тұрақсыздығы;
ә) пайыздық мөлшерлеме өзгерісіне байланысты қорларға тәуелділік деңгейі;
б) қолма-қол ақшаға тез айналдыруға болатын активтер;
в) ақша нарықтарына шығу мүмкіндігі;
г) осы саладағы активтер мен пассивтерді басқару стратегиясы
ғ) өтімділіктің ішкі саясатымен сәйкестігі;
д) болашақтағы мерзімге тиісті деп есептелетін несиелік міндеттемелер
Жоғарыда айтылып өткен CAMEL жүйесі арқылы өтімділікті бағалауды
Өтімділікті талдау үшін кез келген көрсеткішті қолдану мүмкін
салымдардың көлемін, яғни банктің депозиттерінің қанша бөлігі негізгі
активтердің өтімді түрде болуы немесе өтімді түрдегі активтерге
банктің қарыз қаражаттарына деген қажеттілік деңгейі, яғни банкаралық
банк басшылығының өтімділік деңгейін басқару қабілетін және банктің
Бұдан басқа (7), (8) формулалардағыдай әр түрлі қолдануға
Берілген несиелер
депозиттік салымдар
Өтімді активтер
салымдар
CAMEL жүйесі бойынша өтімділікті талдаудың жалпы критерийлері:
1-рейтинг (тұрақты). Бұл рейтингтегі банктердің өтімді активтерінің көлемі
2-рейтинг (қанағаттанарлық). Бұл рейтинтегі банктерде өтімділік деңгейінің төмендеуі
3-рейтинг (орташа). Бұл рейтингтегі банктерді өтімді активтер көлемі
4-рейтинг (шекті). Бұл рейтингтегі банктердің өтімді активтерінің көлемінің
5-рейтинг (қанағаттанарлықсыз). Банктің өтімділік көрсеткішінің өте нашар жағдайда
2. ЕКІНШІ ДЕҢГЕЙДЕГІ БАНКТЕРДІҢ ТҰРАҚТЫЛЫҒЫН
СИПАТТАЙТЫН ҚАРЖЫЛЫҚ ЖАҒДАЙЫН ТАЛДАУ
2.1 Банктердің өтімділігін бағалау
2007 жылдың қараша айының соңында облыс банктеріндегі салымдар
Екінші деңгейдегі банктердің облыс экономикасына салған несие
2007 жылдың ақпан айының соңында облыс банктеріндегі салымдар
Екінші деңгейдегі банктердің облыс экономикасына салған кредит салымының
2006 жылдың қараша айы мен 2007 жылдың ақпан
Халық банкі мысалында өтімділікті есептеу коэффициенттері.
ОҚО АФ-ының қызметінің нақтыланған қаржылық нәтижелерін
Нақтыланған қаржылық нәтиже Филиалдың тиімді қызметінің еркін көрсеткіш
Филиал қызметтерінің нақтыланған қаржылық нәтижесін есептеу облыстық филиалмен
Жылдың басынан Филиал қызметінің нақтыланған қаржылық нәтижесінің есептеу
Филиалмен алынған және сол жерде нақтыланған шығындар мен
Облыстық филиалда орналастыру үшін Филиалмен берілген ақша ресурстарының
Филиалдар берген ресурстар бойынша таза табысты анықтау;
Филиалдар пайдасында есепке алынатын соманың түзетулері және орталықтың
Жүзеге асырылатын операциялар көлеміне (пластикалық карточкалар бойынша табыстар,
Берілген ресурстар бойынша таза табыс, орталықтандырылған табыстар мен
Нақтыланған қаржылық нәтижелер сомасы таза табыстың қайта бөлінуін
Филиалдың қайта бөлінген таза табысы Филиалдың қайта бөлінген
Филиалдың қайта бөлінген табысына келесі көрсеткіштердің сомасы енеді:
-Орталықтандырылған пайыздық табыстар;
-Орталықтандырылған пайызсыз табыстар.
Филиалдың қайта бөлінген шығысына келесі көрсеткіштердің сомасы енеді:
-Орталықтандырылған пайыздық шығыстар;
-Орталықтандырылған пайызсыз шығыстар.
Ресурстарды тарту маржасы келесі өлшеммен анықталған:
Теңгелік салымдар бойынша – 1,5%
Валюталық салымдар бойынша - 1%
Облыстық филиалға орналастыру үшін Р(n) Филиалдан берілген ресурстар
Құрылымы бойынша салымдардың тазаланған қалдықтары теңгелік және валюталық
ҚБЕО (КЦМР) бойынша комиссиондық шығындар ҚБЕО және КЛИР
Жоспарланған мәліметтер бойынша Қазақстандық коммерциялық Халық Банкі 2006
2006 жылдың қорытындысы бойынша Халық банк «республикада банктердің
Осылайша, оның мәліметтері бойынша, өткен жылдың қорытындысы бойынша
Көрсетілген жылда банк активтері 40,3%-ға көбейіп 558,5 млрд.
Халық банкінің меншікті капиталы 2006 жылы 80,3 млрд.тенгеге
Өткен жылы банктің несиелік портфелі «айтарлықтай өсуге» 61,7%-ға
Халық банкінің ресурстық базасының өсуі негізінен ішкі клиенттер
Өткен жылы банк өзінің филиалдық желісін республика
2007 жылы 1 қаңтарда банктің филиалдық желісіне 539
Халық банкі ірі банктерінің үштігіне енеді.
Кесте 6
«Қазақстан Халық Банкі» Оңтүстік Қазақстан филиалы мысалында
Депозиттер бойынша Оңтүстік филиал бойынша 2006/2007 жылдардағы
салыстырмалы көрсеткіштер (млрд.тенге)
Көрсеткіштер аталуы 2006 жыл 2007 жыл
01.01.05 01.01.06 Өзгеріс (+/-) Өзгеріс (+/-) % 01.01.06
Барлық депозиттер: 3,85 4,52 +0,66 117,2% 4,52 5,69
Оның ішінде:
Мерзімді 2,91 3,31 +0,4 113,6% 3,31 3,72
Талап еткенге дейінгі депозиттер 0,93 1,03 +0,09 110,0%
Шарттар 0,01 0,18 +0,17 179,2% 0,18 0,66
Қазақстан Халық Банкінің жылдық есебі
Кесте 7
Депозиттер бойынша Филиалдың мерзімді депозиттері бойынша орташа қалдықтардың
өзгеріс динамикасы (млн.тенге)
Көрсеткіштердің аталуы 2005 жыл 2006 жыл
Салымшылар саны (мың, бірл.) 43,92 47,29
Қалдық (млн.тенге) 3489,90 4408,57
Депозиттегі орташа қалдық (мың тенгеде) 79,46 93,23
«Қазақстан Халық Банкінің жылдық есебі
Кесте 8
Филиалдың валюталар бойынша 2006/2007 жылдардағы
депозиттік портфельдердің құрылымының өзгерісі (млн.тенге)
Көрсеткіштердің аталуы 2006 жыл 2007 жыл
Қалдық Үлес салмағы % Қалдық Үлес
Барлық депозиттер 4 517,60 100,0% 5 693,78 100,0%
тенге 3 164,12 70,0% 3 643,26 63,9%
валюта 1 353,48 30,0% 2 050,52 36,1%
Мерзімді 3 306,17 73,1% 3 751,33 65,8%
тенге 2 236,64 67,6% 2 541,23 67,7%
валюта 1 069,53 32,4% 1 210,10 33,3%
Талап еткенге дейінгі депозиттер 1 027,70 22,7% 1
тенге 903,11 87,9% 1 087,07 84,5%
валюта 124,60 12,1% 198,14 15,5%
Шарттар 183,73 4,2% 657,24 11,7%
тенге 24,38 13,3% 14,96 22,7%
валюта 159,35 86,7% 642,28 77,3%
«Қазақстан Халық Банкінің жылдық есебі
Кесте 9
Депозиттер бойынша жоспардың орындалуы мен филиалдың 2007 жылғы
бойынша депозиттік портфельдің өсімі (млн.тг.)
Көрсеткіштердің аталуы VIP салымдары Орташа Массалық
Жоспар 2006 Факт 2006 Жоспар 2007 Жоспар 2006
1 2 3 4 5 6 7 8
Барлық депозиттер:
267,2 474,5 229,2 782,8 701,2 453,2
Оның ішінде:
Мерзімді
36,4 560,8 445,2 216,2
Талап еткенге дейінгі депозиттер
28,1 1,01 0,13 221,9 256,5 231,4
Шартты
239,2 473,5 192,7
5,7
«Қазақстан Халық Банкінің жылдық есебі
Кесте 10
Несиелер бойынша жоспардың орындалуы мен филиалдың 2007 жылғы
бойынша қарыз портфельінің өсімі (млн.тг.)
Көрсеткіштердің аталуы VIP Орташа Массалық
Жоспар 2006 Факт 2006 Жоспар 2007 Жоспар 2006
Барлығы:
976,50 1 989,85 1 087,09 997,96 1 898,41
Оның ішінде:
Авто
-16,20 -1,62
Талап еткенге дейінгі депозиттер
2 028,48 971,91
Шартты
-22,43 116,81 997,96 1 898,41 501,59
«Қазақстан Халық Банкінің жылдық есебі
Кесте 11
Депозиттер бойынша басқа ЕДБ-тер арасында халық салымдары бойынша
2006/2007 жылдар (млн.тенге)
Банк аттары 01.01.06 01.01.07 Өсім (+/-)
Халық Банкі 4 517,60 5 693,78 +1
Үлес % 38,62% 35,59% -3,03%
Казкоммерцбанк 1 625,88 2 047,62 +421,74
Үлес % 13,9% 12,8% -1,1%
БанкТуранАлем 2 631,83 3 663,31 +1 031,48
Үлес % 22,5% 22,9% +0,4%
Басқа ЕДБ-тер 2 921,69 4 592,29 +1 670,60
Үлес % 24,98% 28,71% +3,73%
Барлығы 11 697 15 997 +4 300
«Қазақстан Халық Банкінің жылдық есебі
Кесте 12
Несиелер бойынша филиал бойынша 2006/2007 жылдардағы қарыз портфелінің
Көрсеткіштердің аталуы 2006 жыл 2007 жыл
Жыл соңындағы қалдық 4 174,24 7 941,22
Берілген 3 755,36 6 827,74
Өтелген 1 932,05 3 005,18
Өсім 1 779,63 3 766,98
Табыс 667,21 1 220,14
Кесте 13
Несиелер бойынша филиалдың валюта бойынша 2006/2007 жылдардағы қарыз
құрылымының өзгерісі (млн.тг.)
Көрсеткіштердің аталуы 2006 жылдың соңына 2007 жылдың соңына
Барлық портфель: 4 174,24 100,0% 7 941,22 100,0%
Тенге 2 833,62 67,88% 4 700,63 59,19%
Валюта 1 340,62 32,12% 3 240,59 40,81%
«Қазақстан Халық Банкінің жылдық есебі
Кесте 14
Банктердің активтері* мен шартты міндеттемелерін жіктеу
млн.тенге, кезеңнің соңына
01.03.2006 01.06.2006 01.01.2007
Негізгі борыш Нақты құрылған провизиялар Негізгі борыш Нақты
Көлемі Үлесі % Көлемі Үлесі % Көлемі Үлесі
1 2 3 4 5 6 7 8
Активтер мен шартты міндеттемелердің барлығы 3682570 100,0 143929
1.Стандартты 2765869 75,1 1 774 1,3 3032663 74,8
2.Күмәнді 849 681 23,1 75 122 52,2 961
- 1-санат –төлемдер уақтылы және толық төленген жағдайда
1 2 3 4 5 6 7 8
- 2-санат төлем кідірілген немесе толық төленбеген жағдайда
- 3-санат-төлемдер уақтылы және толық төленген жағдайда
- 4-санат төлем кідірілген немесе толық төленбеген жағдайда
- 5 санат 24 313 2,9 12
3.Үмітсіз 67 020 1,8 67 032 46,6 58
Активтердің жалпы сомасы
ішіндегі кредиттер** 1946140 100,0 133411 100,0 2277251 100,0
1.Стандартты 1143155 58,7 1 507 1,1 1389637 61,0
2.Күмәнді 739 815 38,0 68 721 51,5
- 1-санат –төлемдер уақтылы және толық төленген жағдайда
1 2 3 4 5 6 7 8
- 2-санат төлем кідірілген немесе толық төленбеген жағдайда
- 3-санат-төлемдер уақтылы және толық төленген жағдайда
- 4-санат төлем кідірілген немесе толық төленбеген жағдайда
- 5 санат 23 721 3,2 11
3.Үмітсіз 63 171 3,3 63 184 47,4 55
Шартты міндеттемелер 788 253 100,0 7 226 100,0
1.Стандартты 682 644 86,6 264 3,7 633 520
2.Күмәнді 104 695 13,3 6 048 83,7 125
- 1-санат –төлемдер уақтылы және толық төленген
1 2 3 4 5 6 7 8
- 2-санат төлем кідірілген немесе толық төленбеген жағдайда
- 3-санат-төлемдер уақтылы және толық төленген жағдайда
- 4-санат төлем кідірілген немесе толық төленбеген жағдайда
- 5 санат 493 0,5 246 4,1
3.Үмітсіз 913 0,1 913 12,6 115 0,0 115
Дерек көзі:ҚР қаржы нарығын және қаржылық ұйымдарды реттеу
* жіктелмейтін активтер есепке алынған жоқ
** банкаралық кредиттер есепке алынды
*** қорытынды айналымдар есепке алынды
Стандартты несиелер 2007 жылдың наурыз айында негізгі борыш
Күмәнді несиелер 2007 жылдың наурыз айында негізгі борыш
Үмітсіз несиелер 2007 жылдың наурыз айында негізгі борыш
Активтердің жалпы сомасы бойынша 2007 жылдың наурыз айында
Стандартты несиелер 2006 жылдың наурыз айында негізгі борыш
Күмәнді несиелер 2007 жылдың наурыз айында негізгі борыш
Үмітсіз несиелер 2006 жылдың наурыз айында негізгі борыш
Шартты міндеттемелер 2006 жылдың наурыз айында негізгі борыш
Стандартты несиелер 2006 жылдың наурыз айында негізгі борыш
Күмәнді несиелер 2007 жылдың наурыз айында негізгі борыш
Үмітсіз несиелер 2007 жылдың наурыз айында негізгі борыш
Жалпы барлық халықтың салымдары бойынша бірінші орында салымдарының
Кесте 15
Қазақстан Республикасының екінші деңгейлі банктерінің жиынтық және орташа
Мерзімі Банктер саны Жиынтық меншікті капиталдың мөлшері,
1994 ж. қаңтар 204 0,388 1,9 36,3
1995 ж. қаңтар 191 1,834 9,6 32,1
1996 ж. қаңтар 130 6,062 46,6 92,8
1997 ж. қаңтар 101 18,373 181,9 242,4
1998 ж. қаңтар 83 31,484 383,9 412,0
1999 ж. қаңтар 71 48,269 679,8 567,0
1999 ж. желтоқсан 55 61,9 1125,5 493,3
2002 ж. наурыз 47 103,3 2197,9 711,0
2003 ж. ақпан 43 124,3 2890,7 822,0
2004 ж. қаңтар 38 161,2 4242,1 1036,0
2004 ж. мамыр 36 174,5 4847,2 1150,0
2006 ж. мамыр 35 267,6 7645,7 1936,4
*Кесте ҚР ҰБ-інің мәліметтері негізінде жасалған
**валютаның нарықтық бағамы негізінде доллар эквивалентіңде есептелген.
15 – кестеде жиынтық меншікті капиталдың мөлшері, 2001
16 – кестеде екінші деңгейдегі банктердің кредиттері бойынша
Кесте 16
Екінші деңгейдегі банктердің несиелері бойынша
мерзімі өткен берешектер
млн.тенге
кезеңнің соңына
12.02 12.03 12.04 12.05 12.06 06.07 12.07
Мерзімі өткен берешектер, барлығы 4 814 8 342
банктік емес заңды тұлғаларға 4 358 7 740
жеке тұлғаларға 455 601 1 381 1 282
1 2 3 4 5 6 7 8
ұлттық валютада 2 881 3 149 5 379
банктік емес заңды тұлғаларға 2 646 2 916
жеке тұлғаларға 235 233 538 584 989 1
шетел валютасында 1 932 5 193 10 115
банктік емес заңды тұлғаларға 1 712 4 824
жеке тұлғаларға 220 368 843 698 1 258
Жалпы сомадағы мерзімі өткен берешектер:
қысқа мерзімді кредиттер бойынша 3 426 6 482
ұзақ мерзімді кредиттер бойынша 1 388 1 860
Ұлттық валютада мерзімі өткен берешек: 2 881 3
қысқа мерзімді кредиттер бойынша 2 201 2 526
- банктік еемес заңды тұлғаларға 1 999 2
- жеке тұлғаларға 202 187 443 458 742
ұзақ мерзімді кредиттер бойынша
680 624 1 316 3 024 4 952
- банктік емес заңды тұлғаларға 647 577 1
- жеке тұлғаларға 33 46 95 126
Шетел валютада мерзімі өткен берешек: 1 932 5
қысқа мерзімді кредиттер бойынша 1 225 3 957
- банктік емес заңды тұлғаларға 1 052 3
- жеке тұлғаларға 173 278 519 361 817
ұзақ мерзімді кредиттер бойынша 708 1 236
- банктік емес заңды тұлғаларға 661 1 145
- жеке тұлғаларға 47 91 323 337 441
Дерек көзі:ҚР қаржы нарығын және қаржылық ұйымдарды реттеу
16-кестеде екінші деңгейдегі банктердің кредиттері бойынша мерзімі өткен
Ұлттық валютадағы берешектер 2002 жылы 2 881 млн.
17 – кестеде Банктердің кредиттері бойынша мерзімі өткен
Кесте 17
Банктердің кредиттері бойынша мерзімі өткен берешектер, несие беру
Млн.тенге
Кезеңнің соңына
12.05 12.06 06.07 08.07 10.07 12.07
Барлығы, оның ішінде келесі мақсатта берілген кредиттер: 17
- айналым қаражаттарына сатып алуға
үлесі % 12 671
70,70 17 196
57,2 26 508
55,4 21 580
53,2 23 498
54,0 23 167
49,6
- негізгі қор сатып алуға
үлесі % 592
3,3 2 756
9,2 5 139
10,8 3 300
8,1 3 520
8,1 3 634
7,8
- жекешелендірілетін мемлекеттік обьектілерді сатып алуға
үлесі % -
- -
- -
- -
- -
- -
-
1 2 3 4 5 6 7
- жаңа құрылыс және обьектілерді қайта жаңарту үшін
үлесі % 485
2,7 1 546
5,1 2 173
4,5 2 736
6,7 3 220
7,4 4 335
9,3
- азаматтарға тұрғын үй салуы және сатып алу
үлесі % 74
0,4 135
0,5 185
0,4 228
0,6 248
0,6 410
0,9
- азаматтарға тұтыну мақсатына
үлесі % 784
4,4 1 641
5,5 2 062
4,3 2 130
5,2 2 523
5,8 2 671
5,7
- бағалы қағаздар сатып алуға
үлесі % 854
4,8 1 085
3,6 1 088
2,3 1 093
2,7 2 007
4,6 2 006
4,3
- басқа мақсаттарға
үлесі % 460
13,7 5 685
18,9 10 670
22,3 9 518
23,5 8 517
19,5 10 479
22,4
қысқа мерзімді кредиттер
Барлығы, оның ішінде келесі уақытта берілген кредиттер: 10
- айналым қаражаттарына сатып алуға 7 863 11
19 843
16 214
17 409
17 869
- негізгі қор сатып алуға 148 1 448
- жекешелендірілетін мемлекеттік обьектілерді сатып алуға - -
- жаңа құрылыс және обьектілерді қайта жаңарту үшін
- азаматтарға тұрғын үй салуы және сатып алу
- азаматтарға тұтыну мақсатына 563 1 230 1
- бағалы қағаздар сатып алуға 18 259 263
- басқа мақсаттарға 1 420 3 231 4
ұзақ мерзімді кредиттер
1 2 3 4 5 6 7
Барлығы, оның ішінде келесі уақытта берілген кредиттер: 7
- айналым қаражаттарына сатып алуға 4 808 5
- негізгі қор сатып алуға 444 1 308
- жекешелендірілетін мемлекеттік обьектілерді сатып алуға - -
- жаңа құрылыс және обьектілерді қайта жаңарту үшін
- азаматтарға тұрғын үй салуы және сатып алу
- азаматтарға тұтыну мақсатына 221 410 543 583
- бағалы қағаздар сатып алуға 836 827 825
- басқа мақсаттарға 1 040 2 454 6
Дерек көзі:ҚР қаржы нарығын және қаржылық ұйымдарды реттеу
17 - кестеде банктердің кредиттері бойынша мерзімі өткен
18 – кестеде халықтың екінші деңгейдегі банктердегі салымдары
Кесте 18
Халықтың екінші деңгейдегі банктердегі салымдары
Млн.тенге
Кезеңнің соңына
2002 2003 2004 2005 06.06 01.07
Халық салымдары, барлығы 186 080 257 360 343
оның ішінде
тенгеде 49 336 67 506 128 685 255
ЕАВ-да 136 699 189 796 214 499 192
БВТ-де 45 58 84 122 121 134
Талап ету салымдары
***, барлығы 39 220 45 247 59 812
оның ішінде
тенгеде 22 890 24 531 36 346 54
ЕАВ-да 16 289 20 667 23 407 22
БВТ-де 41 50 59 88 82 102
Шартты салымдар, барлығы ... 494 9 362 10
оның ішінде
тенгеде ... 85 1 567 1 655 1
ЕАВ-да ... 408 7 795 8 966 9
БВТ-де ... - - - -
Мерзімдік салымдар, барлығы 146 860 212 113 282
оның ішінде
тенгеде 26 446 42 975 92 254 199
қысқа мерзімді 19 217 30 681 54 018
ұзақ мерзімді 7 229 12 294 38 236
ЕАВ-да 120 410 169 129 190 683 162
БВТ-де 4 8 25 34 39 32
Дерек көзі:ҚР қаржы нарығын және қаржылық ұйымдарды реттеу
* резидент еместер шоттарын қоса алғанда
*** ағымдағы шоттар есепке алынды
18- кестеде халықтың екінші деңгейдегі банктердегі салымдарының көлемі
Талап ету салымдары бойынша 2002 жылы 39 220
Шартты салымдар бойынша 2002 жылы салымдар болған жоқ,
Мерзімдік салымдар бойынша 2002 жылы 146 860 млн.
24 – кестеде Екінші деңгейдегі банктердің тартқан депозиттері
Кесте 19
Екінші деңгейдегі банктердің тартқан депозиттері мен берген кредиттері
Пайыздар кезеңде
12.04 12.05 06.06 08.06 01.07
KZT EAB/
CKB KZT EAB/
CKB KZT EAB/
CKB KZT EAB/
CKB KZT EAB/
CKB
Банктік емес заңды тұлғалардың депозиттері 3,5 1,4 3,3
құрамында
талап ету бойынша 2,7 1,5 2,3 1,4 1,7
шартты 4,2 2,4 6,3 4,3 0,2 2,7 0,1
мерзімдік, барлығы 3,5 1,4 3,4 2,3 3,0 3,4
оның ішінде мерзімі:
1 айға дейін 2,6 1,2 2,2 1,9 1,9
1-ден 3 айға дейін 3,7 1,2 4,5 3,1
3 айдан 1 жылға дейін 7,6 3,0
1-ден 5 жылға дейін 9,7 3,2 9,8 8,6
5 жылдан аса 0,9 6,7 0,2 5,9 0,34
Жеке тұлғалардың депозиттері 5,6 4,3 5,1 3,1 4,1
құрамында:
талап ету бойынша 0,9 0,5 0,7 0,4 0,9
шартты 4,9 4,9 4,0 0,5 5,0 6,4 0,2
мерзімдік, барлығы 10,9 5,9 9,3 5,6 9,2 5,7
оның ішінде мерзімі:
1 айға дейін 5,5 2,8 4,1 2,8 5,3
1-ден 3 айға дейін 7,2 4,4 5,9 3,7
3 айдан 1 жылға дейін 9,3 5,7 8,3
1-ден 5 жылға дейін 13,0 7,8 10,5 7,2
5 жылдан аса 9,1 3,3 7,7 9,3 7,1
Кредиттер – Банктік емес заңды тұлғаларға 14,9 10,1
оның ішінде мерзімі:
1 айға дейін 14,4 7,8 13,1 6,5 11,2
1-ден 3 айға дейін 15,1 7,9 13,7 7,1
3 айдан 1 жылға дейін 15,2 12,2 14,2
1-ден 5 жылға дейін 15,4 11,8 13,7 12,6
5 жылдан аса 13,3 10,4 12,5 11,3 14,1
Кредиттер – жеке тұлғаларға 20,3 16,7 19,5 14,6
оның ішінде мерзімі:
1 айға дейін 16,9 19,1 18,8 12,2 22,1
1-ден 3 айға дейін 22,9 16,1 21,8 20,0
3 айдан 1 жылға дейін 22,0 17,5 22,6
1-ден 5 жылға дейін 22,2 17,6 19,0 15,6
5 жылдан аса 13,5 14,6 14,0 13,7 14,6
Дерек көзі:ҚР қаржы нарығын және қаржылық ұйымдарды реттеу
19 - кестеде екінші деңгейдегі банктердің тартқан
Банктік емес заңды тұлғалардың депозиттері 2004 жылдың желтоқсанында
Жеке тұлғалардың депозиттері 2004 жылы ұлттық валютада 5,6%,
Банктік емес заңды тұлғалардың кредиттері 2004 жылы ұлттық
Жеке тұлғаларға несиелер 2004 жылы ұлттық валютада 20,3%,
2.2 Банктердің тұрақтылығын сипаттайтын қаржылық көрсеткіштерді талдау (Альянс
Қазақстанның банктік секторының дамуы 2007 жылдың І жартысында
Соңғы бес жылда банктік жүйе жылдам қарқынмен дамып
Жарты жылда банктік жүйенің активтердің өсімі 685,0 млрд.тенге,
Осындай өсімнің нәтижесінде несиелердің активтер құрамындағы үлесі жыл
2007 жылғы 31 желтоқсандағы жай-күйі бойынша Банк клиенттерінің
Коммерциялық банктік бизнес арқылы, банк орташа және
20 – кестеде екінші деңгейдегі банктердің қаржылық жағдайын
Кесте 20
Екінші деңгейдегі банктердің қаржылық жағдайын олардың активтері, міндеттері
2005 2006 2007
Альянсбанк (мың тенге) Каспий банкі (млн.
тенге) Альянс банк Каспий банкі Альянс банк Каспий
1 2 3 4 5 6 7
АКТИВТЕР:
Ұлттық (Орталық) банктердегі ақшалар мен шоттары 28,484,
613 21,691 66,292,
818 51,740 37,228,
899 119,
131
Саудаға (қаржылық) арналған активтер 71,200,
859 61,591 74,779,
727 102,182 140,293,
803 110,252
Қамтамасыз етуге резервтерді алып тастағандағы банктерге ұсынылған несиелер
824 5,993 41,833,
562 6,038 253,904,
247 23,676
Қаржылық құралдар 15,399
19,844
81,298
Қамтамасыз етуге резервтерді алып тастағандағы клиенттерге берілген қарыздар
443 239,847 494,930,
550 409,517 729,843,
813 680,
385
РЕПО келісімдері бойынша сатып алынған бағалы қағаздар 2,608,
318
8,402,
463
13,950,
232
Сату үшін қолда бар инвестициялар 137,
554 871 488,668 25,426 427,226 42,406
Өтелгенге дейін ұсталатын инвестициялар 32,372 26,288 64,294 -
Тәуелді және басқа компанияларға инвестициялар 146,206 - 217,964
Іскерлік бедел
-
2,405,
277
Жиналған тозу мен амортизацияны алып тастағанда негізгі құралдар
998
7,386,
530
8,661,
430
Қамтамасыз етуге резервтерді алып тастағандағы басқа активтер 3,366,
413 6,332 9,640,
143 6,701 7,086,
175 7,019
БАРЛЫҚ АКТИВТЕР 434,241
157 373,
064 704,056,
563 618,302 1,194,
869,035 997,
805
МІНДЕТТЕМЕЛЕР ЖӘНЕ КАПИТАЛ
МІНДЕТТЕМЕЛЕР:
Банктің қарыздары мен қаражаттары 76,221, 919 121,786 170,331,
266 293,
047
РЕПО келісімі бойынша 37,250, 675
28,444,
727
59,143, 353
Қаржылық құралдар 801
31,354
189,142
Клиенттердің қаражаттары 151,589416 140,318 197,827, 313 226,710 303,405,
Шығарылған ұзақ мерзімді бағалы қағаздар 98,233,366 74,174 207,840,717
Басқа да қарыздық қаражаттар 3,525,473
4,463,
967
50,603,
841
Резервтер -
3,086,
716
4,934,
212
Төлеуге дивидендтер 404
403
404
Пайдаға кейінге қалдырылған салық бойынша міндеттемелер
6,975, 593
8,289,
853
Басқа міндеттемелер 8,402, 672 4,318 2,831,
978 9,838 4,591,
131 10,083
Барлық міндеттемелер 375,224726 345,786 621,834,116 571,382 1,054, 385,459
697
Субординирленген қарыз 8,732,
914
19,447,
698
46,138,
569
Барлық міндеттемелер 383,957640
641,281,814
1,100,
524,028
КАПИТАЛ:
Жарғылық капитал 4,018,
930 16,244 4,197,
179 22,405 4,996, 626 33,276
Негізгі қаражаттарды қайта бағалаудан резервтер 569,783 1,737 1,313,
280 2,054 1,519, 676 18
Бөлінбеген табыс 31,536,768 7,182 40,043,
825 14,099 58,545,
650 30,213
Азшылық үлесі 4,704,
625 1,330 5,468,
069 1,667 6,976,
250 1,218
Барлық меншікті капитал 45,578,892 27,278 57,306,
680 46,920 94,365,
007 87,108
1 2 3 4 5 6 7
БАРЛЫҚ МІНДЕТТЕМЕЛЕР МЕН КАПИТАЛ 1,156,
577,545 373,
064 704,056,563 618,302 1,194,869,035 997,
805
Дерек көзі: Альянс Банк пен Каспий Банктерінің жылдық
20 - кестеде екінші деңгейдегі банктердің қаржылық жағдайын
2005 жылы Альянс банктің Ұлттық (Орталық) банктердегі ақшалар
Клиенттерге берген қарыздары бойынша 2005 жылы Альянс банк
Сату үшін қолда бар инвестициялар бойынша 2005 жылы
Қамтамасыз етуге резервтерді алып тастағандағы басқа активтер бойынша
2005 жылы барлық активтер бойынша Альянс банк 434
Банктің қарыздары мен қаражаттары 2005 жылы Альянс банк
2005 жылы барлық міндеттемелер бойынша Альянс банк 375
2005 жылы жарғылық капиталдары бойынша Альянс банк 4
2005 жылы барлық меншікті капитал бойынша Альянс банк
2005 жылы барлық міндеттемелер мен капитал бойынша Альянс
21 – кестеде табыстар мен шығындар туралы екінші
Кесте 21
Табыстар мен шығындар туралы екінші
деңгейлі банктердің жылдық есебі
2005 2006 2007
Альянс банк
(мың тенге) Каспий банкі
(млн. тенге) Альянс банк
(мың тенге) Каспий банкі
(млн. тенге) Альянс банк
(мың тенге) Каспий банкі
(млн.
тенге)
Пайыздық табыстар 35,106,301 26,263 55,002,564 45,444 85,790,808 69,789
Пайыздық шығындар 18,623,916 6,052 26,247,764 11,059 45,185,962 20,969
Қарыздар бойынша жоғалтуларға резерв құруға дейінгі таза пайыздық
ТАЗА ПАЙЫЗДЫҚ ТАБЫС 10,594,775 3,836 17,533,212 4,470 22,722,133
Шетелдік валюталармен операциялар бойынша таза пайда 1,600,977 2,553
Алынған комиссия мен қызметтер бойынша табыс 8,399,779 6,456
Төленген комиссия мен қызметтер бойынша шығындар 1,334,332 137
Басқа операциялар бойынша сақтандыру резервтерін құру 270,312 260
САЛЫҚ САЛЫНҒАНҒА ДЕЙІНГІ ПАЙДА 11,258,982 4,359 19,328,
106 7,628 22,900,
724 16,275
Пайдаға салық бойынша шығындар 2,091,667 266 9,573,062 1,047
Азшылық үлесі 406,554 40 1,065,745 147 1,422,761 399
ТАЗА ПАЙДА 8,760,761 4,093 8,689,299 6,581 20,563,297 14,706
Базалық және бөлінген (тенге) 25,89 6,492 24,26 7,669
Дерек көзі: Альянс банкпен Каспий Банктерінің жылдық есеп
22 – кестеде ақша қозғалысы туралы жылдық есеп
Кесте 22
Ақша қозғалысы туралы жылдық есеп беру
2006 2007
Альянс Банк
(мың тенге) Каспий Банкі
(млн.тенге) Альянс Банк
(мың тенге) Каспий Банкі
(млн.тенге)
Операциялық қызметтен
ақша қозғалысы
1 2 3 4 5
Пайдаға салық бойынша шығындарды есептеуге
дейін таза табыс 19,357,436 7,628 22,900,724 16,275
Түзетулер:
Тозу мен амортизация 1,302,066 1,029 1,563,971 892
Қаржылық активтер
бойынша бөлінбеген пайда 2,344,287 519 1,439,531 296
Таза операциялық актив-
терде өзгерістерге дейін операциялық табыс 31,973,552
Операциондық активтер
мен міндеттемелер өзгерісі операциялық активтердің (көбеюі)/ азаюы
Міндетті резервтер 661,224 44,347 142,479
Несие мекемелеріндегі қаражаттар 6,029,365 34,167 38,337,163 154,043
Клиенттердің қарыздық қаражаттары 223,530,742 200,937 248,662,341 283,355
Басқа активтер 6,404,405 308 3,475,173 3,475
Операциялық міндеттеме
лерде көбейту (азайту)
Банктердің қарыздары
мен қаражаттары 93,529,055 34,167 149,541,658 154,043
Клиенттердің қаражаттары 47,571,581 93,885 103,026,786 72,741
Басқа міндеттемелер 1,456 113,501 3,311 1,721,608
Салық салғанға дейін операциялық қызметтен
таза ақша қозғалысы 78,371,520 91,734 22,855,820 57,599
1 2 3 4 5
Төленген табыс салығы 5,876,190 897 2,081,502 1,300
Операциялық қызметтен
ақша қозғалысы 84,247,710 92,631 20,774,318 58,988
ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ҚЫЗМЕТТЕН АҚША ҚОЗҒАЛЫСЫ
Негізгі қаражаттарды сатудан түскен түсім 300,448 1,545 133,095
Бағалы қағаздарды иелену 59,213 - 33,210 -
Инвестициялық қызметтен
Инвестициялық қызметтен таза ақша қозғалысы 1,640,263 4,249 5,320,031
Қаржылық қызметтен ақша қозғалысы
Жай акцияларды сату - 10,248 4,430,015 21,900
Артықшылықты акция 2,476,462 1,297 7,019,440 4,374
Акцияларды сату 3,341,613 179 2,479,661 466
Артықшылықты акциялар бойынша төленген дивидендтер 290,371 - 668,738
1 2 3 4 5
Қаржылық қызметтен таза ақша қозғалысы 120,456,083 127,988 130,170,893
Ақша мен ақшаның эквивалентінде таза өзгерістер 34,568,110 30,049
Ақша мен оның эквиваленті, жыл басына 47,322,122 21,691
Ақша мен оның эквиваленті, жыл соңына 227,475,838 51,740
Қосымша мәлімет:
Алынған сыйақы 54,226,789 42,728 81,440,023 53,805
Төленген сыйақы 25,219,979 22,342 40,039,997 39,405
Дерек көзі: Альянс банк пен Каспий Банктерінің жылдық
22 – кестеде Каспий банкінің клиенттерге берген қарыздары
Кесте 23
Каспий банкінің клиенттерге берген қарыздары (экономика салалары бойынша)
млн.тенгеде
2006 % 2005 % 2004 %
Көтерме сауда 137,903 19,1 86,582 19,7 53,538 21,0
Жеке тұлғалар 120,162 16,7 57,405 13,0 27,222 10,7
Жолдар мен өнеркәсіптік обьектілер құрылысы 74,410 10,3 40,478
Мұнай мен газ өңдеу 72,645 10,1 37,295 8,5
Ауыл шаруашылығы 64,987 9,0 45,271 10,3 32,506 12,7
Тұрғын үй құрылысы 40,158 5,6 21,806 5,0 7,104
Тамақ өнеркәсібі 36,256 5,0 41,030 9,4 30,350 11,9
Кен өндіру саласы 31,164 4,3 20,924 4,8 15,242
Көлік 27,869 3,9 20,001 4,6 3,541 1,4
Химиялық сала 25,025 3,5 12,160 2,8 9,254 3,6
Энергетикалық сала 21,491 3,0 8,874 2,0 3,558 1,4
Бөлшек сауда 11,005 1,5 5,174 1,1 1,480 0,6
Машина мен құралдар өндірісі 7,690 1,1 5,631 1,3
1 2 3 4 5 6 7
Қаржылық қызметтер 7,066 1,0 - - - -
Мүлікпен қызметтер 5,960 0,8 4,678 1,0 7,173 2,8
Телекоммуникацялар 4,886 0,7 3,857 0,9 4,612 1,8
Баспалық жұмыстар 3,927 0,5 3,860 0,9 549 0,2
Маталлургиялық сала 3,564 0,5 1,865 0,5 7,125 2,8
Қонақ үй бизнесі 1,776 0,2 3,607 0,8 362
Резина мен пластмассадан бұйымдар өндірісі 1,750 0,2 1,301
Зерттеулер мен өңдеулер 1,466 0,2 516 0,1 -
Тігін және терілік сала 939 0,1 4,675 1,0
Басқалар 18,597 2,7 12,160 2,8 6,980 2,7
Барлығы 720,696 100,0 439,150 100,0 255,118 100,0
Дерек көзі: Каспий Банкінің жылдық есеп беруі
24 – кесте несие мекемелерінің қаражаттары көрсетілген.
Кесте 24
Несие мекемелерінің қаражаттары
Млн.тенге
2007 2006 2005
Синдицирленген банктік қарыздар 134,249 51,447 48,809
ОЭСР мүше елдер банктері мен қаржылық мекемелерден қарыздар
Бөлінбеген қарыз 7,939 7,206 4,011
Қазақстандық банктер мен қаржылық мекемелерден қарыздар 6,744 12,359
Басқа банктер мен қаржы мекемелерінен қарыздар 6,265 5,163
Сатып алынатын айналмалы артықшылықты акциялар 5,581 5,075 4,735
ОЭСР мүше емес елдер банктерінің пайыздық салымдары 3,081
Қазақстандық банктердің пайыздық салымдары 2,322 4,524 8,508
Лоро шоттары 495 54 1,583
Несие мекемелерінің барлық қаражаттары 293,047 148,331 121,786
Дерек көзі: Каспий Банкінің жылдық есеп беруі
25 – кетеде Каспий банкіндегі клиенттердің қаражаттары берілген.
Кесте 25
Каспий банкіндегі клиенттердің қаражаттары
Млн.тенге
2007 2006 2005
Мерзімді салымдар:
Коммерциялық кәсіпорындар 109,739 72,439 30,106
Жеке тұлғалар 101,100 76,266 58,905
Мемлекеттік ұйымдар 7,887 6,888 7,007
1 2 3 4
Ағымды шоттар
Коммерциялық кәсіпорындар 59,926 48,499 28,153
Жеке тұлғалар 15,970 10,718 10,032
Мемлекеттік ұйымдар 5,558 5,878 2,203
Кепілдік және басқа шартты салымдар:
Коммерциялық кәсіпорындар 2,664 3,691 3,601
Жеке тұлғалар 3,931 2,113 249
Мемлекеттік ұйымдар 39 218 62
Клиенттердің қаражаттары 306,714 226,710 140,318
Дерек көзі: Каспий Банкінің жылдық есеп беруі
26 – кестеде тәуекелдерді басқару бойынша саясат, қаржылық
Кесте 26
Тәуекелдерді басқару бойынша саясат
Млн.тенге
2007
Қазақстан ОЭСР ОЭСР кірмейтін ТМД және басқа елдер
Активтер:
Ақшалар және олардың эквиваленттері 68,909 45,358 4,864 119,131
Міндетті резервтер 10,791 - - 10,791
Табыстар мен шығыстар есебінде көрсетілген қаржылық активтер 23,495
Несие мекемелеріндегі қаражаттар 12,296 28 11,352 23,676
1 2 3 4 5
Сату үшін қолда бар бағалы қағаздар 2,133 39,015
Клиенттерге қарыздар 580,272 10,765 129,659 720,696
Ассоциацияланған компанияларға инвестициялар 1,017 - 1,188 2,205
Басқа активтер 6,094 9 988 7,091
705,007 181,932 149,309 1,036,248
Міндеттемелер
Үкімет пен ҚРҰБ-нің қаражаттары 844 - - 844
Несие мекемелерінің қаражаттары 73,480 212,178 7,389 293,047
Клиенттердің қаражаттары 301,947 3,745 1,022 306,714
Шығарылған ұзақ мерзімді бағалы қағаздар 61,884 223,947 14,178
Басқа міндеттемелер 6,191 237 3,685 10,083
444,346 440,107 26,244 910,697
Баланстық позиция, нетто 260,661 258,175 123,065 125,551
Дерек көзі: Каспий Банкінің жылдық есеп беруі
26 – кестеде төменде балансты құру күнінен келісім
Кесте 27
Тәуекелдерді басқару бойынша саясат
Млн.тенге
Талап еткенге дейінгі 1 айға дейін 1-3 ай
3 айдан 1 жылға дейін 1-3 жыл аралы
Активтер:
Ақша және оның эквива ленті 76,004 33,438 9,689
131
Міндетті резервтер - - - - 10,791 -
791
Қаржылық активтер 110,252 - - - - -
252
Несие мекемелер дегі қаражат тар 47 754 3,296
676
Инвестиция лық бағалы қағаздар - 444 2,867 206
406
Клиенттердің қарыздар 746 32,632 65,986 207,423 106,060 298,926
696
Ассоциация
лы компания ларда инвестиция - -
- - 2,205 - 2,205
Басқа активтер 248 23 3,740 451 58
187,297 67,291 85,578 215,485 128,857 342,817 8,923 1,036,
Міндеттеме лер;
Үкімет пен ҚРҰБ қара жаттары
Несие мекемелер
інің қаражат тары - 35 - 101 203
Клиенттер қаражаттары 81,869 33,017 59,379 99,086 27,852 5,511
Шығарылған бағалы қағаздар - - - 672 38,375
Басқа міндеттемелер 1,860 84 3,562 2,821 1,095 661
Нетто - позиция 103,289 27,787 16,462 35,408 12,897
Жиналған айырма 103,289 75,502 91,964 56,556 69,453 116,628
551
Қазақстан Республикасының Ұлттық Банктің жылдық есебі
27 – кестеде көрсеткендей, экономикалық көрсеткіштерді қоса алғанда
Зерттеулерге қарағанда аталған елдердің бір елден екінші елдің,
тәуекел концентрациясы ұлттық экономикалық жүйелердің сипатына;
кіші және орта кәсіпорындар мен жеке тұлғаларға банктік
қаржылық делдалдықтың төмен деңгейіне;
географиялық және салалық белгілері бойынша банктік портфельдердің әлсіз
капиталдың абсолюттік мөлшері мен төмен деңгейде жеткіліктілігі;
банктердің қанағаттанарлықсыз ақпараттық анықтығы;
жоғары емес несиелік мәдениет;
клиенттердің банктік секторға төмен деңгейдегі сенімі.
Аталған елдерде тәуекел концентрациясының деңгейін бағалау әдістемесі мына
20 ірі қарыз алушылардың міндеттемелерінің сомасы мен сол
20 ірі қарыз алушылардың сол банктің барлық клиенттерінің
3. БАНКТІҢ ТҰРАҚТЫЛЫҒЫН АРТТЫРУ ЖӘНЕ ҚАРЖЫЛЫҚ ЖАҒДАЙЫН
3.1 Қазақстан экономикасындағы банктердің қаржылық жағдайын жақсарту
Қазақстан жоғары сырттан инвестициялау үшін тартымды мемлекет болғандықтан,
Қазіргі таңда Қазақстанның банк жүйесінде байқалатын оң тенденциялардың
Соңғы жылдарға дейін нақты заңдылық негіз болмады, банктер
Қаржыландыру процесі қиынырақ, себебі көптеген кәсіпорындар жоғары пайыз
Ұлттық Банктің коммерциялық банктердің жарғылық қорларын арттыруға бағытталған
Сонымен бірге, екінші деңгейдегі банктердің қызметтерін жетілдіруде ерекше
Банктік жүйені нығайту Қазақстан Республикасының экономикасын реформалауда әрқашан
Көптеген коммерциялық банктерге қазіргі кезде әмбабаптылық тән, сонымен
Коммерциялық банктер бұл макродеңгейде ақша-несие айналысын, толық ақша
Қаржылық қадағалау Агенттігі мен Ұлттық банк банктердің тартылған
Қазақтстан Республикасы екінші деңгейлі банктердің қызметтерін дамыту үшін
Несиелік портфельді басқаруды іске асырудың ортақ алғы шарттарына
нақты қарыз алушылар мен олардың топтары үшін несиелеудің
несиелік рейтингпен байланысты болатын, жекелеген қарыз алушылардың тәуекел
әр түрлі салалар бойынша несиелеуді диверсификациялау;
төменгі тәуекел деңгейі бар ең маңызды салаларды анықтау;
жоғарғы тәуекел деңгейі бар салаларға қатысты несиелік саясатты
несиеге баға белгілеу саясатын дайындау.
Несиелеу лимиттерін белгілеу – несиелік портфельді құруға бақылау
Проблемалық несиелерге:
несиелік келісім-шартта көрсетілген уақытта қайтарылмаған, уақыты кешіктірілген және
сақтандыру, кепіл-хат немесе кепілдемемен қамтамасыз етілген несиелер бойынша
несиелерге есептелінетін пайыздың несиелік келісім-шартта көрсетілген күннен 30
Сондай-ақ проблемалық несиелерге қарсы шараларға мыналар жатады:
- қарыз алушының қызметін қайта құру;
- несиені қайтару кестесін өзгерту;
- пайыз (сыйақы) төлеу тәртібін өзгерту.
Нарықтық жағдайда банктердегі несиелік тәуекелді ішкі және сыртқы
Сонымен несиелік тәукелдің маңызы оларды дұрыс бағалау мен
Ал коммерциялық банктердің қаржылық нәтижелерін басқару арттырудың негізгі
ең жоғары пайда алу үшін жүргізуге қажетті шараларды
банктің аумағындағы, жанындағы нарықтық кеңістікті біртіндеп қалыптастыру;
өз уақытында және толық төленетін төлемдер мен есеп-айырысуларды
банктің өзінің өтімділігін өз дәрежесінде ұстап отыру;
жүйелі, жақсы дайындалған және сарапталған мәліметтер;
активтер мен ақша құралдарының резервінің ұтымды үйлесуін қамтамасыз
жаңа банктік өнімдер мен жаңа технологияларды меңгеру үшін
қарастыру, зерттеу;
қолма-қол емес есеп-айырысулар мен байланысты қызметтерді кеңейту;
банк қызметкерлерінің кәсіби дәрежесін көтеру және олардың кәсіби
банк қызметіне инновациялық процесті енгізуді жеделдету.
ҚОРЫТЫНДЫ
Екінші деңгейлі банктердің ресурстарының құрылымы олардың мамандануына, әмбабаптығы
Банк ресурстарының құрылымына мыналар жатады:
банктің меншікті капиталы;
банктің заемдық және тартылған қаражаттары.
Банк ресурстарының құрамындағы меншікті капитал үлесі тартылған қаражаттарға
Қазіргі кезде тұтас банк саласының капиталдану дәрежесі капиталдың
Банктер экономикалық басқарудың негізгі органы болғандықтан, оның өз
Банктің күнделікті қызметіне басшылық ететін, банкінің
Коммерциялық банктер экономиканы дамытуға барынша әсер етуде, алайда
Сондықта да бүгінгі басты міндеттердің бірі – коммерциялық
Алайда, осыған қарамастан екінші деңгейлі банктерсіз экономикалық дамуды
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы «Қазақстан
Банковское дело. Под.ред. В.И. Колесникова //Москва, 2003г.
Банки и банковские операции. Под.ред. Е.Ф. Жукова //Москва:
Белоглазова Г.Н. Коммерческие банки в условиях формирования рынка
Сейтқасымов Ғ.С. Ақша, кредит, банктер. Алматы «Экономика», 2006
Спицын «Банковский маркетинг» Москва 2003г.
7. Сагандыкова С. Иностранные инвестиции в Казахстане: анализ
прогнозы инвестиционных процессов
Ғылым, 2005.
8. Каленова Р.А. Совершенствовать регулирование деятельности БВУ
//Қазақстан Банктері//. 2007, №2,3,5.6,7,11,12
9. Кочмола К.В. Международные стандарты регулирования политики
10. Лаврушин О.И. «Банковское дело» Москва 2005
11. Ларионова И.В «Управление активами и пассивами в
12. Міржақыпова С.Т. Банктегі бухгалтерлік есеп. Алматы Экономика,
13. Миловидов В.Д. Современное банковское дело Опыт США
14. Марченко Г.А. «Развитие банковского сектора в Казахстане»
15. Мақыш С.Б. Ақша айналысы және несие,
16. Мақыш С.Б. Коммерциялық банктер операциялары, 2004
17. Нысанбаев К.,Тулембаева Ж.«Банки Казахстана и маркетинги»
Алматы 2006
18. Хамитова Н.Н. Банковское дело Алматы 2005
19. «2007 жылдың соңындағы есеп берулер»//Қазақстан Банктері.
20. Финансы. Денежные обращение. Кредит. Под.ред. Л.А.
Москва 2002 г.
21. О состоянии финансового рынка и финансовых организаций
//Банки Казахстана №5, 2007 г.
22. Состояние национального финансового рынка и его перспективы
//Банки Казахстана №2, 2008 г.
23. Закон «О банках и банковской деятельности» 2005
24. ҚР-ғы «Ұлттық банк туралы» ҚР Президентінің Заң
25. "Банки и кредитная политика в условиях переходной
26. ОҚО ҰБ филиалының дайындаған статистикалық мәліметтері, 2006,2007
27. Данные Национального Статистического Агентства РК.
28. Журнал Вusiness сепtгаі Еurоре., 2005
29. Аналитикалық есеп "Қаржы
перспективалары". Қазақстан қаржыгерлерінің 4
Алматы, 2004
30. 1-12.2004,1-12.2005,1-12.2006,1-01.01.07 ҚР Ұлттық
статистикалық бюллетендері
31. "Альянс Банк" АК, жылдық есебі, 2007 ж
32. "Каспий Банк" АК, жылдық есебі, 2007 ж
33. ҚР Ұлттық Банкінің статистикалық бюллетендері, 2005,2006,2007 ж.
78
жалғасы
жалғасы





Ұқсас жұмыстар

---

Коммерциялық банктің өтімділігі мен төлем қабілеттілігі

---

Банк өтімділігін басқару әдістері

---

Мерзімді салымдар банкі

---

Банк өтімділігін басқаруда қолданылатын өтімділік коэффициенттері

---

Коммерциялық банк қаржысын банктік баланс негізінде талдау

---

Банк өтімділігі және оған ықпал етуші факторлар

---

Банк өтімділігі

---

Банк баланстарын талдау

---

«Казкоммерцбанк» АҚ-ның қаржылық экономикалық жағдайын талдау

---

Коммерциялық банктердің қаржылық жағдайының теориялық негіздері

---